Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Morskie Oko - Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Część I

Morskie Oko - Wrota Chałubińskiego

podejścia : ok 650 m

czas przejścia : 2 h 15 min - 2 h 30 min (+ powrót do Morskiego Oka łącznie = 4,15 h - 4,30 h)

a także :

Morskie Oko - Szpiglasowy Wierch

podejscia : ok. 750 m

długość : 8 km

czas przejscia : 2 h 30 min - 2 h 45 min

Morskie Oko - 1395 m n.p.m.

1 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Morskie Oko - gł. 50,8 m, pow. 34,93 ha - jest największym zbiornikiem wodnym na obszarze

Tatr, położonym w Dolinie Rybiego Potoku.

Długość jego linii brzegowej wynosi 2613m - prowadzi nią ścieżka turystyczna znakowana na

czerwono.

Wody Morskiego Oka wypełniają dno misy polodowcowej, częściowo wydłużonej w kierunku

północnym (w tym kierunku odbywał sie spływ lodu). Od północy misa zamknięta jest przez

rygiel skalny, na którym została złożona morena czołowa.

Nadmiar wody jest odprowadzany przez Rybi Potok.

Morskie Oko jest jednym z dwóch jezior w Tatrach, a jedynym w polskiej części, w którym w

sposób naturalny występują ryby (pstrągi) - drugim jest Popradzki Staw.

Woda w Morskim Oku ma barwę zieloną, a przeźroczystość sięga 11-14m. Przy brzegach

zalegają złomy, niżej żwiry, a od ok. 40m - ciemny muł.

Morskie Oko jest uważane za najpiękniejsze jezioro całych Tatr i jedno z ładniejszych jezior

górskich w Europie.

Jest najczęściej odwiedzanym miejscem Tatr i często opisywanym w literaturze tatrzańskiej

(S.Goszczyński "Dziennik podróży do Tatrów", L.Zejszner "Pieśni Ludu Podhalan", W.Pol "Obra

zy z życia i natury

", B.Z.Stęczyński "

Tatry w 24 obrazach

", Z.Urbanowska "

Róża bez kolców

", a także poezja Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Anny Skoczylas, Adama Bieleckiego i

wielu innych).

Popularność Morskiego Oka jest tak wielka, że jako jedyne miejsce w Tatrach doczekało się

własnej antologii poetyckiej - "32 wiersze o Morskim Oku" w opracowaniu Jacka

Kolbuszewskiego. Warto wspomnieć, że pisali o nim nie tylko Polacy.

W historii kultury jezioro odegrało zresztą dużą rolę nie tylko w literaturze. Malowali je

praktycznie wszyscy liczący się artyści bywajacy w Tatrach, poczynając od Jana Nepomucena

Głowackiego, do Mroczkowskiego, Wyczółkowskiego, Ślewińskiego, Gałka oraz do grafik

Walerego Eliasza-Radzikowskiego czy Stanisława Witkiewicza. Morskie Oko stało się też

jednym z najczęściej fotografowanych obiektów w Tatrach. Nakręcono o nim wiele filmów

dokumentalnych.

Na wale morenowym, zamykającym od północy nieckę Morskiego Oka i tuż za nim znajduje

się kompleks dwóch schronisk turystycznych, znanych pod wspólną nazwą Schronisko im.

Stanisława Staszica nad Morskim Okiem.

Nowe schronisko ma obecnie 32 miejsca noclegowe, stare - 47. Od 1945r. nad Morskim

Okiem gospodaruje rodzina Łapińskich. Na liście szczególnych gości, których nad Morskim

Okiem nigdy nie brakowało, honorowe miejsce zajmuje papież Jan Paweł II, który odwiedził

schronisko w 1997 roku.

Najstarsze wzmianki o Morskim Oku pochodzą z dokumentów własnościowych i granicznych

już z końca XVI wieku. Już w tamtych czasach notowano legendy i podania związane z tym

miejscem, przede wszystkim o podziemnym połączeniu Morskiego Oka z Adriatykiem, czego

dowodami miały być wyłowione tu rzekomo belki, czy szkatułka pełna kosztowności z

zatopionego w morzu statku, pojawiające się dziwne ryby, bądź inne morskie stwory

porywające owce.

Inne góralskie opowieści wiązały powstanie Morskiego Oka z klątwą rzuconą na grzeszne,

zatopione w jego wodach miasto, albo też z córką pana Morskiego, przeklętą przez ojca za

niezgodne z jego wolą małżeństwo - z jej wypłakanych łez miało powstać jezioro. Opowiadano

też o skarbach w jaskini, złym mnichu i zaklętych rycerzach.

Morskie Oko było niegdyś określane - od nazwy używanej tradycyjnie przez górali, którzy

prowadzili tu wypasy - jako Rybi Staw lub Rybie Jezioro, a także Polski Staw, Biały Staw,

Zielona Woda. Morskim okiem nazywano pierwotnie ogólnie jeziora tatrzańskie czy górskie i

dopiero od początku XIX wieku ograniczono te pojęcia do naszego jeziora.

Od niepamiętnych czasów po stawie pływano tratwami (tzw. pełcie). Na poczatku XX wieku

zastąpiono je dużymi łodziami przewożącymi turystów na drugi brzeg, ostatecznie jednak

zostały wycofane.

Panorama znad Morskiego Oka jest wręcz zachwycająca:

Przed nim wznoszą się, odbijając w tafli stawu wielkie, ponad 1000m ściany Mięguszowieckich

Szczytów, Cubryna i bardzo charakterystyczny, nierozerwalnie związany z tym miejscem

Mnich.

Po lewej, tuż nad kotłem Czarnego Stawu Niżne Rysy i Rysy, a dalej Grań Żabiego.

Po prawej rozłożysty grzbiet Miedzianego i Opalonego.

Morskie Oko stanowi ważny węzeł turystyczny. Rozchodzą się od niego szlaki turystyczne w

różne części doliny i na otaczające grzbiety (czerwony szlak na Rysy, zielony na Przełęcz pod

Chłopkiem, niebieski do 5-tki przez Opalone, żółty na Przełęcz Szpiglasową).

Tenże żółty szlak odbijając od górnego cypla placyku pod starym schroniskiem, prowadzi

wzdłuż wału moreny czołowej przechodząc w długi trawers przecinający zbocza Miedzianego.

Szlak został wytyczony w 1937 roku przez PZN wśród ostrych sprzeciwów miłośników Tatr i

zyskał pogardliwą nazwę "ceprostrady". Szlak ten pierwotnie miał prowadzić z Kasprowego

Wierchu przez Przełęcz Liliowe, Gładką Przełęcz i Liptowskie Mury do Morskiego Oka.

Inwestycja ta spotkała się jednak z licznymi protestami miłośników Tatr, a wybuch II wojny

światowej, nie pozwolił na jej ukończenie.

Wznosząc się, szlak przecina Marchwiczny Żleb opadający z Marchwicznej Przełęczy, łączącej

Miedziane z Opalonym.

Miedziane - 2233 m n.p.m.

2 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Miedziane - to potężny masyw w górnej, pd-zachodniej części grzbietu oddzielajacego Dolinę

Morskiego Oka od Doliny 5 Stawów Polskich.

Ku kotlinie Morskiego Oka opadają z niego wielkie żleby - Urwany Żleb i Szeroki Żleb - które

przecina łagodnie wznosząca się ceprostrada.

Szlak dalej zwraca się ku zachodowi wzdłuż Dolinki Nad Spady i dalej ku północy na Płaśń

pod Mnichem, skąd wspaniale prezentuje się sam Mnich. Dalej wygodnym trawersem szlak

doprowadza do progu Dolinki za Mnichem. Stąd oprócz oddalajacego się Morskiego Oka

można obserwować wynurzajacą się w oddali taflę Czarnego Stawu pod Rysami. W miejscu

tym odbija czerwony szlak prowadzacy przez Dolinkę za Mnichem na Wrota Chałubińskiego.

Dolinka za Mnichem - 1785 - 2100 m n.p.m.

Dolinka za Mnichem - 1785 - 2100 m n.p.m., długość ok. 1 km - jest jedyną boczną odnogą

Doliny Rybiego Potoku. Od pn-zachodu ogranicza ją masyw Miedzianego, od pd-zachodu -

odcinek głównej grani Tatr między Szpiglasowym Wierchem i Cubryną, od pd-wschodu - górna

część filara Cubryny i masyw Mnichowa Kopa- Mnich.

Dolinka za Mnichem powstała przed okresem ostatniego zlodowacenia, w miejscu przecięcia

się dwóch uskoków. W czasie zlodowacenia została jedynie częściowo przemodelowana przez

lodowce.

Na Dolinkę za Mnichem składa się kilka tarasów-spłaszczeń wygładzonych przez lodowiec, z

których najniższy leży na wysokości ok. 1785 m n.p.m., to jest blisko 400m powyżej tafli

Morskiego Oka. Pochyłe trawiasto-piarżyste tarasy, które leżą na zachód od Mnicha u stóp

ścianek opadających z Mnichowej Kopy, są nazywane Mnichowymi Plecami.

Najwyższym piętrem Dolinki za Mnichem jest Zadnia Galeria Cubryńska, na której znajduje sie

najwyżej położony w polskiej części Tatr stały zbiornik wody. Jest to powstały w materiale

morenowym Zadni Mnichowy Stawek. Jego lustro znajduje sie na wysokości 2070 m n.p.m.

Na pozostałych tarasach doliny znajduje się co najmniej 9 małych zbiorników wodnych,

znanych pod wspólną nazwą Mnichowe Stawki, oznaczone kolejnymi liczbami rzymskimi:

- Stawek I - 1833,4 m n.p.m. pow. 0,02 ha, gł. 0,6 m - położony najniżej i najdalej na północ,

- Stawek II - 1865,4 m n.p.m. pow. 0,05 ha, gł. 0,7 m,

- Stawek III - 1865 m n.p.m. pow. 0,02 ha, gł. 0,3 m,

- Stawek IV - 1865,4 m n.p.m. pow. 0,02 ha, gł.0,1 m,

- Stawek V - 1869,6 m n.p.m. pow. 0,004 ha, gł. 0,3 m,

- Stawek VI - 1869,9 m n.p.m. pow. 0,004 ha, gł. 0,1 m,

- Stawek VII - 1871,2 m n.p.m. pow. 0,006 ha, gł. 0,1 m,

- Stawek VIII - 1867,9 m n.p.m. pow. 0,006 ha, gł. 0,2 m,

3 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

- Stawek IX - 1869,9 m n.p.m. pow. 0,06 ha, gł. 2,3 m,

Na najniższym tarasie leży największy, choć niestały zbiornik wodny doliny - Staw Staszica

(1790 m n.p.m.), który wysychając dzieli sie na dwa lub trzy stawki, czasem jednak pozostaje

tylko jeden.

Przy wysokim stanie wody staw zajmuje całe płaskie dno dolnego piętra doliny i miewa nawet

do 200 m długości, zalewając niekiedy ścieżkę na Wrota.

Żaden z Mnichowych Stawków, jak również Staw Staszica nie mają widocznych na powierzchni

odpływów poza obręb doliny.

Część stawków powstała pomiędzy wygładzonymi przez lodowiec kopulastymi nierównościami

podłoża w dnie doliny zwanych mutonami lub barańcami.

Na Mnichowe Plecy i dalej na Galerie Cubryńskie i Hińczową Przełęcz prowadzą z okolic

Stawu Staszica dobrze widoczne, nieznakowane ścieżki uczęszczane przez taterników.

W Dolince za Mnichem prowadzono niegdyś poszukiwania górnicze. Stanowiła ona również

teren pasterski. Była to Hala za Mnichem będąca częścią Hali Morskiego Oka z prymitywnym,

częściowo zachowanym szałasem stojącym na Płaśni pod Mnichem, poniżej wylotu doliny.

Były to najwyżej położone obszary wypasów w Tatrach polskich - owce stąd podchodziły

wysoko pod Miedziane, Cubrynę czy Mięguszowieckie Szczyty, a zdarzało się po wojnie, że

zabłąkane na niedostępnych trawnikach zwierzęta ratowali z opresji taternicy za pomocą lin.

Mnich - 2068 m n.p.m.

4 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Mnich - 2068 m n.p.m. - jest jednym z najbardziej znanych szczytów w polskiej części Tatr.

Jego charakterystyczna iglica skalna dominuje obok Mieguszowieckich Szczytów nad

pd-zachodnim brzegiem Morskiego Oka.

Na masyw Mnicha składają się trzy wzniesienia: Mnich (2068m), Mniszek (2045m) i Ministran

t

.

Ostatnie z nich, choć wyróżniające się największym w Tatrach okapem (nawisem skalnym o

znacznym odchyleniu od pionu) jest widoczne jedynie od strony Morskiego Oka, natomiast od

Mnichowych Pleców niemal całkiem zanika w mało wyraźnym trawiasto-piarżystym grzbiecie,

który łączy Mnicha z Mnichową Kopą.

Sam Mnich ma dwa blisko siebie położone wierzchołki: główny pn-wschodni i boczny

pd-zachodni. Z tego ostatniego ku pd-zachodowi opada kilkunastometrowy skalisty uskok

jedynej grani Mnicha, podcięty Wyżnią Mnichową Przełączką, która oddziela Mnicha od

Mniszka.

Między Mniszkiem a Mnichową Kopą znajduje się płytkie i równocześnie szerokie obniżenie

grzbietu - Niżna Mnichowa Przełączka, z której ku Morskiemu Oku opada opada potężny,

stromy Mnichowy Żleb.

Właśnie w jej obrębie znajduje się wierzchołek Ministranta.

Turnia Mnicha jest odcięta od całego masywu Mieguszowieckich Szczytów wielką strefą

uskokową (strefa nieciągłości tektonicznej). Na linii tej strefy powstał Mnichowy Żleb.

Podrzędny pod względem wysokości, lecz niezwykle efektowny w kształcie Mnich, ma

przypominać postać siedzącego bądź modlącego się mnicha w kapturze i stąd też pochodzi

wywodząca się z tradycji góralskiej nazwa, odnotowywana już w 1721 roku.

Z Mnichem wiąże się wiele dawnych, góralskich podań i legend, następnie często

zapisywanych i parafrazowanych przez pisarzy różnych epok, wykorzystujących motyw

tajemniczych mnichów - strażników skarbów tatrzańskich w jaskiniach, czy kamiennego

mnicha-olbrzyma, wędrujacego nocą po Tatarch z kluczem do skarbów w ręku.

Opowiadano też o brodatym mnichu w kapturze z kagankiem w dłoni, którego spotkania wróżą

nieszczęście. Inny mnich miał niszczyć prace górników poszukujących kruszców pod

Szpiglasową Przełęczą.

Wierzchołek Mnicha, długo uważany za niedostępny, został ostatecznie zdobyty w 1879

lub1880 roku (jak podają różne źródła) przez wybitnego taternika i znawcę Tatr - Jana

Gwalberta Pawlikowskiego

wraz z przewodnikiem

Maciejem Sieczką

.

Obecnie na Mnicha prowadzi wiele dróg wspinaczkowych różnej skali trudności. Niektóre z

nich uznane za nadzwyczaj trudne, stanowią nie lada wyzwanie nawet dla doświadczonego

wspinacza (droga przez Płytę, droga Klasyczna, droga Orłowskiego, Wariant R i inne).

Mnich znalazł się również w literaturze i filmie. Był na nim kręcony film krótkometrażowy

5 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Sergiusza Sprudina "Wariant R". Tu też m.in. przy użyciu helikoptera została nakręcona

znaczna część wspinaczkowych scen w filmie fabularnym Krzysztofa Lange "

Prowokator

". Nakręcono także kilka sekwencji do filmu dokumentalnego prezentującego wspinaczkowe

wyczyny aktora Bogusława Lindy - sam bohater był podczas kręcenia asekurowany kilkoma

linami.

Mnich występuje też na wielu obrazach i grafikach oraz w fotografii czy to jako ważny element

otoczenia Morskiego Oka, czy też samodzielnie.

Wrota Chałubińskiego - 2022 m n.p.m.

Wrota Chałubińskiego - 2022 m n.p.m. - to wąska przełęcz w głównej grani Tatr,

odgraniczająca Szpiglasowy Wierch w Liptowskich Murach od Ciemnosmreczyńskiej Turni

(ściślej - Kopy pod Wrotami).

Prowadzi na nią czerwono znakowany szlak, którego początek ma miejsce nieopodal

pn-wschodniego brzegu Stawu Staszica w Dolince za Mnichem.

Szlak ten wiódł dawniej aż do Ciemnych Smreczyn w Dolinie Koprowej, ale w ramach

"umacniania przyjaźni polsko-czechosłowackiej", został po II wojnie światowej zlikwidowany na

odcinku kilkusetmetrów (w Dolinie Ciemnosmreczyńskiej) i obecnie kończy się na siodle

przełęczy.

Czerwony szlak na Wrota był przez wiele lat zamknięty. W 1972r. TPN otworzył go na nowo, a

w 1996 wyremontował. Wiedzie on skrajem kamienistej kotliny okresowego Stawu Staszica,

dalej ku pd-zachodowi w kierunku wąskiego, głęboko wciętego żlebu, powstałego na wychodni

mylonitów. Szlak pnie się przez morenę na stożek piargowy i dalej zakosami wzdłuż żlebu,

następnie przez żeberko na samą przełęcz.

Widok z Wrót, choć nieco ograniczony, przez otaczające szczyty jest piękny i obejmuje Dolinę

Ciemnosmerczyńską, Koprowy Wierch z Pośrednim Wierszykiem, jak również polską część -

Dolinkę za Mnichem i jej otoczenie.

Wrota, zwane dawniej Zawracikiem zostały ochrzczone swą obecną nazwą w celu uczczenia

sławnego taternika i badacza Tatr -

Tytusa

Chałubińskiego

.

Nie jest notowany pierwszy zdobywca, gdyż przejście ze wzgledu na dostępność z obu stron

znane było góralom już od bardzo dawna.

Szpiglasowa Przełęcz - 2114 m n.p.m.

Szpiglasowa Przełęcz - 2114 m n.p.m. - jest szeroką przełęczą pomiędzy Szpiglasowym

Wierchem, a Miedzianem.

6 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Stanowi jedno z najważniejszych połączeń Doliny 5 Stawów Polskich z Morskim Okiem, nieco

jednak mniej dogodne niż szlak przez Opalone.

Żółto znakowany szlak (ceprostrada) wchodzi z progu Dolinki na Mnichem na zbocza

Miedzianego i wznosi się nim ku górze.

Budując go w 1937r. niektóre odcinki wycinano ze skały za pomocą dynamitu. Wraz ze

wzrostem wysokości "maleje" Mnich, którego sylwetka staje się w końcu zupełnie niepozorna w

porównaniu z tym co widać z dołu. Wygodny trawers o łagodnym nachyleniu doprowadza do

samej przełęczy.

Przełęcz powstała w strefie dysklokacyjnej, która w dalszym przebiegu odcina od grani głównej

stożek Mnicha.

Szpiglasowa Przełęcz uchodzi za jeden z najlepszych punktów widokowych w Tatrach.

Wyłaniają się w oddali Lodowy i Wysoka, a zza Wrót Chałubińskiego - Koprowy Wierch. Ku

północy odsłania się niezwykle oryginalny widok na Dolinę 5 Stawów Polskich z granią Orlej

Perci w tyle. Jeszcze rozleglejszy widok roztacza się jednak z niedalekiego Szpiglasowego

Wierchu, a zwłaszcza z Miedzianego. Ten ostatni wierzchołek posłużył do namalowania w

latach 1894-95 gigantycznej "Panoramy Tatr" (płótno miało wymiary 115 x 16 m!). W pracach

nad nią uczestniczyła grupa kilkunastu malarzy. Niestety panorama nie odniosła sukcesu i w

1899 roku po krótkotrwałym eksponowaniu w Warszawie, w specjalnie wybudowanej

rotundzie, została sprzedana i pocięta w celu ponownego wykorzystania płótna.

Przejście przez Szpiglasową Przełęcz było znane góralom od bardzo dawna. Perć przez tę

przełęcz też istniała od dawna.

Szpiglasowy Wierch - 2171 m n.p.m.

7 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

Szpiglasowy Wierch - 2171 m n.p.m. - jest rozległym, granitowym masywem, który leży na

pograniczu trzech dolin: Doliny 5 Stawów Polskich, Ciemnosmreczyńskiej i Rybiego Potoku.

Szczyt ten ma dwa wierzchołki - główny - to węzeł trzech grani - i nieco niższy pd-wschodni,

czyli Szpiglasowy Kopiniec.

Rozdzielają je Wyżnie Szpiglasowe Wrótka. Dwie jego granie - pn-zachodnia i pd-wschodnia

są równocześnie fragmentem głównej grani tatrzańskiej i mają podobną długość (ok. 750 m

każda). Trzecia grań, znacznie krótsza, bardzo stromo opada na Szpiglasową Przełęcz, dając

równocześnie początek grzbietowi z Miedzianem i Opalonym Wierchem.

W granitowych skałach budujących masyw Szpiglasowego Wierchu licznie występują mylonity

- jako bardziej podatne na wietrzenie, są współodpowiedzialne za obniżenie w grani - pobliska

Szpiglasowa Przełęcz jest tego przykładem.

Od pn-zachodu Szpiglasowy Wierch oddziela Wyżni Liptowski Kostur (2083m) i Wyżnia

Liptowska Ławka (2055m). W grani, która opada ku Wrotom, poza drugim wierzchołkiem

masywu znajdują się w kolejności : Pośrednie Szpiglasowe Wrótka, Dziurawa Turniczka (lub

Szpiglasowa Turniczka), Niżne Szpiglasowe Wrótka, Dziurawy Kopiniec (albo Dziurawa

Turnia), Głaźne Wrótka (albo Przełączka nad Krzywe) i Głaźna Czuba.

W słowackiej literaturze grań od Pośrednich Szpiglasowych Wrótek do Wrót Chałubińskiego

występuje jako Hruby Hreben.

Polska nazwa Szpiglasowego Wierchu pochodzi od zniekształconego, niemieckiego określenia

antymonitu - spiessglanz.

Przed wiekami wydobywano go w górnych partiach Dolinki za Mnichem i zboczach

Szpiglasowego Wierchu.

Dziurawa Turniczka została nazwana od kilkumetrowej "studni" w jej zboczu po stronie Doliny

Ciemnosmreczyńskiej. Miedziane natomiast wzięło swą nazwę od wystepujących tu niewielkich

żył kruszcowych miedzi.

Szpiglasowy Wierch w kierunku 5-tki opada ścianą ok. 120m wysokości, określaną jako dość

trudną w skali taternictwa, od strony Dolinki za Mnichem - pd-wschodnia ściana okreslana jest

jako nadzwyczaj trudna (W.H.Paryski).

Na wierzchołek Szpiglasowego Wierchu można wejść ze Szpiglasowej Przełęczy (ok. 10 min)

- wejście jest dozwolone. Widok z niego jest nieco podobny jak ze Szpiglasowej Przełeczy,

jednak bardziej rozległy ze wzgledu na wysokość. Doskonale prezentuje się z niego Dolina

Ciemnosmreczyńska po stronie słowackiej.

Granitowy grzbiet w którym znajduje się Szpiglasowy Wierch i który oddziela po części Dolinę

5 Stawów Polskich i Dolinę Rybiego Potoku od systemu Doliny Koprowej jest nazywany w

przewodnikach i encyklopediach Liptowskimi Murami.

W dostępnych źródłach nie ma jednak zgodności, o który odcinek grzbietu chodzi.

W.H.Paryski (tom 4) podaje, że jest to odcinek od Gładkiej Przełęczy do Wrót Chałubińskiego.

Wielka Encyklopedia Tatrzańska, której Paryski jest współautorem znacznie zawęża to pojęcie,

w praktyce do obu dłuższych grani Szpiglasowego Wierchu - od Czarnej Ławki do Wrót

Chałubińskiego. W starszych źródłach Liptowskimi Murami często nazywano nawet cały

8 / 9

Szpiglasowy Wierch/Wrota Chałubińskiego

odcinej głównej grani od Walentkowego Wierchu lub nawet świnicy do Cubryny. Nie wiadomo

czym są spowodowane aż tak duże rozbieżności, nawet w dziełach firmowanych przez tego

samego autora.

Bibliografia:

W.H.Paryski - Tatry Wysokie tom 4

Bedeker tatrzański - wyd. zbiorowe

Wielka Encyklopedia Tatrzańska - wyd. zbiorowe

J.Nyka - Tatry Polskie - przewodnik

Tatry Wysokie - przewodnik - Wyd. Kurier Geograficzny

Mapy:

Tatry Wysokie - Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 1:10 000,

Tatry Wysokie polskie i słowackie 1:25 000 - wyd. Sygnatura

Opis opracowała: Iga

Zdjącia: Jarko

9 / 9