Auguste Comte

Za twórcę socjologii uważa się francuskiego myśliciela- Augusta Comte’a .
Uważał, że socjologia powinna być nauką ścisłą. Stworzył własny system- „filozofię
pozytywną” po to, aby zwalczać negatywną (wg. niego) filozofię oświecenia.
Comte stworzył system, który wywarł wpływ na wielu pierwszych socjologów.
System ten nazwał „Fizyką społeczną”, a od 1839 r.- socjologią.
Socjologia miała być jedyna nauka społeczną. Niemożliwe jest badanie społeczeństwa jeżeli
dzieli je się na części każdą z tych części bada się osobno. Z tą sama zasadą holistyczną
łączyła się osobliwość socjologii i było to traktowanie każdego stanu społecznego jako
nierozerwalnie związanego z określonym stanem wcześniejszymi określonym stanem
późniejszym. Comte’a interesowały zmiany w systemie , a nie zmiany systemu.
Głównym punktem doktryny Comte’a było skojarzenie w nierozłączna parę
pojęć: postępu i porządku.
Pierwsze było wynalazkiem Oświecenia , drugie- konserwatywnych krytyków.
Dla Comte’a ta nowa dyscyplina miała stać się najważniejszą z nauk. Zajmowała się
istniejącymi strukturami społecznymi (statyką) i zmianami (dynamiką).
Statystyka społeczna zajmuję się badaniem porządku społecznego.
Na jej pierwszym planie znalazła się problematyka rodziny , własności , podziału pracy,
państwa i religii.
Rodzina była dla niego najważniejszym składnikiem społeczeństwa. Rodzina dla Comte’a
była najtrwalszym elementem społeczeństwa.
Drugim czynnikiem łączenia się ludzi ( nawiązując do Arystotelesa) był podział pracy.
Jako konieczny warunek istnienia organizmu społecznego i czynnik rozwoju ludzkich
uzdolnień i uczuć moralnych.
Więzy wynikające z podziału pracy wydawały się Comtowi nie wystarczające –sadził, że
niezbędna jest również religia.
Z punktu widzenia społecznych funkcji religii ważna jest wiara a nie jej przedmiot.
Wiara jest ważna , ponieważ bez niej społeczeństwo ulega rozkładowi.
Drugim założeniem była dynamika , czyli teoria postępu.
Dynamika – ewolucja ma charakter prawidłowy ,
- prawo trzech stadiów rozwoju świadomości ,
- historia będzie realizacją doskonałego ładu społecznego ,
- podmiotem dziejów jest ludzkość jako całość
- przemiana świadomości
- korelacja między przemianami świadomości i przeobrażenia w system społeczny
- świadomość teologiczna
- świadomość naukowa

Sformułował „Prawo trzech stadiów”. Podstawą jego teorii był ewolucjonizm.
Według tej teorii świat przechodzi w swoich dziejach przez
3 stadia rozwoju intelektualnego:
-teologiczny
-metafizyczny
- pozytywny ,czyli naukowy.

Stadium teologiczne- wierzono, że podstawą wszystkiego są moce nadprzyrodzone. Świat
społeczny i materialny uważano za wytwór Boga.
Stadium metafizyczne -charakteryzowała wiara we wszechmoc sił abstrakcyjnych, takich jak
przyroda.

Stadium pozytywne- cechuje wiara w naukę.

W swojej teorii rozwoju świata Comte skupił się na czynnikach intelektualnych. Przyczyną
nieładu społecznego jest nieporządek w sferze myśli, który ma swoje źródła we
wcześniejszych systemach filozoficznych.
Wg. A. Comte’a socjologia może uporządkować świat społeczny. Niewątpliwą zasługą
Comte’a jest stwierdzenie, że możliwa jest nauka o społeczeństwie, kierująca się takimi
samymi regułami, jak wszystkie nauki.Konstruując jednolity, piętrowo zbudowany system
nauk, na którego szczycie umieścił socjologię .
Głównym zadaniem było
• Badać fakty i tylko fakty
• Szukać między nimi związków i ustalać prawa.
W ten sposób wyraźnie oddzielił to, co jest opisem naukowym, od tego, co jest oceną nauki
wykrywającej prawa..
Głównym przedmiotem zainteresowania Comte’a nie jest jednostka, ale większe grupy, np.:
rodzina. Zachęcał socjologów do obserwacji, eksperymentowania, oraz stosowania
porównawczej analizy historycznej. Był przekonany, że socjologia stanie się nauką
dominującą.
Comte zapoczątkował socjologię pozytywistyczną.
Według Comte’a, pozytywny znaczy realny, nie odbiegający od rzeczywistości. Pozytywizm
był nastawiony na badanie przez filozofów człowieka jako części społeczeństwa. Pozytywizm
opierał się na zaufaniu do nauki, na empirycznym poznawaniu świata, a co za tym idzie,
sprzeciwiał się metafizyce.
Naturalizm – inaczej przyrodoznactwo jako nauka wzorcowa.
Pozytywizm podkreśla znaczenie wiedzy empirycznej, naukowości, odrzuca metafizykę,
nieuprawnioną spekulację, wiedzę mistyczną.

Pozytywizm naukowy Comte'a zakładał zaprzestanie pytań o pierwszą przyczynę
("dlaczego?"), ograniczając wszelką wiedzę do (pozytywnego) opisu praw natury ("jak?")
wyrażonych językiem matematycznym. Uważano, że w ten sposób teoria naukowa jest
pozytywnie zweryfikowana.
Główne cechy ideologii pozytywistycznej:
Pozytywizm wywodził się z nurtu filozoficznego oświecenia, który przeciwstawiał się
metafizyce, a więc wszelkim teoriom idealistycznym, nienaukowym, trudno przyswajalnym
przez umysł ludzki, a budował wiedzę o świecie na badaniu faktów dostępnych rozumowi i
sprawdzalnych empirycznie.
Rozwój pozytywizmu w Europie przypada na lata czterdzieste - siedemdziesiąte XIX w. Są to
czasy gwałtownego rozwoju nauk i techniki, który to rozwój pozwala człowiekowi wierzyć w
niemal nieograniczone możliwości rozumu ludzkiego w wykrywaniu praw rządzących
przyrodą, życiem jednostek i grup społecznych.
Pozytywiści widzą społeczeństwo jako wytwór przyrody, w którym rządzą takie same prawa
jak w świecie zwierzęcym lub jakimkolwiek organizmie żyjącym. Drogę ku postępowi, ku
szczęściu społeczeństw, widzą w rozwoju nauki, która jest w stanie zmienić los jednostek, jak
i wnieść na wyższy stopień rozwoju całe społeczności i państwa

Nowe idee i koncepcje:
Głoszono hasła:
- pracy organicznej (wszechstronnego rozwoju ekonomicznego i kulturalnego, przy czasowej
rezygnacji z dążeń niepodległościowych)

- pracy u podstaw (m.in. działalności oświatowej, mającej doprowadzić do rozwoju i awansu
cywilizacyjnego warstw upośledzonych społecznie, głównie chłopstwa) oraz emancypacji
kobiet i asymilacji Żydów.

Pozytywizm wspierał industrializację, urbanizację, modernizację różnych dziedzin życia z
rolnictwem na czele, upatrując głównego realizatora owych idei w inteligencji i
mieszczaństwie, a także w sferach przemysłowych.

Comte znalazł się w opozycji do wszystkich głównych kierunków ówczesnej myśli społecznej
i to zdecydowało o jego izolacji , nawet odwróciło się od niego wielu pozytywistów.