Sprawdź siebie 3

Johann Wolfgang Goethe
Król olch

Noc padła na las, las w mroku spał,
Ktoś nocą lasem na koniu gnał.
Tętniło echo wśród olch i brzóz,
Gdy ojciec syna do domu wiózł.

– Cóż tobie, synku, że w las patrzysz tak?
– Tam, ojcze, on, król olch, daje znak,
Ma płaszcz, koronę i biały tren.
– To mgła, mój synku, albo sen.

„Pójdź, chłopcze, w las, w ten głuchy las!
Wesoło będzie płynąć czas.
Przedziwne czary roztoczę w krąg,
Złotolitą chustkę dam ci do rąk”.

– Czy słyszysz, mój ojcze, ten głos w gęstwie drzew?
To król mnie wabi, to jego śpiew.
– To wiatr, mój synku, to wiatru głos,
Szeleści olcha i szumi wrzos.

„Gdy wejdziesz, chłopcze, w ten głuchy las,
Ujrzysz moje córki przy blasku gwiazd.
Moje córki nucąc pląsają na mchu,
A każda z mych córek piękniejsza od snu”.

– Czy widzisz, mój ojcze, tam tańczą wśród drzew
Srebrne królewny, czy słyszysz ich śpiew?
– O, synku mój, to księżyc tak lśni,
To księżyc tańczy wśród czarnych pni.

„Pójdź do mnie, mój chłopcze, w głęboki las!
Ach, strzeż się, bo wołam ostatni już raz!”.
– Czy widzisz, mój ojcze, król zbliża się tu,
Już w oczach ciemno i brak mi tchu.

Więc ojciec syna w ramionach swych skrył
I konia ostrogą popędza co sił.
Nie wiedział, że syn skonał mu już
W tym głuchym lesie wśród olch i brzóz.

(Przekład swobodny Wisławy Szymborskiej)

1. Zaznacz odpowiedzi zgodne z treścią przeczytanego tekstu. Więcej niż jedna odpowiedź może być prawi-
dłowa.

1. Akcja powyższego utworu nie rozgrywa się:

A. w mroku, we mgle.
B. tuż przed zapadnięciem zmroku w lesie.
C. w bezksiężycową noc wśród olch i brzóz.
D. nocą w głuchym lesie wśród olch i brzóz.
E. wczesnym rankiem w głuchym lesie wśród olch i brzóz.

2. Bohaterami ballady są:

A. syn.
B. ojciec.
C. król olch.
D. córki króla olch.

3. Słowa: Nie wiedział, że syn skonał mu już/W tym głuchym lesie wśród olch i brzóz, wypowiada:

A. pierwszoosobowy narrator, który jest uczestnikiem zdarzeń.
B. trzecioosobowy narrator mający wiedzę o świecie przedstawionym.
C. pierwszoosobowy narrator mający pełną wiedzę o świecie przedstawionym.
D. trzecioososbowy narrator, który jest jednocześnie bohaterem prezentowanych wydarzeń.

4. Słowa: Pójdź, chłopcze, w las, w ten głuchy las!, wypowiada:

A. syn.
B. ojciec.
C. narrator.
D. król olch.

5. W powyższym utworze nie występują:

A. zdarzenia.
B. dialogi ojca i syna.
C. wypowiedzi króla olch.
D. wypowiedzi narratora.
E. dialogi króla olch i syna.
F. dialogi króla olch i ojca.
G. elementy opisu postaci.
H. elementy opisu miejsca.

6. Powyższy utwór nie jest tekstem:

A. stroficznym.
B. rymowanym.
C. pisanym prozą.
D. wierszowanym.

7. Powyższy utwór jest:
A. balladą.
B. opowiadaniem.
C. tekstem mającym cechy wszystkich trzech rodzajów literackich.

8. Król olch ma nastrój:

A. pogodny.
B. poważny.
C. żartobliwy.
D. tajemniczy.

2. Korzystając z tekstu, ułóż objaśnienia poziomych haseł diagramu.

1)

...........................................................................................................................................................................

2)

...........................................................................................................................................................................

3)

...........................................................................................................................................................................

4)

...........................................................................................................................................................................

5)

...........................................................................................................................................................................

3. Określ, jaką rolę w utworze odgrywa król olch, i napisz, czego – twoim zdaniem – może być symbolem.

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

4. Wyjaśnij, w jaki sposób ojciec interpretuje otaczającą bohaterów rzeczywistość, a jak robi to jego syn.

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

5. Napisz, czy – twoim zdaniem – król olch jest prawdziwy, czy nie. Uzasadnij swoją odpowiedź.

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

6. Streść w 3–4 krótkich zdaniach tekst Króla olch.

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

7. Przeczytaj zawarte w podręczniku (Język polski. Między nami. Podręcznik dla klasy pierwszej gimnazjum, s.
318–319) informacje o romantyzmie i napisz, jakie cechy epoki można znaleźć w powyższym utworze.

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

8. Dokonaj parafrazy trzech pierwszych zwrotek Króla olch na tekst pisany prozą. Pamiętaj, że o świecie przed-
stawionym opowiada narrator, który w swoją wypowiedź wplata także wypowiedzi bohaterów – ich dialogi lub
monologi.

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

9. Napisz, jakimi częściami mowy są poszczególne wyrazy w poniższym fragmencie Króla olch, formę grama-
tyczną określ tylko w wypadku podkreślonych wyrazów.

Pójdź do mnie, mój chłopcze, w głęboki las!

Ach, strzeż się, bo wołam ostatni już raz!

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................