Wprowadzenie do psychologii społecznej

Ludzie ciągle znajdują się pod wpływem innych. Psychologia społeczna 
została określona jako naukowe badanie sposobu, w jaki myślimy, 
odczuwamy i zachowujemy się pod wpływem rzeczywistej bądź 
wyobrażonej obecności innych. Wpływ społeczny jest często bardzo 
silny, nierzadko dominując różnice indywidualne w ludzkich 
osobowościach stanowiących determinanty naszego zachowania. 
Uznając ten fakt, musimy jednak unikać popełniania podstawowego 
błędu atrybucji — tendencji do wyjaśniania zachowania własnego i 
zachowania innych poprzez cechy osobowości, przy niedocenianiu siły 
wpływu społecznego.
Zauważając działanie tej siły, musimy zrozumieć, w jaki sposób ludzie 
tworzą konstrukty swego społecznego otoczenia. Nie jesteśmy 
komputeropodobnymi organizmami, które reagują bezpośrednio i 
mechanicznie na bodźce ze środowiska; jesteśmy złożonymi istotami, 
które spostrzegają, myślą, a czasem zniekształcają informację 
dotyczącą swego otoczenia. Wyróżniając sposób, w jaki ludzie 
konstruują świat społeczny, psychologia społeczna jest bardziej 
zakorzeniona w psychologii postaci niż w behawioryzmie.
Choć ludzkie zachowanie jest złożone i niemechaniczne, to nie jest 
niezgłębione. Osobiste konstrukty dotyczące świata są zakotwiczone 
głównie w dwóch podstawowych motywach: pragnieniu podtrzymania 
samooceny i pragnieniu tworzenia adekwatnego obrazu siebie i świata 
społecznego (podejście związane z poznawaniem społecznym). Tak więc,
by zrozumieć, w jaki sposób wpływa na nas otoczenie społeczne, 
musimy zrozumieć, jak spostrzegają, myślą i błądzą nasze serce i umysł.
Określają to zwięźle dwa główne postulaty psychologii społecznej:
a) wpływ społeczny w znaczący sposób oddziałuje na ludzi; b) aby 
zrozumieć siłę wpływu społecznego, musi
my badać motywy, które kierują tym, jak konstruujemy swój obraz 
społecznego środowiska.

Wskazaliśmy   także   inny   ważny   element:   psychologia   społeczna   jest   nauką

empiryczną.   Psychologowie   społeczni   usiłują   znaleźć   odpowiedzi   na   kluczowe

pytania o wpływ społeczny, raczej projektując i prowadząc badania niż opierając
się na zdrowym rozsądku czy mądrości wieków. W rozdziale 2 omówimy metody

naukowe stosowane przez psychologów podczas prowadzenia badań.

Metodologia: proces przeprowadzania badań

Celem psychologii społecznej jest naukowe poszukiwanie odpowiedzi na
pytania   o   zachowania   społeczne.   Główne   procedury   badawcze
stosowane w psychologii społecznej to metoda obserwacyjna, metoda
korelacyjna i metoda eksperymentalna. Każda z tych procedur ma wady
i   zalety   i   każda   z   nich   jest   odpowiednią   metodą   w   odniesieniu   do
specyficznych   pytań   badawczych.   Zastosowanie   każdej   z   nich
zobowiązuje też badacza do wyprowadzania innego typu wniosków.

Metoda obserwacyjna — tak w formie systematycznej, uczestniczącej,

jak i archiwalnej — pełni przede “ wszystkim funkcję opisową. Umożliwia

badaczowi   obserwowanie   zjawisk   społecznych   i   ich   opisywanie.   Obie-
ktywność owych obserwacji ocenia się następnie poprzez sprawdzanie
zgodności sędziów kompetentnych. Metoda korelacyjna pozwala z kolei
na określanie, czy zmienne są ze sobą związane, a więc czy wartości
jednej   zmiennej   można   przewidywać   na   podstawie   wartości   innych
zmiennych.   Jeżeli   istnieje   dodatnia   korelacja,   to   wzrost   wartości
zmiennej   A   jest   związany   ze   wzrostem   wartości   zmiennej   B.   Jeżeli
natomiast istnieje korelacja ujemna, to wzrost wartości zmiennej A jest
powiązany   z   obniżaniem   się   wartości   zmiennej   B.   Często   wylicza   się
korelacje na podstawie dokonanych wcześniej pomiarów uzyskanych z
próby   osób   wybranych   z   populacji   za   pomocą   doboru   losowego.   Ów
losowy   dobór   gwarantuje,   że   odpowiedzi   badanej   próby   są
reprezentatywne   dla   sądów   całej   populacji.   Główną   wadą   metody
korelacyjnej   jest   to,   że   nie   pozwala   ona   wnioskować   na   temat
przyczynowości.   Nie   jest   w   jej   ramach   możliwe   stwierdzenie,   czy   A
powoduje   B,   czy   może   B   powoduje   A,   czy   też   jakaś   inna   zmienna
powoduje i A, i B.
Z tego właśnie względu preferowaną procedurą badawczą w psychologii
społecznej jest metoda eksperymentalna. Tylko ona pozwala wnioskować
na temat przyczynowości. Eksperymenty mogą być przeprowadzane w
laboratoriach albo w warunkach naturalnych. Zmienne niezależne to te,
którymi badacz systematycznie manipuluje. To o nich właśnie zakłada,
że mają przyczynowy wpływ na zachowanie. Zmienne zależne to z kolei
te   zmienne,   o   których   badacz   zakłada,   że   są   efektem   zmiennych
niezależnych.   Badacz   musi   zagwarantować,   że   wszyscy   uczestnicy
eksperymentu   będą   stawiani   w   sytuacjach   różniących   się   wyłącznie
wartością zmiennej niezależnej. Musi on również zadbać o to, by :
osoby badane były losowo przydzielane do sytuacji eksperymentalnych.
Owo   losowe   przydzielanie   —   probierz   jakości   procedury
eksperymentalnej   —   gwarantuje,   że   różne   typy   osób   badanych   będą
równomiernie rozłożone na wszystkie sytuacje. Z kolei poziom ufności .
(wartość p) informuje o tym, jakie jest prawdopodobieństwo, że wyniki
eksperymentu są dziełem przypadku, a nie efektem działania zmiennej
niezależnej.
Psychologowie   społeczni   używają   często   w   swoich   eksperymentach
planu   wieloczynnikowego.   Procedura   ta   uwzględnia   więcej   niż   jedną
zmienną   niezależną   i   więcej   niż   jeden   poziom   na   każdej   z   tych
zmiennych.   W   eksperymencie   pojawiają   się   wszystkie   możliwe
kombinacje   poziomów   zmiennych   niezależnych.   Badacz   może   dzięki
temu określić efekty główne każdej zmiennej niezależnej oraz swoiste
interakcje   czy   też   kombinacje   poziomów   wszystkich   wykorzystanych
zmiennych niezależnych.

Badacz   powinien   starać   się   zapewnić   swoim   eksperymentom   tak

wysoką, jak to tylko jest możliwe trafność wewnętrzną (gwarancja, że
nic poza zmiennymi niezależnymi nie wpływa na wyniki) oraz trafność
zewnętrzną (gwarancja, że wyniki mogą być uogólniane, na innych ludzi
i   na   inne   sytuacje).   Realizm   sytuacyjny   to   stopień,   w   jakim   sytuacje
eksperymentalne   podobne   są   do   sytuacji   spotykanych   w   życiu

codziennym.   Realizm   psychologiczny   natomiast   to   stopień,   w   jakim
kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do
procesów   psychologicznych   pojawiających   się   w   życiu   codziennym.
Najlepszym   sposobem   sprawdzenia   trafności   zewnętrznej   jest
powtarzalność.   Polega   ona   na   przeprowadzaniu   tego   samego
eksperymentu z udziałem innych ludzi i w innych sytuacjach oraz  na
porównywaniu wyników.
Podejmowane   są   zarówno   badania   podstawowe,   jak   i   badania
stosowane. Granica pomiędzy tymi dwoma rodzajami badań jest często
nieostra,   jednak   celem   badań   podstawowych   jest   zrozumienie
zachowania   społecznego   bez   wnikania   w   specyficzne   i   szczegółowe
problemy;   celem   badań   stosowanych   jest   natomiast   rozwiązywanie
właśnie specyficznych zagadnień, które często mają spore znaczenie dla
życia społecznego. Na koniec trzeba zaznaczyć, że ważnym problemem
w   psychologii   społecznej   jest   etyczny   stosunek   do   osób   badanych.
Wskazówki   wypracowane   przez   Stowarzyszenie   Psychologów   Amery-
kańskich zalecają ostrożne postępowanie i akcentują takie kwestie, jak
na   przykład   uzyskanie   przyzwolenia   osób   badanych,   możliwość
rezygnacji   z   udziału   w   badaniach   w   każdym   momencie   ich   trwania,
zapewnienie   anonimowości   i   dyskrecji,   przeprowadzenie   sesji
wyjaśniającej   po   zakończeniu   eksperymentu,   zwłaszcza   wtedy,   gdy
wykorzystano maskowanie (a więc instrukcję maskującą, która dotyczyła
rzekomego celu badań albo zmiennych niezależnych lub zależnych).

Dysonans poznawczy

Jednym   z   najsilniejszych   czynników   wpływających   na   zachowanie

ludzi   jest   potrzeba   podtrzymywania   wysokiej   samooceny.   W   tym
rozdziale   dowiedliśmy,   że   potrzeba   ta   prowadzi   do   znaczących
konsekwencji   dla   postaw   i   zachowań.   Wedle   teorii   dysonansu
poznawczego   ludzie   zawsze   doświadczają   przykrego   napięcia   (dy-
sonansu), kiedy stają wobec elementów poznawczych odnoszących się
do jakiegoś aspektu zachowania, które jest niezgodne z ich pojęciem Ja.
Wtedy są pobudzani do likwidowania tego dysonansu albo przez zmianę
swego zachowania, albo przez jego usprawiedliwianie tak, aby było ono
zgodne   z   pozytywnym   obrazem   samego   siebie.   Powstająca   w   ten
sposób zmiana zachowania jest wynikiem procesu autoperswazji.

          Dysonans   nieuchronnie   pojawia  się  po   podjęciu  ważnych   decyzji

(dysonans   podecyzyjny),   gdy   element   poznawczy:   “Wybrałem
alternatywę X" jest niezgodny z elementem: “Skorzystałbym znacznie
więcej, wybierając alternatywę Y". Można usunąć taki dysonans, pod-
wyższając ocenę wybranego przedmiotu, a zaniżając ocenę alternatywy
odrzuconej.   Pozbawieni   skrupułów   sprzedawcy   znani   są   z   tego,   że
wykorzystują   tę   tendencję   ludzi,   stosując   strategię   zwaną   techniką
niskiej   pitki,   która   polega   na   stworzeniu   w   umyśle   klienta   iluzji,   że
nastąpiła transakcja kupna produktu, podczas gdy w rzeczywistości nic
takiego nie zaistniało.

Dysonans   pojawia   się   także   wtedy,   kiedy   ludzie   wkładają   dużo

wysiłku,   aby   czynić   coś   nudnego   lub   uzyskać   coś   niepotrzebnego.

http://notatek.pl/psychologia-spoleczna?notatka