SŁOWNIK TERMINÓW POŻARNICZYCH

- ABSORPCJA - pochłanianie substancji całą objętością innej substancji, najczęściej gazu przez ciecz
lub ciało stałe.

- ADHEZJA - przyleganie cieczy do powierzchni ciała stałego. Jest ono wynikiem sił przyciągania
działających pomiędzy cząsteczkami ciała stałego i cieczy.

- ADSORBENT - substancja stała o właściwościach chłonnych, na której powierzchni zachodzi proces
absorpcji *zob. w sł.+ . Właściwości chłonne mają np. węgiel aktywny, żel krzemionkowy.

- ADSORPCJA - gromadzenie się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie gazowej na
powierzchni ciała stałego albo cieczy.

- AEROZOL - zawiesina w gazie bardzo drobnych cząstek, praktycznie nie opadających pod wpływem
ciążenia. Zależnie od stanu skupienia aerozole dzieli się na mgły (cząstki ciekłe) i dymy (cząstki stałe).

- ALARM BOJOWY - rozkaz lub umówiony sygnał podany za pomocą radia, syreny lun innych
środków, nakazujący pospieszne przejście pododdziału (oddziału) w stan gotowości bojowej.

- ALARM FAŁSZYWY - jest to wezwania podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej do zdarzenia, które faktycznie nie miało miejsca lub zaistniało, lecz nie wymagało
podjęcia działao ratowniczych.

- ALARM FAŁSZYWY W DOBREJ WIERZE - zgłaszający zdarzenie zaobserwował objawy zagrożenia,
np.: dymy, pary, zapachy, lecz po przybyciu na miejsce zagrożenie samoistnie zakooczyło się bez
możliwości stwierdzenia miejsca lub przyczyny, nie stwarzało zagrożenia, np. para z urządzeo
wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych, dymy lub ognie technologiczne, wypalanie materiałów pod
nadzorem w miejscach do tego celu przeznaczonych, inne zdarzenia, które nie wymagały podjęcia
działao ratowniczych.

- ALARM FAŁSZYWY Z INSTALACJI WYKRYWANIA - zgłaszane przez instalacje wykrywania pożaru lub
innych zagrożeo, spowodowane zadziałaniem czujników z takich przyczyn, jak w szczególności:
odbłyski światła, dostanie się chwilowe dymu do czujek, wada techniczna czujki, zbyt niski próg
alarmu czujki, prowadzone prace powodujące powstanie dymów lub oparów lub z ręcznych
ostrzegaczy pożaru nie wymagające podjęcia działao ratowniczych przez podmioty systemu lub inne
jednostki ochrony przeciwpożarowej.

- ALARM FAŁSZYWY ZŁOŚLIWY - zgłaszając zdarzenie sprawca miał na celu wprowadzenie
podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej w błąd.

- ANKIER - zob. kotew.

- BATALION - oddział w sile od trzech do pięciu kompanii oraz dowódca.

- BEZPIECZEOSTWO POŻAROWE - stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany
przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciw-
pożarowego oraz prowadzonych działao zapobiegawczych przed pożarem.

- BIODEGRADACJA - rozkład substancji przez określone odmiany mikroorganizmów występujących w
środowisku wodnym lub gruncie.

- BLEVE - w dosłownym tłumaczeniu oznacza wybuch par wrzących cieczy (Boiling Liquids Expanding
Vapours Explosions). Skrót stosuje się powszechnie dla określenia wybuchu powstałego w wyniku
gwałtownego wycieku łatwo zapalnej cieczy o temperaturze wyższej od jej temperatury wrzenia przy
normalnym ciśnieniu atmosferycznym.

- BŁĄD PARALAKSY - błąd powstający np. przy odczytywaniu wskazao przyrządu pomiarowego
podczas obserwowania wskazówki z kierunku prostopadłego do powierzchni podzielni (skali) tego
przyrządu.

- BILANS SIŁ I ŚRODKÓW - ilościowe zapotrzebowanie sił i środków do przeprowadzenia skutecznej
akcji ratowniczo-gaśniczej.

- BILANS WODNY - ilościowe zapotrzebowanie wody do gaszenia pożaru.

- BODZIEC TERMICZNY - każdy czynnik mający (lub mogący wytworzyd) odpowiednio wysoką
temperaturę i pojemnośd cieplną zdolną do zapalenia materiałów palnych bądź zainicjowad wybuch
gazów, pyłów lub par cieczy palnych.

- BRYGADA - związek pododdziałów i oddziałów realizujący w granicach administracyjnych
województwa wielkoobszarowe działanie ratownicze.

- CIECZ NIEBEZPIECZNA POŻAROWO - ciecz o temperaturze zapłonu do 55°C.

- CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE - ciśnienie przewidziane do pokonania oporów przepływu wody w linii
tłocznej między motopompami ustawionymi szeregowo w systemie dostarczania wody na duże
odległości przez przetłaczanie. Ciśnienie to wynosi 65 m słupa wody (0,65 MPa).

- CIŚNIENIE PRÓBNE - ciśnienie pod jakim bada się węże pożarnicze, elementy urządzenia lub całą
instalację przed oddaniem jej do eksploatacji.

- CIŚNIENIE ROBOCZE - najwyższe ciśnienie, które może wystąpid podczas pracy urządzenia.

- CZAS GASZENIA POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do
momentu przerwania podawania środka gaśniczego.

- CZAS LOKALIZACJI POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do
opanowania pożaru.

- CZAS OPERACYJNY - czas przewidziany na wykonanie przez straż pożarną zadania bojowego.

- DEFLAGRACJA - spokojne spalanie substancji wybuchowych, spalanie bez wybuchu.

- DEKONTAMINACJA - jest to zespół czynności wykonywanych na terenie akcji ratownictwa
chemiczno-ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego oddziaływania substancji
niebezpiecznych na ludzi i otoczenie.

- DEKONTAMINACJA WSTĘPNA - jest realizowana bezpośrednio po zakooczeniu działao, najczęściej
na terenie akcji. Powinna zapewnid poziom skażenia nie zagrażający zdrowiu i życiu ratownika, a
sprzęt używany w trakcie działao nie powinien stad się źródłem dalszego skażenia środowiska i ludzi z
nim się stykających.

- DEKONTAMINACJA WŁAŚCIWA - jest prowadzona poza terenem akcji - w strażnicy lub specjalnie
przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie ratowników oraz sprzętu.

- DETONACJA - zjawisko rozkładu materiału wybuchowego przebiegające z dużą prędkością, któremu
towarzyszy huk i nagłe wyzwolenie dużej energii.

- DGW - zobacz - dolna granica wybuchowości.

- DOGASZANIE POŻARU - faza działao bojowych związana z gaszeniem pojedynczych ognisk pożaru.

- DOLNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par, pyłów) w
mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpid zapalenie się tej substancji (wybuch) pod
wpływem bodźca termicznego.

- DOWÓDCA - osoba, która na mocy odpowiednich regulaminów organizacyjnych ma prawo do
wydawania rozkazów i poleceo podległym ratownikom pododdziałom i oddziałom.

DOWÓDCA ODCINKA BOJOWEGO (DOB) - osoba podlegająca bezpośrednio KAR, otrzymująca od
niego rozkazy, odpowiedzialna za oddane jej do dyspozycji siły oraz za skutecznośd i wyniki ich
działania na przydzielonym odcinku bojowym.

- DOWÓDCA ZMIANY - ratownik wyznaczony do kierowania zmianą służbową. - DRUGI RZUT - siły i
środki przewidziane w planach obrony do udziału w określonych działaniach bojowych w przypadku
gdy siły i środki pierwszego rzutu są niewystarczające.

- DUPLEKS - system łączności telegraficznej, w którym sygnały mogą byd przekazywane jednocześnie
w obu kierunkach.

- DYFUZJA - samorzutne mieszanie się składników układu w wyniku chaotycznego ruchu cząsteczek i
atomów.

- DYM - substancja chemiczna powstała wskutek rozkładu termicznego materiału palnego,
występująca w powietrzu w postaci aerozoli drobnych cząsteczek ciał stałych, pary wodnej, sadzy, par
cieczy palnych, gazów pożarowych, itp. Ilośd wydobywającego się dymu jest tym większa, im więcej
pierwiastków węgla mają w swojej strukturze palące się materiały.

- DYMOSZCZELNOŚD - zdolnośd do przeciwstawienia się przenikaniu przez elementy budowlane
budynku gazów i par lub (i) płomieni w warunkach pożaru, nazywana także szczelnością pożarową.

- DYREKTYWA - ustalenie (pisemne) lub wskazówka postępowania wydane przez dowódców
przełożonych wyższych szczebli.

- DYSLOKACJA - rozlokowanie jednostek straży pożarnej w rejonach działania, rejonie koncentracji,
rozmieszczenie stanowisk gaśniczych itp. na terenie akcji.

- DYSPERSYJNOŚD PIANY - właściwośd charakteryzująca stopieo rozdrobnienia pęcherzyków piany
gaśniczej. Dyspersyjne piany gaśnicze mają pęcherzyki wielkości średnio 3 mm.

- DYSPONOWANIE - stawianie w stan gotowości bojowej i kierowanie do działao jednostek ochrony
ppoż. i innych podmiotów ratowniczych.

- DYSPOZYTOR - funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę na stanowisku kierowania, którego
zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeo o pożarach i innych zdarzeniach, ich analizowanie i
dysponowanie jednostek straży pożarnej do działao bojowych.

- DYSTYNKCJE SŁUŻBOWE - oznaki stopni pożarniczych w kolorze złotym noszone na naramiennikach
i otokach czapek.

- DZIAŁANIA POŁĄCZONE - forma działao łączących natarcie z obroną w celu zmniejszenia szybkości
rozprzestrzeniania się pożaru i obrony obiektów położonych bezpośrednio przy strefie spalania.

- DZIAŁANIA RATOWNICZE - czynności podjęte w celu ochrony życia, zdrowia, mienia a także
likwidacji źródła powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

- DZIAŁANIA SKONCENTROWANE - działania polegające na równoczesnym wprowadzeniu do akcji
niezbędnej ilości sił i środków celem wykonania zadania bojowego.

- DZIAŁANIE W NATARCIU - zob. obrona.

- EFEKT GASZENIA - rezultat (wynik) skutecznego przeprowadzenia gaszenia pożaru.

- EJEKTOR (EŻEKTOR) - rodzaj pompy zwężkowej do zasysania cieczy lub gazów.

- EKSHAUSTOR - ssawa, wentylator wysysający powietrze zanieczyszczone, gazy, pyły lub dymy ze
zbiornika, pomieszczenia, itp. i przetłaczający je do atmosfery lub zbiornika oczyszczającego.

- EKSPLOZJA - wybuch, przebiegający ze zmienną prędkością liniową rzędu kilkuset lub kilku tysięcy
m/s, następujący w wyniku gwałtownego przebiegu reakcji chemicznej lub łaocuchowych reakcji
jądrowych.

- ELEWACJA - zewnętrzne ściany budynku wraz z występującymi na nich elementami
architektonicznymi i wystrojem.

- EMULSJA - stabilny stan rozproszenia jednej cieczy w innej, np. oleju w wodzie.

- EWAKUACJA - całokształt czynności związanych z usuwaniem ludności wywożeniem urządzeo,
sprzętu i materiałów z terenu zagrożonego.

- FALA PODMUCHU - sferyczny obszar silnie sprężonego powietrza, rozprzestrzeniający się z
olbrzymią prędkością we wszystkich kierunkach od środka wybuchu np. jądrowego. Za czołem fali
występuje strefa powietrza o ciśnieniu większym niż ciśnienie atmosferyczne, a następnie strefa
rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od atmosferycznego.

- FALA UDERZENIOWA - czynnik rażący wybuchu. Rozprzestrzenia się z prędkością naddźwiękową,
malejącą aż do zaniku. Za czołem fali rozchodzącej się we wszystkich kierunkach podąża strefa
sprężenia o ciśnieniu większym od atmosferycznego, a za nią strefa rozrzedzenia o ciśnieniu
mniejszym od ciśnienia atmosferycznego.

- FASADA - elewacja budynku; frontowa ściana budynku, w której znajdują się główne wejścia
wyróżniający się bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracyjną.

- FILAR - pionowa podpora wszelkich konstrukcji budowlanych, np. mostów, sklepieo itp.

- FUNDAMENT - zagłębiona w ziemi częśd murów budynku przenosząca obciążenie bezpośrednio na
grunt.

- FRONT POŻARU - odcinek obwodu terenu pożaru, na którym liniowa szybkośd rozprzestrzeniania się
pożaru jest największa.

- GASZENIE POŻARU DYNAMICZNE - podawanie środka gaśniczego podczas ruchu samochodu.

- GASZENIE POŻARU STATYCZNE - podawanie środka gaśniczego ze stanowiska gaśniczego stojącego
w miejscu lub z działka samochodu na postoju.

- GAZ BŁOTNY - gaz palny składający się głównie z metanu, powstający w procesie gnicia ciał
organicznych pod wodą.

- GAZY TECHNICZNE - gazy wytwarzane i używane na dużą skalę, przechowywane w stanie
skroplonym lub sprężonym w stalowych butlach pod wysokim ciśnieniem. Zalicza się do nich: tlen,
azot, wodór, dwutlenek siarki, dwutlenek węgla i inne.

- GEOMETRYCZNA GŁĘBOKOŚD SSANIA - różnica poziomów między lustrem wody w punkcie
czerpania a osią pompy. Głębokośd tą wyrażamy w metrach słupa wody.

- GEOMETRYCZNA WYSOKOŚD PODNOSZENIA - różnica poziomów między punktem, do którego
podaje się wodę a osią pompy.

- GGW - zob. górna granica wybuchowości.

- GŁĘBOKOŚD DZIAŁANIA GAŚNICZEGO - odległośd od czoła pożaru, skrzydeł pożaru lub (i) tyłu
pożaru linii stanowisk gaśniczych w głąb terenu powierzchni pożaru, ograniczona m.in. długością
rzutu prądu środka gaśniczego. Skuteczna głębokośd gaszenia przy gaszeniu wodą wynosi 5 m.

- GŁÓWNE NATARCIE - ześrodkowanie sił i środków w określonym czasie na terenie działao bojowych
dla przeprowadzenia natarcia o maksymalnej intensywności gaszenia.

- GŁÓWNY WYŁĄCZNIK PRĄDU - urządzenie przeznaczone do wyłączania w budynku spod napięcia
całej instalacji na wszystkich biegunach. Wyłącznik powinien byd umieszczony w miejscu łatwo
dostępnym, w szafce zamykanej na klucz, łatwo otwieranej bez użycia klucza i narzędzi (np. wybicie
szyby).

- GODZINA PRZYJAZDU NA TEREN DZIAŁAO - moment zatrzymania samochodu na terenie akcji w
miejscu wskazanym przez dowódcę.

- GODZINA UGASZENIA POŻARU - moment, w którym na skutek działania bojowego proces spalania
ustanie w stopniu nie zagrażającym ponownym rozpaleniem.

- GOTOWOŚD BOJOWA - zdolnośd do podjęcia działao interwencyjnych w określonym czasie przez
zespół ratowniczy.

- GÓRNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najwyższe stężenie substancji palnej w mieszaninie z
powietrzem, przy którym jeszcze może nastąpid zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem
bodźca termicznego.

- GRANICA PLASTYCZNOŚCI - naprężenie, powyżej którego powstaje odkształcenie trwałe materiału
po jego odciążeniu.

- GRANICA SPRĘŻYSTOŚCI - najwyższe naprężenie w materiale, po usunięciu którego ciało wraca
ponownie do postaci pierwotnej.

- GRUPA OPERACYJNA - zespół funkcjonariuszy doraźnie wydzielonych lub wydzielonych według
ustalonego kryterium do opracowania lub wykonania samodzielnie określonego zadania.

- GRUPY POŻARÓW - klasyfikacja pożaru ze względu na rodzaj materiału objętego pożarem.

- GRUZOBETON - beton, w którym jako kruszywo zastosowano gruz z cegieł, dachówek itp.

- HEKTOLITR - jednostka objętości równa stu litrom.

- HERMETYZACJA - 1) zapobieganie przedostawaniu się do pomieszczeo pracy szkodliwych gazów,
par, pyłów. 2) uszczelnienie zamkniętych naczyo, przewodów, pomieszczeo zabezpieczające przed
dostawaniem się do wnętrza powietrza lub w celu oddzielenia ich od atmosfery zewnętrznej.

- HIGROSKOPIJNOŚD - właściwośd niektórych ciał polegająca na łatwości pochłaniania wody i pary
wodnej.

- HYDROLIZA - reakcja chemiczna, w której woda lub jej jony rozkładają substancję na prostsze
składniki.

- IMPLOZJA - odwrotnośd eksplozji; zniszczenie naczyo próżniowych spowodowane różnicą ciśnieo:
zewnętrznego (większego) i wewnętrznego (mniejszego),a więc wskutek nadciśnienia pochodzącego
z zewnątrz.

- IMPREGNACJA - powierzchniowe lub wgłębne zabezpieczenie materiału impregnowanego
związkami chemicznymi przed działaniem ognia i wysokich temperatur.

- INFILTRACJA - powolne przenikanie (wsiąkanie) cieczy lub gazu przez pory jakiegoś ciała do wnętrza.

- INHIBITOR - katalizator, którego obecnośd w procesie reakcji chemicznej powoduje zmniejszenie
szybkości lub zatrzymanie przebiegającej reakcji.

- INTENSYWNOŚD GASZENIA - ilośd środka gaśniczego podawana na jednostkę powierzchni, kubatury
lub obwodu pożaru w jednostce czasu.

- INTENSYWNOŚD PODAWANIA WODY - stopieo natężenia podawania wody jako środka gaśniczego
w litrach na metr kwadratowy na sekundę przy gaszeniu pożaru na powierzchni i w litrach na metr
bieżący na sekundę przy gaszeniu pożaru w obwodzie.

- INŻEKTOR - zob. ejektor.

- IZBICA - budowla wodna zabezpieczająca filar mostu w czasie ruchu lodów, mająca ostrą stalową
krawędź, która działa jak klin i służy do rozbijania kry.

- JEDNOSTKA RATOWNICZO-GAŚNICZA PAOSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ - podstawowa jednostka
organizacyjna, posiadająca siły i środki umożliwiające samodzielne organizowanie i prowadzenie akcji
ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych i miejscowych zagrożeo.

- JRG PSP - zob. Jednostka ratowniczo-gaśnicza Paostwowej Straży Pożarnej.

- KALENICA - poziomy grzbiet dachu dwuspadowego.

- KALKULACJA - obliczanie szans; przemyśliwanie, planowanie, rozważanie dotyczące ustalania
potrzebnych sił i środków do przeprowadzania skutecznych działao bojowych.

- KARTA DOJAZDOWA - dokument operacyjny określający trasę dojazdu od strażnicy do każdej ulicy
znajdującej się w rejonie działania.

- KARY DYSCYPLINARNE - środki dyscyplinujące, jak: nagana, pozbawienie możliwości awansowania
na okres do dwóch lat, wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe, obniżenie stopnia pożarniczego i
wydalenie ze służby.

- KARY PORZĄDKOWE - środki dyscyplinująco-wychowawcze, nakładane przez komendantów. Zalicza
się do nich upomnienie i ostrzeżenie.

- KATALIZA - proces przyspieszania lub opóźniania reakcji chemicznej po wpływem katalizatorów.

- KAUSZA - chomątko, metalowy ochraniacz pętli na koocu linki strażackiej zapobiegający jej
przecieraniu się.

- KAWITACJA - zjawisko polegające na powstawaniu wewnątrz przepływającej cieczy obszarów
nieciągłości, wypełnionych gazem lub parą wskutek obniżenia się ci śnienia w miejscu znacznego
wzrostu prędkości przepływu; działa niszcząco na elementy konstrukcji przez wybijanie bądź
nadżeranie cząstek materiału.

- KIEROWANIE INTERWENCYJNE - realizowane w strefie zagrożenia lub bezpośrednich działao
ratowniczych, w której istnieje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz mienia i środowiska lub
prawdopodobieostwo jego wystąpienia, w celu likwidacji lub usunięcia skutków zdarzenia oraz
zapewnienia bezpieczeostwa ratownikom; kierowaniu interwencyjnemu podlegają siły nie
przekraczające wielkością jednej kompanii.

- KIEROWANIE STRATEGICZNE - realizowane w celu określenia i przyjęcia niezbędnej strategii w
likwidowaniu zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem taktycznym; kierowaniu strategicznemu
podlegają siły wojewódzkich brygad odwodowych albo siły przekraczające wielkością jeden batalion.

- KIEROWANIE TAKTYCZNE - realizowane na granicy strefy zagrożenia lub poza nią w celu wykonania
przyjętej taktyki lub określonej strategii oraz nadzoru nad kierowaniem interwencyjnym; kierowaniu
taktycznemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednego batalionu.

- KLAPA DYMOWA - pokrywa umieszczona na otworze dachu lub stropodachu, otwierana w celu
usunięcia drogą wentylacji naturalnej nagromadzonych w budynkach gorących gazów pożarowych i
dymów pożarowych.

- KOALESCENCJA - metoda oczyszczania wody z rozproszonego w niej oleju, polegająca na
wymuszaniu łączenia się małych kropelek w większe skupiska, wskutek wzajemnych zderzeo w czasie
przepływu przez mikrokanały filtra koalescencyjnego.

- KOLEKTOR - główna rura zbiorcza dużych rozmiarów z szeregiem odgałęzieo przeznaczonych do
zbierania lub rozdzielania cieczy, gazów.

- KOMPANIA - pododdział w sile trzech plutonów lub czterech sekcji oraz dowódca.

- KONDENSACJA - 1) zagęszczenie, stężenie; 2) skroplenie, przemiana pary lub gazu w ciecz.

- KOORDYNACJA - uzgodnione współdziałanie.

- KORELACJA - wzajemne powiązanie działania.

- KROKIEW - element nośnej konstrukcji dachu w postaci belki drewnianej podtrzymującej pokrycie
dachu.

- KUBATURA BUDYNKU - objętośd wszystkich kondygnacji nadziemnych, przyziemnych i
podziemnych, liczona w metrach sześciennych.

- LAKMUS - barwnik stosowany w chemii jako wskaźnik kwasowości roztworów wodnych. Lakmus w
obecności kwasu barwi się na czerwono, a zasady na niebiesko.

- LARYNGOFON - mikrofon umieszczony na szyi mówiącego i działający pod wpływem drgao jego
krtani; nie reaguje na dźwięki przenoszone przez powietrze, umożliwia porozumiewanie się
pożarników w pomieszczeniach o dużym nasileniu hałasu.

- LEGAR - gruba belka stosowana jako podkład (podpora) pod ciężkie przedmioty lub na której układa
się deski podłogowe.

- LEPKOŚD - własnośd płynów charakteryzująca się stopniem ich płynności (lejności) i przyczepności
do różnych ciał podczas ruchu jednych warstw względem drugich, zależna w dużym stopniu od
temperatury i ciśnienia.

- LICZBA SPIENIENIA - jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu z którego ta piana
powstała..

- LIKWIDACJA POŻARU - gaszenie pożaru w celu wyeliminowania możliwości ponownego wznowienia
palenia i ostatecznego ugaszenia.

- LINIA GAŚNICZA - linia wężowa od nasady tłocznej rozdzielacza, pompy pożarniczej lub hydrantu,
zakooczona prądownicą lub wytwornicą.

- LINIA GŁÓWNA - linia tłoczna od nasady pompy do nasady rozdzielacza.

- LINIA SSAWNA - linia wężowa zbudowana z węży ssawnych służąca do pobierania (ssania) wody z
otwartych punktów czerpania wody.

- LINIA ZASILAJĄCA - linia wężowa od hydrantu do pompy lub od pompy do kolejnej pompy.

- LINIOWA PRĘDKOŚD ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU - droga przebyta przez front pożaru w
danym kierunku w jednostce czasu.

- LNG (Liquefied Natural Gas) - skroplony gaz naturalny. Głównym składnikiem jest zwykle metan.
Termin LNG jest potocznie odnoszony tylko do tego gazu, chod w rzeczywistości LNG składa się
również z dwutlenku węgla i siarkowodoru.

- LOGGIA - wnęka balkonowa otwarta na zewnątrz budynku, utworzona przez załamanie i cofnięcie
części ściany zewnętrznej w głąb budynku.

- LOKALIZACJA POŻARU - powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie intensywności
procesu spalania.

- LPG (Liquefied Petroleum Gas) - skroplony gaz petrochemiczny. Składa się głownie z propanu,
butanu i pentanu.

- ŁUK ELEKTRYCZNY - zjawisko przepływu prądu elektrycznego wskutek przebicia warstwy
zjonizowanego powietrza lub gazu między częściami urządzeo elektrycznych będących pod
napięciem. Zjawisku towarzyszy silne białe światło i wysoka temperatura (ponad 3000°C). Łuk
elektryczny jest zdolny do zapalenia wszystkich materiałów palnych i spowodowania pożaru.

- ŁUNA - odblask pożaru widoczny nad horyzontem.

- MANOMETR - ciśnieniomierz; przyrząd do pomiaru ciśnienia gazu lub cieczy wyższego od ciśnienia
atmosferycznego.

- MANOMETRYCZNA WYSOKOŚD PODNOSZENIA - wysokośd podnoszenia geometryczna
powiększona o sumę oporów pompy i węży tłocznych mierzona w metrach słupa wody.

- MANOWAKUOMETR - przyrząd łączący dwa przyrządy (manometr i wakuometr) służący do pomiaru
ciśnienia cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego oraz do mierzeni a próżni (podciśnienia,
ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego), montowany jest na pompie pożarniczej po stronie
ssawnej.

- MANSARDA - pomieszczenie mieszkalne na kondygnacji strychowej, mające na ogół częśd sufitu
pochyloną.

- MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - rozumie się przez to ciecze palne o temperaturze
zapłonu poniżej 55°C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy
palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne,
ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21°C, ciała stałe jednorodne o
temperaturze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.

- MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY - każdy materiał o aktywności właściwej większej niż 70 Bq/kg.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE - jest to inne niż pożar zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i
naturalnych praw przyrody, a stwarzające zagrożenie dla życia, środowiska lub mienia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE DUŻE - jako nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas którego wystąpiło
zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego,
występujące na znacznym obszarze.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE LOKALNE - jako nagłe, uszkodzenia części obiektu, w szczególności
budynku lub urządzenia technicznego powodujące przerwę w jego użytkowaniu lub utratę jego
właściwości funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE MAŁE - jako nagłe, uszkodzenia elementów urządzeo, maszyn, pojazdów,
obiektów, które mogą powodowad zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia, wymagające interwencji
podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej, a także gdy jednostki ochrony
przeciwpożarowej wspomagają inne służby ratownicze, porządkowe, mogące także występowad jako
prawdopodobne, wymagające jednak rozpoznania tego zagrożenia.

- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE ŚREDNIE- jako nagłe zdarzenie, którego następstwem jest jednostkowe
zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie środowiska, występujące na niewielkim obszarze,
powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.

- NADCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub gazu a niższym od niego
ciśnieniem zewnętrznym.

- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) - jest to takie stężenie substancji szkodliwej, które
przy stałym kontakcie z nią w ciągu 8-godzinnego dnia pracy przez wieloletni nawet okres nie
wywołuje żadnych objawów zatrucia.

- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) - jest to takie stężenie czynników
szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - które nie powinno powodowad ujemnych
zmian w stanie zdrowia pracownika oraz jego przyszłych pokoleo, jeśli utrzymuje się ono w
środowisku pracy dłużej niż 30 minut podczas pracy zmiany roboczej.

- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PROGOWE (NDSP) - jest to takie stężenie czynników
szkodliwych dla zdrowia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może byd
przekroczone w środowisku pracy.

- NAPĘD HYDRAULICZNY - napęd wywołany przez ruch cieczy pod odpowiednim ciśnieniem.

- NAPĘD PNEUMATYCZNY - napęd maszyny lub urządzenia osiągany przez wykorzystanie sprężonego
powietrza.

- NAPIĘCIE KROKOWE - napięcie występujące między punktami ziemi dotykanymi przez stopy
człowieka przechodzącego w miejscu naelektryzowanym, wskutek zetknięcia przewodu wysokiego
napięcia z ziemią.

- NASADA - rodzaj połączenia szybko rozłącznego pożarniczych węży tłocznych i węży ssawnych.

- NATARCIE - podstawowa forma działania taktycznego polegająca na bezpośrednim działaniu na
ognisko pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania.

- NEUTRALIZACJA - zobojętnianie; reakcja wzajemnego działania zasady i kwasu, w wyniku której
powstaje sól i woda.

- NOMENKLATURA - obowiązująca symbolika (oznaczenie) i terminologia (nazewnictwo) materiałów,
wyrobów, czynności itp.

- NORMALNE WARUNKI CIŚNIENIA I TEMPERATURY - 1) w fizyce: temperatura 0 stopni Celsjusza i
ciśnienie 1 atmosfery; 2) w technice: temperatura 20 st. C i ciśnienie 1 at.

- OBRONA - podstawowy rodzaj działania bojowego mający na celu niedopuszczenie do zapalenia się
obiektów zagrożonych bezpośrednio lub pośrednio od promieniowania cieplnego lub ognii lotnych,
bądź działanie opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru.

- OBRONA BLIŻSZA - obrona skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem
niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się pożaru.

- OBRONA DALSZA - działania na obiekty zagrożone pośrednio z zadaniem niedopuszczenia do
wytworzenia nowych ognisk pożaru.

- OBWÓD POŻARU - linia okalająca powierzchnię pożaru.

- OCENA MOŻLIWOŚCI - określenie wydajności i przydatności sił i środków zgromadzonych na terenie
akcji po ocenie sytuacji.

- OCENA SYTUACJI - określenie konsekwencji wynikających ze stanu rozwoju i rozprzestrzenienia się
pożaru oraz stopnia stwarzanych zagrożeo.

- ODCINEK BOJOWY - wyodrębniona częśd np. terenu akcji, terenu pożaru, gdzie jedna lub kilka
jednostek straży pożarnej ma określone zadanie do wykonania.

- ODWÓD - wydzielone siły i środki pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

- ODWÓD TAKTYCZNY - wydzielone siły i środki jako rezerwa (1/3, 1/2 sił zaangażowanych) na
terenie działao bojowych pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

- OGNIE LOTNE - niespalone, rozżarzone cząstki materiału palnego przenoszone za pomocą wiatru i
ruchów konwekcyjnych powietrza na znaczne odległości, mogące powodowad powstanie nowych
źródeł pożaru.

- OGNISKO POŻARU - częśd terenu pożaru, gdzie spalanie jest najbardziej intensywne.

- OGNIE ŻGĄCE - języki ognia powstające w fazie pośredniej między spalaniem a wybuchem. Warunki
sprzyjające takiemu spalaniu występują podczas pożaru w pomieszczeniu zamkniętym, z którego nie
jest odprowadzane ciepło ani produkty spalania, a w którym pożar trwa przez dłuższy czas bez
dostatecznego dostępu tlenu. Ognie żgące powstają w momencie dopływu powietrza bogatego w
tlen, np. na skutek otwarcia okna, drzwi.

- OGNISKO POŻARU - przestrzeo, w której spalanie jest najintensywniejsze.

- OKAP - 1) rodzaj daszka z wyciągiem do chwytania iskier, dymu, gazu wydobywającego się z
ogniska, pieca itp.; 2) dolny brzeg dachu wystający poza ścianę budynku w celu odprowadzenia wody
opadowej.

- OŚ POŻARU - linia prostopadła do frontu pożaru, przechodząca przez teren pożaru zgodnie z
kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.

- OTWARTY OGIEO - zjawisko spalania się ciał, dostrzegane w postaci płomieni i żaru.

- PIANA CHEMICZNA - powstaje w wyniku reakcji chemicznej w roztworze wodnym środka
pianotwórczego pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami a mocnym kwasem lub solą
hydrolizującą w wodzie z wytworzeniem odczynu silnie kwaśnego, prowadzonej w zamkniętym
zbiorniku lub przewodach rurowych.

- PIANA GAŚNICZA CIĘŻKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych dwutlenkiem węgla lub powietrzem o
liczbie spienienia do 20.

- PIANA GAŚNICZA LEKKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia
powyżej 200.

- PIANA GAŚNICZA ŚREDNIA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia od
20 do 200.

- PIANA MECHANICZNA - powstaje przez energiczne mechaniczne zmieszanie wodnych, zwykle
kilkuprocentowych, roztworów środków pianotwórczych z powietrzem lub gazem obojętnym.

- PLUTON - pododdział w sile od trzech do czterech zastępów lub dwóch sekcji, liczący od 15 do 21
ratowników, w tym dowódca.

- PŁATEW - belka podłużna w konstrukcji nośnej dachu, łącząca dźwigary, podtrzymująca krokwie lub
jętki.

- PŁYNNOŚD PIANY - jest to zdolnośd piany do rozpływania się po powierzchni ciał stałych lub cieczy.

- PODCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem zewnętrznym, najczęściej ciśnieniem atmosferycznym a
niższym od niego ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub układu linii wężowej.

- PODCIĄG - belka o dużych wymiarach, na której opierają się inne belki danej konstrukcji.

- PODPINKA - sprzęt pomocniczy służący do podwieszania węża pożarniczego rozwiniętego między
biegami schodów klatki schodowej na drabinie, stosowany w celu odciążenia prądownika oraz
zabezpieczenia łączników pożarniczych przed uszkodzeniem zaczepów (kłów) i miejsc zataśmowania.

- POGORZELISKO - miejsce gdzie był pożar, są spalone resztki obiektu, zgliszcza, teren po zakooczeniu
działao.

- POMPA STRUMIENIOWA - zob. ejektor.

- POWIERZCHNIA POŻARU - rzut strefy spalania na poziomą lub pionową płaszczyznę.

- POŻAR - niekontrolowany proces palenia w miejscu do tego nie przeznaczonym.

- POŻAR BARDZO DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub
ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o
powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i
nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub jeżeli podano ponad 37 prądów gaśniczych.

- POŻAR BLOKOWY - pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu
obiektów.

- POŻAR DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części,
ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od
301 do 1 000 m2 lub objętości od 1 501 do 5 000 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o
powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub jeżeli podano 13-36 prądów gaśniczych.

- POŻAR MAŁY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części,
ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni do 70
m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej
niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.

- POŻAR OTWARTY - pożar rozwijający suię i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni z
oznakami żarzenia lub świecenia.

- POŻAR PODPOWIERZCHNIOWY (torfowo-murszowy) - pożar głębszych warstw gruntowych,
najczęściej na terenach łąk i lasów.

- POŻAR PRZESTRZENNY - pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów, upraw itp.

- POŻAR ŚREDNI - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich
części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o
powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1 500 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i
nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli podano 5?12 prądów
gaśniczych.

- POŻAR UKRYTY - pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów,
stropodachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.

- POŻAR WEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.

- POŻAR WEWNĘTRZNY UKRYTY - pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz
urządzeo i aparatów technologicznych.

- POŻAR WEWNĘTRZNY OTWARTY - pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.

- POŻAR WIERZCHOŁKOWY - pożar całkowity drzewostanu lasu.

- POŻAR W ZARODKU - pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.

- POŻAR ZEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza
obszarem budynku.

- PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - prace, których prowadzenie może powodowad bezpośrednie
niebezpieczeostwo powstania pożaru lub wybuchu.

- PRZECIWOGIEO - gaszenie pożarów przestrzennych lasów, upraw itp. przez zapalenie przed frontem
pożaru ustalonej powierzchni na całej szerokości kierunku rozprzestrzeniania się pożaru i wypaleniu
jej przy podjęciu działao obronnych.

- PRZECIWPOŻAROWY WYŁĄCZNIK PRĄDU - to wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich
obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest
niezbędne podczas pożaru.

- POŻOGA - pożar rozprzestrzeniający się z dużą prędkością i obejmujący znaczne powierzchnie.

- PUNKT CZERPANIA WODY - miejsce poboru wody dla potrzeb akcji ratowniczo-gaśniczej.

- REAKCJA EGZOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia oddawana jest
przez reagenty do otoczenia, np. spalanie.

- REAKCJA ENDOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia jest pobierana
przez reagenty z otoczenia.

- RETENCJA - czasowe zatrzymanie nadmiernej ilości wód lub ścieków w zbiorniku, w celu
stopniowego ich odprowadzenia (zbiornik retencyjny).

- ROTA - dwuosobowy zespół ratowników, wchodzący w skład tego samego zastępu lub
specjalistycznej grupy ratowniczej, wykonujący zadania ratownicze lub zabezpieczające, wyposażony
w sprzęt ochrony osobistej.

- ROZKAZ BOJOWY - 1) polecenie (nakaz) podjęcia działania lub zaniechania działania podczas
prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej ; 2) polecenie KAR obowiązujące uczestników akcji
ratowniczo-gaśniczej, określające zadania bojowe oraz sposoby ich realizacji w celu ratowania
zagrożonych i likwidowania pożaru.

- ROZPOZNANIE - zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania informacji co
do warunków i przebiegu zdarzenia.

- ROZPOZNANIE BOJEM - forma rozpoznania polegająca na zbieraniu informacji z równoczesnym
prowadzeniem działao. Charakterystyczna dla pierwszej fazy działao w sytuacji dużego zagrożenia.

- ROZPOZNANIE OGNIOWE - działanie prowadzące do uzyskania informacji o przebiegu pożaru i
możliwości prowadzenia akcji gaśniczej.

- ROZPOZNANIE RATOWNICZE - działania prowadzące do uzyskania informacji o stopniu zagrożenia
ludzi, zwierząt i mienia oraz określenia możliwości udzielania skutecznej pomocy.

- ROZPOZNANIE SZCZEGÓŁOWE - działanie prowadzące do uzyskania danych pozwalających na
ocenę skuteczności działao i umożliwiające dokonanie korekty postępowania.

- ROZPOZNANIE WODNE - działania prowadzące do uzyskania informacji o zasobach wodnych i
możliwościach ich wykorzystania.

- ROZPOZNANIE WSTĘPNE - działania prowadzące do uzyskania informacji dających ogólną orientację
w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji co do wariantu działania.

- ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ POŻARU - przyrost powierzchni lub objętości pożaru.

- RZAZ - szczelina powstająca w drewnie wskutek częściowego przepiłowania piłą poprzeczną, pilarką,
itp.

- SAGAN - topór strażacki.

- SAMORATOWANIE - ratowanie siebie z wyższych kondygnacji za pomocą linki strażackiej i
zatrzaśnika.

- SEKCJA - pododdział w sile dwóch zastępów, liczący od dziewięciu do 12 ratowników, w tym
dowódca.

- SKLEPIENIE - strop budowli wykonany w kształcie łuku.

- SKRZYDŁA POŻARU -linie boczne ograniczające teren. Określa się je stając twarzą do frontu pożaru.

- SPECJALISTYCZNA GRUPA RATOWNICZA - pododdział ratowników posiadających specjalistyczne
przeszkolenie i uprawnienia, wyposażony w sprzęt dostosowany do wykonania specjalistycznego
zadania ratowniczego, w sile uzależnionej od specyfiki danej specjalności.

- SPALANIE CAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której produkty nie
ulegają dalszemu spalaniu. Produktem całkowitego spalania jest dwutlenek węgla.

- SPALANIE DYFUZYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, która zależy tylko od czasu
koniecznego dla zaistnienia fizycznego kontaktu tlenu z ciałem palnym.

- SPALANIE KINETYCZNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, przy której czas spalania zależy
tylko od szybkości reakcji chemicznej między tlenem a ciałem palnym.

- SPALANIE NIECAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której otrzymane
produkty w wyniku procesu spalania mogą spalad się dalej.

- SPALANIE DETONACYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, której towarzyszy
występowanie fali podmuchu.

- SPALANIE LAMINARNE - uporządkowane spalanie, spalanie spokojne.

- SPALANIE TURBULENTNE - spalanie burzliwe powstające na skutek przypadkowych i
nieuporządkowanych zmian kierunku i prędkości przemieszczania się powietrza, produktów spalania
pod wpływem różnicy temperatur.

- STANOWISKO BOJOWE - miejsce, w którym ratownik wykonuje określone działania wynikające z
potrzeb akcji.

- STANOWISKO DOWODZENIA - miejsce pracy kierującego działaniami ratowniczo-gaśniczymi.

- STANOWISKO GAŚNICZE - miejsce pracy prądownika.

- STANOWISKO GAŚNICZE NIŻSZE - usytuowane poniżej ogniska pożaru.

- STANOWISKO GAŚNICZE ODKRYTE - stanowisko bojowe na którym ratownik pracuje bez przesłon i
narażony jest na niebezpieczeostwo działania zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego zdarzenia.

- STANOWISKO GAŚNICZE OSŁONIĘTE - stanowisko bojowe, na którym ratownik pracuje za zasłoną
chroniącą go przed skutkami zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego zdarzenia.

- STANOWISKO GAŚNICZE RÓWNE - usytuowane na poziomie ogniska pożaru.

- STANOWISKO GAŚNICZE RUCHOME - stanowisko ze zdolnością manewrowania i przemieszczania
się.

- STANOWISKO GAŚNICZE STAŁE - stanowisko bez możliwości przemieszczania się.

- STANOWISKO GAŚNICZE WYŻSZE - usytuowane powyżej ogniska pożaru.

- STANOWISKO KIEROWANIA (PA, RSK, WSKR, KCKR) - miejsce z którego zapewniona jest możliwośd
dysponowania jednostkami straży pożarnych, organizowanie i koordynowanie działao ratowniczych,
prowadzenie działalności operacyjno-technicznej oraz współdziałania z innymi podmiotami
ratowniczymi.

- STANOWISKO ROZDZIELACZA - miejsce ustawienia rozdzielacza.

- STANOWISKO WODNE - miejsce ustawienia pompy i miejsce pracy obsługującego ją.

- STREFA ODDZIAŁYWANIA CIEPLNEGO - przestrzeo w której wydzielone ciepło stwarza
niebezpieczeostwo zmian w sytuacji pożarowej oraz zagrożenie dla ludzi i mienia.

- STREFA POŻAROWA - to przestrzeo wydzieloną w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie
przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.

- STREFA SPALANIA - przestrzeo, w której przebiegają procesy spalania.

- STREFA ZADYMIENIA - Przestrzeo wypełniona dymem, w której prowadzenie działao jest
utrudnione i występuje zagrożenie zdrowia i życia osób w niej przebywających.

- STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM - przestrzeo, w której może występowad mieszanina substancji
palnej z powietrzem o stężeniu zawartym między DGW i GGW.

- STROP - przykrycie płaskie poziome dzielące budynek na kondygnacje.

- STROPODACH - przykrycie płaskie lub krzywiznowe spełniające jednocześnie rolę stropu i dachu.

- SUCHY PION - przeciwpożarowe urządzenia wodne, przeznaczone do szybkiego podania wody na
wyższe kondygnacje budynku sprzętem straży pożarnej.

- SYTUACJA POŻAROWA - stan rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru w danym momencie.

- SZTAB AKCJI - pomocniczy organ kierującego działaniami ratowniczymi.

- SZTOLNIA - poziome lub lekko nachylone wyrobisko korytarzowe umożliwiające dostęp do złoża w
górzystym terenie.

- SZYK BOJOWY - rozmieszczenie stanowisk bojowych do wykonania wspólnych czynności w danym
ugrupowaniu bojowym.

- SZYK FRONTALNY - ustawienie stanowisk bojowych wzdłuż linii frontu pożaru.

- SZYK "KĄTEM W PRZÓD" LUB "KĄTEM W TYŁ" - ustawienie stanowisk tak, by najdalej wysunięte
torowały drogę dla pozostałych.

- SZYK OKRĄŻAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych wzdłuż obwodu pożaru.

- SZYK OSKRZYDLAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych z jednego lub dwóch skrzydeł pożaru z
zadaniem zawężania frontu pożaru.

- SZYK PIĘTROWY - działania polegające na ustawieniu stanowisk bojowych na różnych poziomach.

- SZYK "WYSTĘP W LEWO" LUB "WYSTĘP W PRAWO" - działania stosowane przy intensywnie
rozprzestrzeniającym się pożarze polegające na ustawieniu stanowisk skośnie do kierunku
przemieszczania się ich z zadaniem zbijania płomieni i torowaniu drogi dla stanowisk dogaszających.

- ŚRODEK POWIERZCHNIOWO CZYNNY - substancja dodawana do cieczy w celu polepszenia jej
zdolności zwilżającej, tj. obniżenie napięcia powierzchniowego.

- ŚWIETLIK - oszklony otwór w suficie lub dachu, dający się otwierad i zamykad, mający na celu
oświetlenie pomieszczenia światłem dziennym.

- TĄPNIĘCIE - wstrząsy podziemne, połączone z hukiem, wywołane pękaniem i usuwaniem się skał w
kierunku wyrobiska.

- TEMPERATURA ABSOLUTNA - temperatura zera bezwzględnego mierzona według skali Kelvina.

- TEMPERATURA KRYTYCZNA - temperatura właściwa dla danego gazu, powyżej której nie może on
byd skroplony niezależnie od wielkości zastosowanego ciśnienia.

- TEMPERATURA ZAPŁONU - najniższa temperatura, przy której wytworzona mieszanina par cieczy z
powietrzem pod wpływem czynnika inicjującego ulegnie zapaleniu.

- TEREN AKCJI - obszar obejmujący teren pożaru oraz tereny związane z prowadzonymi działaniami
położone poza granicami terenu pożaru.

- TEREN POŻARU - obszar na którym znajdują się pomieszczenia, całe budynki, lasy oraz inne obiekty,
materiały i budynki zagrożone bezpośrednio przez działanie temperatury oraz zagrożone pośrednio
przez ognie lotne.

- TLENIE - 1) spalanie materiałów palnych w warunkach niedostatecznej ilości tlenu; 2) spalanie
materiału palnego bezpłomieniowe (żarzenie).

- TRWAŁOŚD PIANY - jest to zdolnośd piany do zachowania swoich właściwości, jakie uzyskała w
momencie wytworzenia. Trwałośd piany określana jest na podstawie szybkości wypływu z niej
wodnego roztworu środka pianotwórczego.

- TYŁ POŻARU - linia znajdująca się po przeciwnej stronie jego rozprzestrzeniania się i rozgraniczająca
obiekty palące się od niepalących.

- UDARNOŚD - odpornośd materiału na pęknięcie przy uderzeniu.

- UGRUPOWANIE BOJOWE - ustawienie sił i środków do wykonania zadania bojowego, realizowane
w szyku bojowym.

- WISKOZA - zob. lepkośd.

- ZAGROŻENIE POŻAROWE - zespół czynników określonych stosownymi parametrami, mających
wpływ na możliwośd powstania i rozprzestrzeniania się pożarów.

- ZAMIAR TAKTYCZNY - określenie celów działania taktycznego, ich kolejności oraz sposobów ich
realizacji.

- ZARZEWIE OGNIA - żarzące się węgle, żar, iskry, żagwie itp. mające odpowiednią pojemnośd cieplną
i odpowiednio wysoką temperaturę zdolną do podtrzymania procesu spalania lub zdolną
doprowadzid do powstania nowego pożaru, lub powstania pożaru wtórnego.

- ZASTĘP - pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników, w tym dowódca, wyposażony w
pojazd przystosowany do realizacji zadania ratowniczego.

- ZMIANA SŁUŻBOWA - zespół ratowników pełniących służbę w układzie zmianowym, podzielonych
na sekcje, zastępy i roty.

- ZOBOJĘTNIANIE - proces zachodzący przy dodawaniu do nadmiaru kwasu (zasady) takiej ilości
zasady (kwasu), że powstająca substancja ma odczyn obojętny (jej pH=7).

- ŻAR - 1) materiał palny spalający się bezpłomieniowo; 2) faza spalania płomieniowego, w której
lotne substancje przestały wydobywad się z materiału palnego (nastąpiło odgazowanie).