1
Teoria kosztów
komparatywnych (D. Ricardo)
Jan J. Michałek
Założenia teorii Smitha i Ricarda
•
Doskonała konkurencja:
a.
niewielki udział w rynku,
b.
homogeniczność dóbr,
c.
doskonała informacja, brak ograniczeń w dostępie do rynku
d.
Î zerowe zyski)
•
Czynnik produkcji:
a.
Jeden (siła robocza)
b.
Homegeniczny
c.
Ilość siły roboczej ustalona w kraju i zagranicą;
d.
Brak mobilności między krajami
•
Technologia:
a.
Niezmienna (produktywność): stałe przychody skali
b.
Różna między krajami ale identyczna w kraju;
Pominięte:
a.
Koszty transportu
b.
Bariery handlowe;
•
Uproszczenia:
•
Tylko: 2 kraje i 2 towary (C i F)
JJ Michałek
A. Smith: przewaga absolutna
Absolutna przewaga: Smith
Kraj ma absolutną przewagę w produkcji dobra of „c”gdy: alc<alc*
Smith: wymiana jest możliwa: kraj ma absolutną przewagę w produkcji jednego
dobra a zagranica w produkcji drugiego:
a
lC
<a
lC*
& a
lF
>a
lF*
Kraj
Ubranie (c)
Żywność (F)
Kraj
a
lc
= 2
a
lF
= 5
Zagranica
a
lc*
= 3
a
lF*
=4
Kraj zmniejszając produkcję o jednostkę żywności (F) uwalnia 5 rg.
Zagranica podejmując produkcję dobra F 1 zużywa 4 rg.
===> oszczędność 1 rg.
===> handel Î gra o pozytywnej sumie wygranych
JJ Michałek
2
David Ricardo
Figure 3.1 David Ricardo (1772-1823)
Born in London as the third son of a Jewish family emigrated from Holland he married
the daughter of a Quaker and was disinherited by his parents. Ricardo nonetheless
accumulated a fortune as a stock-jobber and loan contractor. As Blaug (1986, p. 201) puts
it: "Ricardo may or may not be the greatest economist that ever lived, but he was certainly the
richest." His fame today rests mainly, of course, on his contributions to the theory of
comparative advantage.
JJ Michałek
Zapis modelu Ricarda
L
Q
a
Q
a
F
lF
c
lc
≤
⋅
+
⋅
warunki pełnego zatrudnienia w kraju
*
*
*
*
*
L
Q
a
Q
a
F
lF
c
lc
≤
⋅
+
⋅
warunki pełnego zatrudnienia za granicą
L+L*= L
w
a
lc
w = P
c
zyski zerowe (zero profit condition)
a
lF
w = P
F
wolna
konkurencja
w
kraju
i to samo za granicą tj
a
lc
*
w
*
= P
c
* oraz a
lF
*
w
*
= P
F
*
JJ Michałek
Zmiany cen względnych pod wpływem
wymiany handlowej
• Założenie: a
LC
/a
LF
< a
LC
*/a
LF
*
• W autarkii: Pc/P
F
= a
LC
/a
LF
• & P
*
c/P
*
F
= a
*
LC
/a
*
LF
• Przed liberalizacją wymiany
(P
C
/P
F
)<(P
C
/P
F
)
tot
<(P
C
*
/P
F
*
)
• po liberalizacji wymiany (P
C
/P
F
)=(P
C
*
/P
F
*
)=(P
C
/P
F
)
tot
• Î model z sześcioma równaniami: a
lc
, a
lF
, a
lc*
, a
lF*
, L, L
*
• i poszukujemy rozwiązań dla:
• Qc, Q
F
, Qc*, Q
F
*, Î w
*
, w & (P
C
/P
F
)
JJ Michałek
3
Równowaga w kraju w autarkii
U
0
A
C1
A
P
L/a
LC
L/a
LF
O
Q
F
Qc
Nachylenie:
-a
lC
/a
lF
JJ Michałek
Równowaga w autarkii zagranicą
Nachylenie:
-a
lC
*/a*
lF
U
*
0
A
*
C1
L
*
/a
*
LC
L
*
/a
*
LW
O
*
Q
F
Qc
JJ Michałek
Terms of trade: równowaga na świecie:
a
lC
/a
lF
<P
C
/P
F
TOT
< a
lc
*/a
lF
*
2
1
a
*
LC
/a
*
LF
a
LC
/a
LF
RD'
RD
Pc/P
F
RS
(Q
C
+Q
*
C
)/(Q
F
+Q
*
F
)
(L/a
LC
)/(L
*
/a
*
LF
)
JJ Michałek
4
Równowaga w kraju
przy wolnym handlu
Kraj
U
1
U
0
Terms of trade
A
C2
A
C1
A
P
A
L/a
LC
L/a
LF
O
Q
F
Qc
JJ Michałek
Równowaga za granicą w warunkach
wolnego handlu
Zagranica
U
*
1
U
*
0
Terms of trade
A
*
C2
A
*
C1
A
*
P
A
*
L
*
/a
*
LC
L
*
/a
*
LF
O
*
Q
F
Qc
JJ Michałek
Ricardo: przykład liczbowy i względne
płace
przewaga względna gdy kraju w produkcji dobra „c” gdy: a
lC
/a
lF
<a
lC*
/a
lF*
Podmiot
Ubranie (C)
Żywność (F)
Kraj
a
lC
=1
a
lF
= 2
Zagranica
a
lC*
=6
a
lF*
=3
ceny względne w warunkach autarkii:
a/ krajowe: P
C
/P
F
= a
lc
/a
lF
= 1/2
b/ zagranicą: P
C*
/P
F*
= a
lC*
/a
lF*
=6/3=2
ponieważ zazwyczaj: P
C
/P
F
<TOT<P
C*
/P
F*
więc załóżmy, że TOT =1
- kraj
eksportując jednostkę c zużywa 1 rg a w zamian otrzymuje jednostkę F
(ekwiwalent 2 rg) ===> oszczędność 1 rg
- zagranica eksportując jednostkę F zużywa 3 rg a w zamian otrzymuje jednostkę
„c” (ekwiwalent 6 rg) ====> oszczędność 3 rg.
Płace: jeżeli np. TOT = 1 (ważne wnioski) Î
jeżeli kraj: 1$ za 1 rg (a zagranicą potrzeba na wytworzenie jednostki F 3 rg)
---> płaca za granicą: 1/3$ za 1 rg. (lub ogólnie 1/3 stawki krajowej)
---> zagranica ma przewagę w „w” bo ma niższe płace
---> różnice płac wyznaczają różnice wydajności pracy;
Płace zależą od TOT a to zależy od równowagi RS i RD
JJ Michałek
5
D. Ricardo:
przykład liczbowy: c.d.
-->jeżeli: w=1$ za rg. & a zagranicą w
*
= 1/3$ za rg.
(lub 1/3 krajowej płacy, bo kraj jest średnio 3 bardziej wydajny)
(w rzeczywistości TOT zależy od równowagi RS & RD)
Îzaobserwowalibyśmy następujące ceny dóbr:
TOT=1; w= 1, w*=1/3
Country
Ubranie (C)
Żywność (F)
Kraj
1
=
⋅
=
w
a
P
lC
C
2
=
⋅
=
w
a
P
lF
F
Zagranica
2
*
*
*
=
⋅
=
w
a
P
lC
C
1
*
*
*
=
⋅
=
w
a
P
lF
F
Î Handel jest możliwy: kraj eksportuje tańsze ubrania a importuje żywność
(Zagranica importuje C i eksportuje F).
Î Handel jest korzystny dla obu krajów
JJ Michałek
Model Ricarda z wieloma
dobrami
Załóżmy, że jednostkowe nakłady pracy na produkcję czterech dóbr w kraju i
zagranicą są następujące:
a
li
A B C D
Kraj (a
li
) 1 2 3 5
Zagranica
(a
li
*
)
12 18 24 30
A względne płace są równe (w/w
*
): 7.
ÎKraj ma przewagę w produkcji dóbr A, B, C a zagranica w produkcji dobra D
Co się stanie gdy płace względne będą równe 9?
JJ Michałek
Względna produktywność a eksport
311/2
Food products
117
77,61
313
Beverages
118
-0,50
321
Textiles
109
-4,95
322/3
Wearing apparel and leather products
78
1,19
324
Footwear
306
-0,20
331
Wood products
66
0,16
332
Furniture
72
-0,30
341/2
Paper and printing products
165
-2,86
351/2
Chemicals
66
-15,67
355
Rubber products
352
-0,78
356
Plastic products
170
-2,84
361/2/9
Non-metallic mineral products
99
-0,11
381
Fabricated metal products
282
-1,99
382/3
Machinery
191
-29,31
384
Transport equipment
51
-8,74
385
Professional and scientific equipment
3647
-4,01
6
Relatywna produktywność
i eksport
-50
0
50
100
0
50
100
150
200
Relative productivity ratio (Kenya/EU); %
K
en
ya ex
port
(
%
) -
im
por
t (
%
)
food
chemicals
machinery
Najpopularniejsze błędy w interpretacji
modelu Ricarda
• 1/ Wydajność a konkurencja
•
Wolny handel jest tylko wówczas korzystny, gdy dany kraj jest dostatecznie
wydajny, by sprostać konkurencji międzynarodowej.
• - najczęściej stosowany w krajach rozwijających się
• 2/ Argument wyzysku pracy (sweatshop labour)
• Konkurencja zagraniczna jest nieuczciwa i szkodzi innym krajom, jeżeli
opiera się na niskich kosztach pracy.
• - głównie argument związków zawodowych państw rozwiniętych
• 3/ Nierówna wymiana (unequal exchange):
• Wymiana powoduje eksploatacją kraju i zubaża go, jeżeli zużywa on więcej
pracy na wytworzenie eksportowanego produktu, niż inne kraje zużywają
na wytworzenie produktów, które w zamian dostarczają.
• - lewicowe poglądy głoszone w krajach trzeciego świata.
JJ Michałek