1

Teoria kosztów

komparatywnych (D. Ricardo)

Jan J. Michałek

Założenia teorii Smitha i Ricarda

•

Doskonała konkurencja:

a.

niewielki udział w rynku,

b.

homogeniczność dóbr,

c.

doskonała informacja, brak ograniczeń w dostępie do rynku

d.

Î zerowe zyski)

•

Czynnik produkcji:

a.

Jeden (siła robocza)

b.

Homegeniczny

c.

Ilość siły roboczej ustalona w kraju i zagranicą;

d.

Brak mobilności między krajami

•

Technologia:

a.

Niezmienna (produktywność): stałe przychody skali

b.

Różna między krajami ale identyczna w kraju;
Pominięte:

a.

Koszty transportu

b.

Bariery handlowe;

•

Uproszczenia:

•

Tylko: 2 kraje i 2 towary (C i F)

 JJ Michałek

A. Smith: przewaga absolutna

Absolutna przewaga: Smith

Kraj ma absolutną przewagę w produkcji dobra of „c”gdy: alc<alc*
Smith: wymiana jest możliwa: kraj ma absolutną przewagę w produkcji jednego
dobra a zagranica w produkcji drugiego:

a

lC

<a

lC*

& a

lF

>a

lF*

Kraj

Ubranie (c)

Żywność (F)

Kraj

a

lc

= 2

a

lF

= 5

Zagranica

a

lc*

= 3

a

lF*

=4

Kraj zmniejszając produkcję o jednostkę żywności (F) uwalnia 5 rg.
Zagranica podejmując produkcję dobra F 1 zużywa 4 rg.
===> oszczędność 1 rg.
===> handel Î gra o pozytywnej sumie wygranych

 JJ Michałek

2

David Ricardo

Figure 3.1 David Ricardo (1772-1823)

Born in London as the third son of a Jewish family emigrated from Holland he married

the daughter of a Quaker and was disinherited by his parents. Ricardo nonetheless

accumulated a fortune as a stock-jobber and loan contractor. As Blaug (1986, p. 201) puts

it: "Ricardo may or may not be the greatest economist that ever lived, but he was certainly the

richest." His fame today rests mainly, of course, on his contributions to the theory of
comparative advantage.

 JJ Michałek

Zapis modelu Ricarda

L

Q

a

Q

a

F

lF

c

lc

≤

⋅

+

⋅

warunki pełnego zatrudnienia w kraju

*

*

*

*

*

L

Q

a

Q

a

F

lF

c

lc

≤

⋅

+

⋅

warunki pełnego zatrudnienia za granicą

L+L*= L

w

a

lc

w = P

c

zyski zerowe (zero profit condition)

a

lF

w = P

F

wolna

konkurencja

w

kraju

i to samo za granicą tj
a

lc

*

w

*

= P

c

* oraz a

lF

*

w

*

= P

F

*

 JJ Michałek

Zmiany cen względnych pod wpływem

wymiany handlowej

• Założenie: a

LC

/a

LF

< a

LC

*/a

LF

*

• W autarkii: Pc/P

F

= a

LC

/a

LF

• & P

*

c/P

*

F

= a

*

LC

/a

*

LF

• Przed liberalizacją wymiany

(P

C

/P

F

)<(P

C

/P

F

)

tot

<(P

C

*

/P

F

*

)

• po liberalizacji wymiany (P

C

/P

F

)=(P

C

*

/P

F

*

)=(P

C

/P

F

)

tot

• Î model z sześcioma równaniami: a

lc

, a

lF

, a

lc*

, a

lF*

, L, L

*

• i poszukujemy rozwiązań dla:
• Qc, Q

F

, Qc*, Q

F

*, Î w

*

, w & (P

C

/P

F

)

 JJ Michałek

3

Równowaga w kraju w autarkii

U

0

A

C1

A

P

L/a

LC

L/a

LF

O

Q

F

Qc

Nachylenie:
-a

lC

/a

lF

 JJ Michałek

Równowaga w autarkii zagranicą

Nachylenie:
-a

lC

*/a*

lF

U

*

0

A

*

C1

L

*

/a

*

LC

L

*

/a

*

LW

O

*

Q

F

Qc

 JJ Michałek

Terms of trade: równowaga na świecie:

a

lC

/a

lF

<P

C

/P

F

TOT

< a

lc

*/a

lF

*

2

1

a

*

LC

/a

*

LF

a

LC

/a

LF

RD'

RD

Pc/P

F

RS

(Q

C

+Q

*

C

)/(Q

F

+Q

*

F

)

(L/a

LC

)/(L

*

/a

*

LF

)

 JJ Michałek

4

Równowaga w kraju

przy wolnym handlu

Kraj

U

1

U

0

Terms of trade

A

C2

A

C1

A

P

A

L/a

LC

L/a

LF

O

Q

F

Qc

 JJ Michałek

Równowaga za granicą w warunkach

wolnego handlu

Zagranica

U

*

1

U

*

0

Terms of trade

A

*

C2

A

*

C1

A

*

P

A

*

L

*

/a

*

LC

L

*

/a

*

LF

O

*

Q

F

Qc

 JJ Michałek

Ricardo: przykład liczbowy i względne

płace

przewaga względna gdy kraju w produkcji dobra „c” gdy: a

lC

/a

lF

<a

lC*

/a

lF*

Podmiot

Ubranie (C)

Żywność (F)

Kraj

a

lC

=1

a

lF

= 2

Zagranica

a

lC*

=6

a

lF*

=3

ceny względne w warunkach autarkii:
a/ krajowe: P

C

/P

F

= a

lc

/a

lF

= 1/2

b/ zagranicą: P

C*

/P

F*

= a

lC*

/a

lF*

=6/3=2

ponieważ zazwyczaj: P

C

/P

F

<TOT<P

C*

/P

F*

więc załóżmy, że TOT =1

- kraj

eksportując jednostkę c zużywa 1 rg a w zamian otrzymuje jednostkę F
(ekwiwalent 2 rg) ===> oszczędność 1 rg

- zagranica eksportując jednostkę F zużywa 3 rg a w zamian otrzymuje jednostkę

„c” (ekwiwalent 6 rg) ====> oszczędność 3 rg.

Płace: jeżeli np. TOT = 1 (ważne wnioski) Î
jeżeli kraj: 1$ za 1 rg (a zagranicą potrzeba na wytworzenie jednostki F 3 rg)
---> płaca za granicą: 1/3$ za 1 rg. (lub ogólnie 1/3 stawki krajowej)
---> zagranica ma przewagę w „w” bo ma niższe płace
---> różnice płac wyznaczają różnice wydajności pracy;
Płace zależą od TOT a to zależy od równowagi RS i RD

 JJ Michałek

5

D. Ricardo:

przykład liczbowy: c.d.

-->jeżeli: w=1$ za rg. & a zagranicą w

*

= 1/3$ za rg.

(lub 1/3 krajowej płacy, bo kraj jest średnio 3 bardziej wydajny)
(w rzeczywistości TOT zależy od równowagi RS & RD)
Îzaobserwowalibyśmy następujące ceny dóbr:
TOT=1; w= 1, w*=1/3

Country

Ubranie (C)

Żywność (F)

Kraj

1

=

⋅

=

w

a

P

lC

C

2

=

⋅

=

w

a

P

lF

F

Zagranica

2

*

*

*

=

⋅

=

w

a

P

lC

C

1

*

*

*

=

⋅

=

w

a

P

lF

F

Î Handel jest możliwy: kraj eksportuje tańsze ubrania a importuje żywność
(Zagranica importuje C i eksportuje F).
Î Handel jest korzystny dla obu krajów

 JJ Michałek

Model Ricarda z wieloma

dobrami

Załóżmy, że jednostkowe nakłady pracy na produkcję czterech dóbr w kraju i
zagranicą są następujące:

a

li

A B C D

Kraj (a

li

) 1 2 3 5

Zagranica
(a

li

*

)

12 18 24 30

A względne płace są równe (w/w

*

): 7.

ÎKraj ma przewagę w produkcji dóbr A, B, C a zagranica w produkcji dobra D
Co się stanie gdy płace względne będą równe 9?

 JJ Michałek

Względna produktywność a eksport

311/2

Food products

117

77,61

313

Beverages

118

-0,50

321

Textiles

109

-4,95

322/3

Wearing apparel and leather products

78

1,19

324

Footwear

306

-0,20

331

Wood products

66

0,16

332

Furniture

72

-0,30

341/2

Paper and printing products

165

-2,86

351/2

Chemicals

66

-15,67

355

Rubber products

352

-0,78

356

Plastic products

170

-2,84

361/2/9

Non-metallic mineral products

99

-0,11

381

Fabricated metal products

282

-1,99

382/3

Machinery

191

-29,31

384

Transport equipment

51

-8,74

385

Professional and scientific equipment

3647

-4,01

6

Relatywna produktywność

i eksport

-50

0

50

100

0

50

100

150

200

Relative productivity ratio (Kenya/EU); %

K

en

ya ex

port

(

%

) -

im

por

t (

%

)

food

chemicals

machinery

Najpopularniejsze błędy w interpretacji

modelu Ricarda

• 1/ Wydajność a konkurencja
•

Wolny handel jest tylko wówczas korzystny, gdy dany kraj jest dostatecznie

wydajny, by sprostać konkurencji międzynarodowej.

• - najczęściej stosowany w krajach rozwijających się

• 2/ Argument wyzysku pracy (sweatshop labour)
• Konkurencja zagraniczna jest nieuczciwa i szkodzi innym krajom, jeżeli

opiera się na niskich kosztach pracy.

• - głównie argument związków zawodowych państw rozwiniętych

• 3/ Nierówna wymiana (unequal exchange):
• Wymiana powoduje eksploatacją kraju i zubaża go, jeżeli zużywa on więcej

pracy na wytworzenie eksportowanego produktu, niż inne kraje zużywają

na wytworzenie produktów, które w zamian dostarczają.

• - lewicowe poglądy głoszone w krajach trzeciego świata.

 JJ Michałek