U S T A W A

z dnia 9 maja 1996 r.

O WYKONYWANIU MANDATU POSŁA I SENATORA

Opracowano na podstawie:

tj. Dz.U. 2003 Nr 221, poz. 2199

Dz.U. 2004 Nr 116, poz. 1202
Dz.U. 2004 Nr 210, poz. 2135

Dz.U. 2005 Nr 48, poz. 446

Dz.U. 2005 Nr 169, poz. 1414

Dz.U. 2006 Nr 104, poz. 708

Rozdział 3

PRAWA I OBOWI

Ą

ZKI POSŁÓW I SENATORÓW W SEJMIE I W SENACIE

Art. 13.

1. Posła i senatora obowi

ą

zuje obecno

ść

oraz czynny udział w posiedzeniach Sejmu lub Senatu oraz

Zgromadzenia Narodowego, a tak

ż

e ich organów, do których zostali wybrani.

2. Zasady usprawiedliwiania nieobecno

ś

ci posłów lub senatorów nieuczestnicz

ą

cych w posiedzeniach

Sejmu lub Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego, a tak

ż

e ich organów, okre

ś

laj

ą

regulaminy Sejmu

lub Senatu.

Art. 14.

1. W wykonywaniu obowi

ą

zków poselskich poseł w szczególno

ś

ci ma prawo:

1) wyra

ż

a

ć

swoje stanowisko oraz zgłasza

ć

wnioski w sprawach rozpatrywanych na

posiedzeniach Sejmu i jego organów;

2) wybiera

ć

i by

ć

wybieranym do organów Sejmu;

3) zwraca

ć

si

ę

do Prezydium Sejmu o rozpatrzenie okre

ś

lonej sprawy przez Sejm lub komisj

ę

sejmow

ą

;

4) zwraca

ć

si

ę

do komisji sejmowej o rozpatrzenie okre

ś

lonej sprawy;

5) uczestniczy

ć

w podejmowaniu poselskich inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych

oraz w rozpatrywaniu projektów ustaw i uchwał Sejmu;

6) uczestniczy

ć

w dyskusji nad sprawami rozpatrywanymi przez Sejm lub komisje sejmowe;

7) wnosi

ć

interpelacje i zapytania poselskie.

2. Zasady i tryb korzystania z praw, o których mowa w ust. 1, oraz z innych uprawnie

ń

poselskich w

Sejmie, a tak

ż

e tryb i formy udzielania odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie oraz ich

rozpatrywania przez Sejm, okre

ś

la regulamin Sejmu.

Art. 15.

1. W wykonywaniu obowi

ą

zków senatorskich senator w szczególno

ś

ci ma prawo:

1) wyra

ż

a

ć

swoje stanowisko oraz zgłasza

ć

wnioski w sprawach rozpatrywanych na

posiedzeniach Senatu i jego organów;

2) wybiera

ć

i by

ć

wybieranym do organów Senatu;

3) zwraca

ć

si

ę

do Prezydium Senatu o rozpatrzenie okre

ś

lonej sprawy przez Senat lub komisj

ę

senack

ą

;

4) zwraca

ć

si

ę

do komisji senackiej o rozpatrzenie okre

ś

lonej sprawy;

5) uczestniczy

ć

w podejmowaniu inicjatyw ustawodawczych i uchwałodawczych Senatu;

6) uczestniczy

ć

w dyskusji nad sprawami rozpatrywanymi przez Senat lub komisje senackie.

2. Zasady i tryb korzystania z praw, o których mowa w ust. 1, oraz z innych uprawnie

ń

senatorskich w

Senacie okre

ś

la regulamin Senatu.

Art. 16.

1. Posłowie i senatorowie maj

ą

prawo uzyskiwa

ć

od członków Rady Ministrów oraz przedstawicieli

wła

ś

ciwych organów i instytucji pa

ń

stwowych i samorz

ą

dowych informacje i wyja

ś

nienia w sprawach

wynikaj

ą

cych z wykonywania obowi

ą

zków poselskich lub senatorskich.

2. Członkowie Rady Ministrów oraz przedstawiciele wła

ś

ciwych organów i instytucji pa

ń

stwowych i

samorz

ą

dowych, organizacji społecznych, zakładów i przedsi

ę

biorstw pa

ń

stwowych i samorz

ą

dowych,

spółek prawa handlowego z udziałem pa

ń

stwowych lub komunalnych osób prawnych s

ą

obowi

ą

zani

przedstawia

ć

informacje i wyja

ś

nienia na

żą

danie stałych i nadzwyczajnych komisji sejmowych i

senackich, w sprawach b

ę

d

ą

cych przedmiotem ich zakresu działania.

Art. 17.

1. Na zasadach okre

ś

lonych w regulaminie Sejmu posłowie mog

ą

tworzy

ć

w Sejmie kluby, koła lub zespoły

poselskie.

2. Na zasadach okre

ś

lonych w regulaminie Senatu senatorowie mog

ą

tworzy

ć

w Senacie kluby, koła lub

zespoły senackie.

3. Posłowie wraz z senatorami mog

ą

tworzy

ć

wspólne kluby, koła lub zespoły parlamentarne.

4. Nazwa, skrót nazwy i symbol graficzny klubu lub koła, o których mowa w ust. 1-3, korzystaj

ą

z ochrony

prawnej przewidzianej dla dóbr osobistych.

Art. 18.

1. Do obsługi swojej działalno

ś

ci parlamentarnej kluby i koła, o których mowa w art. 17, mog

ą

tworzy

ć

biura

klubów i kół.

2. Kluby i koła otrzymuj

ą

ś

rodki finansowe na pokrycie kosztów swojej działalno

ś

ci, w tym na pokrycie

kosztów działalno

ś

ci biur klubów i kół, w wysoko

ś

ci i na zasadach okre

ś

lonych wspólnie przez Marszałka

Sejmu i Marszałka Senatu.

Ś

rodki te nie mog

ą

by

ć

wykorzystywane na inne cele ni

ż

okre

ś

lone w zdaniu

pierwszym.

3. Przewodnicz

ą

cy klubu lub koła mo

ż

e zatrudnia

ć

w biurze pracowników na czas okre

ś

lony, nie dłu

ż

szy

ni

ż

okres działalno

ś

ci klubu lub koła. Działalno

ść

klubów, kół i ich biur mo

ż

e by

ć

wspierana przez

społecznych współpracowników.

3a.
Przewodnicz

ą

cy klubu lub koła jest obowi

ą

zany poda

ć

odpowiednio Marszałkowi Sejmu albo Marszałkowi Senatu

nast

ę

puj

ą

ce dane dotycz

ą

ce pracowników biura klubu lub koła oraz społecznych współpracowników:

1) imi

ę

(imiona) i nazwisko;

2) dat

ę

urodzenia;

3) miejsce zatrudnienia w trzyletnim okresie poprzedzaj

ą

cym dzie

ń

, w którym osoba została

pracownikiem biura klubu lub koła albo społecznym współpracownikiem;

4)

ź

ródła dochodów w trzyletnim okresie poprzedzaj

ą

cym dzie

ń

, w którym osoba została pracownikiem

biura klubu lub koła albo społecznym współpracownikiem;

5) informacj

ę

o wykonywanej działalno

ś

ci gospodarczej w trzyletnim okresie poprzedzaj

ą

cym dzie

ń

, w

którym osoba została pracownikiem biura klubu lub koła albo społecznym współpracownikiem.

3b.
Dane, o których mowa w ust. 3a, s

ą

jawne i s

ą

podawane do wiadomo

ś

ci publicznej odpowiednio przez

Marszałka Sejmu albo Marszałka Senatu w formie zapisu elektronicznego.

dodane ust. 3a i 3b w art. 18 wchodz

ą

w

ż

ycie z dn. 7.03.2006 r. (Dz.U. 2005 r. Nr 169, poz. 1414)

4. Przewodnicz

ą

cy klubu lub koła, w ramach

ś

rodków, o których mowa w ust. 2, ustala sposób

wynagradzania pracowników biur klubów i kół.

5. Pracownikom, o których mowa w ust. 3, zatrudnionym na podstawie umowy o prac

ę

, przysługuje

dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach okre

ś

lonych w odr

ę

bnej ustawie. Tryb wypłacania tego

wynagrodzenia okre

ś

laj

ą

odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.

6. Pracownikom zatrudnionym w biurach klubów i kół na podstawie umowy o prac

ę

przysługuje nagroda za

wieloletni

ą

prac

ę

w wysoko

ś

ci:

1) po 20 latach pracy - 75% wynagrodzenia miesi

ę

cznego;

2) po 25 latach pracy - 100% wynagrodzenia miesi

ę

cznego;

3) po 30 latach pracy - 150% wynagrodzenia miesi

ę

cznego;

4) po 35 latach pracy - 200% wynagrodzenia miesi

ę

cznego;

5) po 40 latach pracy - 300% wynagrodzenia miesi

ę

cznego;

6) po 45 latach pracy - 400% wynagrodzenia miesi

ę

cznego.

7. Pracownikom biur klubów i kół, zatrudnionym w dniu zako

ń

czenia kadencji Sejmu i Senatu, przysługuje

odprawa w zwi

ą

zku z zako

ń

czeniem kadencji Sejmu i Senatu:

1) je

ż

eli pracownik był zatrudniony w biurze co najmniej połow

ę

okresu trwania kadencji - w

wysoko

ś

ci jednomiesi

ę

cznego wynagrodzenia;

2) je

ż

eli pracownik był zatrudniony w biurze krócej ni

ż

połow

ę

okresu trwania kadencji - w

wysoko

ś

ci odpowiadaj

ą

cej cz

ęś

ci jednomiesi

ę

cznego wynagrodzenia obliczonego za ka

ż

dy

przepracowany miesi

ą

c, proporcjonalnie do przepracowanego okresu.

8. Tryb obliczania oraz wypłacania nagród za wieloletni

ą

prac

ę

oraz odpraw w zwi

ą

zku z zako

ń

czeniem

kadencji Sejmu i Senatu pracownikom, o których mowa w ust. 3, okre

ś

laj

ą

odpowiednio Marszałek

Sejmu i Marszałek Senatu.

9.

Ś

rodki na cele, o których mowa w ust. 5-7, zapewnia si

ę

w bud

ż

etach odpowiednio Kancelarii Sejmu i

Kancelarii Senatu.

10. Przewodnicz

ą

cy klubów i kół s

ą

obowi

ą

zani zło

ż

y

ć

odpowiednio w Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu

w okresach rocznych oraz na zako

ń

czenie działalno

ś

ci klubu i koła rozliczenie

ś

rodków przeznaczonych

na pokrycie kosztów działalno

ś

ci klubów i kół, w tym na pokrycie kosztów działalno

ś

ci biur klubów i kół.

11. Warunki organizacyjno-techniczne tworzenia, funkcjonowania i znoszenia biur, o których mowa w ust. 1,

okre

ś

laj

ą

odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.

Rozdział 4

INNE PRAWA I OBOWI

Ą

ZKI POSŁÓW I SENATORÓW

Art. 19.

1. W wykonywaniu mandatu poseł lub senator ma prawo, je

ż

eli nie narusza dóbr osobistych innych osób,

do uzyskiwania informacji i materiałów oraz wgl

ą

du w działalno

ść

organów administracji rz

ą

dowej i

samorz

ą

du terytorialnego, a tak

ż

e spółek z udziałem Skarbu Pa

ń

stwa oraz zakładów i przedsi

ę

biorstw

pa

ń

stwowych i samorz

ą

dowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej.

2. Zasady i tryb udost

ę

pniania posłom i senatorom informacji i materiałów stanowi

ą

cych tajemnic

ę

pa

ń

stwow

ą

i słu

ż

bow

ą

okre

ś

laj

ą

przepisy o ochronie tajemnicy pa

ń

stwowej i słu

ż

bowej.

Art. 20.

1. Poseł lub senator ma prawo podj

ąć

- w wykonywaniu swoich obowi

ą

zków poselskich lub senatorskich -

interwencj

ę

w organie administracji rz

ą

dowej i samorz

ą

du terytorialnego, zakładzie lub przedsi

ę

biorstwie

pa

ń

stwowym oraz organizacji społecznej, a tak

ż

e w jednostkach gospodarki niepa

ń

stwowej dla

załatwienia sprawy, któr

ą

wnosi we własnym imieniu albo w imieniu wyborcy lub wyborców, jak równie

ż

zaznajamia

ć

si

ę

z tokiem jej rozpatrywania.

2. Organy i jednostki, wymienione w ust. 1, wobec których poseł lub senator podj

ą

ł interwencj

ę

, s

ą

obowi

ą

zane najpó

ź

niej w ci

ą

gu czternastu dni powiadomi

ć

posła lub senatora o stanie rozpatrywania

sprawy i w terminie uzgodnionym z posłem lub senatorem ostatecznie j

ą

załatwi

ć

.

3. Kierownicy organów i jednostek, o których mowa w ust. 1, s

ą

obowi

ą

zani niezwłocznie przyj

ąć

posła lub

senatora, który przybył w zwi

ą

zku ze spraw

ą

wynikaj

ą

c

ą

z wykonywania jego mandatu, oraz udzieli

ć

informacji i wyja

ś

nie

ń

dotycz

ą

cych sprawy.

4. Legitymacja poselska lub senatorska upowa

ż

nia parlamentarzyst

ę

do wst

ę

pu na teren jednostek, o

których mowa w ust. 1.

Art. 21.

1. Posłowie i senatorowie przyjmuj

ą

opinie, postulaty, wnioski wyborców oraz ich organizacji i bior

ą

je pod

uwag

ę

w swej działalno

ś

ci parlamentarnej.

2. Poseł lub senator nie mo

ż

e by

ć

zobowi

ą

zany do udzielania informacji o osobie, która przekazała mu

okre

ś

lone informacje lub przedstawiła opini

ę

. Przepisu art. 163 Kodeksu post

ę

powania karnego

(Obecnie: art. 180 § 1 ustawy z dn. 6.VI.1997 r. - Kodeks post

ę

powania karnego) nie stosuje si

ę

.

Art. 22.

1. Poseł ma prawo uczestniczy

ć

w sesjach sejmików województw, rad powiatów i rad gmin, wła

ś

ciwych dla

okr

ę

gu wyborczego, z którego został wybrany, lub wła

ś

ciwych ze wzgl

ę

du na siedzib

ę

biura posła.

2. Senator ma prawo uczestniczy

ć

w sesjach sejmików województw, rad powiatów i rad gmin, wła

ś

ciwych

dla okr

ę

gu wyborczego, z którego został wybrany.

3. Uczestnicz

ą

c w sesjach, o których mowa w ust. 1 i 2, poseł i senator mo

ż

e zgłasza

ć

swoje uwagi i

wnioski.

4. Warunki do realizacji praw posła i senatora, o których mowa w ust. 1-3, zapewniaj

ą

przewodnicz

ą

cy

sejmików województw oraz przewodnicz

ą

cy rad powiatów i rad gmin.

ust. 5 w art. 22 skre

ś

lony

6. W odniesieniu do Rady miasta stołecznego Warszawy i rad dzielnic gmin warszawskich (Obecnie: na

podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dn. 15.III.2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy) przepisy
ust. 1-4 stosuje si

ę

odpowiednio.

Art. 23.

1. Posłowie i senatorowie tworz

ą

biura poselskie, senatorskie lub poselsko-senatorskie w celu obsługi

swojej działalno

ś

ci w terenie.

2. Poseł i senator mog

ą

realizowa

ć

swoj

ą

działalno

ść

terenow

ą

w wybranym okr

ę

gu lub okr

ę

gach

wyborczych.

3. Posłowi i senatorowi przysługuje ryczałt na pokrycie kosztów zwi

ą

zanych z funkcjonowaniem biur, na

zasadach i w wysoko

ś

ci okre

ś

lonych wspólnie przez Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu.

Ś

rodki te nie

mog

ą

by

ć

wykorzystywane na inne cele ni

ż

okre

ś

lone w zdaniu pierwszym.

4. Poseł lub senator mo

ż

e zatrudnia

ć

pracowników w biurze we własnym imieniu na czas okre

ś

lony, nie

dłu

ż

szy ni

ż

czas sprawowania mandatu. Działalno

ść

posła lub senatora mo

ż

e by

ć

wspierana przez

społecznych współpracowników.

4a.
Poseł lub senator jest obowi

ą

zany poda

ć

odpowiednio Marszałkowi Sejmu albo Marszałkowi Senatu nast

ę

puj

ą

ce

dane dotycz

ą

ce pracowników biura oraz społecznych współpracowników:

1) imi

ę

(imiona) i nazwisko;

2) dat

ę

urodzenia;

3) miejsce zatrudnienia w trzyletnim okresie poprzedzaj

ą

cym dzie

ń

, w którym osoba została

pracownikiem biura albo społecznym współpracownikiem;

4)

ź

ródła dochodów w trzyletnim okresie poprzedzaj

ą

cym dzie

ń

, w którym osoba została pracownikiem

biura albo społecznym współpracownikiem;

5) informacj

ę

o wykonywanej działalno

ś

ci gospodarczej w trzyletnim okresie poprzedzaj

ą

cym dzie

ń

, w

którym osoba została pracownikiem biura albo społecznym współpracownikiem.

4b. Dane, o których mowa w ust. 4a, s

ą

jawne i s

ą

podawane do wiadomo

ś

ci publicznej odpowiednio przez

Marszałka Sejmu albo Marszałka Senatu w formie zapisu elektronicznego.

dodane ust. 4a i 4b w art. 23 wchodz

ą

w

ż

ycie z dn. 7.03.2006 r. (Dz.U. 2005 r. Nr 169, poz. 1414)

5. Poseł lub senator, w ramach

ś

rodków, o których mowa w ust. 3, ustala wynagrodzenie pracowników

biur.

6. Pracownikom biur przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach okre

ś

lonych w odr

ę

bnej

ustawie. Tryb wypłacania tego wynagrodzenia okre

ś

laj

ą

odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek

Senatu.

7. Pracownikom, o których mowa w ust. 4, zatrudnionym na podstawie umowy o prac

ę

, przysługuje

nagroda za wieloletni

ą

prac

ę

oraz odprawa w zwi

ą

zku z zako

ń

czeniem kadencji Sejmu i Senatu na

zasadach okre

ś

lonych w art. 18 ust. 6 i 7.

8. Tryb obliczania oraz wypłacania pracownikom biur nagród za wieloletni

ą

prac

ę

oraz odpraw w zwi

ą

zku z

zako

ń

czeniem kadencji Sejmu i Senatu okre

ś

laj

ą

odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.

9.

Ś

rodki na cele, o których mowa w ust. 6 i 7, zapewnia si

ę

w bud

ż

etach odpowiednio Kancelarii Sejmu i

Kancelarii Senatu.

10. Poseł i senator s

ą

obowi

ą

zani zło

ż

y

ć

odpowiednio w Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu w okresach

rocznych, w zwi

ą

zku z wyga

ś

ni

ę

ciem mandatu oraz na koniec kadencji, rozliczenie kwot ryczałtów

przeznaczonych na prowadzenie biura.

10a. W przypadku, o którym mowa w art. 5a, prawa i obowi

ą

zki posła i senatora wynikaj

ą

ce z funkcjonowania i

znoszenia biura przechodz

ą

odpowiednio na Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu.

11. Warunki organizacyjno-techniczne tworzenia, funkcjonowania i znoszenia biur, o których mowa w ust. 1,

okre

ś

laj

ą

odpowiednio Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu.

Art. 24.

1. Organy administracji rz

ą

dowej i samorz

ą

du terytorialnego s

ą

obowi

ą

zane udziela

ć

posłom i senatorom

wszechstronnej pomocy w wykonywaniu ich funkcji.

2. Organy administracji rz

ą

dowej i samorz

ą

du terytorialnego s

ą

obowi

ą

zane udost

ę

pni

ć

posłowi lub

senatorowi lokal na czas odbycia dora

ź

nego dy

ż

uru poselskiego lub senatorskiego w miejscowo

ś

ci, w

której poseł lub senator nie otworzył biura okre

ś

lonego w art. 23 ust. 1.