KULTURA I HISTORIA

Prezes Młodzieży

Wszechpolskiej, który zginął

w Auschwitz za pomoc

Żydom

Paweł Brojek

Opublikowano 11 października 2013

11 października 1943 r. w niemieckim obozie
koncentracyjnym Auschwitz w zbiorowej egzekucji
stracił życie Jan Mosdorf, publicysta i ideolog ruchu
narodowego, prezes Młodzieży Wszechpolskiej oraz
jeden z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego.

Dziś mija 70. lat od jego śmierci.

Jan Mosdorf przyszedł na świat 30 maja 1904 r. w Warszawie. W
1916 r. rozpoczął naukę w renomowanym gimnazjum im. gen.
Chrzanowskiego. Po zdaniu matury w 1922 r. kontynuował
edukację na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie studiował filozofię
i historię.

Podczas nauki podjął aktywną pracę społeczną i polityczną w
organizacjach akademickich – Młodzieży Wszechpolskiej i
Narodowym Związku Akademickim. Był stałym publicystą pism
młodzieży akademickiej „Akademik Polski” i „Szczerbiec”. W
grudniu 1928 r. został wybrany na prezesa Rady Naczelnej MW,
którą to funkcje sprawował przez 4 lata.

W latach 1932–1933
przewodniczył
Ruchowi Młodych
Obozu Wielkiej
Polski. Głosił
potrzebę
zradykalizowania
programu
społecznego i
gospodarczego, był
również zwolennikiem

KOMENTARZE

powrotu do macierzy wszystkich ziem polskich, szczególnie Mazur
i Śląska Opolskiego.

Po delegalizacji OWP przez sanacje w 1933 r. kierował
ogólnokrajową Sekcją Młodych Stronnictwa Narodowego.
Niezależnie od swojej działalności polityczne nie zaniedbywał
swojej pracy naukowej, której podsumowaniem było uzyskanie
stopnia doktora filozofii w 1934 r.

W kwietniu tego samego roku podpisał deklarację programową
Obozu Narodowo-Radykalnego i stał się jednym z jego
przywódców. Przez pewien czas redagował „Sztafetę” będącą
organem prasowym partii.

Po zamachu na ministra Bronisława Pierackiego, który zakończył
się falą aresztowań wśród liderów Obozu, przez ponad rok ukrywał
się poza Warszawą, mimo, że zamachu dokonali ukraińscy
nacjonaliści.

Po podziale ONR na dwie frakcje nie wszedł oficjalnie w skład
żadnej z nich. Podjął jednak współpracę ze Stanisławem
Piaseckim, pisując do jego tygodnika społeczno-kulturalnego
„Prosto z Mostu”. Publikował także na łamach „Gazety
Warszawskiej” i „Myśli Narodowej”. W 1938 r. wydał w dwóch
tomach studium społeczno-polityczne pt. „Wczoraj i jutro”.

Z chwilą okupacji kraju wrócił w szeregi działającego w konspiracji
Stronnictwa Narodowego. Był członkiem centralnego wydziału
propagandy Zarządu Głównego SN, brał też udział w tworzeniu
tajnych struktur wojskowych – późniejszej Narodowej Organizacji
Wojskowej.

W połowie 1940 r. został aresztowany przez gestapo i osadzony na
Pawiaku, a następnie wywieziony do Auschwitz. Przez cały czas
pobytu w obozie pomagał współwięźniom, zwłaszcza najgorzej
traktowanym Żydom. Jednocześnie zaangażował się tworzenie
konspiracyjnej grupy narodowców, wygłaszał wykłady z historii,
utrzymywał kontakty z innymi tajnymi organizacjami, przemycał
wiadomości i zdobywał deficytowe towary.

We wrześniu 1943 r., najprawdopodobniej w wyniku donosu,
Mosdorf został osadzony w bloku XI, a 11 października wraz z

innymi więźniami rozstrzelany w zbiorowej egzekucji. Jego ciało
zostało spalone w krematorium.

Po wojnie komuniści w celach propagandowych przedstawiali go
jako tego, który zerwał z obozem narodowym.

Symboliczna mogiła Jana Mosdorfa znajduje się na Cmentarzu
Powązkowskim w Warszawie.

opr. Paweł Brojek

źródło: endecja.pl, polskietradycje.pl