mechanik pojazdow samochodowych 723[04] z1 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Janusz Górny

Wykonywanie montażu i demontażu silnika dwusuwowego
723[04].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Igor Lange
mgr inż. Jan Kania

Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[04].Z1.02
Wykonywanie montażu i demontażu silnika dwusuwowego, zawartego

w modułowym

programie nauczania dla zawodu mechanik pojazdów samochodowych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Budowa i zasada działania silnika dwusuwowego

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Montaż i demontaż silnika dwusuwowego

5.2.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych
723[04].
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[04].Z1

Konstrukcja, montaż i demontaż układów pojazdów

samochodowych

723[04].Z1.01

Charakteryzowanie budowy pojazdów

samochodowych

723[04].Z1.02

Wykonywanie montażu i demontażu silnika

dwusuwowego

723[04].Z1.03

Wykonywanie montażu i demontażu silnika

czterosuwowego

723[04].Z1.04

Wykonywanie montażu i demontażu układów

zasilania silników z zapłonem iskrowym

723[04].Z1.05

Wykonywanie montażu i demontażu układów

zasilania silników z zapłonem samoczynnym

723[04].Z1.06

Wykonywanie montażu i demontażu kół

samochodowych i naprawy ogumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać konstrukcje pojazdów samochodowych,

−

wykonywać montaż i demontaż podstawowych układów pojazdów samochodowych,

−

charakteryzować budowę pojazdów samochodowych,

−

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,

−

stosować jednostki układu SI,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

interpretować podstawowe prawa fizyczne,

−

rozpoznawać proste związki chemiczne,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania silnika dwusuwowego,

−

zdemontować jednocylindrowy silnik dwusuwowy,

−

określić części składowe silnika,

−

scharakteryzować właściwości materiałów konstrukcyjnych stosowanych na części silnika
dwusuwowego,

−

rozróżnić materiały konstrukcyjne stosowane na części silnika dwusuwowego,

−

określić warunki montażu,

−

zmontować silnik dwusuwowy,

−

scharakteryzować systemy przepłukiwania silnika dwusuwowego,

−

skorzystać z dokumentacji technicznej,

−

ocenić jakość wykonywanej pracy,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. podczas wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04]

Moduł:

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych
723[04].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie

montażu

demontażu

silnika

dwusuwowego 723[04].Z1.02

Temat: Obliczanie wielkości charakteryzujących silnik dwusuwowy.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności posługiwania się wielkościami charakterystycznymi

dla silnika dwusuwowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić jakie wielkości charakteryzują silnik dwusuwowy,

−

obliczyć pojemność skokową cylindra,

−

obliczyć pojemność skokową silnika,

−

obliczyć stopień sprężania silnika,

−

przeliczać jednostki.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

prezentowania wyników swojej pracy,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

dane techniczne silnika: średnica cylindra, skok tłoka, pojemność komory sprężania,

−

tablice poglądowe,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4 osobowych.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Zadanie dla ucznia
–

Przedmiotem zadania jest obliczenie wielkości charakteryzujących silnik dwusuwowy.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie wielkości charakteryzują silnik dwusuwowy?
2. W jaki celu podaje się wartość średnicy cylindra?
3. Jak wyznaczamy skok tłoka?
4. Jaka jest różnica pomiędzy pojemnością skokową cylindra i silnika?
5. Co to jest pojemność komory spalania?

Faza II. Planowanie
1. Jak obliczamy pojemność skokową cylindra?
2. Jak obliczamy pojemność całkowitą cylindra?
3. Jak obliczamy pojemność całkowitą silnika?
4. Jak obliczamy stopień sprężania silnika?

Faza III. Ustalenie
1. Zespoły uczniowskie otrzymują dane techniczne dla różnych silników dwusuwowych.
2. Uczniowie ustalają jednostki do prowadzenia obliczeń.
3. Uczniowie określają wzory niezbędne do wykonania obliczeń.
4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność rozumowania.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie wykonują obliczenia wielkości charakteryzujących silnik dwusuwowy.
2. Uczniowie sprawdzają poprawność obliczeń.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel

sprawdza poprawność obliczeń.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel
powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie wiadomości były poznawane, jakie
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa
Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Sprawność silników cieplnych. Na podstawie
zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04]

Moduł:

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych
723[04].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie

montażu

demontażu

silnika

dwusuwowego 723[04].Z1.02

Temat: Demontaż silnika dwusuwowego jednocylindrowego.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonania demontażu silnika dwusuwowego

jednocylindrowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonania demontażu zgodnie z zasadami ergonomii oraz
bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobrać konieczne urządzenia i narzędzia do przeprowadzenia demontażu,

−

określić kolejność działań w celu wykonania demontażu silnika dwusuwowego,

−

dokonać demontażu silnika dwusuwowego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

prezentacji uzyskanych wyników,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja w grupie.

Środki dydaktyczne:

−

silnik dwusuwowy jednocylindrowy chłodzony powietrzem,

−

urządzenie do mycia elementów silnika,

−

zestaw narzędzi,

−

sprzęt ochrony indywidualnej,

−

dokumentacja techniczna silnika dwusuwowego,

−

instrukcje bhp i ochrony ppoż.,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacji pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas trwania zajęć: 4 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Planowanie czynności związanych demontażem silnika:

−

określenie kolejności działań prowadzących do demontażu silnika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

sporządzenie wykazu narzędzi i przyrządów niezbędnych do wykonania ćwiczenia.

4. Organizacja stanowiska pracy.
5. Wykonanie zaplanowanych czynności:

−

organizacja stanowiska do demontażu,

−

przygotowanie silnika do demontażu,

−

demontaż elementów silnika z zachowaniem warunków technologicznych.

6. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują swoje prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Budowa i zasada działania silnika dwusuwowego

5.1.1. Ćwiczenia

Na podstawie rysunku zanalizuj zasadę działania silnika dwusuwowego uwzględniając

suwy pracy.

Rysunek do ćwiczenia 1 [1, s. 14].

..........................................................................................................................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić etapy działania silnika,
3) zapisać informacje o pracy silnika,
4) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

model silnika dwusuwowego,

−

plansze ilustrujące działanie silnika dwusuwowego,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie rysunku rozpoznaj części składowe układu korbowo-tłokowego silnika

dwusuwowego.

Rysunek do ćwiczenia 2 [5, s. 34].

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy rysunku,
2) rozpoznać elementy silnika,
3) wypisać nazwy elementów przy odnośnikach,
4) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna silników dwusuwowych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dobierz materiały konstrukcyjne użyte do wykonania wskazanych części silnika

dwusuwowego.

Element

Nazwa

Materiały konstrukcyjne

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać elementy silnika,
2) zapisać nazwy elementów w tabeli,
3) określić materiały konstrukcyjne dla elementów silnika,
4) zapisać nazwy materiałów konstrukcyjnych i je scharakteryzować,
5) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna silników dwusuwowych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj wskazane sposoby przepłukiwania cylindra silnika dwusuwowego.

Sposób przepłukiwania

Charakterystyka położenia okien

Przepłukanie poprzeczne

Przepłukanie zwrotne

Przepłukanie wzdłużne

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Nauczyciel zwraca uwagę na precyzyjne formułowanie
określeń. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.
Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić rodzaje przepłukiwania cylindra w silniku dwusuwowym,
2) określić przebieg każdego proces przepłukiwania,
3) zapisać określenia w tabeli,
4) zaprezentować swoją pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna silników dwusuwowych,

–

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Oblicz wielkości charakterystyczne silnika dwusuwowego. W czterocylindrowym silniku

dwusuwowym średnica każdego cylindra wynosi 0,052 m, skok każdego tłoka wynosi 0,16 m
a objętość komory sprężania ma wartość 15 cm

Wielkość charakterystyczna

Obliczona wartość

Objętość skokowa cylindra

Objętość skokowa silnika

Stopień sprężania

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać wzór i obliczyć objętość skokową cylindra,
3) dobrać wzór i obliczyć objętość skokową silnika,
4) dobrać wzór i obliczyć stopień sprężania,
5) zapisać wyniki obliczeń,
6) porównać wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

zeszyt,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Montaż i demontaż silnika dwusuwowego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj demontaż jednocylindrowego silnika dwusuwowego z zachowaniem warunków

technologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się

z dokumentacją techniczna silnika. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania
ć

wiczenia 180 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia do wykonania demontażu silnika dwusuwowego,
3) zaplanować kolejność czynności w celu wykonania ćwiczenia,
4) przygotować silnik dwusuwowy do demontażu,
5) zdemontować silnik dwusuwowy,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

silnik dwusuwowy jednocylindrowy z motocykla WSK,

−

zestaw narzędzi,

−

dokumentacja techniczna silnika dwusuwowego,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj montaż jednocylindrowego silnika dwusuwowego. zachowaniem warunków

technologicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się

z dokumentacją techniczną silnika. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania
ć

wiczenia 180 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia do wykonania montażu silnika dwusuwowego,
3) zaplanować kolejność czynności w celu wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dobrać elementy uszczelniające podlegające wymianie podczas ponownego montażu,
5) przygotować elementy silnika dwusuwowego do montażu,
6) wykonać montaż silnik dwusuwowego,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

elementy silnika dwusuwowego jednocylindrowego z motocykla WSK,

−

zestaw narzędzi specjalnych,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

dokumentacja techniczna silnika dwusuwowego,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dobierz narzędzia specjalne i pomiarowe używane podczas montażu i demontażu silnika

dwusuwowego jednocylindrowego chłodzonego powietrzem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie określają typowe uszkodzenia

narzędzi. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia stosowane do montażu i demontażu silnika dwusuwowego,
3) dokonać oceny stanu technicznego narzędzi,
4) wskazać usterki,
5) określić przydatność narzędzi,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

zestaw narzędzi specjalnych,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie montażu
i demontażu silnika dwusuwowego ”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–16 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 17–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. d, 5. c, 6. b 7. c, 8. d, 9. c, 10. d, 11. c,

12. d, 13. a, 14. c, 15. a, 16. d, 17. d, 18. a, 19. c, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić ruch wału korbowego w czasie
pracy silnika

Określić zasadę działania silnika
dwusuwowego

3. Określić rodzaj czynnika chłodzącego

4. Wskazać zadania elementów silnika

Określić procesy zachodzące podczas
pracy silnika dwusuwowego

6. Określić rodzaje przepłukiwanie silnika

7. Wskazać materiały konstrukcyjne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Scharakteryzować suwy silnika

9. Określić budowę elementów silnika

10. Rozpoznać klucze

11. Dobrać czynność w procesie demontażu

12. Dobrać czynność w procesie demontażu

13. Dobrać czynność w procesie montażu

14.

Określić zastosowanie klucza
dynamometrycznego

15. Wskazać zastosowanie łożysk

16.

Rozpoznać elementy konstrukcyjne
układu tłokowo-korbowego silnika
dwusuwowego

17. Obliczyć pojemność skokową cylindra

18. Obliczyć stopień sprężania

19. Określić skok tłoka

20. Obliczyć pojemność skokową silnika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących montażu i demontażu silnika dwusuwowego. Zadania

są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Czas trwania testu – 45 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20 pkt.

Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości

i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Wykonywanie montażu i demontażu silnika dwusuwowego. Spróbuj
swoich sił. Pytania nie są trudne i jeżeli zastanowisz się, to na pewno udzielisz odpowiedzi.

Powodzenia

MATERIAŁY DLA UCZNIA:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw zadań testowych

1. W silniku dwusuwowym suw pracy wykonywany jest, podczas gdy wał korbowy

wykonuje obrót o kąt
a) 90°.
b) 180°.
c) 270°.
d) 360°.

2. W silniku dwusuwowym mieszanka przedostaje się ze skrzyni korbowej do cylindra

poprzez
a) zawór dolotowy.
b) zawór wylotowy.
c) kanał przepływowy.
d) kanał wylotowy.

3. Zadaniem pierścieni na powierzchni tłoka jest

a) zmniejszenie tarcia pomiędzy tłokiem a cylindrem.
b) uszczelnienie cylindra i odprowadzenie ciepła z tłoka.
c) wzmocnienie konstrukcji tłoka.
d) ułatwienie smarowania układu cylinder – tłok

4. Przestrzeń cylindra zamkniętą przez tłok znajdujący się w GMP nazywa się

a) objętością skokową silnika.
b) objętością skokową cylindra.
c) objętością całkowitą cylindra.
d) objętością komory spalania.

5. Podczas pracy silnika dwusuwowego następujące czynności wykonywane są

równocześnie
a) Zapłon mieszanki sprężonej w cylindrze, przepłukanie cylindra świeżą mieszanką.
b) Sprężanie mieszanki nad tłokiem i wydech spalin.
c) Spaliny wykonują pracę przesuwając tłok w dół, odsłania okno wylotowe, przez

które wypływają spaliny.

d) Spaliny wypływają kanałem wylotowym, jednocześnie następuje zasysanie

mieszanki z gaźnika do skrzyni korbowej.

6. Jeśli w cylindrze okna dolotowe i wylotowe znajdują się na tym samym końcu i po tej

samej stronie cylindra to następuje przepłukanie
a) wzdłużne.
b) zwrotne.
c) poprzeczne.
d) prostopadłe.

7. Korbowody wykonane są zwykle

a) z aluminium.
b) z żeliwa.
c) ze stali stopowych.
d) ze stali węglowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Wskaż rysunek, na którym przedstawiono przepłukiwanie silnika

9. Owalizację tłoków stosuje się w celu

a) zwiększenia luzów pomiędzy cylindrem a tłokiem.
b) zmniejszenia luzów pomiędzy cylindrem a tłokiem.
c) wyrównanie zwiększonej rozszerzalności tłoka w okolicy piast sworznia tłokowego.
d) lepszego umocowania w tłoku sworznia tłokowego.

10. Kluczy dynamometryczny przedstawiony jest na rysunku

11. Jeżeli podczas demontażu głowica nie chce się unieść to

a) podważamy ją ostrym narzędziem.
b) usuwamy uszczelkę podgłowicową.
c) energicznie kręcimy wałem korbowym silnika.
d) uderzamy kilkakrotnie kluczem w głowicę.

12. Demontaż silnika dwusuwowego rozpoczynamy od

a) wymycia z zewnątrz.
b) zamocowania w uchwycie montażowym.
c) demontażu głowicy.
d) opróżnienia z oleju znajdującego się w skrzynce biegów.

13. Podczas montażu silnika w celu zachowania wymaganej szczelności wymieniamy

a) pierścienie na tłoku.
b) całą głowicę.
c) tłok.
d) wał korbowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Klucz dynamometryczny stosujemy do

a) odkręcenia łączonych elementów właściwym momentem siły.
b) pomiaru szczelności połączeń podzespołów silnika.
c) dokręcenie łączonych elementów właściwym momentem siły.
d) osadzania pierścieni na tłoku.

15. Przedstawione na rysunku łożysko stosujemy w silniku

a) jako łożysko główne.
b) jako łożysko korbowodowe.
c) jako łożysko główne i korbowodowe.
d) nie znajduje zastosowania.

16. Silnik posiadający dwa wały korbowe przedstawiony jest na rysunku

17. Jeśli średnica cylindra wynosi 5,2 cm a skok tłoka 5,8 cm to pojemność skokowa cylindra

wynosi
a) 93 cm

b) 103 cm

c) 113 cm

d) 123 cm

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Jeżeli pojemność skokowa cylindra wynosi 173,4 cm

, a objętość komory spalania

wynosi 21,7 cm

to stopień sprężania w przybliżeniu wynosi

a) 8.
b) 9.
c) 10.
d) 11.

19. Skok tłoka to droga tłoka w cylindrze wynosząca

a) połowę długości ramienia korby.
b) długości ramienia korby.
c) podwójna długość ramienia korby.
d) czterokrotna długość ramienia korby.

20. Jeżeli pojemność skokowa cylindra wynosi 173,4 cm

, a objętość komory spalania

wynosi 21,7 cm

to objętość skokowa trzycylindrowego silnika wynosi

a) 173,4 cm

b) 346,8 cm

c) 520,2 cm

d) 693 cm

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie montażu i demontażu silnika dwusuwowego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

zadani

Odpowiedź

Punktacja

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY:

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:
1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2) przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych.
W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie

spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Próbę pracy
przeprowadza wybrany uczeń. Pozostali wspólnie z nauczycielem obserwują jego pracę. Po
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie.

Ocenianie:
niedostateczny do 15 pkt.
dopuszczający – 16 pkt.
dostateczny – 17 do 18 pkt.
dobry – od 19 do 20 pkt.
bardzo dobry od 21 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Ilość

motocykl z silnikiem dwusuwowym

tłok

Pierścienie tłokowe

1 kpl.

Pierścienie osadcze sworznia tłokowego

Uszczelka głowicy

Uszczelka cylindra

Uszczelka kolanka wydechowego

zestaw narzędzi

lampa przenośna

Przyrząd do wciskania i wyciskania sworznia tłokowego

dokumentacja serwisowa

1 kpl.

czyściwo

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacja dla ucznia

Sprawdź, czy arkusz, który otrzymałeś jest kompletny. Ewentualne braki stron lub inne
usterki zgłoś nauczycielowi.
Na arkuszu i PLANIE DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia
i numer stanowiska egzaminacyjnego.
Zapoznaj się z treścią zadania, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem i jego
wyposażeniem. Masz na to czas – 20 minut. Czas ten nie jest wliczany do czasu trwania
zadania.
Po upływie tego czasu przystępujesz do wykonania zadania.

Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie miejscu
(czas zadania wynosi 180 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych
wskazówek. Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i może w takim
przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia

Zadanie
Dokonaj wymiany tłoka dwusuwowego silnika motocyklowego chłodzonego powietrzem.
Na wykonanie zadania uczeń ma 180 minut.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:

1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania i dokumentację.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności niezbędne do wykonania zadania,
b) narzędzia,
c) moment dokręcania [Nm].

3. Zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy: narzędzia, części zamienne, dokumentacje

serwisową i środki ochrony osobistej.

4. Przygotuj motocykl wymiany tłoka.
5. Wykonaj wymianę zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony

przeciwpożarowej.

6. Zgłoś

nauczycielowi

ustawienie

momentu

dokręcania

rub

kluczu

dynamometrycznym.

7. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko, oczyść narzędzia i zwróć na miejsce

przechowywania, odpady wrzuć do pojemników.

8. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentowania wykonanego zadania.
9. W czasie prezentowania:

a) uzasadnij sposób wykonania zadania,
b) oceń jakość wykonanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód:

Mechanik pojazdów samochodowych

Symbol cyfrowy:

723 [04]

Oznaczenie tematu:

Oznaczenie zadania:

Wpisuje zdający

Data urodzenia

Nr stanowiska

PESEL

dzień miesiąc rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz wykaz czynności niezbędnych do wymiany tłoka.

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

2. Zapisz wykaz części, narzędzi i przyrządów diagnostycznych niezbędnych do wykonania

zadania.

3. Zapisz podany moment dokręcania śrub w [Nm].

1 KGm = …………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne
Dokonaj wymiany tłoka dwusuwowego silnika motocyklowego chłodzonego powietrzem.
Na wykonanie zadania uczeń ma 180 minut.

Obszar

CZYNNOŚCI I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba pkt

0–1

Czynność 1: sporządzenie wykazu czynności koniecznych podczas
obsługi układu tłokowo– korbowego
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał co najmniej 7
rzeczy:

−

przygotowanie stanowiska do wykonania zadania,

−

odkręcenie nakrętki kolanka wydechowego,

−

demontaż gaźnika,

−

demontaż głowicy,

−

zdjęcie cylindra,

−

demontaż tłoka,

−

montaż pierścieni tłokowych,

−

montaż tłoka w cylindrze,

−

montaż cylindra,

−

montaż głowicy,

−

montaż kolanka,

−

montaż gaźnika.

Czynność 2: sporządzenie wykazu części, narzędzi i przyrządów
potrzebnego do wykonania zadania.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał co najmniej 3
rzeczy:

−

tłok,

−

pierścienie tłokowe,

−

zestaw uszczelek,

−

zestaw kluczy,

−

szczypce do pierścieni zabezpieczających,

−

przyrząd do wyciskania i wciskania sworznia tłokowego,

−

zestaw wkrętaków,

−

klucz dynamometryczny.

Czynność 3: Zapisz moment dokręcania w [Nm].

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał:

1 KGm = 10 Nm

Suma punktów w obszarze 1 – planowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 4: Zgromadzenie niezbędnych części, narzędzi
i przyrządów.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził:

−

tłok,

−

pierścienie tłokowe,

−

pierścienie osadcze,

−

zestaw uszczelek,

−

zestaw kluczy,

−

szczypce do pierścieni zabezpieczających,

−

przyrząd do wyciskania i wciskania sworznia tłokowego,

−

zestaw wkrętaków,

−

klucz dynamometryczny.

Czynność 5: sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego
sprzętu.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

organoleptycznie sprawdził stan pobranego sprzętu.

Czynność 6: dobranie odzieży roboczej

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

przystąpił do wykonywania zadania w kompletnym ubraniu
roboczym.

Suma punktów w obszarze 2 – organizowanie

Czynność 8: odkręcenie nakrętki kolanka wydechowego.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

odkręcił przy pomocy właściwego klucza nakrętkę kolanka
wydechowego.

Czynność 9: demontaż gaźnika.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

Poluzował śrubę zaciskającą i zdjął gaźnik.

Czynność 10: Demontaż głowicy.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

Odkręcił nakrętki mocujące głowicę.

Czynność 11: zdjęcie cylindra.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

zdjął cylinder bez uszkodzenia elementów silnika.

Czynność 12: demontaż tłoka.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

usunął pierścienie zabezpieczające przy pomocy szczypiec,

−

wycisnął sworzeń tłokowy przyrządem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 13: montaż pierścieni.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

założył w prawidłowy sposób nowe pierścienie na nowy tłok.

Czynność 14: montaż tłoka na korbowodzie.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

zamontuje tłok na korbowodzie w prawidłowym położeniu,

−

wciśnie sworzeń przy pomocy narzędzia specjalnego,

−

zabezpieczy sworzeń tłokowy nowymi pierścieniami

Czynność 15: montaż cylindra.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

zamontuje cylinder wraz z nową uszczelką bez uszkodzenia
pierścieni tłokowych.

Czynność 16: montaż głowicy.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

równomiernie przykręcił głowice określonym momentem,

−

zastosował nową uszczelkę pod głowicą.

Czynność 17: montaż kolanka.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

przykręci nakrętkę kolanka wraz z nową uszczelką.

Czynność 18: Sprawdzenie poprawności wykonania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

potrafi z łatwością przekręcić wałem korbowym.

Czynność 19: uporządkowanie stanowiska pracy.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

oczyścił narzędzia i odłożył je na wyznaczone miejsce,

−

odłożył na wyznaczone miejsce części zamienne,

−

na bieżąco utrzymywał ład i porządek,

−

uporządkował stanowisko pracy.

Suma punktów w obszarze 3 - wykonywanie

Czynność 20: omówienie sposobu wykonywania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

omówił technologię wymiany tłoka.

Czynność 21: ocena jakości wykonanego zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

ocenił jakość wykonanej pracy, zwrócił uwagę na popełnione
błędy.

Suma punktów w obszarze 4 – prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Gorgoń J.: Demontaż i montaż silników dwusuwowych. Wydawnictwa Komunikacji

i Łączności, Warszawa 2001

2. Rychter T.: ABC silnika dwusuwowego. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,

Warszawa 1980

3. Rychter T.: Silniki dwusuwowe pojazdów. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,

Warszawa 1988

4. http://motocykle.svasti.org
5. http:// www.syrena.nekla.pl

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITEiE Radom 1995