Okres Wygnania Babilońskiego 586 – 538 p.n.e.

Wygnańcy stanowili 5-20% populacji Judy, reszta pozostała

W Babilonii zachowywali względną autonomie

Na wyznaczonych terenach mogli budować domy i zakładać rodziny jednak uznawali wygnanie za klęskę narodowa

Utrata niezawisłości zachwiała wiarę w powszechne królowanie Jahwe z Syjonu.

Niemożliwe stało się sprawowanie kultu, Świątynia zburzona, na obcej ziemi niemożliwe

Powstał nowy typ religijności i okres zwany judaizmem

Dawne instytucje religijne jak szabat, post, nabrały wewnętrznego znaczenia,

Rozwinęło się prawodawstwo  powstał kodeks kapłański regulujący kwestie związane z

kultem, stawiający wymagania etyczne.

Odnowa religijna deportowanych owocem działalności proroków sprzed niewoli.

Na wygnaniu kontynuowali ich dzieło prorok Ezechiel i deutero Izajasz (ojciec judaizmu).

Obok nich duża rola kapłanów i pisarzy, uważali się za strażników tradycji religijnych i narodowych, zaczęli inwentaryzować duchowe skarby z przeszłości w duchu wyznaniowej

reformy deuteronomistycznej (oparte na przypominanym prawie)

Zachowanie odrębności możliwe bez terytorium i organizacji politycznej

Religia Izraela nie jest nierozerwalnie związane z monarchia

W Babilonii występowali jako wspólnotą (gmina) religijna,

Znakiem przynależności było obrzezanie wyróżniające spośród innych ludów.

Okres Perski

W 538 p.n.e. Babilonia zdobyta przez Cyrusa II.

Otrzymali Judejczycy zezwolenie na powrót do kraju, (skorzystała tylko cześć) oraz na odbudowe świątyni

Wrogi stosunek współbraci, z obawy o roszczenia do pozostawionej ziemi

Powstaje prowincja Jehud pod patronem Zorobabela wywodzącego się z rodu Dawidowego.

Za sprawą proroka Aggeusza stał się uosobieniem oczekiwanego zbawiciela, a Zachariasz widział w nim zapowiadanego przez Jeremiasza dziedzica Dawida, bo dzięki niemu odbudowano Świątynię w 515 p.n.e kiedy to znika z przekazów, wtedy tez znika myśl o odrodzeniu dynastii i królestwa.

Sprawowano kult ofiarniczy w świątyni

Organizacja zajmowali się kapłani pod wodza arcykapłana. Troszczyli się o święte pisma wspólnoty, redagowali je i tworzyli nowe teksty. Spoczywało na nich kierowanie życiem

politycznym prowincji i duchowym żydów i diaspory.

Z powodu braku dynastii postanowiono znaleźć jakiś element w swym dziedzictwie wokół

którego mogliby się skupić naród jeśli miał przeżyć. Znaleźli go w Prawie – Torze.

Religie tego okresu znamionuje nowa cecha - wielka troska o jej przestrzeganie

Prorocy wyjaśniali katastrofę jako karę za grzechy przeciwko Prawu, dlatego żydzi byli przekonani iż przyszłość Izraela zależy od bardziej rygorystycznego spełniania wymagań Prawa. Wyjaśnia to nacisk na szabat, obrzezanie, czystość rytualną

Zwyczajni członkowie odbudowanej wspólnoty, nie odznaczali się szczególną troska o kultowa i obrzędową regularność

Potrzeba było czegoś co by ich scaliło.

Dal im to Ezdrasz, przynosząc z Babilonu księgi Prawa, które mocą autorytetu perskiego, narzucił wspólnocie w formie uroczystego przymierza,

Spowodowało to zmianę definicji terminu Izrael  Nie określał jednostki narodowej, ani potomków plemion odtąd będzie znaczyć resztę Judy skupiającą się wokół Prawa. Ten

będzie członkiem Izraela, kto weźmie na siebie ciężar Prawa.

Prawo nie regulowało tylko spraw już ustalonej wspólnoty ono ja tworzyło

Wcześniej określenie działalności na podstawie przymierza teraz stało się podstawą działania, synonimem przymierza, istotą i treścią religii

Reforma Ezdrasza wspierana przez Nehemiasza wysunęła na czoło społeczności żydowskiej kapłanów i wprowadziła w Judei teokracje jahwistyczną.

Najważniejszym autorytetem religijnym na mocy dekretu króla perskiego arcykapłan świątyni jerozolimskiej.

Centrum życia wyznawców II Świątynia i Tora

Wyczekiwane odkupienie dawniej łączone z dynastia teraz ma się spełnić dzięki rytuałowi świątynnemu i Prawu

Samarytanie:

Stworzona przez Persów oddzielna prowincja ze stolica w Samarii ok. IV p.n.e. (tereny dawnego północnego królestwa)

Miejscem kultu góra Gerizim, badania archeologiczne wskazują ze świątynia powstała w V

p.n.e., a plan jej przypominał sanktuarium Jerozolimskie.

Napięte stosunki z Jehud

Uważali się za prawowitych dziedziców tradycji religijnych państwa północnego, kapłani z Jerozolimy uważali ich za obcych-pogan, potomków ludów sprowadzonych przez Asyrie

Przyjęli pięcioksiąg w odmiennej wersji, mesjańskie oczekiwanie ale miał pochodzić z domu Mojżesza

Pamięć o sanktuariach w Sychem i betel