Systemy polityczne państw współczesnego świata

Wykład

17.10.2010

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

Trzonem państwa była Anglia następnie po objęciu tronu przez Tudorów dołączono Walię w

1536.

1707- w wyniku wojen ze Szkocją przyjmują również Szkocję.

1800- dołączenie Irlandii, która następnie się odłączyła i została tylko jej północna część.

Regiony należące do UK (Szkocja) zostały częściowo usamodzielnione (parlament szkocki).

Rewolucja była projektem Partii Pracy- decentralizacja 1998r.

Zjednoczenie Królestwa ma szczególną formę podstaw ustroju. Nie ma konstytucji źródłem prawa są konwenanse, dotyczące funkcjonowania parlamentu czy monarchii.

Normy prawa krajowego można zaskarżyć przed sądem.

Źródłem regulacji systemu politycznego są również ustawy, nie mają jednak wyższej rangi niż pozostałe akty prawne.

Np. ustawa o przedstawicielstwie narodowym, o parlamencie i o 7-leciu.

Ustawa o Izbie Lordów z 1998 r.- zniesienie dziedziczenia miejsc.

2005- ustawa o reformie konstytucyjnej dotycząca utworzenia Sądu Najwyższego UK.

Nie można powoływać przed sądami konwenansów.

Prawo międzynarodowe- aby UK była związana umową międzynarodową powinna być

uchwalona odpowiednia ustawa. Dopiero w 1998 została uchwalona ustawa o prawach człowieka.

Ustawy:

zasada suwerenności parlamentu sformułowana w XIXw., odnosi się do określenia stanu, że nie ma konstytucji i w tym parlament musi być niezależny w tworzeniu ustaw ponieważ nie ma

konstytucji z którą ustawy muszą być zgodne. Jednak społeczność międzynarodowa nie dopuściła aby doszło do uchwalenia ustaw niezgodnych z prawem międzynarodowym, drugie ograniczenie to parlament Europejski. Zakaz tworzenia prawa sprzecznego z prawem europejskim, chodzi o suwerenność legislacyjną a nie demokratyczną.

Rodzaje ustaw:

Każdy akt przyjęty jest ustawą.

Ustawy publiczne- generalne.

Ustawy prywatne- jednostkowe.

Postępowanie jest różne przy każdej z tych ustaw.

Zasada dyskontynuacji-w Polsce jeżeli parlament nie zdąży z ustawą to trzeba i ustanie jego kadencja to trzeba zaczynać od nowa procedurę legislacyjną, w UK nie jest to okres kadencji tylko okres rocznej sesji, dlatego musi działać szybko i sprawnie. Zasada ta dotyczy ustaw publicznych.

Parlament Brytyjski nie jest związany żadnymi ścisłymi zasadami. Nie można podważyć żadnej ustawy ze względu na niedopatrzenie proceduralne. Można delegować uprawnienia ustawodawcze praktycznie dla każdego . W XVIII w. pojawiła się teoria, że parlament może uchylać wyroki.

Fundamentalne zasady konstytucyjne:

Zasady ustroju:

 Zwierzchnictwo parlamentu;

o Izba Gmin utożsamiana z całym społeczeństwem

o Przedstawicielstwo w Izbie Lordów;

o Skład parlamentu: j.w. plus korona.

 Zasada rządów prawa- wiąże się z sądową kontrolą wszystkich organów i ich równości,

dot. Również korony;

 Zasada podziału władz- do niedawna zasada ta była pogwałcana, instytucja Lorda

Kanclerza, która miała wszystkie 3 funkcje ustrojowe, funkcja jego została jednak

okrojona.

 Prawa jednostki regulowane są prawem zwyczajowym w sprawach cywilnych i karnych,

stanowionym w sprawach administracyjnych.

 Pojawił się teraz rząd koalicyjny z liberalnymi demokratami, co jest nowością ponieważ jest to system dwupartyjny.

System ten jest tylko teoretycznie dwupartyjny ponieważ jest więcej partii.

 Jest to monarchia parlamentarna- jej pierwotną formą była monarchia absolutna, potem była monarchia konstytucyjna (samoograniczenie przez monarchię).

Ustawowym organem realizującym władzę jest parlament, w przypadku niezadowolenia z

premiera Izba Gmin może odwołać go, natomiast jeżeli premier nie może przepchnąć

ustaw to zwija Izbę Gmin.

 Unia realna- monarsza, jeden władca obejmuje swoim władaniem pierwotnie samodzielne

krainy.

 Parlament:

Członkowie parlamentu posiadają mandat wolny, nie są związani oczekiwaniami

wyborców, nie można ich odwołać;

Pracują bardzo intensywnie;

Izba Gmin pochodzi z wyborów; Izba Lordów- relikt po radzie doradczej monarchii, w

chwili obecnej jej skład został okrojony z Lordów dziedzicznych, zasiadują dożywotnio.

Izba Gmin jest bardzo liczna.

 Wybory: od 1880 wybory odbywają się w okręgach 1- mandatowych.

18 lat prawo wyborcze; obowiązują kaucje wyborcze, wystarczy zebrać 10 podpisów. Poza

Brytyjczykami do Izby gmin są dopuszczani obywatele dominium, ale pod warunkiem, że

mieszkają co najmniej 5 lat w UK.

Tylko ok. ¼ okręgów wyborczych było niepewne, reszta głosowała zawsze tak samo.

 W systemie brytyjskim nie ma określonej liczby lat kadencji, jest okres maksymalny.

Często mamy do czynienia z przyspieszonymi wyborami. W czasie II wojny światowej

kadencję przedłużono. Istnieje bardzo silna dyscyplina partyjna.

Gabinet cieni- przedstawiciele gabinetu cieni jak i kierownictwo przegranej partii

otrzymują kasę od królowej.

Teoretycznie z mandatu zrezygnować nie można. Osoba, która musi zrezygnować z

mandatu otrzymuje fikcyjne stanowisko od korony.

Istnieją osoby niewybieralne, będące funkcjonariuszami korony.

 System sesyjny- sesje mają cykl roczny, każda sesja rozpoczynana jest przez monarchinię, która czyta program legislacyjny na rok, następuje dyskusja o zagadnieniach wybranych

przez opozycję.

 Speaker- w pełni neutralny, na fotelu speakera następuje zmiana, kiedy on sam zrezygnuje, ma on określać co jest precedensem proceduralnym, selekcjonuje poprawki, rozpoczyna

debaty w sprawach nagłych.