METEOROLOGIA I OCEANOGRAFIA 1

Wykńady prof. Marsza (jesien 1994)

Program w/g ulotki.

Generalnie: góo wna informacja docierajaca na statki to mapy faksymilowe. Z tych najbardziej przydana jest Analiza dolna (Surface Analisis)

Wybor map Faksymilowych

III tom R/O Signals.

Aktualnie R/O Signals zawieraja zestaw obszro w prognostycznych, kto re kiedys byóy publikowane w osobnym atlasie.

Kaz da stacja ma swoje obszary prognostyczne - chlubny wyjatek to Baótyk (wszystkie stacje podaja te same obszary).

Ukóad informacji w R/O Signals

Znak rozpoznawczy KHz Moc

Informacje o mapie:

Symbol

Skala mapy

Wspo órze dne

A05

1:5000000 punkto w kran cowych

Schedule

Symbol obszaru

Tres c mapy

Godziny nadawania

Definicja obszaru

(GMT)

(ilos c linii i il.obroto w be bna)

Na statku przydatne sa :

- mapy analiz powierzchniowych

- mapy prognoz powierzchniowych

Pomoce klimatyczne

1. Locja

2. Atlasy morkie (rzadko znajduja sie na statkach, kazdy ma inny ukóad i tres c; 3. Trasy klimatyczne : angielskie Routening Charts, USA Pilot Charts.

Sa to mapu z podanymi optymalnymi - pod wzgle dem klimatycznym - trasami z pkt. A do B pod warunkiem, ze dane pogodowe sa przecie tne dla danego regionu i zblizone do tych podanych na mapie. Mapy publikowane sa dla kazdego rejonu i kaz dego miesiaca. Ze wzgle do w pogodowych trasy z A do B moga sie ro z nic od tras z B do A.

Informacje na mapie :

- ro z a wiatro w o wycinkach 5/5 o, wewnatrz info o :

a) ilos ci obserwacji;

b) ilos ci dni z wiatrami zmiennymi;

c) ilos ci dni ciszy

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 1 -

Meteorologia 1

- prady - grubos c strzaóek s wiadczy o procencie wyste powania. Opis podaje s rednie wartos ci pradu:

- zasie g lodu staóego i zasie g go r lodowych

- strefy zakazu zrzuto w wo d zaolejonych

- szereg maóych mapek:

• s rednie cis nienie atmosferyczne

• widzialnos c

• trajektorie sztormo w

• mgóy

• due points

Podane trasy klimatyczne nie sa najkro tsze, i (jak wyzej) cze sto sa tylko jednokierunkowe np na Pacyfiku.

Mapy faksymilowe

Przygotowanie do podro zy winno polegac na:

- wyborze odpowiednich stacji (obszar, zasie g, informacja)

Uwaga: odbierac renomowane stacje

Stacje b.dobre:

⇒ S.Africa

⇒ niemieckie

⇒ brytyjskie

⇒ kanadyjskie

⇒ australijskie

⇒ japon skie

⇒ rosyjskie

Stacje dobre:

⇒ USA dla Pacyfiku

Stacje sóabe (zóe):

⇒ USA dla Atlantyku

⇒ hiszpan skie

⇒ francuskie

Stacje nierzetelne:

⇒ argentyn skie

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 2 -

Meteorologia 1

- wybrac:

- mapy powierzchniowe (odbio r ca 3-6 hrs po obserwacji - obraz rzeczywistych warunko w);

- mapy prognoz - przewidywany stan atmosfery w przyszóos ci (12h,24h,48h,72h) Interpretacja map powierzchniowych i map prognoz jest dokóadnie taka sama.

Komentarz:

- przy analizie map ograniczyc sie do potrzebnego wycinka mapy an nie do ca óej mapy;

- nie bawic sie w analizy rucho w fronto w i rucho w H i L - to robia znacznie lepiej prognostycy.

Analiza map faksimile

Schemat interpretacji mapy:

∗ kierunek i pre dkos c wiatru

∗ widzialnos c pozioma

∗ zachmurzenie i opady

∗ temperatura

∗ inne zjawiska

1. Kierunek i pre dkosc wiatru

Kierunek wiatru okres lamy w sposo b jakos ciowy - wiatr zawsze wieje w kierunku nizszgo cis nienia (analiza po kto rej stronie izobary jest nizsze cis nienie) i jest odchylony od izobary przecie tnie o 10-15o.

Osobliwosci w polu wielkosci i polu kierunku.

- w centrach wyzo w :

- w obszarach bezgradientowych:

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 3 -

Meteorologia 1

- w klinach wysokiego cis nienia

- w zatokach nizowych:

-przy silnych wygie ciach izobar kierunek wiatru moz e sie zmienic o prawie 150o : _____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 4 -

Meteorologia 1

Uwaga: mapy faksymilowe najcze sciej prezentowane sa w rzucie gnomonicznym !

Z uwagi na taka ich prezentacje kierunki wiatru wyznaczac wzgle dem miejscowych poóudniko w: Okreslanie pre dkosci wiatru

1. Skala na mapach

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 5 -

Meteorologia 1

Uwaga: jezeli skala nie podaje jaki wiatr jest na mapie to jest to wiatr geostroficzny.

W zwiazku z tym wynikowa wartos c dla powierzchni morza winna byc

przemnozona przez 0.7.

Vw = 0.7 * Vwg gdzie Vwg - pre dkos c wiatru geostroficznego

Zaleznos c pre dkos ci wiatru nad ro znymi powierzchniami:

- wspo óczynnik dla morza

- 0.70

-

" dla póaskiego, nieporosnie tego ladu

- 0.50

-

" dla pago rkowatego,poros nie tego ladu

- 0.35

2. Przy braku skali na mapie:

2.1 Vw = f(GB) gdzie : Vw - pre dkos c wiatru

GB- gradient baryczny (zmiana cis nienia

atmosferycznego na 1o na kole wielkim).

∆p (hPa)

Gb= ------------ gdzie: ∆p - zmiana cis nienia mie dzy sasiednimi lo (1o)

izobarami;

lo - odlegóos c izobar w o poóudnika

4.81 * GB

Vw = ------------- wiatr geostroficzny [ m/sek ]

sin ϕ

4.81 * GB

Vw = 0.7* ---------------

wiatr na pow.morza (10 m) [ m/sek ]

sin ϕ

Przykóad:

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 6 -

Meteorologia 1

∆ϕ

a) lo = ------- gdzie n - ilos c odcinko w "a" w 5o odlegóos ci mapy n

5o

lo = ------ = 2.38

2.1

∆p

b) GB = ----- = 2.1

lo

4.81 * 2.1

c) Vw = 0.7 * ----------- = 8.85 m/sek

sin 53o

3. Metoda przyblizona

Vw = k * GB [ m/sek ]

gdzie

k - wspo óczynnik proporcjonalnos ci

ϕ | k

-----------------

20-30o | 6.5

30-40o | 6.0

40-50o | 5.0

50-60o | 4.0

60-70o | 3.6

70-90o | 3.2

-----------------

Uwaga: wartos ci k nie interpolowac o szerokos c miejsca obserwacji !!!

Przykóad za danymi jak w 2 :

Vw = k * GB = 4.0 * 2.1 = 8.4 m/sek

V wiatru w porywach : Vwp = 1.4 - 1.5 * Vw

Wszystkie 3 metody stosowac moz na powyz ej 20o szerokosci.

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 7 -

Meteorologia 1

Pre dkosc wiatru w strefie mie dzyzwrotnikowej.

Na wielkos c ma wpóyw b.szybko zmieniajaca sie sióa Coriolisa.

Na ro wniku wiatr prostopadóy do izobar, na biegunach ro wnolegóy.

Mapy analiz tropikalnych konstruowane sa inaczej niz dla stref umiarkowanych szerokos ci.

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 8 -

Meteorologia 1

lub ( np w strefach monsunowych:

Liczenie pre dkos ci wiatru w strefie 20o S - 20o N jest zmudne i niedokóadne. Z rego óy sie nie liczy a korzysta z map j.w.

Jezeli chciemy juz liczyc to GB 1ha/o odpowiada pre dkos c wiatru okoóo 1 m/s Inne elementy meteorologiczne z mapy faksymile.

Trzeba poste powac wg okres lonego algorytmu. Do tego trzeba wyznaczyc obszar (np 5 x 5o) aby nie pro bowac okres lania elemento w pogody na caóym prezentowanym wycinku kuli.

Do analizy i okres lenia pogody potrzebne sa dodatkowe wiadomos ci o masach powietrza - w skro cie MA (Masa Atmosferyczna) :

Pogoda wewnatrzmasowa - pogoda w obre bie jednej MA

Pogoda frontalna - pogoda na styku dwo ch MA.

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 9 -

Meteorologia 1

Rodzaje mas powietrza (mas atmosferycznych).

Masy powietrza moga byc :

kontynentalne

morskie

stad podziaó:

Ak

Am

Pk

Pm

Zk

Zm

R

Masa ro wnikowa jest w zasadzie jednorodna i nie podlega ro z nicowaniu na morska i kontynentalna.

⇒ Powietrze arktyczno-kontynentalne tworzy sie przez caóy rok nad Grenlandia i obszarami poóudniowymi oraz na obszarami pokrytymi zwartym lodem o duz ej gruboSci. Masy od - kilku az do - 40o - zawartos c pary maóa mimo, ze moze byc duz a wilgotnos c wzgle dna (%).

Maksymalna ilos c powietrza to ilos c pary, kto ra w danej masie moze sie znales c i zalezy tylko od temperatury.

Przezroczystos c doskonaóa - z powierzchni nakto rych sie tworzy nie ma mozliwos ci zanieczyszczen naturalnych i ludzkich.

Zima na po ónocy granica mas powietrza arktyczno-kontynentalnego przesuwa sie na poóudnie do Pón.Skandynawi, Po ówyspu Kola i Pón.Rosii.

⇒ Powietrze arktyczno-morskie tworzy sie na obszarach, gdzie jest mozliwos c wymiany mie dzy woda a powierzchnia. Temp - kilka do - kilkanas cie, widocznos c dobra, wilgotnos c wzgle dna 85-90%.

Tworzy sie na poóudniu woko ó Antarktydy, ale w lecie i niewielkie ilos ci.

⇒ Powietrze polarno-kontynentalne nd obszarami ladowymi Europy, Azji Srodkowej, Kanady od Poó. cze s ci Alaski az do najbardziej poóoz onych na poó. wschodnich stano w USA.

W lecie wypada pów.iberyjski, Azja s rodkowa.

Poó.granica w USA do przyladka Hatteras i biegnie do przyladka Finisterre.

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 10 -

Meteorologia 1

Na poó. tylko fragment Am.poó. o sóabych cechach pow.polarno-kontynentalnego.

Skrajne skontrastowanie termiczne. Zima nisie temperatury (az do -30/40o). Sa to wdedy najniz sze temperatury (nawet do -70o).

W porze zimowej powietrze jest suche i nie ma najlepszej przezroczystos ci.

W porze letniej nagrzewa sie do + kilkunastu do + kilkudziesie ciu stopni, wilgotnos c wzgle da stosunkowo duz a, ale pow. jest suche. Przejrzystos c sóaba (najaktywniejsza dziaóalnos c powietrza).

⇒ Powietrze polarno-morskie nad Atlantykiem i nad Pacyfikiem (od Japonii do Vancouver). NA poóudniu przestrzen 40o S do granicy wody antarktycznych.

Staóa temperatura w ciagu roku 5/6o do 18/20o na po ónocnej/poóudniowej granicy.

Temperatura wody zmienna od 18 do 20o - ale sa obszary gdzie temperatura ro zni sie o 8o.

Zima kilka stopni. Takie tez temperatury maja masy powietrza.

Wilgotnos c wzgle dna ok 80%, dobra przezroczystos c.

⇒ Powietrze zwrotnikowo-kontynentalne: Afryka, Indie,Chiny s r.wschodnie do po ó.cze s ci indochin. Nad Poó USA, Meksyk do Am.S rodkowej.

Poóudnie - poó.Afryki, Australia (za wyjatkiem Tasmanii i Pón.cze s ci).

Caóy rok dodatnie temperatury, latem > 35o (nawet 40o+), zima spada do 20-20o+. Powietrze jest b.suche i posiada niska wilgotnos c wzgle dna. Najmniejsza przejrzystos c powiertrza.

⇒ powietrze zwrotnikowo-morskie

Temp. od +20o do +28/30o na granicy przyro wnikowej. Zmiany w ukóadzie lato-zima minimalne (2,/3o).

Caóy czas wysoka wilgotnos c wzgle dna 75-80% i ogromny zaso b pary wodnej.

Przezroczystos c na ogo ó dobra.

⇒ powietrze rownikowe.

Am.S rodkowa, Karaibe, Pón.Am.Poó wraz z Amazynkaa, Sr.Afryka do Kongo, zima na po ónocy od ro wnika do 10o S, w naszym lecie od 5-8o S do wybrzez y Azjii (to wschodni obszar Afryki) .Caóy pas wysp Indochin z Pón.Australia, po ro wniku do 10o N z rozszerzeniem pod USA.

Temperatura nizsza niz zwrotnikowe (ca 26o).

Wilgotnos c 90-100% (bliz ej 100%), duza ilos c pary wodnej, stad mniejsza przezroczystos c niz powietrza zwrotnikowego.

Zadnych istotnych zmian w skali roku.

Procesy w masach atmosferycznych.

Jezeli masa sie ruszyóa to przez pewien czas zachowuje swoje wartos ci, ale w trakcie poruszania sie naste puje proces transformacji mas atmosferycznych.

Np Pow polarne znad Atlantyku. Temp.16/18o, wilgotnos c 80%, dobra przejrzystos c. Trafia na lad i powoli sie schóadza - uwalnia wode , mgóy, ozie bienie. Potem przechodzi go ry i pada stale ochóadzajac sie .

Wchodzi naste pnie nad kontynent (ozie biony) i schóadza sie . Wilgotnos c wzgle dna staóa, ale ilos c pary wodnej juz maóa.Przezroczystos c dobra.

Czyli PPm ---- u nas jest PPms .

s - stare; PP - Powietrze Polarne

Jezeli dalej to:

PPms ----- PPk

Proces transformacji zalez y od czasu i drogi czyli od pre dkos ci ruchu masy. Im V wyzsze tym proces transformacji na jedn.drogi jest mniejszy.

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 11 -

Meteorologia 1

Proces ten trzeba kaz dorazowo uwzgle dnic.

Wiatr geostroficzny od kilkuset (400 m) do kilku kilometro w. Wiatr ten póynie ro wnolegle do izobar. Chcac okres lic ilos c masy, kto ra do nas dopóywa poste pujemy jak niz ej:

jedziemy wzdóuz izobar w odwrotnym kierunku niz wiatr i znajdujemy H skad masa sie wywodzi.

Stopien transformacji oceniamy znajdujac pre dkos c przenosu (zage szczone izobary - szybko).

Pm ------ Pk proces b.dóugi i wolny (Pm - powietrze morskie; Pk - powietrze kontynentalne) Pk------- Pm proces óatwy i szybki.

Na wielu mapach wyste puje na izobarach strzaóka wskazujaca ruch masy powietrza.

Caóoksztaót pogody uzalezniony jest od relacji podóoz a i masy powietrza.

Kierunki przemieszczania sie mas powietrza:

Algorytm okreslania innych warunkow pogodowych:

A) jaki typ pogody ?

wewnatrzmasowa

frontalna

(w obre bie jednej MA)

(na styku 2 MA)

jaka masa (MA)?

Ksztańtowanie pogody wewnatrzmasowej.

zalezy od nast. warunko w:

- dynamika temperatury powietrza

- " wilgotnos ci wzgle dnej

- " pary wodnej

- " ?

B) jaka masa ?

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 12 -

Meteorologia 1

• -----> blizsze okres lenie wóas ciwos ci masy

|

|

• jaki stosunek temp masy do temp podóoza

| |

| |

tma>tp tma<tp

Obserwowana jest anomalia w dolnych warstwach masy ( wzrost temperatury w miare spadku wysokos ci)

- inwersja. Inwersja uniemoz lwia powstawanie prado w pionowych. Wyste puje tu ro wnowaga staóa.

Jezli brak rucho w wste pujacych tzn nie be dzie takich zjawisk jak:

- konwekcja (brak moz liwos ci tworzenia sie chmur cunulus (cu) i cumulonimus (CB) czyli brak opado w przelotnych.

C) jaka jest ro znica temperatur masy atm. i podᶈoza ?

tma>tp

|

|

jaki zaso b pary wodnej

| |

duz a maóa

a) duz a

zacznie spadac temperatura, gdy osiagnie punkt rosy rozpocznie sie proces kondensacji pary wodnej PW i utworzy sie mgóa adwekcyjna.

|

|

jaki wiatr ?

0.5-7 m/s >7 m/s

mgóa adwekcyjna brak mgóy

chmury warstwowe

(sratus)

wiatr> 7 m/s

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 13 -

Meteorologia 1

Wiatr < 7 m/sek:

Ge stos c mgóy proporcjonalny do ro znicy temperatury wody i powietrza i proporcjonalna do ilos ci pary wodnej w masie (wie cej pary - wie cej mgóy). Moze to byc tylko zamglenie.

W kazdym razie nastapi ograniczenie widzialnos ci. Niebo niewidoczne - mgóa wysoka.

Gdy powstanie stratus (St) to:

- niebo niewidoczne

- mozliwos c wystapienia opadu (mrzawka)- opad ciagóy

- widzialnos c pozioma obniz ona (opad oraz mikrokrople wody) - czyli mglisto b) Powietrze suche, mańy zasob pary wodnej

∗ - obniznie temp w warstwie przywodnej i nic wie cej. Pogoda be dzie czysta, óadna

∗ - brak chmur Cu

∗ - moga wyste powac chmury pie tra wysokiego lub s redniego

∗ - widzialnos c pozioma okres lona przez przejrzystos c powietrza masy

∗ - brak opado w

a) i b) niezalezna od masy powietrza (polarne, arkt zwrotnikowe).

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 14 -

Meteorologia 1

Temp. masy atm. niz sza od temp podńoz a

Wyksztaóca sie ro wnowaga chwiejna powodujaca intensywna konwekcje (silne ruchy wste pujace) silna konwekcja

|

|

jaka wilgotnos c powietrza ?

Przy duz ej ro znicy ten proces staje sie gwaótowny (ro wnowaga skrajnie chwiejna) jaka wilgotnos c powietrza

| | |

duza

pary duzo duza wzgl.maóa maóo par maóo pary

A B C

A.

⇒ - gwaótowny rozwo j chmur kóe biastych

Cu Hum cumulus huminis ----> Cu mediocris ----> cumulus congestus---> cumulonimbus (Cb)

⇒ - zachmurzenie ogo lne zmienne (4-8)

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 15 -

Meteorologia 1

⇒ - congestus/c.nimbus - wypady wodne - przelotne intensywne opady, burze

⇒ - szkwaóy burzowe

⇒ - widzialnos c zro znicowana (opady-zóa badz obnizona, brak opado w - dobra) B.

⇒ - rozwo j chmur:

C.hum---> C.med. ---> stratocumuus (Sc)

⇒ - zachmurzenie 7-8 (cze s ciej 8)

⇒ - brak opado w (jezeli opady sa to kro tkotrwaóe przelotne, zima krupa, sóaby s nieg)

⇒ - widzialnos c dobra, lub b.dobra (brak pary)

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 16 -

Meteorologia 1

C.

Mimo silnych prado w konwekcyjnych brak tworzenia sie chmur. Nawet jezeli dotra, to maóo pary i tworza sie maóe chmurki.

⇒ - zachmurzenie 1-2 lub bezchmurnie

⇒ - chmury C.humilis (1000 - 1500 m)

⇒ - pow. przejrzyste

⇒ - brak opado w

⇒ - duze amp. temperatur dzien /noc

_____________________________________________________________________________________

____ ł Krzysztof Janiszewski

- 17 -

Meteorologia 1