– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch, BANKOWO
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch,
[7] ZARZ DZANIE RYZYKIEM
7.2
Ryzyko p ynno ci
Pyt. 5 Ryzyko p ynno ci
7.1
Ryzyko kredytowe
ynno to zdolno do terminowego regulowania zobowi za , a tak e postawienia do dyspozycji kredytobiorców Pyt. 1 Istota ryzyka kredytowego i sposoby jego ograniczania kwot w wysoko ci i terminie okre lonych umowami
„Bank posiada p ynno , je li ma zapewniony dost p do natychmiast uruchamianych funduszy po rozs dnym Istota
Definiowane jest ono jako zagro enie, e odsetki lub kapita , lub jedno i drugie, kredytu lub papieru warto ciowego nie zostan sp acone zgodnie z umow .
Istota
koszcie dok adnie wówczas, gdy wyst puje zapotrzebowanie na owe fundusze”
Nie tylko zatem gotówka decyduje o p ynno ci ale mo liwo zamiany wybranych sk adników aktywów na gotówk Pojedynczego
Rozwój i stosowanie nowoczesnych metod oceny zdolno ci kredytowej Problem p ynno ci zwi zany jest ci le z operacjami aktywnymi i pasywnymi banku czyli z udzielanymi kredytami i kredytu
Stosowanie limitów ograniczaj cych warto udzielanych kredytów
przyjmowanymi depozytami
Stosowanie ró nych form zabezpiecze
Ocena wiarygodno ci kredytowej w trakcie kredytowania (monitoring Istnieje problem dopasowania zapadalno ci aktywów i wymagalno ci pasywów Wielki kryzys w latach 30 tych
cznego
Dywersyfikacja (rozproszenie ryzyka) akcji kredytowej
Efekt runu
zaanga owania
Ubezpieczenie si przed ryzykiem
Geneza
Efekt domina
kredytowego
Transfer ryzyka
Instytucje gwarantuj ce depozyty
Usprawnianie przep ywu informacji
Podnoszenie kwalifikacji pracowników
Termin
Termin zapadalno ci przedzia czasu pomi dzy danym dniem na który sporz dza si sprawozdanie a planowanym I metoda
Kredyty dla okre lonej bran y/ akcja kredytowa
zapadalno ci
dniem realizacji zobowi za klientów wobec banku
wska niki,
Kredyty dla danej klasy wielko ci/ akcja kredytowa
Termin
Termin wymagalno ci przedzia czasu pomi dzy danym dniem na który sporz dza si sprawozdanie a planowanym metoda
Kredyty dla poszczególnych grup kredytobiorców/ akcja kredytowa
wymagalno ci
dniem realizacji zobowi za banku wobec klientów
segmentacyjna
Kredyty w danej klasie ryzyka/ akcja kredytowa
Pyt. 6 Wymie wewn trzne i zewn trzne przyczyny wyst powania ryzyka p ynno ci II metoda
Wska nik Herfindahla-Hirschmana
Wahania stóp procentowych
stopie
Maksymalny poziom wska nika mo e wynie 1 (lub 10.000 je li struktura wyra ona jest procentowo) Zmiany kursów walutowych
koncentracji
Ki udzia okre lonej kategorii kredytów w ca ym portfelu kredytowym Wahania poziomu inflacji
dzia alno ci
N liczba kategorii dla okre lonego kryterium
Sytuacja na rynku finansowym (p ynno )
kredytowej
Przyczyny
Niekorzystne trendy makroekonomiczne (bezrobocie)
wska nik
zewn trzne
Polityka banku centralnego
syntetyczny
Nieoczekiwane dzia ania klientów
Pyt. 2 Oblicz wska nik Herfindahla-Hirschmana
Wycofywanie depozytów
Bran a
Udzia A
Udzia B
Ryzyko kredytowe
Chemia
10%
20%
Istotne rozbie no ci mi dzy terminami zapadalno ci aktywów i wymagalno ci pasywów Motoryzacja
30%
20%
Wewn trzne
Brak dywersyfikacji klientów
Budownictwo
30%
40%
Brak aktywów atwych do up ynnienia
Handel
20%
10%
Nieefektywny system rozlicze wewn trz i mi dzybankowych
Elektronika
10%
10%
Pyt. 7 Wymie i scharakteryzuj teoretyczne regu y zachowania p ynno ci H
(
)
1
,
0
2
( ,
0 )
3 2
( ,
0 )
3 2
( ,
0 )
2 2
(0 )
1
, 2
,
0 24
A
2
2
2
2
2
H
( ,
0 2)
( ,
0 2)
( ,
0 )
4
(
)
1
,
0
(
)
1
,
0
,
0 26
B
ota regu a
Pyt. 3 Wska na przyk adowe regulacje ostro no ciowe ograniczaj ce ryzyko pojedynczego kredytu jak i ca ego portfela kredytowego bankowa
Regulacje
ostro no ciowe
Pyt. 4 Co to jest limit koncentracji wierzytelno ci
Regu a osadu
we wk adach
Regu a
przesuni w
Limit
aktywach
koncentracji
banku
Regu a
maksymalnego
obci enia
33
34
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch, BANKOWO
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch, Przyczyny strat
Niedostosowanie terminów zapadalno ci aktywów i terminów wymagalno ci pasywów (np. Udzielenie spowodowanych
kredytu d ugoterminowego o sta ym oprocentowaniu ze
zmianami
rodków krótkoterminowych),
Pyt. 8
Pojawienie si sytuacji, w której wyst puje dostosowanie terminowe odpowiednich pozycji aktywów i
W jaki sposób mo na ocenia p ynno finansow banku?
stopy %
pasywów, ale ich oprocentowanie zosta o ustalone na warunkach odmiennych (np. Gdy cz operacji
bankowych przeprowadzona jest przy zmiennym oprocentowaniu, zorientowanym na wahania rynkowej
stopy procentowej),
Zagro enie przedwczesnym wypowiedzeniem umowy z bankiem przez jego klientów (np. W wyniku Ocena
wzrostu rynkowej stopy procentowej klienci mog wycofywa wk ady, które nast pnie b lokowali gdzie
ynno ci
indziej na korzystniejszych warunkach)
finansowej w
banku
Metoda luki,
Metody s
ce do
Analiza okresowa,
kwantyfikacji i sterowani
Metoda elastyczno ci stopy procentowej
ryzykiem stopy %
Pyt. 11 Wyja nij poj cia
Pyt. 9 Wska metody pomiaru ryzyka p ynno ci
Okre lana tak e jako metoda gap lub zestawienie (bilans) niedopasowania polega na analizie niedopasowania aktywów i Zestawienie luki p ynno ci bazuj ce na terminach zapadalno ci i wymagalno ci pasywów w wybranych okresach; s y do pomiaru i zarz dzania ryzykiem stopy procentowej, wynikaj cym z Metoda
niedopasowania terminów zmiany oprocentowania po stronie aktywów i pasywów dla pozycji o sta ym oprocentowani; Metody
Urealnione (zmodyfikowane) zestawienie luki p ynno ci, w którym urealnia si terminy aktywów i pasywów Luki
wykorzystywana jest m.in. Do ustalania limitów w banku, np. Maksymalnych nadwy ek po stronie aktywów lub pasywów o Zestawienie przep ywów pieni nych, w którym uwzgl dnia si wp ywy i wyp ywy rodków sta ej stopie procentowej;
Analiza wska nikowa
Ró nica pomi dzy wielko ci pozycji aktywów i pasywów wra liwych na zmiany stóp procentowych; okre la si j tak e Luka
Zestawienie poszczególnych pozycji aktywów i pasywów banku w ustalonych przedzia ach czasu Luka
Luka p ynno ci definiowana jest jako ró nica mi dzy aktywami i pasywami w ustalonych przedzia ach czasu jako otwarte pozycje odsetkowe
Luka dodatnia Zapadalne aktywa > wymagalne pasywa
Pozycja niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów w danym przedziale czasowym, w której kwota Luka ujemna
Zapadalne aktywa < wymagalne pasywa
aktywów zapadaj cych lub poddawanych pszeszacowaniu stawki oprocentowania przewy sza odno kwot pasywów
Luka zerowa
Zapadalne aktywa = wymagalne pasywa
(aktywa o sta ym oprocentowaniu przewy szaj pasywa o sta ym oprocentowaniu); Luka dodatnia Gdy bank posiada luk dodatni (pozycj wra liw po stronie aktywów) jest nara ony na ryzyko wzrostu stóp
7.3
Ryzyko stopy procentowej
procentowych, poniewa szybciej zacznie pozyskiwa
rodki o wy szym oprocentowaniu ni alokowa na wy szy
Pyt. 10 Poj cie ryzyka stopy procentowej
procent;
Wzrost stóp procentowych spowoduje zwi kszenie zysku a zni ka spowoduje jego obni enie Ryzyko stopy procentowej
Pozycja niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów w danym przedziale czasowym, w której kwota Pozycje niewra liwe n
Pozycje bilansowe i pozabilansowe banku niewra liwe na wahania rynkowych stóp procentowych (np.
pasywów wymaganych lub poddawanych przeszacowaniu stawki oprocentowania przewy sza odno kwot aktywów;
ryzyko stopy %
Gotówka w kasie, nie oprocentowana rezerwa obowi zkowa na rachunku w banku centralnym) Luka ujemna Gdy bank posiada luk ujemn (pozycj wra liw po stronie pasywów), jest nara ony na ryzyko w sytuacji obni enia stóp Pozycje bilansowe i pozabilansowe banku wra liwe na zmiany rynkowych stóp procentowych (np. Kredyty procentowych, poniewa szybciej lokuje posiadane rodki na ni szy procent, p ac c wy sze odsetki od posiadanych depozytów;
Pozycje wra liwe n ryzyko dla podmiotów gospodarczych, depozyty na rachunkach terminowych) Wzrost +stóp procentowych spowoduje obni enie poziomu zysku, a zni ka spowoduje jego zwi kszenie stopy %
Z punktu widzenia stopnia ich reakcji na te zmiany rozró niamy:
Pozycje o sta ej stopie procentowej
Luka zerowa Nie ma wp ywu na rentowno banku
Pozycje o zmiennej stopie procentowej
Luka
Ró nica mi dzy warto ci aktywów i pasywów w poszczególnych okresach przeszacowania (zapadalno ci aktywów, Pozycje nie reaguj ce na zmiany rynkowej stopy procentowej, ze wzgl du na zawarte na ten okres umowy, okresowa
wymagalno ci pasywów)
okre laj ce wysoko stawek oprocentowania; pozycje te stanowi dla banków zarówno najwi ksze Luka
Suma luk okresowych
niebezpiecze stwo jak i szans , ze wzgl du na wynikaj
z zawartej umowy nieelastyczno
okresowa
dopasowywania si stóp procentowych po stronie aktywów i pasywów; efektem tego mo e by :
Skumulowana
A) zmniejszenie si ró nicy mi dzy odsetkami otrzymanymi a p aconymi przez bank, co wyst pi wówczas, 1. Podzia pozycji bilansowych na dwie grupy:
Pozycje o sta ej stopie % gdy:
Niezale nych od waha rynkowej stopy procentowej,
Przy rosn cym poziomie rynkowych stóp procentowych wzrastaj odsetki po stronie pasywów, natomiast, Zale nych od waha rynkowej stopy procentowej; w tej grupie konieczne jest wyodr bnienie pozycji o sta ej stopie na skutek zawartych wcze niej umów, nie ma mo liwo ci podniesienia stopy oprocentowania po stronie procentowej i zmiennej stopie procentowej;
aktywów;
Etapy
2. Dla poszczególnych rodzajów pozycji konieczne jest ustalenie terminów zapadalno ci, czyli terminów, w których Przy spadaj cym poziomie rynkowych stóp procentowych odsetki otrzymane po stronie aktywów spadaj , Modelu
mo liwa jest zmiana stawek procentowych;
nie ma jednak mo liwo ci obni enia odsetek p aconych przez bank po stronie pasywów Luki
3. Wybór okresów, dla których wykonywane s obliczenia zale y od specyfiki danej instytucji kredytowej i jej indywidualnej B) konieczno przewarto ciowania i spisania na straty cz ci warto ci papierów warto ciowych o sta ym struktury stóp procentowych, na ogó jednak przyjmuje si , e okresy te nie powinny by d sze ni sze miesi cy; oprocentowaniu, gdy przy rosn cej rynkowej stopie procentowej spada kurs sprzeda y tych papierów 4. Na podstawie tych danych sporz dza si zestawienie niedopasowania, które s y do okre lenia wielko ci ryzyka Pozycje reaguj ce na zmiany rynkowej stopy procentowej; ryzyko zwi zane z tymi pozycjami mo na wynikaj cego z pozycji o sta ym oprocentowania
Pozycje
zdefiniowa jako niebezpiecze stwo zmniejszenia ró nicy mi dzy kwot otrzymanych a p aconych odsetek o zmiennej
przy zmianach rynkowej stopy oprocentowania na skutek zró nicowanej elastyczno ci dopasowywania si Pyt. 12 Luka stopy procentowej – uj cie tabelaryczne syntetyczne stopie %
do nowych stawek oprocentowania ró nych pozycji bilansowych.
Oprocentowanie
Luka
Wzrasta
Spada
Dodatnia
Dochody wzrastaj
Dochody malej
Ujemna
Dochody malej
Dochody wzrastaj
35
36
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch, Pyt. 13 Luka stopy procentowej – uj cie tabelaryczne szczegó owe
Zmiana
Zmiana
Dochodu
Zmiana
Zmiana stopy
Dochodu
Z oproc.
Luka
Kosztów
Z oproc.
Netto
Oproc.
Mar a %
Dodatnia
Wzrost
Wzrost
>
Wzrost
Wzrost
Dodatnia
Spadek
Spadek
>
Spadek
Spadek
Ujemna
Wzrost
Wzrost
<
Wzrost
Spadek
Ujemna
Spadek
Spadek
<
Spadek
Wzrost
Zero
Wzrost
Wzrost
=
Wzrost
Brak
Zero
Spadek
Spadek
=
Spadek
Brak
7.4
Ryzyko walutowe
37