0137-Gieldowe ABC

Giełdowe ABC – Artykuł 5: Analiza techniczna

Podstawę decyzji inwestycyjnych na giełdzie stanowi najczęściej analiza fundamentalna

w połączeniu z analizą techniczną. Omówiona w poprzednim artykule analiza fundamentalna jest

pierwszym etapem procesu podejmowania decyzji inwestycyjnych i prowadzi do wyboru

przedmiotu inwestycji. Drugim etapem jest określenie samego momentu dokonania inwestycji,

co następuje już na podstawie analizy technicznej. W ten sposób analiza techniczna może

stanowić doskonałe uzupełnienie strategii inwestycyjnych opartych na analizie fundamentalnej.

Warto jednak wiedzieć, że nie wszyscy podzielają taką opinię.

Wielu zagorzałych fundamentalistów (tj. inwestorów i analityków posługujących się

wyłącznie analizą fundamentalną) o analizie technicznej mówi najczęściej z pogardą lub co

najwyżej z lekceważeniem. Z kolei zagorzali analitycy techniczni mówią, że jest na odwrót i to

analiza fundamentalna może – co najwyżej – stanowić uzupełnienie metod opartych na analizie

technicznej. Aby zobrazować ten spór wystarczy przytoczyć opinie kilku niekwestionowanych

autorytetów w obu dziedzinach, autorów wielu podręczników, które weszły do kanonu

obowiązkowego dla każdego analityka:

Prof. Krzysztof Jajuga:

„Analiza techniczna jest strategią typowo spekulacyjną , zorientowaną na krótkoterminowe inwestowanie i na czę ste zawieranie transakcji kupna i sprzedaż y akcji. Ze wzglę du na to, ż e u jej podstaw nie leżą racjonalne przesłanki, nie jest uważ ana przez profesjonalnych doradców

wielkich inwestorów za wartoś ciowe narzę dzie. Mówi się , ż e osoba stosują ca analizę techniczną

tym się róż ni od zwolennika analizy fundamentalnej, czym astrolog róż ni się od astronoma ...”

Robert Prechter (były guru amerykańskiego rynku akcji, współautor „Teorii fal Elliotta”):

„Dane fundamentalne na temat rynku są zwykle bardzo mylą ce. Nigdy nie należ y się nimi kierować . Istotne są tylko techniczne aspekty sytuacji rynkowej, te, które wynikają z rzeczywistego zachowania rynku, wypływają z niego. Wszystkie informacje płyną ce spoza rynku

moż na ignorować ...”

Martin Pring (jeden z najbardziej znanych analityków technicznych w USA, autor książki

„Podstawy analizy technicznej”):

„Analiza fundamentalna i – generalnie – ekonomia mogą pełnić rolę pomocniczą przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych przez aktywnych, skomputeryzowanych inwestorów

stosują cych analizę techniczną . Ja stosuję podejś cie oparte na analizie cyklu gospodarczego jako podstawę , w ramach której analizuję rynek technicznie.”

Wydaje się, że przy tak odległych stanowiskach odnośnie dwóch alternatywnych metod

analizy papierów wartościowych trudno o jakikolwiek consensus. Nie próbując rozstrzygać tego

sporu osobiście stoję na stanowisku, że najlepsze rezultaty daje połączenie obu metod, przy

założeniu, że przedmiot inwestycji zostaje wybrany z użyciem metod analizy fundamentalnej,

natomiast sam moment inwestycji określa już analiza techniczna.

Analizę techniczną można zdefiniować jako krótkookresową analizę opłacalności

inwestycji w akcje, dokonywaną na podstawie wykresów zmian cen akcji, wartości obrotów,

wielkości zleceń oraz wskaźników technicznych. Analiza techniczna służy do określania

prawdopodobnej zmiany kursów akcji w przyszłości na podstawie ich oceny z przeszłości, z

uwzględnieniem wszystkich czynników, które miały lub mogą mieć wpływ na kształtowanie się

ich podaży oraz popytu. Jedno z podstawowych założeń analizy technicznej mówi, że o cenach

akcji decyduje popyt i podaż. Z tym oczywistym założeniem nie powinni polemizować nawet

zwolennicy analizy fundamentalnej – wszak prawo podaży i popytu jest jednym z podstawowych

praw ekonomicznych rządzących rynkiem. Inwestor kierujący się analizą techniczną poprzez

umiejętne dokonywanie transakcji kupna i sprzedaży może osiągnąć ponadprzeciętny dochód,

który wynika z różnicy cen akcji. Nie ma przy tym znaczenia, czy spółka, której akcje kupuje jest

dobra i ma dobre perspektywy na przyszłość, chodzi jedynie o wygenerowanie sygnału

wskazującego, czy dane akcje należy kupić, czy sprzedać. To ostatnie stwierdzenie odnosi się

jednak jedynie do „zaprzysięgłych techników” odrzucających jakiekolwiek fundamentalne

przesłanki podejmowania decyzji inwestycyjnych. Inwestorzy i analitycy stosujący (albo

przynajmniej dopuszczający) obie metody mimo wszystko zwracają uwagę na to „co kupują”, a

nie tylko „kiedy kupują”.

Analiza techniczna zakłada, że zjawiska giełdowe wyprzedzają w czasie zjawiska

ekonomiczne, a rynek jest mechanizmem dyskontującym przyszłość. Analitycy techniczni w

miejsce danych statystycznych preferują analizę trendu rynku. Analiza techniczna opiera się na

trzech podstawowych regułach:

• zmiany podaży i popytu na giełdzie znajdują swoje odzwierciedlenie w cenach akcji,

• zmiany cen akcji podlegają utrzymującym się przez dłuższy czas trendom,

• procesy zachodzące na giełdzie powtarzają się.

Analiza techniczna wykorzystuje dwie grupy narzędzi – wykresy kursów akcji

w przeszłości oraz wskaźniki techniczne. Zdaniem analityków technicznych na podstawie

wykresów można wskazać pewne graficzne wzorce kształtowania się cen akcji

w przeszłości. Są one zwane formacjami technicznymi i mają tendencję do powtarzania się, przez

co umożliwiają prognozowanie kierunku zmian kursów akcji w przyszłości. Wskaźniki

techniczne z kolei charakteryzują bieżący stan rynku akcji – na podstawie jego diagnozy

powstaje prognoza na przyszłość.

A oto podstawowe pojęcia i formacje analizy technicznej:

1) Trendy

Trend ma podstawowe znaczenie w analizie technicznej rynku. To właśnie od

w miarę szybkiego i prawidłowego zidentyfikowania trendu zależą sukcesy osiągane na

rynku. Rozróżnia się 3 stopnie trendu uzależnione od długości trwania ruchu cen w

określonym kierunku (rys.1):

• trend długoterminowy - według teorii Dowa jest to ruch cen odbywający się wzdłuż linii

prostej trwający przez okres co najmniej 1 roku,

• trend średnioterminowy (wtórny) - każdy trend główny składa się z trendów wtórnych, są

nimi np.: ruch korekcyjny rynku wzrostowego, ale także przyspieszenie trwających

wzrostów; wg teorii okresy przejściowe – tzw. trendy wtórne – trwają od 3 tygodni do 3

miesięcy,

• trend krótkookresowy – trendy tego typu są składowymi ruchów cen stopnia wyższego i

stanowią ich uzupełnienie, trwają z reguły do 2-3 tygodni.

Minimalna liczba punktów dla wyznaczenia linii trendu to 2, ale dla potwierdzenia

wiarygodności linii konieczny jest trzeci punkt.

Tytułem uzupełnienia należy stwierdzić, że w zależności od kierunku wyróżnia się trendy:

spadkowe, wzrostowe i boczne (horyzontalne). Analiza techniczna najlepiej się sprawdza

w przypadku dwóch pierwszych typów trendu, zaś jedna z podstawowych reguł

inwestowania zaleca grę zgodną z obowiązującym trendem. Dość często na wykresach akcji

i indeksów pojawiają się kanały trendowe, które pozwalają na dość skuteczną „grę” na

trendach wtórnych. Charakterystyczną cechą kanału jest to, że po wyłamaniu z

dotychczasowego kanału ceny przebywają odległość równą szerokości dotychczasowego

kanału.

24000

23000

22000

21000

20000

19000

18000

17000

16000

15000

14000

13000

12000

11000

10000

9000

8000

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

15000

10000

5000

x1000

1991 1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Wykres Warszawskiego Indeksu Giełdowego WIG

2) Linie wsparcia i oporu

Poziomy wsparcia i oporu są najbardziej skutecznymi narzędziami wykorzystywanymi przy

określaniu momentu wejścia i wyjścia z rynku. W klasycznej analizie poziomem wsparcia

określa się poziom dna poprzedniej zniżki, a poziomem oporu – poziom poprzedniego

szczytu. Są jednak także inne techniki wykorzystywane do wyznaczania poziomów wsparcia

i oporu, m.in. techniki japońskie (analiza wykresów świecowych), nadające pierwszoplanowe

znaczenie oknom (lukom), a także środkom korpusów świec (okno hossy i środek korpusu

białej świecy stanowią wsparcie, zaś luka bessy i środek korpusu czarnej świecy stanowią

opór).

3) Podstawowe formacje zapowiadające odwrócenie trendu:

• formacje głowy i ramion (ang. head & shoulders – H&S)

• odwrócona formacja H&S

• formacja podwójnego szczytu (formacja „M”)

• formacja podwójnego dna (formacja „W”)

• formacja „spodka”

• formacja „V”

Ponadto występują trzy formacje uzupełniające, które także są symptomem wygasania trendów

wzrostowych: formacja rozszerzającego się trójkąta, formacja diamentu i formacja klina

zwyżkującego.

4) Formacje zapowiadające kontynuację trendu:

• trójkąty (wyróżniamy następujące formacje trójkątów: trójkąt zwyżkujący, trójkąt

symetryczny, trójkąt zniżkujący)

• flagi i chorągiewki

• kliny

• formacja prostokąta

• formacja H&S jako kontynuacja trendu wyższego rzędu

5) Wskaźniki stosowane w analizie technicznej:

♦ Oscylatory - są one wyjątkowo skuteczne w sytuacjach kiedy na rynku brak jest wyraźnej

tendencji. W trakcie gry z trendem mogą natomiast dostarczać istotnych informacji o

poziomie wykupienia/wyprzedania rynku, ponadto oscylatory ostrzegają o tym, że dany trend

traci swój impet, zanim jest to widoczne na wykresie cenowym. Natomiast dywergencje,

czyli różnice w zachowaniu ceny i oscylatora są wręcz ostrzeżeniem przed zakończeniem

danego trendu wzrostowego lub spadkowego. Najbardziej popularne i znane oscylatory to:

• wskaźnik siły względnej (RSI)

• wskaźnik zmian (ROC)

• wskaźnik MACD

♦ Wskaźniki rynku akcji:

• linia A/D (wskaźnik szerokości rynku)

• średnie kroczące (bardzo popularną jest także średnia wykładnicza - tzw. EMA (ang.

expotencial moving average) – to średnia krocząca uwzględniająca wolumen).

6) Wykresy świecowe

Przedstawiają graficznie sytuację podaży i popytu pokazując, kto zwycięża w walce „byka” z

„niedźwiedziem”.

♦ Budowa świecy:

WZROST RYNKU

SPADEK RYNKU

Maksimum

Górny cień

Otwarcie

Zamknięcie

Otwarcie

Dolny cień

Minimum

Korpusy świecowe, a w szczególności ich środkowe obszary stanowią poziomy wsparcia i

oporu. Ponadto na wykresach świecowych występują pojedyncze, podwójne i potrójne

formacje świecowe:

♦ pojedyncze formacje świecowe: szpulki, doji, młot (wisielec), spadająca gwiazda,

♦ formacje dwóch świec: zasłona ciemnej chmury, formacja przenikania, formacja objęcia,

harami,

♦ formacje trzech świec: gwiazda wieczorna, gwiazda poranna.

Podsumowując to niezwykle skrótowe przedstawienie formacji i wskaźników

stosowanych w analizie technicznej należy podkreślić, że nie wyczerpuje ono absolutnie całego

tematu. Wszystkich zainteresowanych tematyką artykułu odsyłam do literatury przedmiotu.