FREUD – Psychopatologia życia codziennego

Rozdział XII

Ustalenie: pewne niedokładności naszych czynności psychicznych, tudzież pewne

działania, które wydają się nie zamierzone, przy zbadaniu ich za pomocą psychoanalizy, okazują się doskonale umotywowane i zdeterminowane przez motywy nie znane świadomości.

1) przypadki z liczbami – Liczby, ale też narzucające się słowa innego rodzaju,

ukazujące się przy badaniu analitycznym, okazują się w pełni zdeterminowane

Ten wgląd w zdeterminowanie pozornie dowolnie wybranych imion i liczb może

przyczynić się do wyjaśnienia innego zagadnienia. Jak wiadomo, wiele osób sprzeciwia się przyjęciu ogólnego determinizmu psychicznego, powołując się przy tym na szczególne

poczucie, które ma przekonywać o istnieniu wolnej woli. Według Freuda przejawia się ono przy

błahych, obojętnych postanowieniach. Jest różnica między umotywowaniem w świadomości a

nieświadomą motywacją, wtedy owo uczucie będzie wyrazem tego, że świadoma motywacja

nie rozciąga się na wszystkie nasze postanowienia wykonawcze.

Paranoik największe znaczenie przypisuje drobnym szczegółom w zachowaniu się innych

ludzi. My również dla naszych błędnych sądów czerpiemy przekonanie, że są prawdziwe z tego

samego źródła.

Zjawisko zabobonu. Freud - „Nie wierzę, by wydarzenie, które nastąpiło bez

współudziału mojej psychiki, mogło mnie pouczyć o czymś ukrytym, a odnoszącym się do przyszłego ukształtowania się rzeczywistości; wierzę natomiast, że niezamierzony przejaw mej

własnej czynności psychicznej odsłonił wprawdzie coś ukrytego, co jednak należy tylko do mojej psychiki.” „Znaczna część mitologicznego światopoglądu i najnowszych religii nie jest niczym innym, jak psychologią rzutowaną na świat zewnętrzny”.

Zjawisko deja vu. Odpowiada przypomnieniu nieświadomej fantazji. Może też pochodzić

od zapomnianego marzenia sennego. Deja raconte – złudzenie, że już się o czymś mówiło.

Czy da się wykazać stały i jednoznaczny związek między rodzajem pomyłki a jakością

tego, co ona wyraża? W przypadku przejęzyczeń trzeba wyjść poza treść zamierzonej

wypowiedzi, często przyczyna znajduje się blisko i w świadomości mówiącego.

Mechanizm zapominania.

Nieświadome myśli wyrażają się niezwykłą drogą, tj. za pomocą zewnętrznych

skojarzeń, jako modyfikacja innych myśli.

Czynności przypadkowe i pomyłkowe możemy sprowadzić do niezupełnie stłumionych

treści psychicznych, które niedopuszczone do świadomości nie są jednak pozbawione wszelkiej

możności

ujawniania

się.

Rozdział I – „Zapominanie imion własnych”

Nie tylko zapominanie, ale także błędne przypominanie. Starającemu się przypomnieć

imię, przychodzą na myśl inne, zastępcze. Zakłócenie świeżo wyłaniającego się tematu przez

poprzedzający.

Zapomnienie zamierzone.

Warunki zapomnienia nazwy i mylnego jej przypomnienia są następujące:

1) pewne usposobienie do jej zapomnienia

2) na krótko przedtem zachodzący proces stłumienia

3) możność wytworzenia zewnętrznego skojarzenia między odnośną nazwą

a poprzednio stłumionym pierwiastkiem

Obok zwykłego zapominania imion własnych zdarza się także zapominanie

umotywowane stłumieniem.

Rozdział IV - „O wspomnieniach dziecięcych i tzw. maskujących”

U wielu osób w najwcześniejszych wspomnieniach dziecięcych przechowują się często w

pamięci fakty obojętne i podrzędne, a doniosłe wrażenia z tego okresu nie pozostawiają w pamięci dorosłych ani śladu.

Obojętne wspomnienia z dzieciństwa zawdzięczają swoje istnienie procesowi

przemieszczenia: zastępują one w reprodukcji inne, prawdziwie ważne wrażenia, których

przypomnienie można uzyskać za pomocą analizy psychologicznej. Ponieważ przechowały się

one nie dzięki swej własnej treści, lecz dzięki związkowi kojarzeniowemu tejże z inną, stłumioną treścią, przeto Freud nadał im nazwę „wspomnień maskujących”.

Przemieszczenie wsteczne.

Poprzedzające wspomnienia maskujące.

Równoczesne lub przyległe wspomnienie maskujące.