Organoleptyczne oznaczanie składu granulometrycznego gleb

Skład granulometryczny gleby jest to procentowa zawartość poszczególnych frakcji mechanicznych. Decyduje on w głównej mierze o właściwościach fizycznych, chemicznych i fizykochemicznych gleby takich jak np. porowatość, zwięzłość, lepkość, pojemność wodna i powietrzna, sorpcja.

Organoleptyczne określanie grup granulometrycznych gleby jest konieczne w trakcie trwania badań terenowych w pracach kartograficznych i rolniczych. Polega ono na obserwacji próby w stanie naturalnym i ustaleniu pewnych specyficznych cech zewnętrznych gleby i zachowywania się jej przy rozcieraniu na sucho i wilgotno. Badając próbkę suchą należy zwrócić uwagę na to jakie cząstki w niej dominują – grubsze piaskowe czy drobne pyłowe lub spławialne.

Gleba zawierająca ziarna piasku drażni rękę, roztarty utwór pyłowy jest sypki i mączysty, a roztarty utwór iłowy jest twardy i śliski (tłusty) w dotyku. Badanie gleby w stanie wilgotnym polega na ocenie jej lepkości, zwięzłości i zdolności do tworzenia wałeczków. Gleby zawierające dużo części spławialnych (iły, ciężkie gliny) są lepkie i plastyczne, a w stanie wilgotnym można z nich formować cienkie wałeczki. Przy glinach lżejszych i utworach pylastych cechy te są słabiej zaznaczone. Gleby lekkie (piaski) nie są plastyczne i rozpływają się w wodzie.

Zadania:

Na podstawie cech zewnętrznych określić grupę mechaniczną badanej gleby Wykonanie ćwiczenia:

1) Odważyć około10g gleby i przenieść na szkiełko zegarkowe.

2) Wykonać podstawowe obserwacje z użyciem lupy.

3) Zbadać charakter gleby poprzez rozkruszanie jej agregatów w palcach.

4) Zwilżyć naważoną porcję gleby zwijać wałeczki.

5) Ocenić charakter gleby w stanie wilgotnym.

6) Po zakończonej analizie starannie umyć ręce.

Cechy rozpoznawcze składu granulometrycznego gleb w terenie (wg Barańskiego).

Grupa

Określenie na podstawie

Zachowanie się gleby w stanie:

mechaniczna

obserwacji

suchym

wilgotnym

przewaga części

Żwir

żwirowych, części

utwór sypki

utwór nieplastyczny

piaszczysty

spławialnych brak lub

bardzo mało

przewaga części

tworzy bryły scementowane

żwirowych, znaczna

części żwirowe zlepione spławialnymi; Żwir gliniasty

częściami spławialnymi; trzeba

domieszka części

części ziemiste wykazują plastyczność.

wysiłku aby je rozkruszyć

spławialnych

utwór sypki, przy rozcieraniu

drobne agregaty rozpadające się przy widoczne tylko części

Piasek luźny

szorstki; w porach skóry nie

bardzo lekkim nacisku i przy

piasku

pozostają cząstki

wysychaniu; nie brudzi rąk

widoczne części

nieplastyczny, agregaty

Piasek słabo

sypki, przy rozcieraniu szorstki; w piaszczyste z niewielką

ostrokrawędziste, rozpadające się przy porach skóry pozostaje niewielka gliniasty

ilością części

bardzo lekkim nacisku; lekko brudzi ilość części spławialnych

drobniejszych

palce

przy rozcieraniu wyczuwalna

nieplastyczny, agregaty

Piasek

przewaga piasku, tworzy agregaty, ostrokrawędziste, przy bardzo małym widoczne dobrze części

które przy niewielkim nacisku

nacisku rozpadają się (nacisk większy gliniasty lekki

piaszczyste i spławialne

rozpadają się; w porach skóry

niż w przypadku piasku słabo

zostają części spławialne

gliniastego); wyraźnie brudzi palce.

przy rozcieraniu wyczuwa się

agregaty ostrokrawędziste rozpadające Piasek

widoczna przewaga

części spławialne i przewagę

się przy słabym nacisku; przy

części piaszczystych,

piasku; w porach skóry pozostają gliniasty

rozcieraniu szorstki, brudzi palce i lecz dość dużo części

części spławialne; tworzy drobne zlepia się lecz nie można uformować mocny

drobnych

agregaty, które rozpadają się przy wałeczka

lekkim nacisku

przy rozcieraniu wyczuwa się

tworzy agregaty w dotyku wyraźnie wyraźnie widoczne

cząstki piasku; agregaty pod

szorstkie; brudzi palce; plastyczność i Glina lekka

ziarenka piasku na tle

małym naciskiem rozpadają się na lepkość niewielka; przez wałkowanie drobnego proszku

drobniejsze, ostrokrawędziste.

otrzymuje się krótkie wałeczki.

miękkie agregaty rozpadają się przy twarde agregaty ostrokrawędziste, nacisku; plastyczność i lepkość

widoczne ziarna na tle

rozpadające się przy dość silnym Glina średnia

wyraźna; przy wałkowaniu otrzymuje drobnego proszku

nacisku; przy rozcieraniu szorstki; się długie wałeczki; brudzi palce; brudzi palce

można wygładzić do słabego połysku twarde agregaty; uformowana kuleczka na tle gliniastej masy

tworzy agregaty twarde i zbite,

przy nacisku pęka; przy wałkowania Glina ciężka

widoczne nieliczne

ostrokrawędziste; silny nacisk

wałeczki są długie i cienkie; silnie ziarenka piasku

kruszy je na odłamki; brudzi palce brudzi palce

agregaty ostrokrawędziste; bardzo bardzo twardy i zbity; rozpada się plastyczny i lepki; przy rozcieraniu nie pod bardzo silnym naciskiem na

jednolita, drobnoziarnista

wyczuwa się piasku; przy wałkowaniu Ił

agregaty drobnoziarniste; przy

masa

wałeczek jest długi i cienki, paznokciem rozcieraniu śliski, nie wyczuwa się wygładza się do połysku; silnie brudzi piasku; brudzi palce

palce

jednolita, drobnoziarnista

sypki lub w postaci agregatów,

Utwór pyłowy

masa; ziarenka piasku

które łatwo się kruszą przy

drobne agregaty rozsypują się przy prawie niewidoczne;

nacisku; przy rozcieraniu słabo

lekkim nacisku; miękki w dotyku, przy zwykły

powierzchnia łupliwości

wyczuwalne ziarenka piasku;

rozcieraniu matowy, słabo szorstki matowa

wrażenie suchej mąki

agregaty, które przy niewielkim

Utwór pyłowy jednolita, drobnoziarnista nacisku rozsypują się, przy

plastyczny lecz nie można uformować masa, powierzchnia

rozcieraniu nie wyczuwa się

długiego i cienkiego wałeczka - kruszy ilasty

przełamu matowa

piasku, wrażenie suchej, nieco

się

śliskiej mąki