CELE ERGONOMII

Cele ergonomii

Ergonomii jako dyscyplinie naukowej przyświeca cel

praktyczny. Jego realizacja polega na wykorzystaniu

dorobku wielu dyscyplin, obejmujących swym

zakresem przedmiot zainteresowań ergonomii.

Jednym z głównych celów ergonomii jest wzrost

wydajności pracy i to nie kosztem zwiększonego

wysiłku człowieka, ale za pomocą umiejętnie

stosowanych środków technicznych.

Cele ergonomii

Celem ergonomii jest kształtowanie warunków pracy niezbędnych do

ochrony pracownika przed przedwczesną utrata sił biologicznych

w następstwie pracy oraz warunków ich regeneracji w toku pracy.

Do ergonomii należy stosowanie tych wszelkich środków i metod,

które stanowią o optymalizacji warunków pracy, a więc nie tylko decydują

o zabezpieczeniu przed wypadkami i chorobami zawodowymi, lecz przed

wszystkimi tymi czynnikami, które mogą spowodować uciążliwości oraz

przemijające zaburzenia funkcji niektórych narządów.

Celem ergonomii jest więc interweniowanie nawet w sytuacji, gdy

ogólnie ustalone normy nie zostały przekroczone, a więc nie grożą chorobą

zawodową. Z tego powodu ergonomia uwzględnia w znacznie szerszym

stopniu aspekty fizjologiczne i psychologiczne pracy, jak również aspekty

socjologiczne i pedagogiczne.

Do ergonomii należy takie powiązanie wszystkich elementów pracy,

żeby nie powodowały uciążliwości, co oznacza, że ergonomia uwzględnia

organizację pracy jako swój element składowy.

Cele ergonomii

Celem ergonomii jest więc takie kształtowanie warunków

pracy, żeby praca nie powodowała uciążliwości, które same

w sobie nie stanowią zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka,

ale przez swe oddziaływanie ciągłe lub przez pewien okres mogą

prowadzić do przyspieszenia zmęczenia, które z kolei może stać się

przyczyną nieuwagi i doprowadzić do sytuacji zagrażających życiu

lub zdrowiu. Osiągnięcie optimum warunków eliminujących lub

zmniejszających uciążliwości daje człowiekowi pracującemu

zadowolenie, powoduje dobre samopoczucie oraz umożliwia

kierowanie uwagi na te zagrożenia, które zwykle wskutek

zmęczenia lub lęku przed wypadkiem, uszkodzeniem zdrowia albo

utratą życia nie były dostrzegane.

Cele ergonomii

Jednym z najważniejszych celów ergonomii jest zwiększenie

bezpieczeństwa.

Zwiększenie bezpieczeństwa, lub odwrotnie, eliminacja wypadków jest

sprawą zasadniczą dla interesu publicznego, bowiem powodują one

poważne straty ekonomiczne i społeczne.

Urządzenia i środowiska, które gwałcą zasadę ergonomii należy uważać

obecnie za ukryte niebezpieczeństwa na podstawie tego, że od zwykłych

ludzi nie można oczekiwać pełnej świadomości ryzyka połączonego

z używaniem takich urządzeń lub przebywaniem w takich środowiskach.

Zastosowanie zasad ergonomicznych może znacznie zwiększyć

bezpieczeństwo.

Ergonomia również analizuje m.in. zagrożenia powstające w relacji

człowiek-technika-otoczenie oraz optymalizuje te relacje.

Cele ergonomii

Prowadzone prace badawcze teoretycznie i praktycznie jasno określiły cele

ergonomii, przedmiot badań, problematykę badawczą, przy czym

występują trudności w sprecyzowaniu metodologicznych zasad i kryteriów

ergonomicznych w projektowaniu.

W ergonomii dominującym elementem jest człowiek, stąd powyższe

założenie stanowi podstawę podziału dyscyplin składowych ergonomii na

dwie grupy nauk:

A. dotyczących człowieka: społecznych i medycznych,

B. dotyczących techniki: technicznych i ekonomiczno-organizacyjnych.

Dyscypliny grupy A badają i przystosowują "człon ludzki", dyscypliny grupy B badają i dostosowują "człon techniczny". Wspólnym ich celem

jest zrównoważony stan układu człowiek - maszyna i niezawodność jego

funkcjonowania, a zasadą metodologiczną kompleksowość i

komplementarność działań.

Cele ergonomii

Często określa się cel ergonomii jako zapewnienie człowiekowi dobrego

życia, zadowolenia, poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego,

jakie może on doznawać z chwilą stworzenia mu optymalnych warunków

do pracy, wypoczynku i w ogóle życia.

Ergonomia może uczynić wiele dla poprawy "jakości życia" człowieka

poprzez permanentne i sterowane przez naukę stwarzanie

najkorzystniejszych warunków do niezawodnego funkcjonowania układu

człowiek-technika poprzez obustronne przystosowanie jego elementów.

Cele ergonomii

Zadania ergonomii można najogólniej ująć w dwóch punktach:

• opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych, aby

dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka,

lecz także do jego potrzeb i oczekiwań,

• opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych, aby

przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki (ergonomicznej)

ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej korzystać i doceniać jej

wartości.

Cele ergonomii

Konsekwentne wdrażanie wyników badań ergonomicznych przy

projektowaniu maszyn, urządzeń i narzędzi oraz urządzaniu stanowisk

pracy i kształtowaniu materialnego środowiska pracy przynosi istotne

i konkretne efekty :

• zmniejszenie znaczenia różnic indywidualnych, tzn. im bardziej cechy

maszyn, urządzeń i narzędzi są przystosowane do przeciętnych

możliwości człowieka, tym większa jest liczba osób, które maszyny te

mogą obsługiwać i tym mniejsza jest potrzeba badań selekcyjnych,

eliminujących osobników o mniejszej sprawności fizycznej i psychicznej,

• zmniejszenie znaczenia czynnika szkolenia zawodowego, tzn. krótsze

szkolenie umożliwia osiągnięcie niezbędnej sprawności zawodowej,

• zmniejszenie zmęczenia pracą,

Cele ergonomii

• zwiększenie wydajności pracy,

• zapobieganie patologicznym skutkom wykonywania pracy, ograniczenie

ilości chorób zawodowych,

• zmniejszenie liczby wypadków przy pracy - szacuje się, że około 85%

wypadków wiąże się z działalnością człowieka, a przede wszystkim

z nieodpowiednim zsynchronizowaniem maszyn z możliwościami

psychofizycznymi człowieka.

Główne kierunki działania ergonomii

Stan wdrożeń ergonomii do praktyki jest jeszcze niezadowalający.

Jednym ze źródeł kłopotów, jakie przechodzi współczesna

ergonomia, jest brak dokładnego rozróżnienia pomiędzy:

• badaniami podstawowymi, badaniami stosowanymi

i zastosowaniem ergonomii, ergonomią korekcyjną i koncepcyjną,

• ergonomią warunków pracy i ergonomią wyrobów.

Cele ergonomii

Ergonomia korekcyjna - zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych

możliwości pracowników oraz formułowaniem zaleceń mających na celu

polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz

poprawą wydajności i jakości pracy.

Ergonomia koncepcyjna - celem jej jest takie zaprojektowanie

narzędzia, urządzenia, maszyny czy wreszcie całego obiektu

przemysłowego, aby spełniał on podstawowe wymagania ergonomii.

Układ człowiek - praca.

W celu prowadzenia rozwiązań ergonomicznych najlepiej używać pojęcia

układu człowiek - praca jako najbardziej szeroko pojętego.

Układ cybernetyczny człowiek - praca

Układ cybernetyczny człowiek - praca

Zadaniem tego układu jest wykonanie jakiejś pracy, przy czym względna

wartość obu stron tego układu (człowieka i maszyny) może być bardzo

różna. Rysunek pozwala też dokładniej zorientować się w zakresie

problematyki ergonomicznej do której należą cztery grupy zagadnień:

• odbiór informacji od maszyny do człowieka,

• oddziaływanie człowieka na maszynę poprzez urządzenia sterujące,

• czynniki materialnego środowiska pracy,

• czynnik antropotechniczny i organizatorski na stanowisku roboczym.

W dowolnym procesie pracy problem ergonomiczny sprowadza się do

optymalnego skojarzenia czynnika ludzkiego z maszyną.

Ergonomia podejmuje się rozwiązywać kompleksowo systemy człowiek -

maszyna, człowiek - praca.

Dziękuję za uwagę ☺

Literatura

• Jerzy Olszewski: „Podstawy ergonomii i fizjologii pracy”. Akademia

ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1997

• Mieczysław Krause: „Ergonomia. Praktyczna wiedza o pracującym

człowieku i jego środowisku”. Śląska Organizacja Techniczna,

Katowice 1992

• Jan Rosner: „Podstawy ergonomii”. Państwowe Wydawnictwo

Naukowe, Warszawa 1983

• Piotr Krasucki, Ewald Michalski: „Fizjologia i higiena pracy.

Ergonomia praktyczna”. Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa