Zaburzenia odżywiania

Wykład 4

Zaburzenia odżywiania

– uwagi ogólne

 Wieloczynnikowy mechanizm patogenezy i

etiologii

 Czynniki osobowościowe

 Czynniki biologiczne (genetyczne,

neurochemiczne, hormonalne)

 Czynniki rodzinne

 Czynniki społeczno-kulturowe

 Jadłowstręt i bulimia mogą zmieniać obraz

kliniczny (może wystąpić upodobnianie się),

ale mają najczęściej inną etiologię.

1

Czynniki osobowościowe

Przy anoreksji:

 Wysoki poziom aspiracji, niezależny od realnych możliwości

 Wysoki poziom tłumionej agresji.

 Perfekcjonizm, obsesyjność, wytrwałość

 Skłonność do unikania urazów

Przy bulimii:

 Impulsywność i labilność emocjonalna

 Podatność na inne zaburzenia kontroli zachowań impulsywnych (skłonność do hazardu, nadużywanie leków, lekkomyślne znajomości)

 Podobnie jak przy bulimii może występować

perfekcjonizm i obsesyjność

Czynniki biologiczne

 W anoreksji wskazuje się na uwarunkowania

genetyczne (dziedziczność – do 60%),

nieprawidłowe funkcjonowanie neuroprzekaźników i neuromodulatorów oraz zaburzenia trzech osi

hormonalnych (trudno oszacować w jakim stopniu są to przyczyny, a nie skutki choroby)

 W bulimii występują uwarunkowania genetyczne (dziedziczność –30-60%), istnieją dowody na spadek aktywności receptorów podwzgórzowych serotoniny, zaburzenia hormonalne występują, ale mają z reguły charakter wtórny

2

Czynniki rodzinne

 Potwierdzono związek anoreksji z problemami w systemie rodzinnym na poziomie relacji między rodzicami i między osobą chorą i każdym z

rodziców z osobna. Wskazuje się na unikowe

sposoby rozwiązywania konfliktów, sztywność

relacji, posługiwanie się nadmiernym wiązaniem i blokowanie procesu uzyskiwania autonomii.

 Badania wskazują na mniej specyficznych

nieprawidłowości w rodzinach z bulimią.

Rodzinne czynniki ryzyka w tym wypadku to:

chaotyczny model funkcjonowania sytemu

rodzinnego, rodzina rozbita, patologie w rodzinie (uzależnienia, zaburzenia kontroli impulsów) Czynniki społeczno-kulturowe

 Wzrost zachorowalności na anoreksję wynika m.in. z tego, że społeczeństwa krajów

rozwiniętych silnie kształtują nawyki dietetyczne oraz promują model urody oparty na szczupłej sylwetce. Zachowanie kontroli nad figurą kojarzy się z sukcesem życiowym.

 Bulimia również występuje w krajach dobrobytu; może stanowić próbę pogodzenia dwóch

dominujących tendencji kulturowych: do

nieograniczonej konsumpcji i do sukcesu

życiowego (wyobrażonego jako bycie szczupłym i zdrowym)

3

Zaburzenia odżywiania się wg

ICD-10 (F 50) - kryteria diagnostyczne

 F 50.0 Jadłowstręt psychiczny

 Spadek wagi lub brak przybytku wagi, prowadzący do masy ciała niższej co najmniej o 15% od oczekiwanej

 Spadek wagi jest osiągany poprzez unikanie tuczących pokarmów oraz dodatkowo: wymioty lub ćwiczenia lub przyjmowanie leków (np. przeczyszczających)

 Zaburzony obraz własnego ciała, samoocenianie się jako osoby otyłej, zaburzający strach przed przytyciem, który prowadzi do narzucania sobie niskiego progu masy ciała

 Zaburzenia hormonalne (np. zanik miesiączkowania) DSM-IV uwzględnia dwa podtypy jadłowstrętu: restrykcyjny (stałe ograniczanie podaży kalorii) oraz bulimiczny (sporadyczne ataki objadania się i stosowanie środków przeczyszczających)

Kryteria diagnostyczne c.d.

 F 50.2 Żarłoczność psychiczna

 Nawracające epizody przejadania się (co najmniej 2 razy tygodniowo w ciągu 3 miesięcy)

 Utrzymywanie się uporczywej koncentracji na jedzeniu i odczuwanie przymusu jedzenia

 Przeciwdziałanie „tyciu” poprzez co najmniej jedną z metod: prowokowanie wymiotów, środki przeczyszczające, głodówki, leki obniżające łaknienie

 Zaburzająca obawa przed otyłością, samoocenianie siebie jako osoby otyłej

Wg DSM IV epizody objadania się charakteryzują się jedzeniem w krótkim czasie (np. 2 godz) takiej ilości pokarmu, która dla większości ludzi byłaby za duża; jednocześnie występuje poczucie braku kontroli nad jedzeniem. Wyróżniono typ

„przeczyszczający” i „nieprzeczyszczający”.

4

Inne kategorie zaburzeń

odżywiania

 Jadłowstręt psychiczny atypowy

 Atypowa żarłoczność psychiczna

 Przejadanie się jako reakcja na stres

(otyłość reaktywna)

 Wymioty psychogenne

5