DOS (Disk Operation System) – jest dyskowym systemem operacyjnym przeznaczonym dla jednego użytkownika, do 16-bitowych mikrokomputerów wykorzystujących procesory rodziny Intel 8086. Wygoda użytkowania oraz zastosowanie systemu, pod nazwą PC DOS dla komputerów IBM PC, zapewniły mu swego czasu dużą popularność. Stworzono bogatą bibliotekę oprogramowania, działającego pod nadzorem systemu MS DOS. Obejmującą bogaty zestaw programów wspomagających pracę biurową, projektowanie, kompilatory języków programowania itp. System ten wywodzi się od systemu o nazwie QDOS, opracowanego przez Seattle Computers - pionierską firmę w dziedzinie budowy i oprogramowania komputerów z procesorem Intel 8086. Kolejne wersje tego systemu o nazwie 86 DOS zostały w 1981 roku zakupione przez firmę Microsoft i nazwane MS DOS.

Sposób obsługi systemu polegający na drobiazgowym i dokładnym wpisywaniu komend również przysparza wiele kłopotów, chociaż z pewną pomocą przychodzą tu nakładki systemowe typu "Norton Commander" czy "DOS Shell", które ułatwiają sposób nawigacji.

Zaletą systemu jest jego popularność, małe wymagania sprzętowe, prosta instalacja i otwartość, dzięki czemu może być uruchamiany na wielu komputerach niezależnie od producenta i konfiguracji.

1. Podstawowe komendy.

 CLS - czyść ekran,

 VER - podaje wersję DOS-a,

 DATE - ustawienie bieżącej daty,

 TIME - ustawienie bieżącego czasu,

 EXIT - wyjście,

 C: (A:) (B:) - zmiana dysku bieżącego.

2. Przygotowanie dyskietki do pracy , polecenia: VOL, FORMAT, LABEL, CHKDSK.

 FORMAT - formatowanie dyskietek,

 FORMAT / S - formatowanie dyskietek z przeniesieniem systemu operacyjnego,

 CHKDSK - ilość miejsca wolnego na dysku lub dyskietce,

 LABEL - zmiana lub nadanie etykiety dysku,

 VOL - wyświetlenie etykiety dysku.

3. Praca z katalogami w systemie DOS , polecenia: DIR, MD, RD, CD, TREE.

 DIR - listowanie zawartości katalogu,

 DIR / W - listowanie zawartości katalogu, opcja W wyświetlenie w pięciu kolumnach,

 DIR / P / S - -,,- -,,- -,,- , opcja P z podziałem na ekrany, opcja S wszystkie katalogi,

 MD - tworzenie katalogu,

 RD - usuwanie katalogu,

 TREE - drzewo katalogów,

 CD - zmiana katalogu,

 CD \ - zmiana katalogu, przejście bezpośrednio do katalogu głównego,

 CD.. - zmiana katalogu, przejście jeden poziom wyżej.

4. Operacje kopiowania : COPY, COPY CON, COPY PRN, DISKCOPY, XCOPY.

 COPY - kopiowanie pliku,

 COPY CON - zakładanie pliku z klawiatury,

 COPY PRN - kopiowanie pliku na drukarkę,

 DISKCOPY - kopiowanie zawartości dyskietek,

 XCOPY - kopiowanie grupy plików, wraz z katalogiem.

5. Praca z plikami polecenia : TYPE, MORE, PRINT, REN, DEL, HELP - pomoc.

 TYPE - wyświetlanie zawartości plików,

 MORE - zatrzymanie wyświetlania po zapełnieniu ekranu,

 PRINT - tworzenie kolejki do drukowania i drukowanie,

 REN ( RENAME ) - zmiana nazwy pliku,

 DEL - usuwanie pliku,

 HELP - system pomocy.

Zasady pracy z systemem operacyjnym DOS.

1. Ilość znaków dla:

 napędy dysków - jeden znak np.: A: , B: , C: , D: , E: ,

 katalog 2 - 8 znaków, duże litery np.: KATALOG ,

 plik 2 - 8 znaków, kropka i 3 znaki dla rozszerzenia, np.: plik.txt ,

 nazwa dysku lub dyskietki 2 - 11 znaków charakterystycznych np.: dysk_nr1.

2. Pliki systemowe:

a ) firmy Microsoft:

IO.SYS - zawiera procedury obsługi urządzeń ładowanych w czasie uruchamiania systemu,

MS DOS.SYS - zawiera procedury odwołań systemowych ładowanych jak wyżej, COMAND.COM - interpreter poleceń wewnętrznych ładowanych w czasie uruchamiania systemu a potem po wykonaniu każdego polecenia które zmazało go w RAM-ie, b ) dla użytkownika do konfiguracji komputera:

CONFIG.SYS - plik tekstowy opisujący konfigurację, system interpretowany podczas ładowania systemu,

AUTOEXEC.BAT - zawiera polecenia wykonywane w trybie wsadowym bezpośrednio po uruchomieniu,

3. Rodzaje plików ( wg ich rozszerzeń ):

.COM - plik z programem gotowym do wykonania ( w postaci nieprzesuwalnej ),

.EXE - plik z programem gotowym do wykonania w postaci przesuwalnej,

.BAT - plik z ciągiem poleceń wykonywanych przez DOS w trybie wsadowym,

.SYS - plik systemowy używany przez DOS,

.ASC - plik zawierający tekst w kodzie ASCII,

.BAK - plik kopia zapasowa, ale z wersją wcześniejszą,

.DAT - plik danych,

.DOC - plik zawierający dokument,

.HEX - plik w systemie szesnastkowym,

.HLP - plik zawierający pomoc,

.MSG - plik zawierający komunikaty,

.LET - plik zawierający bibliotekę,

.LIB - plik zawierający list,

.PAS - plik w języku programowania Pascal,

.TMP - plik przejściowy,

.TXT - plik tekstowy,

.BMP - plik bitmapa,

.HTM - plik internetowy.

Zadanie:

Polecenie DIR

DIR

wyświetla zawartość katalogu - zarówno pliki jak i foldery.

Składnia polecenia

DIR

nazwa katalogu (nazwa katalogu musi być dokładna i pełna, tzn. podana razem z ewentualnym rozszerzeniem.)

DIR

(podana bez żadnego katalogu wyświetla zawartość katalogu bieżącego) DIR/p nazwa_katalogu

(wyświetlanie zawartości porcjami)

DIR *.pas

(wyświetla pliki określonego typu - tutaj pliki paskalowe) DIR a*.*

(wyswietla wszystkie pliki na literę a)

DIR /

(wyświetla wszystkie katalogi na dysku)

DIR nazwa_katalogu>PRN

(wydruk zawartości katalogu na drukarce)

DIR nazwa_katalogu>nazwa_pliku.txt

(zapis zawartości katalogu w danym pliku)

DIR/? wyświetla pomoc dla polecenia

DIR "c:\program files"

(gdy nazwa jest dłuższa i zawiera spacje, należy ująć ją w cudzysłów.

------------------------------------------------

ĆWICZENIE

1. Zapoznanie się ze składnią polecenia DIR

2. Wyświetlenie zawartości wybranych katalogów

c:

c:\windows

c:\program files

3. Wyszukanie innych katalogów i wyświetlenie ich zawartości.

4.Wykonanie i analiza efektów polecenia

DIR .

5.Wykonanie i analiza efektów polecenia

DIR ..

6.Wykonanie i analiza efektów polecenia

DIR ...

7.Wykonanie i analiza efektów polecenia

DIR \

8. Wyświetlenie plików typy tekstowego

9. Wyświetlenie wszystkich katalogów i plików zaczynających się na literę K.

10. Wyświetlenie wszystkiego znajdującego się w katalogu c:\windows i zapisanie tego w pliku readme.txt stworzonego na dysku c.

Polecenie TREE

TREE wyświetla drzewo katalogów.

Składnia polecenia

TREE nazwa_katalogu

(nazwa katalogu musi być dokładna i pełna, tzn. podana razem z rozszerzeniem.)

TREE (podana bez żadnej opcji wyświetla zawartość bieżącego katalogu.) TREE/f wyświetla również katalogi

TREE/a wyświetla znaki ASCII zamiast znaków rozszerzonych TREE nazwa_katalogu>PRN

(wydruk drzewa katalogów na drukarce)

TREE nazwa_katalogu>nazwa_pliku.txt

(zapis drzewa katalogów w danym pliku)

TREE/?

wyświetla pomoc dla polecenia

TREE

(wyświetla zawartość bieżącego katalog)u

TREE c:\windows

(wyświetla zawartość zadanego katalogu)

TREE "c:\program files"

(wyświetla zawartość zadanego katalogu)

Gdy nazwa jest dłuższa i zawiera spacje należy ująć ją w cudzysłów.

------------------------------------------------

ĆWICZENIE

1. Zapoznanie się ze składnią polecenia TREE.

2. Wyświetlenie zawartości wybranych katalogów

c:\windows

c:\program files

3. Wyszukanie innych katalogów i wyświetlenie ich zawartości.

4.Wykonanie i analiza efektów polecenia

TREE .

5.Wykonanie i analiza efektów polecenia

TREE .

6.Wykonanie i analiza efektów polecenia

TREE ..

7.Wykonanie i analiza efektów polecenia

TREE ...

Polecenie TYPE

TYPE wyświetla zawartość pliku.

Składnia polecenia

TYPE nazwa_pliku.rozszerzenie

(nazwa pliku musi być dokładna i pełna, tzn. podana razem z rozszerzeniem.)

TYPE nazwa_pliku.rozszerzenie | more

(wyświetlanie zawartości porcjami)

TYPE nazwa_pliku1 nazwa_pliku2.rozszerzenie (wyświetla zawartość kilku plików) TYPE nazwa_pliku>PRN

(wydruk zawartości pliku na drukarce)

TYPE nazwa_katalogu>nazwa_pliku.txt

(zapis drzewa katalogów w danym pliku)

TYPE/?

wyświetla pomoc dla polecenia

TYPE autoexec.bat

TYPE "moja praca dyplomowa.txt" (gdy nazwa jest dłuższa i zawiera spacje, należy ująć ją w cudzysłów.)

Polecenie TYPE najlepiej się nadaje do wyświetlenia:

- plików tekstowych

txt,

- systemowych

bat, sys, ini, log, reg

- stron WWW

htm, html, css, xml, js

-zawierających kod programów

pas, c, cpp, for, java

Przy wyświetlaniu zawartości plików binarnych np. exe, dll, na ekranie pojawiają się

"krzaczki", zawierające polecenia dla procesora, zapisane binarnie.

------------------------------------------------

ĆWICZENIE

1. Zapoznanie się ze składnią polecenia TYPE.

2. Wyszukanie kilku plików tekstowych do wyświetlenia 3. Wyświetlenie ich zawartości.

4.Wyświetlenie zawartości plików systemowych:

autoexec.bat

config.sys

win.ini

system.ini

5.Wyświetlenie zawartości plików wykonywalnych exe 6.Wyświetlenie zawartości bibliotek dynamicznych dll 7.Wyświetlenie zawartości plików graficznych bmp, jpg, jpeg