181

Barbara Nowak

Energochłonność budynków w Polsce

1. Struktura zużycia energii w budynkach mieszkalnych w Polsce kształtuje się następująco:

• Ogrzewanie i wentylacja

71%

• Przygotowanie ciepłej wody użytkowej

13%

• Przygotowanie posiłków

9%

• Oświetlenie i urządzenia elektryczne

7%

2. Zużycie energii w budynkach mieszkalnych: a) na cele ogrzewania

Analizy wykazują, że standard energetyczny budynków w Polsce jest przede wszystkim zależny od wieku budynku.

Wskaźniki zapotrzebowania na ciepło w zależności od wieku budynku kształtują się następująco:

Lata budowy budynków Średni wskaźnik zużycia

energii cieplnej kWh/m2rok

do 1966

240 - 350

1967 - 1985

240 - 280

1985 - 1992

160 - 200

1993 - 1997

120 – 160

Obecnie (od 1998)

90 - 120

Powyższe różnice zużycia ciepła wynikają ze zmieniających się przepisów i norm budowlanych obowiązujących w latach budowy budynków, a podanych w tabeli poniżej: Lata

Przepis i data

Wymagany współcz.

Przeciętne roczne

budowy

wprowadzenia

przenikania ciepła „U”[W/m2 zużycie ciepła na budynków

x K] dla ściany zewnętrznej

ogrzanie 1 m2 pow.

użytk. [ kWh/rok]

do 1966

Prawo budowlane

a) w środkowej i wschodniej

1,16

240 – 280

cz.Polski mur 2 cegły

b) w zachodniej cz. Polski mur

1,40

300 - 350

z 1 1/2 cegły

1967 - 1985 PN-64/B-03404 od 1.01.1966r.

1,16

240 - 280

PN-74/B-02020 od 1.01.1976r.

1985 - 1992 PN-82/B-02020 od 1.01.1983r.

0,75

160 - 200

1993 - 1997 PN-91/B-02020 od 1.01.1992r.

0,55

120 - 160

po 1998

Rozp.Min.Spraw Wewn. i Adm.

0,30 – 0,50 (bud. jedn.)

90 - 120

z 30.09.1997r.

E≤Eo (bud. wielor.)

Rozp.Min. Inf.z 12.04.2002r. (Eo –graniczny wskaźnik w sprawie war.techn. jakim

sezonowego zapotrzebowania

powinny odp.budynki i ich usyt. ciepła w kWh/m3 /rok)

182

Dla porównania, zużycie ciepła w obecnie budowanych budynkach mieszkalnych (z tendencją dalszego ograniczenia):

• w Niemczech 50 - 100 [ kWh/ m 2 rok]

• w Szwecji 30 - 60 [ kWh/ m 2 rok]

Jak widać, wymagania ochrony cieplnej w Polsce były stopniowo zaostrzane, jednakże w dalszym ciągu obecne zużycie ciepła na ogrzewanie należy ocenić jako bardzo wysokie, z przyczyn:

• Ściany i dachy, a także okna i drzwi mają niewystarczającą izolacyjność cieplną.

Zbyt wysokie wartości współcz. przenikania ciepła „U”, ponadto występują liczne mostki cieplne, co powoduje nadmierne straty ciepła.

• Kształt bryły budynków i ich usytuowanie są często niekorzystne z punktu widzenia strat ciepła (brak należytej uwagi w procesie projektowania)

• Sprawność energetyczna źródeł ciepła w licznych przypadkach bardzo niska (kotłownie wbudowane i osiedlowe z kotłami starego typu)

• Duże straty ciepła na przesyle w sieciach ciepłowniczych i instalacjach c.o.

(niewystarczająca izolacja termiczna)

• W znacznej części instalacji brak automatycznej regulacji

• Brak możliwości i motywacji oszczędzania ciepła przez użytkowników (brak urządzeń regulacyjnych, indywidualnych podzielników kosztów, itp.) Istnieje więc potrzeba powszechnych działań zmierzających do obniżenia zużycia ciepła i kosztów ogrzewania budynków nowo wznoszonych i istniejących.

Powyższe ściśle związane jest z aspektem ochrony środowiska, tym bardziej że podstawowym paliwem wykorzystywanym do produkcji ciepła dla potrzeb grzewczych budynków w Polsce jest węgiel kamienny, co obrazuje tabela jak niżej.

Tabela. Struktura nośników energii wykorzystywanych na potrzeby ogrzewania [%]

Nośnik energii

Dania

Francja

Niemcy

Holandia

Wielka

Polska

Brytania

Węgiel

0

2

5

0

9

62

kamienny

Drewno

7

25

2

3

1

2

opałowe

Paliwa

43

56

82

80

83

13

węglowodorowe

Energia

6

11

5

16

7

1

elektryczna

Ciepło sieciowe

38

5

7

2

0

22

Inne

5

0

0

0

0

0

Tabela. Efektywność wykorzystania energii dla potrzeb grzewczych Efektywność

Dania

Francja Niemcy

Holandia

Wielka

Polska

ogrzewania

Brytania

Zapotrzebowanie

na

151

247

250

256

180

318

energię do ogrzewania

[kJ/m2 x stopniodzień]

183

b) na cele przygotowania ciepłej wody użytkowej Wielkość zużycia c.w.u. w budownictwie mieszkaniowym zależna jest głównie od:

• wyposażenia technicznego mieszkań

• pory roku

• ilości domowników i ich wieku.

Zużycie wody (zimnej i ciepłej razem) w przeciętnym gospodarstwie domowym uległo w ostatnich latach znacznemu zmniejszeniu. W roku 1990 przyjmowano ok. 180 - 200

l/osobę/dobę, a obecnie zgodnie z Rozp. Min. Infr. z 14.01.2002r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. nr 8, poz.70) – od 30 do 160 l/osobę/dobę, w zależności od wyposażenia mieszkań (wodociąg, kanalizacja, WC, łazienka, źródło przygotowania c.w.u., itp.). Ilość c.w.u. przyjmowana przy projektowaniu urządzeń i instalacji c.w.u. wynosi 110 – 130 l/osobę/dobę.

Wg danych rzeczywistych dobowe zużycie c.w.u. w bud. jednorodzinnych wynosi ok. 35

l/osobę/dobę, a w bud. wielorodzinnych ok. 48 l/osobę/dobę (dot. zużycia wody o temp.

60o C; ilość wody wykorzystywana praktycznie o temp. ok. 35o C jest o ok. 50% większa).

Zmniejszenie zużycia wody spowodowane jest powszechnym stosowaniem wodomierzy (analizy zużycia wody w mieszkaniach wykazały, że ilość zużywanej wody po zamontowaniu wodomierzy malała od 10 do 35%), a także coraz powszechniej stosowaną armaturą wodooszczędną przy bateriach umywalkowych i prysznicach ( np. perlator zamontowany na końcu rączki prysznica miesza wodę z powietrzem dając możliwość zmniejszenia zużycia wody od 15 % do 50%).

c) energia elektryczna

suszarka do włosów

sprzęt audio

1%

1%

inne

7%

żelazko

odkurzacz

oświetlenie

3%

4%

22%

TV+video

5%

pralka

5%

komputer

17%

czajnik

6%

kuch.mikrofalowa

lodówka

10%

19%

Rys. 1. Struktura zuż ycia energii elektrycznych dla potrzeb gospodarstw domowych w Polsce (2001 r.)

Zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych wynosi ok. 15% zużycia krajowego (na wszystkie potrzeby).

Produkcja energii elektrycznej odbywa się głównie w elektrowniach opalanych energetycznym węglem kamiennym i jej użytkowanie związane jest ze znacznym zanieczyszczeniem powietrza (1 kWh energii elektrycznej to emisja 1,0 - 1,2 kg CO2 ).