I . O C H R O N A P R Z E C I W P O R A ś E N I O W A P O D S T A W O W A 1

jest zespołem środków technicznych chroniących przed zetknięciem się człowieka z częściami czynnymi

oraz przed udzieleniem się napięcia częściom przewodzącym dostępnym.

Ochrona podstawowa powinna, podczas użytkowania urządzeń elektrycznych przez osoby postronne

(niewykwalifikowane), chronić je przed umyślnym (zamierzonym) dotknięciem części czynnych

i powinna polegać na zastosowaniu co najmniej jednego z następujących środków:

a) Izolacja podstawowa w postaci trwałego i całkowitego pokrycia części czynnych materiałem

izolacyjnym stałym, dającym się usunąć tylko przez zniszczenie. Powinna ona być odporna na naraże-

nia występujące podczas użytkowania (wilgoć, zapylenia, ciepło, drgania).

Powłok z emalii, lakieru, tlenku lub materiału włóknistego nie uważa się za izolację podstawową; części tak

izolowane traktuje się jak części gołe.

b) Obudowa o stopniu ochrony co najmniej IP2X lub IPXXB, tzn. zapobiegająca umyślnemu

(zamierzonemu) dotknięciu palcem części czynnych. Łatwo dostępne górne poziome powierzchnie

obudowy powinny mieć stopień ochrony co najmniej IP4X (lub IPXXD tzn. ochrona przed dostępem drutem

o średnicy 1 mm i długości 10 cm).Obudowa powinna być trwale zamocowana, jej otwarcie ani usunięcie nie

powinno być możliwe bez użycia klucza lub narzędzia.

W przypadku urządzeń instalowanych w miejscach ruchu elektrycznego dostępnych dla persone-

lu wykwalifikowanego, tj. dla osób mających odpowiednie uprawnienia stwierdzające kwalifikacje i odpowiednie

upoważnienia wydane przez pracodawcę dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach, by ochrona podstawowa chroniła

tylko przed przypadkowym (niezamierzonym) dotknięciem części czynnych. Wobec tego obudowa może dawać się

otworzyć lub usunąć bez użycia klucza lub narzędzia, a zamiast izolacji podstawowej albo obudowy można

zastosować co najmniej jeden z następujących środków:

c) odgrodzenie (przeszkoda), czyli element konstrukcyjny o stopniu ochrony mniejszym niż IP2X, chroniący przed

przypadkowym (niezamierzonym) dotknięciem części czynnych i zbytnim zbliżeniem do nich. Odgrodzenie powinno być za-

bezpieczone przed niezamierzonym usunięciem, ale może dać się usunąć bez użycia klucza lub narzędzia. Odgrodzenie

tymczasowe – założone na czas prac konserwacyjno-remontowych – należy, a odgrodzenie stałe zaleca się, wykonywać

z elementów (poręczy, linek) nieprzewodzących.

d) uniedostępnienie, czyli umieszczenie części czynnych poza zasięgiem ręki z dostępnych

stanowisk, w sposób zapobiegający ich przypadkowemu dotknięciu.

Jeżeli podczas pracy na stanowisku dostępnym mają być w użyciu wydłużone przedmioty przewodzące, to granice

zasięgu ręki należy odpowiednio zwiększyć o długość przedmiotów.

II. O C H R O N A P R Z E C I W P O R A ś E N I O W A D O D A T K O W A

Ochrona dodatkowa (przy uszkodzeniu) podczas użytkowania urządzeń elektrycznych przez osoby

postronne (niewykwalifikowane), powinna polegać na zastosowaniu jednego z następujących środków:

a) Samoczynne wyłączenie zasilania w wymaganym czasie, realizowane w układzie:

TN – przez zabezpieczenia nadprądowe (tj. wyłączniki, bezpieczniki), zabezpieczenia różnicowoprądowe,

TT – przez wyłącznik różnicowoprądowy, a zabezpieczenia nadprądowe w ograniczonym zakresie,

I T – przez zabezpieczenia upływowe (wg PN-G-50003:2003 pkt. 2.6.2.4. [21]),

b) Izolacja ochronna,

c) Separacja elektryczna obwodu pojedynczego odbiornika, (w skrócie: separacja)

d) Zasilanie napięciem bardzo niskim ze źródła bezpiecznego (obwody SELV lub PELV).

W miejscach ruchu elektrycznego dostępnych dla personelu wykwalifikowanego dopuszcza się następujące środki:

e ) Separacja elektryczna obwodu więcej niż jednego odbiornika UZUPEŁNIONA

nieuziemionymi połączeniami wyrównawczymi,

f ) Izolowanie stanowiska (środowisko nieprzewodzące) UZUPEŁNIONE nieuziemionymi

połączeniami wyrównawczymi w przypadku zasilania więcej niż jednego odbiornika.

1 prawie dosłownie za Musiał [11]

9