FUNKCJONOWANIE KONT NIEBILANSOWYCH
Rozpatrując procesy gospodarze, które przebiegają w jednostce
gospodarczej spotykamy się z następującymi pojęciami:
1. przychód to uprawdopodobnione powstanie w okresie
sprawozdawczym
korzyści
ekonomiczne
o
wiarygodnie
określonej wartości, w formie zwiększenia aktywów albo
zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do
wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w
inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub
właścicieli
2. koszty obejmują wyrażone w pieniądzu zużycie czynników
produkcji oraz opłacenie czynnika ludzkiego, które mają
charakter celowy, zaplanowany, zwracalny
3. straty i zyski nadzwyczajne to straty i zyski jednostki powstałe na skutek zdarzeń losowych
4. koszty i przychody finansowe związane są najczęściej z obsługą
środków pieniężnych i papierów wartościowych
5. pozostałe koszty i przychody operacyjne są to koszty i
przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną
jednostki
6. podatek określany jest jako przymusowe, jednostronnie
określone bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o
charakterze ogólnym, pobierane przez organy państwa lub
organy samorządu terytorialnego
7. dochód jest to nadwyżka przychodów nad kosztami (pojecie
podatkowe)
8. zysk jest to nadwyżka przychodów nad kosztami (pojecie
bilansowe)
9. strata jest to nadwyżka kosztów nad przychodami
Kategorie finansowe tworzące pojęcie dochodu podlegają ewidencji
na kontach wynikowych.
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
32
Konta wynikowe w przeciwieństw do kont bilansowych nie są otwierane saldami początkowymi. Otwarcie ich następuje w
momencie zaksięgowania operacji gospodarczej. Obroty tych kont
przenoszone są na konto bilansowe „Wynik finansowy” celem
ustalenia rezultatu działalności jednostki. Konta wynikowe nie
wykazują sald końcowych, przez co nie są bezpośrednio
odzwierciedlane w bilansie.
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
33
PRZYCHODY ZE ZPRZEDAŻY
WARTOŚĆ SPRZEDANYCH
MATERIAŁÓW I TOWARÓW
TOWARÓW I MATERIAŁÓW
WEDŁUG CEN ZAKUPU (NABYCIA)
MINUS
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY
KOSZT SPRZEDANYCH
PRODUKTÓW
PRODUKTÓW
ZYSK
(STARTA)
ZE
SRZEDAŻY
POZOSTAŁE PRZYCHODY
POZOSTAŁE KOSZTY
MINUS
OPERACYJNE
OPERACYJNE
ZYSK (STARTA) Z
DZIAŁALNOŚCI
OPERACYJNEJ
PRZYCHODY FINANSOWE
KOSZTY FIANANSOWE
MINUS
ZYSK (STRATA) Z
DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ
ZYSKI NADZWYCZAJNE
STRATY NADZWYCZAJNE
MIN
WYNIK ZDARZEŃ
NADZWYCZAJNYCH
ZYSK (STRATA) BRUTTO
MINUS
PODATEK DOCHODOWY
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
34
EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE
RODZAJOWYM
W jednostkach gospodarczych można wyodrębnić trzy grupy kosztów:
1. koszty działalności operacyjnej związanej z działalnością
jednostki
2. pozostałe koszty operacyjne
3. koszty finansowe
Koszty zwykłej działalności operacyjnej mogą być ujmowane w
ewidencji księgowej w:
→ układzie rodzajowym
→ układzie funkcjonalnym
→ układzie kalkulacyjnym.
Decyzję o wyborze rachunku kosztów podejmuje jednostka
wybierająca jeden z możliwych wariantów:
1. ewidencję kosztów tylko w zespole kont „4” układ rodzajowy
2. ewidencję kosztów tylko w zespole kont „5” układ funkcjonalny
3. ewidencje kosztów równolegle w zespole kont „4” i „5” układ
rodzajowy i funkcjonalny.
I.
Koszty rodzajowe to koszty grupowane według ich treści
ekonomicznej (rodzaju)
II.
Koszty według miejsc powstawania grupowane są według faz
działalności produkcja, zaopatrzenie, zbyt
III. Koszty według typów działalności , czyli koszty działalności
przemysłowej, budowlano-montażowej, handlowej,
transportowej itp.
IV. Koszty bezpośrednie i pośredni
V.
Koszty stałe i zmienne - ich kształtowanie uzależnione jest od
rozmiarów produkcji. Koszty zmienne ulegają wahaniom w
zależności od wielkości produkcji.
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
35
KOSZTY WEDŁUG RODZAJU
400 AMORTYZACJA
służy do ewidencji kosztów amortyzacji planowej środków trwałych
wartości niematerialnych prawnych w tym także ulepszeń obcych
środkach trwałych.
401 ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII
służy do ewidencji kosztów zużycia materiałów , surowców,
materiałów podstawowych, pomocniczych, paliwa, opakowań, części
zamiennych do maszyn i urządzeń, materiałów biurowych , energii elektrycznej, prenumeratę czasopism.
402 USŁUGI OBCE
służy do ewidencji kosztów związanych z usługami świadczonymi przez obce jednostki np. transportowe, remontowe, montażowe,
budowlane,
pocztowe,
bankowe,
telekomunikacyjne,
najmu,
sprzątania i inne.
403 PODATKI I OPŁATY
służy do ewidencji kosztów związanych z podatkami o charakterze kosztowym tj. podatek od nieruchomości, podatek akcyzowy, podatek
od środków transportowych, podatek VAT naliczony w przypadku,
gdy jednostka nie jest podatnikiem podatku VAT lub podatek nie podlega odliczeniu, opłata za korzystanie ze środowiska, opłata skarbowa, notarialna, targowa, celna, podatek leśny , podatek rolny.
404 WYNAGRODZENIA
służy do ewidencji kosztów wynagrodzeń związanych z
zatrudnieniem pracowników na umowę o pracę i wszystkie umowy
cywilnoprawne.
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
36
405 UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA
NA RZECZ PRACOWNIKÓW
służy do ewidencji kosztów związanych ze składkami na
ubezpieczenie społeczne płacone przez pracodawcę (emerytalne,
rentowe i wypadkowe), składkami na Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, odpisy na ZFŚS
przeznaczony na finansowanie świadczeń dla pracowników, koszty
szkoleń pracowników, świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty dla
pracowników
409 POZOSTAŁE KOSZTY
służy do ewidencji kosztów związanych z delegacjami służbowymi krajowymi i zagranicznymi, koszty wynajęcia lokali, ryczałty za noclegi, ubezpieczenia majątkowe, składki na rzecz organizacji, do których przynależność jest obowiązkowa, koszty reklamy i
reprezentacji, ryczałty za używanie przez pracowników samochodów prywatnych do celów służbowych
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
37
EWIDENCJA AMORTYZACJI ŚRODKÓW TRWAŁYCH I
WARTOŚCI NIEMATERIALNYCH I PRAWNYCH
Stopniowe
zużywanie
się
środków
trwałych
i
wartości
niematerialnych i prawnych w procesie produkcji powoduje
konieczność ustalania wartość tego zużycia dla następujących celów:
1. wykazania w bilansie aktualnej , bieżącej wartości środków
trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
2. zaliczenia w koszty i ujęcia w cenie wytworzenia wyrobów
(usług) wartości przeniesionej ze składników aktywów trwałych
na wyroby gotowe lub usługi.
Amortyzacja jest kosztem zużycia się środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
Umorzenie środków trwałych (WNiP) wartość korygująca wartość
początkową środków trwałych (WNiP) o dotychczasowe zużycie.
Rozróżnia się kilka metod naliczania amortyzacji:
→ metodę liniową (amortyzacja równomierna)
→ metodę degresywną (amortyzację nierównomierną)
Amortyzację nalicza się nie wcześniej niż po przyjęciu środka
trwałego do użytkowania, a kończy nie później niż z chwilą zrównania
wartości odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) z ich wartością początkową.
Stawki odpisów amortyzacyjnych podawane są do publicznej
wiadomości w wykazie stawek amortyzacyjnych stanowiących
załącznik do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych lub fizycznych obowiązującej na dany rok obrotowy (podatkowy).
Wartości niematerialne i prawne podlegają także odpisom
amortyzacyjnym (umorzeniowym) według metod właściwych dla
środków trwałych. Prawo bilansowe i podatkowe podaje dla tej grupy
aktywów trwałych okres amortyzowania.
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
38
EWIDENCJA AMORTYZACJI ŚRODKÓW TRWAŁYCH I
WARTOŚCI NIEMATERIALNYCH I PRAWNYCH
Umorzenie środków
Wynik Finansowy
400 Amortyzacja
trwałych
1
3
Umorzenie WNiP
2
Operacje gospodarcze:
1. (PK) miesięczna amortyzacja środków trwałych
2. (PK) miesięczna amortyzacja WNiP
3. (PK) przeksięgowanie na koniec okresu sprawozdawczego
kosztów amortyzacji na wynik finansowy
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
39
EWIDENCJA ZUŻYCIA MATERIAŁÓW I ENERGII
401 Zużycie materiałów
Wynik finansowy
Materiały
i energii
1
4
2
Rozrachunki z
dostawcami
3
Operacje gospodarcze:
1. (RW) wydanie materiałów do zużycia w produkcji
2. (ZW) zwrot niewykorzystanych materiałów z produkcji do
magazynu – strono czerwone
3. (Fa VAT) zakup materiałów biurowych, płatność w terminie
późniejszym
4. (PK) przeksięgowanie na koniec okresu sprawozdawczego
kosztów zużycia materiałów i energii na wynik finansowy
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
40
EWIDENCJA USŁUG OBCYCH
Istnieją dwa warianty ewidencji kosztów ponoszonych w związku z korzystaniem przez jednostkę z usług świadczonych przez inne
jednostki z zakresu transportu, remontów i innych usług.
Wariant pierwszy przewiduje jedno konto "Usługi obce" na wszystkie rodzaje usług, z których korzysta jednostka .
Wariant drugi ujmuje tyle kont kosztów ile rodzajów usług wystąpi w jednostce np.: "Usługi remontowe", "Usługi transportowe", "Usługi pozostałe".
402 Usługi obce
Wynik finansowy
Kasa
1
5
Rachunek bankowy
2
Rozrachunki z
dostawcami
3
Zobowiązania
wekslowe
4
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
41
Operacje gospodarcze:
1. (Fa VAT) otrzymano fakturę za zakupioną usługę, za którą
zapłacono gotówką
2. (Fa VAT) otrzymano fakturę za zakupioną usługę, za którą
zapłacono przelewem
3. (Fa VAT) otrzymano fakturę za zakupioną usługę, płatność
nastąpi w terminie późniejszym
4. (Fa VAT) otrzymano fakturę za zakupioną usługę, za którą
zapłacono wekslem własnym
5. (PK) przeksięgowano na koniec okresu sprawozdawczego
koszty usług obcych na wynik finansowy.
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
42
EWIDENCJA PODATKÓW I OPŁAT
Podatek definiowany jest jako przymusowe, jednostronnie określone bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze
ogólnym pobierane przez organy państwa lub organy samorządu
terytorialnego.
Ewidencja podatków i opłat w ramach zespołu 4 dotyczy podatków o
charakterze kosztowym.
Należą do nich:
→ w zakresie podatków: podatek od nieruchomości, podatek
akcyzowy, podatek od środków transportu, podatek V AT,
gdy jednostka nie jest podatnikiem VAT, podatek leśny,
podatek rolny
→ w zakresie opłat: opłata za korzystanie ze środowiska
naturalnego, notarialna, targowa, celna, opłata za posiadanie
psa.
Rozrachunki
403 Podatki i opłaty
Wynik finansowy
publiczno-prawne
1
3
Kasa, Rachunek
bankowy
2
Operacje gospodarcze:
1. (PK) Naliczenie podatków lub opłat
2. (KW, WB)Opłacono gotówką lub przelewem podatek lub opłatę
3. (PK) Przeksięgowana na koniec okresu sprawozdawczego kosztów
podatków i opłat na wynik finansowy
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
43
Rozrachunki publiczno-
Rozrachunki z tytułu
404
Wynik
prawne z ZUS
wynagrod zeń
Wynagrodzenia
finansowy
2, 3
1
7
Rozrachunki
publiczno-prawne z US
4
Pozostałe rozrachunki
5
Kasa, Rachunek
bankowy
6
Operacje gospodarcze:
1. (LP) Lista płac brutto
2. (PK) Potrącona składak na ubezpieczenie społeczne
płacone przez pracownika
3. (PK) potrącona składka na ubezpieczenie zdrowotne
4. (PK) potrącona zaliczka na podatek dochodowy od osób
fizycznych
5. (PK) potrącenia inne w liście płac
6. (KW, WB) wypłata wynagrodzenia UBEZPIECZEŃ kasy
lub przelewem
7. (PK) przeksięgowanie na koniec okresu sprawozdawczego
kosztów wynagrodzeń na wynik finansowy
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
44
EWIDENCJA UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I INNYCH
ŚWIADCZEŃ
Obciążenia pracodawcy związane z zatrudnieniem pracowników na
umowę o pracę:
1. składki na ubezpieczenie społeczne (16,06%)
2. składka na Fundusz Pracy (2,45%)
3. składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych (0,1%)
405 Ubezpieczenia społeczne i
Rozrachunki publiczno
inne świadczenia na rzecz
prawne
pracowników
1
Operacje gospodarcze:
1. (PK) Naliczenie składek na ubezpieczenie społeczne płacone
przez pracodawcę, składek na FP i FGŚP
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
45
Pozostałe koszty obejmują:
1)koszty krajowych i zagranicznych podróży służbowych,
2) koszty wynajęcia lokali,
3) ryczałty za noclegi,
4) ubezpieczenia majątkowe,
5) składki na rzecz organizacji, do których przynależność jest
obowiązkowa,
6) koszty reprezentacji i reklamy,
7) ryczałty za używanie przez pracowników samochodów własnych
osobowych dla celów służbowych.
Rachunek
409 Pozostałe koszty
Wynik finansowy
bankowy
1
Rozrachunki z
5
dostawcami
3
2
Kasa
4
Operacje gospodarcze:
1. (Fa VAT) Opłacono przelewem fakturę za reklamę
2. (Fa VAT) otrzymano fakturę za wynajęcie lokalu
3. (WB) opłacono przelewem fakturę za wynajem lokalu
4. (PK) Opłacono gotówką polisę ubezpieczeniową
5. (PK) przeksięgowano na koniec okresu sprawozdawczego
pozostałych kosztów na wynik finansowy
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
46
EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE FUNKCJONALNYM
ZESPÓŁ 5
Klasyfikacja kosztów według układu funkcjonalnego dostarcza
informacji o miejscach , w których powstają koszty i o typie działalności , którego dotyczą.
Miejscami powstania kosztów mogą być:
→ wydziały produkcji podstawowej
→ wydziały produkcji pomocniczej
→ działalność ogólnozakładowa
→ sprzedaż.
Ewidencja kosztów według układu funkcjonalnego odbywa się na
kontach zespołu 5 .
EWIDENCJA KOSZTÓW RÓWNOLEGLE W UKJŁĄDZIE
RODZAJOWYM I FUNKCJONALNYM
Rozwiązaniem optymalnym z punktu widzenia zakresu informacji
jest ujmowanie kosztów na kontach układu rodzajowego i
funkcjonalnego jednocześnie. Przy tym sposobie ewidencji kosztów konta zespołu ,,4" grupują koszty proste według rodzaju, które równolegle są przeksięgowywane na konta zespołu ,,5" za
pośrednictwem konta 490 "Rozliczenie kosztów".
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
47
EWIDENCJA KOSZTÓW RÓWNOLEGŁA
Zespół 4
860 Wynik
Różne konta
Koszty
finansowy
1
2
490 Rozliczenie
Zespół 5
kosztów
Koszty
3
Operacje gospodarcze:
1. Powstanie kosztu według rodzaju
2. Przeksięgowanie kosztów według rodzaju na wynik finansowy
na koniec okresu sprawozdawczego
3. Rozliczenie kosztu według rodzaju na koszty według miejsc ich
powstawania
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
48
Stany wybranych kont w firmie „OPTIMA” w Poznaniu wynoszą:
Materiały 22.800,-
Krótkoterminowe kredyty bankowe 3.000,-
Rachunek bankowy 10.000,-
Kasa 8.000,-
Środki trwałe 3.000,-
Umorzenie środków trwałych 350,-
Należności od pracowników 500,-
Fundusz przedsiębiorstwa 16.000,-
Fundusz założycielski 6.450,-
Wartości niematerialne i prawne 3.000,-
Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych 700,-
Lp
TREŚĆ OPERACJI
KWOTA
.
1. Zakupiono środek trwały z środków na rachunku bankowym
600,-
2. Wydano materiały do zużycia w produkcji
2000,-
3. Amortyzacja środków trwałych produkcyjnych za bieżący
25,-
miesiąc
4. Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych
wykorzystywanych przez zarząd za bieżący miesiąc
50,-
5. Naliczono podatek od nieruchomości:
a. dotyczy produkcji bezpośredniej
500,-
b. dotyczy wydziału
200,-
c. dotyczy zarządu
350,-
6. Otrzymano fakturę za transport materiałów produkcyjnych i
1000,-
opłacono gotówką
7. Otrzymano fakturę za remont maszyn produkcyjnych zapłata
2000,-
nastąpi w terminie późniejszym
8. Zwrot materiałów z produkcji do magazynu
400,-
9. Lista płac brutto pracowników:
a. bezpośrednio produkcyjnych
6000,-
b. pracowników wydziału
3500,-
c. pracowników zarządu
5400,-
10. Składki ZUS obciążające pracownika
……………
11. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wszystkich pracowników
……………
12. Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych wszystkich
pracowników
1980,-
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
49
13. Składki ZUS płacone przez pracodawcę:
a. pracowników bezpośrednio produkcyjnych
……………
b. pracowników wydziału
……………
c. pracowników zarządu
……………
14. Uregulowano składki wobec ZUS płacąc przelewem
....................
15. Uregulowano zobowiązanie wobec urzędu skarbowego z tytułu
podatku dochodowego od osób fizycznych
..................
16. Otrzymano fakturę za tłumaczenie tekstu dla potrzeb produkcji
500,-
17. Otrzymano fakturę za reklamę, za którą zapłaconą wekslem
1.500,-
własnym
18. Otrzymano rachunek za pranie odzieży roboczej pracowników
800,-
produkcyjnych
19 Zapłacono z kasy koszty delegacji służbowej pracownika
120,-
zarządu
20. Opłacono gotówką podatek od nieruchomości z operacji 5
..................
Opracowała mgr ANNA PAWLAK
50