26 r

OD i DO CZYTELNIKÓW

UNIWERSALNA PRZETWORNICA

NAPIÊCIA 12/24 V NA 220 V

Wielokrotnie w czasie

CMOS typu CD4047. Na koñcówkach 10

wyjazdów urlopowych

i 11 tego uk³adu s¹ przebiegi prostok¹tne o wype³nieniu 50% i przeciwnych fazach.

i innych, gdy

Kluczami otwieraj¹cymi i zamykaj¹cymi podró¿owa³em

przep³yw pr¹du przez symetryczne uzwoje-samochodem, mia³em

nia pierwotne transformatora s¹ tranzysto-k³opot z ”pod³¹czeniem

ry mocy MOSFET.

kolejne uzwojenia, dziêki czemu uzyskuje G³ówny element przetwornicy to transforma-siê mo¿liwoœæ przetwarzania napiêcia siê” do napiêcia 220 V.

tor toroidalny o mocy 400 W. Jako pierwsze 24 V na 220 V.

O

jest nawiniête uzwojenie 220 V, a na nim Ze wzglêdu na to, ¿e niektóre typy przeka-pisany uk³ad przetwornicy za-cztery uzwojenia po³¹czone szeregowo. S¹

Ÿników maj¹ tendencjê przyci¹gania kotwic projektowa³em tak, aby by³ uni-one nawijane bifilarnie, tzn. jednoczeœnie przy ni¿szych napiêciach ni¿ znamionowe wersalny. Moje za³o¿enia kon-dwoma drutami o przekroju 1,8 mm. Jest to napiêcie cewki przekaŸnika, mo¿e siê oka-strukcyjne sprawdzi³y siê, po-konieczne ze wzglêdu na du¿y pr¹d p³yn¹-

zaæ konieczne do³¹czenie szeregowe diod niewa¿ korzystaj¹c z tego samego sche-cy przez te uzwojenia w czasie pobierania typu 1N4002 (oznaczone Dx) tak, aby kotwi-matu uk³adu mo¿emy wykonaæ trzy pod-maksymalnej mocy z przetwornicy. Transfor-ce przekaŸników by³y przyci¹gane przy na-stawowe wersje przetwornic napiêcia: mator ma 4 uzwojenia pierwotne, aby przepiêciu nie wiêkszym ni¿ 18 V.

_ 12 V na 220 V/200 W

twornica mog³a byæ zasilana z akumulatora Po do³¹czeniu napiêcia zasilania p³ynie nie-_ 24 V na 220 V/400 W

o napiêciu 12 V albo 24 V. Uzwojenia te s¹

wielki pr¹d przez przekaŸniki i uk³ad scalo-_ 12 V lub 24 V/200 W lub 400 W.

prze³¹czane za pomoc¹ przekaŸników PK1

ny US1. W zwi¹zku z tym zastosowa³em Uk³ad jest maksymalnie uproszczony, dziê-

i PK2 o napiêciu 24 V i pr¹dzie zestyków mi-czerwon¹ diodê migaj¹c¹, zasilan¹ przez re-ki czemu jest tañszy i ³atwiejszy do wykona-nimum 20 A. W czasie zasilania przetwor-zystor 5,1 kΩ, która przypomina o koniecz-nia. Zabezpieczenia strony pierwotnej i wtórnicy napiêciem 12 V kotwice przekaŸników noœci od³¹czenia zasilania, gdy nie korzysta nej bezpiecznikami topikowymi okaza³y siê pozostaj¹ w spoczynku i s¹ w³¹czone dwa siê z przetwornicy.

wystarczaj¹ce.

uzwojenia transformatora po 12 V ka¿de.

W wersji 24 V pomija siê przekaŸniki i dio-Jako generator steruj¹cy tranzystorami mo-W przypadku zasilania napiêciem 24 V, dê z rezystorem 5,1 kΩ, a transformator cy wykorzysta³em popularny uk³ad scalony przekaŸniki przyci¹gaj¹ kotwice i do³¹czaj¹

mocy 400 W wyposa¿a w dwa uzwojenia 24 V, po³¹czone szeregowo. W wersji 12 V pomija siê stabilizator z uk³adem scalonym US1, a transformator ma moc 200 W i dwa uzwojenia 12 V. LED1 sygnalizuje w³¹czenie przetwornicy, a LED2 _

obecnoœæ napiêcia 220 V na

wyjœciu.

Miernik M1 (woltomierz o zakresie 25 V) mierzy napiêcie akumulatora i napiêcie wyjœciowe. Woltomierz prze³¹cza siê prze³¹cznikiem W2.

Rezystor dobiera siê w zale¿noœci od rezystancji wewnêtrznej miernika, a potencjometrem P2 ustawia siê dok³adne wskazanie napiêcia wyj-

œciowego.

Kondensator C1 4700 µF 50 V

t³umi przepiêcia powstaj¹ce na uzwojeniach transformatora

w chwilach prze³¹czania napiêcia przez tranzystory.

PrzekaŸnik PK3 nie jest konieczny, lecz lepiej go zastosowaæ, aby mieæ pewnoœæ co do zabezpiecze-nia przetwornicy w wersji uniwersalnej. Prze³¹cza on bezpiecznik B2.

Schemat przetwornicy uniwersalnej Bezpiecznik B2 jest zw³oczny, Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001

r

27

OD i DO CZYTELNIKÓW

0,8 A w przetwornicy 12 V/200 W i 1,6 A w Elementy stosowane w ró¿nych wersjach przetwornicy wersji 24 V/400 W oraz uniwersalnej. Bezpiecznik B1 20 A jest typu samochodowego.

Wersja

Podczas monta¿u po³¹czenia g³ówne (wy-Element

12 V 100 W 12 V 200 W 12 V 400 W 24 V 200 W 24 V 400 W 24 V 800 W uniwersalna sokopr¹dowe) nale¿y wykonaæ przewoda-T1, T2

IRF 540 IRFP 250 IRFP 260 IRF 540

IRFP 250

IRFP 260

IRFP 250

mi o przekroju mini 3 mm

US1-7812

_

_

_

+

+

+

+

2.

B1

10 A

20 A

35 A

10 A

20 A

35 A

20 A

W tablicy podane s¹ informacje dotycz¹ce B2

poszczególnych elementów stosowanych (zw³oczny)

0,4 A

0,8 A

1,6 A

0,8 A

1,6 A

3,15 A

0,8 i 1,6 A

w ró¿nych wersjach przetwornicy.

LEDm

_

_

_

_

_

_

+

5,1 kΩ

_

_

_

_

_

_

+

Uruchomienie

PK1, PK2

_

_

_

_

_

_

+

PK3

_

_

_

_

_

_

+

Po zmontowaniu i sprawdzeniu po³¹czeñ TR

100 W

200 W

400 W

200 W

400 W

800 W

400 W

usuwa siê bezpiecznik B1, do³¹cza na-2 x 12 V 2 x 12 V

2 x 12 V

2 x 24 V

2 x 24 V

2 x 24 V

4 x 12 V

piêcie zasilania i wy³¹cznikiem W1 w³¹cza 1 x 1,8 mm 2 x 1,8 mm 4 x 1,8 mm 1 x 1,8 mm 2 x 1,8 mm 4 x 1,8 mm 2 x 1,8 mm generator przetwornicy. Nastêpnie za pomoc¹ potencjometru P1 ustawia miêdzy wyjœciami 10 i 11 uk³adu CD4047 czêsto-

œciæ tranzystory na radiatorach ¿ebrowych Od redakcji. Dzia³anie przetwornicy sprawdzo-tliwoœæ 50 Hz. Potrzebny jest przy tym o d³ugoœci 5÷10 cm, zale¿nie od warunków no w redakcyjnym laboratorium. Obci¹¿eniem czêstoœciomierz. Po tej czynnoœci wk³ada ch³odzenia.

by³y ¿arówki o mocy 25, 60 i 100 W. Stwierdzo-siê bezpiecznik B1 i ponownie w³¹cza Z pomiarów, które wykona³em wynika, ¿e no poprawne dzia³anie urz¹dzenia. Prostota przetwornicê. Na wyjœciu powinno siê po-sprawnoœæ przetwornicy jest doœæ du¿a _

uk³adu sprawi³a, ¿e napiêcie wyjœciowe jawiæ napiêcie ok. 230 V, mierzone bez oko³o 92%. Wartoœæ pr¹du ja³owego jest 220 V nie jest stabilizowane i waha siê doœæ obci¹¿enia.

równie¿ zadowalaj¹ca i mieœci siê znacznie, zarówno przy zmianach pr¹du Nastêpnie do³¹cza siê obci¹¿enie, najlepiej w przedziale 0,4÷0,7 A, zale¿nie od wersji.

obci¹¿enia jak i napiêcia zasilaj¹cego. Pr¹d

¿arówki i testuje przetwornicê a¿ do mocy Ostrze¿enie. W uk³adzie jest wytwarzane ja³owy, tzn. pr¹d pobierany z akumulatora, maksymalnej, zale¿nej od wykonanej we-niebezpieczne dla ¿ycia napiêcie 220 V, tote¿

gdy do przetwornicy nie jest do³¹czone ob-rsji. Przy ma³ych mocach ciep³o wydziela-podczas uruchamiania i korzystania z przeci¹¿enie, zale¿y w du¿ym stopniu od napiê-

ne w tranzystorach jest niewielkie, jed-twornicy nale¿y zachowaæ ostro¿noœæ.

n

cia akumulatora i wyraŸnie wzrasta, gdy to nak roœnie wraz z moc¹. Nale¿y wiêc umie-Krzysztof Powierza

napiêcie jest wy¿sze ni¿ 12,5÷13 V.

INTELIGENTNY AKUMULATOR SAMOCHODOWY

Pomys³ z inteligentnymi akumulatorami przez mikroprocesor i uk³ad wykonawczy przewodów. Komputer pok³adowy usta-NiCd, NiMH czy Li-Ion nie jest nowy i wie-tak, aby utrzymywa³ optymaln¹ tempera-wia z kolei warunki pracy silnika, bior¹c le firm produkuje ju¿ takie bloki wyposa-turê akumulatora, zale¿n¹ od bie¿¹cych pod uwagê wszystkie czynniki zwi¹zane

¿one w elektroniczny uk³ad nadzorczy.

stanów akumulatora. Ca³a historia akumu-ze starzeniem siê akumulatora. Jak twier-Tymczasem, o³owiowe akumulatory sa-latora jest zapamiêtywana w pamiêci dz¹ specjaliœci z IQ Power, system popra-mochodowe ci¹gle s¹ takie jak za panów i wp³ywa na procesy regulacyjne, odpo-wia skutecznoœæ akumulatora na mrozie Daimlera i Benza _ tyle ¿e nieco ulep-wiednio do bie¿¹cej sytuacji. Regulacja a¿ o 600%, u³atwiaj¹c ponadto diagnosty-szone technologicznie. Zmuszane do roz-stanu akumulatora generuje sygna³y przekê akumulatora podczas serwisu. W ka¿-

ruchu zimnego silnika, zw³aszcza przy sy³ane do komputera pok³adowego wprost dej chwili mo¿na wyprowadziæ z pamiêci silnych mrozach, maj¹ praktycznie te sa-z zacisków i na³o¿one na pr¹d zasilaj¹cy, jego historiê i odpowiednio zadzia³aæ lub me problemy co przed wiekiem; jest im tyl-co pozwala obyæ siê bez dodatkowych bez oporów oddaæ na z³om. Oprócz wersji ko trochê ³atwiej, bo sterowane mikropro-12 V (samochody osobowe) i 24 V (ciê¿a-cesorem uk³ady zap³onowe zapewniaj¹

rówki) opracowano te¿ wersjê 36 V, prze-

³atwiejszy zap³on. Ale mo¿e coœ siê zmie-widzian¹ do stosowania w nowych, uni-ni. Wspó³pracuj¹c z Texas Instruments, fir-wersalnych instalacjach samochodowych.

ma iQ Power (USA) opracowa³a w³aœnie Widaæ tylko jedno ograniczenie. System inteligentny system zarz¹dzania energi¹

zastosowany w amerykañskim kr¹¿owni-SEM (Smart Energy Management Sy-ku szos z potê¿nym akumulatorem mo¿e stem) _ fot. Umieszczony w akumulatorze, byæ wielk¹ pomoc¹ w ostr¹ zimê, ale nie-opracowany wspólnie przez te firmy mikro-zbyt siê nadaje do stosowania we wspó³-

procesor nadzoruje jego stan, mierz¹c czesnych samochodach europejskich, w na³adowanie i ogólny ”stan zdrowia”.

których stosuje siê akumulatory o nieW termicznie izolowanym piank¹ polipro-wielkiej pojemnoœci i które nie lubi¹ ci¹-

pylenow¹ bloku akumulatora jest umie-g³ych obci¹¿eñ grzejnikiem. A ”lubi¹” siê szczony grzejnik elektryczny, regulowany wtedy za szybko roz³adowaæ.

(lk)

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001