LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 78

2. Procesy równowagowe w roztworach

Zapisywanie równaƒ dysocjacji i nazywanie jonów

2.1. SpoÊród podanych substancji wybierz te, które ulegajà w wodzie dysocjacji: N , O , 2

2

NaCl, HCl, NaOH, (NH ) SO , KI, BaCl .

4 2

4

2

2.2. SpoÊród podanych substancji wybierz te, które nie ulegajà w wodzie dysocjacji: KCl, K PO , PbSO , Ba(NO ) , BaCO , AgCl, AgNO .

3

4

4

3 2

3

3

2.3. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej soli: a) NaCl, CaCl , MgSO , KNO ;

2

4

3

b) Na SO , K CO , K PO ;

2

4

2

3

3

4

c) NH Cl, Mg(ClO ) , Sr(NO ) .

4

3 2

3 2

2.4. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej kwasów: a) HCl, HBr, HI, HNO ;

3

b) HF, HNO , CH COOH;

2

3

c) H SO , H SO , H PO .

2

4

2

3

3

4

2.5. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wodorotlenków: a) NaOH, KOH, RbOH, LiOH;

b) Ba(OH) , Ca(OH) , Sr(OH) , Mg(OH) ;

2

2

2

2

c) Al(OH) , Zn(OH) , Cr(OH) .

3

2

3

2.6. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej nast´pujàcych zwiàzków: a) H PO , H SO , Ca(OH) , Na PO ;

3

4

2

3

2

3

4

b) (NH ) SO , HClO , Zn(OH) , H SO ;

4 2

4

4

2

2

4

c) H CO , Ba(OH) , H SiO , NH

.

2

3

2

2

3

3(aq)

2.7. Wypisz jony, na jakie dysocjujà w wodzie nast´pujàce zwiàzki: a) HCl, HNO , Ba(OH) , KNO ;

3

2

3

b) Na SO , CaCl , KOH, Pb(NO ) ;

2

4

2

3 2

c) KClO , ZnSO , HClO , Sr(OH) .

4

4

3

2

2.8. Podaj nazwy jonów:

a) OH–, S2–, F–, Cl–, Br–;

b) SO2–, SO2–, NO–, NO–, CO2–;

4

3

3

2

3

c) H+, H O+, Ba2+, Na+, Al3+, Sr2+;

3

d) Pb2+, Pb4+, Fe2+, Fe3+, Cr3+.

2.9. Podaj nazwy jonów:

a) PO3–, ClO–, ClO–, SiO2–, SiO4–;

4

3

4

3

4

b) Cu2+, Cu+, Sn2+, Sn4+, NH+;

4

c) SO2–, IO–, Mn2+, Cs+, Co2+;

3

4

d) ClO–, Br–, Ni2+, CH COO–, Bi3+.

3

2.10. Napisz wzory jonów:

a) siarczanowego(IV), siarczanowego(VI), azotanowego(III), azotanowego(V); b) bromkowego, jodkowego, siarczkowego, fluorkowego;

c) ortofosforanowego(V), w´glanowego, chloranowego(VII), octanowego; d) wodorowego, miedzi(II), amonowego, chromu(III);

e) o∏owiu(II), o∏owiu(IV), ˝elaza(III), ˝elaza(II).

78

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 79

Zapisywanie równaƒ dysocjacji i nazywanie jonów

2.11. SpoÊród podanych substancji wybierz te, które w wodzie ulegajà dysocjacji: Ba(OH) , Al(OH) , PbI , Mg(OH) , Na SO , Cr(OH) , PbS.

2

3

2

2

2

4

3

2.12. WÊród podanych substancji wska˝ elektrolity: sacharoza, fenol, octan sodu, glukoza, kwas mrówkowy, aceton.

2.13. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej podanych soli lub zaznacz, ˝e reakcja nie zachodzi:

a) BaSO , FeSO , ZnSO , (NH ) SO ;

4

4

4

4 2

4

b) Na S, Ag S, FeS, (NH ) S;

2

2

4 2

c) CuCl , AlCl , AgCl, FeCl ;

2

3

3

d) K CO , PbCO , SrCO , (NH ) CO .

2

3

3

3

4 2

3

2.14. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej kwasów: a) HClO , HClO , HClO ;

3

4

2

b) HIO , HIO , HCN.

3

4

2.15. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wodorotlenków: a) Be(OH) , Pb(OH) , Fe(OH) ;

2

2

2

b) CsOH, Ra(OH) , Sn(OH) ;

2

2

c) Bi(OH) , Ni(OH) , Co(OH) .

3

2

2

2.16. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej podanych zwiàzków lub zaznacz,

˝e reakcja nie zachodzi:

a) siarczek sodu, w´glan o∏owiu(II), kwas octowy, wodorotlenek strontu; b) siarczek ˝elaza(II), jodan(VII) sodu, kwas azotowy(V), wodorotlenek o∏owiu(II); c) chloran(V) wapnia, jodek srebra, kwas chlorowy(VII), wodorotlenek cezu.

2.17. Podaj nazwy jonów:

a) IO–, SiO4–, NH+, ClO–, Br–;

3

4

4

2

b) IO–, ClO–, CH COO–, HCOO–, CH O–.

4

3

3

3

2.18. Napisz wzory jonów:

a) manganianowego(VII), chlorkowego, chloranowego(VII), tlenkowego; b) fenolanowego, stearynianowego, etanolanowego, benzoesanowego.

2.19. Dla podanych soli zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej: a) KHSO , NH HSO , KHCO , K HPO ;

4

4

4

3

2

4

b) CuOHCl, AlOH(NO ) , PbOHNO , SrOHClO ;

3 2

3

3

c) KH PO , ZnOHNO , BaOHCl, FeOHSO .

2

4

3

4

2.20. Zapisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej soli: a) chlorku hydrokso˝elaza(III), azotanu(V) hydroksomagnezu, wodoroortofosforanu(V) amonu;

b) wodorosiarczku wapnia, chlorku hydroksoglinu, wodorosiarczanu(IV) sodu; c) azotanu(V) hydroksoo∏owiu(II), diwodoroortofosforanu(V) amonu, chlorku dihydrokso˝elaza(III).

2.21. Wypisz i uporzàdkuj zgodnie z malejàcym st´˝eniem jony, na jakie dysocjujà w wodzie nast´pujàce sole:

a) KBr, K SO , Ba(NO ) ;

2

4

3 2

b) CrCl , Fe (SO ) , Na PO ;

3

2

4 3

3

4

79

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 80

2. Procesy równowagowe w roztworach

c) Mg(NO ) , (NH ) SO , Al(ClO ) ;

3 2

4 2

4

4 3

d) ZnSO , Pb(NO ) , Sr(ClO ) .

4

3 2

3 2

2.22. Podaj nazwy jonów:

a) CN–, Se2–, SeO2–, SeO2–;

4

3

b) HSO–, HSO–, HPO2–, H PO–;

3

4

4

2

4

c) HCO–, HS–, H SiO2–, H SiO–;

3

2

4

3

4

d) AlOH2+, Al(OH)+, PbOH+, Pb(OH)2+;

2

2

e) CuOH+, BiOH2+, Bi(OH)2+, SbOH2+;

f) Cr(OH)+, CrOH+, Fe(OH)+, FeOH+.

2

2

2.23. Napisz wzory jonów:

a) wodorosiarczanowego(IV), wodorosiarczanowego(VI), wodorow´glanowego; b) wodorosiarczkowego, diwodoroortofosforanowego(V), wodoroortofosforanowego(V);

c) wodoroortokrzemianowego, diwodoroortokrzemianowego, wodorometakrze-mianowego;

d) hydrokso˝elaza(III), dihydrokso˝elaza(III), hydroksoglinu; e) dihydroksoo∏owiu(IV), hydroksoo∏owiu(II), hydroksocyny(II); f) dihydroksochromu(III), hydroksochromu(II), hydroksomiedzi(II).

Jonowa interpretacja procesów zachodzàcych w roztworach wodnych 2.24. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania reakcji zoboj´tniania, zachodzàcych w roztworze wodnym mi´dzy nast´pujàcymi zwiàzkami:

a) HCl i NaOH,

d) H PO i KOH,

3

4

b) HNO i Ba(OH) ,

e) HClO i Cu(OH) ,

3

2

3

2

c) HF i NaOH,

f) H SO i Al(OH) .

2

4

3

2.25. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania reakcji stràceniowych, zachodzàcych w roztworze wodnym mi´dzy podanymi zwiàzkami, lub zaznacz, ˝e reakcja nie zachodzi: a) Pb(NO ) i KI, d)

K CO i SrCl ,

3 2

2

3

2

b) KNO i NaOH,

e) AgNO i KCl,

3

3

c) Ba(NO ) i K SO ,

f) H SO i ZnCl .

3 2

2

4

2

4

2

2.26. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania reakcji, zachodzàcych w roztworze wodnym mi´dzy nast´pujàcymi zwiàzkami:

a) H SO i Ba(OH) ,

f) CaO i HNO ,

2

4

2

3

b) AgNO i K S,

g) Zn i H SO

,

3

2

2

4(rozc.)

c) P O i KOH, h)

Fe

i HCl,

4

10

d) SO i NaOH,

i) Na CO i H SO .

2

2

3

2

4

e) MgO i H SO ,

2

4

2.27. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania podanych reakcji, zachodzàcych w roztworze wodnym:

a) wytràcania w´glanu baru;

b) wytràcania ortofosforanu(V) wapnia;

80

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 81

Jonowa interpretacja procesów zachodzàcych w roztworach wodnych c) zoboj´tniania kwasu ortofosforowego(V) zasadà sodowà; d) otrzymywania, na drodze reakcji zoboj´tniania, azotanu(III) potasu; e) roztwarzania tlenku siarki(VI) w zasadzie potasowej; f) roztwarzania cynku w kwasie solnym;

g) rozk∏adu w´glanu amonu pod wp∏ywem kwasu azotowego(V).

2.28. W jaki sposób mo˝na zrealizowaç podane przemiany na drodze reakcji przebiegajà-

cych w roztworze wodnym:

CaO $ CaCl $ CaCO

2

3

Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania tych reakcji.

2.29. Jakie doÊwiadczenia nale˝y przeprowadziç, aby zrealizowaç przemiany opisane równaniami:

a) Pb2+ + CO2– $ PbCO .

3

3

b) H PO + 3 OH $ PO3– + 3 H O

3

4

4

2

c) H+ + OH– $ H O

2

d) MgO + 2 H+ $ Mg2+ + H O

2

e) Fe + 2 H+ $ Fe2+ + H2

W ka˝dym przypadku zapisz czàsteczkowe równanie odpowiedniej reakcji, opisz sposób przeprowadzenia doÊwiadczenia i zanotuj swoje obserwacje.

2.30. Ustal, jaki b´dzie odczyn roztworu otrzymanego przez zmieszanie 300 cm3 0,5-molowego wodnego roztworu NaOH i 200 cm3 1,2-molowego wodnego roztworu HNO . Wykonaj w tym celu odpowiednie obliczenia.

3

2.31. Oblicz, ile centymetrów szeÊciennych 0,2-molowego wodnego roztworu kwasu solnego potrzeba do zoboj´tnienia 3 g sta∏ego wodorotlenku wapnia.

2.32. Oblicz masósadu wytràconego po zmieszaniu 200 g 2,5-procentowego wodnego roztworu azotanu(V) srebra i 150 cm3 0,15-molowego wodnego roztworu ortofosforanu(V) potasu.

2.33. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania nast´pujàcych reakcji, zachodzàcych w roztworze wodnym:

a) wytràcania siarczku ˝elaza(II),

b) zoboj´tniania roztworu amoniaku za pomocà wybranego kwasu, c) zoboj´tniania kwasu octowego za pomocà wybranej zasady, d) rozk∏adu siarczanu(IV) amonu za pomocà wybranego kwasu, e) roztwarzania miedzi w st´˝onym roztworze kwasu siarkowego(VI), f) roztwarzania tlenku miedzi(II) za pomocà wybranego kwasu, g) roztwarzania wodorotlenku chromu(III) za pomocà wybranej zasady.

2.34. Jakie doÊwiadczenia nale˝y przeprowadziç, aby zrealizowaç przemiany opisane równaniami:

a) CoO + 2 H+ $ Co2+ + H O

2

b) NH+ + OH– $ NH · H O

4

3

2

c) HSO– + OH– $ SO2– + H O

4

4

2

d) HCO– + H+ $ CO - + H O

3

2

2

W ka˝dym przypadku zapisz czàsteczkowe równanie odpowiedniej reakcji, opisz sposób przeprowadzenia doÊwiadczenia i zanotuj swoje obserwacje.

81

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 82

2. Procesy równowagowe w roztworach

2.35. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania reakcji, zachodzàcych w roztworze wodnym pomi´dzy nast´pujàcymi zwiàzkami:

a) NH · H O i H SO ,

e) Co i HCl,

3

2

2

4

b) Na SO i HCl,

f) Al(OH) i NaOH,

2

3

3

c) HCN i KOH,

g) Zn(OH) i KOH.

2

d) MnO i H SO ,

2

4

2.36. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania podanych reakcji, zachodzàcych w roztworze wodnym:

a) zoboj´tniania wodorosiarczanu(VI) sodu za pomocà wybranej zasady, b) przekszta∏cenia wodorow´glanu potasu w sól oboj´tnà, c) przekszta∏cenia chlorku hydroksoglinu w sól oboj´tnà, d) przekszta∏cenia chlorku hydroksomiedzi(II) w wodortlenek miedzi(II).

2.37. WyjaÊnij, dlaczego naczynia pokryte tak zwanym kamieniem, czyli osadem powsta-jàcym pod wp∏ywem wody z kranu, mo˝na wyczyÊciç octem. Zapisz równanie odpowiedniej reakcji w postaci czàsteczkowej i jonowej.

2.38. WyjaÊnij, dlaczego substancje zmi´kczajàce wodźawierajà du˝e iloÊci soli kwasu ortofosforowego(V). Pami´taj, ˝e twardoÊç wody jest spowodowana przez obecne w niej sole wapnia i magnezu.

Obliczenia i interpretacje zwiàzane ze sta∏à i stopniem dysocjacji 2.39. Pos∏ugujàc si´ wyszukanymi w tablicach wartoÊciami sta∏ych dysocjacji, uporzàdkuj podane kwasy zgodnie z malejàcà mocà:

HNO , CH COOH, HCl, H CO , H SO .

2

3

2

3

2

3

2.40. Dla podanych zwiàzków znajdujàcych si´ w roztworze wodnym zapisz, je˝eli mo˝na, wyra˝enia na sta∏à dysocjacji:

a) HF, CH COOH, HNO ; b) HCl, HBr, HClO .

3

2

3

2.41. Dla podanych zwiàzków znajdujàcych si´ w roztworze wodnym zapisz, je˝eli mo˝na, wyra˝enia na sta∏à dysocjacji (gdy dysocjacja jest wielostopniowa, zapisz wyra˝enie dla ka˝dego stopnia dysocjacji):

a) HCN, CH COOH, HCl;

3

b) H SO , H SO , H PO ;

2

3

2

4

3

4

c) NaOH, Al(OH) , NH · H O.

3

3

2

2.42. Oblicz st´˝enia jonów wodorowych i chlorkowych w 0,3-molowym kwasie solnym.

2.43. Oblicz st´˝enia jonów wodorotlenkowych i barowych w 0,2-molowym wodnym roztworze wodorotlenku baru.

2.44. Oblicz st´˝enia jonów wodorowych i azotanowych(III) w 0,05-molowym wodnym roztworze kwasu azotowego(III). Stopieƒ dysocjacji kwasu azotowego(III) w tym roztworze jest równy 11,2%.

2.45. Oblicz st´˝enie niezdysocjowanych czàsteczek kwasu fluorowodorowego w jego 0,01-molowym wodnym roztworze, skoro wiesz, ˝e stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze jest równy 22,8%.

82

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 83

Obliczenia i interpretacje zwiàzane ze sta∏à i stopniem dysocjacji 2.46. Oblicz st´˝enie niezdysocjowanych czàsteczek amoniaku w jego 0,02-molowym wodnym roztworze, jeÊli st´˝enie jonów amonowych w tym roztworze wynosi 6 · 10–4 mol/dm3.

2.47. Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu fluorowodorowego, jeÊli w jego 0,5-molowym wodnym roztworze st´˝enie jonów fluorkowych wynosi 0,018 mol/dm3.

2.48. Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu octowego, jeÊli w jego wodnym roztworze st´˝enie niezdysocjowanych czàsteczek wynosi 1,994 mol/dm3, natomiast st´˝enie jonów wodorowych jest równe 0,006 mol/dm3.

2.49. Oblicz st´˝enie wodnego roztworu kwasu chlorowego(III), jeÊli stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze wynosi 37,4%, natomiast st´˝enie jonów wodorowych rów-na si´ 0,019 mol/dm3.

2.50. Oblicz wartoÊç sta∏ej dysocjacji kwasu octowego, jeÊli w jego 0,5-molowym wodnym roztworze st´˝enie jonów wodorowych wynosi 2,96 · 10–3 mol/dm3.

2.51. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych w 0,75-molowym wodnym roztworze kwasu fluorowodorowego, którego K = 6,76 · 10–4.

a

2.52. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych i niezdysocjowanych czàsteczek kwasu w 0,025-molowym wodnym roztworze kwasu chlorowego(I) HClO, którego K = 2,95 · 10–8.

a

2.53. Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu cyjanowodorowego ( K = 6,17 · 10–10) w jego 0,1-molo-a

wym wodnym roztworze.

2.54. Oblicz stopieƒ dysocjacji i st´˝enie jonów H O+ w wodnym roztworze kwasu chloro-3

octowego o st´˝eniu 0,001 mol/dm3 i sta∏ej dysocjacji K = 1,36 · 10–3.

a

2.55. Oblicz stopieƒ dysocjacji i st´˝enie jonów H O+ w wodnym roztworze kwasu mrów-3

kowego o st´˝eniu 0,5 mol/dm3 i sta∏ej dysocjacji K = 1,84 · 10–4.

a

2.56. Oblicz st´˝enie wodnego roztworu kwasu chlorowego(I), jeÊli stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze wynosi 0,1%, a sta∏a dysocjacji K = 2,95 · 10–8.

a

2.57. Oblicz st´˝enie wodnego roztworu kwasu dichlorooctowego, jeÊli stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze wynosi 34,3%, a sta∏a dysocjacji K = 6,3 · 10–2.

a

2.58. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych w wodnym roztworze kwasu mas∏owego, jeÊli stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze wynosi 1,7%, a sta∏a dysocjacji K = 1,53 · 10–5.

a

2.59. Oblicz wartoÊç sta∏ej dysocjacji kwasu bromooctowego, jeÊli w 0,85-molowym wodnym roztworze kwas ten jest zdysocjowany w 3,8%.

2.60. Oblicz wartoÊç sta∏ej dysocjacji kwasu propanowego, jeÊli w 0,6-molowym wodnym roztworze tego kwasu st´˝enie jonów wodorowych wynosi 2,8 · 10–3 mol/dm3.

2.61. Oblicz st´˝enia jonów powsta∏ych w wyniku dysocjacji kwasu siarkowego(IV) w jego 0,01-molowym wodnym roztworze, jeÊli a = 65,3% i a = 0,1%.

1

2

2.62. Oblicz wartoÊç II stopnia dysocjacji kwasu siarkowego(VI) w jego wodnym roztworze, jeÊli w roztworze tym st´˝enie jonów H O+ wynosi 0,30 mol/dm3, natomiast st´-

3

˝enie jonów HSO– równa si´ 0,20 mol/dm3. Uwaga: a = 100%.

4

1

2.63. Oblicz wartoÊç II stopnia dysocjacji kwasu siarkowego(VI), skoro w jego 2-molowym wodnym roztworze st´˝enie jonów siarczanowych(VI) wynosi 0,01 mol/dm3.

Uwaga: I etap dysocjacji kwasu siarkowego(VI) przebiega nieodwracalnie.

83

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 84

2. Procesy równowagowe w roztworach

2.64. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych i niezdysocjowanych czàsteczek kwasu w wodnym roztworze kwasu octowego ( K = 1,75 · 10–5) o st´˝eniu: a

a) 0,75 mol/dm3,

b) 0,002 mol/dm3.

2.65. Oblicz st´˝enie jonów wodorotlenkowych w wodnym roztworze amoniaku ( K =1,75· 10–5) b

o st´˝eniu:

a) 1,5 mol/dm3,

b) 0,001 mol/dm3.

2.66. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych w wodnym roztworze kwasu siarkowego(IV) ( K = 1,23 · 10–2, K = 6,61 · 10–6) o st´˝eniu 0,04 mol/dm3.

a 1

a 2

2.67. Oblicz st´˝enie jonów amonowych oraz stopieƒ dysocjacji amoniaku ( K = 1,75 · 10–5) b

w jego 2,5-molowym roztworze wodnym.

2.68. Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu fluorowodorowego ( K = 6,76 · 10–4) w jego wodnym a

roztworze o st´˝eniu:

a) 0,8 mol/dm3,

b) 0,008 mol/dm3.

2.69. Wodny roztwór kwasu octowego K = 1,75 · 10–5 rozcieƒczono, w wyniku czego sto-a

pieƒ dysocjacji kwasu wzrós∏ od wartoÊci 0,3% do 0,4%. Oblicz poczàtkowe st´˝enie roztworu oraz st´˝enie po rozcieƒczeniu.

2.70. Oblicz wartoÊç sta∏ej dysocjacji kwasu jednoprotonowego, jeÊli w 0,03-molowym wodnym roztworze kwas ten jest zdysocjowany w 74%.

2.71. Wodny roztwór pewnego kwasu jednoprotonowego o st´˝eniu 0,05 mol/dm3 rozcieƒczono pićiokrotnie wodà. Oblicz wartoÊç stopnia dysocjacji kwasu w roztworze po rozcieƒczeniu, jeÊli w roztworze wyjÊciowym kwas ten by∏ zdysocjowany w 1,75%.

2.72. 300 cm3 0,02-molowego wodnego roztworu pewnego kwasu jednoprotonowego, w którym stopieƒ dysocjacji kwasu wynosi∏ 16,6%, zmieszano z 200 cm3 wodnego roztworu tego samego kwasu, ale o stopniu dysocjacji 1,8%. Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu w tak otrzymanym roztworze.

Autodysocjacja wody i pH roztworów wodnych

2.73. Wypisz wszystkie jony obecne w wodnych roztworach nast´pujàcych zwiàzków: a) NaCl,

c) HNO ,

3

b) KOH,

d) Ba(OH) .

2

2.74. Ustal, jakie pH (mniejsze od 7, wi´ksze od 7 czy równe 7) majà wodne roztwory zwiàzków:

a) HCl, H SO , CH COOH, HF;

2

4

3

b) NaOH, KOH, NH , Sr(OH) .

3

2

Uzasadnij swojà odpowiedê.

2.75. OkreÊl, które z podanych substancji: H PO , Na O, SO , K po wprowadzeniu do wo-3

4

2

4

dy dadzà roztwór o st´˝eniu jonów wodorowych ni˝szym ni˝ st´˝enie jonów wodorotlenkowych. Uzasadnij swojà odpowiedê.

2.76. Ustal, jakie pH (mniejsze od 7, wi´ksze od 7 czy równe 7) majà: ocet, sok z cytryny, coca-cola, b´dàce u˝ywanymi na co dzieƒ roztworami wodnymi. Uzasadnij swojà odpowiedê.

84

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 85

Autodysocjacja wody i pH roztworów wodnych

2.77. OkreÊl, na jaki kolor zabarwi si´ papierek uniwersalny w roztworach otrzymanych przez wprowadzenie podanych substancji do wody:

a) amoniak,

c) tlenek wapnia,

b) sód,

d) tlenek fosforu(V).

Uzasadnij swojà odpowiedê.

2.78. OkreÊl, jakie pH (mniejsze od 7, wi´ksze od 7 czy równe 7) ma roztwór otrzymany przez zmieszanie 200 cm3 0,5-molowego wodnego roztworu Ba(OH) i 300 cm3 0,75-molo-2

wego wodnego roztworu HCl. Wykonaj w tym celu odpowiednie obliczenia.

2.79. Oblicz, jakà obj´toÊç 0,25-molowego wodnego roztworu kwasu azotowego(V) nale-

˝y dodaç do 320 cm3 0,15-molowego wodnego roztworu KOH, aby doprowadziç je-go pH do wartoÊci 7.

2.80. Oblicz pH roztworów wodnych o nast´pujàcych st´˝eniach jonów wodorowych: a) 1 mol/dm3, e)

10–7 mol/dm3,

b) 0,1 mol/dm3,

f) 10–13 mol/dm3,

c) 0,01 mol/dm3,

g) 0,2 mol/dm3,

d) 10–4 mol/dm3,

h) 0,5 mol/dm3.

2.81. Oblicz pH i pOH roztworów wodnych o nast´pujàcych st´˝eniach jonów wodorowych:

a) 10–5;

c) 10–14;

b) 0,05;

d) 3,4 · 10–9.

2.82. Oblicz st´˝enia jonów wodorowych w roztworach wodnych o nast´pujàcych warto-

Êciach pH:

a) 1;

c) 7;

e) 2,5;

b) 2;

d) 12;

f) 4,3.

2.83. Oblicz st´˝enia jonów wodorowych i wodorotlenkowych w roztworach wodnych o nast´pujàcych wartoÊciach pH:

a) 2;

d) 3,5;

b) 11;

e) 9,6.

c) 7;

2.84. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych i wodorotlenkowych w 0,01-molowym kwasie solnym. Oblicz pH i pOH tego roztworu.

2.85. Oblicz st´˝enie jonów wodorowych i wodorotlenkowych w 0,001-molowej zasadzie sodowej. Oblicz pH i pOH tego roztworu.

2.86. Oblicz pH i pOH nast´pujàcych roztworów wodnych: a) 0,1-molowego roztworu HClO ,

4

b) 0,5-molowego roztworu HNO ,

3

c) 0,02-molowego roztworu KOH,

d) 0,08-molowego roztworu Ba(OH) .

2

2.87. W pewnym roztworze wodnym suma st´˝eƒ jonów H O+ i OH– wynosi 2 · 10–4 mol/dm3.

3

Odczyn tego roztworu jest:

a) kwaÊny,

c) oboj´tny,

b) zasadowy,

d) nie mo˝na okreÊliç odczynu roztworu.

85

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 86

2. Procesy równowagowe w roztworach

2.88. Oblicz pH wodnego roztworu kwasu azotowego(III) o st´˝eniu 1,5% i sta∏ej dysocjacji K = 7,08 · 10–4. GśtoÊç roztworu przyjmij za równà gśtoÊci wody.

a

2.89. Oblicz pH wodnego roztworu amoniaku o st´˝eniu 0,02 mol/dm3 i sta∏ej dysocjacji K = 1,75 · 10–5.

b

2.90. Oblicz pH wodnego roztworu HF ( K = 6,76 · 10–4), wiedzàc, ˝e w roztworze tym a

kwas jest zdysocjowany w 1,64%.

2.91. Oblicz, jakà obj´toÊç wody nale˝y dodaç do 50 cm3 0,02-molowego wodnego roztworu HClO , aby doprowadziç jego pH do wartoÊci 3.

3

2.92. Zmieszano 250 cm3 0,5-molowego wodnego roztworu KOH z 350 cm3 0,3-molowego wodnego roztworu HNO . Oblicz pH tak uzyskanego roztworu.

3

2.93. Oblicz, o ile zmaleje pH 0,25-molowego wodnego roztworu Ba(OH) , jeÊli do 2

75 cm3 tego roztworu doda si´ 115 cm3 0,2-molowego wodnego roztworu HCl.

2.94. Oblicz, jakà obj´toÊç 0,5-molowego wodnego roztworu NaOH nale˝y dodaç do 20 cm3 0,5-molowego wodnego roztworu HCl, aby doprowadziç do koƒcowego pH = 1.

2.95. Oblicz pH 0,5-molowego wodnego roztworu HClO, wiedzàc, ˝e stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze wynosi 2,4 · 10–2%.

2.96. Oblicz pH 0,25-molowego wodnego roztworu kwasu octowego ( K = 1,75 · 10–5).

a

2.97. Oblicz pH wodnego roztworu kwasu fluorowodorowego ( K = 6,76 · 10–4) o st´˝eniu: a

a) 1,2 mol/dm3,

b) 0,003 mol/dm3.

2.98. Fenol jest typowym kwasem jednoprotonowym. W wodnym roztworze o st´˝eniu 0,05 mol/dm3 stopieƒ dysocjacji fenolu wynosi 4,47 · 10–3%. Oblicz pH tego roztworu i sta∏à dysocjacji fenolu.

2.99. Oblicz wartoÊç sta∏ej dysocjacji pewnego kwasu jednoprotonowego, jeÊli w wodnym roztworze o pH = 0,89 kwas ten jest zdysocjowany w 19,8%.

2.100. Oblicz wartoÊç sta∏ej dysocjacji pewnego kwasu jednoprotonowego Êredniej mocy, jeÊli w wodnym roztworze o pH = 1,38 kwas ten jest zdysocjowany w 21%.

2.101. Oblicz stopieƒ dysocjacji HCN ( K = 6,17 · 10–10) w jego wodnym roztworze a

o pH = 5,26.

2.102. Oblicz stopieƒ dysocjacji amoniaku ( K = 1,75 · 10–5) w jego wodnym roztworze b

o pH = 11,06.

Teorie kwasów i zasad

2.103. Podane substancje zawarte w roztworze wodnym podziel na kwasy lub zasady Brönsteda–Lowry’ego. Uzasadnij swój wybór.

a) HF, HNO , H SO , CH COOH;

2

2

3

3

b) F–, NO–, SO2–, CH COO–.

2

3

3

2.104. Dla ka˝dego z nast´pujàcych kwasów Brönsteda–Lowry’ego podaj sprz´˝onà z nim zasad´:

a) HCN,

b) H CO , c)

H PO , d)

H O.

2

3

3

4

2

86

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 87

Teorie kwasów i zasad

2.105. Dla ka˝dej z nast´pujàcych zasad Brönsteda–Lowry’ego podaj sprz´˝ony z nià kwas: a) ClO–, c)

OH–,

b) SO2–,

d) NH .

3

3

2.106. WÊród podanych substancji wska˝ te, które w roztworze wodnym mogà byç jedno-czeÊnie kwasami i zasadami Brönsteda–Lowry’ego (sà to tzw. elektrolity amfiprotyczne). Uzasadnij swój wybór.

a) H PO , H PO–, HPO2–, PO3–;

3

4

2

4

4

4

b) HClO , HSO–, CN–, HCO–;

2

3

3

c) NH , H O, H O+, HS–.

3

2

3

2.107. WÊród podanych substancji zawartych w roztworach wodnych wska˝ wszystkie kwasy Brönsteda–Lowry’ego i zapisz dla nich równania reakcji z wodà, ilustrujàce ich w∏asnoÊci kwasowe. W równaniach reakcji wska˝ sprz´˝one pary kwas–zasada.

a) H S, HS–, S2–;

c) HCN, NH , HNO ;

2

3

2

b) H O, H O+, OH–;

d) NH+, HPO2–, BrO–.

2

3

4

4

2.108. WÊród podanych substancji zawartych w roztworach wodnych wska˝ wszystkie zasady Brönsteda–Lowry’ego i zapisz dla nich równania reakcji z wodà, ilustrujàce ich w∏asnoÊci zasadowe. W równaniach reakcji wska˝ sprz´˝one pary kwas–zasada.

a) CH COO–, F–, HSO–;

3

3

b) SO2–, NH , NH+, CN–;

4

3

4

c) H O, H O+, OH–.

2

3

2.109. WÊród podanych substancji zawartych w roztworach wodnych wska˝ wszystkie elektrolity amfiprotyczne (substancje mogàce byç zarówno kwasami, jak i zasadami Brönsteda–Lowry’ego). Zapisz dla nich równania reakcji z wodà, ilustrujàce ich w∏asnoÊci kwasowe i zasadowe. W równaniach reakcji wska˝ sprz´˝one pary kwas–zasada.

a) H CO , HCO–, CO2–;

2

3

3

3

b) HAsO2–, IO–, HSe–;

4

c) H O, H O+, OH–.

2

3

2.110. Pos∏ugujàc si´ wartoÊciami sta∏ych dysocjacji, okreÊl, w którà stron´ przesuni´ta jest równowaga nast´pujàcych reakcji, przebiegajàcych w roztworach wodnych: a) HNO + CH COO–

– + CH COOH

2

3

#

$ NO2

3

b) HCN + F– #

$ HF + CN–

c) HClO + HS–

– + H S

2

#

$ ClO2

2

d) H PO– + HBrO

PO + BrO–

2

4

#

$ H3 4

e) CH COOH + CO2–

COO– + HCO–

3

3

#

$ CH3

3

f) H PO– + S2–

– + HS–

2

4

#

$ HPO4

2.111. WyjaÊnij, dlaczego:

a) H Te jest mocniejszy od H S,

2

2

b) HIO jest s∏abszy od HClO,

c) HNO jest mocniejszy od HNO .

3

2

2.112. W ka˝dej z podanych par wska˝ mocniejszy kwas. Uzasadnij swojà odpowiedê.

a) H SiO i H SO ,

c) H S i HCl,

2

3

2

3

2

b) H SO i H SO ,

d) HCl i HI.

2

3

2

4

87

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 88

2. Procesy równowagowe w roztworach

2.113. Uszereguj podane kwasy od najmocniejszego do najs∏abszego. WyjaÊnij, jakie sà przyczyny ró˝nic mocy tych kwasów.

a) HClO , HClO , HClO , HClO;

2

3

4

b) HCl, HBr, HI;

c) HClO, HBrO, HIO;

d) H S, H Se, H Te.

2

2

2

2.114. W ka˝dej z podanych par wska˝ mocniejszy kwas Brönsteda–Lowry’ego. Uzasadnij swojà odpowiedê.

a) H PO i H PO–;

b) H PO– i HPO2–;

c) H SO i HSO–.

3

4

2

4

2

4

4

2

3

3

2.115. W ka˝dej z podanych par wska˝ zwiàzek silniej zasadowy. Uzasadnij swojà odpowiedê.

a) KOH i LiOH,

c) Fe(OH) i Fe(OH) ,

2

3

b) NaOH i Mg(OH) ,

d) Sn(OH) i Pb(OH) .

2

2

2

2.116. Uszereguj podane zwiàzki od najsilniej do najs∏abiej zasadowego. WyjaÊnij, jakie sà przyczyny ró˝nic zasadowoÊci tych zwiàzków.

a) LiOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH;

b) Mg(OH) , Ca(OH) , Sr(OH) , Ba(OH) ;

2

2

2

2

c) NaOH, Al(OH) , Mg(OH) ;

3

2

d) In(OH) , Al(OH) , Ga(OH) .

3

3

3

2.117. W ka˝dej z podanych par wska˝ mocniejszà zasad´ Brönsteda–Lowry’ego. Uzasadnij swojà odpowiedê.

a) SO2– i HSO–, b)

PO3– i HPO2–, c)

HPO2– i H PO–.

3

3

4

4

4

2

4

Hydroliza soli

2.118. Zapisz czàsteczkowe i jonowe równania reakcji hydrolizy dla podanych soli: a) KF, Na PO , Na S;

b) FeSO , BiCl , Pb(NO ) .

3

4

2

4

3

3 2

2.119. OkreÊl, które z podanych soli ulegajà hydrolizie: a) NaCl, KNO , BaCl , KI;

3

2

b) Na CO , K PO , Na SO ;

2

3

3

4

2

3

c) AlCl , Fe(NO ) , SbCl ;

3

3 3

3

d) BaCO , Ca (PO ) , PbI .

3

3

4 2

2

2.120. OkreÊl, które z podanych soli ulegajà hydrolizie, oraz zapisz dla nich czàsteczkowe i jonowe równania reakcji hydrolizy:

a) K SO , SnCl , CH COONa;

2

4

2

3

b) CaCl , NH Cl, (CH COO) Pb;

2

4

3

2

c) PbS, BaS, NH NO .

4

2

2.121. OkreÊl odczyn wodnych roztworów nast´pujàcych soli: a) KCl, K PO , NH Br;

b) Ba(NO ) , Na S, Al (SO ) .

3

4

4

3 2

2

2

4 3

2.122. WÊród podanych soli wska˝ te, które ulegajà hydrolizie, dajàc zasadowy odczyn roztworu wodnego:

a) BaCO , NaClO, K SO , Na SiO ; b)

(NH ) SO , AgI, KCN, NaIO.

3

2

3

2

3

4 2

4

88

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 89

Iloczyn rozpuszczalnoÊci

2.123. WÊród podanych soli wska˝ te, które ulegajà hydrolizie, dajàc kwasowy odczyn roztworu wodnego:

a) PbBr , Fe(NO ) , SrSO , Co(NO ) ;

2

3 2

4

3 2

b) MnCl , K AsO , PbSO , ZnSO .

2

3

4

4

4

2.124. Wska˝ ten zestaw, w którym wyst´pujà wy∏àcznie sole o oboj´tnym odczynie roztworu wodnego:

a) NaMnO , Ba(NO ) , Na CO ;

4

3 2

2

3

b) KCl, NaNO , CH COONH ;

3

3

4

c) AlBr , K SO , NaCN;

3

2

4

d) Na S, NH Cl, NaNO .

2

4

3

2.125. Napisz równania reakcji zachodzàcych podczas rozpuszczania w wodzie nast´pujà-

cych zwiàzków:

a) Al (SO ) , b)

KCN,

c)

Na SO .

2

4 3

2

4

2.126. Napisz równania reakcji zachodzàcych podczas rozpuszczania w wodzie nast´pujà-

cych zwiàzków:

a) NH Cl, b)

FeSO ,

c) NaCl.

4

4

2.127. Podaj sposób, w jaki mo˝na cofnàç hydrolizńast´pujàcych soli: a) Na CO , c)

FeSO ,

2

3

4

b) AlCl , d)

Pb(NO ) .

3

3 2

2.128. WyjaÊnij, dlaczego podczas rozpuszczania chlorku antymonu(III) w wodzie nast´-

puje wytràcanie siósadu. W jaki sposób mo˝na temu zapobiec?

2.129. WyjaÊnij, dlaczego podczas rozpuszczania w wodzie altacetu (leku stosowanego do przygotowywania ok∏adów) nast´puje wytràcanie si´ k∏aczkowatego osadu. G∏ównym sk∏adnikiem altacetu jest octan glinu.

2.130. WyjaÊnij, dlaczego wodny roztwór proszku do prania ma odczyn zasadowy.

Iloczyn rozpuszczalnoÊci

2.131. Napisz wyra˝enie na iloczyn rozpuszczalnoÊci nast´pujàcych soli: a) CaCO , b)

PbCl ,

c) Pb (PO ) .

3

2

3

4 2

2.132. Porównaj wartoÊci iloczynów rozpuszczalnoÊci siarczanu(VI) strontu, siarczanu(VI) wapnia i siarczanu(VI) baru i na tej podstawie oceƒ, która z tych soli ma w roztworze nasyconym najwi´ksze st´˝enie jonów siarczanowych(VI). Dane dotyczàce iloczynów rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.133. Opisz zjawiska, jakie zajdà w roztworze nasyconym AgCl, jeÊli dodasz do niego pa-r´ kropli st´˝onego roztworu KCl. Odpowiedê uzasadnij.

2.134. WyjaÊnij, dlaczego w tablicach rozpuszczalnoÊci przy osadzie Ag SO dodano: „wy-2

4

tràca si´ tylko ze st´˝onych roztworów”, a na przyk∏ad przy AgI nie ma takiej adno-tacji. Dane dotyczàce iloczynów rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.135. Iloczyn rozpuszczalnoÊci BaSO równa si´ 1,1 · 10–10, a iloczyn rozpuszczalnoÊci 4

BaCO wynosi 3,0 · 10–9, co oznacza, ˝e obie sole rozpuszczajà si´ bardzo trudno, 3

89

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 90

2. Procesy równowagowe w roztworach

przy czym BaSO rozpuszcza sińieco gorzej ni˝ BaCO . Dodawanie jonów wodo-4

3

rowych do nasyconego roztworu ka˝dej z soli powoduje, ˝e BaCO stopniowo si´

3

rozpuszcza, natomiast iloÊç osadu BaSO nie ulega zmianie. WyjaÊnij przyczyny te-4

go zjawiska.

2.136. W roztworze znajduje si´ mieszanina jonów chlorkowych i jodkowych o takim sa-mym st´˝eniu molowym. Do tak przygotowanego roztworu dodawano kroplami roztwór Pb(NO ) . Oceƒ, który z jonów wytràci si´ jako pierwszy, porównujàc war-3 2

toÊci iloczynów rozpuszczalnoÊci.

2.137. Oblicz st´˝enie jonów jodkowych zawartych w nasyconym roztworze jodku srebra.

Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.138. Oblicz st´˝enie jonów siarczanowych(VI) zawartych w nasyconym roztworze siarczanu(VI) wapnia. Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒ-

cu zbioru.

2.139. Oblicz st´˝enie jonów baru w nasyconym roztworze chromianu(VI) baru. Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.140. Oblicz, czy wytràci siósad chlorku o∏owiu(II), jeÊli do 1 dm3 roztworu azotanu(V) o∏owiu o st´˝eniu 0,02 mol/dm3 dodasz 0,1 cm3 st´˝onego kwasu solnego (o st´˝eniu 10 mol/dm3). Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.141. Oblicz, czy wytràci siósad chlorku srebra, jeÊli do 1 dm3 roztworu azotanu(V) srebra o st´˝eniu 0,02 mol/dm3 dodasz 0,1 cm3 st´˝onego kwasu solnego (o st´˝eniu 10 mol/dm3). Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.142. WyjaÊnij, dlaczego podczas dodawania do roztworu FeSO wodnego roztworu 4

Na CO nast´puje wytràcenie siósadu wodorotlenku ˝elaza(II), a nie w´glanu ˝e-2

3

laza(II). Iloczyn rozpuszczalnoÊci Fe(OH) jest równy 7,9 · 10–16, zaÊ iloczyn roz-2

puszczalnoÊci FeCO wynosi 3,9 · 10–11.

3

2.143. Oceƒ, porównujàc wartoÊci iloczynów rozpuszczalnoÊci, czy podczas dodawania wodnego roztworu siarczku sodu do roztworu siarczanu(VI) cynku wytràci siósad wodorotlenku cynku czy siarczku cynku. Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.144. Jaki osad wytràci siź roztworu siarczanu(VI) cynku, jeÊli dodamy do niego rów-nomolowà mieszanin´ w´glanu sodu i siarczku sodu? Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.145. Oblicz st´˝enie jonów o∏owiu(II) i jonów chlorkowych w nasyconym roztworze chlorku o∏owiu(II). Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒ-

cu zbioru.

2.146. Oblicz st´˝enie jonów siarczanowych(VI) i jonów srebra w nasyconym roztworze siarczanu(VI) srebra. Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.147. Oblicz pH nasyconego roztworu wodorotlenku magnezu. Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

90

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 91

Zadania testowe

2.148. Zmieszano ze sobà równe obj´toÊci: roztworu siarczanu(VI) sodu o st´˝eniu 9,1 · 10–2 mol/dm3 i roztworu chlorku wapnia o st´˝eniu 2 · 10–4 mol/dm3. Czy wytrà-

ci siósad siarczanu(VI) wapnia? Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.149. Oblicz masÁgCl, który rozpuÊci si´ w 300 cm3 0,01-molowego roztworu chlorku potasu. Dane dotyczàce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

2.150. Oblicz maksymalne st´˝enie jonów baru, jakie mo˝na uzyskaç przez rozpuszczenie siarczanu(VI) baru w 0,02-molowym roztworze siarczanu(VI) sodu. Dane dotyczà-

ce iloczynu rozpuszczalnoÊci znajdujà sińa koƒcu zbioru.

Zadania testowe

2.151. Wiedzàc, ˝e prawid∏owa jest tylko jedna odpowiedê, rozwià˝ nast´pujàce zadania: 1. Do 100 cm3 0,1-molowego roztworu kwasu octowego dodano 0,4 g sta∏ego NaOH. W otrzymanym roztworze pH jest:

a) równe 7,

b) wi´ksze od 7,

c) mniejsze od 7,

d) nie mo˝na jednoznacznie okreÊliç pH tego roztworu.

2. Wska˝ zestaw zawierajàcy wy∏àcznie zwiàzki b´dàce w roztworze wodnym kwasami Brönsteda–Lowry’ego:

a) H O+, H+, NH+;

c) HF, H O+, NH+;

3

4

3

4

b) NH , H O, HF;

d) H S, OH–, H O+.

3

2

2

3

3. Wska˝ zestaw, w którym kwasy uporzàdkowano od najmocniejszego do najs∏abszego:

a) HI, HBr, HCl;

c) H SO , HNO , H PO , H PO ;

2

3

3

3

3

3

4

b) HCl, HBr, HI;

d) HIO , HBrO , HClO , HClO .

4

4

4

3

4. Aby cofnàç hydrolizśiarczanu(VI) miedzi(II), do roztworu tej soli trzeba dodaç: a) wodorotlenku sodu,

b) kwasu siarkowego(VI),

c) kwasu siarkowego(VI) lub wodorotlenku sodu,

d) hydrolizy tej soli nie mo˝na cofnàç.

5. Wska˝ zdanie prawdziwe.

a) Woda jest zasadà Brönsteda–Lowry’ego, poniewa˝ nie mo˝e byç dawcà jonu H+.

b) Woda jest zasadà Lewisa, poniewa˝ ma wolne pary elektronowe.

c) Woda jest zasadà Lewisa, poniewa˝ jest akceptorem pary elektronowej.

d) Woda nie jest zasadà.

6. Wska˝ poprawny zestaw wzorów i nazw jonów:

a) HPO2– – jon wodorofosforanowy(V), HCO– – jon wodorow´glanowy; 4

3

b) CuOH+ – jon hydroksomiedzi(I), HS– – jon wodorosiarczkowy; c) AlOH+ – jon hydroksoglinu, HSO– – jon wodorosiarczanowy(VI); 4

d) CrOH+ – jon hydroksochromu(II), H PO– – jon diwodoroortofosforanowy(V).

2

4

91

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 92

2. Procesy równowagowe w roztworach

7. Wska˝ zestaw soli, które ulegajà hydrolizie, dajàc zasadowy odczyn roztworu wodnego:

a) K PO , Na CO , KCN;

3

4

2

3

b) MgCO , K SiO , NaF;

3

2

3

c) KClO , NaCN, KF;

4

d) NH Cl, K SO , Na PO .

4

2

3

3

4

8. W wodnym roztworze chlorku baru st´˝enie jonów chlorkowych jest równe 0,3 mol/dm3. St´˝enie jonów barowych w tym roztworze wynosi: a) 0,3 mol/dm3,

b) 0,6 mol/dm3,

c) 0,15 mol/dm3,

d) nie mo˝na okreÊliç st´˝enia jonów barowych bez znajomoÊci wartoÊci sta∏ej dysocjacji soli.

9. Wska˝ zestaw zawierajàcy wy∏àcznie mocne elektrolity: a) HCl, HNO , HF;

3

b) HClO , Ba(OH) , NaCN;

4

2

c) H SO , H SO , K SO ;

2

4

2

3

2

3

d) H PO , HCl, H SO .

3

4

2

4

10. Sta∏a dysocjacji kwasu fluorowodorowego zale˝y od: a) st´˝enia roztworu,

b) temperatury,

c) temperatury i st´˝enia roztworu,

d) kwas fluorowodorowy nie ma sta∏ej dysocjacji.

11. W wodnym roztworze kwasu siarkowego(VI) wyst´pujà jony i czàsteczki; wska˝

w∏aÊciwy zestaw:

a) H SO , HSO–, SO2–, H+;

2

4

4

4

b) tylko HSO–, SO2–, H+;

4

4

c) H SO , HSO–, SO2–, H+, OH–;

2

4

4

4

d) HSO–, SO2–, H+, OH–.

4

4

12. Po zmieszaniu wodnego roztworu siarczanu(VI) sodu z wodnym roztworem chlorku baru zaobserwowano:

a) wydzielanie si´ gazu,

b) wytràcanie siósadu,

c) zmian´ barwy roztworu,

d) nie zaobserwowano ˝adnych zmian.

13. Papierek uniwersalny zanurzony w wodnym roztworze przybra∏ barwńiebieskà.

Roztwór zawiera∏:

a) NaNO ,

c) FeSO ,

3

4

b) HCl,

d) NH .

3

2.152. Wiedzàc, ˝e prawid∏owa jest tylko jedna odpowiedê, rozwià˝ nast´pujàce zadania: 1. W 0,1-molowym roztworze HBr pH wynosi:

a) 0,1;

c) 13;

b) 1;

d) nie mo˝na okreÊliç pH bez znajomoÊci K .

a

92

LCZ3-02 3/14/05 12:17 PM Page 93

Zadania testowe

2. 0,1-molowy roztwór kwasu HR ma pH = 4. Sta∏a dysocjacji tego kwasu wynosi: a) 10–9,

c) 4 · 10–4,

b) 10–7,

d) 10–3.

3. W 0,1-molowym roztworze HCN ( K = 6,17 · 10–10) pH wynosi: a

a) 6,5;

c) 5,1;

b) 0,5;

d) 5,5.

4. W 0,1-molowym roztworze NaOH pH wynosi:

a) 1,

c) 9,

b) 4,

d) 13.

5. St´˝enie jonów chlorkowych wynosi 0,6 mol/dm3, stàd st´˝enie chlorku ˝elaza(III) w tym roztworze równa si´:

a) 0,2 mol/dm3,

c) 0,6 mol/dm3,

b) 1,8 mol/dm3,

d) 0,18 mol/dm3.

6. St´˝enie jonów azotanowych(III) w 0,1-molowym roztworze kwasu azotowego(III) ( K = 7,08 · 10–4) wynosi:

a

a) 4 · 10–5 mol/dm3,

c) 0,00000063 mol/dm3,

b) 8,4 · 10–3 mol/dm3,

d) 0,00004 mol/dm3.

7. Zmieszano 50 cm3 0,2-molowego roztworu HCl z 40 cm3 0,02-molowego roztworu HCl. W tak otrzymanym roztworze pH jest równe:

a) 1,96;

c) 0,92;

b) 2;

d) 9,2.

8. Stopieƒ dysocjacji kwasu octowego ( K = 1,75 · 10–5) w jego 0,1-molowym roza

tworze wynosi:

a) 1,3 · 10–2%;

c) 0,13;

b) 0,13%;

d) 1,3%.

9. W 0,01-molowym roztworze HClO po dodaniu do 100 cm3 tego roztworu 400 cm3

4

wody wartoÊç pH:

a) nie zmieni si´, bo HClO jest mocnym kwasem i stopieƒ jego dysocjacji nie za-4

le˝y od st´˝enia;

b) wzroÊnie z pH = 1,7 do pH = 2,7;

c) wzroÊnie z pH = 2 do pH = 2,7;

d) zmaleje o 1, bo kwas zosta∏ rozcieƒczony.

10. Wodny roztwór wodorotlenku MeOH o st´˝eniu 0,01 mol/dm3 zawiera 10–4 mol/dm3

jonów OH–. Stopieƒ dysocjacji tego wodorotlenku wynosi: a) 0,5%;

c) 0,1%;

b) 5 · 10–3%;

d) 1%.

11. St´˝enie wodnego roztworu kwasu octowego ( K = 1,75 · 10–5), w którym stopieƒ

a

dysocjacji jest równy 15%, wynosi:

a) 1,75 · 10–5 mol/dm3,

b) 7,5 · 10–4 mol/dm3,

c) 6,61 · 10–5 mol/dm3,

d) 6,61 · 10–4 mol/dm3.

93