WADY POSTAWY CIAŁA W PŁASZCZYŹNIE STRZAŁKOWEJ

Na podstawie stopni pochylenia miednicy oraz ruchomości kręgosłupa

rozróŜnia się pięć zasadniczych typów wadliwej postawy: plecy wklęsłe,

plecy okrągłe, plecy wklęsło-okrągłe, plecy kołyskowe, plecy płaskie.

1. Plecy wklęsłe – są wadą odcinka lędźwiowego

kręgosłupa,

w

której

występuje

zwiększone

przodopochylenie miednicy oraz zwykle prawidłowa

ruchomość kręgosłupa. Sylwetkę dziecka z plecami

wklęsłymi

charakteryzuje:

nadmiernie

pogłębiona

lordoza lędźwiowa (tzw. hiperlordoza lędźwiowa);

towarzyszy temu, obok zwiększonego przodopochylenia

miednicy, wypięty brzuch (tzw. przodujący brzuch),

uwypuklenie pośladków i tułów pochylony do przodu.

Plecy wklęsłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą.

Wśród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy

wklęsłe na tle dystonii mięśniowej. Dystonię mięśniową w

plecach wklęsłych charakteryzuje nadmierne napięcie i

często przykurcz mięśni prostownika grzbietu odcinka

lędźwiowego,

czworobocznego

lędźwi,

biodrowo-

lędźwiowego, prostego uda, przy jednoczesnym osłabieniu

i rozciągnięciu mięśni brzucha (zwłaszcza mięśnia

prostego brzucha), pośladkowych wielkich i kulszowo-

goleniowych.

Przyczyną tego stanu rzeczy są: przykurczone mięśnie: prostowniki

grzbietu w odcinku lędźwiowym (czworoboczne lędźwi, biodrowe –

lędźwiowe, proste uda) oraz wydłuŜone mięśnie: prosty brzucha, skośny

zewnętrzny i wewnętrzny, pośladkowe wielkie oraz kulszowo - goleniowe.

Zmiany w obrębie miednicy i odcinka lędźwiowego kręgosłupa są podobne jak

w plecach wklęsło - wypukłych.

Postępowanie korekcyjne w tej wadzie (zadania):

1. WydłuŜenie (mięśni nadmiernie napiętych w pozycji oddalenia przyczepów):

• mięśni prostowników grzbietu w odcinku lędźwiowym;

• mięśni zginaczy stawu biodrowego (głównie biodrowo - lędźwiowych).

2. Skrócenie:

• mięśni brzucha;

• mięśnie kulszowo – goleniowego;

• mięśni pośladkowych.

3. Wzmacnianie: mięśni osłabionych – w pozycji zbliŜenia przyczepów.

2. Plecy okrągłe – jest to wada lokalizująca

się w odcinku piersiowym kręgosłupa. Jest ona

połączona z ograniczoną ruchomością kręgosłupa

(długa i utrwalona kifoza piersiowa) oraz

ze zmniejszonym przodopochyleniem miednicy.

Przy zbyt małej lordozie lędźwiowej cały tułów

nachylony jest do przodu, a równowagę moŜna

utrzymać przez cofnięcie całej miednicy ku tyłowi.

Segmentarna kompensacja dokonuje się poza tym

w odcinku szyjnym – zwiększenie lordozy szyjnej

i pochylenie głowy do przodu. Ten typ wady

zdarza się najczęściej u osób z astenicznym typem

budowy. W przypadkach pleców okrągłych

dochodzi do takich odchyleń od normy jak:

zwiotczenie mięśni grzbietu, przykurcz mięśni

piersiowych, często spłaszczenie klatki piersiowej, wysunięcie do przodu

barków, odstawanie łopatek. Kolana i łokcie są często w pozycji lekkiego zgięcia. Przy tym typie wady, tak jak w poprzednich, dochodzi równieŜ

do zaburzeń i mniejszej sprawności układu oddechowego i krąŜenia.

Przyczyną tego stanu rzeczy są: przykurczone mięśnie: brzucha,

prostowniki biodra i mięśnie piersiowe oraz nadmiernie wydłuŜone mięśnie:

zginacze biodra, prostowniki grzbietu w odcinku piersiowym.

Postępowanie korekcyjne w tej wadzie (zadania):

1. Zwiększenie ruchomości kręgosłupa.

2. Skrócenie i wzmacnianie:

• mięśni grzbietu na całej długości;

• mięśni ustalające łopatki;

• mięśni zginaczy uda.

3. WydłuŜenie:

• mięśni karku i szyi;

• mięśni brzucha;

• mięśni prostowników uda (pośladkowych, kulszowo-goleniowych).

4. WydłuŜenie, względnie rozciągnięcie:

• mięśni piersiowych (wielkich i małych);

• mięśni zębatych przednich.

3. Plecy wklęsło-okrągłe – są wadą postawy, w której

występują równocześnie cechy charakterystyczne dla pleców

okrągłych i wklęsłych. U dziecka z tą wadą stwierdza

się zarówno pogłębienie kifozy piersiowej, jak i lordozy

lędźwiowej. Wadzie tej towarzyszy zwiększony kąt

przodopochylenia miednicy co doprowadza do nadmiernej

lordozy lędźwiowej, a przez odcinkową kompensację

dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej. Na skutek

zwiększonego

przodopochylenia

miednicy

mięśnie

pośladkowe (prostowniki biodra) ulegają rozciągnięciu,

zwiotczeniu i osłabieniu oraz uwypukleniu. Towarzyszy

temu

zwykle

prawidłowa

ruchomość

kręgosłupa.

Zmienione ustawienie miednicy i ukształtowanie kręgosłupa

wpływa na stan mięśni i więzadeł. Mięśnie prostownika

grzbietu w odcinku piersiowym ulegają rozciągnięciu

(są osłabione), mięsnie piersiowe większe są w stanie

przykurczu, czego efektem są barki wysunięte w przodu i rozsunięte oraz odstające od klatki piersiowej łopatki. Głowa w stosunku do tułowia

usytuowana w przedzie (broda nie rzutuje na mostek), górna część klatki

piersiowej często spłaszcza się i bierze mniejszy udział w oddychaniu.

Zwiększona lordoza lędźwiowa przesuwa narządy jamy brzusznej ku przodowi

i pod ich naporem ulegają rozciągnięciu i osłabieniu mięśnie brzucha

co powoduje wypięty (przodujący) brzuch. Zmiany te nie tylko zaburzają

sprawność statyczno-dynamiczną ciała, lecz upośledzają czynność narządów

wewnętrznych. Przesunięcie na rządów jamy brzusznej upośledza ruchy

oddechowe przepony i utrudnia odpływ z nich krwi Ŝylnej.

Przyczyną tego stanu rzeczy są: przykurczone mięśnie zwiększające

przodopochylenie miednicy (zginacze biodra – mięśnie biodrowo-udowy

i prosty uda), prostowniki grzbietu w odcinku lędźwiowym i mięśnie

piersiowe, a takŜe osłabione mięśnie: brzucha, prostowniki biodra

i prostowniki grzbietu w odcinku piersiowym.

Postępowanie korekcyjne w tej wadzie (zadania):

1. Skracanie:

• mięśni brzucha,

• mięśni prostowników uda (pośladkowych, kulszowo-goleniowych),

• mięśni grzbietu w odcinku piersiowym,

• mięśni ustalających łopatki (np. równoległobocznych),

2. WydłuŜanie:

• mięśnie grzbietu w odcinku lędźwiowym,

• mięśnie karku i szyi.

3. WydłuŜanie, względnie rozciąganie:

• mięśni zginaczy uda (głownie biodrowo - lędźwiowych);

• mięśni przywodzących barki (głównie piersiowych większych).

4. Plecy kołyskowe. W tym typie wady równieŜ

występuje

zwiększone

przodopochylenie

miednicy. OdróŜnia je od pleców wklęsło -

wypukłych: ograniczona ruchomość kręgosłupa

oraz długa, duŜa i utrwalona kifoza piersiowa, co

z kolei wpływa na skrócenie obu lordoz. W

odcinku szyjnym występuje pogłębiona lordoza

szyjna, a w odcinku lędźwiowo-krzyŜowym

kręgosłup odgina się ostro do tyłu, tworząc krótką,

lecz głęboką i ostrą, lordozę lędźwiową. Spojenie

łonowe jest tu najbardziej wystającą ku

przodowi częścią ciała (wystający brzuch).

Głowa i barki są wysunięte do przodu, a łopatki

odstające. W tej wadzie, tak jak w poprzedniej

klatka

piersiowa

jest

spłaszczona,

przez

co równieŜ dochodzi do upośledzenia oddychania i krąŜenia, zmian

w układzie barków i łopatek, zaburzeń trawienia, zaburzeń miesiączkowania

u kobiet, a ponadto ludzie z tymi zmianami doznają często bólów w okolicy

krzyŜowej.

Postępowanie korekcyjne w tej wadzie (zadania podobnie jak w plecach

wklęsło - wypukłych):

1. Skracanie:

• mięśni brzucha,

• mięśni prostowników uda (pośladkowych, kulszowo-goleniowych),

• mięśni grzbietu w odcinku piersiowym,

• mięśni ustalających łopatki (np. mięsni równoległobocznych),

2. WydłuŜanie:

• mięśni grzbietu w odcinku lędźwiowym,

• mięśni karku i szyi.

3. WydłuŜanie, względnie rozciąganie:

• mięśni zginaczy uda (głownie biodrowo - lędźwiowego);

• mięśni przywodzących barki (głównie piersiowych większych).

4. Zwiększenie ruchomości kręgosłupa w odcinku piersiowym.

5. Plecy płaskie. Występuje tu zmniejszenie

przodopochylenia

miednicy

z

prawidłowo

ruchomym kręgosłupem i zmniejszenie wszystkich

wygięć fizjologicznych kręgosłupa (zbyt mała

lordoza lędźwiowa oraz kifoza piersiowa). Ten

rodzaj wady obserwuje się dość często u osób słabo

umięśnionych(o astenicznej budowie ciała). W tych

bowiem przypadkach, udział układu mięśniowego

w równowaŜeniu segmentów ciała jest znikomy.

RównowaŜenie to następuje więc w sposób bierny -

na linii: zmniejszenie przodopochylenia miednicy,

spłycenie lordozy lędźwiowej, spłaszczenie kifozy

piersiowej. Ostatnio podkreśla się równieŜ, Ŝe

podobny mechanizm moŜe występować na odmianę i

u osób silnie umięśnionych. W tych przypadkach,

rozwija on się głównie w trakcie rozwoju dzieci wcześnie rozpoczynających

intensywne ćwiczenia - zwłaszcza w warunkach elongacji i hiperkorekcji oraz

nieprzemyślanego stosowania ćwiczeń antylordotycznych. Wielu autorów

podkreśla, Ŝe pierwotną przyczyną tej wady jest nie wykształcenie się

prawidłowego przodopochylenia miednicy, np. w wypadku krzywiczego garbu

siedzeniowo-grzbietowego. U tych osobników występuje takŜe płaska klatka

piersiowa i opadające (obniŜone) barki, a niekiedy i odstawanie łopatek.

Płaska budowa ciała nie sprzyja równieŜ właściwemu funkcjonowaniu

narządów wewnętrznych klatki piersiowej oraz jamy brzusznej. U osób słabo

umięśnionych, plecy płaskie sprzyjają takŜe rozwojowi bocznych skrzywień

kręgosłupa. Zmniejszenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa upośledza rów-

nieŜ jego funkcjonowanie jako amortyzatora wstrząsów głowy, stąd wada ta

sprzyja często występowaniu uporczywych bólów głowy. Przyczyną tego

stanu rzeczy są: przykurczone mięśnie brzucha i prostowniki biodra oraz

wydłuŜone mięśnie zginacze biodra.

Postępowanie korekcyjne w tej wadzie (zadania):

1. Skracanie:

• mięśni grzbietowych w odcinku lędźwiowym;

• mięśni zginaczy uda (głównie biodrowo-lędźwiowych);

• mięśni unoszących barki (naramiennych, górną część mięśnia

czworobocznego).

2. WydłuŜanie:

• mięśni brzucha,

• mięśni pośladkowych,

• mięśni kulszowo - goleniowych.

3. WydłuŜanie względnie rozciąganie: mięśni kulszowo – goleniowych.