DIETETYKA/ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

48

www.weterynaria.elamed.pl

STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2010

W zależności od rodzaju choroby lub

urazu oraz objętego nią narządu możemy
zaproponować dwa sposoby dożywiania
zwierzęcia po zabiegu:
– metodą enteralną,
– metodą parenteralną (1, 2, 5).

Często w początkowym okresie tera-

pii (indywidualnie, w zależności od przy-
padku) stosuje się połączenie obu spo-
sobów dożywiania zwierząt: żywienie
enteralne i częściowe parenteralne (płyny
nawadniające, roztwory aminokwasowe
z dodatkiem witamin i związków mine-
ralnych, emulsje tłuszczowe itp.).

Jeżeli zwierzę przed zabiegiem było

w dobrej kondycji i ingerencja chirur-
giczna nie obejmuje przewodu pokar-
mowego oraz nie ma lekarskich wskazań
co do określonej diety, nie zmieniamy jej.
Podajemy zwierzęciu jego karmę bytową
w mniejszej ilości, ale częściej. Czasa-
mi stosuje się zamianę formy produktu

Jama brzuszna psa lub kota może być
poddawana wielu różnym zabiegom
chirurgicznym, w zależności od rodza-
ju choroby/urazu lub zaistniałej potrze-
by (sterylizacja). Najprostszą operacją
obejmującą ten obszar jest sterylizacja
zdrowego, szczupłego zwierzęcia, doko-
nywana z cięcia w linii białej. Niemniej
jednak w wypadku takich chorób, jak:
ropomacicze, wzdęcie i rozszerzenie żo-
łądka, obecność ciała obcego, lub wsku-
tek urazu mechanicznego (np. wypadku
komunikacyjnego) wymagana jest na-
tychmiastowa interwencja chirurgicz-
na. Zdarza się również, że decydujemy
się na diagnostyczną laparoskopię lub
laparotomię. W zależności od typu pla-
nowanego (lub nieplanowanego) zabiegu
możemy przygotować (lub nie) zwierzę
dietetycznie przed operacją oraz zalecić
odpowiednie postępowanie dietetyczne
po zabiegu.

dr n. wet. Agnieszka Kurosad

Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Abstract

Two methods of nutritional support
can be involved in the medical treat-
ment of specifi c diseases or injuries.
Improvement of food palatability and
forced feeding (syringe, tube) are the
most important enternal feeding me-
thods. Each of them needs a specially
formulated diet.

Key words

enternal feeding, diet, dog, cat

Streszczenie

W zależności od rodzaju choroby lub
urazu oraz objętego nią narządu mo-
żemy zastosować dwa sposoby doży-
wiania zwierzęcia po zabiegu: metodę
enteralną i parenteralną. Dożywianie
dojelitowe wiąże się z apetyzacją po-
siłków lub zastosowaniem karmienia
wymuszonego (strzykawka, zgłębnik).
Każdy sposób żywienia dojelitowego
wymaga określonej diety.

Słowa kluczowe

dożywianie dojelitowe, diety, pies, kot

Żywienie psów

po zabiegach operacyjnych
na jamie brzusznej

POST-OPERATIVE NUTRITION FOR DOGS RECOVERING
FROM ABDOMINAL SURGERY

Nazwa kwasu
tłuszczowego

Łój wołowy

(g/100 g)

Tłuszcz

drobiowy
(g/100 g)

Olej z ryb

(g/100 g)

Olej

słonecznikowy

(g/100 g)

kwas palmitynowy

7,4

20,04

16,2

6,3

kwas stearynowy

24,2

4,4

2,4

3,8

kwas oleinowy

13,8

37,6

10,9

20,9

kwas linolowy

3,9

12,3

1,2

62,3

kwas α-linolenowy

0,5

0,5

1,2

0,1

kwas arachidonowy

0,6

0,2

0,4

< 0,1

kwas eikozapenta-

enowy (EPA)

< 0,1

< 0,1

14,1

< 0,1

kwas dokozaheksa-

enowy (DHA)

< 0,1

< 0,1

11,9

< 0,1

Nazwa leku

Dawka leku

Cyproheptadine (prep. Peritol)

2-4 mg/kota – 1 lub 2 x dziennie

przez tydzień

Diazepam 1

mg/kota/dzień

Oxazepam

2 mg/kota, 2 x dziennie

Tabela 2. Przykładowe leki stymulujące apetyt u zwierząt (2)

Tabela 1. Kompozycja kwasów tłuszczowych w wybranych źródłach tłuszczu (2)

DIETETYKA/ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

49

www.weterynaria.elamed.pl

STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2010

z karmy suchej na wilgotną. W wypadku zabiegu steryliza-
cji zaleca się wprowadzenie po zabiegu pokarmu dla zwie-
rząt sterylizowanych (ograniczona ilość kalorii, umiarkowa-
nie – tłuszczowa dieta z większą zawartością włókna) w celu
profi laktyki nadwagi i otyłości, która bardzo często obejmuje
tę grupę psów i kotów.

A

PETYZACJA

POSIŁKÓW

W wypadku zwierząt nerwowych oraz suk ras małych i minia-
turowych (np. yorkshire terrier) po zabiegu sterylizacji może
nastąpić częściowa lub całkowita utrata apetytu, dlatego w tej
grupie psów zaleca się różne metody apetyzacji posiłków oraz
podaż pokarmu „z ręki”. Najbardziej typowym sposobem po-
prawienia smakowitości karmy jest jej podgrzanie do tempera-
tury pokojowej (w wypadku diety domowej lub karmy wilgot-
nej) bądź namoczenie w ciepłej wodzie karmy suchej (karmę
zalaną ciepłą wodą pozostawiamy na ok. 10 minut pod przy-
kryciem i po upływie tego czasu podajemy ją zwierzęciu). In-
nym skutecznym sposobem, jeżeli nie ma medycznych przeciw-
wskazań (przewlekła niewydolność nerek – CRF, nadciśnienie,
choroby serca), jest niewielki dodatek soli kuchennej (NaCl)
lub jej zamiennika dla pacjentów z chorobami układu krąże-
nia (KCl); ze względu na równie wysoką preferencję smaku
słodkiego u psów do posiłku można dodać również cukier,
miód i ewentualnie jogurt naturalny. Bardzo lubianym przez
psy dodatkiem smakowym jest wątroba drobiowa, lekko obgo-
towana lub sparzona, siekana, dodawana do posiłku. Wątroba
jest bardzo dobrym źródłem białka (niezbędnych aminokwa-
sów: tauryny, argininy), witamin rozpuszczalnych w tłuszczach,
głównie: A, E, K, a także choliny i niektórych związków mi-
neralnych, tj. żelaza i selenu. Niemniej jednak należy pamię-
tać, że podana w zbyt dużej ilości może wywoływać biegunkę
u zdrowego psa i dlatego nie powinna przekraczać 50% ilości
mięsa w posiłku, podawać ją można maksymalnie 2-3 razy
w ciągu tygodnia (2).

Nie można oczywiście zapominać o najlepszym apetyzerze,

jakim jest tłuszcz, najefektywniejsze źródło energii (dostarcza
2,25 razy więcej energii niż białka i węglowodany), oraz wielo-
nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin rozpuszczal-
nych w tłuszczach. Zgodnie z zasadą: „jesteś tym, co jesz” mo-
żemy dodatkowo wpływać na zdrowie zwierząt, podając tłuszcze
o wyższej zawartości pożądanych kwasów tłuszczowych z ro-
dziny omega-3, omega-6, czyli tłuszcz rybi i oleje roślinne za-
miast tłuszczów pochodzenia zwierzęcego (tłuszcz drobiowy,
łój wołowy) (tab. 1) (2).

W wypadku przedłużającego się braku apetytu (powyżej 2 dni

u kota i 3-5 dni u psa) należy zastosować karmienie przymu-
sowe (podanie pokarmu przez strzykawkę do kieszonki gębo-
wej, założenie zgłębnika, częściowe odżywianie pozajelitowe)
i ewentualne włączenie do terapii leków stymulujących łaknie-
nie (tab. 2) (1, 2, 5). Każdy sposób karmienia wymaga określo-
nej diety, odpowiedniego sprzętu i w niektórych przypadkach
dodatkowych leków z grupy przeciwwymiotnych, osłaniają-
cych przewód pokarmowy, oraz przeciwzapalnych.

D

OŻYWIANIE

DOJELITOWE

Podawanie pokarmu do jamy ustnej powinno pobudzić apetyt
zwierzęcia i wymusić odruch połykania. Jeżeli sposób podania
pokarmu nie budzi oporów u zwierzęcia, zazwyczaj wprowa-
dzamy pokarm do kieszonki jamy ustnej w ilości pokrywającej
zapotrzebowanie bytowe psa/kota (RER = 70 x (m.c.)

0,75

) (1, 2).

Zazwyczaj stosuje się diety płynne lub półpłynne, zalecane dla
rekonwalescentów (Recovery, a/d, high-calorie itp.). W wy-
padku braku akceptacji powyższego sposobu karmienia przy-
musowego należy założyć sondę do przewodu pokarmowego

DIETETYKA/ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

50

www.weterynaria.elamed.pl

STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2010

(donosową, doprzełykową, dożołądkową
lub wprowadzaną na zasadzie przetoki
do przełyku, żołądka lub jelita czczego.
Zgłębniki wprowadzane do określo-
nych odcinków przewodu pokarmo-
wego na zasadzie wytworzonej przeto-
ki wymagają przeprowadzenia zabiegu
chirurgicznego w znieczuleniu ogól-
nym, co wiąże się z wszelkimi później-
szymi możliwymi konsekwencjami po-
operacyjnymi. W zależności od tego,
do którego odcinka przewodu pokar-
mowego wprowadzamy sondę, podajemy
diety o określonej konsystencji i skła-
dzie (1, 2). Można próbować zakładać
sondę do jamy gębowej, ale dużo lepiej
jest ona tolerowana u noworodków niż
zwierząt dorosłych.

Sondy donosowe, wprowadzane

przez jamę nosową, mogą być stosowa-
ne u psów i kotów, u których nie stwier-
dzono wcześniej zmian w obrębie odcin-
ka przewodu pokarmowego, do którego
wprowadza się zgłębnik (przełyk, żołą-
dek). Zazwyczaj zaleca się wprowadza-
nie sondy doprzełykowej, ze względu
na mniejsze ryzyko refl uksu żołądko-
wego i następowego zapalenia błony

śluzowej przełyku (1, 2). Założenie son-
dy donosowej nie wymaga znieczulenia
ogólnego i może być przeprowadzone
w każdym gabinecie weterynaryjnym
po nałożeniu na sondę środka znieczu-
lającego miejscowego w postaci żelu
(np. Lidocaine hydrochloride 2%). Za-
kładanie zgłębników donosowych zaleca
się w przypadkach podjęcia dożywiania
krótkoterminowego (ok. tygodnia) (2).
Niemniej jednak w praktyce sonda często
pozostaje dłużej, nawet do kilku tygodni.
Bardzo ważne jest jej właściwe użytkowa-
nie, tzn. przepłukiwanie przed i po każ-
dym karmieniu oraz obserwowanie oko-
licy jamy nosowej w celu oszacowania
czasu jej pozostawienia. W wypadku
wystąpienia jakiegokolwiek wypływu
czy uszkodzenia okolicy nozdrzy sondę
należy bezzwłocznie usunąć. Ze względu
na małą średnicę zgłębnika donosowego
(3,5-5F) należy stosować pokarm płyn-
ny lub półpłynny (diety gotowe w prosz-
ku, np. Convalescence, lub puszki, np.
Recovery, a/d, high-calorie), podawa-
ny 4-6 razy dziennie w małych porcjach
(objętość porcji: 5-10 ml/kg m.c. na każ-
dy posiłek) (1, 2). Początkowo całkowita

dawka pokarmowa powinna pokrywać
zapotrzebowanie spoczynkowe na ener-
gię (RER), a w miarę poprawy apetytu
i kondycji zwierzęcia powinna wzrastać
do właściwego dziennego zapotrzebo-
wania na energię (DER), które zazwy-
czaj uzyskuje się na skutek równoczesnej
doustnej podaży diety wysokokalorycz-
nej. Należy zaznaczyć, że sonda donoso-
wa nie stanowi przeszkody w dobrowol-
nym przyjmowaniu pokarmu i po kilku
dniach dożywiania poprzez sondę zwie-
rzę zazwyczaj wykazuje chęć samodziel-
nego jedzenia. Jeżeli dobrowolne pobie-
ranie pokarmu przekracza 50% DER
i utrzymuje się powyżej 2-3 dni, zgłęb-
nik można usunąć. Zdarzają się również
sytuacje (w wypadku kotów czy psów
ras małych i miniaturowych) zwraca-
nia pokarmu po podaniu przez sondę
donosową. Wówczas zaleca się wpro-
wadzenie do terapii środków przeciw-
wymiotnych (np. Metoclopramide hy-
drochloride), podawanych na 15 minut
przed planowanym karmieniem, oraz
zmniejszenie ilości podawanej jednora-
zowo porcji diety (objętość porcji poni-
żej 5 ml/kg m.c./każdy posiłek). Czasami

Nazwa diety

Typ diety

Gatunek

EM

(kcal/100 g)

Białko

% s.m.

Tłuszcz

% s.m.

Węglowodany

% s.m.

Droga podania

a/d Hill’s

wilgotna

pies/kot

110

44,3

28,9

18,3

sonda, doustna

podaż

Recovery

Royal Canin

wilgotna

pies/kot

118

49

25,5

5,9

sonda, doustna

podaż

Convalescence

support

Royal Canin

wilgotna

pies

135,4

40

25

18,6

sonda, doustna

podaż

Convalescence

support S/O

Royal Canin

wilgotna

kot

125,3

35,9

33,1

15,5

sonda, doustna

podaż

Convalescence

support instant

Royal Canin

proszek

pies/kot

473,4

42

25

18,4

sonda, doustna

podaż

High Calorie

Eukanuba

wilgotna

pies/kot

115,85

16

15,5

1,6

sonda, doustna

podaż

CN

Purina Nestle

wilgotna

pies/kot

110

46,7

32,5

5

sonda, doustna

podaż

p/d Hill’s

wilgotna

pies

143

32,5

26,6

31,6

sonda, doustna

podaż

p/d Hill’s

sucha

pies

407

32

23,8

35,2

doustna podaż

i/d Hill’s

wilgotna

kot

110

38,5

24,5

27,6

doustna podaż

i/d Hill’s

sucha

kot

393

40

20

31,6

Intestinal

Royal Canin

wilgotna

pies

465

33

18,3

35,8

doustna podaż

sucha

pies

432

30

20

28,6

Intestinal

Royal Canin

wilgotna

kot

461

39

24,4

20,5

doustna podaż

sucha

kot

431

32

22

20,2

Viyo

Eukanuba

płyn

kot

484

18

8,5

65

sonda, doustna

podaż

płyn

pies

487

13

14

64

Tabela 3. Przykładowe diety i ich suplementy do stosowania w okresie rekonwalescencji

DIETETYKA/ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

52

www.weterynaria.elamed.pl

STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2010

sonda donosowa jest zakładana u zwie-
rząt po urazach mechanicznych (np.
złamanie żuchwy), ale w dobrym stanie
ogólnym; wówczas objętość podawanej
diety może być większa niż 15-20 ml/
kg m.c./każdy posiłek (1, 2).

Innego typu zgłębniki: doprzełyko-

wy, dożołądkowy czy dojelitowy, wy-
magają wykonania zabiegu operacyjne-
go ze znieczuleniem ogólnym. Niemniej
jednak umożliwiają stosowanie żywie-
nia enteralnego przez dłuższy czas niż
w wypadku zastosowania zgłębnika do-
nosowego (od powyżej dwóch tygodni
do kilku miesięcy). W wypadku zgłębni-
ków: doprzełykowego i dożołądkowego
możemy podawać nie tylko diety płynne
lub półpłynne, ale również inne pokar-
my wilgotne po niewielkim przygotowa-
niu (rozdrobnienie, połączenie z wodą,
miksowanie itp.), ale o wysokiej kon-
centracji energii; powyżej 1 kcal/ml die-
ty. W tym wypadku podajemy zazwyczaj
dietę w postaci pojedynczych bolusów,
choć u zwierząt, które nie tolerują więk-
szych, pojedynczych dawek pokarmów,
powinniśmy stosować ciągły, powolny
wlew (1, 2, 3).

W wypadku wykonania przetoki do je-

lita czczego karmienie powinno odby-
wać się w postaci ciągłego wlewu (po-
czątkowo: 1 ml/kg m.c./godz., stopniowo
zwiększając), a nie pojedynczych bolu-
sów (1). Dodatkowo należy pamiętać,
że diety muszą być odpowiednio przy-
gotowane (diety monomeryczne – ele-
mentarne) ze względu na ominięcie gór-
nego odcinka przewodu pokarmowego
i braku wstępnego trawienia.

R

ODZAJE

DIET

I

POKARMÓW

STOSOWANYCH

W

DOŻYWIANIU

DOJELITOWYM

Komercyjne karmy i suplementy diete-
tyczne stosowane w okresie dożywia-
nia mają postać proszku, płynu lub for-
mę półpłynną.

Najwygodniejszym i najbardziej efek-

tywnym sposobem dożywiania enteral-
nego zwierząt jest stosowanie przygoto-
wanych w tym celu karm komercyjnych.
Charakteryzują się one wysoką kalo-
rycznością (> 4 kcal/g), odpowiednio
wysoką zawartością białka i tłuszczów
oraz dużą strawnością poszczególnych
składników diet (białko > 87%, tłuszcze

i węglowodany > 90%) (1, 2). Przykłado-
we diety mogące znaleźć zastosowanie
w okresie odżywiania dojelitowego po-
dano w tabeli 3.

Diety elementarne,
monomeryczne i polimeryczne
Diety elementarne składają się z hydroli-
zowanych, łatwo przyswajalnych białek,
tłuszczów i węglowodanów w postaci
wolnych aminokwasów, dwu- i trójpep-
tydów lub większych hydrolizowanych
cząstek białek oraz kwasów tłuszczo-
wych – średnio i długołańcuchowych
– a także mono- i dwucukrów. Obecnie
uważa się, że bardziej właściwą nazwą dla
diet elementarnych jest określenie: „die-
ty monomeryczne”. W medycynie czło-
wieka istnieje wiele typów płynnych diet
monomerycznych, które ewentualnie
mogą znaleźć zastosowanie w początko-
wej fazie odżywiania zwierząt niedoży-
wionych z różnych przyczyn (tab. 4) lub
stanowić uzupełnienie ich diety. Nie po-
winny jednak być stosowane w żywie-
niu długoterminowym (powyżej 7 dni)
ze względu na nieadekwatną do zapo-
trzebowania psa, a w szczególności kota,

Nazwa diety

Charakterystyka diety

Nutrison energy

Dieta kompletna, hiperkaloryczna, do żywienia enteralnego dla dorosłych (białko kazeinowe, cukry

proste, dwucukry, nasycone kwasy tłuszczowe, osmolarność: 320 mOsmol/l)

Infatrini

Dieta kompletna, hiperkaloryczna, do żywienia enteralnego dla noworodków (białka serwatkowe i kaze-

inowe, PUFA, maltodekstryny, laktoza, FOS; osmolarność – 265 mOsmol/l)

Nutrii energy mulifi bre

Dieta kompletna do żywienia enteralnego dla dzieci, wzbogacona w błonnik – istotne w regulacji pracy

przewodu pokarmowego przy długoterminowym dożywianiu enteralnym (białka serwatkowe i kazeina,

kwasy omega 3, maltodekstryny, błonnik, osmolarność: 315 mOsmol/l)

Calogen

Dieta niekompletna, stanowiąca dobre źródło energii (mieszanina tłuszczów roślinnych, bogata

w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, z niskim udziałem cukrów prostych)

Peptisorb (proszek)

Dieta kompletna, peptydowa, normokaloryczna (mieszanina krótkołańcuchowych peptydów i wolnych

aminokwasów, średniołańcuchowe triglicerydy, maltodekstryna)

Nutricia preOp

Dieta niekompletna na bazie maltodekstryn do przedoperacyjnego postępowania dietetycznego

u pacjentów chirurgicznych

Tabela 4. Przykłady diet stosowanych w dożywianiu enteralnym człowieka (6)

Dieta bytowa/domowa

Dieta specjalistyczna komercyjna do stosowania

w dożywianiu enteralnym

• niska kaloryczność;

• dieta domowa – brak dokładnego bilansu składników

odżywczych;

• możliwość wystąpienia niepożądanych reakcji;

• pracochłonna w przygotowaniu (rozdrobnienie, mieszanie

z wodą, miksowanie itp.);

• wysokie ryzyko zatkania sondy donosowej

• odpowiednio wysoka kaloryczność;

• właściwie zbilansowane składniki odżywcze;

• często hydrolizowana;

• mało pracochłonne przygotowanie i podanie diety;

• minimalne ryzyko zatkania sondy donosowej;

• ekonomiczna w żywieniu długoterminowym

Tabela 5. Porównanie diet bytowych/domowych i specjalistycznych diet komercyjnych do stosowania w dożywianiu enteralnym

Stan

DER = K x RER

intensywna terapia

1 x RER

rekonwalescencja

1,2-1,4 x RER

zdrowy pies

1,6-1,8 – 2 x RER

zdrowy kot

1,4-1,6 x RER

Tabela 6. Zapotrzebowanie na energię u psa i kota w okresie intensywnej terapii i rekonwalescencji. RER obliczamy na podstawie optymalnej masy ciała zwierzęcia (2)

DIETETYKA/ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

53

www.weterynaria.elamed.pl

STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2010

zawartość białka, a w zwłaszcza amino-
kwasów: tauryny i argininy oraz kwasu
arachidonowego (1, 2).

Zazwyczaj diety monomeryczne do po-

dawania przez sondę nosową zaleca się
w wypadku choroby zapalnej jelit (in-
fl ammatory bowel disease), rozszerzenia
naczyń chłonnych (lymphangiectasis),
parwowirozy i zapalenia trzustki oraz
we wszystkich stanach z upośledzoną
możliwością trawienia składników po-
karmowych (1).

Drugim rodzajem diet enteralnych

są diety polimeryczne, które stano-
wią połączenie kilku składników od-
żywczych o dużych molekułach (duże
cząsteczki białka w postaci np. kaze-
iny w połączeniu z węglowodanami, np.
skrobią kukurydzianą i tłuszczów, np.
oleje roślinne) (2). Taki typ diety wy-
maga standardowego procesu trawienia,
odbywającego się w przewodzie pokar-
mowym, ale ze względu na płynną po-
stać może być stosowany w dożywia-
niu enteralnym poprzez sondę nosową,
zwłaszcza jeżeli wymagany jest okre-
ślony skład diety (np. wysokobiałkowa
z niską zawartością włókna). Przykła-
dem weterynaryjnej diety polimerycz-
nej jest preparat Viyo, przygotowany
na bazie białka i wielonienasycownych
kwasów tłuszczowych (głównie ome-
ga-3 i omega-6).

Preparaty mlekozastępcze
i odżywki dla niemowląt
Generalnie preparaty mlekozastępcze dla
niemowląt nie są wskazane w dożywia-
niu dorosłych zwierząt ze względu na wy-
soką zawartość laktozy, dużą osmolar-
ność oraz zbyt małą gęstością kaloryczną
w stosunku do zapotrzebowania psa lub
kota (2, 4). Można natomiast stosować
niektóre odżywki w postaci proszku dla
niemowląt (np. Humana), zawierające
kazeinę, oleje roślinne i syrop kukury-
dziany. Stanowią one dobre źródła biał-
ka (30-70%), średniołańcuchowych kwa-
sów tłuszczowych – MCT (20-60%) oraz
cukrów (np. maltozy) i mogą stanowić
uzupełnienie (lub wzbogacać w okre-
ślone składniki) mieszanek podawa-
nych poprzez zgłębnik donosowy (2, 4).
Podobne zastosowanie mają pokarmy
mięsne i jajeczne dla dzieci (np. pro-
dukty fi rmy Gerber w słoiczkach), które
ze względu na dużą smakowitość i wyso-
ką akceptowalność mogą być stosowa-
ne również u zwierząt (głównie kotów)
z obniżonym apetytem lub jego brakiem.
Niemniej jednak ze względu na niewła-
ściwy bilans związków witaminowo-mi-
neralnych, brak lub zbyt małą zawartość
niezbędnych dla zwierząt aminokwasów
oraz dodawane substancje poprawiające

Specific_PolyPharm_55x250_2809093 3

2010-01-12 18:01:14

DIETETYKA/ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

54

www.weterynaria.elamed.pl

STYCZEŃ-LUTY • 1-2/2010

smak, tj. proszek z cebuli, który może powodować powstawa-
nie ciałek Heinza, nie jest możliwe ich długoterminowe stoso-
wanie w dożywianiu psów i kotów (2).

Diety wilgotne, bytowe, zmiksowane
Najmniej polecanym rodzajem diet, stosowanym w dożywianiu
enteralnym jest podawanie karm bytowych wilgotnych lub diet
domowych, zmiksowanych z wodą. Tego typu preparaty za-
zwyczaj powodują problemy techniczne – przeciskanie prepa-
ratu poprzez sondę nosową o małej średnicy jest bardzo trud-
ne, często dochodzi do jej zatkania, a wartość odżywcza tego
typu mieszanki jest zbyt niska, by poprawić stan odżywienia
niedożywionego pacjenta (tab. 5).

O

BLICZANIE

DZIENNEGO

ZAPOTRZEBOWANIA

NA

SKŁADNIKI

ODŻYWCZE

Dzienna dawka pokarmowa stosowana u zwierząt chorych
powinna być dostosowana do ich dziennego zapotrzebowa-
nia na składniki odżywcze (energia, białko, składniki witami-
nowo-mineralne, woda). W początkowym etapie dożywiania
enteralnego zaleca się ich podaż na poziomie zapotrzebowa-
nia spoczynkowego psa lub kota (RER), które można wyliczyć
na podstawie wzoru: RER = 70 x (m.c)

0,75

lub RER = 30 x m.c. + 70

(w przypadku zwierząt o masie ciała od 2 kg do 25 kg), gdzie
masa ciała jest optymalną, a nie aktualną masą ciała danego
zwierzęcia (1, 2). W ten sposób określa się ilość energii i odpo-
wiednio do niej bilansuje pozostałe składniki odżywcze, głównie
białko, które odpowiednio u psa wynosi 4-6 g/100 kcal, a u kota
– 6-8 g/100 kcal. Jedynie u zwierząt ze stwierdzoną przewlekłą
niewydolnością nerek ilość podawanego w diecie białka należy
ograniczyć do 3-3,5 g/100 kcal u psa i do 4-4,5 g białka/100 kcal
u kota (2). W zależności od poprawy stanu zdrowia zwierzę-
cia (apetyt, kondycja itp.) liczba pochłanianych kalorii powin-
na podlegać sukcesywnej zmianie, zgodnie ze wzrostem zapo-
trzebowania na energię (określony współczynnika K – tab. 6),
aż do osiągnięcia DER bytowego dla danego zwierzęcia (2).

P

ODSUMOWANIE

Sposób karmienia powinien być dostosowany do aktualnego
stanu zdrowia zwierzęcia, mierzonego poprzez ocenę kondycji,
masy ciała i apetytu (i ewentualne badania dodatkowe) oraz moż-
liwości (lub jej braku) dobrowolnego przyjmowania pokarmu.
W zależności od sposobu dożywiania (dobrowolne lub przymu-
sowe) należy dostosować typ i częstość podaży diety.



Piśmiennictwo
1. Chan D.: Wspomaganie dietetyczne u pacjentów w ciężkim stanie.

„Intensywna Terapia”, 2006, vol. 16, nr 3, s. 9-16.

2. Hand M.S.: Small Animal Clinical Nutrition. Mark Morris Institute,

Topeka, Kansas, 2000, s. 352-399.

3. Jergens A.E.: Percutaneous Endoscopic Gastrojejunostomy Tube Place-

ment in Healthy Dogs and Cats. „J. Vet. Intern. Med.”, 2007, vol. 21,
nr 1, s. 18-24.

4. Kerl M.E., Johnson P.A.: Nutrition Plan: Matching Diet to Disease.

„Clin. Tech. Small. Anim. Pract.”, 2004, vol. 19, nr 1, s. 9-21.

5. Michel K.E.: Kwalifi kacja pacjenta do wspomagania dietetycznego.

„Intensywna Terapia”, 2006, vol. 16, nr 3, s. 17-21.

6. Nutrica. Advance Medical Nutrition. Nutrica Polska 2005.

dr n. wet. Agnieszka Kurosad

Katedra Chorób Wewnętrznych

z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47