Kluczem do relacji z innymi jest poznanie siebie, czyli samoświadomość. Jeśli chcemy budować
dobre relacje z innymi, musimy zbudować uczciwą relację z samym sobą.

Naucz innych, jak mają Cię traktować

Zachowanie asertywne cechuje łagodność połączona ze stanowczością, naturalność, uczciwość i
otwartość. Jeżeli ukrywasz swoje emocje lub ich nie nazywasz, to wprowadzasz ludzi w błąd lub
skazujesz ich na domysły. Asertywność zakłada autentyczność - żeby być autentycznym, musisz
poznać samego siebie, nauczyć się rozpoznawać swoje emocje i uczciwie je nazywać. Ważne i
niezbędne jest, byś umiał określić siebie, swoje pragnienia, potrzeby, cele i granice - inaczej ludzie
z twojego otoczenia będą kierowali twoim życiem, a Ty będziesz przyjmował rolę biernego
obserwatora swojego życia. Może się też zdarzyć, że będziesz reagował agresją na narastającą w
Tobie frustrację - że żyjesz nie swoim życiem.

Znana metafora odnosząca się do rozumienia asertywności mówi, że asertywność to podróż przez
życie. Czasami nie masz wpływu na to, kto się dosiądzie do Twojego przedziału, ale możesz
skorzystać z mądrości ludzi, którzy podróżują w tym samym kierunku, być może niektórzy z nich
mają ciekawą historię do opowiedzenia... Możesz też zaprosić konkretnych ludzi, by byli
uczestnikami Twojej podróży... Bez względu na to, z kim będziesz odbywał tę podróż, musisz znać
cel, ku któremu zmierzasz, i mieć mapę swoich potrzeb i możliwości (wiem, czego chcę i co mogę
w swoim życiu zrealizować). Musisz wiedzieć jakim człowiekiem chcesz być, co jest dla Ciebie
najważniejsze w życiu, by móc wiedzieć czy każdy kolejny dzień przybliża Cię do celu twojej
podróży przez życie.

Poznanie swoich słabości i niedoskonałości pozwoli Ci korzystać z pomocy ludzi, których zaprosisz
do uczestnictwa w Twojej podróży. Musisz jednak nauczyć ich tego, co dla Ciebie ważne i czego
od nich potrzebujesz - nie każ im się domyślać, bo mogą się nie domyślić! Codzienna asertywność
to uczenie innych ludzi, jak mają cię traktować. Potrzebne jest do tego założenie, że inni ludzie nie
wiedzą i nie będą wiedzieć, co myślisz i czujesz, jeżeli nie dowiedzą się tego od ciebie. Dlatego
ważne jest byś miał odwagę mówić o swoich potrzebach - dajesz przez to innym szansę by mogli
pomóc Ci je zrealizować. Moja ulubiona dewiza brzmi: "mówisz i masz - nie powiesz nie
dostaniesz", czasami wystarczy zaryzykować i poprosić... Zdarza się oczywiście, że trudno jest
poprosić, bo tak naprawdę czasami wolimy zamknąć się w poczuciu, że inni nas nie rozumieją, bo
nie dają nam tego, czego od nich oczekujemy, skazując ich na domyślanie się. Oni nie wiedzą co
dla nas ważne, a my żyjemy z narastającym poczuciem krzywdy, że nie odpowiadają na nasze
potrzeby. Jasne i otwarte wyrażenie swoich potrzeb niesie ze sobą oczywiście konieczność
pokonania wstydu (nigdy go o nic nie prosiłem, prosząc okazuję słabość), niesie ryzyko porażki
(boję się, że mi odmówi), daje pole do odrzucenia (i tak powie, że nie zrobi tego dla mnie), ale daje
też szansę pozytywnego zaskoczenia (można usłyszeć: nie wiedziałem że to dla Ciebie ważne, jak
dobrze, że mi o tym mówisz, chętnie to dla Ciebie zrobię). Uczenie innych, jak mają Cię traktować,
wymaga cierpliwości i zaryzykowania - ale tak naprawdę ryzykujesz tylko to, że zyskasz szacunek
dla samego siebie poprzez autentyczne przeżywanie siebie.

Twoje potrzeby i potrzeby innych

Poznając siebie poprzez bycie autentycznym poznasz swoje mocne strony, odkryjesz potencjał i
piękno tkwiące w Tobie. Najtrudniejszy krok w nauce asertywności, to umiejętność bycia

asertywnym w stosunku do samego siebie. Oznacza to myślenie o sobie w sposób pozytywny,
stawianie siebie na pierwszym miejscu, z uwzględnieniem racji i potrzeb innych osób. Jest to więc
umiejętność budowania szacunku do siebie i ludzi Cię otaczających. Da Ci to szansę bycia pewnym
siebie w kontekście dbania też o innych ludzi, którzy Cię otaczają. Reagowanie na potrzeby innych
ludzi oznacza dawanie im tych samych praw co sobie - do błędów, do okazywania słabości, do
mówienia o uczuciach, do niewiedzy, do zabawy, do bycia autentycznym... Asertywność to nie
tylko umiejętność mówienia "nie" - to także trudna sztuka mówienia "tak". Kiedy ludzie z Twojego
otoczenia otwarcie komunikują swoje potrzeby masz prawo zadbać o nich i pomóc im w
realizowaniu tego co dla nich ważne - nie zawsze musisz im odmawiać. Masz prawo do przejęcia
kontroli nad procesem własnego rozwoju i skierowania go w pozytywnym, asertywnym kierunku.
Masz prawo zaprosić ludzi do tego, by pomagali Ci w realizowaniu Twoich potrzeb, masz prawo do
odkrycia swoich słabych stron i proszenia ludzi by wspierali Cię w ich rozwoju. Masz prawo mieć
poczucie własnej wartości, przy znajomości swoich mocnych i słabych stron.

Amerykańskich i polskich studentów poproszono o wypełnienie ankiety dotyczącej ich
samopoczucia. Mieli określić przez 10 tygodni, jak się czują na początku każdego tygodnia - lepiej
niż w zeszłym tygodniu, tak samo jak w zeszłym tygodniu, gorzej niż w zeszłym tygodniu. Proste
doświadczenie, ludzie w podobnym wieku, żyjący w innej kulturze - amerykańscy studenci przez
10 tygodni zgodnie odpowiadali, że czują się lepiej, a polscy, że gorzej niż w zeszłym tygodniu.
Czy jest tak, że jedni brali amfetaminę, a drudzy snuli się osłabieni po korytarzach? Czy możliwe
jest, żeby czuć się z każdym tygodniem coraz gorzej? Żyjemy w kulturze narzekania, ciągłego
myślenia, że jest źle i nic nas dobrego już w życiu nie czeka. Czy tak zachowują się ludzie
asertywni? Możesz wspierać swój naturalny proces autoekspresji poprzez odnajdowanie siebie,
natomiast negatywne postawy przyjmowane od środowiska będą go hamowały. Twoje postawy
będą zmieniać się w wyniku działań. Pozytywne reakcje ze strony innych i lepsze odczucia
dotyczące siebie samego będą nagrodą za wyrażanie siebie i życie zgodne ze swoimi prawami.

Każdy chce być doceniony

Autorzy książki Asertywność Robert Alberti i Michael Emmons twierdzą, że: "Asertywne
zachowanie to pozytywna afirmacja samego siebie, która także dowartościowuje innych ludzi w
twoim życiu". Jak często mówimy ludziom dobre rzeczy o nich samych? Jedną z ważnych potrzeb
sterujących naszym zachowaniem jest potrzeba uznania i akceptacji. Okazywanie ciepłych uczuć
drugiej osobie jest asertywnym zachowaniem. Ludzie w stosunku do siebie mogą wzmacniać swoją
asertywność poprzez osobistą i naturalną ekspresję podkreślając, co cenią w ważnych dla nich
osobach: "cenię w Tobie Twoją wierność", "Lubię w Tobie to, że zawsze się z Tobą dobrze bawię".
Informacja zwrotna, która podkreśla, że cenimy coś konkretnego w tej osobie, jest jak szczególny
podarunek dany z miłością - przygotowany osobiście dla tej właśnie osoby, podkreślający to, co w
niej szczególnie dla nas ważne. Komu nie zależy na tym, żeby usłyszeć, że ktoś docenia jego
starania, że docenia to jaki jest? Wszyscy chcemy wiedzieć, że inni troszczą się o nas, że jesteśmy
potrzebni, że ważne jest to, co robimy. Jeżeli osoby z bliskiego otoczenia nie wyrażają otwarcie
swojego szacunku, to możemy zacząć wątpić, czy nas nim darzą. Druga moja ulubiona zasada
brzmi: "o oczywistościach trzeba mówić". Mów ludziom których kochasz to, że są dla Ciebie
ważni, podkreślaj to, co szczególnie w nich cenisz nie myśląc o tym, że oni to na pewno wiedzą -
nawet jeśli wiedzą chętnie to od Ciebie usłyszą.

Możesz wyrazić uznanie swoim kolegom z pracy, będzie to wyraz Twojej życzliwości i akceptacji
dla ich pracy - wszystkim zależy na tym, by to usłyszeć! Oczywiście, takie inicjatywy wymagają
troski o drugą osobę i trochę odwagi. Trzeba bowiem przełamać schemat ciągłego narzekania i
zwrócić uwagę na coś, co jest pozytywne w drugim człowieku, w jego pracy, w jego codziennych

staraniach. Czego można się obawiać w takiej sytuacji? Ludzie nie są nauczeni przyjmowania
komplementów, więc możemy zostać odrzuceni - przecież Ty sam odrzucasz dobre informacje na
temat swojej pracy... Przyjmowanie pochwał jest asertywnym zachowaniem, którego ciągle musimy
się uczyć - nie ma co czekać możesz zacząć od siebie.

Szacunek dla siebie i innych

Asertywność więc to umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał. Jeśli ktoś szczerze mówi
coś pozytywnego na Twój temat, spróbuj to przyjąć, przyznaj mu prawo do pozytywnych uczuć
wobec Twojej pracy i Twojej osoby. Ludzie, którzy czują się dobrze z samymi sobą, bardziej
nastawieni są na samorealizację. A to z kolei tworzy warunki do otwartości, uczciwości i
spontaniczności - taka postawa wobec innych ludzi daje szansę na wspieranie ich w ujawnianiu
podobnych zachowań. Asertywność to świadomość siebie - swoich wad, zalet i opinii. Akceptacja
siebie, swoich mocnych i słabych stron, postrzeganie siebie jako wartościowej osoby jest podstawą
do traktowania osób z Twojego otoczenia jako godnych szacunku. Pokazuje, że cenisz ich szczerą
autoekspresję. Asertywność oznacza postawę szacunku dla siebie i innych.

Każdy chce być ważny i wartościowy, każdy chciałby być asertywny. Zachowania asertywne
wymagają budowania poczucia własnej wartości poprzez wyrażanie siebie, przyjmowania i
dawania innym zrozumienia i akceptacji, doceniania talentów w sobie i innych osobach. Wygrać
szacunek i bycie ważnym możesz poprzez poznanie siebie i afirmację samego siebie - wszyscy
lubimy przebywać z ludźmi, którzy kochają siebie i dają przestrzeń do rozwoju innym wokół siebie.