Anne–Lise Boge

GRZECH PIERWORODNY XX

CIENIE PRZESZŁOŚCI

Wydarzenia przedstawione w serii powieściowej „Grzech pierworodny" rozgrywają się w

gospodarstwie należącym do rodziny mojej matki. Dwór, przyroda, postaci i tło kulturowe są
autentyczne. Chciałabym jednak zaznaczyć, że ani ludzie, ani cała historia opisana w serii nie
mają żadnego związku z rzeczywistością. To powstało w mojej wyobraźni.

Dla mojego syna Roalda.
Bez Twej cierpliwej pomocy przy komputerze i nieustannego wsparcia ta seria
nigdy by nie powstała.
Anne-Lise Boge

ROZDZIAŁ 1.

Mali płakała.
Płakała zrozpaczona tym, co miało się stać. Chlipała pod ciężarem Martina Bakkena,

który, sapiąc z podniecenia, zdawał się nic nie słyszeć. Wzdrygnęła się, poczuwszy dotyk
jego nabrzmiałej męskości na udzie. Jakby nagle zbudzona z głębokiego snu, nabrała
powietrza i z całą silą wbiła kolano w jego krocze. Okrzyk bólu przeszył powietrze. Martin
opadł na nią bezsilnie, jęknął głośno i zsunął się w bok.

Mali podniosła się na łokciu. Obrzuciła skulonego mężczyznę przelotnym spojrzeniem, po

czym zebrała suknię i prześlizgnąwszy się nad nim, zsunęła się z łóżka. Stanęła pod ścianą i
usiłując doprowadzić do porządku podarty gorset, znów skierowała wzrok na Martina.
Mężczyzna wyprostował się i odwrócił do niej twarz.

- Przykro mi... - szepnęła drżącym głosem. - Nie słuchałeś mnie, a ja nie chciałam...
- Chciałaś!
Jego wzrok płonął, ale Martin nie podniósł głosu. Usiadł z trudem, a Mali instynktownie

cofnęła się o krok.

- Nie biorę kobiet gwałtem, Mali - wycharczał. - Nie musisz się mnie bać. Co cię, na

Boga, opętało?

- Powinnam była przerwać to wcześniej - wyszeptała. - To moja wina. Ale wiedziałeś, że

nie chcę... Że nie mogę...

Martin przeciągnął dłonią po włosach.
- Nie tknąłbym cię, gdybyś dała mi do zrozumienia, że...
- Dobrze wiesz, o co mi chodzi! - przerwała mu głosem zduszonym od płaczu. - Właśnie

dlatego odprawiłam cię wtedy ze Stornes. Pamiętasz? „Nie" znaczy „nie", przynajmniej w
moim języku. A teraz...

- Tak często znów nie mówiłaś „nie" - mruknął.
Mali oblała się rumieńcem wstydu. Martin miał rację, powinna była dać mu zdecydowaną

odprawę, zamiast wycofywać się niezdarnie, gdy nastrój robił się zbyt intymny. Igrała z
ogniem od samego początku.

- Jestem mężatką, Martin.

- Wcześniej ci to nie przeszkadzało.
Riposta była celna. Obraz Torgrima, młodego i przystojnego brata Jo, stanął jej przed

oczyma.

- To nie twoja sprawa - szepnęła zażenowana.
- To prawda - odrzekł - ale wyjaśnia poniekąd, skąd brałem przekonanie, że tego właśnie

pragniesz. Jedną ręką dajesz, a drugą zabierasz, Mali.

Mali poczuła się okropnie. Łzy napłynęły jej do oczu i ogarnęło ją dojmujące poczucie

wstydu. Zapragnęła znaleźć się na powrót w Stornes, leżeć u boku Havarda. Życie wydawało
się wtedy znacznie prostsze, nie powinna była wyjeżdżać!

- Wyjadę stąd, Martin - powiedziała cicho. - Tak nie można. Nie po tym... co się tu stało.
- Więc jutro rano powiadomisz moją siostrę, że wyjeżdżasz, bo targnąłem się na twoją

cześć?

- Nie, nie - odrzekła pospiesznie. - Niech to zostanie między nami. Ale chyba rozumiesz,

ż

e nie mogę zostać?

Zwlekał z odpowiedzią.
- Wymiana biletu zajmie parę dni - powiedział w końcu. - Niełatwo zdobyć miejsce na

rejs z Nowego Jorku.

Podniósł głowę i wbił w nią wzrok.
- A jak wytłumaczysz Havardowi swój wcześniejszy powrót? - ciągnął. - Napytasz sobie

więcej biedy.

- Nie mogę zostać - upierała się. - To byłoby nie w porządku wobec ciebie.
Podeszła do łóżka i usiadła obok niego.
- Wiem, że żaden z ciebie gwałciciel, Martin - powiedziała. - Troszczysz się o mnie

bardziej, niż na to zasługuję. Wcześniej tego nie dostrzegałam, ale teraz już wiem. Nie mogę
jednak...

- Nie tknę cię - powtórzył. - Lepiej będzie dla nas wszystkich, jeśli zostaniesz.
- Chcę jechać do domu - powiedziała powoli. - Naprawdę, Martin. Chcę po prostu wrócić

do domu.

- A jaką wymyślisz wymówkę?
Mali potarła spocone dłonie, po czym uniosła głowę i spojrzała na Martina.
- Powiem, że się rozchorowałam - stwierdziła.
- Nikt ci nie uwierzy - uznał. - Z pewnością nie Jenny. Zresztą mniejsza o to, Jenny nie

piśnie ani słowa. Havarda nie wyprowadzisz w pole tak łatwo.

Mali skuliła się w sobie. Ma rację, pomyślała. Havard nie da jej wiary.
- Więc powiem mu, jak było naprawdę - powiedziała po chwili. - Powiem, że nie dałam

rady...

Martin westchnął cicho i podniósł się z łóżka. Nie spojrzał na Mali, odwrócił się do niej

plecami, nawet nie próbując dotknąć.

- Przykro mi, Martin - powtórzyła, przyciskając gorset do piersi.
Mężczyzna okręcił się na pięcie.
- Niezwykła z ciebie kobieta, Mali - powiedział cicho. - Wiedziałem, że taka jesteś, od

chwili gdy cię ujrzałem po raz pierwszy. Silna i niezwyczajna. Tyle że nie zawsze grasz w
otwarte karty. Dajesz się wodzić na pokuszenie i bywa, że ulegasz pokusom. Nie ukrywam,
sam miałem nadzieję - ciągnął ironicznie - że jeszcze raz dasz się skusić.

Mali nie odpowiedziała, tylko spuściła głowę.
- Więc zdecydowałaś się jechać?
Potwierdziła bez słowa.
- Jutro wszystko załatwię - skapitulował. - Jak mówiłem, potrwa to parę dni, ale jakoś to

przeżyjesz.

Mali jeszcze raz skinęła głową. Miała ochotę go dotknąć, powiedzieć, że przeprasza. Że go

lubi i ma poczucie, iż nadużyła jego zaufania. Może nie celowo, ale jednak...

- Przykro mi...
- Oszczędź sobie słów - przerwał jej. W jego glosie pobrzmiewał gniew i ból. Wyszedł,

zamykając drzwi bezgłośnie.

Mali długo nie mogła zasnąć. Łzy napływały jej do oczu na samą myśl o tym, co mogło się

wydarzyć. Co ją podkusiło? Uczucie gorzkiego żalu ścisnęło jej serce, podkuliła nogi i
zakryła oczy dłońmi. Co powie Havardowi? Że wraca, bo żyć tutaj było zbyt trudno? I co on
na to? Da wiarę jej słowom?

Może więc powinna zostać? Martin miał rację, to byłoby prostsze rozwiązanie. Nie

musiałaby nic mówić Havardowi. Tak byłoby lepiej. Przerażała ją myśl, że Havard znów
mógłby powziąć jakieś podejrzenie. Nie zniosłaby tego. Musiałaby wrócić pamięcią do tamtej
chwili - kiedy go zdradziła.

Mali jęknęła głośno i ugryzła się w dłoń. Nie miała pojęcia, co zrobić. Może jednak

zostać... To byłoby trudne nie tylko dla niej, ale i dla Martina. Musieliby spędzić razem
kolejne trzy tygodnie...

W końcu zapadła w niespokojny sen.

Usiadła gwałtownie na łóżku. Nie miała pojęcia, jak długo spała, ale pokój wciąż spowijała

ciemność. Śniło jej się coś, a sen był tak rzeczywisty, że jej serce wciąż biło w oszalałym
rytmie.

We śnie przyszła do niej Ruth. Stanęła przed nią śmiertelnie poważna i wyciągnęła rękę.

Mali podała jej swoją dłoń. Ruth odwróciła się i ich oczom ukazały się zabudowania w
Stornes. Havard wybiegł im na powitanie, uśmiechał się, kosmyki włosów przykrywały jego
opalone czoło. Ruth puściła jej rękę i pchnęła ku mężczyźnie. Mali wciąż czuła dotyk jego
ramion, kiedy ją obejmował, zapach jego ciała, ciepło. Strużki łez popłynęły jej po
policzkach, dotknęła dłonią rozpalonej twarzy.

- Tak, Ruth - szepnęła w ciemności. - Wracam do domu.
Kiedy Mali zeszła na śniadanie następnego ranka, przy stole zastała jedynie Jenny.
- Dzień dobry.
- Dzień dobry. - Mali z trudem ukrywała zażenowanie.
Bała się spotkania z Jenny. Nie wiedziała, czy Jenny słyszała coś w nocy. A może brat

zwierzył jej się ze wszystkiego? Jenny nie spytała, czy dobrze jej się spało, a zazwyczaj to
robiła. I było coś w jej wzroku, czego wcześniej Mali nie dostrzegła. Gniew albo
rozczarowanie. A może jedno i drugie.

Nie czuła głodu, ale napełniła talerz. Wzbudziłaby jedynie podejrzenia, nie schodząc na

ś

niadanie, odmawiając jedzenia. Musiała zostać w tym domu jeszcze parę dni i w tej sytuacji

należało zachowywać się naturalnie.

- Martin napomknął, że zamierzasz wyjechać.
Mali sięgnęła drżącą dłonią po filiżankę z kawą.
- Tak... będzie najlepiej - powiedziała cicho.
Jenny utkwiła w niej wzrok.
- Inne nadzieje wiązaliśmy z twoją wizytą.
To prawda, pomyślała Mali. Jenny i jej brat mieli inne oczekiwania wobec niej, a ona nie

wyprowadzała ich z błędu. Przyjmowała podarki i dowody atencji, również ze strony Martina.
Łatwo było źle zinterpretować jej zachowanie, musiała to przyznać.

- Przykro mi, Jenny.
Zapadła cisza. Jenny dłubała widelcem w talerzu, wyraźnie też nie była głodna.
- Czy to oznacza, że zrywasz umowę z Martinem?

- Ależ skąd! - Mali zaprzeczyła pospiesznie. - Jeśli wciąż chce skorzystać z moich usług...

Jeszcze o tym nie rozmawialiśmy.

Jenny pokiwała głową.
- Szkoda, Mali - powiedziała po dłuższej chwili.
W jej głosie pobrzmiewała nagana. Mali nic nie odrzekła, schyliła się zażenowana nad

talerzem. Długo siedziały w milczeniu. Wreszcie Mali podniosła głowę i spojrzała na Jenny.

- Gdzie... gdzie jest Martin?
- Pojechał do sklepu. Wróci późnym wieczorem.
- A co ze mną? Nie powinnam też być w sklepie, skoro już tu jestem?
- Martin nie wspomniał o tym ani słowem.
Mali pochyliła się nad talerzem. Nie będzie łatwo, pomyślała. Jedyna nadzieja w tym, że

Martin zdoła wymienić bilet i będzie mogła wrócić do domu przy najbliższej okazji.

- Możesz pojechać do Nowego Jorku jutro nocnym pociągiem. Statek odpływa w sobotę o

dwunastej - oznajmił Martin przy obiedzie. - Albo zostać z nami przez kolejne dziesięć dni.
Są wolne miejsca na następny rejs.

- Wyjadę jutro - powiedziała cicho Mali.
Skinął głową milcząco.
- Rozumiesz chyba, że nie puszczę cię samej w długą podróż do Nowego Jorku - dorzucił

po chwili. - Trzeba znaleźć drogę do portu, nadać bagaż i...

- Dam sobie radę.
- Zapewne - przyznał - ale i tak nie mogę na to przystać. Ściągnąłem cię tutaj i czuję się

odpowiedzialny za ciebie, póki jesteś w tym kraju. Odwiozę cię.

- Nie - Mali pokręciła głową. - To zupełnie zbędne.
- W takim razie ja pojadę - wtrąciła się Jenny. - To dobre rozwiązanie, Martinie. Masz

dużo pracy w sklepie, a ja nie lękam się podróży.

Martin pokiwał głową. Przenosił wzrok z jednej kobiety na drugą.
- W takim razie postanowione. Jenny cię odwiezie.
- Jeśli nalegasz - Mali wciąż się wahała. - Wolałabym jednak...
- Wyraziłaś się jasno - przerwał jej. - Zrobimy wszakże tak, jak mówię.
Mali pokiwała powoli głową. Dalszy upór na nic się nie zda, Martin i tak miał przez nią

dość kłopotów.

- Zapewne ucieszy cię wiadomość, że dostaliśmy mnóstwo zamówień.
Mali spojrzała na niego z radosnym zaskoczeniem.
- Stroje ludowe budzą powszechne zainteresowanie - dodał. - Co będzie z naszą dalszą

współpracą?

- Jeśli wciąż jesteś nią zainteresowany...
- Dobrze wiesz, że tak.
- To nie widzę powodu, by zrywać umowę - stwierdziła Mali. - Porozmawiam z Dorbet.

Wszystko się jakoś ułoży.

- A co powie Havard? Jak wyjaśnisz mu chęć pracy ze mną, skoro wracasz rychlej?
Mali zaczerwieniła się. Na samą myśl o rozmowie z Havardem poczuła nieprzyjemny

ucisk w piersi. Przecież musi mnie zrozumieć, pomyślała. Przecież właśnie po to wyjechała z
domu, by nic złego się nie stało. Może dalej pracować dla Martina, cóż to zmieni. Poza tym
chodzi o pieniądze, dużo pieniędzy. Z tego nie zrezygnuje, nie po tym, co przeżyła podczas
otwarcia sklepu.

- Jakoś to załatwię - skwitowała. - Będzie tak, jak mówię.
- Z pewnością - skomentował Martin z ledwie ukrywaną ironią w głosie. - Z pewnością,

Mali Stornes.

Mali stała w otwartym oknie pokoju. Noc była ciemna, przykryta bezkresnym niebem, na

którym z rzadka migotały gwiazdy. Wokół rozlegał się koncert świerszczy.

Nie spakowała się do końca, pociąg odjeżdżał o szóstej dnia następnego, więc będzie mieć

na to cały poranek. Zamierzała kupić prezenty dla wszystkich w ciągu najbliższych tygodni,
ale nagle zabrakło na to czasu. Będzie okazja na statku, pomyślała, przypomniawszy sobie
wspaniałe sklepy na pokładzie. W każdym razie nie wróci z pustymi rękami.

Odmówiła Martinowi, kiedy ten zaoferował się zadzwonić do Havarda, by przygotować go

na jej wcześniejszy powrót. Telefon jedynie by go zaniepokoił i wywołał niepotrzebne
zamieszanie. W kilka minut nie sposób wszystko wyjaśnić. Zresztą rozmowa telefoniczna
kosztowałaby majątek. To, co ma do wyjaśnienia Havardowi, powie mu prosto w oczy.

- Zadzwonię z Bergen - wyjaśniła Martinowi. - Tak będzie najlepiej.
Oparła się o parapet i spojrzała na gwiazdy. Jej wzrok zatrzymał się na Wielkim Wozie.

Wygląda tak samo jak w domu, pomyślała. To niezwykłe.

Dopiero po dłuższej chwili znalazła się w łóżku. Przycisnęła jedną z poduszek do piersi,

zanurzyła w niej twarz i poczuła, jak pierwsze łzy napływają do oczu. Zrobiła głupstwo, ale
przynajmniej nie zdradziła Havarda. Nie tym razem. Chociaż zdrada, cóż to takiego? Nie
przespała się z Martinem, ale przyjmowała jego prezenty, pocałunki i pieszczoty. Czy to nie
zdrada?

- Boże, spraw, by Havard mnie zrozumiał - modliła się bezgłośnie. - Spraw, by z moich

głupstw nie zrodziło się więcej zła.

Leżała długo, zanim zmorzył ją sen.

ROZDZIAŁ 2.

Mali stała na najwyższym pokładzie transatlantyku, spoglądając na ginące w oddali zarysy

Statui Wolności i Ellis Island. Ledwie półtora tygodnia minęło od chwili, gdy z tego samego
miejsca podziwiała panoramę Nowego Jorku, kiedy statek zawijał do portu. Czas ten jednak
zdawał się jej wiecznością. Tak wiele się zdarzyło.

Wychyliła się za reling, by jeszcze raz zobaczyć ogromny miedziany posąg. Sylwety

nowojorskich wieżowców ledwie były widoczne w falującym rozgrzanym powietrzu.

Przed nią rozciągał się bezkresny ocean. Wracała do domu. To dobrze i źle zarazem, ale

inaczej być nie mogło. Miała nadzieję, że tak właśnie jest najlepiej i że Havard zrozumie.
Trwożyła się na myśl o rozmowie z nim, ale radowała powrotem w rodzinne strony.

Wyprostowała się i wciągnęła morskie powietrze głęboko do płuc. Wszystko będzie

dobrze, pomyślała. Zachowała się głupio, ale opamiętała się i wyjechała. Havard powinien to
docenić i uwierzyć jej słowom. Nie miała pojęcia, co zrobi, jeśli Havard jej nie uwierzy, ale
uznała, że zasługuje na jego zaufanie. W końcu zerwała ten związek ze względu na niego.
Choć prawdę mówiąc, nie tylko ze względu na niego. Bałaby się zostać dłużej. Nie ufała
sobie samej ani Martinowi. To była główna przyczyna. Z tego powodu wyjechała.

Pożegnanie z Martinem miało oficjalny charakter. Uścisnęli sobie dłonie. Kontrakt na

dostawy jej prac był gotowy, Martin obiecał dzwonić od czasu do czasu. Oboje wiedzieli, że
ona nigdy już nie przyjedzie do Ameryki, a on nigdy nie odwiedzi ich w Stornes. Po tym, co
zaszło, nie mogło być inaczej.

Mali obiecała pomówić z Dorbet o szyciu. Z góry jednak wiedziała, że nigdy nie zgodzi

się, by córka pojechała do Ameryki, na co pewnie Martin i Jenny po cichu liczyli. Skoro sama
dała się omamić bogactwu i uznaniu, bo tak właśnie się stało, cóż mogło przytrafić się pięknej
i beztroskiej Dorbet? Mali nie zamierzała nawet wspominać jej o tej propozycji. Dorbet jest
mężatką, a Granvold to jej miejsce na ziemi. Trzeba żyć tam, gdzie los nas rzucił, pomyślała.
Tak jest najprościej, choć w jej przypadku ta zasada doprowadziła do grzechu i nieszczęścia.

Ale to się zdarzyło dawno temu. Każdy ma prawo przekreślić dawne przewinienia. Próbowała
tak uczynić, lecz bez skutku. Grzechy wracały do niej jak fale na wodzie. Tak pewnie jest z
grzechem pierworodnym. Nie da się go zmazać.

Rejs powrotny nie był takim świętem jak wyprawa do Ameryki. Mali wdawała się w

zdawkowe pogawędki z ludźmi poznanymi przy stole kapitańskim, ale zazwyczaj nie
przeciągała posiłków. Spacerowała samotnie po pokładzie lub wcześnie kładła się spać.
Trzymała się z dala od sali balowej i zabaw i z nikim nie nawiązała bliższej znajomości.

Spędziła za to sporo czasu w sklepach. To, czego nie zdążyła zrobić w St. Paul, odebrała

sobie z nawiązką na pokładzie statku. Wybór towarów był imponujący i dla wszystkich
znalazła odpowiedni podarunek. Nic wielkiego, znak pamięci. Miejsca było dość w pustej
walizce, w której wiozła do Ameryki swoje prace. Po każdej wyprawie do sklepów układała
nowe nabytki w walizce z cichą radością na myśl o powrocie do najbliższych.

Wieczorami leżała na koi, a ich postaci stawały jej przed oczyma. Zastanawiała się, co

słychać u Dorbet, jak postępują roboty na Wzgórzu, czy Sivert dzwonił, czy wiedział, kiedy
wraca do domu. Co jakiś czas łapała się na myśli, że raptem niedawno wyjechała z domu.
Wszystko jest zapewne po staremu, ileż może się wydarzyć w ciągu miesiąca? Tyle właśnie
czasu upłynie, kiedy na powrót zjawi się w rodzinnych stronach.

- Stornes, słucham.
Telefon odebrała Herborg. Na dźwięk znajomego głosu Mali żywiej zabiło serce.
- Halo, Herborg, mówi Mali.
W słuchawce zapadła cisza. Usłyszała, jak Herborg gwałtownie nabiera powietrza.
- Mali, na Boga... Dzwonisz z Ameryki?
- Nie, z Bergen, mój statek przybił przed chwilą. Mogę rozmawiać z...
- Z Bergen? Przecież miałaś...
- Czy mogę rozmawiać z Havardem? - Mali przerwała swojej rozmówczyni, nie wdając

się w wyjaśnienia. - Jest gdzieś w pobliżu?

W słuchawce znów zapadła kłopotliwa Cisza.
- Tak... tak, zaraz go zawołam. Był tu gdzieś na podwórzu...
Dobiegł jej stukot odkładanej słuchawki. Mali usłyszała podniesiony głos Herborg.
- Havard, dzwoni Mali.
Mali poczuła, jak miękną jej kolana. Co powie Havard?
Był zdyszany. I zdenerwowany.
- Halo, Havard, to ja. Właśnie... właśnie przypłynęłam do Bergen i dziś jeszcze ruszam w

dalszą drogę. Przyjadę parowcem we wtorek.

- Do domu...
- Tak, wszystko... wszystko ci wyjaśnię, jak będę na miejscu. Tam było mi za... za ciężko,

Havard. Musiałam wracać. I... oto jestem.

Nie odpowiedział od razu, słyszała tylko jego przyspieszony oddech.
- To niespodzianka - wydusił w końcu z siebie. - Witaj w domu. Wyjdę po ciebie na

przystań.

- Cieszę się, że znów cię zobaczę - rzuciła Mali niepewnie. Była rozczarowana, że w jego

głosie nie wyczuła większej radości.

- Ja też - odrzekł.
Nic więcej nie powiedział, ale w tych dwóch słowach były same znaki zapytania.
- Muszę zająć się bagażem - zakończyła Mali. - Będę we wtorek.
Spoconą dłonią odłożyła słuchawkę. Powrót do domu nie będzie łatwy, wiedziała o tym od

samego początku. Dopiero teraz jednak zdała sobie z tego sprawę z całą mocą.

Mali stała na pokładzie, kiedy parowiec parł przez fiord w kierunku nabrzeża. Był piękny

sierpniowy dzień, jeden z tych dni wyjątkowej urody, które zdarzają się czasem jesienią.

Wszystko zdawało się Mali wyraźniejsze niż wcześniej. W powietrzu jasnym jak kryształ

na ciemnej toni fiordu pojawiały się oślepiające błyski, a pola na brzegu nabrały barwy
dojrzałej żółci. Gdzieniegdzie rozpoczęto już żniwa. Było też po sianokosach, bo Mali nigdzie
nie dostrzegła stojaków do suszenia, a łąki zieleniły się świeżym odrostem. Przez miesiąc jej
nieobecności ludzie nie ustawali w robocie.

Zadrżała, kiedy w popołudniowym słońcu ukazał się znajomy cypel i zabudowania. Łódź

stała przy brzegu, ktoś pewnie wypływał na fiord poprzedniego wieczoru. Poczuła, jak łzy
płyną jej po policzkach, a fala wzruszenia rozsadza pierś. Wracała do siebie! Tu był jej dom,
u podnóża gór, gdzie zapach wodorostów łaskocze nozdrza. Złożyła dłonie do modlitwy i
dziękowała Bogu, że uchronił ją od nieszczęść, które nie pozwoliłyby jej wrócić w to miejsce.
Bardziej niż kiedykolwiek rozumiała teraz, co mogła utracić.

Widziała z daleka ludzi na przystani, a pośród nich Havarda i Johannesa. Uśmiechnęła się.

Johannes nie przepuściłby takiej okazji. To dobrze, to tylko ułatwi powitanie. Z
wyjaśnieniami może zaczekać do wieczora. Zresztą wszyscy będą domagać się wyjaśnień.
Powie, że miała dolegliwości żołądkowe i postanowiła wracać. Wiedziała, że Havard nie
uwierzy, ale pozostali może wezmą jej słowa za dobrą monetę. Zresztą będą musieli, nie
usłyszą niczego więcej. Ale Havard... Poczuła ucisk w gardle na myśl o tym, ale szybko się
otrząsnęła. Havard zrozumie.

- Babciu!
Johannes biegł jej naprzeciw, kiedy szła po chybotliwym pomoście. Mali otworzyła

ramiona na powitanie. Objął ją z całą siłą i przytulił ciepły, miękki policzek do jej twarzy.
Czuła jego przyspieszony oddech tuż przy uchu i słodki zapach jego ciała.

- Wróciłaś wreszcie do domu - powiedział i cofnął się odrobinę, aby ogarnąć ją

spojrzeniem. - Czekałem na ciebie.

- A ja tęskniłam - uśmiechnęła się. - Za wami wszystkimi - dodała, podnosząc wzrok na

Havarda, który zbliżał się do nich. Mali uwolniła się od Johannesa i wyciągnęła ku niemu
obie ręce. Najchętniej przytuliłaby go jak wnuka, ale wokół byli ludzie. Havard chwycił jej
dłonie. Przyglądali się sobie, a w jego niebieskich oczach było mnóstwo znaków zapytania.

- Witaj w domu - powiedział.
- Dziękuję - odrzekła cicho. - Jestem taka szczęśliwa, że wróciłam.
- Miałaś wrócić później.
- Tak, ale...
Johannes szarpał ją za ramię, pokazując na walizki, które właśnie znoszono na ląd. Nie

mógł ustać w miejscu.

- Kupiłaś mi coś w Ameryce, babciu? Jego oczy błyszczały z podniecenia.
- Chyba w to nie wątpisz? - uśmiechnęła się. - Musisz zaczekać, aż wrócimy do domu.

Mam podarki dla wszystkich, dzisiejszy wieczór będzie prawdziwie świąteczny.

Rzuciła szybkie spojrzenie Havardowi.
- Porozmawiamy o tym później, dobrze?
Skinął głową.
- Nie cieszysz się, że wróciłam, Havard?
Johannes pobiegł do mężczyzn znoszących bagaże z pokładu. Zostali sami. Havard

wyciągnął rękę i musnął ją po policzku.

- Oczywiście, że się cieszę - powiedział. - Dlaczego pytasz?
Mali nie znalazła słów. Może poczucie winy nie pozwalało jej dostrzec radości w oczach

Havarda. A może po prostu liczyła na więcej.

Havard zaczął ładować walizki na wóz. Johannes targał jedną z jej toreb podróżnych.

- Za ciężka jest dla ciebie - Mali zaoferowała się z pomocą.
- Wcale nie - odrzekł zdecydowanie i czerwony z wysiłku podniósł torbę. - Zapisałem się

do szkoły.

- Doprawdy? - Mali złożyła dłonie. - I jak było?
- Dobrze - odrzekł chłopiec, podając torbę Havardowi. - Zaczynam pierwszego września. I

jeszcze dostałem tornister - dodał. - Najładniejszy, jaki był w sklepie, prawda, dziadku?

- Prawda - stwierdził Havard, targając chłopca za czuprynę. - Dostałeś też piórnik, ołówki,

gumkę i kredki.

- Pokażę ci wszystko, jak wrócimy do domu - obiecał Johannes i wdrapał się na wóz. - I

może tato wróci, zanim zaczną się lekcje - dodał z nadzieją.

- To nic pewnego - poprawił go Havard. - Choć wróci we wrześniu. Tak przynajmniej

powiedział, kiedy dzwonił ostatnim razem.

- A co u Dorbet? - dowiadywała się Mali.
- Ma dzidziusia w brzuchu. - Johannes nie pozwolił dojść Havardowi do słowa. - Dorbet

jest taka gruba, że jak chodzi, to się kołysze.

Havard wybuchnął śmiechem.
- Tak źle nie jest - wyjaśnił, zerkając na Mali. - Dziecko rośnie, a mama czuje się dobrze.

Tak przynajmniej twierdzi - dodał i podając Mali rękę, pomógł jej wsiąść na wóz.

- Nie bawiła się z nami, kiedy kosiliśmy trawę na górskim pastwisku - trajkotał Johannes.

- Jakby miała skakać z takim wielkim brzuchem? Goniliśmy się w parach i wiesz, kto wygrał,
babciu?

Chłopiec promieniał z dumy.
- Ola Havard i ja! Pobiliśmy Havarda i Laurę, chociaż bardzo się starali. Prawda, że tak

było, dziadku?

Mali poczuła ukłucie niepokoju. Spojrzała z ukosa na Havarda. Mężczyzna zaczerwienił

się. Podciął nerwowo konia i wóz ruszył.

- Tak, tak, wygrałeś - mruknął, nie odrywając wzroku od drogi.
- Więc Laura była na hali? - Mali przyglądała się bacznie mężowi.
- Na sianokosach są wszyscy - burknął. - Co roku.
- W zeszłym roku jej nie było.
- Tym razem przyszła.
Bo wiedziała, że mnie nie ma, pomyślała Mali. Co zaszło tamtego dnia? Wciągnęła

Havarda do zabawy! Mali nie wierzyła własnym uszom. Opuściła głowę i nie powiedziała już
ani słowa. Zdaje się, że Havard też będzie musiał niejedno jej wytłumaczyć, kiedy wieczorem
zostaną sami.

Radość powitania opanowała Stornes, choć wszyscy nie mogli się nadziwić, że wróciła

wcześniej. Mali poskarżyła się na dolegliwości żołądkowe.

- Źle się czujesz? - Tordhild przyjrzała się jej uważnie. - Byłaś u lekarza?
- Nie uznałam tego za konieczne - wyjaśniła pospiesznie Mali. - To pewnie przez te nerwy

przy otwarciu sklepu. I jedzenie, do którego nie nawykłam. Uznałam, że skoro nie mogę być
pomocna, to...

Napotkała badawczy wzrok Havarda i zaczerwieniła się. Opuściła głowę.
- Przez ten tydzień na statku bóle ustąpiły - dodała. - Już jestem zdrowa.
- Szkoda, że nie mogłaś zostać do końca - uznała Herborg. - Na pewno było wspaniale?
Mali pokiwała głową i zaczęła majstrować przy zamku walizki.
- Tak, to niezwykłe doświadczenie - powiedziała. -Tak odmienne od wszystkiego, co

znałam. Ale dobrze już być w domu - dodała szybko i spojrzała na Havarda. - Tu jest moje
miejsce na ziemi. Teraz już wiem na pewno.

Pod nieobecność Mali Marilena nauczyła się chodzić. Okrąglutka i roześmiana, stawiała

niezdarne kroki na krótkich nóżkach. Córka Ruth miała się dobrze, co napełniło Mali
radością. Była to jednak radość przemieszana z żalem, że Ruth już przy niej nie było. Nie do
niej, lecz do Tordhild człapała dziewczynka z wyciągniętymi rączkami, prosząc, by ją wziąć
w ramiona.

Mała Mali też urosła przez ostatnie dni. Mali uniosła ją wysoko w powietrze, a

dziewczynka zaniosła się śmiechem, znacząc bluzkę Mali strużkami śliny.

- Zostaną plamy - zaniepokoiła się Herborg. - Mała Mali ząbkuje, dlatego się tak ślini.
- Spiorą się. - Mali nie wydawała się przejęta, bacznie obserwując dziewczynkę.
Przyszła spadkobierczyni Stornes była pięknym dzieckiem. Ciemnobrązowe oczy

odziedziczyła po babci, miała też rysy jak wszyscy z jej rodu. Tylko z włosów przypominała
matkę; były kasztanowe i zwijały się w loki nad uszami.

Johannes przestępował z nogi na nogę. Jego cierpliwość wystawiona została na najwyższą

próbę.

- Nie otworzysz walizki, babciu?
- No dobrze, czas na prezenty - zgodziła się Mali. - Zjemy później - dodała, odwracając

się do Ane i wskazując na nakryty stół.

- Zjemy później - potwierdził Johannes.
W tej samej chwili drzwi się otworzyły i do pokoju weszła Dorbet. Mali rozpromieniła się,

widząc córkę w dobrym zdrowiu, rumianą i promienną. Wstała i wyciągnęła ku niej ręce.

- Zaokrągliłaś się przez ten czas - powiedziała, śmiejąc się. - Za parę miesięcy urodzisz

wielkoluda.

- Wszyscy tak mówią - westchnęła Dorbet. - Marit twierdzi, że urodzę dwójkę.
- Sprawdzimy to później. W twoim stanie będzie to można stwierdzić.
Johannes szarpał ją za ramię.
- Prezenty, babciu...
- Tak, czas na prezenty. - Mali podniosła wieko walizki. Johannes zajrzał z przejęciem do

ś

rodka i powąchał zawartość.

- Pachnie Ameryką! - krzyknął wniebowzięty. - Czuję zapach Ameryki!
Mali kupiła mu skórzane spodnie i kowbojską koszulę.
Johannes rozebrał się na środku pokoju i przywdział nowy strój.
- Patrzcie na niego, kowboj pełną gębą - śmiała się Tordhild. - Ale z ciebie przystojniak!
Johannes z dumą paradował po izbie, a w chwilę później pozostali dzielili jego radość z

podarków. Dorbet, Tordhild i Herborg dostały piękną bieliznę, Ane i Ingeborg z przejęciem
ś

ciskały flakoniki perfum. Aslak i O1av dostali wodę po goleniu.

Havard uniósł brwi, kiedy Mali wręczyła mu dwie jedwabne koszule i krawaty.
- To za dużo...
- Piękne - zachwycała się Dorbet. - Nikt tutaj takich nie ma, tato, będziesz wyglądał w

nich nadzwyczaj elegancko.

- Ola też jedną dostanie. - Mali grzebała w walizce. - I Sivert, kiedy wróci do domu. A to

dla ciebie, Oja - dodała, wyciągając kolejną koszulę i brązową skórzaną kamizelkę.

Oja siedział na krześle, trzymając Małą Mali na kolanach. Był ogorzały od słońca, jego

włosy wydawały się jaśniejsze niż zwykle, a oczy jeszcze bardziej niebieskie. Ciepłe,
roześmiane oczy. Oja promieniał szczęściem, nie sposób było tego nie zauważyć. Szczęśliwy,
dumny, bezpieczny. Mali całym sercem dzieliła jego radość.

- Wielkie dzięki - powiedział, przyjmując podarki.
- O takiej kamizelce dla ciebie marzyłam! - zachwyciła się Herborg. - Pięknie będziesz w

niej wyglądać, Oja!

- Ty też się wystroisz - Oja mrugnął do niej żartobliwie, wskazując na delikatną bieliznę.

Herborg oblała się rumieńcem. Położyła rękę na jego ramieniu i uśmiechnęła się

zażenowana.

- No co ty - powiedziała i musnęła go pieszczotliwie po włosach. - No co ty...
Obu dziewczynkom Mali kupiła sukienki. Bardzo strojne, nie do codziennego użytku, ale

nie mogła się oprzeć. Tordhild i Herborg klasnęły w ręce na ich widok.

- Prześliczne! - uznała Herborg. - Panny ze Stornes będą najpiękniejsze!
- A sobie nic nie kupiłaś? - dopytywała się Tordhild. - Wszystkich obdarowujesz, a co

kupiłaś sobie?

- Kapelusz - roześmiała się Mali, wyciągając nieco zdeformowane nakrycie głowy z

walizki. - Tam wszyscy chodzą w kapeluszach.

Założyła go i przechyliła głowę.
- I jak wyglądam?
- Ślicznie - uznała Dorbet. - Ale chyba kupiłaś coś jeszcze?
- Same drobiazgi - odrzekła Mali i zamknęła walizkę. - Mam wszystko, czego mi trzeba.
O sukni nie wspomniała ani słowem. Zostawiła ją na farmie, podartą na piersi, jak

niechciane wspomnienie złych postępków.

ROZDZIAŁ 3.

Mali opowiadała o podróży. Johannes wdrapał się na jej kolana, domagając się opowieści

o rejsie przez wielkie morze. O przerażających górach lodowych i falach wielkich jak domy.
Tak się wyraził.

Herborg pytała, jak ubierają się damy za wielką wodą, a Dorbet o życie w Ameryce, zbytki

i przyjęcia towarzyskie. Aslaka i O1ava ciekawiła praca na farmie, zbiory, dochodowość i
silosy. Aslak słyszał pogłoski, że silosy są tam w powszechnym zastosowaniu, i chciał
wiedzieć, ile w tym prawdy. Mali potwierdziła - mieli silosy i używali prawdziwego kwasu
mrówkowego. A klimat pozwalał na trzy nawet cztery zbiory w ciągu roku. Mężczyźni kręcili
głowami z podziwem.

Tylko Havard o nic nie pytał. Mali rzucała ukradkowe spojrzenia na męża, który siedział

zamyślony. Niewiele się odzywał.

Mali opowiadała o statku, o kinie i przedstawieniach, o eleganckich salonach i sali

balowej, o ludziach, których poznała. Opisała farmę wyposażoną w bieżącą wodę i
elektryczność, zabawy taneczne przy szampanie i eleganckich gości, zwłaszcza panie w
niezwykłych kreacjach i najmodniejszych fryzurach. Oczy Dorbet lśniły z przejęcia.

- Chciałabym tam pojechać - westchnęła.
- Tutaj jest ci lepiej - orzekła zdecydowanie Mali. - To było wielkie przeżycie, nie

ukrywam. Nie mogłabym jednak wieść takiego życia.

- Ja bym mogła - Dorbet nie miała wątpliwości.
To prawda, pomyślała Mali, patrząc na rozgorączkowaną twarz córki. Dlatego też nigdy

nie powinna zasmakować życia w The Hill. Zamierzała powiedzieć Dorbet o propozycji
Martina, ale przy lepszej okazji. Kiedy zostaną same. Dorbet musi wiedzieć, na co się
porywa, i zyskać przychylność męża. Była wszak gospodynią w Granvold i miała mnóstwo
obowiązków. Szycie dla Martina wymagałoby poświęceń.

Marit będzie sarkać, choć szycie przynosi pieniądze. W Granvold jednak pieniędzy nie

brakowało, a dla Marit najważniejsza była gospodarka, rodzina i potomstwo. Uważała, że syn
potrafi zadbać o żonę i dzieci, i Mali musiała przyznać jej rację. Marit wprawdzie zawsze z
zainteresowaniem śledziła jej pracę, ale nigdy nie wynosiła szycia i tkactwa ponad inne
obowiązki pani domu. Na swój sposób była staromodna, trzymała się dawnych tradycji i ról
społecznych. Dorbet musiałaby mieć męża po swej stronie, by przekonać teściową.

- A twoje prace dobrze przyjęto? - dopytywała się Tordhild.

- Tak, zainteresowanie przerosło moje oczekiwania. Mam mnóstwo nowych zamówień.
- No i pieniędzy - powiedział O1av, nie kryjąc zazdrości.
- Zapłacono mi - ucięła Mali.
A było tak, że wróciła z Ameryki jako majętna osoba. Nigdy w życiu nie miała tyle

pieniędzy i miała nadzieję, że Havard to doceni. Nigdy nie cierpieli niedostatku, ale pieniądze
z Ameryki zabezpieczą rodzinę na resztę życia. A będzie ich więcej, kiedy wypełni wszystkie
zobowiązania. Nie musieli więc martwić się o przyszłość, lecz wszak pieniądze to nie
wszystko. Zmartwienia nie rodzą się wyłącznie z braku pieniędzy. Wiedziała o tym z
własnego doświadczenia.

Serce Mali biło głośno, kiedy Havard zamykał za sobą drzwi do sypialni na poddaszu. Tyle

było niedopowiedzeń między nimi, tyle pytań bez odpowiedzi. Zastanawiała się przez cały
wieczór, co może mu powiedzieć, ale nie znalazła właściwego rozwiązania. Będzie, co ma
być. Jednakże strach, iż ich miłość nie wytrzyma ciężaru słów, towarzyszył jej od chwili
zejścia z pokładu parowca.

Miała wrażenie, że nikt nie dostrzegł jej rozterek. Może z wyjątkiem Tordhild, która

zauważyła niezwyczajne milczenie Havarda.

- Nie odzywasz się - powiedziała. - Zaniemówiłeś z wrażenia? Przecież nie musiałeś

długo czekać na jej powrót.

Nic na to nie odrzekł.
- Łóżko świeżo zasłane - Mali uśmiechnęła się do męża.
- To zasługa Herborg - odrzekł, rozpinając koszulę. - Przygotowała wszystko specjalnie na

twój powrót.

Rozebrali się w milczeniu. Mali naciągnęła pospiesznie koszulę nocną, zdjęta nagłym

wstydem wobec męża. Nie patrzył na nią. Położył się na łóżku i wsparł głowę na dłoni. Mali
wślizgnęła się pod posłanie i przytuliła do niego, położyła mu dłoń na piersi. Dłuższą chwilę
leżeli, nie odzywając się.

- Dlaczego więc wróciłaś przed czasem?
Mali nabrała tchu.
- Mówiłam już, było mi trudno...
- W jakim sensie trudno?
Znów zapadła cisza. Na dole skrzypnęły drzwi. Nie wszyscy jeszcze udali się na

spoczynek.

- Martin... Sądziłam, że było... że zrozumiał...
- Wciąż cię pragnął, czy to usiłujesz mi powiedzieć?
Mali przyłożyła twarz do piersi męża i przytaknęła.
- A ty?
- Ja go nie chciałam, przecież wiesz - szepnęła. - Ale może dałam się uwieść gościnności,

zainteresowaniu... Sama nie wiem... Może dlatego wydawało mu się, że chcę... że on może...

Poczuła, jak zesztywniał. Szybko podniosła głowę i zajrzała mu w oczy.
- Nic nie zaszło - powiedziała dobitnie. - Musisz mi uwierzyć. Mogło zajść, gdybym

została. Tak sądzę. A nie chciałam. Tylko na tobie mi zależy. Jedynie ciebie pragnę.

- Jak więc mogło stać się cokolwiek, skoro tylko mnie pragniesz?
- Nie wiem... - zawahała się. - Nastrój, ta jego natarczywość... Nigdy tego nie

doświadczyłeś? - dodała ostro, odrzucając włosy. - Nie zapomniałam, że sam...

Havard zajrzał jej w oczy.
- Ja też nie zapomniałem - powiedział powoli. - Nie mam prawa czynić ci wyrzutów po

tym, co się stało.

Mali pogładziła go po policzku.
- Nie powinnam była znów wyciągać tej historii - szepnęła. - Zostawiliśmy ją za sobą.

Objął ją i przyciągnął do siebie, przytulił mocno do piersi.
- Cierpiałem - wyrzucił z siebie cicho. - Bałem się, że jego wybierzesz. Że nie wrócisz...
- Havard...
- A kiedy zadzwoniłaś... Byłem pewien, że... Głos mu się załamał i musiał przerwać.
- Nie zniósłbym tego - dokończył z napięciem. - Gdyby cię posiadł.
- Nic między nami nie było, Havard.
- Słyszę.
- Ale mi nie wierzysz?
Głaskał ją po plecach, trzymał mocno, jakby się bał, że zniknie jak zjawa.
- Wierzę - powiedział cicho. - Przecież nigdy mnie nie okłamałaś.
Mali zadrżała. Wspomnienie zdrady i kłamstw stanęło jej przed oczyma, ale nie

powiedziała ani słowa. Nic dobrego by z tego nie wynikło, ten ciężar musiała dźwigać w
samotności.

- Nie mam prawa czynić ci wyrzutów - powtórzył. - Wiem, jak to jest, kiedy ktoś... ktoś

pragnie...

Mali zesztywniała i ze świstem wciągnęła powietrze. Potem uniosła się na łokciu i wbiła

wzrok w męża.

- Laura?
Pokiwał głową i przeciągnął dłonią po policzku.
- Przyszła na sianokosy - zaczął ledwie słyszalnym głosem. - Nie chciałem mieć z nią nic

wspólnego, ale dzieci... Johannes i Ola Havard prosili, byśmy dołączyli do zabawy. Nie
wiedziałem, jak odmówić...

- To nic takiego - szepnęła Mali, choć myśl o Havardzie i Laurze pogrążonych w zabawie

na górskim pastwisku dręczyła ją bardziej, niż gotowa była przyznać.

Havard chrząknął i ciągnął ochrypłym głosem.
- Wypatrzyła mnie, jak schodziłem w dół. Szukałem owiec i dlatego...
Nabrał tchu i chwycił twarz Mali w obie dłonie.
- Nic nie zaszło między nami - zapewnił. - Tylko tak jak Bakken ona chciała... byśmy...

Wykąpała się w rzece i stała naga, kiedy przyszedłem...

Mali poczuła przypływ gniewu i zazdrości. Cóż jednak mogła powiedzieć, przecież też

leżała naga w ramionach Martina. Upór Laury złościł ją jednak niepomiernie. Laura nie
chciała przyjąć do wiadomości, że Havard nigdy nie będzie do niej należał. Miała go tylko
raz, wtedy na sianie. Ola Havard był owocem tamtej chwili.

- Wściekła się, kiedy ją zostawiłem - ciągnął Havard. - Powiedziała, że rozpowie

wszystkim, iż Ola Havard jest moim synem. I że wziąłem ją tam nad rzeką.

- Już wcześniej ci groziła.
- Tym razem może groźby wprowadzić w czyn - powiedział powoli. - Oznajmiłem jej, że

nie chcę jej więcej widzieć. To się jej nie spodobało.

Mali pochyliła się nad nim i pocałowała go. Jej włosy zamknęły się nad nimi jak pachnąca

złocista ciemność.

Havard przytulił ją gwałtownie.
- Tylko ty się liczysz, Mali.
- Tylko ty i ja - szepnęła. - Tylko my oboje.
Nie protestowała, kiedy zdjął z niej koszulę. Dwa rozpalone ciała zetknęły się ze sobą.

Mali jęczała pod pieszczotą jego dłoni, napierała, jakby nie mogła nasycić się bliskością.
Błądziła rękoma po znajomym ciele, głaskała napięte mięśnie ramion i twarde uda. Kiedy
wszedł w nią, poczuła się czysta, jakby razem starli to, co było, obcy dotyk i obce pocałunki.
Otwarła się na niego całą sobą, należał wyłącznie do niej. W końcu było tak, jak być
powinno. Miłość przetrzyma wszystko. Nikt nie stanie już między nimi. Nigdy.

Następnego ranka Mali zerwała się o świcie.
- Bój się Boga - zdziwiła się Ane na widok Mali zajętej nakrywaniem do stołu. -

Myślałam, że chcesz się wyspać.

- Dość spałam - powiedziała Mali. - Muszę wszystkiego doglądnąć. Mam poczucie,

jakbym wyjechała na całą wieczność.

- Wyglądasz na wyspaną - uznała Ane. - Dawno nie widziałam cię w równie radosnym

nastroju.

Mali poczuła, że się rumieni. Odwróciła się do pieca i nalała sobie kawy. Rzeczywiście

czuła się promiennie. Szczęśliwsza niż kiedykolwiek. Znaleźli na powrót drogę do siebie,
wyjaśnili nieporozumienia - to wszystko kazało jej się uśmiechnąć do własnego odbicia,
kiedy stała na poddaszu wcześnie rano, czesząc włosy. Serce wypełniała jej wdzięczność za
ż

ycie, za Havarda, za powrót do domu.

- Tak się cieszę, że wróciłam. - Nie powiedziała nic więcej.
- I my wszyscy się cieszymy - odrzekła Ane. - Stornes bez ciebie to nie to samo miejsce.

Choć wszystko idzie dobrze - dodała szybko. - W domu i na polu. Ale kiedy cię nie ma...
Sama nie wiem...

Przerwała bezradnie.
- To tak, jakby brakowało najważniejszego - dokończyła. - Kiedy ciebie nie ma.
Mali spojrzała na Ane, a potem wyciągnęła do niej rękę.
- Dziękuję - powiedziała niemal zawstydzona, czując, jak fala ciepła ogrzewa jej serce.
Wstawał jasny sierpniowy dzień. Mali zatrzymała się na podwórku, by rzucić okiem na

Stortind. Sylweta góry rysowała się majestatycznie na tle niebieskiego nieba. Wzgórza wciąż
pokryte były soczystą zielenią, ale gdzieniegdzie pojawiły się pierwsze żółtawe plamy liści.
Nadchodziła jesień. Mali zaczerpnęła haust ostrego porannego powietrza i westchnęła ze
szczęścia. Na chwilę stanął jej przed oczyma obraz farmy, Martina i Jenny, zaraz jednak
otrząsnęła się i ruszyła do spiżarni.

Kiedy otworzyła drzwi, uderzył ją znajomy zapach solonego jedzenia i zboża. Ane miała

rację, wszystko było w najlepszym porządku, choć zapasy uległy zmniejszeniu. Dość jednak
zostało, by dotrwać do zbiorów i uboju. Mali przesunęła wzrokiem po rzędach kiełbas i
wędzonych szynek wiszących pod sufitem i zdecydowała, że poda dziś mięsny posiłek, choć
była zwykła środa. Dla niej jednak ten dzień nabrał specjalnego charakteru. Havard zrozumie,
innych po prostu ucieszy świąteczny obiad.

Zajrzała do chlewu i stwierdziła, że starannie go wysprzątano. Pomieszczenie lśniło

czystością, jeśli w ogóle można mówić o czystości w chlewie. Wykarmione różowe świniaki
zakwiczały z nadzieją na jej widok. Mali zamknęła drzwi za sobą.

Wracając przez podwórze, zatrzymała się i spojrzała na fiord. Poranne słońce odbijało się

w ciemnej toni. Duża ryba z pluskiem rzuciła się przy brzegu i Mali nagle nabrała ochoty, by
zejść nad wodę, tam gdzie panuje cisza. Ruszyła przez jabłoniowy sad, trawa wciąż była
mokra od rosy i zmoczyła jej stopy. Podciągnęła suknię i szła dalej.

Ś

ciana szopy nagrzała się od słońca. Mali usiadła w trawie i oparła się plecami o ciepłe

bale. Po drugiej stronie fiordu zapiał kogut, a dźwięk poniósł się daleko ponad nieruchomą
powierzchnią wody. Po kamieniach chodził ostrygojad w poszukiwaniu jedzenia. Panowała
cisza, przerywana jedynie cichym szeptem fiordu.

Mali przyłożyła głowę do ściany i objęła wzrokiem majestatyczny krajobraz. Nie ma

piękniejszego miejsca na ziemi, pomyślała. Aż dziw, że ta myśl tak rzadko przychodziła jej
do głowy, zresztą może wyjazd sprawił, że pewne rzeczy widziała znacznie wyraźniej.

Tu przy szopie na łodzie przeżyła tak wiele. Gorącą schadzkę z Jo, z której zrodziło się

dziecko miłości, Sivert. Dziecko, które sprawiło, iż mogła zostać z Johanem, bo miała dla
kogo żyć.

Pamiętała poniżające spotkanie z Torgrimem i ten straszny ranek, gdy znaleźli Ruth.

Potarła dłonią oczy, jej wzrok podążył bezwiednie do miejsca przy brzegu, gdzie ją znaleźli.
Na pewien sposób tamten dzień wydał się jej bardzo odległy, choć ból był wciąż równie silny
jak wtedy, jeśli tylko pozwoliła mu sobą owładnąć. Zwykle odpychała go od siebie, ale on
tkwił w niej na zawsze.

Poprosi Havarda, by poszedł z nią na grób Ruth po południu. Dawno nie była u swojej

najstarszej córki. Usiądzie na trawie pod zwisłą brzozą i porozmawia z nią; taka rozmowa
zawsze przynosiła spokój jej duszy. I poprosi Ruth o przebaczenie. Za każdym razem prosiła
ją o przebaczenie. Świadomość tragicznego zaniedbania wobec córki nigdy jej nie opuszczała.

Drgnęła na odgłos krzyku ostrygojada. Wstała szybko, otrzepała suknię i ruszyła w górę

przez jabłoniowy sad.

ROZDZIAŁ 4.

- Jest ktoś w domu? - Dorbet wsadziła głowę przez drzwi.
- Oczywiście - odrzekła Mali, uśmiechając się. - Wejdź do środka.
- Myślałam o tym, co powiedziałaś wczoraj. - Dorbet zamknęła drzwi za sobą. - Że

sprawdzisz, czy noszę w sobie tylko jedno dziecko...

Poklepała się po wystającym brzuchu.
- Ja też o tym myślałam - przyznała Mali. - Miałam nadzieję, że się zjawisz. Mam też z

tobą do pomówienia o czymś jeszcze.

- O czym?
- Poczekaj, aż zostaniemy same - szepnęła Mali, rzucając znaczące spojrzenie na Ane i

Ingeborg. - Chodźmy do domku - dodała głośno. - Tordhild jest na Wzgórzu, a Johannes
gdzieś biega.

- Tordhild z dzieciakiem nie mieszkają w domku, tylko razem z tobą?
- Tak, trzymają tam jedynie swoje rzeczy przed przeprowadzką.
- Więc Herborg i Oja przejmą domek za jakiś czas? - dopytywała się Dorbet. - Wiem, że

nie ma zwyczaju, by młodzi wyprowadzali się na swoje, ale dobrze czasem mieć jakiś kąt dla
siebie. W Granvold bardzo mi tego brakuje, ale tam nawet mowy nie ma o tym, choć drugi
dom stoi pusty.

- Tutaj też nie mówiliśmy o tym - powiedziała Mali. - Myślę, że młodym dobrze się z

nami mieszka. Oja nie omieszka spytać, jeśli będzie miał takie życzenie. Mogą zamieszkać
osobno, kiedy Tordhild z synem wyprowadzą się na Wzgórze. My z ojcem nie zamierzamy
wynosić się z domu.

Dorbet roześmiała się.
- Nawet nie mogę sobie tego wyobrazić - rzuciła. - Ty w domku dla dawnego gospodarza.

Nie prędzej, niż się zestarzejesz.

- Może trochę wcześniej - uśmiechnęła się Mali - ale jeszcze długo nie. Tordhild wkrótce

zamieszka na Wzgórzu - ciągnęła. - Byłam tam dzisiaj. Roboty szybko postępują.

Dorbet kiwała głową, potrząsając grzywą jasnych włosów. Była opalona i dobrze

wyglądała, ale Mali niepokoiła tusza córki. Ze zgrozą wspominała ciążę Margrethe.
Opuchlizna i wielki brzuch to nie były dobre znaki.

Chwyciła dłoń Dorbet i ścisnęła delikatnie. Obrączka tkwiła ciasno na palcu,

skonstatowała z zatroskaniem.

- Masz nieco spuchnięte ręce - powiedziała, poklepując córkę po dłoni. Starała się

zachować naturalne brzmienie głosu.

- Nie tylko ręce, cała spuchłam jak wieloryb wyrzucony na brzeg - jęknęła Dorbet. -

Jestem ciężka i obolała, sama nie wiem, jak wytrzymam kolejne dwa miesiące. Ola nie mieści
się już w łóżku.

Zmarszczyła nos niezadowolona.
- Nie podobam się sobie - stwierdziła, przenosząc wzrok w dół.
- Tak to już jest w ciąży - odrzekła Mali. - Jesteś jak żywe srebro, Dorbet, więc trudno ci

się przyzwyczaić. Wszystko wróci do normy, jak urodzisz.

- Na pewno - stwierdziła z mocą Dorbet. - Nie zostanie ani gram tłuszczu. Jestem jeszcze

młoda! Marit sądzi, że zostanę stateczną gospodynią, ale się myli. Chcę być taka jak ty -
dodała, zerkając na matkę. - Urodziłaś dużo dzieci, nie jesteś już młoda, ale... wciąż piękna.

W jej głosie pobrzmiewał podziw.
- Oj, Dorbet, Dorbet - zaśmiała się Mali i pogłaskała córkę po policzku. - Większego

komplementu nigdy od ciebie nie usłyszałam.

- Ale to prawda - upierała się Dorbet. - Od chwili gdy wyprowadziłam się z domu, widzę

wyraźniej, jak różna jesteś od innych kobiet. Zawsze miałaś odwagę być inna. Uważam, że to
dobrze, choć bywasz uparta - dodała szczerze.

- I urodziłam stadko uparciuchów i odmieńców - stwierdziła ze śmiechem Mali. - Między

innymi ciebie.

- Teraz są inne czasy - tłumaczyła Dorbet. - Choć nadal na wsi nie można sobie pozwolić

na wiele. Stare pokolenie musiało przeżyć szok, kiedy się tu zjawiłaś.

- Może i tak - odparła Mali wymijająco. - Chodź, zanim wróci Tordhild.

Mali uciskała brzuch Dorbet wprawnymi ruchami.
- Nosisz jedno dziecko, jestem tego niemal pewna - stwierdziła, wyprostowując się.
- Akuszerka też tak mówiła.
- Badała cię akuszerka? - Mali nie ukrywała zaskoczenia.
Dorbet oblała się rumieńcem. - Tak wyszło. Kłuło mnie coś w brzuchu. Ola wygadał się

przed Marit, a ta ściągnęła akuszerkę.

- Kłuło cię?
- Akuszerka powiedziała, że to nic takiego. Mam się oszczędzać. To się zaczęło po

zabawie w Granvold. Chyba za dużo tańczyłam - przyznała niechętnie Dorbet. - Sama nie
wiem.

- A teraz coś cię boli?
- Nie, od paru tygodni nic mi nie dolega.
- Akuszerka ma rację - przyznała Mali. - Takie bóle się zdarzają. Musisz więcej

odpoczywać.

Opowieść Dorbet zaniepokoiła ją, ale Mali nie dała tego poznać po sobie. Prawda, bóle i

ucisk w brzuchu ciężarnej nie są niczym nadzwyczajnym, ale mogą też być niedobrą oznaką.
Skoro jednak ustąpiły, nie warto było martwić się na zapas.

- Dzieciak jest duży? - dopytywała się Dorbet.
- Trudno powiedzieć - orzekła Mali, pomagając córce usiąść. - To mogą być wody. Mały z

pewnością nie jest i jeszcze urośnie - dodała. - W ostatnich miesiącach najbardziej przybierze
na wadze.

- Dobry Boże - jęknęła Dorbet i położyła dłonie na brzuchu. - Nie mam pojęcia, jak on się

stamtąd wydostanie. To będzie straszne.

Mali miała podobne obawy, ale nie podzieliła się nimi z córką. Nie pozostało nic innego

jak czekać na dzień porodu, jednakże myśl o tym dniu nie była zupełnie wolna od trosk.

- To wcale nie musi być straszne - uspokajała Dorbet. - Ciąża każdej z nas rozwija się

inaczej. U niektórych ledwie widać, że są brzemienne. Dziecko leży inaczej niż u ciebie.
Wielki brzuch nie oznacza, że dziecko jest duże.

- Mam taką nadzieję - westchnęła Dorbet. - Ale i tak boję się rozwiązania.
- Będzie łatwiej, niż ci się zdaje - pocieszała ją Mali. - Nie ukrywam jednak, że dzieci

przychodzą na ten świat w bólu.

- Cieszę się, że będziesz przy mnie - powiedziała Dorbet. - Bez ciebie nie czułabym się

bezpiecznie.

- Będzie dobrze - powtórzyła Mali. - Z pomocą akuszerki damy sobie radę. A potem czeka

cię sama radość - dodała jej otuchy. - Nie ma piękniejszego doznania, niż kiedy weźmiesz
dziecko w ramiona. Z każdym dzieckiem jest podobnie, ale przy pierwszym doświadczasz
tego najsilniej. I pomyśl, co powie Ola!

- Jemu się upiecze! - prychnęła Dorbet. - Mężczyźni mają z tego samą przyjemność.

Kobiety muszą nosić dzieci i je rodzić. Szkoda, że nie jestem mężczyzną.

- Wcale tak nie uważasz - uśmiechnęła się Mali.
- Może i nie - przyznała Dorbet. - Ale oznajmiłam już mojemu, że nie chcę mieć dużo

dzieci. Nie zamierzam co roku latać z brzuchem.

Dorbet zdążyła już zapomnieć, że czas jakiś trapiła się, iż w ogóle nie doczeka się

potomstwa. Długo nie zachodziła w ciążę, choć przecież nie wykazywała się zbytnią
wstrzemięźliwością w tych sprawach. Mali przynajmniej nic na ten temat nie było wiadomo.
Nic jednak nie powiedziała.

Dorbet spięła włosy w koński ogon. Mali wolała ją w takiej fryzurze niż z rozpuszczonymi

włosami, choć najchętniej widziałaby warkocze u córki. Na ten temat jednak też nic nie
powiedziała. Równie dobrze mogłaby gadać do ściany.

Dorbet przeciągnęła dłonią po twarzy i wyprostowała się.
- Chciałaś ze mną o czymś pomówić.
- Tak.
Mali usiadła na krześle naprzeciw córki.
- Chodzi o propozycję Martina Bakkena - zaczęła. - W Ameryce stroje ludowe cieszą się

wielkim powodzeniem. U nas też pojawia się ta moda, ale za oceanem bardziej się tym
przejmują. Zresztą wszystkim, co norweskie.

- Czego chce ten Bakken?
- Byś zajęła się haftem i szyciem. Haftowałabyś bluzki i spódnice, z których Bakken

zestawiałby gotowe stroje. W sklepie zbiera na nie zamówienia i uznał, że podołałabyś tej
pracy. Nie wiem jednak, czy...

- Tego bym chciała! - przerwała jej Dorbet z zachwytem. - Przecież wiesz, że umiem

haftować.

- Jako gospodyni w Granvold masz jednak mnóstwo innych obowiązków...
Dorbet prychnęła.
- Jest dość rąk do pracy. Nie nadaję się do takich zajęć. Nie lubię prać ani prasować czy

doglądać uboju. Wolę haftować. Dostałabym zapłatę?

- Tak - przyznała Mali. - Nie zapominaj jednak, że zostałaś gospodynią i nikt nie zdejmie

z ciebie tej odpowiedzialności. Wkrótce urodzisz dziecko. Nie możesz też stracić
przychylności Marit, nie wspominając już o twoim mężu.

- Wszystko załatwię - powiedziała Dorbet z przekonaniem. Jej oczy błyszczały z

przejęcia. - Ola na pewno mnie wesprze. Robiłabym prawie to samo co ty, a przecież nie
narzekasz.

- Wszystko ma swoją cenę - zauważyła Mali. - Są też tacy, co uważają, że źle postępuję...
- Zdanie innych nic mnie nie obchodzi - prychnęła Dorbet. - Zarabianie pieniędzy na

hafcie bardzo by mi odpowiadało. Dlaczego więc miałabym tego nie robić?

- To prawda - przyznała Mali. - Nie możesz jednak...
- Wszystko będzie dobrze. - Dorbet nie traciła pewności siebie. - Kiedy mogę zacząć?

Najlepiej od razu, w moim stanie nie nadaję się do innej roboty.

- Rozejrzałam się trochę - powiedziała Mali. - Mogłabyś dostawać gotowe spódnice i

bluzki z miasta i pokrywać je haftem. Tak byłoby najprościej. Bakken chciałby strój z
Nordmore na początek, więc...

- Biorę się do roboty! - Dorbet promieniała. - Kiedy mogę dostać to, co niezbędne?
- W mieście mówią, że potrwa to parę dni.
- Łatwiej mi będzie przetrzymać ostatnie miesiące ciąży - uśmiechnęła się Dorbet. - Czym

się trapisz, mamo? To wspaniała propozycja! Ola na pewno się ucieszy!

Tak, Ola nie będzie protestować, pomyślała Mali. Akceptował wszystko, co sprawiało

Dorbet zadowolenie. Bardziej obawiała się reakcji Marit. I tego, że Dorbet zacznie marzyć o
podróży do Ameryki.

- Może wyjadę za ocean - rzuciła Dorbet, jakby czytała w jej myślach.
- Na to nie licz - ucięła krótko Mali. - To daleka wyprawa, a twoje dziecko wymagać

będzie opieki.

- Więc Bakken przyjedzie tutaj? Pewnie chce ze mną porozmawiać i przyjrzeć się mojej

pracy?

- Jest teraz bardzo zajęty w sklepie - odpowiedziała Mali, nie patrząc na córkę. - Ufa, że

dasz sobie radę. Zapewne zadzwoni za jakiś czas, coś o tym wspominał.

- Dlaczego wróciłaś wcześniej? - Dorbet wbiła wzrok w matkę.
Pytanie zaskoczyło ją. Zarumieniła się i zerwała z krzesła.
- Wyjaśniłam już - zaczęła niepewnie. - Miałam problemy z żołądkiem i...
- Kłamałaś - stwierdziła Dorbet. - Chodzi o coś innego, ale to nie moja sprawa. Cieszę się,

ż

e wróciłaś do ojca.

Więc Dorbet również wątpiła w jej powrót? Mali poczuła się nieswojo. Nabrała

gwałtownie powietrza, nerwowo majstrując przy sznurkach fartucha.

- Wracajmy do domu - powiedziała, chwytając za klamkę. - Wybieramy się z ojcem na

grób Ruth po obiedzie. Bardzo mi tego trzeba.

- Byłam tam dwa razy pod twoją nieobecność - przyznała Dorbet. - Tordhild i Herborg też

tam były. Grób jest zadbany. Czuję to samo co ty - dodała powoli. - Czasami po prostu muszę
do niej pójść, poczuć jej bliskość. Powinna żyć. - Głos dziewczyny stwardniał. - Nigdy nie
przebaczę temu draniowi.

Mali nie odezwała się. Łzy napłynęły jej do oczu, poszukała chusteczki i przyłożyła ją do

twarzy. Poczuła dłoń Dorbet na swoim ramieniu i jej ciepły oddech na szyi.

- To nie twoja wina, mamo - szepnęła. - Wiem, że tak powiedziałam, ale wtedy nie

panowałam nad sobą. To było jej życie. Ruth dokonała wyboru, tak jak każdy z nas. Ja też.
Czasami źle wybieramy i musimy ponieść konsekwencje. Nie można żyć za innych.

Mali odwróciła się i przytuliła swoją najmłodszą córkę.
- Zdaje mi się, że dorosłaś - powiedziała cicho.

Mali zatrzymała się przed grobem Ruth. Promienie słońca odbijały się w czarnym

nagrobku. Róża, którą kiedyś zasadziła bez większej nadziei, rozrosła się. Ciężkie od kwiatów
łodygi pochylały się nad płytą nagrobną.

Mali postawiła koszyk z kwiatami, który przyniosła ze sobą. Schyliła się, by usunąć z

grobu opadłe różane płatki. Dorbet miała rację, grób był zadbany, ktoś zajmował się nim z
troską i miłością.

Usiadła na trawie koło mogiły.
- Chodź - przywołała Havarda, wskazując mu miejsce obok siebie. - Posiedźmy tutaj.
Siedzieli długo w milczeniu. Mali spoglądała przed siebie. W dole leżał fiord, ciemny i

błyszczący w promieniach słońca. Łagodne podmuchy wiatru potrząsały liśćmi brzozy. Drozd
ś

piewał swą pieśń jak nigdy dotąd. Pewnie założył gniazdo gdzieś w pobliżu, pomyślała

mimochodem.

- Ma piękny widok nasza Ruth - powiedziała powoli.
Havard przytaknął.
- Nie powinna tu leżeć - odrzekł cicho.

- Ale tak się stało. - Mali była na krawędzi płaczu, lecz zapanowała nad łzami. - Myślę, że

jest rada, iż Marilena dobrze się chowa.

- Powinna być ze swoją córką - dodał ciężko. - Dlaczego nie zrobiliśmy więcej, by...
- Cóż mogliśmy zrobić, Havard? Nie chciała nas słuchać.
- Powinniśmy byli ją powstrzymać. Zabronić małżeństwa. ..
- Unieszczęśliwilibyśmy ją...
- I tak była nieszczęśliwa. Przynajmniej zostałaby przy życiu.
Mali siedziała chwilę w milczeniu.
- Dorbet coś mi dzisiaj powiedziała - odezwała się w końcu. - Że wszyscy dokonują

wyborów i ponoszą za nie odpowiedzialność. Nie spodziewałam się usłyszeć tych słów od
niej, ale widocznie dorosła. Jest właśnie tak, jak mówi Dorbet, wiesz o tym równie dobrze jak
ja. Ruth dokonała wyboru, nie obwiniała nas o nic. Ufała nam, dlatego mogła nam powierzyć
własną córkę.

- Nie wiem - odrzekł cicho. - Nie mogę przeboleć, że to zrobiła. Musiała długo cierpieć.
- Brakowało jej odwagi, by się uwolnić.
- Kto zdołałby się uwolnić od takiego nikczemnika?
Mali skubała źdźbło trawy.
- Mnie się udało - wyznała po chwili.
Havard otworzył szeroko oczy ze zdziwienia.
- Johan miał zawał serca.
- Tak, ale błagał o pomoc - odrzekła Mali nieswoim głosem. - Leżałam z nim w łóżku i

pozwoliłam mu umrzeć.

Havard nabrał powietrza i potrząsnął głową.
- Nie zrobiłaś tego...
- Zrobiłam - powiedziała Mali. - Może i tak nikt nie zdołałby go uratować, ale ja miałam

dość udręki i przemocy. On mnie zgwałcił, Havard. Zresztą nie po raz pierwszy. A potem
zasłabł. Leżał jak ryba wyrzucona na brzeg i łapał powietrze. Błagał mnie o pomoc...

- A ty... ty...
- Nie zrobiłam nic - ciągnęła Mali, wypuszczając z rąk poszarpane źdźbło. - I nie

ż

ałowałam tego ani przez sekundę. Ruth nie jest pierwszą z rodu, która zabiła męża - dodała. -

Ja też to w jakimś sensie zrobiłam.

- Wiedziałem, że jesteś silna - wyjąkał Havard. - Uparta jak kozioł i twarda. Ale że...
Wbił w nią wzrok.
- Czy coś jeszcze skrywasz przede mną?
Dreszcz lęku przeszył ciało Mali. Nie powinna była nic mówić. Właściwie nie wiedziała,

skąd wzięły się te zwierzenia. Kto wie, może próbowała jakoś usprawiedliwić własną córkę i
zamordowanie Samuela?

- Podejmowałam w życiu dobre i złe decyzje - powiedziała wolno Mali - i ponoszę tego

konsekwencje. Jedno jest jednak najważniejsze, Havard: kocham cię. Pokochałam cię od
chwili, gdy... gdy przybyłeś do Stornes. Twierdzisz, że jestem silna - dodała, pochylając
głowę. - Może to i prawda. Życie mnie do tego zmusiło. Musiałam być silna, by przeżyć i
zapewnić byt rodzinie. Jestem silna w nienawiści, ale jestem też silna w miłości, Havard.
Uwierz mi.

Nic nie odrzekł. Mali wyciągnęła rękę i ujęła go za dłoń. Powoli uniosła ją do ust i

pocałowała. Havard wpatrywał się w żonę. Potem objął Mali za szyję i przyciągnął ją do
piersi. I tak trwali razem.

ROZDZIAŁ 5.

W drodze do domu Havard podzielił się z Mali myślą, z którą nosił się od dawna: o tym, że

O1av i Ingeborg mogliby dostać coś na własność. Kawałek ziemi przy letnich pastwiskach.

- Właściwie to Tordhild pierwsza o tym wspomniała - powiedział i zaciął konia,

zmuszając go do przejścia w kłus. - Twierdzi, że zasłużyli na to po tylu latach wiernej służby
w Stornes.

- Też o tym myślałam - przytaknęła Mali - ale potem wyleciało mi to z głowy. Nie mają

dzieci, więc tak jakoś wyszło, że zostali z nami. A jakie jest twoje zdanie?

- Uważam, że tak byłoby właściwie. Ziemi na górze nie brakuje. Nie chciałem jednak

robić nic, póki nie wrócisz. Decyzje o ziemi musimy podejmować wspólnie.

- W takim razie dajmy im kawałek ziemi koło letniej obory - uznała Mali. - Za późno już

na budowę domu, ale kiedy przyjdzie wiosna...

- Więc powiedz im o tym - Havard uśmiechnął się i rzucił zadowolone spojrzenie na żonę.

- Coś mi się zdaje, że uszczęśliwimy dziś dwójkę ludzi.

- Powiemy im razem - zdecydowała Mali, kładąc mu dłoń na kolanie. - Tak jak być

powinno, jak gospodarz i gospodyni.

- Stornes należy do ciebie.
- Na papierze - potwierdziła Mali. - Wiesz jednak, jakie jest moje zdanie. Gospodarstwo i

ziemia są nasze. Bez ciebie nie dałabym rady.

Havard nic nie odrzekł.
- Trudno ci zaakceptować, że gospodarstwo należy... należy do mnie?
Havard nadal milczał, zajęty utrzymywaniem wozu na środku drogi.
- Nie, tak po prostu jest - stwierdził w końcu. - A skoro mówisz, że oboje tu

gospodarzymy...

- Myślałam o tym od dawna, Havard, by zapisać, że gospodarstwo jest nasze - twoje i

moje. Spadkobierca i tak zostanie ten sam, Oja przejmie je po naszej śmierci. Wiesz jednak,
ż

e póki żyjemy, mamy równe prawa. - Mali spojrzała na męża i przysiadła się bliżej. -

Powinniśmy byli zrobić to już dawno - ciągnęła, obejmując go w pasie. - Ale co tam, zrobimy
to teraz, Havard!

Havard ujął lejce w jedną rękę, a drugą położył na ramieniu Mali.
- Jeśli tego chcesz - powiedział cicho. - Poczułbym się... jakoś lepiej. Najważniejsze i tak

jest to, że ty należysz do mnie. I że tego mogę być pewien.

- Możesz. - Mali przysunęła się bliżej. - Tylko ty się liczysz. Wiem to na pewno, po raz

pierwszy w życiu. Nikt nie stanie między nami.

W jego oczach czaił się niepokój i Mali domyśliła się, że chodzi o Laurę.
- Nikt - powtórzyła. - Nawet Laura, choćby nie wiem co przyszło jej do głowy. A

gospodarstwo będzie nasze. Na papierze. Załatwimy to w przyszłym tygodniu.

Wesprze go, pomyślała, niezależnie od wszystkiego. Przepisanie własności to dobry krok.

Dawno już chciała to zrobić dla jego dobra. Tyle że Havard niechętnie podpisywał cokolwiek
po kłopotach z Sivertem i spadkiem. Teraz już nie ma to znaczenia. Havard przyjmie ten gest
jako oznakę zaufania, pełnego poparcia. Będą mieli równe prawa do wszystkiego, również do
Stornes. Gorzej będzie, jeśli dowie się o Torgrimie i dziecku. Wzdrygnęła się i przytuliła do
męża. Nie może się dowiedzieć. Nigdy! Takich rzeczy nikt by nie wybaczył, nawet Havard.

Zajechali do domu na posiłek. Mężczyźni siedzieli z gazetą i czekali na zaproszenie do

stołu. Ane i Ingeborg szykowały jedzenie.

- I jak poszło? - spytała Tordhild. Trzymała w ramionach Marilenę. Dziecko było śpiące,

położyło główkę na jej ramieniu i wsadziło kciuk do buzi.

- Dobrze - odrzekła Mali. - Grób jest taki zadbany. A róża, którą posadziłam...

- To jakiś cud, nieprawdaż? - dziwiła się Tordhild. - Kwitła całe lato. U nas róże rzadko

kwitną. To niezwykłe.

- Też ją widzieliśmy, Oja i ja. - Herborg dołączyła się do rozmowy. - Jakby Ruth zakwitła.

Ruth trafiła do miejsca, gdzie jest jej dobrze. Gdzie może kwitnąć - dodała zawstydzona.

Zapadła cisza. Marilena zasnęła i Tordhild położyła dziewczynkę ostrożnie na kanapie.
- Ładnie to ujęłaś - powiedziała cicho Mali. - Może tak jest, jak mówisz. Byłaby to duża

pociecha.

Znów zrobiło się cicho, tylko od stołu dochodził brzęk naczyń i sztućców. W pokoju

rozszedł się zapach świeżo zaparzonej kawy. Havard i Mali wymienili się spojrzeniami, Mali
skinęła głową nieomal niedostrzegalnie.

- Uzgodniliśmy coś z Mali w drodze do domu - zaczął Havard, trzymając dłoń na

ramieniu żony. - To tyczy ciebie, O1av. I ciebie, Ingeborg.

Olav podniósł wzrok znad gazety i popatrywał raz na nią, raz na niego. Na jego twarzy

malował się niepokój. Pewnie boi się o pracę, pomyślała Mali. Wokół nieustannie zwalniano
ludzi.

Ingeborg też porzuciła zajęcia i przeciągnęła nerwowo dłonią po włosach.
- Zrobiłem coś... złego? - spytał chrapliwie O1av.
- Złego? - uśmiechnął się Havard. - Nie, to my nie zrobiliśmy czegoś, co powinniśmy byli

zrobić dawno temu. Dostaniecie ziemię koło letniej obory, gdzie będziecie mogli postawić
własny dom.

Olav zaniemówił. Siedział z otwartymi ustami, wpatrując się w Havarda, jakby zobaczył

ducha. Opuścił gazetę na kolana. Ingeborg wydała z siebie dziwny dźwięk, śmiech
pomieszany z płaczem.

- To wspaniale - powiedziała Tordhild z uśmiechem. - Zasłużyłeś na to, O1av.
- I ja tak uważam - przyłączył się Oja.
O1av wstał niezdarnie i wyciągnął drżącą dłoń do Havarda.
- Nie mogę w to uwierzyć. - Musiał chrząknąć, by wydobyć z siebie głos.
- Podziękuj gospodyni - odrzekł Havard i uścisnął dłoń O1ava. - To nasza wspólna

decyzja.

O1av podał rękę Mali i ukłonił się. Ingeborg odłożyła sprzęty kuchenne i podeszła do Mali

i Havarda. Wymieniła uściski dłoni z obojgiem, a łzy toczyły się jej po policzkach.

- To przecież radosna nowina, Ingeborg - powiedziała Mali, obejmując ją. - Nie płacz.
- Jestem taka szczęśliwa - szlochała Ingeborg, chwytając O1ava za rękę. - Pomyśl,

będziemy mieć coś swojego!

- Przed zimą nie zdążymy - uznał Havard. - Wyznaczyłem już jednak kawałek ziemi.

Możemy przejść się tam po posiłku.

- I jeszcze zamierzam uznać Havarda za współwłaściciela Stornes - dodała Mali. -

Gospodarstwo zawsze należało do nas obojga, ale nie na papierze. Teraz to zmienimy. -
Odwróciła się i spojrzała na Oję. - To w niczym nie zmienia twoich praw. Uważam jednak, że
należy tak uczynić.

- Dobrze to rozumiem - powiedział spokojnie Oja. - Tak być powinno, od nikogo nie

usłyszysz słowa sprzeciwu. Zawsze uznawałem cię za gospodarza w Stornes, Havard - dodał.
- Od dnia, w którym tu przybyłeś.

Minęła dłuższa chwila, zanim opadły emocje i wszyscy zasiedli do posiłku. Policzki

Ingeborg pałały rumieńcem, a jej oczy błyszczały, nie była w stanie zjeść więcej niż kawałek
chleba. O1av siedział wyprostowany, na pewien sposób wydawał się wyższy niż przedtem.
Nie mogli od siebie oderwać wzroku.

To piękny widok, pomyślała Mali. Miło jest sprawiać ludziom radość.
Jeszcze nie wstali od stołu, gdy na podwórzu pojawiła się Sigrid. W jednej ręce trzymała

wiadro, drugą prowadziła Olę Havarda. Johannes skoczył do drzwi, Mali podążyła za nim.

- Spotkałam chłopaka po drodze - uśmiechała się Sigrid, gładząc Olę Havarda po włosach.

- Zdaje się, że tu się wybierał, bo spędzi kilka dni w Oppstad, prawda, Ola Havard?
Zastanawialiśmy się, czy ktoś pójdzie z nami na jagody?

- Ja - krzyknął Johannes, patrząc na matkę, która wyszła się przywitać. - Mogę?
- Marilena...
- Ja chętnie pójdę - powiedziała Mali. - Na krótką wycieczkę.
- Nie musimy odchodzić daleko - stwierdziła Sigrid. - Owoców wszędzie pod dostatkiem.
- To prawda, Ane i Ingeborg nazbierały całe mnóstwo jagód i borówek. Moroszki już

dojrzały?

- Byłam wczoraj sprawdzić - odrzekła Sigrid. - Trzeba jeszcze tygodnia ładnej pogody.

Wygląda na to, że moroszki obrodziły. Musimy wybrać się w góry, Mali, jak za dawnych lat.
Na cały dzień.

Mali uśmiechnęła się.
- Powinnyśmy. Dobrze wspominam nasze wyprawy, Sigrid.
Położyła dłoń na głowie Oli Havarda.
- Co u ciebie, chłopcze? Dawno cię nie widziałam...
- Wszystko dobrze - odrzekł cicho.
Wcale tak nie wygląda, pomyślała Mali. Pewnie znów w Storhaug doszło do kłótni, skoro

umieszczono chłopca w Oppstad. Co będzie, jak zacznie się szkoła? Laura nie będzie mogła
odesłać go ot tak po prostu. Chłopak miał chodzić do szkoły w Kvannes, co bardzo smuciło
Johannesa. Miał nadzieję, że razem ze swoim najlepszym przyjacielem trafią do Innvika.

- Mam dla ciebie podarek z Ameryki – powiedziała Mali, wichrząc mu włosy. - Wejdź do

ś

rodka, Johannes poszuka wiaderek.

- Wiaderek poszuka Ane - Johannes nie dał się zbyć i wziął Olę Havarda za rękę. - Muszę

zobaczyć, co babcia ma dla ciebie. Ja dostałem strój kowbojski...

Razem zniknęli za progiem. Mali spojrzała pytająco na Sigrid.
- Laura też jest w Oppstad?
- Nie, przysłała chłopaka z Gunvaldem. Strasznie mi żal tego dziecka.
Mali nic nie odrzekła. Razem z Sigrid ruszyła za dziećmi.
- Wyszukajmy najpierw prezent, potem się przejdziemy.
- Ja też się nie mogę doczekać - śmiała się Sigrid. - Chcę zobaczyć jego buzię, jak

dostanie podarek z Ameryki. Rzadko cokolwiek dostaje.

Mali schowała prezent w szafie narożnej koło stołu jadalnego.
- Proszę, Ola Havard - powiedziała, wręczając chłopcu dużą paczkę. - Mam nadzieję, że ci

się spodoba.

Ola Havard stał na środku pokoju z pałającymi policzkami i błyszczącymi oczyma.

Ukłonił się tak głęboko, że wyrżnął głową w paczkę, która upadła na podłogę. Zaczerwienił
się jeszcze bardziej i szybko ją podniósł.

- Nie bój się, niczego nie zepsujesz - zachęciła go Mali.
- Otwieraj - poganiał go Johannes, zrywając papier. - Ale się guzdrzesz!
- Daj mu to zrobić - skarciła go Tordhild. - To jego prezent.
Kiedy Ola Havard poradził sobie z papierem, rozdziawił buzię z zachwytu. W środku

znalazł eleganckie niebieskie spodnie, koszulę w żywych kolorach, czarną kamizelkę i
pudełko.

- Też takie dostałem! - krzyknął podekscytowany Johannes. - W środku jest ciężarówka,

Ola Havard! Będziemy się bawić na piasku przy stodole.

W pudełku rzeczywiście była ciężarówka.
- Bardzo dziękuję - wymruczał Ola Havard.
- Przymierzymy ubranie? - zaproponowała Mali. - Spodnie na pewno pasują. Sprawdźmy

koszulę i kamizelkę...

Ola Havard zdjął koszulkę. Chłopak nie przebywał wiele na słońcu, pomyślała Mali,

pomagając mu się ubrać. Wychudzone ciało było białe jak papier.

- Dobrze wyglądasz - ocenił Johannes, kiedy jego przyjaciel włożył na siebie nowe

ubranie.

- Jak dorosły mężczyzna - dodała Sigrid.
- Mogę w tym pójść do lasu?
- Jeszcze by tego brakowało. - Mali zaczęła go rozbierać. - Poplamisz się jagodami.

Możesz się wystroić w pierwszy dzień szkoły. Zresztą zapytaj mamy - dodała.

Dopiero pomagając chłopcu włożyć starą koszulkę, dostrzegła siniaki na jego ramieniu.

Zbladła, to nie były ślady po niewinnej zabawie, raczej skutek poczynań dorosłych.

Szybko zakryła je koszulką, a jej serce biło wściekłym rytmem. Przypomniała sobie

chłopców z Gjelstad sprzed wielu laty. Też mieli takie ślady. Pojechała wtedy do Gjelstad i
urządziła Heldze karczemną awanturę. Więcej się to nie powtórzyło. Drugi raz ujrzała je na
ciele zmarłej córki. Ruth przeszła piekło. Kto podniósł rękę na tego biednego chłopca?

Gotowała się ze złości, ale nie dała tego poznać po sobie. Złożyła starannie koszulę i

kamizelkę, usiłując zapanować nad myślami, które cisnęły się jej do głowy. Trzeba działać
rozważnie, najpierw powinna poradzić się Havarda, potem rozmówić się z Laurą.
Zaniedbywać chłopca to jedno, bić to coś znacznie gorszego. A może to nie Laura? Może
Gunvald? Wszystko jedno, odpowiedzialność spada na Laurę, to ona jest matką tego dziecka.

Drżącymi rękoma spakowała prezenty. Odpowiedzialność ponoszą rodzice. I wtedy jak

grom z jasnego nieba uderzyła ją ta myśl: skoro rodzice, to również i Havard! Wszak to on
był ojcem!

Szli ścieżką na górskie pastwiska wśród jagodowych zarośli. Chłopcy wrzucali jagody do

kubków, ale zanim owoce zdążyły pokryć dno, znikały w ich buziach.

- Mieliście, zdaje się, przesypywać je do dużego wiaderka? - powiedziała Mali.
- Ale najpierw musimy spróbować, prawda, Ola Havard? - odrzekł Johannes, przywołując

na upaćkane na niebiesko wargi promienny uśmiech.

Ola Havard tylko pokiwał głową, usta pełne miał owoców.
- Jedzcie do syta, na kolację nie będzie nic słodkiego.
W połowie drogi między gospodarstwem a górskim pastwiskiem, w miejscu, w którym

zwykli wypoczywać, Mali i Sigrid usiadły na zwalonym pniu, chłopcy zaś buszowali wśród
krzaków jagód.

Popołudniowe słońce wciąż grzało mocno. Wełnianki kołysały się z gracją w lekkim

wietrze od gór, których szczyty widać było spomiędzy wierzchołków karłowatych brzóz i
ś

wierków. Ptaki śpiewały. Mali wystawiła twarz do słońca.

- Tak tu spokojnie - westchnęła.
- Jak było w Ameryce? - spytała Sigrid. - Wróciłaś wcześniej, niż zamierzałaś.
Mali zwlekała z odpowiedzią. Siedziała z zamkniętymi oczyma.
- Pojawiły się problemy... - powiedziała po chwili. - Bakken... sądził, że... Zresztą sama

nie wiem. Uznałam, że muszę wracać niezwłocznie. Inaczej...

Wyprostowała się i wyrwała źdźbło trawy.
- ...mogłabym wcale nie wrócić - dokończyła wolno.
- On chciał, żebyś została?
- Tak - przyznała Mali.
- Ale ty nie miałaś wątpliwości?
Mali odrzuciła włosy z twarzy, skubiąc w zamyśleniu trawkę.
- Miałam - szepnęła, spoglądając na bawiących się chłopców. - Ale byłam...
Odwróciła się do Sigrid.

- Tam jest jak w bajce - ciągnęła. - Te wszystkie zbytki, uwielbienie, które Martin mi

okazywał...

Zaczęła czyścić owoce z gałązek i listków.
- Dałam się wodzić na pokuszenie, tobie mogę to wyznać, bo wiem, że będziesz milczeć.

Posunęłam się za daleko, przyjmowałam prezenty i inne dowody uznania. Nie mogłam się
oprzeć. On mógł to źle zrozumieć, teraz widzę to wyraźnie.

- Nie zostałabyś ot tak po prostu - zdumiała się Sigrid. - Trzeba załatwić mnóstwo

papierów, a... a co z Havardem?

- Gdybym została, to jako żona Martina Bakkena - wyjaśniła Mali. - Taka była jego wola.
- Dobry Boże - jęknęła Sigrid. - Co zaszło między wami?
- Właściwie to nic. - Mali wykręciła się od odpowiedzi. - Ale mogło coś się zdarzyć.

Opamiętałam się w ostatniej chwili. I zrozumiałam, że muszę wracać do domu. Natychmiast.

Siedziały przez chwilę w milczeniu.
- Wyznałaś wszystko Havardowi?
- Powiedziałam mu tyle, ile powinien wiedzieć - odrzekła Mali. - I powiedziałam prawdę:

ż

e tylko on się liczy. Nigdy nie byłam tego bardziej pewna.

Rzuciła ukradkowe spojrzenie na Sigrid.
- Opowiedział mi o zdarzeniu na sianokosach. O Laurze...
- O tak, bardzo na niego nastawała tamtego dnia. Nigdy mu nie odpuści, zresztą wcale

tego nie ukrywa. Havard poszedł za owcami i...

- Wypatrzyła go przy górnym mostku i próbowała się z nim...
- Co ty mówisz? - zdziwiła się Sigrid.
- Tak było. Kiedy nie dostała tego, czego chciała, zagroziła, że rozpowie, kto jest ojcem

Oli Havarda.

Mali spojrzała w kierunku chłopców, by się upewnić, że nic nie słyszą. Malcy oddalili się

znacznie poza zasięg jej głosu. Sigrid zamyśliła się.

- Wiem, że się ze mną nie zgodzisz - powiedziała w końcu - ale sądzę, że Ola Havard ma

prawo wiedzieć, kto jest jego ojcem. Źle mu się dzieje. Matka w ogóle nie poświęca mu
uwagi i wciąż sprowadza nowych adoratorów do domu. Ojca nie pamięta, to znaczy tego,
kogo uważa za ojca. Nie jest mu łatwo.

Mali przypomniała sobie siniaki na ciele Oli Havarda. Nie miała wątpliwości, że trzeba coś

zrobić.

- Jak się wszystko wyda...
- To co? Ludzie zaczną gadać, ale na Boga, Mali, przetrzymacie to. Havard nie jest

pierwszym ani ostatnim, który ma dzieciaka na boku. Plotki ustaną, a wasz związek nie
ucierpi. Nie to jest najgorsze - dodała - raczej to, jak zareaguje Ola Havard. Okłamywano go
od początku. Jak on to przyjmie?

Mali nic nie odrzekła, wypatrując jasnej czupryny wśród jagodowych zarośli. Niesforne

włosy opadały chłopcu na czoło, w czym bardzo przypominał ojca. Zresztą coraz bardziej
upodabniał się do Havarda, Mali przyznawała niechętnie. Lubiła Olę Havarda, ale nie chciała
mieć nic wspólnego z Laurą. I był jeszcze żal, że nie potrafiła dać Havardowi syna. Wyrzuty
sumienia. Egoizm, pomyślała nagle. To było właściwe słowo: egoizm.

Ani przez chwilę nie wzięła pod uwagę uczuć chłopca. Myślała jedynie o własnych

uczuciach. Wyrządzała krzywdę temu dziecku. Kolejnemu dziecku, musiała przyznać z
bólem. Pierwszym był Sivert. Lata kłamstw i przemilczeń powinny były czegoś ją nauczyć.

- Nie pomyślałam o tym - szepnęła. - Sądzisz, że się rozgniewa?
- Sądzę, że go to zrani. Bardzo cię lubi, a w Stornes czuje się bezpiecznie. I podziwia

Havarda, dobrze o tym wiesz, Mali. Co poczuje, gdy się dowie, że tyle lat trzymano go w
kłamstwie? Że jego własny ojciec nie chciał go uznać?

- To moja wina - wyrzekła ciężko Mali. - Nigdy nie pomyślałam, że Ola Havard...

Siedziała, z roztargnieniem popatrując ponad morzem wełnianek błyszczących w świetle

słońca. Ból ściskał jej serce. Jakże mogła rozprawić się z Laurą, skoro sama popełniała błędy?
Musiała przyznać, że Sigrid ma rację. Tę sprawę trzeba omówić z Havardem.

- Cieszę się, że wróciłaś, Mali - powiedziała Sigrid, kładąc dłoń na jej kolanie. - Nie ma

rzeczy, których nie można załatwić. Zawsze znajdzie się rozwiązanie.

Nie jestem tego taka pewna, pomyślała Mali, posyłając jeszcze jedno spojrzenie ku jasnej

czuprynie w jagodowych zaroślach. Nie jestem tego taka pewna.

ROZDZIAŁ 6.

Podekscytowana i pełna oczekiwań Dorbet ruszyła w drogę powrotną do Granvold.

Haftowanie to była praca, którą wykonywałaby z satysfakcją. Jakże odmienna od
codziennych zajęć, nudnych domowych obowiązków. Wreszcie mogłaby się ich pozbyć,
przynajmniej większości z nich, choć z początku musiałaby postępować ostrożnie. Matka
miała rację, Marit nie spodoba się ten nowy pomysł. Teściowa widziała ją w roli gospodyni i
matki przyszłych dziedziców. To drugie wkrótce się ziści, pomyślała, zatrzymując się, by
nabrać tchu. Marsz ją wyczerpał.

Najpierw musi porozmawiać z Olą, wytłumaczyć mu, jakie to dla niej ważne. Mogliby

zarabiać pieniądze, dużo pieniędzy! Tak jak matka, chociaż ona zajmowała się czymś innym.
Nie miała pojęcia, ile zarabia matka, bo w Stornes nigdy o tym nie mówiono, ale wszak na
niczym im nie zbywało.

Jej też w Granvold nie brakowało niczego, ale zamierzała przekonać Olę, że możliwość

zarobkowania dodałaby jej pewności siebie. Choć tego zapewne nie zrozumie, w tej materii
był dość staromodny - to mężczyzna miał obowiązek zapewnić byt kobiecie! Takie
nastawienie wyssał z mlekiem matki. Nie, powinna zagrać inną kartą: własne pieniądze
uczyniłyby ją bardziej szczęśliwą. Ola dbał o to, by nigdy się nie smuciła, musiała zaś
bezwzględnie mieć go po swojej stronie, zanim sprawę przedłoży Marit. Jeśli oboje się
przeciwstawią, mogła o wszystkim zapomnieć. Nie zamierzała rezygnować na samym
wstępie, była na to zbyt uparta. Może kiedyś wyruszy do Ameryki! Na samą myśl o tym
poczuła dreszcz emocji. Problem z dzieckiem jakoś załatwi, przecież nie wyjedzie na zawsze.
W Granvold dość jest ludzi, które się nim zajmą; Marit byłaby zapewne nadzwyczaj
zadowolona, gdyby mogła sama pobyć z wnukiem. A Ola... Z nim też da sobie radę, Dorbet
nie traciła optymizmu. Zazwyczaj potrafiła go jakoś udobruchać.

- I jak było w Stornes? - spytała Marit, kiedy Dorbet weszła do izby. - Matka cię zbadała?
- Tak, uważa, że noszę jedno dziecko.
- A więc olbrzym w drodze - zaśmiała się Marit i poklepała Dorbet po brzuchu. -

Sądziłam, że będą dwojaczki. Lepiej jednak, żeby po kolei przychodziły na świat - dodała z
zadowoleniem.

Z drugim zaczekamy, pomyślała Dorbet, ale nie powiedziała ani słowa. Cieszyła się

macierzyństwem, chciała dać mężowi syna, lecz perspektywa kolejnej ciąży nie była zbyt
kusząca.

- Jesteś taka rozpromieniona - zauważyła Marit. - Czy coś jeszcze wydarzyło się w

Stornes?

- Nie, wszystko po staremu. - Dorbet nieproszona zaczęła wlewać gorącą wodę do

cynowej misy, by pozmywać naczynia. - Słowa matki bardzo mnie uspokoiły.

- To i dobrze - powiedziała Marit. - Zostaw naczynia. Usiądź i odpocznij.
Wielkie nieba, pomyślała Dorbet, Marit jest dzisiaj w dobrym humorze. Odpowiednia

chwila, by opowiedzieć jej o planach na przyszłość. Najpierw jednak musi rozmówić się z
mężem, a Ola nie zjawi się przed wieczorem.

- Pozmywam - rzuciła ochoczo. - Odpocznę później.
- Pracowita jak mrówka - pochwaliła ją Marit. -Wiesz, że jesteśmy bardzo dumni z ciebie.

Nigdzie nie ma lepszej i ładniejszej gospodyni niż tu w Granvold.

Wszystko idzie jak z płatka, uznała Dorbet, pobrzękując naczyniami w misie. Zyskała

przychylność teściowej, pozostało mieć nadzieję, że dobry humor Marit nie zniknie
następnego poranka. W to, że przekona męża, nie wątpiła ani przez chwilę. Wiedziała, jak go
zadowolić, a ciąża nie była w tym żadną przeszkodą.

Dorbet przytuliła się do męża, kiedy leżeli już w łóżku, i położyła głowę na jego ramieniu.
- Byłam dzisiaj w Stornes - powiedziała, przeciągając palcem po jego wargach.
- Słyszałem od matki. Co u nich słychać?
- Wszystko dobrze - odrzekła Dorbet. - Ze zbiorami idzie im tak jak nam. Pszenicy jeszcze

nie zaczęli zbierać, ale na to przyjdzie czas we wrześniu, prawda?

- Wiem, jak postępują prace w polu - rzucił z wyższością Ola i pogłaskał żonę po głowie. -

Pilnujemy się nawzajem, tak jest co roku. Każdy chce być pierwszy, nikt nie lubi zwlekać z
robotą.

Dorbet nie odezwała się. Głaskała męża, a ten tulił ją mocno, mrucząc z zadowolenia.
- Matka mnie zbadała - powiedziała po chwili. -Twierdzi, że noszę jedno dziecko, i to

dobra wiadomość. Jedno wystarczy.

- Tym razem wystarczy - uśmiechnął się Ola - ale będziemy mieć więcej.
Dorbet nic na to nie odpowiedziała. Leżała, bawiąc się kocem.
- Wiesz, matka przekazała mi wiadomość - odezwała się w końcu. - Martin Bakken z

Ameryki ma dla mnie propozycję.

- Jaką?
W jego głosie pojawiła się nuta podejrzliwości.
- Bakken otworzył sklep, w którym sprzedaje wyroby matki. Ponoć idą jak woda. Matka

ma tyle zamówień, że...

- Nie rozumiem, dlaczego bierze to sobie na głowę - mruknął Ola. - Twoja matka jest

gospodynią w Stornes.

Dorbet straciła rezon. Wielki Boże, pomyślała, on jest równie staroświecki jak Marit.
- Ola - żachnęła się i pocałowała go w policzek. - Moja matka jest artystką...
- Zapewne - zgodził się niechętnie. - Jest bardzo biegła, nie twierdzę nic innego. We

wszystkim - dodał wspaniałomyślnie.

- A ja uważam, że trzeba korzystać z uzdolnień, którymi zostaliśmy obdarzeni. Czy się

jest gospodynią, czy też nie. Mam rację?

Zwlekał z odpowiedzią. Uśmiechnął się, kiedy Dorbet uszczypnęła go w ucho, i mocno

pocałował ją w usta.

- Wiesz, że potrafię robić ładne świece, Ola?
- Wiem. - Przyciągnął ją do siebie. - Też jesteś artystką. Odziedziczyłaś talenty po matce.
- Umiem coś jeszcze - ciągnęła Dorbet. - Umiem haftować.
- Widziałem - uśmiechnął się Ola. - W skrzyni trzymasz piękne rzeczy. Matka mówiła,

ż

e...

- Mogę haftować dla tego Bakkena z Ameryki - wypaliła Dorbet. - Spódnice i koszule.

Będą je zszywać w Ameryce i sprzedawać w sklepie. Ponoć wszyscy chcą je mieć. Mogę
zarobić mnóstwo pieniędzy, Ola.

Ola nie odezwał się. Dorbet spojrzała na niego z ukosa, nie dojrzała oznak niechęci na jego

twarzy, wydał się jej raczej zaskoczony.

- Mam ochotę się tym zająć - szepnęła. - Będę doglądać moich obowiązków w

gospodarstwie, ale...

- To nie jest dobry czas - powiedział wolno. - Będziesz miała dość zajęć przy dziecku...

- Ale ja chcę, Ola! O czymś takim marzyłam. Będę taka szczęśliwa - dodała, przysuwając

się bliżej.

- A teraz nie jesteś szczęśliwa?
- Jestem - odrzekła pospiesznie. - Przecież wiesz. Ale nie łatwo pełnić rolę gospodyni.

Jestem jeszcze taka młoda... i nie potrafię sprostać wymaganiom twojej matki. Ani twoim.

Wsparł się na łokciu i odgarnął jej włosy z twarzy.
- Uważasz, że jestem z ciebie niezadowolony? - spytał, całując ją w czoło. - Nie ma

lepszej w świecie niż ty.

Dorbet zarzuciła mu ręce na szyję i przyciągnęła do siebie.
- Pochlebiasz mi - szepnęła mu do ucha. - Żadna ze mnie gospodyni. Kiepsko się

sprawiam w pracach domowych, Ola, przecież wiesz. Lubię inne zajęcia. Na przykład
haftowanie.

Koszula nocna Dorbet była rozpięta. Ola przyłożył usta do jej piersi. Oddychał coraz

szybciej.

- Przecież możesz haftować - mruknął niewyraźnie - ale od obowiązków domowych nie

uciekniesz. A kiedy dziecko przyjdzie na świat...

- Niczego nie zaniedbam - zapewniła go Dorbet. - Jeśli tylko pozwolisz mi...
- Nigdy niczego ci nie odmawiałem - powiedział Ola i ścisnął jej nabrzmiałe piersi. -

Przecież wiesz, że liczy się tylko twoje szczęście. Chociaż nie potrzebuję pomocy, by
zapewnić ci byt - dodał zdecydowanie. - Moja żona nie musi zarabiać na siebie.

- Wiem, Ola. Moglibyśmy jednak coś zaoszczędzić. Pojechalibyśmy do miasta we dwoje.

- Poczochrała mu włosy. - Kupilibyśmy sobie, co dusza zapragnie...

Jego dłonie błądziły po jej nagim ciele pod koszulą, prześlizgnęły się ostrożnie nad

brzuchem. Ola oddychał ciężko.

- Masz ochotę? - szepnęła Dorbet.
- A możemy?
- Pewnie - roześmiała się cicho. - Jeśli weźmiesz mnie od tyłu.
Odwróciła się do niego i wygięła plecy w łuk. Nie dał się prosić dwa razy. Puścił jej piersi

i obiema dłońmi przyciągnął ją do siebie, pogładził aksamitną skórę ud. Utkwił wzrok w
kępie włosów między jej nogami.

- Wejdź we mnie - przynaglała go, wyginając się i ocierając o niego.
Z początku był ostrożny, potem zapamiętał się zupełnie. Dorbet traciła oddech. Nie

dotykał jej od jakiegoś czasu. Czuła teraz, że mimo odmiennego stanu brak jej było tej
bliskości. Jęczała z podniecenia, napierając na niego. Ola doszedł do szczytu i z przeciągłym
krzykiem opadł za plecami Dorbet. Jego gorący, przyspieszony oddech owionął ją po szyi.

- Dorbet, moja Dorbet...
Leżeli dłuższą chwilę, nie odzywając się. W końcu Dorbet odwróciła się, pocałowała go

miękko w usta i objęła mocno za szyję. Wiatr poruszał firankami.

- Więc chcesz haftować? - spytał raptownie.
- Tak, bardzo - odrzekła pospiesznie. - Wiem, że potrafię.
- Nie wątpię - zapewnił ją - ale jesteś tu gospodynią. - W jego głosie pobrzmiewał znów

ton niechęci.

- Nie mogę robić jednego i drugiego? - poprosiła. - Moja matka tak żyje, prowadzi

gospodarkę i zajmuje się tkactwem.

- Tak wiele to dla ciebie znaczy?
- Tak! - Dorbet przytuliła go mocniej. - Tak, Ola!
- W takim razie niech będzie, jak chcesz - zdecydował. - Ale podróż do Ameryki wybij

sobie z głowy!

Dorbet podniosła się na łokciu i spojrzała na męża błyszczącymi oczyma, potem zasypała

jego twarz pocałunkami.

- Jesteś najmilszym człowiekiem na świecie - rozpromieniła się. - Będę się starać, Ola,

najlepiej jak potrafię. Ale co powie twoja matka? - zaniepokoiła się. - Nie będzie tym
zachwycona.

- Matka? A dlaczego? Podziwia twoją matkę i jest taka dumna z ciebie, twoich świec i

wszystkich tych pięknych rzeczy, które trzymasz w skrzyni.

Przyciągnął ją do siebie i ziewnął.
- Matka się zgodzi - powiedział. - Poza tym wyszłaś za mnie - dodał z uśmiechem - a nie

za nią. Wszystko się ułoży.

Ola już spał, Dorbet czuwała, wpatrując się w ciemność. Jej serce biło mocno z radości,

nie mogła uleżeć spokojnie. Wszystko stanie się prostsze, kiedy będzie mogła zająć się pracą.
I to dla kogo, dla Martina Bakkena! Zupełnie jak matka, pomyślała z dumą. Wyrwie się z
codziennego kieratu obowiązków.

Uniosła się i pocałowała ostrożnie Olę, pogłaskała go po włosach. W nagłym przypływie

tkliwości położyła się i przytuliła głowę do piersi męża. Dziecko poruszyło się w jej łonie,
dotknęła dłonią brzucha i uśmiechnęła się. Wszystko będzie dobrze, niedługo urodzi dziecko,
syna. Nie miała wątpliwości, że nosi pod sercem chłopca. Ola będzie dumny i szczęśliwy.
Zasłużył na to. I jeszcze będzie mogła haftować! Życie nabierze sensu.

W końcu zasnęła.

Ola zaczekał aż do kolacji, by przedstawić prośbę Dorbet. Parobkowie gdzieś wyszli,

dziewczęta pracowały w oborze.

Marit słuchała syna ze zmarszczonym czołem.
- Wydaje mi się, że młoda gospodyni dość ma innych zajęć w gospodarstwie -

powiedziała cierpko.

- Nie o to chodzi - tłumaczył Ola. - Dorbet jest artystką jak jej matka. Sama to przyznałaś.

I wciąż jest za młoda, by przejąć wszystkie obowiązki, też tak mówiłaś. Powinna, rzecz jasna,
wprawiać się do pracy na gospodarce, ale myślę, że ma prawo spróbować swoich sił. Przecież
dobrze jej życzysz.

Marit machnęła fartuchem po stole, jakby chciała strzepnąć z niego niewidzialne drobiny

kurzu.

- Pewnie, że chcę, by dobrze jej było u nas - powiedziała cicho. - A nie jest?
- Dobrze mi u was - wtrąciła się Dorbet - ale chciałabym zająć się czymś innym. To dla

mnie wspaniała okazja. I będą z tego pieniądze.

Marit fuknęła ze złością.
- Od kiedy to młoda żona z Granvold musi zarabiać na własne utrzymanie? Od tego są

mężczyźni. Kobiety mają inne zobowiązania.

- Daj spokój - zniecierpliwił się Ola. - Nie o to jej chodziło. Wszyscy wiedzą, że potrafię

zapewnić byt własnej żonie. Dorbet jest podobna do matki, a przecież nieraz wyrażałaś się z
uznaniem o wyrobach Mali.

- Przyznaję, Mali ma zręczne ręce. Nie pojmuję tylko, skąd bierze czas na to, by...
- W Stornes wszystko jest jak należy - przerwał jej Ola. - Mali zajmuje się tkactwem, ale

nie zaniedbuje gospodarstwa.

- Broń mnie Panie Boże - rzuciła Marit. - Nie to miałam na myśli. I nic takiego nie

powiedziałam, nie przekręcaj moich słów - dodała groźnie, wpatrując się w syna.

- W takim razie dlaczego Dorbet nie miałaby zabrać się do haftowania? Może zrobi i coś

dla ciebie? - dodał pod wpływem nagłego impulsu. - Dorbet mówi, że stroje ludowe wracają
do łask. Pomyśl, mamo, gdybyście w dwójkę wystroiły się na Siedemnastego Maja! -
rozochocił się. - Tylko wy dwie w całej wsi!

Marit wygładziła fartuch i wyprostowała się, wypięła do przodu wydatny biust, jakby już

zdobiły go srebrne brosze.

- Mądrze mówisz - zachichotała. - Już widzę te spojrzenia...
Dorbet milczała taktownie, choć pomysł męża w pierwszej chwili nie przypadł jej do

gustu. Zamierzała szyć dla Bakkena i zarabiać na tym pieniądze, zdobyć uznanie w Ameryce.
Jeśli jednak Marit wyrazi zgodę, zamysł Oli miał pewien sens: uszyłaby strój dla siebie i
teściowej, by się wprawić w robocie. Przyglądała się Marit, która przechadzała się po izbie,
poprawiając obrusy, przestawiając wazony.

- Kto wie, może byłoby to odpowiednie zajęcie dla Dorbet - stwierdziła Marit. - Ta

dziewczyna ma zręczne ręce, zawsze to mówiłam.

- Niech więc zacznie od razu - uznał Ola. - W jej stanie i tak nie nadaje się do innych prac.

Nosi twego wnuka pod sercem, mamo.

Dorbet spojrzała na niego ze zdumieniem. Nie przypuszczała, że mąż ma tyle sprytu, sama

lepiej by nie poprowadziła rozmowy. Marit zaczerwieniła się z zadowolenia, a jej wzrok
spoczął na brzuchu synowej.

- Masz rację - przyznała. - Urodzi nam następcę. Na dodatek silnego chłopa, skoro Mali

twierdzi, iż nosi jedno dziecko. Pomyśl tylko, Granvold będzie mieć dziedzica - westchnęła
uszczęśliwiona. - Nie mogę się doczekać. Już dobrze się czujesz? - spojrzała badawczo na
Dorbet.

- Tak, tylko ważę tyle, że ledwie się ruszam - skłamała Dorbet.
Właściwie jednak nie minęła się całkowicie z prawdą, bo dawne dolegliwości ustąpiły, a

chodzenie sprawiało jej trudność. To było wbrew naturze dziewczyny i bardzo ją irytowało.
Gdyby mogła pozbyć się domowych obowiązków i zająć haftem... Wystarczy zacząć, a reszta
pójdzie jak z płatka. Osiągnie taką biegłość, że nikt jej nie powstrzyma, nawet Marit. Będą
zabiegać o mnie, pomyślała z zadowoleniem i niezwykłą pewnością siebie.

Marit przerwała wędrówkę po izbie i zasiadła w krześle naprzeciwko młodych. Na jej

twarzy pojawił się szeroki uśmiech.

- Państwo z Granvold - powiedziała z błyszczącym wzrokiem. - Piękna z was para.
- Tak, gospodarstwo jest w dobrych rękach twego syna - uśmiechnęła się Dorbet i z

gracją odrzuciła włosy w tył, odsłaniając smukłą szyję. - Lepszego gospodarza można szukać
ze świecą.

- Masz rację - przyznała Marit. - I dobrał sobie odpowiednią gospodynię.
- Przesadzasz, Marit - odrzekła Dorbet, opuszczając wzrok. - Ale się uczę. W twojej

osobie mam dobrego nauczyciela.

Marit zamruczała z zadowoleniem i przeciągnęła ręką po siwiejących włosach. Poprawiła

kok.

- Dorbet, Dorbet, prawdziwy z ciebie skarb. Jeśli tak zależy ci na tym haftowaniu, to nie

mam nic przeciwko temu.

Dorbet przyłożyła ręce do policzków, czując, że oblewa się rumieńcem.
- Naprawdę?
- Decyzję podejmie twój mąż - stwierdziła Marit. - Ja nie wyrażam sprzeciwu.

Zobaczymy, czy zdobędziesz takie uznanie jak twoja matka.

Dorbet wstała, podeszła do teściowej i uściskała ją serdecznie, wprawiając ją tym w

niemałe zakłopotanie.

Synowa nie synowa, takich rzeczy nie robi się publicznie. Odepchnęła ją lekko od siebie.
- Ależ drogie dziecko...
- Tak się cieszę - Dorbet nie mogła złapać tchu. - Nie chciałam robić nic wbrew twojej

woli.

- To dobrze - przyznała Marit lekko zaczerwieniona. Poprawiła włosy. - Ale to Ola...

- Jemu też podziękuję - powiedziała Dorbet z promiennym uśmiechem. Wyciągnęła rękę

do męża i mrugnęła, tak że tym razem on się zaczerwienił. - Będę mu codziennie dziękować.

Usiadła na kanapie i przytuliła się do niego.
- Wreszcie jesteś zadowolona? - spytał.
Skinęła głową, jej jedwabiste włosy połaskotały go w policzek. Potem położyła twarz na

jego ramieniu.

- Możemy przejść się do Stornes wieczorem? - poprosiła, ściskając go za rękę. - Muszę o

wszystkim opowiedzieć mamie.

- Możemy - odrzekł. - Jest tak ładnie.
- Weź chustę - doradziła Marit. - Noce są już chłodniejsze.
Dorbet skinęła głową, choć nie zamierzała posłuchać teściowej. Pogoda była wciąż

prawdziwie letnia.

Kiedy Ola zamknął za nimi drzwi, rzuciła mu się w ramiona i ucałowała.
- Spryciarz z ciebie, Ola - szepnęła. - Tak cię kocham! Jesteś najlepszy na świecie.
Ola zaczerpnął powietrza, jego serce przepełniała radość. Dorbet była taka piękna. Kochał

ją do bólu, życie bez niej straciłoby wszelki sens.

Z dumą objął ją ramieniem i ruszyli ku Stornes.

ROZDZIAŁ 7.

Nastał czas niepogody.
Mali nie zdziwiła się wcale, bo ostatnie dni stały pod znakiem upału i wilgoci. Czasami

zdarzało się tak w środku lata, ale wtedy powietrze było suche i gorące, teraz zaś człowiek
zalewał się potem, nie ruszając się z miejsca. Było niemal równie ciepło jak w Ameryce.
Fioletowe chmury zebrały się nad fiordem, a potem ruszyły ku górskim szczytom. Poprzedzał
je porywisty wiatr, który miotał wierzchołkami drzew i odrywał białe pióropusze piany od
powierzchni wody.

- Niedobrze to wygląda. - Havard niespokojnie zerkał przez okno. - Lato było piękne tego

roku, ale teraz czeka nas prawdziwa odmiana.

- Trzeba by zwieźć resztę siana - powiedział Aslak.
- Myślałem o tym samym, ale już nie zdążymy. Burza będzie tu lada chwila. Siano zdąży

jeszcze wyschnąć, bo burza nie potrwa długo. Będzie krótka i gwałtowna. - Havard ponownie
wyjrzał przez okno. - Bardziej boję się o to, by wiatr i deszcz nie położyły pszenicy. Ale nie
ma co brać się do roboty, nie zdążymy - powtórzył, kręcąc głową. - Zaczekamy, aż się
rozpogodzi.

- W takim razie rozprzęgnę konie - uznał Olav. - Będą spokojniejsze w stajni. rz pranie,

Ane, chyba już wyschło. A zresztą zbierz nawet, jeśli jest lekko wilgotne. A ty, Herbor

Havard przyznał mu rację. Został przy oknie, obserwując pędzące chmury.
- Co ma być, to będzie - powiedziała Mali, dołączając do męża. - Zbieg, zamknij okna na

poddaszu, żeby nas nie zalało.

- Będą pioruny? - Johannes również podszedł do okna. Odsunął doniczkę na bok i z

zainteresowaniem wyjrzał na zewnątrz.

- Na to wygląda - odrzekł Havard. - Boisz się piorunów?
- Nie. - Johannes nie tracił rezonu. - Słyszałem je wiele razy. Jak mieszkałem w mieście.

Nie są groźne.

- Zazwyczaj nie są - zgodził się Havard i pogłaskał chłopca po głowie.
- Piorun może uderzyć - niepokoiła się Ingeborg.
Johannes obrócił się do niej.
- Nie uderzy - pocieszył ją. - Prawda, Havard?
- Nie sądzę.

Nikt jednak nie lubił burz. Mogły zaszkodzić zbiorom i zwierzętom, uszkodzić domostwa i

drogi. Błyskawice i pioruny sprowadzały pożary, których ludzie bardzo się obawiali. Przy
dzieciach nie mówiono na te tematy, by ich nie straszyć. Ingeborg zwykle łamała ten zakaz,
bo sama panicznie bała się piorunów. Zaszywała się w kącie, trzęsąc się ze strachu, głucha na
wszelkie słowa perswazji.

I niezależnie od temperatury głowę szczelnie otulała chustą. Na dworze pociemniało, jakby

zapadł zmrok.

- Może zapalimy świece? - spytała niespokojnie Ingeborg. Stała z miską umytych naczyń i

lękliwie spoglądała przez okno.

- Jeśli dzięki temu poczujesz się lepiej, to bardzo proszę - zgodziła się Mali. - Skończ

najpierw to, co zaczęłaś.

Podeszła do Ingeborg i poklepała ją uspokajająco po ramieniu.
- Nie będzie tak źle - powiedziała przyjaźnie. - Burza szybko minie.
- To nie jest zwykła burza - mruknęła Ingeborg. - Spójrz na mężczyzn. To poważna

sprawa.

- Poważna sprawa? - spytał Johannes, zajęty oprowadzaniem małej Marileny po izbie.
- Nic takiego - uśmiechnęła się Mali. - Będą pioruny i ulewa, jak zwykle. To właśnie

Ingeborg ma na myśli.

A jednak nie była to zwykła burza.
Pierwsza błyskawica przecięła czarne niebo, uderzyła w skalne zbocze i wpadła do morza.

W chwilę potem rozległ się ogłuszający huk i spadła ściana deszczu. Lawina kropel uderzyła
w szyby z taką siłą, że omal nie pękły. Potem było już tylko gorzej. Błyskawice i uderzenia
piorunów zlały się w jedno, czasami uderzały tak blisko, że dom drżał w posadach. Ingeborg
skryła się w kącie, zakrywając głowę chustą i jęcząc bez ustanku. Nawet Johannes wdrapał
się na kolana Havarda i przytulił do niego z szeroko rozwartymi oczyma.

Wszyscy zgromadzili się w izbie, jakby milcząco uzgodnili, iż w takiej chwili muszą

trzymać się razem. W taką burzę wszystko może się zdarzyć, nikt w to nie wątpił. Oja krążył
niespokojnie, wzrok miał ponury. Herborg wyjęła Małą Mali z kołyski i trzymała ją w
ramionach. Śledziła wzrokiem każdy krok męża, ale nie odezwała się ani słowem.

Przyroda rozszalała się. W ciemności ledwie się widzieli, tylko, co chwilę izbę rozświetlał

nagły błysk, po którym następował grzmot tak silny, jakby ktoś podwórze zasypywał
bombami.

- Żeby tylko nic się nie stało ludziom na pastwiskach - mruknął zaniepokojony Havard. - I

zwierzętom. Pewnie nie zdążyli zapędzić krów i owiec do zagrody, zanim rozpętało się to
piekło.

Mali myślała o tym samym. Słyszała opowieści o piorunach, które wbijały bydlęta w

ziemię, ale nigdy nie przeżyła niczego podobnego. Oblała się zimnym potem i skuliła, kiedy
kolejny błysk rozdarł ciemności. Łoskot, jaki mu towarzyszył, niepodobny był do niczego, co
dotąd słyszała. Gwałtowny, rozdzierający huk wstrząsnął domostwem.

- Tym razem trafił - uznał Aslak, zrywając się z miejsca. Havard posadził Johannesa na

kolanach matki i zbliżył się do okna. Przez szarą ścianę deszczu ledwie co byto widać, ale w
oddali na ciemnym niebie pojawiła się jasnożółta smuga.

- Zaraz się skończy - oznajmił, odwracając się. - Nad fiordem się przejaśnia.
Nie skończył mówić, kiedy rozległ się kolejny grzmot, a po nim inny dźwięk, głęboki i

narastający.

- To lawina! - krzyknął Aslak, przyciskając nos do szyby. - Poszła lawina!
Deszcz przestał padać, jakby ktoś zakręcił kran, i zapadła cisza. Smuga światła przedarła

się przez otaczające ciemności.

- Wielkie nieba! - szepnął Oja, stojący z innymi mężczyznami przy oknie wychodzącym

na fiord. - Wielkie nieba!

- Co się dzieje? - spytała niespokojnie Mali i zerwała się z miejsca.
Dziwny dźwięk wciąż narastał.
- Nad Utigarden schodzi ogromna lawina! - odrzekł Havard drżącym głosem. - Właśnie

zabrała ze sobą szopę na łodzie!

Smuga światła wisiała nad górami, na tyle szeroka, że oświetlała drugą stronę fiordu.

Widok odebrał im mowę. W dół urwiska leciały ogromne bloki skalne, niszcząc wszystko na
swej drodze. Rozbiły szopę na szczapy, posyłając je na spienione morze.

- Dzień sądu nastał! - krzyczała Ingeborg z kąta.
Nikt jej nie odpowiedział, wszyscy stali jak sparaliżowani. Kolejna błyskawica wykreśliła

zygzakowatą linię w górskim zboczu, a huk sprawił, że wszyscy skulili się instynktownie.

- Żeby tylko nie poszła kolejna, bliżej zabudowań - martwił się Havard.
Znów spadł deszcz, jednak nie tak silny jak poprzednio. Kolejne błyskawice następowały

rzadziej, burza przesuwała się w głąb fiordu. Nad górami wciąż wisiały ciężkie chmury, ale
najgorsze minęło.

W izbie zrobiło się jaśniej. Mali spojrzała na zegar, burza trwała ledwie półtorej godziny,

lecz jej zdawało się, że całą wieczność.

I nagle ukazało się słońce, tak jakby Bóg chciał ich przeprosić za ten przerażający

spektakl. Światło zamigotało w kroplach pokrywających liście drzew i krzewów, a z pól
uniosła się para.

- Słońce! - krzyknął Johannes.
- Już po wszystkim - uznała Mali. - I mam nadzieję, że nigdy już nas nic podobnego nie

spotka. Otwórzcie okna i wpuśćcie trochę świeżego powietrza.

Trzeba nam powietrza, pomyślała. W izbie panował stęchły zapach spoconych ciał.

Niektórym przydałaby się kąpiel i zmiana bielizny.

- Zajrzyj do koni, O1av - polecił Havard. - Wypuść je, jeśli zanadto się nie wystraszyły. W

innym razie zostaw je, póki się nie uspokoją. Ja idę na pastwiska. Pójdziesz ze mną, Oja?

- Jasne - odrzekł Oja. - Cały czas o tym myślę, trzeba sprawdzić, co z ludźmi i

zwierzętami.

- Może zadzwonimy do Utigarden? Może potrzebują pomocy? - Mali spojrzała na

mężczyzn.

- Spróbuj - powiedział Havard - ale pewnie linia jest zerwana. Wezmę lornetkę i przyjrzę

się bliżej. Chyba jednak zabudowaniom nic się nie stało, a szopa i łódź to znów nie tak wielka
strata.

Dom budził się do życia. Otwarto okna, Johannes wybiegł boso w mokrą trawę i skakał,

rozbryzgując fontanny wody. Nawet Ingeborg wychynęła spod chusty.

- Dobrze, że to nie przyszło w środku nocy - uznała Mali. - Byłoby znacznie gorzej. A tak

spójrz, Ingeborg, świeci słońce.

Wszyscy wrócili do swych zajęć. O dziwo Marilena i Mała Mali przyjęły burzę ze

stoickim spokojem. Marilena zakwiliła kilka razy, kiedy biły pioruny, lecz w ramionach
Tordhild szybko się uspokoiła. Johannes też przesiedział burzę u niej na kolanach. Wbrew
obawom Mali dzieci nie przestraszyły się zbytnio.

- Zajdźmy do komórki i spiżarni, Herborg, i sprawdźmy, czy wszystko w porządku.
Herborg skinęła głową i odłożyła Małą Mali do kołyski. Dziewczynka zdążyła znów

zasnąć.

- A ja przejdę się na Wzgórze - uznała Tordhild - i zobaczę, co słychać u cieśli. Nie

rozumiem, dlaczego nie zeszli, zanim rozpętała się burza.

- Nie sądzili zapewne, że okaże się tak gwałtowna - odrzekł Havard, naciągając buty. -

Dobrze zrobisz. I zaproś ich do nas na posiłek, zanim ruszą do domów.

- Właśnie - przytaknęła Mali. - Zaraz pewnie zjawi się Dorbet i dowiemy się, czy innym

nic się nie stało.

- Spotkamy pewnie ludzi po drodze na hale - uznał Oja. - Nie tylko my boimy się o ludzi i

zwierzęta.

Mali unosiła suknię, idąc przez podwórze, ale i tak każdemu jej krokowi towarzyszył

chlupot wody. Potok pędził w dół, szeroki jak nigdy dotąd. Szara zasłona deszczu przesuwała
się w dół fiordu w kierunku Kristiansund. Mali obróciła się i spojrzała na zabudowania,
oddychając głęboko. To była najgorsza burza w jej życiu, mogła skończyć się tragicznie, ale
Bóg tym razem ocalił ich i domostwo.

- Mieliśmy szczęście. - Herborg zdawała się czytać w jej myślach.
Mali skinęła głową, zadarła suknię i ruszyła do spiżarni.

Przez jakiś czas burza była tematem wszystkich rozmów. Nikt nie zginął, przetrwały

zwierzęta i budynki. W Utigarden też nic poważnego się nie stało, lawina strzaskała jedynie
szopę i łódź. Do czasu budowy nowej łodzi gospodarze mieli korzystać z pomocy sąsiadów.

Dziewczęta na pastwiskach nie doznały uszczerbku, nic nie stało się pasterzom i

zwierzętom. Dwaj chłopcy, którzy pracowali tam tego lata, zachowali się rozsądnie i
przeczekali nawałnicę pod skalną półką. Niechętnie przyznali, że burza nieźle ich
wystraszyła.

- To żaden wstyd - uznał Havard. - Sam dotąd nie przeżyłem nic podobnego.
Droga wymagała solidnych napraw. Deszcz zmył ją w paru miejscach i minęło sporo

czasu, zanim znów stała się przejezdna.

Siano przemokło na stojakach, gdzieniegdzie wiatr i deszcz położyły pszenicę, ale szkody

nie były duże.

Ż

ycie z wolna wracało do normy, a ludzie znaleźli sobie inne tematy do rozmów. Jednakże

burza z sierpnia 1937 roku została w pamięci na wiele lat.

W środę pierwszego września Johannes poszedł do szkoły. Od paru dni nie mówił o

niczym innym, a poprzedniego wieczoru chętnie zgodził się na kąpiel i mycie włosów.

- Pierwszego dnia w szkole trzeba być schludnym - tłumaczyła Tordhild, czesząc ciemne

loki chłopca.

- Nie wiem tylko, czy wrócę czysty - zastanawiał się Johannes. - Na przerwach będę

bawić się z innymi dziećmi.

- To już trudno - śmiała się Tordhild. - Ważne jedynie, że stawisz się schludny na lekcje.
- Ola Havard będzie w Oppstad na niedzielę - mówił Johannes, przestępując niecierpliwie

z nogi na nogę. - Ciekaw jestem, czego nauczy się w swojej szkole. Dlaczego nie może
chodzić razem ze mną?

- Przecież mieszka w Storhaug, a stamtąd daleko do naszej szkoły.
- Mógłby mieszkać w Oppstad.
- Musi mieszkać z mamą i bratem.
- Dlaczego?
Dobre pytanie, pomyślała Mali i spojrzała na Tordhild. Ujrzawszy siniaki na ramionach

chłopca, Mali nabrała przekonania, że Ola Havard nie miał w domu łatwego życia. Lepiej
byłoby mu u dziadków w Oppstad. Choć niemłodzi, Anders i Lisbeth zastępowali dziecku
rodziców. Zawsze się tam dobrze czuł i mógł codziennie bywać w Stornes. Wszyscy
wiedzieli, że Ola Havard lubił przebywać z Mali i Havardem, no i, rzecz jasna, z Johannesem.
Mali miała wrażenie, że chłopiec nie miał innych przyjaciół, przynajmniej nigdy o nich nie
wspominał. To dziwne, bo z Johannesem świetnie się dogadywali, Ola Havard był pogodnym
i zgodnym dzieckiem. Jeszcze dziwniejsza wydawała się jego samotnicza natura. Pod fasadą
uśmiechu Mali wyczuwała zamkniętą w sobie i smutną duszę.

Ola Havard powinien poznać prawdę, dowiedzieć się, kto jest jego ojcem. Mali

przemyślała sobie słowa Sigrid i uznała, że czas ku temu najwyższy. Chłopiec zasługiwał na
to. Nic jednak jeszcze nie przedsięwzięła, nie rozmawiała z Havardem, nikomu nie
wspomniała o śladach na ciele chłopca.

Prześladowały ją wyrzuty sumienia z tego powodu, lecz wciąż odsuwała od siebie decyzję.

Dowiedziawszy się o siniakach, Havard zażądałby wyjaśnień od Laury. A co zrobiłaby
Laura? Mali nienawidziła samej siebie za tę słabość, ale wciąż nie była gotowa, by sprawa
ojcostwa Oli Havarda ujrzała światło dzienne.

- Ty mieszkasz ze mną, tatą i Marileną - tłumaczyła Tordhild. - Ola Havard też musi

mieszkać ze swoją rodziną. Tak już jest, Johannes.

- Przecież on nie ma taty - dziwił się Johannes.
- Wszyscy mają ojca - poprawiła go Tordhild. - Ojciec Oli Havarda nie żyje.
- Ale chciałby mieć tatę - przyznał Johannes. - Mówił mi o tym.
Mali poczuła ucisk w żołądku. Chwyciła miskę i ruszyła do spiżarni po mąkę.

Tordhild postanowiła odwieźć Johannesa i wziąć Marilenę ze sobą. Chłopiec nic nie zjadł

na śniadanie, ale w tornistrze dźwigał paczuszkę z jedzeniem i butelkę soku.

- Prawdziwy z ciebie uczeń - uśmiechnęła się Mali. Stała na mostku, aby go pożegnać. -

Opowiesz mi wszystko po powrocie do domu.

- Będę musiał odrobić lekcje - powiedział Johannes.
- I nie znajdziesz czasu, by porozmawiać z babcią? Spojrzał w górę i oczy mu zabłysły.

Objął Mali za szyję i uścisnął.

- Na to zawsze mam czas - szepnął jej do ucha.
Potem ruszył przez podwórko. Ogromny tornister niemal zakrywał czuprynę ciemnych

loków i podskakiwał z każdym krokiem, który stawiał chłopiec. Mali poczuła nagłe
wzruszenie, zdawało jej się, że nie tak dawno Sivert wyruszał po raz pierwszy do szkoły,
równie podekscytowany i pełen oczekiwań. To ważny dzień, jeden z wielu ważnych dni. Nikt
nie wiedział, co później nastąpi.

Mali przeciągnęła dłonią po twarzy i odetchnęła głęboko. Żeby tylko nikt nie dokuczał

Johannesowi z powodu matki. Nie zniosłaby myśli, że chłopiec zadręcza się czymś, czego nie
jest w stanie pojąć. Dla Johannesa wszyscy byli ludźmi, zawsze tak uważał. Nie da się jednak
ukryć, że różnił się od pozostałych dzieci, różnił się na wszystkie możliwe sposoby.

Oby wszystko poszło dobrze, pomodliła się Mali w duchu. Oby nikt nie wykrył, że jego

rodzice są przyrodnim rodzeństwem. Wtedy grzech pierworodny zmiecie ich wszystkich jak
wody przypływu.

Wzdrygnęła się, pomachała chłopcu raz jeszcze i weszła do domu.

ROZDZIAŁ 8.

Szpaki obsiadały gromadnie linie telefoniczne. Wzgórza płonęły czerwienią i żółcią, a

pewnego dnia na szczycie Stortind pojawił się biały puch. Zniknął wprawdzie w ciągu dnia,
ale jedno było pewne: nadchodziła jesień.

Koszono pszenicę. Havard stwierdził z zadowoleniem, że obrodziła tego roku jak rzadko.

Burza poczyniła pewne szkody, ale mniejsze, niż się spodziewano. Jeśli starczy czasu, zdołają
zebrać wszystko. Wystarczy wiatr od lądu i kilka suchych dni, a ziarno nie straci nic na swej
wartości.

Mali wróciła do krosien. Dopiero teraz znalazła na to czas. Od powrotu do domu musiała

nadzorować prace na gospodarstwie. Zbliżał się już okres spędu owiec i uboju, który również
wymagał jej zaangażowania. Ufała wprawdzie Ane i Ingeborg, a i Herborg pilnie się uczyła i
chętnie wykonywała wszelkie prace, ale zwyczaj nakazywał, by gospodyni trzymała pieczę

nad wszystkim. Mimo to zasiadła w warsztacie. Lista zamówień z Ameryki była długa, więc
Mali zamierzała wykorzystać każdą wolną chwilę.

Dorbet otrzymała niezbędne materiały z miasta i zabrała się do haftowania pierwszego

stroju z typową dla niej pasją, którą okazywała zawsze, gdy zajęcie sprawiało jej
przyjemność. Mimo niewielkiego doświadczenia pracowała z finezją, która nawet Mali
wprawiła w zdumienie.

Dorbet wspomniała matce o sugestii Oli, by najpierw uszyła strój dla siebie i Marit.
- Zajmie ci to mnóstwo czasu - stwierdziła Mali. - Odłóżmy to na później. Skończ swoją

robotę. Wyślemy ją do Bakkena i zobaczymy, co powie.

- Myślę jednak, że dali mi zgodę z tego właśnie względu - powiedziała z zatroskaniem

Dorbet. - Bym uszyła coś dla siebie i teściowej. Nie byli zbytnio zachwyceni moimi planami,
ani Marit, ani Ola.

- Nie przejmuj się. - Mali poklepała córkę po policzku. - Rozmówię się z Marit. Z Olą

dasz sobie radę sama - śmiała się.

Po chwili zastanowienia dodała:
- Ten pomysł nie jest wcale taki głupi. Zyskałabyś wdzięczność Marit i żywy dowód

twoich umiejętności. Pomyślimy nad tym.

- Rozmawiałaś z Bakkenem?
- Od powrotu do domu nie rozmawiałam - przyznała Mali. - Ale pewnie wkrótce

zadzwoni.

Jak dotąd nie zadzwonił.

- Widziałam cię przez okno - promieniała Marit Granvold. Stała na mostku w

ś

nieżnobiałym fartuchu, który przykrywał jej wydatny biust i brzuch. - Witaj w moich

progach, Mali.

- Dziękuję. Dawno się nie widziałyśmy. Wciąż nie starcza czasu na wizyty u dobrych

sąsiadów.

- Co prawda, to prawda - przytaknęła Marit. - Kawa już się parzy, a Dorbet piecze wafle.
- Nie chcę wam przeszkadzać - wzbraniała się Mali.
- I nie przeszkadzasz. Zawsze miło cię widzieć. Obie weszły do izby, którą wypełniał

zapach ciasta.

- Mam teraz u siebie hafciarkę. Zresztą pewnie o tym wiesz.
- Słyszałam - przyznała Mali. - Zresztą to ja przywiozłam wieści z Ameryki. Bardzo się

ucieszyłam, kiedy Dorbet powiedziała mi, że zgadzasz się na jej nowe zajęcie. Ma przecież
tyle innych obowiązków.

Rzuciła ukradkowe spojrzenie na córkę. Dorbet zaczerwieniła się. Nie przerwała pieczenia

i nie odezwała się.

- Dorbet ma takie zręczne palce... I bardzo zależy jej na tej pracy.
- Wiem. Trzeba by jak najszybciej wysłać gotowy strój do Ameryki, niech go ocenią,

zaproponują zapłatę i przyślą listę zamówień. Ale powiedziałam też Dorbet: zadbaj o to,
byście z teściową mogły pokazać się w strojach ludowych na święto Siedemnastego Maja w
przyszłym roku. Wzbudziłybyście powszechną uwagę, a wyroby Dorbet stałyby się znane.

Marit zaczerwieniła się.
- Więc uważasz, że powinna poświęcić temu czas?
- Tak uważam.
- A ty, Dorbet? - Marit odwróciła się do synowej.
- Ja też. Nabrałabym wprawy. No i pokazałybyśmy wobec całej wsi, na czym polega moja

praca dla Bakkena.

- No właśnie - zgodziła się Mali. - Zdobyłabyś uznanie. A jeśli komuś we wsi należy się

palma pierwszeństwa, to właśnie gospodyniom z Granvold.

- Nie powiem „nie" - puszyła się Marit.
- Dorbet będzie bardzo zajęta - ciągnęła ostrożnie Mali. - W Ameryce zainteresowanie jest

duże, więc zamówień nie zabraknie. Sama mam tyle roboty, że dni wydają się za krótkie.

- Tak to już jest, jak się ma takie zdolności - przyznała Marit. - Jesteśmy bardzo dumni z

Dorbet. Wdała się w matkę. Nie mogę uwierzyć, że dostanie zamówienia aż z Ameryki...

Mali nic nie powiedziała. Spojrzała na córkę, która uśmiechała się promiennie. Dopięły

swego, przychylność teściowej wydawała się zapewniona.

Przesiedziały jeszcze godzinę przy kawie i ploteczkach, aż w końcu Mali zaczęła zbierać

się do domu. Cel wizyty został osiągnięty, pomyślała, kiedy Marit i Dorbet odprowadzały ją
do drzwi.

- Dziękujemy za odwiedziny i zapraszamy ponownie - żegnała się wylewnie Marit.
- Znasz drogę do Stornes - powiedziała Mali. - Wpadnij do nas któregoś dnia.
- Może zabiorę się z Dorbet któregoś przedpołudnia?
- Będziesz mile widziana. - Wyciągnęła rękę i pogłaskała Dorbet po policzku. - Dziękuję

za wafle - dodała. - I powodzenia w pracy.

Dorbet uśmiechnęła się szeroko. - Dziękuję. Tak się cieszę, że będę mogła haftować. To

wiele dla mnie znaczy.

- Wiedziałam o tym od początku - przyznała Marit. - Chcę, by ci było u nas dobrze. A

poza tym to grzech marnować taki talent.

- Też tak sobie myślałam - przytaknęła Mali. - Twoje zdanie i zdanie Oli bardzo się jednak

liczą.

- Oboje się zgadzamy. Tego by jeszcze brakowało!
Mali mrugnęła do córki, podała Marit dłoń i podziękowała raz jeszcze.
Wracała do domu, podśpiewując wesoło.

Ledwie przekroczyła próg domu, kiedy zadzwonił telefon.
- Stornes, słucham?
- Dobrze, że jesteś, Mali - odezwała się Astrid z centrali. - Masz połączenie z Ameryką.
Serce Mali zabiło gwałtownie. Ścisnęła słuchawkę obiema dłońmi.
- Halo, Mali?
- Witaj, Martin - powiedziała cicho.
Poczuła się dziwnie, usłyszawszy jego głos tak wyraźnie, jakby stał koło niej. Obraz

Martina stanął jej przed oczyma: postawny, opalony i przystojny. Mali zadrżała.

- Jak ci minęła podróż do domu?
- Dobrze. Co słychać u Jenny?
- Też wszystko dobrze. Sprzedaż w sklepie przeszła wszelkie moje oczekiwania. Mam

nową listę zamówień...

- Znów zaczęłam tkać - odrzekła Mali - ale do świąt nie uporam się z poprzednimi

zleceniami.

- Będziemy czekać cierpliwie. A co z Dorbet?
- Też wzięła się do roboty i prześle ci pierwsze próbki przed Bożym Narodzeniem. Wiesz,

ż

e Dorbet spodziewa się dziecka. Mimo to pracuje bez wytchnienia.

- To dobrze. - Martin nie krył zadowolenia. - Dla niej mam też mnóstwo zleceń. Chciałem

zadzwonić do niej i pomówić o zapłacie i innych kwestiach. Jest przecież dorosła, więc nie
musisz pośredniczyć?

- Nie, porozmawiaj z nią. Na pewno to doceni.
Zapadła cisza. Mali słyszała bicie własnego serca.
- A co u ciebie? - spytał raptownie.
- Dobrze - szepnęła powoli. - Wszystko dobrze.
Nie skomentował, ale Mali słyszała jego ciężki oddech.

- W takim razie sprawy idą we właściwym kierunku - stwierdził. - Czekam na przesyłki

od ciebie i od Dorbet. Wyślij mi coś, jak tylko będziesz gotowa. Klienci się niecierpliwią.

- Obiecuję.
- Więc powodzenia. Dbaj o siebie.
- Ty też.
Rozłączył się. Mali wolno odwiesiła słuchawkę i oparła głowę o ścianę. Poczuła jakąś

dziwną tęsknotę. Sama nie wiedziała, czy to tęsknota za życiem w Ameryce, czy za nim -
Martinem Bakkenem.

- Bakken dzwonił po południu.
Mali siedziała, czesząc włosy. Havard leżał już w łóżku.
- Po co?
- Dopytywał się o moją pracę, ma też nowe zamówienia - wyjaśniła Mali, nie odwracając

się. - Chciał wiedzieć, czy Dorbet zaczęła haftować. Tylko tyle.

Havard nic nie powiedział, więc Mali spojrzała na męża.
- A co sobie myślałeś? - spytała z rezygnacją. - Przecież uzgodniliśmy, że będę dla niego

pracować, nieprawdaż? To oczywiste, że musimy pozostawać w kontakcie.

Havard wciąż nic nie mówił i patrzył przed siebie ponuro.
- Drogi mój, nie rób z igły widły. Martin jeszcze nieraz do mnie zadzwoni.
Odłożyła szczotkę, podeszła do łóżka i usiadła koło męża. Ujęła go za dłoń.
- Havard...
Pokiwał głową, ale się nie odezwał. Mali westchnęła. Następnym razem kiedy zadzwoni

Martin, nie wspomni o tym mężowi ani słowem. Podejrzliwość Havarda była nie do
zniesienia. Mali wślizgnęła się do łóżka i przytuliła do niego, pogłaskała go po piersi.

- Chciałam z tobą pomówić o czymś innym.
Havard zesztywniał.
- Chodzi o Olę Havarda - dodała. - Dwa tygodnie temu, zanim poszliśmy na jagody,

odkryłam sine ślady na jego ramieniu.

- Sine ślady?
- Tak, siniaki, i sam ich sobie nie nabił, jestem tego pewna.
- Dlaczego nie powiedziałaś mi tego wcześniej? - spytał chrapliwie.
- Bo się bałam - przyznała się Mali. - Nie wiedziałam, jak zareagować. Nikt poza mną

tego nie zauważył i nikomu o tym nie wspomniałam. Chłopca też o nic nie pytałam. Źle się z
nim dzieje.

Przez chwilę leżeli w milczeniu. Havard podłożył ramię pod głowę i chrząknął.
- Powinienem rozmówić się z Laurą - uznał. - Nie chcę jednak mieć nic do czynienia z tą

kobietą. Nigdy nie wiem, co jej strzeli do głowy.

Mali odetchnęła z ulgą, lecz jednocześnie ogarnęło ją poczucie winy. Powinni myśleć o

chłopcu, nie o sobie. Chodziło jednakże o syna Havarda. Do niego należy ostateczna decyzja.

- Nie mam pojęcia, co robić - westchnął Havard. - Kłótnia z Laurą nic nie da, znasz ją

dobrze. Powie, że... Doprawdy, nie wiem, co robić.

Mali objęła męża i nic nie powiedziała.
- Może będziemy go częściej zapraszać? - zaproponował. - Ola Havard dobrze się u nas

czuje, a my będziemy dbać o niego... Zgadzasz się?

Mali skinęła głową.
- W takim razie zapytam. Nic by dobrego nie wynikło, gdybym... Nie, tak będzie najlepiej.

Przyjrzę się mu bliżej, kiedy odwiedzi nas kolejny raz. Czy nie ma jakichś śladów - dodał.

Mali bawiła się guzikiem jego piżamy.
- Sigrid zna prawdę. Uważa, że powinniśmy powiedzieć... Chłopiec powinien wiedzieć...

kto jest jego ojcem...

- To nie jej sprawa.
- Co nie zmienia faktu, że może mieć rację... Ola Havard poczułby się bezpieczniej.
Havard przeciągnął dłonią po twarzy i westchnął.
- Powinien znać prawdę - przyznał. - A ja żałuję, że mu nie powiedziałem, ale... Mój

związek z Laurą nie był łatwy. A czas tak szybko leci...

Przyciągnął żonę do siebie i zanurzył twarz w jej włosach.
- Będzie, co ma być - zakończył. - Poprosimy, by mógł częściej u nas bywać, a ja będę

miał na niego oko.

Mali przytaknęła. Powinna właściwie zmusić Havarda, by uznał syna, ale nie próbowała

tego zrobić. Poparłaby męża całym sercem, ale inicjatywa należała do niego. Skoro nie chce...
Przecież to jego dziecko, usprawiedliwiała się przed samą sobą.

- Dlaczego wszystko musi być takie trudne? - mruknął Havard i pocałował ją w szyję.
Mali pogłaskała go po głowie. Kiedy dłonie Hawarda wślizgnęły się pod jej koszulę nocną,

nie opierała się. Wręcz przeciwnie, przywarła do niego. I kiedy wszedł w nią, była wilgotna z
podniecenia. W głębi duszy wiedziała jednak, że nie jest to akt miłości, tylko pociechy.
Pociechy, oboje bowiem wiedzieli, że popełniają grzech zaniedbania.

Johannes klęczał na kanapie i wyglądał przez okno.
- Kiedy przyjedzie tata? - spytał niecierpliwie, odsuwając doniczkę.
Cud tylko sprawił, że nie spadła. Ane dostrzegła, co się święci, i nic nie mówiąc,

przestawiła dwie doniczki z daliami na stół.

- Przyjedzie - odrzekła Tordhild, wplatając czerwoną kokardę we włosy Marileny. -

Trudno jednak powiedzieć, o której godzinie. Odrób tymczasem lekcje - zaproponowała.

- Już odrobiłem - mruknął chłopiec, przyciskając nos do szyby. - Dobrze wiesz.
- Możesz mi pokazać? - spytała Mali.
Johannes zeskoczył z kanapy i zaczął grzebać w tornistrze. Pęczniejąc z dumy, wydobył

zeszyt, otworzył go na ostatniej stronie, gdzie wymalował łódź i dwa rządki litery B.

- Pięknie - pochwaliła go Mali.
- O tak - odrzekł nieskromnie. - Jestem bardzo zdolny.
- Nauczyciel też tak uważa?
- Oczywiście! Cały czas mówi, że jestem podobny do ojca. Tata też był dobrym uczniem?
- Był, był - potwierdziła Mali. - Pyta o coś jeszcze?
- Bez przerwy coś mówi - tłumaczył Johannes niecierpliwie. - A co myślałaś?
- Podoba ci się w szkole?
- No pewnie. Mam nowych przyjaciół. Dwójkę z drugiej strony fiordu. Będę mógł u nich

przenocować? Mamo?

Właśnie zdał sobie sprawę, że zapomniał opowiedzieć o wszystkim matce.
- Zobaczymy - stwierdziła Tordhild. - Jeśli ci na tym zależy...
- Bardzo.
W szkole więc wszystko układało się jak należy, uznała Mali. Pierwszego dnia Johannes

wrócił zachwycony, chwalił się nowymi podręcznikami i gadał jak najęty. Więc nikt go nie
skrzywdził, pomyślała z ulgą.

- Możesz obejrzeć cały zeszyt - powiedział Johannes, wracając na swoje stanowisko przy

oknie. - On chyba nigdy nie przyjedzie!

- Spójrz na Marilenę. - Tordhild usiłowała odwrócić uwagę syna. - Prawdziwy aniołek! -

uśmiechnęła się i poklepała dziewczynkę po policzku.

Marilena też uśmiechnęła się promiennie. Czerwona kokarda błyszczała w gładko

zaczesanych jasnych włosach dziecka. Miała już czternaście miesięcy, była krąglutka i
wesoła, bardzo przypominała matkę. Mali cieszyła się, że Marilena wdała się w ród
Stornesów, bo pozwalało to wyrzucić z pamięci jej ojca. Tego, że była córką Ruth, Mali nie

chciała zapomnieć, choć wierzyła, że dziewczynka pozostanie pełnoprawnym członkiem
rodziny Siverta. Miała nadzieję, że Marilena nie dozna szoku, kiedy dowie się o wszystkim.
Sivert różnił się od niej, z pewnością nie pozwoli dziecku wzrastać w niepewności. To
dobrze, pomyślała z bólem, dzieci nie wolno okłamywać. Nie w taki sposób, w jaki ja
okłamałam Siverta. Nie tak, jak postępujemy wobec Oli Havarda.

Odsunęła od siebie natrętne myśli i posadziła sobie Marilenę na kolanach.
- Ale jesteś piękna - powiedziała. - Zaraz wróci tata... Sivert - poprawiła się, rzucając

spojrzenie na Tordhild. - Jak ona ma was nazywać?

- Niech sama zdecyduje - odrzekła Tordhild. - Z początku będzie naśladować Johannesa.

To dobrze. Potem dowie się, kim jest. Będziemy traktować ją jak własne dziecko, ale nie
zamierzamy ukrywać przed nią przeszłości. Zobaczymy, jakiego dokona wyboru.

Mali pokiwała głową. Pogłaskała małą po miękkim policzku i pocałowała ją. Marilena nie

mogła lepiej trafić po stracie rodziców. Ma wszelkie szanse na godziwe życie, jeśli tylko nie
odziedziczy mrocznej natury własnego ojca, jego nikczemności i żądzy władzy. Ale to chyba
niemożliwe, tak bardzo przypominała matkę z wyglądu, że zapewne przejęła od niej cechy
charakteru. Nic nie wskazywało na to, by miała być trudnym dzieckiem. Wprost przeciwnie,
była cicha i łagodna. Byle nie zanadto, nie powinna kiedyś w przyszłości dać się zdominować
mężczyźnie tak, jak się to stało z Ruth. Nie udało im się zaszczepić Ruth większej wiary w
siebie, to był błąd, którego nie powtórzą z Marileną. Ani z Małą Mali. Mali rzuciła spojrzenie
w kierunku kołyski, w której Mała Mali bawiła się kolorowymi zabawkami.

Marilena i Mała Mali były do siebie podobne. Córka Oi i Herborg odziedziczyła po babce

imię i urodę. Niezwykle przypominała Mali, miała te same ciemnobrązowe oczy i jasne
włosy, które zwijały się na karczku dziewczynki podczas kąpieli. I była taka uparta! Cały
dom miał za swoje, jeśli mała nie dostała, czego chciała. Ale potrafiła też wszystkich
oczarować, zwłaszcza Havarda umiała owinąć wokół małego palca. Trzeba włożyć wiele
rozsądku w jej wychowanie, myślała Mali, bo wyrośnie na samolubną istotę. Nikt nie wątpił
zaś, że będzie piękna. No i jeszcze odziedziczy Stornes...

Mali westchnęła. Nie na niej spoczywała odpowiedzialność za wychowanie dziewczynek,

choć nie zamierzała usuwać się w cień. Pozostawało mieć nadzieję, że rodzice potrafią
wydobyć najlepsze cechy z obu panien ze Stornes.

- Jedzie! - Johannes podskakiwał na kanapie. - Jedzie!
Zeskoczył z kanapy, potknął się o dywan i rymsnął jak długi. Zerwał się zaraz na równe

nogi, wyleciał za próg, trzaskając drzwiami tak, że zatrzęsły się szyby.

- Wielki Boże - westchnęła Ingeborg.
Niemalże wypuściła z rąk półmisek z wędliną, który właśnie stawiała na stole. Tordhild

wzięła Marilenę na ręce i podeszła do drzwi.

- Też pójdziemy przywitać się z tatą.
Mali została w domu. Cieszyła się na powrót Siverta, ale uznała, że pierwsze chwile

powitania należą do rodziny. Stanęła przy oknie. Johannes dopadł ojca, który złapał go w
ramiona i zakręcił się wokół. Śmiech chłopca dobiegł aż do domu. Potem Sivert objął żonę i
Marilenę i przytulił obie do siebie. Mali westchnęła cicho, czując, jak ogarnia ją fala radości i
wdzięczności. Znów byli razem. Wszystko będzie dobrze.

Siedzieli do późna, rozmawiając. Podekscytowany Johannes nie zasnął przed dziesiątą,

wcześniej oprowadził ojca po domu i obejściu, pokazując mu wszystko. Sivert musiał
podziwiać zeszyt syna, w którym ten wpisywał litery wyraźnym, okrągłym charakterem
pisma, i chwalić postępy w czytaniu. Mali nie mogła oderwać od nich oczu. Sivert stał
nachylony nad synem. Byli tacy do siebie podobni, ta sama barwa włosów i oczu, identyczny
uśmiech. Sivert promieniał miłością do dziecka.

- I jeszcze muszę coś dla ciebie zagrać - oznajmił Johannes na koniec.

- Na to czekałem. Nauczyłeś się czegoś nowego?
Johannes uśmiechnął się tajemniczo, przyniósł skrzypki i umieścił je pod brodą.

Domownicy ucichli.

- Sam to wymyśliłem - powiedział Johannes, a oczy mu błyszczały z dumy. - Nawet

mamie się nie zdradziłem, bo to miała być niespodzianka dla ciebie.

Sivert był taki sam, pomyślała rzewnie Mali, jakby nagle przeniesiona w przeszłość. Oczy

zaszły jej łzami, odchyliła się w krześle i przymknęła powieki. Delikatne, piękne dźwięki
wypełniły izbę. Johannes zrobił ogromne postępy, choć rzadko widywano go z instrumentem.
Może i w tym był podobny do ojca, który skrywał się gdzieś w stodole i ćwiczył w
samotności.

Johannes otrzymał zasłużone oklaski.
- To było ładne, chłopcze - pochwalił go Sivert. Wyszedł do sieni i przyniósł własne

skrzypce. - Ćwiczyłeś Ave Maria!

Johannes pokiwał energicznie głową.
- W takim razie zagrajmy razem. Zacznij, a ja się dołączę.
Ta muzyka brzmiała dla nich jak modlitwa. Był to pierwszy utwór, który Sivert wykonał

publicznie. Towarzyszył im w dobrych i złych chwilach. Teraz też radość i smutek wypełniły
serce Mali.

Kiedy skończyli, w izbie zaległa cisza.
- Piękne - szepnęła Tordhild.
- I ty chcesz pracować na roli? - Havard chrząknął ze wzruszenia. - Zostaniesz muzykiem

tak jak ojciec. Jesteś nadzwyczaj zdolny.

Sivert zwichrzył mu włosy, patrzył na syna z zamyśleniem.
- Zostanie tym, kim będzie chciał - powiedział spokojnie. - Najważniejsze, by dokonał

właściwego wyboru. Muzyki nie utraci, pozostanie na zawsze źródłem bogactwa i radości,
niezależnie gdzie rzuci go los. Ale to prawda, Johannes - dodał - jesteś bardzo zdolny.

Mali przypomniała sobie czas, kiedy Sivert zaczął grać. On nie miał tyle szczęścia: mógł

ć

wiczyć pod warunkiem, że kiedyś przejmie gospodarkę. Johannes mógł pójść za głosem

własnego serca.

Mali nie była pewna, czy wnuk zechce zostać na wsi. Interesował się pracą w obejściu i

kochał zwierzęta, ale nic nie dziedziczył. Kiedy to pojmie, zechce może zająć się czymś
innym, na przykład muzyką. Najważniejsze, by był szczęśliwy. To najważniejsze zadanie w
ż

yciu musiał wykonać sam: znaleźć szczęście. I prawdę mówiąc, miał ku temu największe

szanse. On, syn Siverta i wnuk Jo.

Zamiast zaciągnąć firanki, Tordhild zatrzymała się przy otwartym oknie sypialni.
- Chodź, Sivert - szepnęła. - Spójrz.
Stanął za nią, otoczył ją ramieniem i przyciągnął do siebie. Noc była ciemna, lecz księżyc

rzucał bladą poświatę na góry i fiord. Fale poruszały światłem, uderzając lekko o brzeg.

- Ten widok mnie uspokaja - powiedziała Tordhild. Podniosła rękę i położyła ją na szyi

męża. - Stęskniłam się za tobą.

Sivert przysunął policzek do jej twarzy i owionął ją jego ciepły oddech.
- I ja tęskniłem do ciebie - odrzekł. - I do dzieci.
Stali tak przez chwilę, przytuleni.
- To dziwne - ciągnął - ale czuję, że wróciłem do domu. Nie spodziewałem się, że

kiedykolwiek tak pomyślę o tym miejscu. Ale myślę tak tylko dlatego - dodał - że ty tutaj
jesteś. Oraz Johannes i Marilena.

Tordhild odwróciła się w jego ramionach i objęła go za szyję. Przechyliła się w tył i

zadarła głowę.

- Jesteś w domu - powiedziała. - Nie rozumiesz? Niezależnie co się tu zdarzyło, to zawsze

jest twój dom.

- Kiedyś będziemy mieć własny.
- Tak, to dobrze.
- Myślisz, że będzie ci tu dobrze, Tordhild?
Pocałowała go miękko.
- Będzie mi dobrze tam, gdzie ty będziesz. Ty i dzieci. Zawsze czułam, że to jest moje

miejsce na ziemi. Nie wiem dlaczego.

- Nasz ojciec tu bywał - szepnął Sivert. - W tych izbach, na tym podwórzu, chodził tymi

ś

cieżkami.

- Tak, myślałam o tym. Rzadko widywałam ojca, tęskniłam do niego, wymyślałam

historie, w których wracał do mnie i do matki. Zwykle nie wracał. Ale tutaj wciąż czuję jego
obecność.

Umilkli, Sivert przeciągnął dłonią po jej włosach.
- Chcę cię zabrać w miejsce, gdzie umarł nasz ojciec.
Tordhild zesztywniała w jego ramionach. Podniosła głowę i wbiła w niego spojrzenie

ciemnych oczu.

- Nie chcesz pożegnać się z nim po raz ostatni?
- Co powie na to twoja matka?
- Chcę także ją zabrać. Pójdziemy w trójkę. Każde z nas na swój sposób należy do niego.
Tordhild zaczerpnęła tchu i skinęła głową.
- Dobrze - powiedziała. - Dobrze, Sivert!
Podniósł ją i zaniósł na posłanie. Rozebrali się w milczeniu. Od dawna nie byli ze sobą, ale

ich ciała pamiętały, znały się na wylot.

- Tordhild - szepnął, głaszcząc jej piersi ciepłymi dłońmi. - Żebyś wiedziała, jak...
Wyprężyła się i przyciągnęła go do siebie.
- Wiem - odrzekła cicho. - Wiem...

Mali odwróciła się, kiedy skrzypnęły drzwi spiżarni.
- To ty, Sivert?
- Tak, widziałem, jak tu wchodziłaś. - Sivert podszedł bliżej.
Mali przesypywała mąkę do dzbana.
- Coś się stało?
- Nie, nic. Tordhild i ja chcemy zabrać cię gdzieś. Rozmawialiśmy o tym wczoraj.
- Dokąd? - Mali zaniepokoiła się.
- Na górskie osypisko - powiedział spokojnie. - Tordhild nigdy nie pożegnała się z ojcem.

Ja chcę pójść tam jeszcze raz, by mu powiedzieć, że jesteśmy razem. Tordhild i ja. Że
wróciliśmy do domu.

Mali nie odpowiedziała od razu. Tysiące myśli przebiegło jej przez głowę. Przypomniała

sobie ten dzień, kiedy była tam z Sivertem. Sądziła, że już nigdy nie wróci w tamto miejsce.

- Możecie pójść beze mnie.
- Możemy. Powinnaś jednak być tam z nami. Wszyscy troje należymy do Jo.
Mali milczała. Obrazy z przeszłości tańczyły na siatkówce jej oczu - obrazy pachnącego

lata, kiedy kochała pierwszy raz, kiedy uczyła się miłości. Przetarła dłonią powieki, to było
tak dawno temu. Teraz kochała Havarda. Nie należała już do Jo.

- Boisz się reakcji męża?
Zadrżała. Sivert czytał w jej myślach.
- Sama nie wiem...

- On zrozumie - mówił spokojnie Sivert. - Wie, że jesteś jego, ale zniesie, że część

twojego serca należy do tamtego. Bo tak przecież jest, mamo. Przecież zdarzenia tamtych dni
zostawiły jakiś ślad.

Bóg jeden wie, myślała Mali. Grzech pierworodny począł się tamtego lata, ale nie

ż

ałowała. Czuła to każdą cząstką swego ciała, nie żałowała ani przez sekundę! Historia z Jo

dobiegła końca, ale mimo całego zła to dobrze, że się zdarzyła. Uczyniła z niej tę kobietę,
którą teraz była. Zaczerpnęła powietrza i spojrzała Sivertowi prosto w oczy.

- Kiedy zamierzacie wyruszyć?
- Po obiedzie. Herborg zajmie się Marileną. A Johannes...
- Co powie Johannes?
- Dowie się, że idziemy w góry. Na daleką wycieczkę, za trudną na jego nogi. Zresztą ma

tyle innych zajęć...

- To do ciebie niepodobne - powiedziała Mali lekko podniesionym głosem. - Przecież

ż

yczysz sobie, by nic przed nim nie skrywać.

- Wszystko w swoim czasie - odrzekł spokojnie Sivert. Jeśli dostrzegł podenerwowanie

matki, to nie dał tego po sobie poznać. - Teraz nie będziemy wspominać o Jo, nikt by na tym
nic nie zyskał, Johannes najmniej. Skoro mamy tu mieszkać, ludzkie gadanie nam nie
potrzebne. Kiedyś jednak...

Kiedyś opowie mu wszystko, pomyślała Mali. O Jo, jej zdradzie, o Tordhild i sobie

samym. Wszystko?

- Są w życiu sprawy, które lepiej przemilczeć - zaczęła ostrożnie. - Johannes jest podobny

do ciebie, ale nie jest tobą, Sivert. Jeśli kiedyś miałby...

- Zobaczymy - odrzekł Sivert, przestępując z nogi na nogę. - Uważam, że każdy człowiek

ma prawo wiedzieć, kim jest. Ty z wszystkich ludzi powinnaś wiedzieć to najlepiej - dodał
twardo.

Mali wstała i położyła dłoń na jego policzku.
- Tak, odebrałam tę naukę, Sivert - powiedziała cicho. - Johannes jednak wie, kim jest.

Synem twoim i Tordhild. Musi wiedzieć więcej? Poznać moje postępki, dowiedzieć się o
tobie i Tordhild? Będzie szczęśliwszy, kiedy zniszczysz jego uczucia do mnie?

Sivert milczał. Odsunął jej dłoń i odwrócił się do drzwi.
- Nie chodzi wyłącznie o ciebie - powiedział odwrócony plecami do matki.
Mali wstrzymała oddech.
- Pójdziesz z nami? - spytał, kładąc dłoń na klamce.
- Tak - szepnęła. - Pójdę.

ROZDZIAŁ 9.

Dzień był odpowiedni na górską wycieczkę, powietrze przejrzyste. Barwy jesieni

dominowały wszędzie. Wełnianki na torfowiskach kołysały się z gracją. Potraciły już
ś

nieżnobiałą barwę, którą pyszniły się w środku lat; kłosy zaczęły żółknąć, choć z daleka

wciąż trudno to było dostrzec. Tak jest ze wszystkim, pomyślała Mali, zrywając jedną z
łodyg, z daleka nie widać szczegółów. Zresztą i tak wszystkiego nie da się zobaczyć. Rzeczy
najważniejsze dzieją się w sercu, doświadczyła tego po wielekroć.

- Chodźmy do brodu w górze rzeki - powiedziała, kiedy dotarli do miejsca, gdzie pasterze

zwykli odpoczywać, i usiedli na pniach, grzejąc się w jesiennym słońcu. - Na pastwiskach
wciąż są ludzie. Po co cała wieś ma wiedzieć o naszej wyprawie?

- I tak się dowiedzą. - Sivert uśmiechnął się krzywo. - Możemy jednak zrobić, jak chcesz.
- Pójdziemy górą - zdecydowała Tordhild.

Mali bawiła się utkaną siateczką, którą zabrała ze sobą. Sivert dźwigał plecak. Mali

odmówiła, kiedy chciał wziąć od niej siatkę. Jej palce znikały w siatce i dotykały gładkich
liści i kiści jagód.

Kiedy Sivert napomknął o wyprawie, wspomnienia powróciły z całą siłą. Przypomniała

sobie dzień, kiedy zniesiono ciało Jo z gór. Nie pozwolono jej nawet się z nim pożegnać, na
tym między innymi polegała zemsta Johana. Wtedy też był wrzesień, koniec września
przeszło dwadzieścia lat temu. Sivert miał trzy lata. Pamiętał cokolwiek? Nigdy go o to nie
pytała, ale słyszała, że dzieci mają wspomnienia sięgające tak daleko. Nie zamierzała zresztą
pytać o cokolwiek, może kiedyś sam zechce coś powiedzieć.

Kiedy odwieziono ciało Jo, zeszła do ogrodu i zrobiła wianek z jesiennych liści klonu i

jarzębinowych korali. To wspomnienie było szczególnie bolesne. Wianek nie był duży ani
zbyt ładny. Stanowił jednak symbol tego, co ich łączyło: czerwone owoce oznaczały ich
gorącą miłość, jesienne liście zaś, że właśnie się skończyła. Wtedy jeszcze myślała inaczej, w
rdzawych liściach wciąż miało tlić się uczucie. Nigdy nie umrzeć. I wydawało się jej, że
nigdy już nie zazna szczęścia.

Co nie okazało się prawdą, myślała teraz, siedząc w jesiennym słońcu i wsłuchując się w

szum potoku w rozpadlinie. Wielką miłość przeżyła później u boku Havarda. A mimo trosk i
kłopotów życie po śmierci Jo przyniosło jej wiele szczęśliwych chwil.

Sivert miał rację w jednym: zdarzenia tamtych dni pozostawiły ślad. Nigdy nie zapomniała

Jo. O nie, pomyślała, zerkając na Siverta, jakże mogłaby zapomnieć, skoro codziennie
widziała go w synu i wnuku? Żył dalej w nich. I w Tordhild. To, że córka Jo pojawiła się w
ich życiu, uznała za ironię losu. Przez cale lata z wielkim trudem ukrywała swoją tajemnicę, a
teraz musiała ukrywać dwie. Mali westchnęła i wrzuciła kiść jarzębinowych owoców do
siatki.

Tordhild miała prawo obejrzeć miejsce, w którym zginął jej ojciec. Mali miała jednak

nadzieję, że po raz ostatni idą na górskie osypisko. Miejsce śmierci Jo nie powinno być
miejscem pamięci. Trzeba przeszłość zostawić za sobą. Żyć dalej, a zmarłych zostawić w
spokoju.

Szli gęsiego wąską podmokłą ścieżką. Krzewy jagód i wrzośców pokryły się barwami

jesieni i płonęły pod żółknącymi gałęziami karłowatych brzóz. Potok nabrzmiały po ostatnich
opadach huczał w rozpadlinie i uniemożliwiał rozmowę.

Kiedy doszli do granicy drzew, krajobraz otworzył się. Mali stanęła i założywszy ręce na

plecach, spojrzała w górę. Wierzchołek Stortind wznosił się majestatycznie ku lazurowemu
niebu. W dole widniało ciemne osypisko, do którego zmierzali.

- Jesteś zmęczona? - spytał Sivert.
- Nie, chcę tylko przyjrzeć się górom. Ten widok za każdym razem odbiera mi dech.
- Tam idziemy? - Tordhild wyciągnęła rękę w kierunku skalnych odłamków.
- Tak - skinęła głową Mali. - Jeszcze kawał drogi.
- Po co ojciec przyszedł tu z Johanem?
- Johan poprosił go o pomoc. Powiedział, że szuka owiec...
- Ojciec musiał się jednak domyślać, że Johan poznał prawdę. Czyż nie tak było, Sivert?
- Tak było - odpowiedziała szybko Mali, nie dopuszczając Siverta do głosu. -

Domyślaliśmy się oboje. Chciałam nawet krzyknąć, by z nim nie szedł, ale... - Zerwała źdźbło
trawy, jak to robiła zawsze, kiedy przychodziło tłumaczyć rzeczy trudne. Usiadła na pieńku,
nogi nagle odmówiły jej posłuszeństwa. - Ale i tak poszedł.

Milczeli przez chwilę. Młodzi też usiedli, Sivert wydobył butelkę soku z plecaka.
- Co stało się potem?
- Prawdę znał tylko Johan. Mnie powiedział, że zepchnął Jo na skały. Tak pewnie było,

choć Johan nigdy nie przyznałby się, gdybym sprowadziła lensmana. Półka nad osypiskiem

jest wąska i przepaścista, więc jeśli ma się złe zamiary... Johan nienawidził twojego ojca,
Tordhild, ujrzałam to w jego oczach, kiedy natknął się na Jo i Siverta i zrozumiał wszystko.

- Musiał przeżyć szok - szepnęła Tordhild. - Sądził przecież, że...
- Tak - mruknęła Mali. - To moja wina.
Milczeli przez chwilę.
- O winie nie rozmawiamy - odezwała się znów Tordhild. - Sivert nie jest tylko twoim

dzieckiem. Do spłodzenia dziecka trzeba dwojga. Gdybyś była szczęśliwa z Johanem, nic
takiego by się nie stało. Winni... wszyscy troje jesteście winni.

Mali skubała trawkę, nie podnosząc głowy. Łzy napłynęły jej do oczu.
- Tyle że ja najbardziej - szepnęła.

Nie odzywali się wiele, zbliżając się do osypiska, jakby przytłoczeni ciężarem własnych

myśli. Sivert zatrzymał się, kiedy znaleźli się w głębokim cieniu skał.

- Już niedaleko - powiedział i otoczył Tordhild ramieniem. - Jak się czujesz?
- Dobrze.
Rzucił szybkie spojrzenie na matkę, ale nie ponowił pytania do niej. Ruszyli powoli na

przód, Sivert i Tordhild obok siebie, Mali trzymała się z tyłu. Przez ułamek sekundy
pomyślała, że może Jo widzi ich z tamtego świata. Zapewne ucieszyłby się, że są razem. Jej
wzrok podążył bezwiednie w górę stromego rumowiska, a to, co ujrzała, napełniło ją
przerażeniem. Wydało jej się, że słyszy krzyk spadającego mężczyzny, i podniosła ramiona w
obronnym geście. Po raz kolejny obiecała sobie, że nigdy nie wróci w to miejsce, Należało do
przeszłości, w której nie chciała już grzebać.

Sivert i Tordhild zatrzymali się. Mali podeszła bliżej i zobaczyła kopczyk kamieni. Wiatr

uszkodził go nieco, nie na tyle jednak, by go nie rozpoznała.

- Jesteśmy na miejscu - powiedział cicho Sivert. Tordhild skinęła głową. Sivert objął ją

ramieniem i stali tak dłuższą chwilę.

- Okropne miejsce - szepnęła wreszcie Tordhild i otarła twarz.
- Okropne - przyznał Sivert.
Schylił się i zaczął zbierać kamienie, Tordhild przyłączyła się do niego. Zaczęli

odbudowywać kopczyk. Uznali, że wystarczy, kiedy sięgnął Sivertowi do kolan.

- Przyniosłam coś, co chciałabym dać... położyć - powiedziała Tordhild, sięgając do

kieszeni.

Wyjęła niewielką fotografię, na której ktoś uwiecznił ją, Siverta i Johannesa. Pochyliła się

wolno i wcisnęła ją pod kamień na szczycie kopczyka.

- To cała nasza trójka, tato - szepnęła. - Mogło być źle, ale wszystko dobrze się skończyło.

Nie musisz się martwić. Przynajmniej o nas.

Potem wystąpiła Mali. Sięgnęła do siatki i wyjęła wianek, który uwiła. Ostrożnie

poprawiła listki i owoce, a potem bez słowa położyła go na kopczyku. Wyprostowując się,
ujrzała, że Sivert trzyma skrzypce. Wiedziała, że wziął je z sobą.

- Piękny wianek - uznała Tordhild. - Jak wpadłaś na ten pomysł?
- Nie mogłam dać mu go wcześniej. W gruncie rzeczy niewiele mu dałam.
- Dałaś mu Siverta.
- Z tą świadomością żył tylko dwa dni. Dwa dni życia.
I znów zamilkli.
Sivert zaczął grać. Piękne tony unosiły się na wietrze w górę, aż na szczyt. Jak w katedrze,

pomyślała Mali, zadzierając głowę.

Stali jeszcze przez chwilę, kiedy Sivert skończył. W końcu Mali zbliżyła się do kopczyka i

położyła na nim dłoń.

- Żegnaj, Jo - powiedziała cicho, lecz wyraźnie. - Już tu nie wrócę.
Odwracając się, napotkała wzrok Siverta.

- Nie wrócę, Sivert - powtórzyła.
- To twoja sprawa - odrzekł chłodno.
- To nie jest grób.
- Nic więcej po ojcu mi nie zostało.
- Zostało znacznie więcej, niż myślisz.
Sivert nic nie odpowiedział, nie spojrzał na matkę, czubkiem buta kopał małe kamyki.
- Nigdy go nie poznałem - przyznał po chwili.
- Tu go nie poznasz. Jo kochał życie i światło. Nic go nie łączy z tym ponurym miejscem.
- Ty też długo go nie znałaś - syknął i wbił wzrok w matkę. - Jak długo?
Mali poczuła, że się czerwieni. Zacisnęła dłonie. Były zimne, obce.
- Przez krótki czas, w tym masz może i rację - odrzekła cicho. - Ale czas to nie wszystko,

Sivert. Moje serce znało Jo dobrze. Nie trzeba mi było całego życia, by się na nim poznać.

- Wiemy, jak to jest, prawda, Sivert? - wtrąciła się Tordhild, chwytając go za rękę.
Nie odpowiedział. Mali odwróciła się i ruszyła przed siebie.

Mali przytuliła się do Havarda, położyła głowę na jego piersi, delektując się ciepłem jego

ciała. Westchnęła ciężko.

- Co się stało? - spytał, głaszcząc żonę po plecach. - Milczałaś cały wieczór.
- Nigdy już nie pójdę na osypisko.
- Było aż tak źle?
- Nic mnie z tym miejscem nie łączy. Tam nie ma grobu. Trzeba zapomnieć o przeszłości.
- Sivert ma inne zdanie.
- Być może, ale ja tak właśnie czuję. Niech Sivert robi, co chce. I tak nigdy mi nie

wybaczy.

- Nie mów tak - zaprotestował Havard. - Sivert nie wróciłby do domu, gdyby żywił urazę

do ciebie. Przecież sama wiesz.

- Może i tak - westchnęła Mali. - Ale on... Zresztą sama nie wiem. Tordhild też go nie

znała. Sama przyznaje, że rzadko go widywała. Wiedziała jedynie, że jest jej ojcem.

- Nie bierz tego do serca - powiedział Havard i pogłaskał ją po włosach. - Sivert się

opamięta.

Leżeli chwilę w milczeniu.
- Żałowałaś kiedyś, że byłaś z Jo?
Mali podniosła głowę i spojrzała na męża.
- Nie, nigdy - stwierdziła. - Jo... Wtedy sądziłam, że to wielka miłość. Jo miał wszystko

to, czego nie miał Johan, a mnie brakowało miłości i opieki. Dlatego stało się tak, jak się
stało.

Pogłaskała go po piersi.
- Miłość, prawdziwą miłość znalazłam u twego boku, Havard. Wątpiłeś w to

kiedykolwiek?

- Nie, chyba nie. Choć nie mogłem uwierzyć, kiedy się zgodziłaś. Pragnąłem ciebie od tak

dawna. Wydawałaś mi się taka... nieosiągalna.

- To raczej ja miałam szczęście - przyznała Mali. - Mogłeś przebierać w dziewczynach, a

wybrałeś mnie!

Roześmiał się cicho.
- Dobrze nam ze sobą, Mali, choć zdarzają się troski.
- Jesteśmy ze sobą na dobre i złe. Bez twojego wsparcia nie dałabym sobie rady.
Przyciągnął ją do siebie, objął i wtulił usta w jej włosy. Długi czas leżeli spleceni w

uścisku.

Parę drzwi dalej Herborg odstawiła Małą Mali od piersi. Dziewczynka zasnęła z

rozłożonymi rączkami i zadowolonym uśmiechem na buzi.

- Spójrz, Oja - szepnęła Herborg. - Czyż nie jest słodka?
Oja zdążył się już rozebrać i stanął przed nią w samej bieliźnie.
- Ale wyrosła - stwierdził. - I jest bardzo podobna do ciebie.
- Raczej do ciebie i rodu Stornesów - zaprzeczyła Herborg, głaskając dziecko po

zaróżowionym policzku. - Nie widzisz?

- Nie - przyznał Oja. - Uważam jedynie, że to najpiękniejsze dziecko na świecie. Musi

więc przypominać swoją urodziwą mamę - dodał i pocałował Herborg w czubek nosa. - Połóż
ją w kołysce, zanim weźmiesz do nas do łóżka.

Herborg zerknęła na męża i zaczerwieniła się.
- A dlaczego? - droczyła się z nim.
- Dlatego że chciałbym przez chwilę pobyć sam na sam z jej matką - śmiał się Oja.
Herborg wstała i ostrożnie złożyła dziecko w kołysce stojącej pod oknem. Kiedy się

odwróciła, Oja leżał już w łóżku. Z uśmiechem wślizgnęła się pod pościel i przytuliła do
męża, wsparłszy głowę na jego ramieniu. Nie odzywali się dłuższą chwilę.

- Jesteś szczęśliwa tutaj, Herborg?
- Tak - odrzekła poważnie. - Dobrze mi tu. Mam, czego mi potrzeba. Chcę ci tylko jeszcze

dać syna.

- Nie ma pośpiechu - Oja bawił się kosmykiem jej włosów.
- Chcę, żeby stało się to teraz - upierała się. - Nie pojmuję, dlaczego nie mogę zajść w

ciążę. Nie robimy nic, by jej zapobiec...

- Sądziłem, że kobiety nie zachodzą w ciąże, kiedy karmią piersią.
- Nieprawda - odrzekła Herborg. - Znam wiele kobiet, które rodziły raz za razem.

Dlaczego więc ja...

Przyciągnął ją do siebie i obrzucił jej twarz pocałunkami.
- Nie myśl o tym. Wszystko w swoim czasie. Mamy przecież Małą Mali.
- Powinieneś mieć syna - mruknęła z żalem. - Dziedzica. Nic nie odpowiedział. Jego ręce

znalazły drogę do jej pełnych piersi pod koszulą nocną. Pod dotykiem jego palców sutki
stwardniały, a Herborg jęknęła z rozkoszy. Przysunęła się bliżej i objęła go ramionami.

- Koszula - mruknął niewyraźnie i zaczął ją rozbierać.
Herborg pomogła mu. Jego oczy pociemniały na widok nagiego ciała Herborg, nachylił się

nad nią i schował twarz w miękkie zagłębienie na jej szyi.

- Oja - szepnęła Herborg, splatając nogi. - Mój Oja. Niesione falą pożądania ciała

połączyły się. Kiedy w nią wszedł, Herborg wyprężyła się i odrzuciła głowę w tył. Dała się
wciągnąć w wir rozkoszy i ekstazy, ale jedna myśl nie dawała jej spokój, natrętna jak cierń:
by tym razem się udało. By zaszła w ciążę.

ROZDZIAŁ 10.

- Wielkie nieba! - krzyknęła Ingeborg, wyglądając przez kuchenne okno. - Druga sobota

września, a tu zjawiają się Cyganie!

- Cyganie? O tej porze roku? - Mali porzuciła przygotowywanie obiadu i podeszła do

Ingeborg. Drogą zbliżały się trzy wozy.

- Skąd mają konie? - zdziwiła się. - Władze odebrały im konie, by powstrzymać ich

wędrówki. Nic nie rozumiem.

- Dawno ich tu nie było - dołączyła się Ane. - Lata temu wszędzie ich było pełno.
Mali wygładziła włosy, zdjęła fartuch i wyszła na podwórze. Johannes wybiegł ze stodoły,

podekscytowany niespodziewaną wizytą.

- Kto to jest? - spytał zadyszany, kiedy dołączył do babci.

- Cyganie - odrzekła Mali. - Pewnie chcą prosić o nocleg.
- Cyganie? - Oczy Johannesa zabłysły. - Tacy jak mama?
Mali spojrzała na wnuka, który nie mógł ustać spokojnie. Miał źdźbła słomy w ciemnych

włosach, a na jego śniadej buzi malował się wyraz zaciekawienia. Tak, Tordhild była z tego
ludu, pomyślała, czując ucisk w żołądku. I Sivert. I Johannes.

- Może któryś z nich zna twoją mamę - zawahała się. - Kto wie.
Wozy zatrzymały się koło spiżarni. Dwóch mężczyzn, jeden stary, drugi młody, zsiadło i

podeszło bliżej.

- Dzień dobry - przywitał się ten młodszy i wyciągnął przed siebie silną dłoń. - Jestem

Tollef, a to mój ojciec Aslak.

- Dzień dobry - powiedział Johannes, zanim Mali zdążyła się odezwać. - Jesteście

Cyganami? Prawdziwymi Cyganami?

Młody mężczyzna uśmiechnął się i spojrzał na chłopca.
- Tak, jesteśmy prawdziwymi Cyganami - powtórzył.
- Moja mama też jest Cyganką - oznajmił chłopiec. - Znacie ją?
Mali położyła mu dłoń na ramieniu.
- Powoli, Johannes - uspokoiła go. Wyciągnęła rękę i przywitała się z Tollefem. - Witamy

- powiedziała, pozdrawiając drugiego mężczyznę. - Dawno nie było tutaj nikogo z waszego
ludu.

- Tak, wiele się teraz dzieje - wyjaśnił Tollef. - My też właściwie się tu nie wybieraliśmy.

Kupiliśmy jednak kilka koni w Trondelag i...

- Jesteśmy w drodze, póki ktoś tego nie zgłosi - wtrącił się starszy. - Nie wolno nam już

wędrować. Nie możemy mieć koni.

- Słyszałam o tym - odrzekła Mali, zerkając na Johannesa. - Tutaj nikt was nie wyda. W

stodole jest dużo miejsca, choć część zboża już zwieziona. Jeśli będzie wam ciasno, ktoś
może przespać się w sąsieku.

- Dziękujemy za gościnę - powiedział stary. - Ty jesteś Mali Stornes?
Mali spojrzała na niego zdumiona.
- Tak - odrzekła. - Znasz mnie?
- Nie, ale są w taborze ludzie, którzy bywali tu przed laty. Jeden uczył twego syna gry na

skrzypcach.

- Martin? - szepnęła Mali. Położyła dłoń na brzuchu, czując, że oblewa się rumieńcem. -

Martin jest tutaj?

- A jakże - uśmiechnął się Aslak. - Postarzał się, ale wciąż gra tak, że dusza płacze.
- Uczył mojego najstarszego syna - powiedziała cicho Mali. - Cieszę się, że znów go

zobaczę.

- Ja też gram - pochwalił się Johannes. - Jak mój tata.
- Więc Martin uczył twojego tatę?
- Tak było, babciu?
Mali skinęła głową bez słowa i położyła rękę na głowie chłopca. Co teraz będzie,

zaniepokoiła się. Martin znał jej tajemnicę, może ktoś jeszcze spośród starszyzny. Co się
stanie, jeśli pojmą, że Tordhild, córka Jo, jest żoną Siverta? Zrobiło jej się słabo, ale za późno
już było, by się wycofać. Co ma być, to będzie. Ci ludzie nie zechcą może puszczać plotek.
Potrzebowali jej pomocy i gościnności. I milczenia. Więc może sami będą milczeć.

- Stodoła jest...
- Ja im pokażę - wtrącił się Johannes. - Dobrze, babciu?
Mali spojrzała na chłopca z roztargnieniem i pokiwała głową.
- Wozy mogą zostać tam, gdzie stoją - dodała. - Konie weźcie na łąkę nad fiordem, a

potem zamknijcie w stodole. Przyjdę do was po obiedzie. Roboty jest dość, czekają narzędzia

do ostrzenia i naprawy. Pewnie przyjdą ludzie z innych gospodarstw, by zobaczyć, co macie
na sprzedaż.

- Będziemy wdzięczni za wszystko - odrzekł Tollef, potrząsając małą rączką Johannesa. -

Pójdziemy za tym młodzieńcem.

- Mam na imię Johannes - oświadczył chłopiec. - Tak mnie nazywaj.
- Dobrze, Johannes - uśmiechnął się Tollef. - Chodźmy.

Sivert i Tordhild wybrali się do Surnadalen na zakupy do nowego domu. Zbliżał się

moment przeprowadzki, zdążyli już przewieźć meble, które do tej pory przechowywali w
szopie. Mieli nadzieję przenieść się na Wzgórze przed młocką, ale czasu nie starczyło. Trzeba
jeszcze było pomalować parę ścian i przybić kilka listew, ale teraz wszystko było gotowe na
przyjęcie nowych domowników. Mali i Tordhild uznały jednak, że zaczekają do następnego
tygodnia, by najpierw dobrze wywietrzyć pomieszczenia i pozbyć się gryzącego zapachu farb
i klejów.

Sivert i Tordhild zostawili Marilenę pod opieką Herborg, a Johannesa z babcią. Mali nie

spodziewała się ich powrotu przed popołudniowym posiłkiem. Jak zareagują na widok
Cyganów? - pomyślała smętnie, dłubiąc widelcem w talerzu.

Johannes gadał jak najęty z pełnymi ustami. Nie łatwo było ściągnąć go do stołu, Ane

musiała go wołać kilka razy.

- Poznałem starego Martina - oznajmił z przejęciem. - To on nauczył tatę grać, babciu?
Mali przytaknęła.
- Pytał o niego. Powiedziałem, że odwiedzą ich oboje, jak tylko wrócą. Martin chce

posłuchać, jak gram - dodał z błyszczącymi oczyma. - Mogę wziąć ze sobą skrzypki po
obiedzie?

- Tata mówi, że musisz bardzo uważać na instrument...
- Zawsze uważam - prychnął. - Będę bardzo ostrożny. Mogę?
Mali spojrzała na chłopca, na jego rozgorączkowaną twarz i szeroko otwarte oczy.

Zupełnie jak Sivert przed laty. Wtedy odmówiła, nie chciała, by spotykał się z tymi ludźmi,
próbowała zabronić mu grania. Westchnęła cicho.

- Możesz.
- Czy ktoś dał im już coś do roboty? - spytał Havard.
- Załatwię to po obiedzie - powiedziała szybko Mali. - Powiedz tylko, co trzeba zrobić. A

ty, Ingeborg, znajdź formę do pieczenia wafli. Rączka się obluzowała.

- I jeszcze dwa garnki...
- Więc też je przygotuj. Zaniosę wszystko do stodoły.
- Mają ze sobą jakieś tkaniny? - dopytywała się Herborg.
- Chodź ze mną, to zobaczysz.
- Najpierw nakarmię Małą Mali - powiedziała Herborg. - A ty prześpisz się po obiedzie,

Marileno?

Marilena wyciągnęła rączkę i pociągnęła Herborg za włosy. Ta roześmiała się, pocałowała

dziewczynkę w policzek i uwolniła kosmyk z malutkiej dłoni.

To dobrze, że przyjdzie później, pomyślała Mali. Zamierzała pomówić z Cyganami o

rzeczach, o których synowa nie powinna wiedzieć. Musiała też uważać na Johannesa. Miał
dobry słuch i rozumiał więcej, niż wszystkim się zdawało.

- Mogę wstać? - spytał Johannes, ocierając usta. - Już zjadłem.
Mali skinęła głową. Chłopiec prześlizgnął się pod stołem i wyszedł z drugiej strony.
- Pójdę po skrzypce - oznajmił i zniknął za drzwiami kuchni.
Mali wstała.
- Pójdę z nim do stodoły - powiedziała. - Posprzątajcie po obiedzie - dodała, zwracając się

do Ane i Ingeborg. - Potem będę w warsztacie.

Przez ułamek sekundy złapała spojrzenie Havarda. Ruszyła do drzwi.
Ujrzała Martina, okrążając narożnik domu. Siedział na skrzyni w towarzystwie Johannesa,

który przyglądał się ciekawie staremu grajkowi. Kilka starszych kobiet zajętych było
przygotowywaniem posiłku, młodsze rozwieszały na zewnątrz wielobarwne tkaniny. Mali
skinęła im głową i zbliżyła się do Martina. Podniósł wzrok i rozpoznał ją od razu.

- Mali Stornes - powiedział, wyciągając rękę.
Mali przywitała się z uśmiechem. - Minęło sporo czasu - odrzekła, lustrując go

spojrzeniem.

Zestarzał się. Nie wiedziała, ile ma lat, zresztą wygląd nie musiał odpowiadać metryce.

Ciężki żywot sprawiał, że Cyganie starzeli się przedwcześnie.

- Mam nowego przyjaciela - powiedział, kładąc spracowaną dłoń na głowie Johannesa. -

Mówi, że jest synem Siverta, którego uczyłem grać wiele lat temu.

- To prawda. Wiesz, że Sivert został muzykiem? Zna go cały świat.
Starzec uśmiechnął się.
- Wiem - odrzekł. - Pisały o nim gazety. Powiedziałem wtedy, że chłopak ma

nadzwyczajne zdolności.

- Powiedziałeś - przyznała Mali. - I miałeś rację.
- A ten młodzieniec... - Martin zwichrzył czuprynę Johannesa. - Twierdzi, że też umie

grać.

- Jest bardzo utalentowany - potwierdziła Mali. - Jak ojciec.
- Chętnie posłucham. A gdzie jest jego ojciec? Spotkam się z nim?
- Sivert jest w Surnadalen - wyjaśniła Mali łamiącym się głosem. - Wrócą z żoną po

południu i na pewno zechce zajść do was. Zwłaszcza jeśli się dowie, że ty tu jesteś.

- Johannes mówi, że ojciec ma cygańską żonę. Tordhild, czyż tak?
Mali pokiwała głową bez słowa. Czuła na sobie badawczy wzrok starca. Martin zwrócił się

do Johannesa.

- Przyniesiesz mi skrzypce? - spytał. - Są na wozie. Tollef ci pokaże.
Johannes skoczył na poszukiwanie Tollefa.
- Czy to ta sama Tordhild? - zaczął Martin. - Córka Jo, który...
Urwał. Mali przytaknęła.
- Ta sama. Więc widzisz, jakie to... trudne. Znasz historię Siverta. Karoline powiedziała ci

zapewne o tym, że ja... o mnie i o Jo. Sądziłam, że uda mi się to zataić przed Sivertem, więc
milczałam. Aż do chwili, kiedy przyprowadził do domu Tordhild. Wtedy już było za późno,
bo spodziewała się dziecka.

Martin wolno pokiwał głową.
- Zerwali ze mną wszelkie kontakty - ciągnęła. - Na wiele lat, lecz w końcu Sivert wrócił

do domu. Zdecydowali się na dziecko i ożenek, chociaż są...

- Przyrodnim rodzeństwem - dokończył Martin. - Skoro się kochali... Co w tym złego -

położył dłoń na ramieniu Mali. - Słyszy się gorsze rzeczy.

- Tylko Havard, mój mąż, wie o wszystkim - szepnęła Mali, rozglądając się wokół. -

Obiecaj mi, Martin, że nikomu nie powiesz. To mała wioska, a ja nie chcę... Johannes...

- Potrafimy milczeć - odrzekł spokojnie Martin. - Nie powtarzamy plotek i nie chcemy, by

naszym działa się krzywda. A Tordhild i Sivert są z naszego ludu - dodał. - Czy ci się to
podoba, czy nie. Twój wnuk jest zresztą podobny do Jo. To też jeden z naszych. - Jego wzrok
podążył za Johannesem, który dokazywał przy przeciwległej ścianie stodoły.

Mali skinęła głową. Rozejrzała się wokół, wypatrując znajomych twarzy.
- Czy jest tu jeszcze ktoś...
- Dwie starsze kobiety, które znały Jo - potwierdził. - Nie znasz ich. Porozmawiam z nimi.

Nie musisz się niczego obawiać, Mali Stornes.

Mali poczuła suchość w ustach.

- Możesz mi zaufać - dodał.
Mali zajrzała mu w oczy i nie dostrzegła w nich niczego niepokojącego.
- To się nigdy nie wyda - ciągnął żarliwie. - Zadbam o to. Musisz pozbyć się tych lęków,

bo doprowadzą cię do obłędu. Sivert i Tordhild dadzą sobie radę.

Mali pokiwała głową.
- Ciesz się, że żyją bezpiecznie - mówił. - I że nie poszłaś za Jo. Nastały ciężkie czasy dla

Cyganów. Władze odbierają dzieci rodzicom. Sterylizują nasze dziewczęta! Zdrowe, piękne
dziewczęta, którym nie dane jest zaznać miłości. Zamykają całe rodziny w zakładach. Po co?
Ż

ebyśmy zniknęli z powierzchni ziemi! Chcą wytępić nasz lud!

- Nie mają prawa - wyszeptała. - Niech tylko dowiedzą się o tym ci na górze...
- Dobrze wiedzą, Mali Stornes - westchnął ciężko Martin. - Polecenia przychodzą z samej

góry. Zabrali nam konie. Po drodze minęliśmy Svaneviken. Słyszałaś o Svaneviken?

Potrząsnęła przecząco głową.
- To takie miejsce w Trondelag - wyjaśnił. - Mój syn tam jest, z żoną i dwójką dzieci. Nie

wolno mi go odwiedzać, nie mam od nich żadnych wiadomości. Spotkałem jednak Cyganów,
którzy uciekli ze Svaneviken. Milczące ludzkie wraki, zniszczeni na ciele i duszy. Nie mają
przyszłości. Nie mają niczego.

Starzec oddychał ciężko, podparł głowę dłońmi. Mali stała bezradna, położyła mu dłoń na

ramieniu.

- Mogę coś dla was zrobić?
- Nie - wychrypiał. - A ci, co mogą, nie chcą. Pozostaje czekać i nie tracić nadziei.
Johannes pędził ku nim ze skrzypcami.
- Znalazłem je! - krzyczał. - Znalazłem!
Martin uścisnął dłoń Mali. Jego pomarszczoną twarz rozjaśnił ukradkowy uśmiech.
- Nie bój się - powiedział pospiesznie. - Nie ma powodu do obaw.
- Dziękuję - szepnęła. - Dziękuję.

Mali siedziała przy krosnach. Z oddali dobiegała muzyka. Johannes grał jeden utwór za

drugim. Kiedy usłyszała głosy Siverta i Tordhild, zeszła do kuchni.

- Przyjechali Cyganie - powiedziała.
- Widzieliśmy wozy - odrzekł Sivert. - Nie muszę pytać, gdzie jest Johannes.
- Przesiaduje w stodole od obiadu. Pozwoliłam mu wziąć skrzypce. Pamiętasz starego

Martina, który uczył cię grać?

Sivert podniósł głowę znad talerza, oboje z Tordhild jedli spóźniony posiłek. Oprócz nich

w kuchni nie było nikogo.

- Martin jest w taborze?
Mali pokiwała twierdząco głową.
- Chciałby się z tobą spotkać. Rozmawiałam z nim. To dla niego gra Johannes.
- Oczywiście, że z nim pogadam. Są jeszcze jacyś znajomi?
- Znajomi?
Utkwił w niej wzrok. Oczy mu pociemniały.
- Ludzie, którzy znali ojca.
- Martin znał Jo... Oprócz niego...
- Dowiemy się od Martina - przerwał jej Sivert i przeniósł wzrok na Tordhild. - Idziesz ze

mną?

Tordhild pokiwała głową, dopijając mleko ze szklanki.
- Wezmę Marilenę - powiedziała. - Herborg zaraz ją przyprowadzi.
- Tak, weź ją ze sobą - zgodził się Sivert. - Mała kocha muzykę i gwar.
- Martin wie o tobie i Tordhild - wyszeptała Mali. - Karoline, siostra Jo, powiedziała mu o

tym wiele lat temu.

- Tak, to musiało być dawno - przyznała Tordhild. - Pamiętam ciocię Karoline. Była dla

mnie taka miła. Było mi bardzo ciężko, kiedy zmarła.

- Chodzi mi o to...
- Wiem, o co ci chodzi - uciął Sivert. - Będziemy uważać na słowa. Tordhild jest córką Jo.

Ja jestem synem niczyim.

Mali zamilkła, coś w tonie jego głosu powiedziało jej, że nie warto ciągnąć tej dyskusji.

Wierzyła, że oboje rozumieli potrzebę zachowania tajemnicy, jej wyjawienie mogło mieć
straszne skutki. Dla nich i dla Johannesa.

- Wiemy, co nam wolno mówić - oświadczyła Tordhild, kładąc dłoń na ramieniu Siverta. -

Prawda, Sivert?

- Tak - odrzekł niechętnie. - Jakże chciałbym wyznać, kim jestem. Muszę jednak żyć...
- Wiesz teraz przecież, kim jesteś - uniosła się Mali. - Tordhild też nie znała ojca,

pomyślałeś kiedyś o tym?

- Ale cały czas wiedziała, kim jest - odrzekł, wbijając wzrok w matkę. - Nie musiała

ukrywać, że jest córką Cygana. Rozumiesz, co to znaczy, kiedy musisz ukrywać swą
tożsamość? - dodał chrapliwie.

Mali nic nie odrzekła. Gorycz Siverta była w pewnym sensie zrozumiała, nie wiadomo

tylko, dlaczego rosła za każdym razem, gdy poruszali tę kwestię. Westchnęła ciężko, wstała i
wyszła z kuchni.

Nie wiedziała, ile upłynęło czasu, kiedy znów dobiegła jej muzyka. Piękniejsza niż

wszystko, co słyszała do tej pory. Wstała od krosien i podeszła do otwartego okna na strychu.
Wychyliła się i spojrzała w kierunku stodoły.

Grali w trójkę, Sivert, Martin i Johannes, wokół nich siedzieli Cyganie, poważni i

zasłuchani. Znajome dźwięki Ave Maria ulatywały w jesiennym zmierzchu, tym razem
brzmiały jednak inaczej. Trójgłos skrzypiec miał w sobie niezwykłą urodę. Mali oparła się o
parapet, wpatrując się w scenę, która rozgrywała się przed nią. Widok Siverta i Johannesa
napełnił ją wzruszeniem. Wydawali się być we właściwym miejscu, obaj śniadzi jak
otaczający ich Cyganie, obaj nachylali ciemne, kręcące się włosy nad instrumentami. Tony
ulatujące w przestrzeń nie były zwykłą muzyką. Świadczyły o tym, że wszyscy trzej wkładali
w nią całą duszę.

Nikt nie zaklaskał, kiedy skończyli. Zapadła pełna szacunku cisza. Sivert i Martin

wymienili parę słów, Sivert skinął na Johannesa i znów zabrzmiały dźwięki. Mali znała ten
utwór. Słyszała, jak Sivert grał go w radiu, nazywał się chyba Amazing Grace. Nie sądziła, że
Johannes go zna. Chłopiec śledził każdy ruch ojca, wyprostowany jak struna grał z
zaangażowaniem, które rzadko spotyka się u małych dzieci.

Pewnie Martin namówił Siverta, by wyjął instrument. Sivert rzadko grywał publicznie,

chyba że przy specjalnych okazjach. Zrobił to teraz i Mali zastanawiała się, jaka jest tego
przyczyna. Może poczuł, że znalazł się wśród swoich. Może grał dla ojca.

Kiedy Mali późnym wieczorem wyszła z warsztatu tkackiego, napotkała Siverta tuż za

drzwiami. Korytarz tonął w ciemności, rozświetlany jedną jedyną świecą łojową.

- Słyszałam, jak grałeś - powiedziała cicho. - To był piękny wieczór.
Pokiwał głową.
- Zwłaszcza dla Johannesa - dodała.
- Dla mnie też - przyznał Sivert. - Poczułem, jakbym wreszcie znalazł wewnętrzny spokój.
Mali milczała.
- Rozmawiałem z Martinem - ciągnął Sivert. - Opowiedział mi o ojcu. Mówił, że

najważniejsze, bym go nosił w sercu, że nie muszę bez przerwy o nim rozprawiać.
Powiedział, że jestem synem Jo. Wiedziałem o tym. Jestem kimś. Mam korzenie.

- Zawsze je miałeś.
- Ale chciałem to usłyszeć od Martina. Lepiej się poczułem.
- To mnie cieszy - szepnęła Mali. - Marzyłam od początku, byś miał dobre życie, ale nie

wszystko się udawało. Nigdy nie zamierzałam cię skrzywdzić, Sivert.

- Rozumiem to teraz - skinął głową. - Martin też tak uważa. Powiedział, że musiałaś być

bardzo silna, by mnie urodzić. Znałaś cenę, którą mogłaś zapłacić. A to niemało.

Wyciągnął rękę i położył ją na ramieniu matki. Stali tak przez chwilę, patrząc sobie w

oczy. Dotyk dłoni był ożywczy, był jak dar i przebaczenie.

Czekała na ten gest od dawna. Położyła dłoń na dłoni Siverta i uścisnęła ją lekko. Stali

chwilę w milczeniu. Wreszcie Sivert cofnął rękę i ruszył ku schodom.

ROZDZIAŁ 11.

W sobotę jedenastego września odbyło się przyjęcie w nowym domu na Wzgórzu. Mali,

Havard, Oja i Herborg wybrali się razem. Herborg niosła w darze puzderko zdobione
różanymi motywami i ciasto. Mali miała ze sobą gobelin, który sama utkała. Nazwała go
Fiord w czasie sztormu. Właściwie zamierzała wysłać go do Ameryki, ale potem zmieniła
zdanie. Wiedziała, że obojgu gobelin bardzo się podobał, za każdym razem, kiedy Sivert i
Tordhild byli w warsztacie, zatrzymywali się przed nim na dłużej.

Mali przełożyła paczuszkę do drugiej ręki i podniosła wzrok na Wzgórze. Czyste okna

lśniły zachęcająco. Czuła, jak radość ogarnia jej serce. Nie wierzyła, że Sivert kiedykolwiek
wróci w te strony. A teraz miał zamieszkać na Wzgórzu z całą rodziną.

Mali pomagała przy przeprowadzce, ale w ostatnich dniach zastąpiła ją Herborg, wieszając

firanki i ustawiając sprzęty. Mali zaś od rana do wieczora siedziała przy krosnach. Musiała
podgonić robotę, zanim zacznie się czas uboju. Bakken spodziewał się pierwszych przesyłek
w grudniu, dywaników i gobelinów oraz stroju haftowanego przez Dorbet. Mali poprosiła
córkę, by pokazała swoje dzieło na Wzgórzu, by wszyscy mogli podziwiać jej kunszt. Strój
był przepiękny i Mali nie mogła wyjść z podziwu nad talentami Dorbet. Postanowiła sprawić
sobie taki sam, choć jeszcze nie teraz. W święto narodowe tylko Dorbet i Marit wystąpią w
strojach regionalnych. Dorbet zaczęła już pracę nad strojem Marit, w przerwach między
zleceniami dla Martina Bakkena. Talent do haftowania miała niezwykły, a zajęcie wychodziło
Dorbet na dobre, odwracając jej uwagę od niedogodności związanych z odmiennym stanem i
wypełniając dzień od poranka do nocy. Bezczynność to źródło wszelkiego zła, uważała Mali,
zwłaszcza u ludzi w typie Dorbet. Wszystko więc szło jak należy.

Tak, wszystko układało się pomyślnie. Najbliżsi byli przy niej. Relacje z Sivertem

poprawiły się wyraźnie po wizycie Cyganów, a Dorbet zachowywała się tak, jak przystało
młodej ciężarnej gospodyni. Po raz pierwszy od wielu lat Mali szła na spotkanie mrocznej
jesieni z jasnym umysłem.

Kiedy Johannes otworzył drzwi, buchnął ku nim zapach pieczonego ciasta.
- Musicie zobaczyć mój pokój! - krzyknął z zapałem.
- Pozwól im najpierw wejść za próg - śmiała się Tordhild, która pojawiła się w drzwiach

kuchennych, prowadząc Marilenę.

Na wieszakach wisiały już czyjeś okrycia. A więc Dorbet i Ola już tu są.
- Jak tu ładnie - zauważył Havard, rozglądając się wokół. - Nie byłem tu jakiś czas.
- To zobaczysz wiele zmian - powiedziała Herborg. - Zrobiło się tak przytulnie, kiedy

powiesiłyśmy firanki.

Rzeczywiście, izba była bardzo przytulna. Trudno wręcz uwierzyć, że to ten sam dom, w

którym mieszkała Ruth, pomyślała Mali. Pokoje pomalowano w jasne barwy, firanki uszyto z
barwnych tkanin, wszędzie stały doniczki. Meble, przechowywane do tej pory pod
brezentową plandeką w stodole, przydały wnętrzu uroku.

- Podoba ci się? - spytała Dorbet.
Wstali oboje na powitanie, Dorbet i Ola. Dorbet rzeczywiście bardzo się roztyła, ale

wyglądała zdrowo, jej skóra miała złocistą barwę, a włosy błyszczały. Mali odczuwała lekki
niepokój na myśl o porodzie, ale odsunęła tę myśl od siebie. Będzie dobrze. Czemu miałoby
być inaczej?

- Jest ślicznie - kiwała głową, rozglądając się wokół. - Jakie ładne meble! Pod plandeką

nie wyglądały tak efektownie!

- Mój pokój - marudził Johannes, ciągnąc babcię za ramię. - Musisz iść ze mną na

poddasze i...

- Najpierw napijemy się kawy - powiedziała Tordhild.
Mali dostrzegła wyraz zawodu na twarzy chłopca. Poklepała go po ręce i uśmiechnęła się.
- Zdążymy rzucić okiem przed kawą - uznała, wychodząc do sieni. - Idziesz, Havard?
Johannes już wdrapywał się na strome schody na poddasze, pokazując drogę. Pęczniejąc z

dumy, otworzył drzwi do małego pokoiku, w którym mieściło się łóżko, biurko, regał
wypełniony książkami i zabawkami. W kącie stał futerał na skrzypce, a przy biurku na wpół
otwarty tornister.

- Jak tu ładnie - powiedziała Mali, składając ręce.
- I nie boisz się sam spać? - spytał Havard.
- Pewnie, że nie - odrzekł Johannes, prostując się. - Przecież już chodzę do szkoły.
- No właśnie - potwierdziła Mali, klepiąc chłopca po głowie. - I pilny z ciebie uczeń.

Pomyśl, masz teraz własny pokój! Szczęściarz z ciebie!

- Chcę, żeby Ola Havard go zobaczył, kiedy będzie w Stornes - oświadczył Johannes. -

Wiesz kiedy?

- Nie - odrzekła Mali - ale zapewne wkrótce.
- Mama powiedziała, że Ola Havard może u mnie nocować - cieszył się chłopiec. -

Położymy materac na podłodze.

- Niezły pomysł - przyznał Havard. - Pewnie przegadacie pół nocy.
Johannes zerknął w górę i zachichotał.
- Ale musimy gadać cicho, bo tata usłyszy i będzie po zabawie.
- Chwilę możecie porozmawiać.
- Ale nie pół nocy.
Johannes pokazał im pozostałe dwie sypialnie, największa należała do Siverta i Tordhild,

stało w niej też łóżko Marileny. Trzecia sypialnia nie była jeszcze umeblowana, Tordhild
urządziła w niej tymczasową szwalnię. Z czasem przeniesie się tu Marilena, pomyślała Mali.

To niezwykłe, jak zmienił się ten dom po przebudowie. Teraz był obszerny i wygodny.

Kosztowało to sporo czasu i pieniędzy, ale efekt przerósł oczekiwania wszystkich. Ciepłe i
przytulne miejsce, tak powinno tu wyglądać od samego początku. Ruth mogła spędzić w tym
domu całe życie, ale tak się nie stało. Mali westchnęła i schodząc po schodach, przeciągnęła
dłonią po ścianie. Wiedziała dobrze, że Ruth uradowałaby się, wiedząc, że Marilenę spotka
radość i szczęście na Wzgórzu. Co się stało, to się nie odstanie. Przynajmniej z nieszczęścia
wynikło coś dobrego: Sivert wrócił do domu, a Marilena znalazła bezpieczne schronienie.

Wieczór upłynął w miłej atmosferze. Tordhild zrobiła kanapki, podała ciastka i wafle. Za

oknami zapadał jesienny zmierzch, ale w domu było jasno i ciepło.

- Pokaż nam swoją robotę, Dorbet - powiedziała Mali, kiedy skończyli jeść. - Bardzo jej

jestem ciekawa.

- Jaki strój haftujesz? - dopytywała się Tordhild. - Z Nordmore?
- Nie ma jeszcze czegoś takiego - odrzekła Dorbet, wyjmując z siatki śnieżnobiałą

koszulę. - W Nordmore są różne tradycje. Nie uzgodniono jeszcze wspólnego wzoru, ale z
tego, co wiem, są takie zamierzenia. Szyję teraz strój dla Jenny, siostry Bakkena. Oni

pochodzą z Rindalen, gdzie istnieje strój regionalny, i takiego właśnie zażyczyła sobie Jenny.
Teraz pracuję nad koszulą. To trudna robota - dodała, pokazując kołnierzyk, haftowany
misternym wzorem.

- Przepiękny. - Tordhild nie ukrywała podziwu. - Trzeba mieć dobre oczy, żeby coś

takiego zrobić. I dużo światła.

- Jakoś mi się udaje - odrzekła Dorbet uradowana pochwałami.
- A jaki strój robisz dla Marit?
- Bardzo podobny do tego. Między Rindalen a naszym regionem są tylko drobne różnice.

Byłoby więc dobrze, jeśli powstałby jeden wzór dla całego Nordmore.

- Powiedziałaś przecież, że już powstał - zdziwiła się Mali, przyglądając się bacznie

koszuli.

- Powstał, lecz nie ma jeszcze zgody, by uznać go za obowiązujący.
- Ten jest naprawdę piękny - przyznała Mali. - I tyle już zrobiłaś!
- Tak, praca posuwa się naprzód - promieniała Dorbet.
- Lubisz ją? - spytała z zainteresowaniem Herborg.
Dorbet pokiwała energicznie głową.
- O tak. Nie wiem, co bym zrobiła, gdybym nie miała tej roboty.
Herborg nie odrywała wzroku od brzucha Dorbet. Mali dostrzegła tęsknotę w jej oczach.

Wiedziała, że Herborg żyje nadzieją, i zastanawiała się, czy powiedzieć jej prawdę. O tym, że
ona i Oja nie będą mieć więcej dzieci. Wprawdzie żaden z lekarzy nie powiedział tego
otwarcie, ale Mali miała niezachwianą pewność, że tak właśnie jest. Widziała wcześniej takie
schorzenia i wiedziała, do czego prowadzą. Dla Herborg czekanie było nieznośne, lepiej więc,
by poznała prawdę. Nie odzywała się jednak, póki Herborg nie poruszała tego tematu.
Zdawała sobie sprawę, że synową czeka straszliwe rozczarowanie, Herborg marzyła przecież
o jednym: by dać Oi syna. Powinni jednak przygotować się na inną przyszłość: gospodarstwo
po nich odziedziczy Mała Mali.

Popijali kawę, rozprawiając o różnych sprawach.
- Co sądzicie o narodowym socjalizmie? - spytał Havard. - W Niemczech wiele się teraz

dzieje.

- To bardzo niepokojące - stwierdził Sivert. - Bardziej, niż sądzimy. Ten Hitler to

niebezpieczny człowiek. Coś mi się zdaje, że ma wielkie plany, takie przynajmniej odniosłem
wrażenie podczas moich podróży. Mam przyjaciela w Niemczech, który jest Żydem. Mówił
mi, by nie wierzyć, że u nich dzieją się same dobre rzeczy.

- Nas to nie dotyczy - powiedziała Dorbet.
- Nie jestem tego taki pewien - odrzekł Sivert. - Trudno przewidzieć, co nas czeka.
- Tutaj jesteśmy bezpieczni - uznał Havard.
- Zapewne - ciągnął Sivert - ale i tak polityka Hitlera mi się nie podoba. A teraz jeszcze

skumał się z tym Mussolinim... Wyobraźcie sobie, że w Niemczech są obozy, gdzie zsyłają
ludzi o odmiennych poglądach! Pisały o tym gazety.

- Zgadzam się - pokiwał głową Ola. - To, co dzieje się w Niemczech, i nas dotyczy.
- W jaki sposób? - zdziwiła się Dorbet. - Nic mi o tym nie wiadomo.
- W jaki sposób... Nie wiem, czuję jednak, że sprawy mogą nagle nabrać rozpędu.

Spójrzcie na Chiny i Japonię, które toczą wojnę ze sobą. Ludzie chorzy na władzę są
niebezpieczni.

- Czeka nas wojna? - Dorbet podniosła oczy znad roboty. - A z kim mielibyśmy wojować?
- Nie wiem - powtórzył Ola. - Niepokój szerzy się w świecie. Coś mi mówi, że ten Hitler...
- Od jakiegoś czasu podejmuje dziwne decyzje - stwierdził Sivert. - Czytałem ostatnio, że

zabrał się teraz za sztukę. Każe niszczyć wszystko, co mu się nie podoba. A cóż on może
wiedzieć na ten temat? Niedługo nie będzie można grać muzyki, której on nie zaakceptuje.
Tak nie może być! Musimy bronić naszej wolności i prawa do własnych poglądów.

- Oczywiście - zgodził się Havard. - To ważne.
- Skoro mowa o sztuce - wtrąciła się Mali. - Czytałam, że amerykańska wytwórnia

filmowa oferuje pięćdziesiąt milionów dolarów za prawo do sfilmowania Krystyny, córki
Lavransa.

- Nie może być! - zdziwiła się Herborg. - To najpiękniejsza książka, jaką znam. Będzie z

tego film?

- Nie sądzę - odrzekła Mali. - Sigrid Undset odmówiła. Uznała, że jak Hollywood nakręci

film, to ona nie pozna swojej książki. Myślę, że ma rację.

- To mnóstwo pieniędzy - orzekła Dorbet, nie podnosząc oczu znad roboty.
- Pieniądze to nie wszystko - mruknął Sivert.
- Tak mówią ci, którzy mają dużo pieniędzy - odcięła się Dorbet. - A co mówią ci, którzy

klepią biedę?

- Dlatego uważam, że podziały społeczne są niesprawiedliwe - tłumaczył Sivert. - Każdy

powinien mieć tyle, by mu starczało.

- Jeszcze długo tak nie będzie - stwierdził Havard. Zrobiło się późno, kiedy goście zaczęli

zbierać się do drogi.

- To był miły wieczór - powiedziała Mali i ujęła Tordhild za rękę.
- Jeszcze raz dziękuję za piękny gobelin - odrzekła Tordhild. - Powiesimy go w izbie na

honorowym miejscu.

Ola pomógł Dorbet założyć chustę na ramiona. Dziewczyna położyła rękę na krzyżu i

jęknęła.

- Z każdym dniem robię się cięższa - przyznała. - Wyglądam jak słonica.
- Nieprawda - zaprzeczyła Herborg. - Całkiem dobrze wyglądasz.
- Nie czujesz nic niezwykłego? - dopytywała się Mali.
- Nie - zaprzeczyła Dorbet. - Może mi tak zostanie na resztę życia? - roześmiała się i

mrugnęła do matki. - To by dopiero było!

- Wszystko się - ułoży. - Mali poklepała córkę po plecach. - Dziecko przyjdzie w końcu na

ś

wiat.

- Nie mogę się już doczekać - westchnęła Dorbet.
- Ty pewnie też, Ola - powiedziała Tordhild. - Domyślam się, że się niecierpliwisz.
- O tak - przyznał. - Najważniejsze jednak, by wszystko dobrze się skończyło.
- Złego diabli nie biorą - uśmiechnęła się Mali. - Masz silną żonę.
W głębi duszy nie była pewna. Niespodziewane rzeczy zdarzają się przy porodzie. Nie

podzieliła się jednak z nikim swoimi obawami. Pożegnali się i wyszli w ciemną jesienną noc.

Herborg skuliła ramiona i chwyciła się Oi.
- Już jesień - zadrżała, owijając się ciaśniej chustą. - Zimno.
- Do tej pory jesień nas rozpieszczała - powiedział Havard. - Teraz już się kończy,

październik za pasem. Mam nadzieję, że pogoda nie pogorszy się, zanim spędzimy bydło.
Musimy zrobić to w przyszłym tygodniu, Oja. W środku miesiąca przyjdzie czas na owce.

- Jakoś to będzie - uznał Oja.
Szli razem, aż do miejsca, gdzie droga opadała do Stornes. W oknach domu wciąż paliło

się światło.

- Dobranoc i dziękujemy za miły wieczór - powiedziała Mali. - Idźcie ostrożnie.
- Dobranoc - odrzekł Ola, podtrzymując Dorbet. - Będę na nią uważał - zaśmiał się,

pokazując białe zęby.

Zniknęli w ciemności. Havard i Oja ruszyli przodem, Mali i Herborg za nimi.
- Chciałabym być w ciąży - powiedziała Herborg tęsknie i wzięła Mali pod ramię. -

Pragnęłabym dać Oi syna.

- Macie wspaniałą córkę - odrzekła Mali.
- To prawda. I bardzo ją kochamy. Ale Oja dziedziczył po ojcu i chciałby mieć następcę.

Mali poklepała ją po dłoni. Tęsknota synowej raniła ją boleśnie. Nie mogła dłużej znieść

myśli, że Herborg czeka na coś, co nigdy nie nastąpi. Chrząknęła.

- Sądzę, że nie dane ci mieć więcej dzieci - powiedziała.
Herborg stanęła jak wryta i pobladła.
- Co ty mówisz?
- Miałaś okropne zakażenie, pamiętasz?
- To nie znaczy, że nie mogę...
- Obawiam się, że nie możesz. Jestem tego pewna.
- Ale Oja...
- Oja ma ciebie i Małą Mali. To wiele dla niego znaczy.
- Ale ja chciałam... Miałam...
Herborg rozpłakała się. Pochyliła głowę, jej ramiona drżały.
- Nie jest tak źle, jak myślisz, Herborg - pocieszała ją Mali. - Macie piękną i zdrową

córkę, która przejmie gospodarstwo po ojcu, kiedy przyjdzie na to czas. Byłoby gorzej,
gdybyście w ogóle nie mieli potomstwa. Pamiętaj o Małej Mali - powtórzyła z naciskiem.

Herborg otarła nos rękawem.
- Oja będzie taki...
- Nic się nie zdarzy - przerwała jej Mali. - Oja ma wszystko, czego sobie życzył. Uwierz

mi!

Herborg chlipała niepocieszona. Mali czuła się strasznie. Wiele by dała, by prawda nie

była tak brutalna. Cały czas głaskała Herborg po plecach.

- Nie jest tak źle - szeptała. - Musisz tylko przywyknąć. Pamiętaj o Małej Mali!
Weszli na podwórze. Mężczyźni zatrzymali się. Herborg pociągnęła nosem. Pewnie długo

nie zasną, pomyślała Mali i pogłaskała ją po policzku. Herborg na pewno powie Oi o
wszystkim. To dobrze, przynajmniej będą to mieć za sobą.

- Czemu płaczesz? - spytał Oja, kiedy wślizgnęli się do sypialni, starając się nie obudzić

córeczki. Mała Mali spała słodko pod opieką Ingeborg.

Herborg padła na łóżko, szlochając. Oja usiadł przy niej i objął ją ramieniem.
- Co się stało? Boli cię coś?
- Nie możemy mieć więcej dzieci - wydusiła przez łzy. - Mali twierdzi, że to zakażenie,

które... że nie możemy... ja nie mogę...

Oja siedział w milczeniu.
- Będzie dobrze - powiedział po chwili. - Mamy Małą Mali.
- Chciałam dać ci syna. Dziedzica!
- Wcale go nie potrzebuję - odrzekł, unosząc jej twarz ku sobie. - Mam ciebie, Herborg, i

naszą córkę. Mam wszystko, czego mi trzeba. Nie bierz sobie tego tak do serca. Przynajmniej
nie ze względu na mnie.

- A co z gospodarką?
- Nasza córka ją przejmie - uśmiechnął się Oja. - Jestem tego pewien. Kolejna Mali

zostanie gospodynią w Stornes. I to mnie cieszy.

Pogłaskał Herborg po policzku i pocałował ją w czubek nosa.
- Zapomnijmy o tym, przynajmniej dziś wieczór. To nic złego, Herborg. Czeka nas tyle

radości. Zresztą mama może się mylić. Ona też nie wie wszystkiego - pocieszał żonę.

Herborg przytuliła się do niego. Wciąż drżała, ale przestała płakać.
- Kochasz mnie? - pisnęła.
- Ale głuptas z ciebie. - Ola trzymał ją mocno. - Dobrze wiesz, że tak.
Herborg westchnęła i objęła go w pasie.
- I nigdy nie przestaniesz kochać? - poprosiła cicho.

- Zawsze będziemy darzyć się miłością, ty i ja - szepnął. - Zawsze. Póki śmierć nas nie

rozłączy. Przyrzekaliśmy sobie.

Skinęła głową i spojrzała na męża. Jej zapłakane oczy zalśniły.
- Póki śmierć nas nie rozłączy - powtórzyła z powagą.

ROZDZIAŁ 12.

Podwórko rozbrzmiewało rykiem krów i stukotem kopyt. Padał deszcz, zimny deszcz

przechodzący chwilami w śnieg. Zima zwiastowała swoje rychłe przyjście.

Johannes stał na mostku i śledził z zainteresowaniem tę scenę. Mali stała obok chłopca. Jak

co roku przypomniała sobie zdarzenie sprzed lat: Sivert wbiegł między przerażone zwierzęta i
omal nie zginął pod kopytami rozjuszonej krowy. Johan go uratował, ale został poważnie
ranny. Tamtego dnia powiedziała mu, że go kocha. Siedziała na podwórku, trzymając jego
głowę na kolanach i mając świadomość, że Sivert ocalał, oznajmiła tamtemu, że go miłuje. To
nie była prawda, kochała Siverta. W zamieszaniu jednak wypowiedziała tamte słowa. Wciąż
pamiętała światło, które zapaliło się w oczach mężczyzny leżącego i wijącego się z bólu.
Uwierzył jej, biedak. Sądził, że między nimi wszystko się odmieni.

Mali wzdrygnęła się.
- Czyż nie są ładne?
Johannes patrzył na nią zachwyconymi oczyma. Krople deszczu kapały z jego czupryny.
- Ładne?
Mali nie zrozumiała. Nigdy nie myślała w ten sposób o krowach, ale dla Johannesa taki

komentarz był zupełnie naturalny. Wszystkie zwierzęta tak traktował.

- Ładne - pokiwała głową. - Dzisiaj jednakże nie wolno się do nich zbliżać. Są

poirytowane, nie chcą wracać do obory, skoro spędziły całe lato na wolności.

- Nie mogą chodzić wolno?
- Zamarzłyby na śmierć na pastwisku - wyjaśniła Mali i poklepała chłopca po głowie. -

Zimę muszą spędzić w ciepłym miejscu.

- W takim razie pójdę później do obory, by się im przyjrzeć - postanowił Johannes. -

Powiem im, że przyszłego lata znów wyjdą na świat.

- To dobry pomysł.
- A kiedy spędzą owce?
- Jeśli pogoda się nie zmieni, to wkrótce - tłumaczyła Mali. - Owce trzeba wykąpać, a

przed strzyżeniem muszą zdążyć wyschnąć. A tu ciągle pada.

Johannes wyciągnął rękę. Ciężkie płatki spadały mu na dłoń i natychmiast topniały.
- Śnieg - uznał.
- Śnieg z deszczem - poprawiła go babcia. - Śnieg pewnie zjawi się wkrótce. W

październiku nigdy nic nie wiadomo.

- Będą bić owce, prawda?
Oczy mu pociemniały. Mali skinęła głową.
- To nieładnie.
- Dlaczego nieładnie? Mamy owce po to, by dostarczały nam pożywienia.
- Wcale tak nie uważam - upierał się. - Nie chcę przy tym być.
- Ja też nie - przyznała Mali. - Ale muszę im pomóc. Będzie dużo pracy tego dnia.
- Nie zamierzasz tkać?
- Tak, ale pomocy im nie mogę odmówić.
- Mogę przyjść do ciebie do warsztatu, babciu, i zobaczyć, czym się zajmujesz?
Mali zdziwiła się. Nie miała pojęcia, że Johannesa interesują takie sprawy. Chłopiec

nieustannie ją zaskakiwał.

- Oczywiście, że możesz - uśmiechnęła się. - Bardzo bym się ucieszyła. Może chodźmy

tam teraz?

- Najpierw muszę zajrzeć do krów.
- W takim razie zaczekam tam na ciebie. Nie ruszaj się z mostka, póki krowy nie znajdą

się w środku. Dopiero wtedy możesz wejść do obory.

Pokiwał głową, nie odrywając wzroku od zwierząt.
- Przyjdę - powiedział roztargniony. - Później.

Mali tak była zajęta pracą, że dostrzegła chłopca dopiero, kiedy zamknął drzwi za sobą.
- Jesteś - uśmiechnęła się i wyprostowała plecy. Zatrzymał się przy drzwiach i pociągnął

nosem.

- Dziwny zapach - uznał, krzywiąc się.
- Zapach wełny - wyjaśniła Mali. - Podejdź bliżej, to wszystko ci pokażę.
Przekroczył skrzynkę z motkami i zbliżył się do stołka, na którym siedziała. Mali

odgarnęła mu mokre włosy z czoła. Miał zimną twarz.

- Byłeś u krów?
- Strasznie muczały - powiedział zamyślony. - Ale ucieszyły się, kiedy z nimi

porozmawiałem. Havard mówi, że je uspokoiłem.

- Pewnie ma rację - odpowiedziała Mali, skrywając uśmiech. - Spójrz, wiesz, co to

będzie?

Przyglądał się gobelinowi, przekrzywiając głowę i zamykając jedno oko.
- Kwiaty - zdecydował w końcu. - Łąka i kwiaty.
- Masz rację. - Mali poklepała go po plecach. - Nie wszyscy widzą to od razu. Nazwałam

ten gobelin Letnia łąka.

- Kto go dostanie?
- Nie wiem. Wyślę go do Ameryki.
Siedział chwilę, nic nie mówiąc, potem przeszedł przez pokój, podziwiając gobeliny i

kilimy.

- Po co pojechałaś do Ameryki, babciu?
- Po co? - powtórzyła Mali i spojrzała na chłopca. Stał odwrócony do niej plecami i

dotykał tkanej powierzchni gobelinu. - Zaprosili mnie ludzie na otwarcie sklepu, w którym
miano sprzedawać moje prace.

- Długo cię nie było - przyznał. - Havard bardzo tęsknił. Ja zresztą też.
- Ale w końcu wróciłam.
- A nie chciałaś wracać?
Chłopiec odwrócił się i wbił w nią wzrok. Mali zaczerwieniła się lekko.
- Co ty wygadujesz? - zaśmiała się nieco nerwowo. - Twój tata też był w Ameryce.
- Ale my zostaliśmy z tobą, mama i ja.
- Havard nie chciał ze mną jechać.
Johannes pokiwał głową.
- Dlaczego Ruth umarła?
Mali wzdrygnęła się. Gdyby inne dziecko zadało jej to pytanie, zbyłaby je zdawkową

odpowiedzią. Johannes nie zadowalał się byle czym.

- Bywają ludzie tak nieszczęśliwi, że nie są w stanie żyć - powiedziała cicho.
- Ruth taka była?
Mali pokiwała głową. Łzy napłynęły jej do oczu.
- Dlaczego była nieszczęśliwa?
- Nie znam odpowiedzi na wszystkie pytania, Johannes. Niektórzy małżonkowie nie

potrafią się porozumieć. O takich sprawach nie mówi się głośno, więc pomoc przyszła za
późno. Nie zdawaliśmy sobie sprawy, że Ruth cierpi.

Podszedł do stołka i oparł się o nią.
- Samuel nie był dla niej miły?
- Nie - odrzekła chrapliwie. - Nie był miły.
- Wiedziałem - pokiwał głową. - Dostrzegłem to w jego oczach. - Objął ją za szyję i

przytulił. - Ty masz dobre oczy, babciu.

Mali trzymała go i uśmiechała się. Znajdowała niezwykłą pociechę w dotyku ciepłych

rączek i miękkiego policzka dziecka.

- Ruth jest teraz u aniołów. Przytaknęła.
- Tak myślę.
- A Samuel?
Mali zawahała się z obawy, że użyje niewłaściwych słów. Johannes odsunął się i spojrzał

na nią badawczo.

- Przecież wszyscy ludzie idą do aniołów po śmierci?
- Nie wiem, Johannes.
- Bóg przemówił mu do rozumu - uznał Johannes. - Samuel przeprosił Ruth i teraz jest już

im dobrze.

- Może i tak - pokiwała Mali głową, choć ani w to nie wierzyła, ani tego sobie nie życzyła.

Samuel ma smażyć się w piekle przez całą wieczność, pomyślała, czując, jak wzbiera w niej
gniew. Nic jednak nie powiedziała. Johannes wdrapał się jej na kolana.

- Dobrze ci, Johannes? - zmieniła temat.
- Pewnie, że dobrze.
- I cieszysz się, że macie Marilenę?
Odchylił się w tył.
- Nie wiedziałaś, że zawsze chciałem mieć siostrzyczkę?
- Wiedziałam.
- Więc teraz mam i bardzo się cieszę. Miło jest mieć siostrę, lubię się nią zajmować. Ona

też mnie kocha - dodał nieskromnie. - I jeszcze mam przyjaciela. Czytałem w pewnej książce
o dwóch przyjaciołach, którzy połączyli się krwią - opowiadał z błyszczącymi oczyma. - Nic
nie może zniszczyć takiej przyjaźni choćby za sto lat! Zapytam Olę Havarda, czy chce to
zrobić. Ale to tajemnica - ostrzegł babcię. - Nikomu o niej nie mów, bo wszystko będzie
nieważne.

- Musicie uważać - zaniepokoiła się Mali. - Może się wam coś stać, jak zatniecie się

nożem...

- To nic groźnego - wyjaśnił Johannes. - W książce wszystko opisano. Nie trzeba dużo

krwi.

- Masz nowych przyjaciół w szkole?
- Mam, ale nie najlepszych - odrzekł poważnie. - Jest tylko jeden najlepszy przyjaciel.
- Ola Havard?
Pokiwał potakująco głową i znów wbił wzrok w Mali.
- Źle się z nim dzieje - oznajmił nagle. - Mam nadzieję, że nie umrze.
- Chyba oszalałeś, mój chłopcze! - przeraziła się Mali. - Co się z nim dzieje?
- Nie wiem, ale mówi, że nie chce mieszkać w Storhaug. Laura wciąż gdzieś lata, a

Gunvald go nie obchodzi. Chciałby mieć tatę, tak jak wszyscy.

- Nie wszyscy mają ojca - powiedziała z niepokojem Mali. - Wiele dzieci żyje bez ojców.
- On to wie. Nie chce, żeby jego tata wrócił, bo nie może wrócić. Przecież nie żyje.

Chciałby mieć takiego niby-tatę, tak jak Marilena. Kogoś, kto by się o niego troszczył.

- My troszczymy się o niego.
Johannes pokiwał głową w zamyśleniu.
- Ola Havard wie. Chciałby przenieść się do Stornes, tak powiedział. Zapytaj jego matkę,

może się zgodzi - dodał. - Tak byłoby dobrze.

- Nie sądzę. - Mali unikała wzroku chłopca.
- Możesz spytać.
- Najpierw porozmawiam z Havardem. Nie sądzę jednak...
- Porozmawiaj - uśmiechnął się Johannes. - Może się uda. - Przeciągnął dłonią po włosach

i ruszył do drzwi. - Obiecałem wrócić do domu na obiad. Która jest godzina?

- Po dwunastej - odrzekła Mali. - Czas na ciebie. Odwrócił się w drzwiach i uśmiechnął

się szeroko i ciepło.

- Pięknie tkasz - powiedział z uznaniem. - Wrócę po obiedzie - obiecał.
Mali wsłuchała się w odgłos niknących kroków. Po raz kolejny pomyślała o szczęściu,

jakie spotkało ich wszystkich po powrocie Siverta do domu. W najśmielszych marzeniach nie
spodziewała się takiego rozwiązania, a teraz wszystko układało się pomyślnie. Minął czas
lęków i nieszczęść, które prześladowały ją dawnymi laty. A może nie minął, może po prostu
ż

al i troski zbyt mocno przysłoniły jej radość życia. Smutek i radość to dwa strumienie

spadające razem stromym górskim zboczem. Zawsze razem, trzeba tylko umieć je dostrzec.

Trzasnęły drzwi na dole. Mali wstała i podeszła do okna. Johannes pędził przez podwórze,

a poły płaszcza powiewały za nim jak dwa skrzydła. Mali uśmiechnęła się ciepło. Mocno
kochała tego chłopca. Niebezpiecznie mocno. Gdyby coś się wydarzyło...

Ciesz się, póki możesz, szepnął jakiś głos. Dosyć ma dzień swojej biedy.
Westchnęła i wróciła do pracy.

Wietrzna noc zdmuchnęła z drzew resztkę liści. To najsmutniejsza pora roku, myślała

Mali, wyglądając przez okno. Było szaro i ponuro. Znikąd pociechy.

Havard spodziewał się niepogody i zdecydował spędzić owce z gór wcześniej niż

zazwyczaj.

- Lepiej dmuchać na zimne - oznajmił. - Trzeba je wykąpać, wysuszyć i ostrzyc, więc...
- W Granvold noszą się z tym samym zamiarem - powiedział Oja. - Ola chce też spędzić

owce teraz.

- Mogę pójść z wami? - spytał Johannes. Siedział na kanapie i machał nogami.
- Jasne - przytaknął Havard. - Każda para rąk się przyda - dodał z uśmiechem. - A z ciebie

już prawdziwy parobek?

Johannes zgodził się. - Mogę je pędzić i kąpać - oświadczył. - Ale nie chcę być przy uboju.
- Dobrze to rozumiem - odrzekł Havard.
Uzgodniono, że spędzą owce następnego dnia przed południem. Johannes miał wolne w

szkole i obiecał stawić się o godzinie ósmej.

- I powiedz mamie, że zjesz z nami - powiedział Havard, potrząsając dłonią chłopca i

potwierdzając umowę. - Nasi parobkowie zawsze dostają posiłek.

Johannes zeskoczył na podłogę i zaczerwienił się z dumy.
- Tak powiem - odrzekł i ruszył do drzwi.

Mali obudził dziwny dźwięk. Leżała przez chwilę w ciemności, nasłuchując. Wiatr

potrząsał skrzydłem otwartego okna. Gałęzie gruszy drapały o ścianę, deszcz płynął z nieba
strumieniami.

Mali wstała cicho i podeszła do okna, na parapecie zebrała się kałuża wody. Wychyliła się

w ciemną noc. Ujrzała szarą ścianę deszczu, wiatr co rusz uderzał o ściany. Biała błyskawica
przecięła niebo, a po niej rozległ się grzmot. Mali zamknęła okiennicę, przyniosła ścierkę i
starła wodę.

- Co się dzieje? - Od łóżka dobiegł ją zaspany głos.
- Burza.
Havard usiadł na łóżku, nasłuchując.
- Tego się spodziewałem - oznajmił. - Co robisz?

- Okno się otworzyło. Deszcz napadał do środka.
Położyła się. Przytuliła zimne stopy do ciepłych stóp Havarda. Havard opadł na poduszkę i

przyciągnął ją do siebie.

- Nie uda się wam spędzić owiec.
- Może pogoda się zmieni. Na szczęście nie pada śnieg. Zobaczymy rano.
Mali przywarła do męża, kiedy nad ich głowami rozległ się kolejny grzmot. Prawie już

zasypiała, kiedy Havard potrząsnął ją za ramię.

- Koń rży na podwórzu, przecież nie nasz. Oba konie są w stajni.
- Koń? - Mali usiadła raptownie, czując, jak zimny pot oblewa jej ciało. - Sprawdzę.
Wsunęła stopy w pantofle i narzuciła na siebie sweter Havarda. Wyszła na korytarz i

wyjrzała przez okno wychodzące na podwórze. Z początku nic nie dostrzegła przez ścianę
deszczu, lecz kiedy błyskawica rozdarła ciemność, zobaczyła konia i wóz. Ktoś biegł skulony
w kierunku drzwi wejściowych.

Mali ruszyła w dół schodów i dotarła do sieni jednocześnie z przybyszem.
- Na Boga! - krzyknęła przestraszona na widok ociekającej wodą postaci. - Ola!
- Musisz jechać ze mną do Granvold - wysapał przestraszony i złapał ją kurczowo za

ramię. - Dorbet źle się poczuła!

ROZDZIAŁ 13.

Mali biegła do wozu w strugach deszczu. Echo grzmotu przetaczało się po górach, a

błyskawice na krótką chwilę rozświetlały okolicę.

- Co za pogoda - powiedziała, sadowiąc się koło Oli. Kiwnął głową z roztargnieniem, był

blady i napięty.

Mali poklepała go po kolanie.
- Wszystko będzie dobrze.
- Niedobrze z nią - wykrztusił. - Jest mokra od potu.
- To nic niezwykłego - stwierdziła Mali, ocierając twarz.
Deszcz przemoczył ją w kilka chwil. Będzie musiała się przebrać na miejscu. Pożyczy coś

od Marit. Rzeczy nie będą pasować, ale grunt, by były suche.

Kiedy wóz wytoczył się z podwórka na drogę, Mali dostrzegła, że ulewa zmyła ją w wielu

miejscach. Strach zmroził jej krew w żyłach: co będzie, jeśli nie zdążą sprowadzić akuszerki
na czas? Mali zamierzała wysiąść w Granvold i wysłać Olę do Kvannes. Kontakt telefoniczny
był niemożliwy, centralę bowiem wyłączano nocą.

- Droga jest w kiepskim stanie! - krzyknęła przez deszcz. - Sądzisz, że da się dojechać do

Kvannes?

- Nie wiem - odrzekł Ola, usiłując utrzymać przerażonego konia ha trakcie. Ilekroć

rozlegał się grzmot, koń uskakiwał w bok. - Spróbuję.

W oknach Granvold paliło się światło. Mali nie mogła opanować niepokoju. Dorbet była

wprawdzie młoda i silna, ale poród to zawsze wielka niewiadoma. Nieobecność akuszerki
dodatkowo pogorszyłaby sprawę, Mali czułaby się znacznie pewniej, mając ją u swego boku.

- Sprowadź Sigrid Innstad, Ola - zdecydowała. - Nie wiemy, czy zdołasz dojechać do

Kvannes, a ja potrzebuję pomocy.

- Matka jest...
- Nie, Marit mi się nie przyda - odrzekła naprędce. - Sprowadź Sigrid. I jedź ostrożnie, na

drodze mogą leżeć zwalone drzewa.

Skinął głową. Strugi deszczu ściekały z ronda jego filcowego kapelusza.
- A jeśli Dorbet będzie mnie potrzebować?
- To potrwa, Ola. Zdążysz wrócić - powiedziała uspokajająco i klepnęła go w ramię. - A

jeśli droga jest przejezdna, ściągnij tu akuszerkę.

Drzwi się otworzyły i Marit wystawiła głowę na deszcz. Mali ruszyła schodami w górę.
- Jak dobrze, że jesteś! - wykrzyknęła Marit i złapała ją za rękę. - Dorbet czuje się

fatalnie!

Była wyraźnie poruszona, czerwone plamy wystąpiły jej na policzki, włosy, zwykle

starannie upięte, miała w nieładzie.

- Wszystko będzie dobrze - powiedziała Mali z nieco udawanym przekonaniem. - Będzie

dobrze.

Stała w progu. Z jej ubrania i włosów płynęły strużki wody.
- Muszę się przebrać, Marit. Dasz mi coś suchego?
- Oczywiście. Wejdź do izby. Kazałam rozpalić w piecu i zagrzać wodę.
Mali zdjęła chustę, wyżęła włosy i doprowadziła je do ładu. Kiedy Marit wróciła z suchym

odzieniem, wyszła do sąsiedniego pokoju. Nie chciała się przebierać w obecności Marit i
służącej.

- Dokąd pojechał Ola? - spytała Marit, kiedy Mali wróciła w za krótkiej i zbyt obszernej

sukni.

- Pojechał po akuszerkę - odrzekła Marit. - Deszcz podmył drogę, więc nie wiem, czy

zdoła do niej dotrzeć. Poprosiłam więc, by przywiózł Sigrid Innstad. Będę potrzebowała
kogoś do pomocy...

- Przecież ja tu jestem!
- Obawiam się, że to nie na twoje siły, Marit. Nie masz doświadczenia w tych sprawach. -

Mali szukała przekonującej wymówki. - Zadbaj lepiej o to, abyśmy miały wodę i to, co
potrzeba.

Marit ściągnęła usta w proteście, ale nie odezwała się ani słowem.
- Chcę teraz zobaczyć Dorbet.
- Pójdę z tobą - rzuciła Marit. - Sprawdźmy, czy masz rację.
Mali nie mogła jej tego odmówić. Razem wyszły do ciemnej sieni. Nad domem rozległ się

grzmot, a błyskawica oświetliła wejście na poddasze. Deszcz bębnił o dach i okna.

- Co za noc - mruknęła Marit. - Jakby nastał sąd ostateczny.
Mali nic nie powiedziała, ale porównanie nie przypadło jej do gustu. Wszystko będzie

dobrze, jeszcze raz powtórzyła sobie w duchu. Pogoda nie ma z tym nic wspólnego. Da sobie
radę, nawet bez akuszerki. Sigrid ją zastąpi.

W sypialni Dorbet i Oli paliło się światło. Kiedy kobiety pojawiły się w drzwiach, z

krzesła przy łóżku Dorbet zerwała się służąca i bezszelestnie wyszła z pokoju. Dorbet
obróciła głowę. Włosy dziewczyny rozsypały się na poduszkę. Była blada, skórę na czole i
nad górną wargą pokrywały kropelki potu. Jej twarz rozjaśniła się na widok Mali.

- Mamo! - szepnęła i wyciągnęła rękę ku Mali. - Jak się cieszę, że jesteś! Strasznie się

czuję.

Mali przysiadła na brzegu łóżka i chłodną dłonią odgarnęła włosy z czoła córki.

Uśmiechnęła się uspokajająco.

- Tak zwykle bywa, ale to minie.
- Kiedy przyjedzie akuszerka?
- Nie wiem, czy w ogóle przyjedzie - przyznała Mali. - Jest burza i deszcz podmył drogę.

Ola usiłuje przebić się do Kvannes... Posłałam po Sigrid - dodała.

Dorbet ze świstem wciągnęła powietrze. Jej twarz wykrzywił grymas bólu. Mali położyła

dłoń na jej brzuchu.

- Od jak dawna masz skurcze?
- Od wczoraj wieczora - syknęła Dorbet, kiedy ból ustąpił. - Z początku nie było tak źle,

za to w nocy... Po kilku godzinach nie mogłam już wytrzymać i posłałam Olę. No, może po
godzinie - przyznała niechętnie. - Bardzo się przestraszyłam...

Potężny grzmot wstrząsnął szybami. Deszcz się wzmógł.
- Nie ma się czego bać - uspokajała ją Mali. - Dam ci coś do picia, a potem będziemy

czekać. To potrwa.

- Wszystko dobrze wygląda? - spytała Marit od drzwi.
- Tak. Możesz zejść na dół i przynieść to, co potrzeba? Ręczniki i coś dla dziecka. I dzban

gorącej wody. Zadbaj o to, by nie zabrakło gorącej wody.

Marit skinęła głową i złapała za klamkę.
- I przynieś kawę, Marit - dodała Mali. - Kubek kawy dobrze by mi zrobił.

Czas płynął wolno, burza za oknami nie słabła. Sigrid zjawiła się niepostrzeżenie i Mali

przyjęła jej przybycie z wdzięcznością, zwłaszcza że misja Oli się nie powiodła. Parę
kilometrów przed Oppstad drogę zagrodziły mu zwalone drzewa.

Dorbet zapadała w niespokojny sen między skurczami. Mali niepokoiła ich siła i to, że nie

wywoływały żadnego skutku. Dziecko w łonie Dorbet nie przesunęło się ani o centymetr.
Mali pokręciła głową i spojrzała na Sigrid.

- To za długo trwa - powiedziała zatroskana. - Nie rozumiem, skurcze są bardzo silne.
Sigrid przytaknęła. Siedziały obie na stołkach przy małym stoliku i obserwowały Dorbet.
- Jest młoda i silna - uznała Sigrid. - Poród może być ciężki, ale na pewno da sobie radę.
- Nigdy w to nie wątpiłam - powiedziała Mali. - To jednak za długo trwa, zaczynam się

bać o dziecko.

- Słyszysz je?
- Serce bije trochę nieregularnie - szepnęła Mali, starając się, by jej słowa nie dotarły do

uszu córki. - To mnie niepokoi. Dorbet da sobie radę. Co będzie jednak, jeśli dziecko urodzi
się martwe? Nawet nie chcę o tym myśleć.

Minęły jeszcze dwie godziny. Skurcze następowały teraz jeden po drugim. Dorbet nie

miała ani chwili wytchnienia, leżała bezwładnie z twarzą opuchniętą z wysiłku i obrzmiałą.
Mali współczuła jej niepomiernie. Obecność przy narodzinach dziecka zawsze była dla niej
szczególnym doświadczeniem, tym bardziej szczególnym, gdy rodzącą była jej córka. Czuła
się tak, pomagając przyjść na świat Marilenie, czuła się tak i teraz. Jej serce krwawiło, widząc
bezradność i ból córki.

- Mamo...
Mali odwróciła się od stolika. Sigrid nie było, zeszła na dół, by coś zjeść. Za oknem wciąż

panowały ciemności.

- Tak, córeczko? - spytała cicho, podchodząc bliżej.
- Boję się.
Mali przysiadła na łóżku i wzięła ją za rękę.
- Nie ma czego się bać.
- To tak długo trwa, jestem wykończona.
- Niedługo będzie po wszystkim.
Twarz dziewczyny wykrzywiła się. Chwyciła się Mali, kiedy kolejny skurcz wstrząsnął jej

ciałem. Pot i łzy spływały po jej policzkach.

- Dorbet...
- To kara - jęknęła Dorbet. - Kara za grzechy. Ola myśli, że był pierwszy... Nie

powiedziałam mu prawdy, a teraz...

- Nie byłaś z nikim innym, jak już go poznałaś - powiedziała Mali, ocierając twarz córki. -

Tylko to się liczy, Dorbet. On ufa tobie jako żonie.

- Ale myśli, że...

- Zapomnij o tym - przerwała jej Mali. - Nic nie musi wiedzieć. Będzie szczęśliwszy, nic

nie wiedząc. Dla niego ważne jest to, kogo teraz kochasz. A chyba nie masz wątpliwości w tej
kwestii?

- Nie. - Dorbet pociągnęła nosem. - Nie mam. Tylko on się liczy, przecież wiesz.
- To dobrze.
- Ale go okłamałam...
- Po prostu nie powiedziałaś całej prawdy - uznała Mali. - Czasami tak trzeba.
- Też coś takiego zrobiłaś?
Mali poklepała córkę po dłoni. Jej wzrok uciekł gdzieś w przestrzeń.
- Robiłam gorsze rzeczy.
Dorbet otworzyła oczy i spojrzała na matkę z zaskoczeniem.
- Naprawdę?
- Tak, ale nie chcę o tym rozmawiać. Co się stało, to się nie odstanie. Nie myśl o tym

więcej, Dorbet. Nie zakłócaj jego szczęścia. Po co prać stare brudy bez potrzeby? Wszyscy
mamy coś na sumieniu. Ścieżki życia bywają kręte.

- Nie powinno się kłamać - upierała się Dorbet, nie odrywając wzroku od matki. - Sama

mnie tego uczyłaś...

- I nie cofam nauki - odrzekła Mali. - Nie wolno kłamać bez potrzeby. Nie trzeba także

mówić prawdy za wszelką cenę, Dorbet. Mówieniem prawdy też można wyrządzić krzywdę.

Dorbet pociągnęła nosem raz jeszcze i uspokoiła się. Nie na długo jednak, kolejny skurcz

sprawił, że wygięła się w łuk na łóżku. Mali odsunęła na bok kołdrę i uniosła koszulę
rodzącej. Przyłożyła swój wysłużony stetoskop do napiętego brzucha Dorbet i usłyszała
szybki, nieregularny puls dziecka.

- Wszystko w porządku?
- Tak, w porządku - skłamała. Wstała i przyniosła butelkę z ziołowym wywarem. - Wypij

jeszcze trochę. Najwyższy czas, żeby się zaczęło.

Burza przesunęła się w kierunku fiordu, deszcz ustał. Szare światło poranka przedarło się

przez zasłonę nocy.

- Przyprowadź Olę - poprosiła Dorbet słabym głosem. - Chcę go zobaczyć przed śmiercią.
- Nie umrzesz, Dorbet - powiedziała z naciskiem Mali. - Jesteś tylko bardzo zmęczona.
- Przyprowadź Olę - szepnęła Dorbet przez spierzchnięte wargi.
Mali uniosła głowę i spojrzała na Sigrid.
- Przyprowadź go.
Sigrid zniknęła za drzwiami. Mali znów przytknęła stetoskop do brzucha Dorbet. Serce

dziecka wciąż biło nierównym rytmem. Niech się wreszcie zacznie, pomyślała zdesperowana,
bo będzie źle.

Zamierzała przykryć Dorbet, kiedy dostrzegła krew. Zamarła z przestrachu, po czym

szybko zaczęła wyciągać spod córki zabrudzone prześcieradło. To nie była krew, tylko krew
zmieszana z wodą. Szybkimi ruchami ścieliła łóżko, zastanawiając się, jak wywołać parcie.
Cóż jednak mogła zrobić? Jedynie czekać, aż zadziałają siły natury.

- Co robisz? - spytała Dorbet, nie otwierając oczu.
- Zmieniam prześcieradło. Wody odeszły. Teraz przyjdą bóle parte i zaraz będzie po

wszystkim. Dzieciak każe nam długo na siebie czekać - uśmiechnęła się, ukrywając niepokój.

- Gdzie jest Ola?
- Sigrid poszła po niego.
Dorbet kiwnęła głową i westchnęła. Mali otarła spocone czoło córki. To prawdziwa

godzina próby, pomyślała, patrząc na podkrążone oczy dziewczyny. Pójdzie w zapomnienie,
jeśli wszystko dobrze się skończy. Tyle że nie była już tego taka pewna. Strach ściskał jej

serce, ale nie dała tego poznać po sobie. Dorbet potrzebowała wszystkich jej sił i resztek
odwagi.

Obróciła się szybko na dźwięk otwieranych drzwi. Sigrid wepchnęła Olę do pokoju. Był

blady i z przerażeniem spozierał w kierunku łóżka.

- Nie dzieje się nic złego, Ola - wyjaśniła Mali. - Poród się przedłuża. Dorbet jest bardzo

zmęczona, ale chciała się z tobą zobaczyć.

- Ola...
Dorbet otworzyła oczy i wyciągnęła rękę do męża. W dwóch szybkich krokach znalazł się

przy niej i przykucnął koło łóżka.

- Moja Dorbet - szepnął. - Jesteś taka dzielna.
- Nieprawda - jęknęła. - Dziecko nie chce wyjść, a ja już nie mam sił. Chyba umrę!
Ola rzucił Mali przerażone spojrzenie. Pokręcił głową.
- Nie umrzesz - zapewnił ją Ola i pogłaskał po policzku. - Chcesz, żebym był przy tobie?
- Tak. Wytrzymasz?
Przytaknął, ale nie miał pojęcia, na co się zgadza. Kiedy nadszedł kolejny skurcz, zbladł

jak ściana, a krople potu wystąpiły mu na czoło. Wydawało się, że zaraz zemdleje, ale zdążył
złapać się wezgłowia. Zjawienie się Oli spowodowało jednak cudowną odmianę. Poród się
zaczął. Mali nie miała pojęcia, jaki jest stan dziecka, ale przynajmniej pojawiła się nadzieja.

Przyszła godzina, której żadne z nich nigdy nie miało zapomnieć. Dorbet straciła kontrolę

nad sobą, wstrząsana falami bólu, przywarła do Oli i głośno krzyczała. Ola trzymał ją z
całych sił, ale nie był w stanie wydusić z siebie jednego słowa pociechy, przerażony,
wrzucony niespodziewanie w środek kobiecego świata, o którego istnieniu nie miał dotąd
pojęcia.

Kiedy Mali dostrzegła główkę, Dorbet poddała się. Opadła na poduszki, płacząc bezsilnie.
- Nie mogę - szlochała. - Dajcie mi spokój!
- Nie, teraz musisz nam pomóc - błagała Mali. - Musisz przeć, Dorbet! Dziecko nie urodzi

się, jeśli nie będziesz przeć. Słyszysz mnie?

- Nie mam już siły - mamrotała Dorbet. - Nie chcę!
- Dorbet, musisz...
Ola pogładził ją po twarzy, próbując wesprzeć Mali.
- Ani słowa - syknęła Dorbet w odruchu nagłej złości. - Miałeś z tego jedynie

przyjemność, tryku jeden!

Ola zaczerwienił się i odwrócił głowę. Mali położyła dłoń na jego ramieniu.
- Wcale tak nie myśli. Nie wie, co mówi.
Kiedy pojawił się następny skurcz, Dorbet odmówiła współpracy.
- Przyj - syknęła Mali. - Przyj, Dorbet!
Dziewczyna nie zareagowała, z jej ust wydobył się przeciągły krzyk. Mali zrobiła krok do

przodu i mocno uderzyła ją w twarz. Krzyk urwał się jak nożem uciął, Dorbet otworzyła oczy
i spojrzała z przerażeniem na matkę.

- Pomóż mi, dziewczyno - rzuciła Mali przez zaciśnięte zęby. - Pomóż mi!
Podziałało. Dziecko przyszło na świat po dwóch długich skurczach. Mali szybko przecięła

pępowinę, uniosła małe ciało i pospieszyła do stołu. To był chłopiec, okrąglutki i zdrowy
chłopiec. Z jego płuc dochodził dziwny dźwięk, Mali chwyciła go za nogi, odwróciła i
klepnęła w pośladki. W pokoju rozległ się wściekły krzyk. Mali zaśmiała się z radością.
Położyła ostrożnie małego na pieluszkach i spojrzała na Sigrid. W jej oczach pojawiły się łzy.

- Macie syna - oznajmiła, odwracając się do łóżka. - Pięknego dziedzica!
Ola wstał, łzy płynęły po jego bladych policzkach. Nie puszczał dłoni żony.
- Mamy syna, Dorbet! - wymamrotał i przytulił ją do siebie. - Syna! On żyje!
Oboje pojaśnieli, kiedy Mali położyła dziecko w ramionach Dorbet. Ola szlochał,

obejmując ramieniem oboje. Głos odmówił mu posłuszeństwa.

- Twój syn, Ola! - Dorbet nachyliła się nad małym z czułością. - Nasz syn!
Wyciągnęła niemowlę w kierunku męża.
- Potrzymaj go - szepnęła. - Jest też twój.
Ola trzymał syna tak ostrożnie, jakby miał w rękach filiżankę z kruchej porcelany.

Podniósł błyszczący wzrok na Mali, jego usta drżały.

- Gratuluję - powiedziała Mali. - Wszystko poszło dobrze, Ola.
Ani słowem nie wspomniała o swoich obawach. Chłopiec był zdrowy i silny, nie ma

potrzeby go chrzcić. Jeśli nic się nie stanie - a cóż miałoby się stać? - przed świętami Bożego
Narodzenia odbędzie się uroczysty chrzest w kościele w Kvannes. Dziedzic Granvold
przyszedł na świat!

Sigrid pomogła jej przebrać Dorbet i zmienić pościel.
- Nie byłam zbyt dzielna - stwierdziła Dorbet z zawstydzeniem.
- Uważam, że byłaś - odrzekła Sigrid. - Chłopak dał ci do wiwatu. Tak bywa za

pierwszym razem.

- Kolejny raz będzie nieprędko - rzuciła zdecydowanie Dorbet. - Tego jestem pewna.
Ola nie zareagował. Trzymał syna, wpatrując się w niego z zachwytem.
- Oddaj go matce - śmiała się Mali. Dorbet leżała w czystej koszuli na świeżo zasłanym

łóżku.

Ola położył ostrożnie chłopca w ramionach żony i usiadł na skraju łóżka.
- Już jesteś... już wszystko dobrze? - spytał.
- Już dobrze - skinęła głową Dorbet. - Czuję się, jakby traktor po mnie przejechał. Tak to

jest.

Przesunęła palcem po jedwabistej skórze na główce niemowlęcia i podniosła promienny

wzrok na męża.

- Jest podobny do ciebie - uznała. - Ma taki sam nos. Tatusiowy synek. I jak się teraz

czujesz? - uśmiechnęła się, wyciągając do niego rękę.

Ola nie odpowiedział. Ujął jej dłoń i przyłożył do ust, a łzy płynęły mu po policzkach.

Taka była jego odpowiedź.

ROZDZIAŁ 14.

Nie było mowy, by Mali wróciła do domu, nie zjadłszy w Granvold wczesnego śniadania.

Stół uginał się od przysmaków, wszyscy dostali jajka.

- To przesada - protestowała Mali.
- Gdzież tam - promieniała Marit, parząc kawę. - To wielki dzień, nie wiem, jak mam

wam dziękować - uśmiechała się do Mali i Sigrid.

Wcześniej Marit przyszła na poddasze, była szara ze zmęczenia i miała podkrążone oczy.

Mali wzruszyła nieomal pokorna radość teściowej jej córki. Marit stanęła przy łóżku
zapłakana, a kiedy Dorbet podała jej wnuka, omal nie zemdlała. Opanowała się jednak,
wyprostowała z godnością i nie odrywała wzroku od dziecka.

- Cud - powiedziała - cud prawdziwy! Narodził się następca. Nowy Trygve.
Stary Trygve również pofatygował się na strych. W przeciwieństwie do żony przespał całą

noc. Zaspany i rozczochrany, przyszedł zobaczyć wnuka. Nie mówił tyle co żona, ale i on
miał szklisty wzrok. Wszyscy głęboko przeżyli narodziny dziecka.

Niełatwo było wygonić Marit z pokoju, przekonał ją dopiero argument, że Dorbet wymaga

odpoczynku. Ola został z żoną.

- Wrócę wieczorem - powiedziała Mali, nachylając się nad córką. - Spróbuj się przespać.

Musisz odpocząć, żeby mieć pokarm. I przyjmować gości.

- Nie mogę uwierzyć - powtarzała Marit, dolewając kawy. - Syn. To prawdziwy cud!

- Tak, będzie kolejny gospodarz w Granvold - kiwała głową Mali. - Urodził się zdrowy i

silny, więc chrzcić go w domu nie trzeba. Będzie pewnie chrzest w kościele w jakąś sobotę
przez świętami.

- O tak, chrzciny będą, jak się patrzy - Marit wystąpiły czerwone plamy na twarzy. - Co za

szczęście!

- Pilnuj, by Dorbet porządnie wypoczęła - poleciła Mali, zbierając się do drogi. - To

ważne.

- Tak, tak - pokiwała głową Marit. - Zadbam o nią, bądź pewna. Wiedziałam, że z tą

dziewczyną zawita do nas szczęście. Wiedziałam od samego początku.

Dobrze, że nie spotkało jej rozczarowanie, pomyślała Mali. Tej nocy pozycja Dorbet w

Granvold umocniła się. Nie była już jedynie młodą gospodynią, lecz matką przyszłego
właściciela majątku. Na wsi miało to ogromne znaczenie.

Kiedy Mali wróciła do Stornes, zastała domowników przy śniadaniu. Zrobił się rwetes,

gdy opowiedziała o narodzinach chłopca.

- Kiedy mogę go zobaczyć? - spytał Havard.
- Wybieram się do Granvold wieczorem - powiedziała Mali. - Możesz zabrać się ze mną.

Trzeba jednak dać Dorbet porządnie odpocząć, zanim wszyscy zaczną zamęczać ją
odwiedzinami.

Herborg przysłuchiwała się uważnie wymianie zdań, ale nie odzywała się. Na wieść o

narodzinach chłopca na jej twarzy pojawił się wyraz tęsknoty i żalu. Po rozmowie z Mali
tamtego wieczora nie wracały już do tego tematu. Mali miała nadzieję, że Herborg pogodzi
się z myślą, lecz wyraz jej twarzy świadczył o czymś innym. Kolejna rozmowa nie miała
sensu, póki Herborg sama nie odczuje takiej potrzeby.

- Wciągnę flagę na maszt - oznajmił Havard. - Widzę, że w Granvold już to zrobili.
- Zaraz pewnie zjawi się Johannes - uznała Mali. - Takiej okazji nie przepuści. A ja się

położę na godzinkę. Jestem wykończona.

- Prześpij się - pokiwał głową Havard. - A wieczorem pójdziemy tam razem.

Herborg wybierała się właśnie do spiżarni, kiedy na podwórku pojawiła się Tordhild, przed

nią biegł Johannes. Herborg zatrzymała się, owinęła szczelniej chustą i spojrzała na Stortind,
który leżał skąpany w jesiennym słońcu. Pogoda była ładna, ale słońce nie miało już tej mocy.
Wszystko zapowiadało rychłe przyjście zimy.

- Witaj - powiedziała Herborg, zbliżając się. - Rozumiem, że w Granvold coś się

narodziło? I tam, i u was wiszą flagi.

- Chłopak - odrzekła Herborg.
- To wspaniale - rozpromieniła się Tordhild. - Pewnie są bardzo dumni.
- Pewnie tak - bąknęła Herborg, przekładając w rękach misę, którą niosła. - Jest komu

przejąć gospodarstwo.

Johannes przebierał niecierpliwie nogami.
- Wejdę do środka - oświadczył.
- U was też z czasem pojawi się chłopak.
Herborg pochyliła głowę. - Nie mogę mieć więcej dzieci - powiedziała chrapliwie.
- Nie możesz? Dlaczego?
- Wdało się zakażenie, kiedy byłam w ciąży z Małą Mali. Mali twierdzi, że... A ona się na

tym zna - zakończyła smutno.

- W takim razie jestem w dobrym towarzystwie - powiedziała Tordhild, kładąc dłoń na

ramieniu Herborg. - Ja też nie mogę mieć więcej dzieci.

Herborg podniosła szybko wzrok.
- Naprawdę?

- Tak. Skończy się na Johannesie. Całe szczęście, że mamy jeszcze Marilenę... Ciężko to

znosisz? - spytała, patrząc na Herborg badawczo.

Herborg pokiwała głową bez słowa.
- Dobrze to rozumiem - stwierdziła Tordhild, otaczając Herborg ramieniem. - Też tak się

czułam. Jakiś czas myślałam tylko o tym, ale teraz jest lepiej. Mamy przecież Johannesa! No i
dane mi było przeżyć, że trzymałam w ramionach własne dziecko. Tobie też, Herborg.

- Ale chciałam dać Oi syna... - wyjąkała niewyraźnie Herborg. - Dziedzica...
- Pewna jestem, że dla Oi nie ma to znaczenia - pospieszyła z odpowiedzią Tordhild. - Ma

ciebie i Małą Mali.

Dziewczynka przejmie kiedyś gospodarkę i może sprawić się równie dobrze jak chłopak.

Spójrz na Mali, lepszej gospodyni szukać ze świecą.

Herborg wciąż stała z opuszczoną głową.
- Nie daj się złym myślom - ciągnęła z pasją Tordhild. - Masz męża, który cię kocha, i

wspaniałą córkę. Żyj pełnią życia. Syn to nie wszystko.

- Ale Oja chciał...
- Rozmawiałaś z nim?
Herborg przytaknęła.
- A ja wiem, co powiedział: że ma wszystko, czego mu trzeba.
- Powiedział tak tylko dlatego, bym...
- Nieprawda - przerwała jej Tordhild. - Wyolbrzymiasz problem. Rozumiem, że pragniesz

syna, ale równie dobrze mogłabyś urodzić pięć kolejnych córek, tego nie da się przewidzieć.
Ciesz się tym, co masz, Herborg. Nie pozwól, by nierealne marzenia zakłóciły wasze
szczęście.

Herborg uniosła w końcu głowę,
- Więc naprawdę uważasz, że Oja się... nie gniewa?
- Jestem pewna - stwierdziła Tordhild. - Wystarczy spojrzeć na niego. Oja jest szczęśliwy.

Nie zniszcz tego.

Herborg uśmiechnęła się ostrożnie.
- Więc spróbuję myśleć o tym, co mam - powiedziała. - Przecież to niemało.
- No właśnie. - Tordhild ścisnęła ją za ramię. - Dobrze, że mi się zwierzyłaś. Takich spraw

nie warto dusić w sobie.

- Dziękuję - odrzekła Herborg. - Muszę przynieść coś ze spiżarni. Zjecie z nami?
- Jeśli można. Sivert przyjdzie później, by pomóc w stodole. Więc chętnie...
- Zjemy więc razem, to zawsze wielka radość. Dziś mamy mięso - dodała. - Johannes się

ucieszy.

Na mostku Tordhild odwróciła się i odprowadziła wzrokiem postać Herborg. Dobrze

rozumiała ból szwagierki. Uważała jednak, że los jej znów tak mocno nie doświadczył, w
końcu miała jedno dziecko. I może znalazła pociechę w tym, że Tordhild była w podobnej
sytuacji, choć z przyczyn zgoła odmiennych.

Taką podjęli decyzję, oboje. Musieli, będąc przyrodnim rodzeństwem, nie mogli

ryzykować. Tordhild nigdy nie przyszło do głowy, by usunąć pierwszą ciążę. Pragnęli dziecka
i wszystko, na szczęście, ułożyło się pomyślnie. Nie zamierzali jednak ponownie wyzywać
losu, więc Sivert poddał się sterylizacji. Z początku Tordhild nie chciała się zgodzić.

- Tak nie można - protestowała. - Spotkasz inną... Jeśli umrę lub...
Objął ją wtedy i mocno przytulił. - Powiedziałem to za pierwszym razem i powtórzę

jeszcze raz: Dla mnie liczysz się tylko ty. Zawsze może się coś wydarzyć, ale to bez różnicy.
W moim życiu jest miejsce na jedną miłość. To takie proste.

I stało się, jak chciał.
Tordhild zdjęła buty w sieni i weszła do środka.

Dorbet leżała, trzymając synka w ramionach. Niemowlę zasnęło przy piersi, najedzone i

zadowolone. Leżało teraz ze złożonymi rączkami jak ksiądz i spało smacznie.

Dorbet dotknęła palcem pokrytej delikatnym meszkiem główki i uśmiechnęła się. Jej serce

wypełniała miłość, jakiej nigdy dotąd nie czuła. Przyłożyła wargi do miękkiego policzka
chłopca, chłonąc lekko kwaśny zapach nowo narodzonego. Jest doskonały, pomyślała,
przyglądając mu się uważnie. Ma prosty, mały nosek, łukowate brwi i słodkie różowe
usteczka. Jej syn! Dorbet westchnęła ze szczęścia i umościła się na poduszkach. Poród
przebiegł burzliwie, wzdrygnęła się, lecz teraz było już po wszystkim. I warto było,
pomyślała, patrząc na śpiące niemowlę, choć nie zamierzała przechodzić przez to raz jeszcze.
Przynajmniej nie od razu. Jej zmaltretowane ciało domagało się odpoczynku, ale z
podniecenia nie mogła zasnąć. Poza tym Marit co rusz wpadała do pokoju z jedzeniem i
piciem i by nacieszyć się wnukiem. W końcu Dorbet musiała prosić Olę, by zostawili ją w
spokoju.

Przeciągnęła się i westchnęła raz jeszcze. Położyła dłoń na główce niemowlęcia i

przyciągnęła je do siebie. Mały poruszył się we śnie i wykrzywił, jakby miał zamiar się
rozpłakać, ale też westchnął i spał dalej w najlepsze. Dorbet uśmiechnęła się. Nie mogła się
na niego napatrzyć. Zdawał się jej najpiękniejszą i najdoskonalszą istotą, jaką kiedykolwiek
widziała. Jej serce wypełniała duma, jakże cieszyła się na myśl, że wszyscy przyjdą
podziwiać potomka! Jej wzrok spoczął na pięknie zaścielonej kołysce. Nie zamierzała
przekładać tam dziecka, jeszcze nie teraz. Jeszcze nie chciała wypuścić go z ramion. Nie
miała pojęcia, że istnieje taka miłość, że ma w sobie takie nieskończone pokłady troski i
dobra. Podniosła głowę, kiedy skrzypnęły drzwi. Ola wsadził głowę do środka.

- Śpisz?
- Nie, nie mogę zasnąć.
- Przecież jesteś wykończona.
Zbliżył się bezszelestnie i nachylił nad dzieckiem.
- Jest taki ładny!
Dorbet pokiwała energicznie głową.
- Najładniejszy na świecie.
- Dobrze się czujesz?
- Już trochę lepiej, ale nie chcę tego jeszcze raz przechodzić. Przynajmniej nie od razu -

dodała szybko.

Właściwie szczerze uważała, że jedno dziecko wystarczy. Nie zamierzała jednak dzielić

się z nikim tą myślą. Jeszcze nie teraz.

- Mam coś dla ciebie.
Ola wyciągnął z kieszeni małe puzderko. Dorbet uniosła się nieco i przyjęła podarek.
- Co to? - uśmiechnęła się. - Dzisiaj to kupiłeś?
- Nie, jakiś czas temu - przyznał. - Ale schowałem na tę okazję.
Dorbet otworzyła puzderko.
- Ależ Ola...
Zaczerwieniła się z radości. Na ciemnoniebieskiej aksamitnej poduszeczce spoczywał

pierścionek z białego złota z małym brylantem. Wyjęła go ostrożnie i wsunęła na palec
serdeczny lewej dłoni. Pasował idealnie. Brylant jaśniał w świetle, kiedy poruszyła ręką.
Rozpromieniona spojrzała na Olę.

- Jaki piękny! Brylantowy pierścionek. Oszalałeś!
- Podoba ci się?
- O tak! Urodziłam syna i dostałam pierścionek z brylantem tego samego dnia! Co powie

twoja matka? Pewnie uzna, że to wyrzucanie pieniędzy w błoto.

- Nie sądzę - śmiał się Ola. - Zdaje mi się, że teraz sama pakuje prezent dla ciebie. Moja

matka zawsze była tobą zachwycona, ale teraz przechodzi samą siebie. Cały dzień spędziła
przy telefonie, chwaląc się tobą i naszym synem.

Dorbet uśmiechnęła się zadowolona.
Niemowlę poruszyło się i otworzyło duże ciemne oczęta.
- Potrzymasz go, Ola? Usiądź na łóżku i weź go. Ola zrobił, o co go prosiła. Westchnął

głęboko.

- Nie mogę tego pojąć - szepnął. - To nasz syn, Dorbet.
- Nasz syn i dziedzic Granvold - potwierdziła Dorbet, kręcąc dłonią. Pierścionek zalśnił.

Prawdziwy brylant, pomyślała zachwycona. Prawdziwy brylant!

Chłopczyk skulił się i zaczął krzyczeć. Płuca miał silne, jego wrzask odbił się echem od

ś

cian. Ola cofnął się przerażony.

- Zgłodniał - powiedziała spokojnie Dorbet i wzięła dziecko. - Szybko wyrośnie, bo je z

apetytem.

Odchyliła koszulę nocną, obnażając pierś nabrzmiałą od mleka. Przystawiła niemowlę i

owinęła je kocem. Ola sycił oczy tą sceną. Sam niewiele spał tej nocy, czuł się jednak dziwnie
rozbudzony i podekscytowany, tak jak żona. Zamierzał wybrać się do karczmy, kiedy Dorbet
zaśnie. Zapewne spotka tam tłum mężczyzn, zda sprawozdanie z wydarzeń i odbierze
zwyczajowe gratulacje i życzenia. Już się na to cieszył.

- Mogę wejść? - Marit wsadziła głowę przez drzwi. - Usłyszałam płacz.
- Wejdź - zgodziła się Dorbet. - Teraz go karmię, a potem spróbujemy oboje złapać trochę

snu.

- Nie zdrzemnęłaś się jeszcze?
- Nie, leżę, przyglądam się mu i nie mogę spać - uśmiechnęła się Dorbet. - Zobacz, co

dostałam od Oli.

Wyciągnęła przed siebie dłoń z pierścionkiem. Marit pokiwała głową.
- Zasłużyłaś - stwierdziła. - Też mam dla ciebie prezent. - Podała Dorbet płaskie pudełko.

- Miałaś go dostać później, to do twojego stroju.

Była to duża i piękna brosza ze srebra. Dorbet spojrzała na teściową z zaskoczeniem.
- Wielki Boże! - wykrzyknęła, biorąc broszę do ręki. - Ależ śliczna!
- Podoba ci się?
- Jest niezwykła - przyznała Dorbet. - Bardzo dziękuję, Marit. Sprawiłaś mi wielką radość.
- I ja się cieszę. - Marit spojrzała na dziecko.
Dorbet skończyła karmić, przykryła się i podała małego teściowej.
- Potrzymaj go, żeby mu się odbiło.
Marit podniosła wnuka i poczerwieniała z dumy. Oparła go ostrożnie o ramię i pogłaskała

po plecach.

- Cud! - mruczała pod nosem. - Prawdziwy cud!

Zapadał zmierzch, na poddaszu zapalono świece. Dorbet zjadła posiłek, przewinięte

niemowlę zasnęło w jej ramionach. Leżała, nasłuchując znajomych odgłosów domu.
Sprzątano naczynia, zaraz przyjdzie czas dojenia, a potem zjawi się matka. Może ojciec
przyjdzie wraz z nią, pomyślała z uśmiechem. Jej powieki były ciężkie jak z ołowiu.
Podłożyła jedno ramię pod głowę, drugim otoczyła chłopczyka. Nachyliła się nad nim i
ucałowała jego główkę. A potem wszystko rozpłynęło się w miękkim, migotliwym świetle.

ROZDZIAŁ 15.

Dzień wstał jasny i spokojny. Dym z komina unosił się ku niebu prostą szarą smugą. Z

otwartych drzwi buchała para. Prano, było to ostatnie duże pranie przed nastaniem zimy.

Zimą zmieniano wprawdzie pościel i prano odzież, ale znacznie rzadziej niż latem. Dużego
prania już nie urządzano, było na to za zimno, a rzeczy by nie wyschły.

Mali wstawiła głowę do pralni. Herborg mieszała długim kijem w kadzi.
- Jak ci idzie?
Herborg odwróciła głowę, policzki miała zaróżowione od gorąca.
- Dobrze - krzyknęła. - Kończę pierwsze gotowanie.
- A gdzie są służące? Dlaczego ci nie pomagają?
- Ingeborg zaraz przyjdzie, Ane zmienia pościel na poddaszu. Dam sobie radę. Potem

wybieramy się z Tordhild do Granvold. Dorbet zaprosiła nas na przedpołudniową kawę. Już
wstała z łóżka i wyrywa się do ludzi.

- To dobrze - pokiwała głową Mali. - Zabierzesz Małą Mali?
- Tak, weźmiemy obie dziewczynki.
Mali spojrzała badawczo na Herborg. Jak się zachowa na widok chłopca? Herborg wydała

się jej ostatnio jakoś odmieniona, częściej się uśmiechała. Narodziny dziedzica w Granvold
nie pogorszyły nastroju synowej, czego Mali bardzo się obawiała.

- A co z tobą, Herborg?
- Dobrze - odpowiedziała dziewczyna i uśmiechnęła się. - Porozmawiałam sobie z

Tordhild i ta rozmowa bardzo mi pomogła. Pociesza mnie myśl, że nie jestem osamotniona w
mojej doli.

Mali pokiwała głową. A więc tu kryła się tajemnica lepszego samopoczucia Herborg.

Przyczyna, dla której obie kobiety nie mogły mieć dzieci, była wprawdzie bardzo różna, ale
Tordhild w swej mądrości zapewne nie wyjawiła żadnych szczegółów.

Prawdę znała tylko Mali i Havard. I jeszcze kilku Cyganów, pomyślała z lekkim

niepokojem. Sami ją odgadli, wbrew woli Mali, ale ufała, że jej nie wydadzą. Z tajemnicami
jest jednak tak, że trzeba trzymać je w małym kręgu osób. Tylko wtedy można czuć się
bezpiecznie.

- Mamy Małą Mali - dodała Herborg. - Ona daje nam wiele radości.
- To prawda. Cieszę się, że tak to teraz widzisz. Ingeborg pojawiła się w drzwiach, ubrana

w wielki fartuch i chustę na głowie.

- Jesteś - powiedziała Mali. - W takim razie idę to warsztatu. Pozdrów wszystkich w

Granvold, Herborg.

Tego popołudnia do Stornes zawitał Ola Havard. Mali nie widziała chłopca od dnia, w

którym wykryła siniaki na jego ciele. Tak się jakoś złożyło, że nie było okazji. Teraz pojawił
się w progu z tornistrem na plecach. Był dziwnie blady i poważny. Mali przeraziła się na jego
widok.

- Ola Havard - powiedziała, podeszła bliżej i poklepała go po głowie. - Dawno cię nie

widziałam.

Chłopak pokiwał głową. Nie odrywał oczu od Havarda, który siedział przy stole, posilając

się.

- Chodź i zjedz coś, chłopcze - przywołał go Havard. - Usiądź koło mnie.
Mali pomogła mu zdjąć tornister. Ola Havard wślizgnął się za stół, spojrzał na Havarda i

uśmiechnął się ostrożnie. Havard poklepał go po plecach.

- Miło cię widzieć - powiedział przyjaźnie. - Pewnie chcesz przywitać się z Johannesem?
- Tak, ale mogę ci pomóc, jeśli potrzebujesz pomocy.
- Narąbaliśmy dziś mnóstwo drzewa. Trzeba by ułożyć szczapy koło drewutni...
- Jestem w tym dobry - oświadczył Ola Havard i odgryzł kęs z kromki, którą podał mu

Havard.

- Może Johannes do nas dołączy - dodał Havard. - Z takimi pomocnikami w mig uporam

się z robotą. Co u ciebie? - dodał mimochodem.

- Dobrze - szepnął Ola Havard.

- W szkole dobrze ci idzie?
- Jakoś idzie.
- A co słychać w Storhaug?
- Była młocka, a potem bili owce.
- Twój brat dobrze się sprawia w robocie?
- To on przecież przejmie gospodarstwo - odrzekł chłopiec, jakby to zdanie tłumaczyło

wszystko.

- No ale zadowoleni są pewnie, że mają w tobie pomocnika?
Ola Havard nie odpowiedział na to pytanie i skupił się na jedzeniu. Wyciągnął rękę po

kolejną kromkę chleba i potrącił szklankę, przewracając ją. Mleko wylało się i spłynęło po
krawędzi stołu. Ola Havard zesztywniał na sekundę, a potem wybuchnął przejmującym
płaczem. Podniósł ręce, zasłaniając twarz w obronnym geście, jakby się spodziewał, że ktoś
go uderzy.

- Miły mój! - Mali pospieszyła ze ścierką. - Nic się nie stało. Zaraz to wytrę.
Położyła mu dłoń na ramieniu i poklepała, by go uspokoić.
- Nie płacz, chłopcze. To nic takiego.
Ola Havard pociągnął nosem i przestał płakać. Wolno opuścił ręce.
- Nie chciałem - powiedział nieszczęśliwy.
- Pewnie, że nie chciałeś - potwierdził Havard. - Nic się nie stało.
Poszukał wzroku Mali i dostrzegł w nim niepokój. W życiu Oli Havarda wyraźnie nie

zaszły żadne zmiany na lepsze.

Kiedy wstawali od stołu, w sieni zrobił się rwetes i drzwi się gwałtownie rozwarły.
- Witaj, Ola Havard - krzyknął Johannes. - Czekałem na ciebie. Długo zostaniesz?
- Do niedzieli. - Chłopak spojrzał niepewnie na Mali.
- Oczywiście - potwierdziła. - Jeśli tylko chcesz.
- Chcę.
- W takim razie jutro nocujesz u mnie - zdecydował zadowolony Johannes. - Mama już się

zgodziła. Chcesz?

- No pewnie. Będziemy spać w twoim pokoju?
- Tak. Możemy gadać całą noc. A Havard powiedział, że da nam deski. Możemy

zbudować szałas na jabłoni w ogrodzie. Prawda, Havard?

- Tak, jeśli obiecacie, że nie zrobicie sobie krzywdy.
- Nie zrobimy - prychnął Johannes. - Prawda, Ola Havard?
- Nie - uśmiechnął się tamten. - Jesteśmy już duzi.
- W takim razie potrzebuję dwóch dużych pomocników do pracy w drewutni - oznajmił

Havard. - Zaczniemy od tego.

I całą trójką ruszyli na podwórze.

Mali poświęciła chłopcu mnóstwo czasu tego wieczora. Zjadła z nim kolację i

odprowadziła na poddasze. W ciągu dnia Ola Havard stopniowo odzyskiwał humor.
Rumieńce wystąpiły mu na policzki, a w oczach pojawiły się żywe iskierki. Mali pomogła mu
zdjąć sweter i badawczo przyjrzała się jego chudym ramionom, ale nie znalazła żadnych
ś

ladów uderzeń. Miała jednak pewność, że chłopca bito i traktowano surowo. Jego

niepewność i lękliwa postawa świadczyły o tym aż zanadto. Mali nie mogła pozbyć się
wyrzutów sumienia.

- Zapomniałem o Burre - rzucił, kiedy opatuliła go kocem.
Wyskoczył z łóżka i zaczął grzebać w tornistrze, w końcu wyciągnął z niego zniszczonego

pluszowego misia zjedna nogą.

- To jest Burre?
Skinął głową i nieco wstydliwie przytulił misia.

- Też takiego miałam - uśmiechnęła się Mali.
- A Johannes?
- Też ma misia - przyznała Mali i dostrzegła wyraz ulgi na twarzy chłopca. - Nazywa go

Sofus.

- Muszę go wszędzie zabierać - powiedział Ola Havard. - Łatwiej mi się zasypia.
- Rozumiem.
- Gunvald mówi, że jestem za duży, by spać z misiem.
- Możesz z nim robić, co tylko chcesz.
- Mamie to też się nie podoba.
Mali nie odpowiedziała. Rozumiała jednak dobrze, że ten biedny samotny chłopiec

znajdował pociechę w towarzystwie pluszowego niedźwiadka.

Przeczytała mu bajkę, a kiedy skończyła, zjawił się Havard.
- Chciałem tylko życzyć ci dobrej nocy.
- Może chcecie sobie pogadać jak mężczyźni? W takim razie idę. Dobranoc, Ola Havard.
Objął ją chudymi ramionami za szyję, kiedy nachyliła się, by go pocałować. Jej serce

krwawiło, wiedziała jednak, że nic nie uczyni. Nie była gotowa, by wziąć na siebie tę
odpowiedzialność i zmierzyć się z ludzkim gadaniem. Jeszcze nie teraz.

Ola Havard zmienił się wyraźnie podczas tych dwóch dni w Stornes. Jego oczy błyszczały,

a śmiech rozlegał się w domu i na podwórku. Bawił się z Johannesem, a w przerwach między
zabawami człapał za Havardem jak szczenię. Przy posiłkach siadał zawsze koło Havarda i
jadł dużo. Mali uznała, że policzki zdążyły się mu zaokrąglić. Wszystko się skończyło, kiedy
przyszedł czas niedzielnego obiadu. Ola Havard pojawił się smutny i poważny.

- Muszę wracać do domu? - spytał ostrożnie. - Nie mogę zostać jeszcze przez tydzień?
- Przecież wracasz do szkoły?
- Mógłbym przez tydzień chodzić z Johannesem.
- Mamie by się to nie spodobało.
Chłopiec schylił głowę i poddał się. Siedział milczący i dłubał widelcem w talerzu. Mali

wstrzymała oddech i spojrzała na Havarda. Wiedziała, czego życzy sobie mąż, ale wydało się
to jej niemożliwe. Nie była też pewna, czy przyznanie się do ojcostwa zmieniłoby cokolwiek.
Ola Havard musiałby i tak mieszkać z Laurą, więc nie widywaliby go częściej. Cierpienie
chłopca sprawiało jej ból, ale nie zmieniła zdania: jeśli prawda wyjdzie na jaw, ludzie zaczną
plotkować, a tego chciała uniknąć za wszelką cenę.

Jeśli znów znajdą się na językach, ktoś prędzej czy później wygrzebie historię Siverta i

Tordhild, a na to Mali nie mogła pozwolić. Jeśli miała ocalić jakieś dziecko, będzie to
Johannes. Johannes był z rodziny, Ola Havard nie. Przynajmniej nie w ten sam sposób.

Ludzie chwalili Mali i Havarda, kiedy ci zajęli się chrześniakiem. Jeśli teraz dowiedzą się,

ż

e Havard jest ojcem chłopaka, to sprawy przyjmą inny obrót. Ludzie zarzucą im brak

odpowiedzialności. A jak zachowa się Ola Havard na wieść o tym, że ojciec wyrzekał się go
przez tyle lat? Mali wzdrygnęła się i owinęła szalem. Lepiej siedzieć cicho.

Wóz ze Storhaug wjechał na podwórze po obiedzie. Plecak chłopca stał przygotowany na

mostku, Ola Havard i Johannes bawili się w ogrodzie. Na chwilę mały zapomniał o powrocie
do domu.

Mali dawno nie widziała Laury i Gunvalda i skonstatowała ze zdziwieniem, że bardzo się

zmienili. On utył, Laura zmizerniała. Nigdy nie była gruba, zawsze jednak miała pełne
kształty. Teraz zaś wychudła, jej twarz ściągnęła się w grymasie.

Weszła na mostek i poszukała Havarda wzrokiem. Gunvald został przy wozie.
- Gdzie jest chłopak? - spytała.
- W ogrodzie z Johannesem - odrzekła Mali. - Zaraz go zawołam.

- Co słychać w Stornes? - Laura puściła odpowiedź Mali mimo uszu. - Byłaś w Ameryce.
- Tak.
- A pod twoją nieobecność twój stary zabawiał się nad rzeką - ciągnęła Laura z

przebiegłym uśmiechem. - Prawda, Havard?

Havard poczerwieniał z wściekłości, a w jego oczach pojawiły się niebezpieczne iskry.
- Mali wie, co zaszło, wszystko jej powiedziałem - rzucił. - Twoje kłamstwa na nic się nie

zdadzą.

- To zależy od tego, komu ona zechce uwierzyć - syknęła Laura i wbiła wzrok w Mali. -

Dobrze wie, co się stało, gdy zeszliśmy się poprzednim razem. Owoc naszej schadzki biega
teraz po sadzie.

- Oszczędź sobie trudu, Lauro - powiedziała spokojnie Mali i położyła dłoń na ramieniu

Havarda. Przestraszyła się, że dojdzie do rękoczynów. - Słyszałam o zdarzeniu nad rzeką.
Wierzę Havardowi.

- Tak będzie dla ciebie najlepiej. Wtedy on uwierzy tobie.
- Uwierzy?
- Nie udawaj niewiniątka, Mali. Z kim zadawałaś się w Ameryce?
Oczy Mali pociemniały z gniewu. Wciągnęła z sykiem powietrze i spojrzała na Havarda.
- Zawołam chłopca - uciął dyskusję Havard. - Laura wyjeżdża.
Po tej wymianie zdań pożegnanie nie wypadło najlepiej. Ola Havard założył tornister i

niechętnie podreptał do wozu.

- Ale wkrótce nas znów odwiedzi? - spytał Johannes i wsunął ciepłą piąstkę w dłoń babci.
- Nie wiem, Johannes - odrzekła wymijająco Mali. - Nie wiem.

W pierwszą niedzielę listopada przyszła śnieżyca. Ciężki i mokry śnieg padał całe

przedpołudnie. Potem się trochę ociepliło i drogi zrobiły się śliskie.

Tylko Johannes przywitał śnieg z radością. Zbiegł na nartach do Stornes i wpadł do sieni

cały pokryty białym puchem.

- Wielkie nieba! - roześmiała się Mali. - Wyglądasz jak bałwan!
- Narty nie chcą jechać - pożalił się. - Śnieg się lepi.
- Może Oja ma jakiś smar w szopie - powiedziała Mali. - Tylko on u nas jeździ na nartach.
Oja wstał, wciągnął buty, narzucił kurtkę i wyszedł z chłopcem na podwórze.
W tej samej chwili zadzwonił telefon.
- Stornes, słucham.
- Mali? Mówi Lisbeth Oppstad.
- Tak, słucham.
- Mam złe wiadomości. W Storhaug zdarzył się tragiczny wypadek. Ola Peder, najstarszy

syn Laury, nie żyje.

- Nie żyje? - Serce Mali zaczęło bić przyspieszonym rytmem.
- Wyjechał z Gunvaldem saniami po kogoś. Sanie zsunęły się po zboczu i uderzyły w

skałę. Ola Peder zginął na miejscu.

- A co z Gunvaldem?
- Tylko złamał nogę, ale Laura wyrzuciła go z domu. Biedna kobieta oszalała z

nieszczęścia. Uważa, że to wina Gunvalda.

Mali ściskała kurczowo słuchawkę, zastanawiając się, co ten wypadek zmienia w ich

ż

yciu. Ola Havard stał się spadkobiercą gospodarstwa. To, że Havard był jego ojcem, nie

miało znaczenia, dopóki Ola Storhaug figurował w tej roli w kościelnych rejestrach.

- Musiałam ci to powtórzyć - ciągnęła Lisbeth - bo wiem, że żałobnicy zbierają się dziś

wieczorem, a wyście zawsze byli związani z Olą Havardem. Chłopak na pewno jest
ś

miertelnie przerażony.

Mali w to nie wątpiła. Nikt się nim zazwyczaj nie przejmował, a w takiej chwili został

zapewne zupełnie sam. Laura miała dość własnych problemów, choć właściwie najstarszym
synem też zbytnio się nie zajmowała.

- Więc pojedziemy tam - zdecydowała. - O której jest spotkanie?
- O szóstej.

Mali i Havard uwiązali konia przy spiżarni i szli przez podwórze w kierunku oświetlonych

zabudowań Storhaug. Kiedy znaleźli się w sieni, dobiegł ich szmer głosów z izby. Zdążyli w
ostatniej chwili, drogi były śliskie i przejazd zabrał im więcej czasu, niż się spodziewali.

Kiedy Havard pchnął drzwi i wszedł do środka z Mali u swego boku, rozmowy ucichły, a

wszystkie twarze zwróciły się ku nim. Laura siedziała za stołem. Ola Havard stał obok jej
krzesła, był blady jak ściana i miał podkrążone oczy. Na widok Havarda i Mali odetchnął.
Ruszył ku nim, ale Laura przytrzymała go za rękę.

- Proszę, gospodarz i gospodyni ze Stornes - syknęła przeciągle.
Wydawała się jeszcze chudsza i bardziej szara niż tego dnia, kiedy Mali widziała ją po raz

ostatni. Oczy gorzały w twarzy ściągniętej grymasem.

Mali i Havard zatrzymali się niepewnie.
- Wreszcie prawda wyjdzie na jaw - ciągnęła Laura i wysunęła ku nim drżący palec. -

Widzicie ojca Oli Havarda! Oto prawda. Havard Stornes jest jego ojcem. Zaprzeczysz,
Havard?

W pokoju zapadła głucha cisza.