Dieta zbilansowana dla dzieci w wieku przedszkolnym

Prawidłowe żywienie to spożywanie takiej ilości składników pokarmowych o właściwej kaloryczności

i wartości odżywczej, które to warunkują utrzymanie prawidłowej masy ciała i prawidłowe

funkcjonowanie organizmu.

Prawidłowo zbilansowana dieta ma na celu pokrycie zapotrzebowania organizmu dziecka w wieku

przedszkolnym na niezbędne składniki odżywcze, energię i witaminy. Zapotrzebowanie to określają

normy żywienia, które biorą pod uwagę wiek, płeć, stan fizjologiczny jak i poziom aktywności

fizycznej oraz potrzeby związane z rozwojem i tempem wzrostu. Wiek przedszkolny charakteryzuje

się aktywnym rozwojem zarówno fizycznym jak i umysłowym, dlatego też należy zapewnić dowóz

dostatecznej zalecanej ilości energii i składników odżywczych.

Należy zwrócić szczególna uwagę na produkty spożywcze zawierające w swym składzie białko

o wysokiej aktywności biologicznej, wapń, żelazo i witaminy. Białko to najlepiej jest podawać

w postaci mleka oraz różnych jego przetworów, chudego twarogu, ryb. W celu utrzymania

prawidłowych procesów przemiany materii należy dostarczać organizmowi określoną ilość wody,

która to ułatwia transport składników pokarmowych jak również pomaga wydalać z moczem

zbyteczne produkty przemiany materii.

Energia którą powinnyśmy uzyskać po spożyciu produktów dostarczonych w ciągu doby wynosi dla

tej grupy wiekowej ok 1500 kcal.

Rozkład posiłków w ciągu dnia :

I Śniadanie- 25% ok 375 kcal

Obiad -30% ok 450 kcal

Podwieczorek-10 % ok 150 kcal

II podwieczorek- 10% ok 150 kcal

Kolacja 25 % ok 375 kcal

Pierwsze śniadanie powinno zawierać mleko i jego przetwory. Wskazane jest spożywanie musli

z mlekiem, jogurtem lub kefirem, zup mlecznych z dodatkami węglowodanowymi -kasze, makarony,

ryż lub napoje na bazie mleka –kawa zbożowa, kakao. Do napojów winno serwować się kanapki

z masłem oraz produktami wysokobiałkowymi- dobra gatunkowo wędlina, sery, jaja, różnego rodzaju

pasty oraz dodatki warzywne bądź owocowe -pomidor, ogórek, jabłko, kiełki, szczypiorek itp.

Obiad powinien składać się z:

•

zupy

przygotowanej na wywarze jarskim lub mięsnym, podprawionej śmietanką, mlekiem,

kefirem lub jogurtem. Zaleca się podprawianie produktami mlecznymi o niższej zawartości

tłuszczu. Najbardziej polecane są zupy o dużej zawartości warzyw- barszcz ukraiński, jarzynowa,

kalafiorowa itp. Nie wskazane jest doprawianie zup przyprawami zawierającymi w swoim składzie

polepszacze smaku- różnego rodzaju buliony, zupy w proszku lub kostkach. Godnym polecenia są

buliony wegetariańskie zawierające w swoim składzie tylko warzywa suszone i przyprawy

ziołowe.

•

II dania składającego się z produktu białkowego najlepiej pochodzenia zwierzęcego- mięso, ryby,

jaja,, drób, produktu węglowodanowego- ziemniaki, kasza, kluski oraz dodatków warzywnych -

warzywa gotowane, surówki

•

napoju lub deseru- napój to zazwyczaj kompot, herbatka owocowa lub sok niskosłodzony, deser

zaś to porcja owoców bądź budyń, koktajl mleczny, kisiel, galaretka z owocami.

•

podwieczorku czyli lekkiego posiłku węglowodanowego składającego się z owoców bądź ich

przetworów, ciasta najlepiej domowej roboty na bazie dobrego gatunkowo tłuszczu, musów,

kisieli i galaretek z owocami, budyni z owocowymi sosami.

Po powrocie do domu dziecko powinno otrzymywać pełnowartościowy lekki posiłek, najlepiej 2

godziny przed snem, składający się z pieczywa o grubym przemiale, dodatku białkowego oraz

owocowo-warzywnego. Dodatkiem do kolacji powinien być gorący napój. Na lekki posiłek składać się

mogą kanapki z pastami, wędliną, jajem lub serami. gęsta kaszka manna na mleku z owocowy sosem,

ryż na sypko z serem białym i owocami, omlety na słodko lub z warzywami.

Według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia dziecko powinno codziennie jeść produkty

z poszczególnych grup przedstawionych w piramidzie zdrowego żywienia. Piramida ta w sposób

poglądowy obrazuje proporcje pomiędzy poszczególnymi grupami produktów w diecie.

Poszczególne poziomy piramidy interpretuje się w następujący sposób:

Produkty na dole piramidy-produkty zbożowe, warzywa, owoce powinny znaleźć się w przeważającej

części w codziennym jadłospisie.

Produkty na wyższych poziomach także powinny być spożywane codziennie, jednak w mniejszych

ilościach.

Bezwzględnie należy ograniczyć cukier, słodycze, tłuszcze zwierzęce, produkty zawierające dużo

cholesterolu izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Picie odpowiedniej ilości wody oraz ograniczenie spożycia soli.

Grupy produktów przestawionych w piramidzie to:

-

Produkty zbożowe-

co najmniej 5 porcji dziennie. Z pośród tej grupy należy wybierać te z grubego

przemiału. Oprócz pieczywa pełnoziarnistego poleca się także ryż nie łuskany pełnoziarnisty, kaszę

gryczaną, jęczmienną i razowy makaron. Produkty zbożowe są głównym źródłem energii dla

organizmu, są bogatym źródłem błonnika regulującego pracę jelit, zawierają wiele składników

mineralnych i witamin. Bogatsze w składniki odżywcze są produkty z grubszego przemiału, ponieważ

zawierają więcej witamin, szczególnie z grupy B, składników mineralnych i błonnika pokarmowego,

którego spożywanie jest istotne w zapobieganiu chorobom na tle wadliwego żywienia.

-

Warzywa i owoce

-serwowanie ich do każdego posiłku. W codziennym jadłospisie powinno

stosować się zarówno warzywa zielone- sałata, szpinak, brokuły jak również pomarańczowe-

marchew, pomidory, dynia oraz owoce w zależności od pory roku mogą być świeże lub mrożone czy

też suszone. Soki owocowe polecane są głównie niesłodzone bądź jeżeli są z dużą zawartością cukru

to rozcieńczone wodą. Ta grupa produktów dostarcza składników mineralnych, witamin

i flawonoidów oraz witamin antyoksydacyjnych( C ,E , karotenów) mających działanie

przeciwmiażdżycowe i przeciwnowotworowe. Błonnik zawarty w warzywach i owocach korzystnie

wpływa na czynności przewodu pokarmowego. Należy jednak zaznaczyć, że owoce i soki owocowe

zawierają duże ilości cukrów prostych, których spożycie należy ograniczyć, zatem skłaniać się należy

do spożywania większej ilości warzyw niż owoców a z soków wybierać warzywne lub owocowo-

warzywne, herbatek owocowych nie słodzonych.

-

Mleko i produkty mleczne

- są to produkty zawierające duże ilości wapnia, składnika niezbędnego

do budowy zdrowych kości i zębów. Żaden produkt spożywczy nie zawiera tak dużo jak mleko i jego

przetwory dobrze przyswajalnego wapnia. Mleko zawiera także witaminy A,D,B

2

, oraz najwyższej

jakości białko. Celem zrealizowania zapotrzebowania na wapń dzieci powinny wypijać mleko w ilości

ok 700 ml na dzień lub jego część zastępować produktami mlecznymi np.: jogurt, kefir, maślanka

a także serami twarogowymi lub podpuszczkowymi żółtymi.

-

Mięso, drób, ryby, jaja i nasiona roślin strączkowych oraz orzechy

- produkty mięsne, ryby

oraz jaja dostarczają pełnowartościowego białka, żelaza, cynku i witamin z grupy B. Nasiona roślin

strączkowych i orzechy to źródło pełnowartościowego białka i wielu cennych składników mineralnych

i witamin włączone są do grupy produktów mięsnych. Dzieci powinny spożywać dziennie 2 porcje

tych produktów. Należy z produktów mięsnych wybierać chude gatunki zaś z ryb ze względu na

zawartość w nich wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega- 3 i witaminy D gatunki

zawierające więcej tłuszczu-makrela, sardynki itp. Przy obróbce mięsa i ryb poleca się gotowanie,

pieczenie i duszenie w parze.

-Tłuszcze

- większość tłuszczu w diecie powinna pochodzić z ryb, orzechów i tłuszczów roślinnych.

Zalecane są oleje roślinne – olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek. Powinny one

stanowić dodatek do potraw. Do smażenia należy korzystać z oleju rzepakowego i oliwy z oliwek.

Należy dodać, że ze wszystkich grup produktów powinniśmy wybierać zawsze te które są „chude”

a ograniczyć produkty zawierające duże ilości cholesterolu np. podroby i izomery trans

nienasyconych kwasów tłuszczowych- wyroby cukiernicze, ciastkarskie, twarde margaryny, chipsy,

żywność typu Fast-food.

Małgorzata Krawczuk – dietetyk Przedszkoli Pomarańczowa Ciuchcia

Bibliografia:

„Praktyczny Podręcznik Dietetyki” pod redakcją prof. dr hab. n. med Mirosława Jarosza Instytut

Żywności i Żywienia , 2010

„Organizacja i Zasady Żywienia Zbiorowego” Akademia Wiedzy Użytecznej LeoPard, dr Halina

Turlejska, mgr Urszula Pelzner, Warszawa 2005