organizm. Ale tymczasem okazuje si´, ˝e jest spore pra-
wdopodobieƒstwo, i˝ w zielonej herbacie, którà si´ w∏aÊnie
delektujemy, znajdujà si´ du˝e iloÊci szkodliwych pestycy-
dów – pozosta∏oÊci Êrodków ochrony roÊlin.

Herbaty pod lupà

Badaniu na zawartoÊç tych trucizn poddano 30 marek

herbat zakupionych w Niemczech, pochodzàcych

z ró˝nych upraw, w tym 10 z Japonii. W laborato-

rium zmierzono poziomy 440 ró˝nych pestycydów,

które pozosta∏y w herbatach. Jaki by∏ wynik?

Cztery herbaty by∏y wyraênie zanieczyszczone

pestycydami, a trzy nawet bardzo silnie.

Wyraênie zanieczyszczone oznacza, ˝e w przy-

padku jednego lub kilku pestycydów wykryte iloÊci

przekraczajà 50% dopuszczalnego prawem limitu.

W silnie zanieczyszczonych herbatach natomiast

zawartoÊç któregoÊ z pestycydów przekracza∏a ten

limit. Te herbaty nie powinny w ogóle znaleêç si´

w sprzeda˝y. Importer jednego z produktów,

które w teÊcie wypad∏y najgorzej, zareagowa∏

od razu: herbata Gyokuro edle Tautropfen,

zresztà najdro˝sza wÊród badanych (jej

100 g kosztowa∏o w przeliczeniu prawie
70 z∏!), zosta∏a przez niego natychmiast
wycofana z obrotu.

20 pestycydów

w jednej fili˝ance

Co ciekawe, trzy najbardziej zanieczysz-

czone herbaty pochodzà z upraw w Japonii.

W produktach tych nie tylko poziomy, ale

równie˝ liczba wykrytych rodzajów pestycy-

dów by∏a wyjàtkowo du˝a. Istny koktajl pesty-

cydów, sk∏adajàcy si´ a˝ z 20 ró˝nych zwià-

zków, z czego 12 przekracza∏o dopuszczalne

limity, laboratorium wykry∏o w herbacie JFC

Ooi Ocha Ryokucha „Itoen”. Herbaty, które

ZANIM WYPIJESZ

34

 W I A T K O N S U M E N T A w

w rr zz e

e s

s ii e

e ƒ

ƒ 2

2 0

0 0

0 6

6

zdrowie i uroda

Po zbadaniu herbat owocowych (patrz nr 7-8/2006 „Âwia-
ta Konsumenta”) niemiecka Fundacja Warentest posta-
nowi∏a przyjrzeç si´ dok∏adniej równie˝ herbatom zielo-
nym. Po ten coraz ch´tniej pity, równie˝ przez Polaków,
napój si´gajà osoby, które dbajà o zdrowie. Du˝o mówi si´
przecie˝ o zbawiennym wp∏ywie zielonego naparu na nasz

WÊród 30 przebadanych zielonych herbat siedem zawiera∏o od wyraênych
znacznych iloÊci szkodliwych pestycydów. Na szcz´Êcie osiem produktów
pochodzàcych z upraw ekologicznych okaza∏o si´ praktycznie
nie zanieczyszczonych.

PESTYCYDY

herbatach

w

zielonych

uplasowa∏y si´ tu˝ za nià w tym niechlubnym rankingu,
mia∏y odpowiednio 13 i 14 ró˝nych pestycydów w swoim
sk∏adzie.

Co stanie si´, kiedy wypijemy taki napar z pestycydów?
Wp∏yw na nasz organizm poszczególnych zwiàzków stoso-
wanych w Êrodkach ochrony roÊlin nie zosta∏ jeszcze dok∏a-
dnie poznany. Lecz choç nie ma na niego wystarczajàcych
dowodów naukowych, to instytucje zajmujàce si´ bezpie-
czeƒstwem konsumentów (np. Niemiecki Instytut ds. Oce-
ny Ryzyka, BfR) ostrzegajà przed pestycydami w ˝ywnoÊci.

W porównaniu z pierwszym testem zielonych herbat
przeprowadzonym przez Fundacj´ Warentest w 1999 r.
wyniki tegorocznego badania sà jednak mimo wszystko

lepsze. Wtedy spoÊród 68 herbat ponad po∏owa by∏a sil-
nie zanieczyszczona pestycydami, a tylko siedem nie za-
wiera∏o tych zwiàzków w ogóle. Mimo ˝e dziÊ dzi´ki
nowym metodom badawczym mo˝emy zidentyfikowaç
w herbatach o blisko 200 rodzajów pestycydów wi´cej, to
okaza∏o si´, ˝e spoÊród 30 testowanych produktów tylko
trzy by∏y silnie zanieczyszczone. W oÊmiu herbatach pesty-
cydów nie by∏o natomiast w ogóle. W szeÊciu z kolei
wykryto bardzo znikome iloÊci pestycydów – tak znikome,
˝e byç mo˝e nie pochodzà one wcale ze Êrodków ochrony
roÊlin, tylko przedosta∏y si´ do herbat ze Êrodowiska.

35

 W I A T K O N S U M E N T A w

w rr zz e

e s

s ii e

e ƒ

ƒ 2

2 0

0 0

0 6

6

zdrowie i uroda

Zdrowie

Zdrowsi z ka˝dym ∏ykiem?

O zielonej herbacie s∏yszymy wiele dobrego. Czy rzeczy-
wiÊcie jej picie wp∏ywa korzystnie na nasze zdrowie?

Chroni przed rakiem?

Na to, ˝e zielona herbata

zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory,
wskazuje wiele badaƒ naukowych. Odpowie-
dzialne za takie antynowotworowe dzia∏anie sà
zawarte w zielonej herbacie polifenole, do któ-
rych nale˝à katechiny o nazwie epigallokate-
chine gallate (EGCG). Te, jako antyoksydanty,
potrafià – przynajmniej w doÊwiadczalnej pro-
bówce – hamowaç wzrost komórek rakowych.

Chroni naczynia krwionoÊne?

Oprócz bardzo

dobrze zbadanych EGCG zielona herbata za-
wiera równie˝ wiele innych polifenoli, fla-
wonoidów i katechin o dzia∏aniu antyoksyda-
cyjnym. Co to oznacza dla naszego zdrowia? ˚e
zwalczajà one wolne rodniki, które inicjujà nieko-
rzystne przemiany zwiàzków t∏uszczowych
w naczyniach krwionoÊnych. W ten sposób
sk∏adniki zielonej herbaty, jeÊli tylko pijemy jà
regularnie, chronià mi´dzy innymi nasze naczy-
nia krwionoÊne przed zmianami mia˝d˝ycowymi
i arteriosklerozà.

Hamuje stany zapalne?

Flawonoidy, katechiny,

a tak˝e zawarta w zielonej herbacie w sporych
iloÊciach witamina C rzeczywiÊcie mogà hamo-
waç infekcje i stany zapalne oraz zwi´kszaç
odpornoÊç organizmu. Majà te˝ zapobiegaç sil-
nym biegunkom, nawet tym b´dàcym rezultatem
zatrucia salmonellà.

Przeciwdzia∏a starzeniu si´?

Wysokie spo˝ycie

zielonej, ale te˝ i czarnej herbaty, ma korzystny
wp∏yw na neuroprzekaêniki w mózgu – wynika
za badaƒ naukowych. Uczeni dowiedli równie˝,
˝e picie herbaty chroni w pewnym stopniu przed
demencjà i chorobà Alzheimera.

Chroni z´by?

Zielona herbata hamuje rozk∏ada-

nie skrobi na glukoz´ w jamie ustnej. Tym sa-
mym pozbawia po˝ywki bakterie powodujàce
próchnic´. Równie˝ to dzia∏anie zawdzi´czamy
polifenolom zawartym w zielonej herbacie. Z ko-
lei fluor, który tak˝e si´ w niej znajduje, chroni
szkliwo z´bów, wzmacniajàc je

.

ZANIM WYPIJESZ

zdrowie i uroda

36

 W I A T K O N S U M E N T A w

w rr zz e

e s

s ii e

e ƒ

ƒ 2

2 0

0 0

0 6

6

Wszystko kr´ci si´ wokó∏

Camellia sinensis

. Niewa˝-

ne, czy pijemy herbat´

czarnà czy zielonà – ka˝-

da powsta∏a z jednej i tej
samej roÊliny. Matkà

wszyskich herbat jest

drzewo herbaciane –

Ca-

mellia sinensis.

Skàd bierze si´ herbata?

Herbata to wiecznie

zielony krzew lub drzewo. Ma ciemne, skórza-
ste listki oraz bia∏e lub ró˝owe, wonne kwiaty
i ma∏e owoce-torebki. Ale herbata powstaje z li-
Êci. Te zbierane sà r´cznie, jeÊli majà zamieniç
si´ w herbat´ dobrego gatunku.

Czarna czy zielona?

Decyzja zapada ju˝ po zebraniu

liÊci. Aby powsta∏a herbata czarna, po tym, jak
liÊcie zwi´dnà, zgniata si´ je w specjalnych ma-
szynach, które je skr´cajà. W ten sposób rozpo-
czyna si´ wa˝ny w przypadku herbaty czarnej
proces utleniania: z liÊci wydziela si´ sok, który
∏àczy si´ z tlenem i powoduje fermentacj´. LiÊ-
cie ciemniejà. Herbatà tylko cz´Êciowo sfermen-
towanà jest pochodzàca z Chin Oolong.

Zielona herbata.

Po tym, jak liÊcie zwi´dnà, nie sà

skr´cane, lecz parzone lub pra˝one. Zapobiega
to ich fermentowaniu. Herbata zachowuje swo-
jà zielonà barw´ i – co istotne – wi´kszoÊç
dobroczynnych polifenoli.

Przygotowywanie

a

Do fili˝anki wsypujemy ∏y˝eczk´ herbaty, choç w przypadku herbaty zielonej mo˝e to byç zbyt
du˝o – jeÊli herbata jest dla nas zbyt cierpka, sypmy jej mniej.

a

Zielonej herbaty nie wolno zalewaç wrzàtkiem. Po zagotowaniu wody poczekajmy, a˝ osty-
gnie do oko∏o 60, a maksymalnie 90ºC.

a

W zale˝noÊci od czasu parzenia mo˝emy uzyskaç napój, który b´dzie w ró˝ny sposób dzia∏a∏
na nasz organizm. Napar b´dzie pobudzajàcy i orzeêwiajàcy, jeÊli odczekamy od 30 sekund
do trzech minut, w zale˝noÊci od gatunku herbaty. Je˝eli czas parzenia b´dzie d∏u˝szy, uzy-
skamy napój odpr´˝ajàcy i uspokajajàcy. Jak to si´ dzieje? Otó˝ w pierwszych minutach
naciàgania, z herbaty przedostaje si´ do naparu prawie ca∏a zawartoÊç teiny (czyli herba-
cianej kofeiny). Dopiero w nast´pnych minutach z listków uwalniajà si´ garbniki, które z kolei
wià˝à kofein´. Herbata zaparzana d∏u˝ej ma bardzo niewiele kofeiny i mo˝na jà piç nawet
przed snem.

a

Dobre gatunki zielonej herbaty mo˝na zalewaç kilkukrotnie. Kolejne napary b´dà ju˝ ∏agod-
niejsze, bo wi´kszoÊç kofeiny przedostanie si´ do pierwszego. Takie delikatne napary sà dobre
dla osób cierpiàcych na choroby przewodu pokarmowego.

a

Do zaparzania herbaty zawsze u˝ywajmy smacznej wody. To w∏aÊnie od wody w du˝ej mierze
zale˝y smak herbaty. Najlepsza jest woda mi´kka. Wod´, która zawiera du˝o chloru, najlepiej
gotowaç bez przykrywki – dzi´ki temu cz´Êç chloru b´dzie mog∏a si´ ulotniç.

Skàd pochodzi zielona herbata?

Tradycja zielonej

herbaty wywodzi si´ z Chin i Japonii. Póêniej
zacz´to jà produkowaç równie˝ w Indiach i Sri
Lance. Zarówno pochodzenie, miejsce upraw,
gleba, czas i sposób zbiorów decydujà o jakoÊci
i specyficznym aromacie herbaty zarówno czar-
nej, jak i zielonej.

Smak.

Teanina – to zwiàzek, który w znacznym

stopniu jest odpowiedzialny za aromat zielo-
nej herbaty. Lecz ró˝norodnoÊç nut smako-
wych herbat jest ogromna: od nuty Êwie˝ej
trawy przez nut´ lekko s∏odkawà po palonà
gorzkà. W Chinach najbardziej ceni si´
herbaty nutach zio∏owo-palonych, w Japonii
– nucie Êwie˝ej trawy.

Dzia∏anie.

Teanina daje nie tylko smak herbaty.

Oddzia∏uje tez na centralny uk∏ad nerwowy
– uspokaja. Mimo to herbata zielona dzia∏a na
nasz organizm pobudzajàco. Sprawcà tego
jest, podobnie jak w przypadku herbaty czar-
nej, teina (czyli herbaciana kofeina).

Teina.

Podczas gdy kofeina spo˝yta z kawà od

razu pobudza, teina dzia∏a znacznie ∏agod-
niej, ale za to jej dzia∏anie utrzymuje si´
d∏u˝ej. Herbata zielona zawiera nieco mniej
teiny ni˝ czarna. Pami´tajmy jednak, ˝e jed-
na fili˝anka herbaty (200 ml) to 40 mg kofe-
iny, czyli mniej wi´cej o po∏ow´ mniej ni˝ fi-
li˝anka kawy.

Matka wszystkich herbat

37

 W I A T K O N S U M E N T A w

w rr zz e

e s

s ii e

e ƒ

ƒ 2

2 0

0 0

0 6

6

Herbaty z Japonii lepsze ekologiczne

Trzy najgorsze herbaty w teÊcie – wszystkie te, w których
zawartoÊç pestycydów przekracza dopuszczalne prawem
granice – pochodzà z upraw w Japonii. Czy powinniÊmy
wi´c unikaç herbat z tego rejonu? Niekoniecznie. Ale pod
warunkiem, ˝e wybieramy herbaty z upraw ekologicznych.
Jak si´ bowiem okaza∏o, szeÊç produktów, które uplasowa∏y
si´ na czo∏owych miejscach w rankingu, to herbaty równie˝
z Japonii, tyle ˝e opatrzone znaczkiem „bio”.

Jaki wniosek p∏ynie z testu? ˚e generalnie mo˝emy zau-
faç herbatom zielonym z upraw ekologicznych. Te bada-

ne produkty albo nie zawiera∏y pestycydów w ogóle, albo
mia∏y ich tak znikome iloÊci, ˝e spe∏nia∏y rygorystyczne
normy dotyczàce produktów ekologicznych. W ˝adnym
wypadku nie ma co wpadaç w panik´, nawet jeÊli pijemy
herbaty z konwencjonalnych, a nie ekologicznych upraw.
Nie wszystkie pestycydy z herbaty làdujà bowiem auto-
matycznie w naszej fili˝ance. Badanie jednej z silnie
zanieczyszczonych herbat pokaza∏o, ˝e tylko cz´Êç
pestycydów – tych rozpuszczalnych w wodzie – znalaz∏a
si´ równie˝ w naparze przyrzàdzonym z tej herbaty.

Joanna Wosiƒska

Przewodnik

po

zielonych

herbatach

Herbaty zielone z Japonii

Sencha:

W tym narodowym napoju

Japoƒczyków mo˝na wyczuç

Êwie˝à nut´ trawy i delikatny aromat.

Kukicha:

Delikatny napój uzyskiwany z p´dów.

Zawiera bardzo ma∏o kofeiny, jest delikatny

i Êwie˝y.

Bancha:

Herbata na co dzieƒ.

Ma ma∏o kofeiny oraz trawiasty posmak.

Guyokuro:

Musi rosnàç w cieniu, zbiera si´ jà

tylko wiosnà. W smaku jest mocna.

To bardzo dobra, ale i bardzo droga herbata japoƒska.

Matcha:

Herbata, która dojrzewa∏a w cieniu, zmielona

na proszek. Stosowana podczas japoƒskiej ceremonii

parzenia herbaty.

Herbaty zielone z Chin

Gunpowder:

Jej listki sà zwijane w kuleczki,

przypominajàce proch strzelniczy (stàd jej nazwa).

Smak ma mocny, cierpki i Êwie˝y.

Chun Mee:

Cierpka i o lekko palonej nucie.

Zbierana gównie w sierpniu.

Pai Mu Tan:

Wytwarzana z nierozwini´tych listków

pokrytych srebrnobia∏ym puszkiem, stàd te˝

zwana bia∏a herbatà. W smaku delikatna. DoÊç droga,

lecz zawiera bardzo du˝o polifenoli.

Herbaty zielone z Indii

Darjeeling:

Owocowo-Êwie˝y napar z po∏udnio-

wych zboczy Himalajów.

Assam:

O doÊç cierpkim aromacie

i miodowo-˝ó∏tym naparze.

Nadaje si´ te˝ do zalewania

twardà wodà.

zdrowie i uroda