ZASADY ROZPLANOWANIA UK
ŁADU SĄCZKÓW I ZBIERACZY
NA PLANIE SYTUACYJNO-WYSOKO
ŚCIOWYM ORAZ
WSKAZÓWKI DO PROJEKTOWANIA
Projekt układu urządzeń drenarskich wykonuje się na planie sytuacyjno-
wysokościowym w skali 1:2000. Poprzedzają go ustalenia sposobów i głębokości drenowania
oraz obliczenia rozstawy sączków. Dla drenowania systematycznego lub częściowego nanosi
się kontury działów drenarskich o jednakowych, rozstawach, zaś dla drenowania
niesystematycznego - obszary wymagające odwodnienia. Na całym obszarze przewidzianym
do drenowania wyznacza się granice zlewni cząstkowych, które stanowić będą granice
między działami drenarskimi.
Sieć drenarską szkicuje się odręcznie wyznaczając trasy zbieraczy, a następnie
sączków, studzienek i wylotów. Po skorygowaniu kierunków zbieraczy i sączków przystępuje
się do szczegółowego wykreślenia ołówkiem sieci drenarskiej, uwzględniając ustaloną
wcześniej rozstawę. Projekt urządzeń drenarskich wykreśla się tuszem po obliczeniu średnic
zbieraczy.
Podczas projektowania urządzeń na planie sytuacyjno-wysokościowym należy przestrzegać
wszystkich zasad podanych w obowiązujących wytycznych do projektowania, a przede
wszystkim:
— trasy zbieraczy należy projektować w najniższych miejscach terenu (w naturalnych
dolinkach i zagłębieniach) w celu umożliwienia dwustronnego połączenia sączków oraz
uniknięcia konieczności stosowania sztucznych spadków,
— trasy zbieraczy w miarę możliwości powinny przebiegać równolegle do dróg,
granic pól, rowów, sąsiednich zbieraczy, co ułatwi ich wytyczenie, mechanizację robót
drenarskich oraz konserwację czy renowację sieci,
— należy dążyć do projektowania jak najmniejszej liczby kierunków dla zbieraczy
i sączków,
— woda do wylotu powinna być prowadzona możliwie najkrótszą drogą (wyjątek
stanowi drenowanie w zakosy),
— projektując sieć sączków należy uwzględnić konfigurację i topografię terenu,
kierunki napływu wód gruntowych i powierzchniowych, wymogi wykonawstwa, konserwacji,
uzgodnione z użytkownikiem kierunki wykonywania robót agrotechnicznych itp.,
— w celu ułatwienia mechanicznego wykonania robót należy dążyć do tego, by
długości sączków były zbliżone do maksymalnych, a liczba zbieraczy możliwie jak
najmniejsza, - należy unikać przecinania sączkami dróg, gdyż zagrażać im może zarośnięcie
korzeniami drzew rosnących przy drodze,
— spadki minimalne sączków powinny wynosić nie mniej niż 3‰, a na terenach
w których istnieje niebezpieczeństwo zamulania - 6‰ (maksymalne spadki sączków wynoszą
100‰); spadki minimalne zbieraczy należy projektować zgodnie z tabelą 7.
Tabela 7 Spadki minimalne ruroci
ągów drenarskich [‰]
Warunki pracy ruroci
ągu
Średnica rurociągu [cm]
5
7,5
10
12,5
15
17,5
20
Brak zagro
żenia zamulaniem
3,0
2,0
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
Zagro
żenie zamulaniem
6,0
5,0
4,0
2,5
2,0
1,5
1,5
Zbieracz ocementowany
1,5
1,5
1,0
1,0
1,0
1,0
— maksymalne długości sączków nie powinny przekraczać 250 m, a w warunkach
występowania zagrożenia zamulaniem rurociągów – 100 m lub 150 m w zależności od
stopnia zagrożenia; w zasadzie nie wykonuje się sączków krótszych od 20 m,
— minimalne przykrycie sączków w warunkach konieczności stosowania sztucznych
spadków lub przejść przez obniżenia terenowe, nie powinno być mniejsze niż 0,6 m,
a zbieraczy 0,7 m,
— dla terenów o spadkach powierzchniowych do 10‰ zaleca się stosowanie tzw.
układów podłużnych sączków tj. równoległych do linii spadku terenu, a dla spadków
większych – układów ukośnych,
— sączki powinny być oddalone od krawędzi rowów oraz od tras zbieraczy o jedną
rozstawę, a od dróg, granic obiektu, działu itp. o 0,5 rozstawy,
— należy przyjąć, że granica oddziaływania sączków sięga poza ich krańce
0,2 rozstawy,
— odcinki zbieraczy na przejściach przez drogi, nasypy kolejowe, itp., narażone na
zniszczenie mechaniczne, należy odpowiednio zabezpieczyć przez stosowanie rur o większej
wytrzymałości, wykonanie okładzin betonowych itp.,
— zbieracz projektowany równolegle do drogi oraz wzdłuż zadrzewionych granic,
sadów, lasów i zabudowań powinien być oddalony od granicy tych użytków o półtorej
rozstawy, jednak nie mniej niż 20 m; między zbieraczem i drogą, a także granicami,
projektuje się krótkie sączki ochronne w odległości jednej rozstawy od zbieracza, przy
drogach obsadzonych drzewami sączki te zabezpiecza się przed zarośnięciem przez owinięcie
ich styków papą lub zasypanie żużlem,
— zbieracz projektowany równolegle do zadrzewionego rowu powinien być od niego
oddalony na odległość dwóch rozstaw lub co najmniej o 20 m., między rowem i zbieraczem
projektuje się sączki ochronne w odległości całej rozstawy od zbieracza,
— powierzchnie działów drenarskich na glebach o dużym zagrożeniu zamulania
drenów powinny być małe, 5-8 ha,
— głębokość założenia zbieraczy zależy od głębokości założenia sączków, a jako
zasadę do obliczeń przyjmuje się połączenia górne tych rurociągów,
— w celu zapewnienia warunków współdziałania drenowania z zabiegami
agrotechnicznymi, czy też agromelioracyjnymi, szczególnie na terenach o glebach zwięzłych,
należy w miarę możliwości projektować trasy sączków prostopadle lub ukośnie do kierunku
uprawy gleby lub wskazać użytkownikom na konieczność dostosowania kierunku
wykonywania tych zabiegów do projektowanych tras sączków,
— na obszarach, gdzie przewidziano zabiegi agromelioracyjne, głębokość drenowania
należy zwiększyć tak, aby była większa o 20-30 cm od głębokości projektowanych zabiegów,
— w istniejących sadach i ogrodach trasy sączków powinny być dostosowane do
rozmieszczenia rzędów drzew czy krzewów. Przy projektowaniu drenowania terenów
przewidzianych pod sady, należy uzgodnić kierunki rzędów drzew i projektowanych tras
sączków,
Zaprojektowane urządzenia powinny być dostosowane do istniejących warunków glebowych,
wodnych i topograficznych, mieć prosty i przejrzysty układ, być łatwe do wykonania i jak
najtańsze.
Oprócz podanych zaleceń należy podczas projektowania uwzględnić wszystkie wytyczne
projektowania głębokości, rozstaw, zabezpieczeń, spadków, długości, połączeń rurociągów,
układów, budowli itp. Dla nietypowych warunków glebowo-wodnych dopuszcza się
stosowanie indywidualnych rozwiązań melioracyjnych
.
