Zdun_712[08]_Z1.02

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Halina Darecka

mgr inż. Danuta Gąsiorowska

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Barbara Duda - Dziewierz

Konsultacja:

mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z1.02.
„Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu Zdun 712[08].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

obowiązujące podczas odprowadzania spalin i wentylacji pomieszczeń

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Budowa przewodów kominowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Rodzaje przewodów kominowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Odprowadzanie spalin

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Przekroje kanałów spalinowych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Wkłady kominowe

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Odprowadzanie kondensatu z kominów

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Urządzenia regulujące ciąg kominowy

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Wymagania stawiane pomieszczeniom, w których występują konstrukcje

zduńskie i kominiarskie

4.9.1. Materiał nauczania

4.9.2. Pytania sprawdzające

4.9.3. Ćwiczenia

4.9.4. Sprawdzian postępów

4.10. Kanały wentylacyjne i ich uzbrojenie

4.10.1. Materiał nauczania

4.10.2. Pytania sprawdzające

4.10.3. Ćwiczenia

4.10.4. Sprawdzian postępów

4.11. Odbiory robót

4.11.1. Materiał nauczania

4.11.2. Pytania sprawdzające

4.11.3. Ćwiczenia

4.11.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności o prowadzeniu

kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które

powinieneś posiadać przed przystąpieniem do wykonywania kanałów wentylacyjnych,
spalinowych i dymowych w określonych warunkach zgodnie z zasadami sztuki
budowlanej.

2. Cele kształcenia jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń

i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę
i korzystaj z różnych źródeł informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

−

polecenia i sposób wykonywania,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

sprawdzian postępów.

4. Przykład zestawu pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności

z zakresu  całej  jednostki.  Zaliczenie  tego  testu  jest  dowodem  osiągnięcia  umiejętności
praktycznych  określonych  w  tej  jednostce  modułowej.  Odpowiadając  na pytania
sprawdzianu  postępów  powinieneś  odpowiadać  tak  lub  nie,  co  oznacza,  że opanowałeś
materiał albo nie.
Jeżeli  masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela  lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych,

której treści teraz poznasz, jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się
z konstrukcjami zduńskimi i kominiarskimi – schemat 1.

Szczególnie istotnym, ale też bardzo obszernym zagadnieniem tej jednostki jest budowa

przewodów kominowych, natomiast największą trudność może Ci przysporzyć poprawność
wykonywania ćwiczeń z doboru przekrojów kanałów spalinowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie wykonywania ćwiczeń na stanowiskach roboczych musisz przestrzegać

regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki i w trakcie wykonywania pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z1

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie

712[08].Z1.01

Spalanie paliw technicznych

712[08].Z1.02

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych

712[08].Z1.03

Przygotowanie materiałów stosowanych w

konstrukcjach ognioodpornych

712[08].Z1.04

Przygotowanie zapraw ognioodpornych

712[08].Z1.05

Wykonywanie podstawowych operacji

technologicznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

dobierać ubranie robocze i środki ochrony indywidualnej,

−

znać i przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

stosować zasady prawidłowego magazynowania, składowania i transportowania
materiałów budowlanych,

−

posługiwać się dokumentacją projektową,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

uczestniczyć w dyskusji,

−

dokonywać prezentacji,

−

współpracować w grupie,

−

oceniać własne możliwości w działaniach indywidualnych i zbiorowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
obowiązujące podczas wykonywania prac przygotowawczo-zakończeniowych przy
sprawdzaniu kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych,

−

określić wymagania dla pomieszczeń, w których występują konstrukcje zduńskie,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasadę działania przewodów spalinowych,
dymowych i wentylacyjnych,

−

rozróżnić przewody spalinowe, dymowe i wentylacyjne,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasady działania kominów: przybudowanych,
wbudowanych, wolnostojących, fabrycznych, murowanych, metalowych, żelbetonowych,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę systemów kominowych,

−

wyjaśnić zasady podłączania urządzeń grzewczych do kominów za pomocą czopuchów,

−

dobrać przewody kominowe do różnego rodzaju palenisk,

−

określić układy przewodów w kominach i ścianach kominowych: jednorzędowe,
dwurzędowe, wielorzędowe,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasadę działania: regulatorów ciągu, klap
spalinowych, pokryw kominowych stabilizujących ciąg,

−

posłużyć się dokumentacją projektową dotyczącą przebiegu kanałów wentylacyjnych,
spalinowych i dymowych,

−

wyznaczyć miejsca włączenia czopuchów do przewodów kominowych,

−

określić warunki techniczne odprowadzania spalin z urządzeń gazowych,

−

dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania odprowadzenia spalin i wentylacji
pomieszczeń,

−

określić przekroje kanałów spalinowych, dymowych i wentylacyjnych,

−

wykonać połączenia urządzeń z przewodami kominowymi,

−

połączyć elementy kanałów spalinowych,

−

dokonać montażu przewodów powietrzno-spalinowych,

−

dokonać instalacji urządzeń regulujących ciąg kominowy,

−

ostukać ściany w celu odnalezienia właściwego kanału,

−

dokonać instalacji uzbrojenia kanałów wentylacyjnych,

−

ocenić poprawność wykonania przewodów kominowych,

−

dokonać obmiaru wykonanych prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej obowiązujące podczas odprowadzania
spalin i wentylacji pomieszczeń

4.1.1 Materiał nauczania

W czasie spalania wytwarzane są niebezpieczne dla zdrowia i życia spaliny i dymy,

a także wysokie temperatury spalania.

Do prawidłowego, bezpiecznego i ekonomicznego funkcjonowania urządzeń grzewczych

niezbędne są:
a)  komin do odprowadzania spalin na zewnątrz,
b)  wentylacja dostarczająca powietrze do spalania,
c)  wentylacja dokonująca wymiany powietrza w pomieszczeniu.

Główne zadanie instalacji kominowej, to:

a) odprowadzenie spalin z paleniska do atmosfery,
b) wytworzenie w pomieszczeniu, w którym zainstalowane jest palenisko, podciśnienia tak

aby powietrze potrzebne do spalania napływało otworami w sposób naturalny na zasadzie
wentylacji nawiewnej,

c) wymiana zużytego powietrza w pomieszczeniu.

Rys. 1. Napływ powietrza i odpływ spalin z paleniska [3, s.254].

Bezpieczny komin do odprowadzania spalin, to komin:

−

wykonany z materiałów posiadających odpowiednie atesty i dopuszczenia do stosowania,

−

wykonany zgodnie z przepisami, normami technicznymi i gdy to konieczne z aprobatami
technicznymi,

−

drożny i szczelny oraz posiadający wymaganą odporność pożarową,

−

o preferowanym przekroju poprzecznym w kształcie koła,

−

którego wewnętrzna powierzchnia jest gładka, bez załamań i występów, czyli
o niewielkich oporach przepływu,

−

posiadający niski współczynnik przewodzenia ciepła, a tym samym łatwość i szybkość
nagrzewania się,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odporny na wychładzanie i przemarzanie,

−

odporny na niszczące działanie spalin mokrych.
Instalacja kominowa zanim zacznie być użytkowana musi być odebrana. Odbioru

dokonuje przedstawiciel producenta systemu kominowego albo mistrz kominiarski.

Nieprawidłowo funkcjonujący system kominowy może być przyczyną pożaru lub

zatrucia tlenkiem węgla.

Zagrożenie stanowi:

−

zamknięcie wylotu pieca do komina przy niecałkowicie spalonym paliwie (zwłaszcza
węglu),

−

osłabienie ssania w kominie przy niedopalonym paliwie, np. niekorzystny kierunek
wiatru lub przewód zatka się sadzami,

−

osłabienie ssania w kominie powodujące przedostawanie się gazów spalinowych z innego
pieca włączonego do tego samego kanału.
Przepisy dotyczące przewodów kominowych mówią, że:

1. Przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe,

prowadzone  w  ścianach  budynku,  w  obudowach,  trwale  połączonych  z  konstrukcją  lub
stanowiące  konstrukcje  samodzielne,  powinny  mieć  wymiary  przekroju,  sposób
prowadzenia  i  wysokość,  stwarzające  potrzebny  ciąg  zapewniający  wymaganą
przepustowość,  oraz  spełniające  aktualnie  obowiązujące  wymagania  regulowane
odpowiednimi przepisami.

2. Przewody kominowe powinny być szczelne i spełniać następujące warunki:

a) palne izolacje termiczne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów

wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni, w sposób
zabezpieczający przed rozprzestrzenianiem się ognia,

b) przewody wentylacyjne prowadzone przez pomieszczenia, których nie obsługują,

powinny być obudowane elementami (ściankami, okładzinami itp.) o klasie
odporności ogniowej przewidzianej dla ścianek działowych tych pomieszczeń,

c) odległość nie izolowanych przewodów wentylacyjnych od wykładzin i powierzchni

palnych powinna wynosić co najmniej 0,5 m,

d) w budynku zaliczonym do kategorii zagrożenia ludzi prowadzenie przez

pomieszczenia przewodów wentylacyjnych z materiałów palnych jest zabronione,

e) drzwiczki rewizyjne stosowane w kanałach i przewodach wentylacyjnych powinny

być wykonane z materiałów niepalnych.

3. Najmniejszy wymiar przekroju lub średnica murowanych przewodów kominowych

spalinowych o ciągu naturalnym i przewodów dymowych powinna wynosić co najmniej
0,14 m.

4. Wewnętrzna powierzchnia przewodów odprowadzających spaliny mokre powinna być

odporna na ich niszczące oddziaływanie.

5. Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju

co najmniej 0,016 m² oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0,11 m,
a do wentylacji mechanicznej – wymiary przekroju wynikające z obliczeń przepływów
powietrza.

6. Stosowanie zbiorczych przewodów spalinowych i dymowych z przykanalikami oraz

indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których znajdują się
wloty do przewodów spalinowych lub zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej
z przykanalikami, jest zabronione.

7. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość

zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu i zgodną z Polską Normą.

8. W budynkach usytuowanych w II i III strefie obciążenia wiatrem, na przewodach

dymowych i spalinowych stosujemy nasady kominowe pobudzające ciąg. Stosujemy je
również w innych obszarach, jeżeli wymaga tego położenie budynku.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczenia.

1. Jakie paliwa wydzielają sadze?
2. Jakie elementy budowlane zapewniają prawidłowe funkcjonowanie urządzeń

grzewczych?

3.  Jakie zagrożenia niesie spalający się w piecu opał?
4.  Jakie zagrożenia niesie źle wykonany komin?
5.  Kiedy przewody kominowe będziemy uważali za bezpieczne?
6.  Czy komin wykonany z cegieł dziurawek będzie bezpieczny?
7.  Jakie  źródła  podają  sposoby  bezpiecznego  wykonania  i  użytkowania  przewodów

kominowych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj czynności sprawdzające materiały do budowy bezpiecznej instalacji

kominowej.  Dla  każdego  ze  zgromadzonych  na  stanowisku  materiałów  sprawdź
dokumentację  dopuszczającą  do  stosowania  w  budownictwie,  sprawdź  ich  stan  techniczny
(kształt,  powierzchnie,  wymiary,  kolor).  Materiały,  które  według  Ciebie  nie  spełniają
wymagań odłóż na bok i uzasadnij swoją decyzję.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3)  wykonać sprawdzenia dopuszczeń i aprobat do stosowania w budownictwie,
4)  wykonać  oględziny  każdego  z  materiałów  i  sprawdzenia  jego  kształtu,  powierzchni,

wymiarów i koloru,

5)  odłożyć poza stanowisko pracy materiały nie spełniające wymagań,
6)  ułożyć na stanowisku materiały nadające się do zastosowania,
7)  wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia uzasadniając swoje wybory,
8)  zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zgromadzone materiały do wymurowania przewodów kominowych:

−

cegła pełna,

−

pustaki dymowe,

−

drzwiczki wycierowe,

−

dopuszczenia i aprobaty dla odpowiednich materiałów,

−

ubranie robocze, rękawice.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, jakie zadania pełni instalacja kominowa?



2) wymienić wskazania do wykonania bezpiecznego komina?



3) wskazać zagrożenia związane ze spalaniem paliwa w piecu?



4) wymienić przepisy dotyczące prowadzenia przewodów kominowych?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Budowa przewodów kominowych

4.2.1. Materiał nauczania

Komin

Komin przede wszystkim odprowadza produkty spalania z różnego rodzaju palenisk,

takich jak kotły, kominki czy piece i piecyki na zewnątrz domu. Komin także służy do
wentylacji, odpowietrzania kanalizacji oraz doprowadzenia powietrza do palenisk typu
zamkniętego. Dlatego kominy należy budować jako wielokanałowe, w których kanały pełnią
różne funkcje.

Budowę komina najlepiej przedstawia rysunek nr 2.

Rys. 2. Schemat komina z akcesoriami: 1 – komin; 2 – kanał spalinowy; 3 – wewnętrzna warstwa komina;

4 – izolacja termiczna; 5 – zewnętrzna ściana przewodu kominowego; 6 – obudowa lub okładzina;

7 – odcinek komina; 8 – komin (wielościenny) wielowarstwowy; 9 – kształtka kominowa;

10 – łącznik (czopuch); 11 – urządzenie grzewcze [12, s. 62].

Komin może być konstrukcją wolnostojącą lub elementem w budynku. Najczęściej jest

to konstrukcja  murowa,  betonowa  lub  metalowa.  Powinien  on  mieć  otwór  wyczystny
umieszczony poniżej podłączenia czopucha, szczelnie zamknięty, z zamknięciem wykonanym
z  niepalnego  materiału.  W  częściach  skośnych  komina  (w  przypadku  odchylenia  od  pionu)
powinny  znajdować  się  otwory  rewizyjne,  a  w  stopie  komina  odstojnik  kondensatu  wraz

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z odprowadzeniem skroplin. Połączenia elementów użytych do budowy komina muszą być
szczelne.

Tradycyjnym materiałem stosowanym na kominy była ceramika, a obecnie materiały

ceramiczne, to najczęściej elementy z szamotu kwasoodpornego lub specjalnie szkliwionej
i wypalanej ceramiki. Elementy te łączone są w obudowie komina za pomocą zapraw żaro-
i kwasoodpornych.

Stal kwasoodporna ma doskonałe cechy eksploatacyjne, takie jak: odporność na korozję,

niską  bezwładność  cieplną,  łatwość  montażu,  niewielką  wagę,  możliwość  dostosowania
do zmiennych  warunków  montażowych,  możliwość  wykonania  wewnętrznych  wykładzin
w istniejących,  nawet  krzywych  kominach,  przez  zastosowanie  specjalnych  przewodów
giętkich.
Lokalizacja i wyloty kominów

Przewody kominowe należy umieścić w ścianach wewnętrznych budynku. W razie

konieczności poprowadzenia ich w zewnętrznych ścianach budynku należy wykonać izolację
termiczną  chroniącą  je  przed  niskimi  temperaturami.  W  przypadku,  gdy  przewody  mają
przekrój  większy  niż  0,075 m²,  muszą  być  wydzielone  z konstrukcji  budynku.  Efektywna
wysokość  komina  –  różnica  wysokości  od  przerywacza  ciągu  do  wylotu  ponad  dach  –
w przypadku  kotłów  o  mocy  większej  lub  równej  35 kW  nie  może  być  mniejsza  niż  2,0 m.
W pozostałych przypadkach minimalna wysokość komina powinna wynosić 4,0 m.

Przewody kominowe powinny być prowadzone pionowo, jednak nie zawsze jest to

możliwe, gdyż należy ograniczyć liczbę kominów wyprowadzanych ponad dach. Dlatego na
odcinku nie dłuższym niż 2,0 m dopuszcza się odchylenia od pionu nie większe niż 30°.

Po otrzymaniu zezwolenia dopuszcza się odchylenie przewodów od pionu do 45°, pod

warunkiem umieszczenia na załamaniach przewodów, otworów rewizyjnych zamkniętych
szczelnymi drzwiczkami.

Wyloty kominów należy wyprowadzać ponad dach na wysokość co najmniej:

a) 0,60 m od poziomu kalenicy w przypadku dachów płaskich o nachyleniu połaci mniejszej

lub równej 12° niezależnie od ich konstrukcji, a także dachów o kącie większym niż 12°
o pokryciu łatwo zapalnym (rys. 3a i 3b);

b) 0,30 m od powierzchni dachu oraz w odległości co najmniej 1,0 m mierzonej w kierunku

poziomym od tej powierzchni w przypadku dachów stromych o kącie pochylenia połaci
większym niż 12° i pokryciu niepalnym (rys.3d).

Rys. 3. Usytuowanie wylotów kominów ponad dachem [15, s. 63].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy usytuowaniu kominów obok przeszkody, przy dachach wgłębionych, wyloty

powinny się znajdować co najmniej:
a) 0,30 m powyżej górnej krawędzi przeszkody w przypadku kominów usytuowanych

w odległości mniejszej niż 1,5 m od tej przeszkody;

b) na poziomie górnej krawędzi przeszkody w przypadku kominów usytuowanych

w odległości mniejszej lub równej 1,5 m i większej lub równej 3,0 m od przeszkody;

c) 0,30 m ponad płaszczyzną poprowadzoną pod kątem 12° w dół od poziomu przeszkody

w przypadku kominów usytuowanych w odległości większej lub równej 3,0 m i mniejszej
lub równej 10,0 m od tej przeszkody (rys. 3 c); natomiast w przypadku nadbudówek
na dachach, mansard wyloty kominów powinny znajdować się powyżej nadbudówek przy
zachowaniu wymienionych warunków.

W uzasadnionych przypadkach służby ochrony powietrza mogą zażądać podwyższenia

kominów.

Istnieje obowiązek trwałego znakowania systemu kominowego przez cechowanie lub

trwałym szyldem. Informacje o wyrobie muszą być zamieszczone na wszystkich certyfikatach
systemu odprowadzenia spalin zgodnie z wymaganiami normy.
Przewody kominowe w ścianie

Komin w ścianie wykonuje się w czasie wznoszenia budynku przez pozostawienie

w każdej warstwie cegieł wolnej przestrzeni o przekroju przewodu dymowego, albo muruje
się kanały z pustaków ceramicznych.

Pustaki do przewodów dymowych i spalinowych dzieli się na dwa typy:

−

P – bez bocznego otworu wlotowego,

−

PO – z bocznym otworem wlotowym.

Rys. 4. Pustaki ceramiczne do przewodów dymowych i spalinowych: a) typu P, b) typu PO [5, s.99].

Wytrzymałość na ściskanie pustaków typu P powinna wynosić co najmniej 4 MPa

(dla pustaków  typu  PO  wytrzymałości  na  ściskanie  nie  określa  się).  Nasiąkliwość  wagowa
pustaków  nie  może  przekraczać  18%.  Pustaki  po  5-krotnym  przetrzymywaniu  przez
2 godziny w temperaturze 250°C nie powinny wykazywać rys, pęknięć ani odprysków.
Pustaki  te  stosuje  się  do  budowy  przewodów  kominowych  w  ścianach  budynków,  aby
zwiększyć  gładkość  powierzchni  przewodów,  a  tym  samym  poprawić  warunki  przepływu
gazów spalinowych.

Komin składa się z jednego lub więcej przewodów dymowych. Najwłaściwsze jest

wykonywanie  przewodów  w  ścianie  nośnej  wewnętrznej.  Ściana  ta  jest  dostatecznie  gruba,
a jej  położenie  wewnątrz  budynku  zabezpiecza  przewód  dymowy  przed  przemarzaniem.
Przemarzanie  ścian komina zahamowuje ciąg i powoduje powstawanie plam na powierzchni
ściany.

Układanie cegieł w murach z kanałami musi być szczególnie staranne, ponieważ naprawa

źle wykonanych kanałów jest bardzo kłopotliwa, a często niemożliwa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do budowy kanałów dymowych i spalinowych należy używać cegły pełnej najlepszego

gatunku oraz kierujemy się zasadami:
a)  układać cegły na pełnych spoinach, gładko zatartych od wnętrza kanałów,
b)  stosować jak najmniej spoin pionowych w powierzchniach wewnętrznych kanałów,
c)  kanały prowadzić w ścianach wewnętrznych,
d)  każda spoina n-tej warstwy była przykryta pełną powierzchnią cegły n+1 warstwy,
e)  grubość  przegród  międzykanałowych  oraz  grubość  ścianek  zewnętrznych  murów

wewnętrznych nie powinna być mniejsza od ½ cegły,

f) cegły w przegrodach międzykanałowych wmurować, o ile jest to możliwe, choć jednym

końcem w prostopadle do nich położone ścianki zewnętrzne,

g) cegły ułamkowe powinny być układane gładkimi powierzchniami do wnętrza kanałów,
h) kanałów nie należy tynkować wewnątrz.

Rys. 5. Wiązanie cegieł w murze grubości 1½ cegły z kanałami o jednakowym przekroju [5, s.230].

Rys. 6. Wiązanie cegieł w murze grubości 1½ cegły z kanałami o różnym przekroju [5, s.230].

Rys. 7. Wiązanie cegieł w murze grubości 1½ cegły pogrubionym o ¼ cegły na odcinku długości 3½ cegły

z kanałami ½ x ¾ cegły [5, s.230].

Rys. 8. Wiązanie cegieł w murze grubości 1½ cegły z kanałami ½ x ¾ cegły bez zastosowania ćwiartek i

beleczek [5, s.230].

Rys. 9. Wiązanie cegieł w murze z kanałami w dwóch rzędach [5, s.231].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przewody kominowe nad ostatnim stropem i dachem wyprowadza się w postaci

kominów, w których cegły mogą być ułożone z wykorzystaniem wiązania pierścieniowego.
Wiązania te są proste, łatwe w wykonaniu i oszczędne ze względu na niewielką liczbę
przycinanych cegieł.

Rys. 10. Wiązanie pierścieniowe cegieł w kominie: a) z jednym kanałem, b) z dwoma kanałami, c) z trzema

kanałami [5, s.232].

Kominy wolnostojące murowane

Należy je murować z cegły i wtedy zasady wiązania cegieł są identyczne jak w kanałach

w murach ciągłych.

Rys.11. Wiązanie cegieł w wolnostojącym kominie murowanym o przekroju kanału 14 x 14 cm:

a) jednokanałowym, b) dwukanałowym, c) trzykanałowym [9, s.81].

Kominy z pustaków ceramicznych

Przewody z pustaków kominowych ceramicznych, silikatowych lub betonowych należy

obmurować pełną cegłą ceramiczną na grubość co najmniej ½ cegły.

Rys. 12. Przewody z pustaków ceramicznych dymowych obmurowane cegłą pełną [9, s.133].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obudowę wykonuje się z pustaków z betonu lekkiego. Ma ona przekrój kwadratu

(na jeden kanał) lub prostokąta (na dwa kanały). W obudowie prostokątnej należy umieścić
przewód dymowy lub spalinowy o przekroju okrągłym i prostokątny wentylacyjny.

Przewody kominowe wykonane są z ceramiki szlachetnej, kamionki lub szamotu.

Warstwę  izolacyjną  należy  wykonać  z  wełny  mineralnej  lub  w  postaci  pustki  powietrznej.
Elementami  dodatkowymi  są:  zakończenie  dolne  z  odprowadzeniem  spalin,  drzwiczki
rewizyjne,  wyczystka,  płyta  pod  obmurówkę,  czapka,  daszek.  Stawiane  są  one  na  złącza
zakładkowe i łączone zaprawą kwasoodporną.
Kominy z prefabrykatów

Gotowe kominy prefabrykowane stosuje się wyłącznie jako przyścienne, oddylatowane

od ścian konstrukcyjnych budynku lub wolnostojące. Z elementów prefabrykowanych
budujemy kanały spalinowe lub dymowe oraz zespolone kominy z kanałami wentylacyjnymi.

Kominy dymowe i spalinowe należy budować trójwarstwowo:

−

obudowę z pustaków wykonanych z betonu lekkiego i zwanych kształtką pierścieniową,

−

wkład kominowy z kamionki kwasoodpornej lub ceramiki szamotowej,

−

warstwę izolacji cieplnej wypełniającą wolną przestrzeń między wkładem a obudową.

W skład gotowego komina wchodzą też trójniki przyłączeniowe oraz wyczystka.

Wykonanie kominów z prefabrykatów:

−

kominy z gotowych elementów montuje się systemem składania dopasowanych do siebie
elementów,

−

wykonanie głowicy komina następuje poprzez tradycyjne obmurowanie lub nałożenie
gotowej części górnej,

−

przepisy bezpieczeństwa nakazują dokładne wykonanie obrębu cokołu komina, przejścia
przez dach, skrzywień i innych istotnych elementów,

−

wszystkie materiały budowlane powinny być wykonane z materiałów niepalnych,

−

kominy powinny być stabilne, dlatego należy je stawiać na własnym nośnym
fundamencie.

Rys. 13. Warstwy komina prefabrykowanego [3, s.257].

Kominy stalowe

Do produkcji kominów odprowadzających spaliny wykorzystuje się stale kwasoodporne

(minimalna grubość elementów 0,6 mm), natomiast w przypadku kominów dymowych
(wysokotemperaturowych) stale żaroodporne (minimalna grubość elementów 0,8 i 1,0 mm).
Jak wskazują wieloletnie doświadczenia, tylko te stale mają wymagane cechy eksploatacyjne.

Kominy stalowe kwasoodporne mogą być jedno- lub dwukanałowe.

−

Kominy jednokanałowe są budowane z elementów stalowych dwuściennych,
z umieszczonym

między ściankami ociepleniem.

Wewnętrzna rura ze stali

kwasoodpornej odprowadza spaliny z kotłów na gaz, olej oraz kominków i kotłów na
paliwo stałe. Rura zewnętrzna może być wykonana ze stali kwasoodpornej albo z blachy
aluminiowej lub stalowej lakierowanej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Stalowe  kominy  dwukanałowe  wykorzystywane  są  do  podłączania  kotłów  z  zamkniętą
komorą spalania. Rura wewnętrzna odprowadza spaliny, a przestrzenią między ściankami
jest  zasysane  do  kotła  powietrze  zewnętrzne.  Dzięki  takiemu  rozwiązaniu  nie  trzeba
wyprowadzać  komina  ponad  dach  –  rurę  powietrzno-spalinową  można  wyprowadzić
przez ścianę zewnętrzną domu. Jej  wyprowadzenie powinno się znajdować w odległości
nie mniejszej niż 0,5 m od okien i na wysokości co najmniej 2,5 m nad poziomem terenu.
Długość  rury  powietrzno-spalinowej  jest  ograniczona  i  nie  może  przekraczać  wartości
podanej przez producenta.

Kominy stalowe można montować wewnątrz lub na zewnątrz budynku. Ich zaletą jest

niewielki  ciężar,  dzięki  czemu  nie  wymagają  specjalnego  fundamentu –  można  je  mocować
uchwytami do ściany. Kolejne segmenty łączy się sposobem na wcisk lub obejmę zaciskową.
Co 2 do 3 m osadza się w ścianie dodatkowe uchwyty zapobiegające odchylaniu się komina
od  pionu.  W  stalowych  systemach  kominowych,  oprócz  elementów  prostych,  dostępne  są
kolanka, trójniki, wyczystki oraz segmenty wylotowe z daszkiem osłonowym.
Istnieją  też  próby  wprowadzania  na  rynek  instalacji  spalinowych  z  tworzyw  sztucznych.
Są one jednak niedozwolone i nie posiadają krajowych aprobat i dopuszczeń.
Kominy przebudowane

Zastąpienie starego pieca nowym kotłem wymaga przebudowy lub modernizacji komina.

Przebudowa  będzie  polegała  na  wyburzeniu  starego  komina  i  zastąpieniu  go  nowym
nowoczesnym  kominem,  natomiast  modernizacja  polega  na  zastosowaniu  odpowiedniego
wkładu kominowego  w  istniejącym  przewodzie kominowym.  W  przypadku, gdy  stary  kanał
nie  nadaje  się  do  remontu  można  zainstalować  komin  o  lekkiej  konstrukcji  usytuowany
wewnątrz budynku lub przy ścianie zewnętrznej ze stali (opisane powyżej).
Kominy fabryczne

Kominy są nieodzownym elementem każdego budynku oraz fabryki i zakładu

przemysłowego. Kominy przemysłowe wykonywane są, jako: kominy murowane (cegła
kominówka), żelbetowe, stalowe i zespolone. Kominy żelbetowe stawiane są w deskowaniach
przestawnych, ślizgowych lub przesuwnych.
Wyloty przewodów kominowych

W miejscu przejścia komina ponad dach jago ścianki pogrubiamy na całym obwodzie

i ewentualnie dodatkowo zabezpieczamy izolacją termiczną. Ponad dachem kominy możemy
od zewnątrz wyprawić tynkiem dwuwarstwowym zacieranym albo spoinujemy. Na wierzchu
komina wskazane jest abyśmy wykonali nakrywę betonową (czapkę), lekko zbrojoną, zatartą
z wierzchu zaprawą cementową. Wcześniej pod nakrywą umieszczamy izolację
przeciwwilgociową.

Rys. 14. Przeprowadzenie kominów przez dach: a) złe – występuje przemarzanie w kanale, brak izolacji pod

nakrywą betonową, b) i c) warianty poprawnego przeprowadzenia i wykonania detali [7, s.81].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ustalanie ilości robót

Ilość robót ustala się na podstawie obmiaru (dla robót już wykonanych) lub przedmiaru

(dla robót przewidzianych do wykonania).

Obmiar robót dokonywany jest zwykle przez majstra lub technika budowy w obecności

wykonawcy. Polega on na dokładnym wymierzeniu i obliczeniu – według przyjętych zasad –
robót wykonanych przez zespół lub indywidualnego robotnika. Zasady wykonywania
obmiaru dla każdego rodzaju robót są ujęte w Katalogach Nakładów Rzeczowych lub
Katalogach Norm Pracy.
Kalkulacja kosztu robót

Rzemieślnik pracujący na własne ryzyko musi umieć określić, czyli skalkulować koszt

wykonania  jednostek  rozliczeniowych  swoich  produktów.  Określenie  kosztu  wykonania
elementów  prac  budowlanych  sprowadza  się  do  określenia  potrzebnych  nakładów  na
robociznę,  materiały  i  pracę  sprzętu.  Pomocne  tu  będą  Katalogi  Nakładów  Rzeczowych
wydawane przez centralne urzędy i przeznaczone do kosztorysowania robót  budowlanych.

W celu skalkulowania kosztu robót należy w katalogu odszukać właściwą dla danych

robót tablicę, z której wypisuje się normy nakładów i mnoży je przez odpowiednią stawkę.
Będzie to:

−

dla robocizny – stawka za godzinę pracy odpowiednio wyszkolonego robotnika,

−

dla materiałów – cena jednostki wymienionych w tablicy materiałów,

−

dla sprzętu – cena pracy roboczogodziny wymienionego w tablicy rodzaju sprzętu.

Stawkę robocizny oblicza się w podany niżej sposób.

Podstawą jest stawka godzinowa pracy zasadniczej odpowiedniego robotnika

(czyli liczba  złotych,  którą  dany  robotnik  powinien  otrzymać  za  godzinę  pracy,  przed
potrąceniem podatku od wynagrodzeń osób fizycznych). Do stawki płacy zasadniczej  należy
doliczyć  dodatki  uzupełniające,  mające  pokryć  urlopy,  dodatki  stażowe  i  brygadzistowskie,
narzuty  na  podatek  od  płac  i  ubezpieczenia  społecznego  itp.  Stawki  te  ulegają  częstym
zmianom, dlatego do kalkulacji trzeba je przyjmować zawsze aktualne.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Z jakich elementów składowych wykonany jest komin?
2.  Z jakich materiałów buduje się komin?
3.  Jakie zasady obowiązują przy prowadzeniu przewodu kominowego?
4.  Jakie powinno być usytuowanie wylotu komina ponad dachem?
5.  Jakie zasady obowiązują przy murowaniu ścian z kanałami ?
6.  W jaki sposób układamy cegły nad ostatnim stropem i dachem?
7.  W jaki sposób wykonujemy przewody  z pustaków ceramicznych?
8.  Z jakich warstw zbudujesz komin z prefabrykatów?
9.  W jaki sposób wykonasz komin z prefabrykatów?
10.  W jaki sposób prawidłowo przeprowadzisz komin przez dach?
11.  W jaki sposób ustalisz ilość wykonanych robót?
12.  W jaki sposób wykonasz kalkulację poniesionych kosztów?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymuruj trzy warstwy ściany z cegły pełnej, na spoiny pełne, grubości 1½ cegły

z przewodami  kominowymi  z  trzema  kanałami  o  jednakowym  minimalnym  przekroju.
Do budowy  wykorzystaj  wzornik  drewniany,  który  powinieneś  przygotować  do  pracy  tak,
aby  nie  przywierała  do  niego  zaprawa.  Wewnętrzne  powierzchnie  kanałów  uszczelnij
zaczynem glinianym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3)  oszacować potrzebną ilość cegły i zaprawy cementowo-wapiennej do wykonania zadania,
4)  sprawdzić stan techniczny narzędzi koniecznych do wykonania zadania,
5)  wytrasować miejsce ustawienia ściany z przewodami kanałowymi,
6)  zabezpieczyć wzornik przed przywieraniem zaprawy,
7)  odmierzyć potrzebną ilość zaprawy cementowo-wapiennej,
8)  rozłożyć zaprawę na wytrasowanym miejscu,
9)  ułożyć pierwszą warstwę cegieł,
10)  wykonać przewody kanałowe z wykorzystaniem wzornika,
11)  wykonać kolejne warstwy ściany z kanałami,
12)  uszczelnić wnętrze kanału zaczynem glinianym,
13)  uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
14)  oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
15)  wykonać  prezentację  wykonanego  ćwiczenia  zwracając  uwagę  na  trudności,  które

wystąpiły w trakcie wykonywania ćwiczenia,

16) sformułować wnioski,
17) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cegły pełne,

−

wzornik drewniany,

−

zaprawa cementowo-wapienna,

−

zaczyn gliniany,

−

poziomnica,

−

młotek murarski,

−

kielnia,

−

przymiar liniowy,

−

pion,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 2

Wykonaj odcinek komina z dwoma przewodami dymowymi z pustaków ceramicznych.

Obmuruj go cegłą pełną na zaprawie cementowo-wapiennej na wysokość trzech pustaków.
Pamiętaj, aby spośród różnych pustaków ceramicznych wybrać właściwe. Rozlicz poniesione
koszty na wykonanie powyższego komina na wysokość kondygnacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3)  oszacować  potrzebną  ilość  pustaków  ceramicznych,  cegieł  i  zaprawy  cementowo-

wapiennej do wykonania zadania,

4) sprawdzić stan techniczny narzędzi koniecznych do wykonania zadania,
5) wytrasować miejsce ustawienia ściany z przewodami kanałowymi,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6)  wybrać odpowiednie czyli spalinowe pustaki ceramiczne,
7)  przygotować zaprawę murarską,
8)  wymurować kolejne warstwy komina,
9)  uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
10)  oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
11)  dokonać pomiaru wykonanych prac zakładając wykonanie ich na wysokość kondygnacji,
12)  rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt dla komina na wysokość kondygnacji,
13)  wykonać  prezentację  ćwiczenia  zwracając  uwagę  na  trudności,  które  wystąpiły  podczas

jego wykonywania,

14) sformułować wnioski,
15) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne pustaki ceramiczne,

−

cegła pełna,

−

zaprawa cementowo-wapienna,

−

zestaw narzędzi murarskich,

−

katalogi niezbędne do rozliczeń,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić elementy komina?



2) opisać

prawidłowy

sposób

prowadzenia

kanałów

kominowych

w ścianach?



3) podać zasady usytuowania kominów ponad dachem?



4) rozróżnić typy pustaków ceramicznych do przewodów dymowych

i spalinowych?



5) podać kilka zasad jakimi kierujemy się przy budowie kanałów z cegły

pełnej?



6) wymurować ścianę z kanałami stosując prawidłowy sposób wiązania

cegieł?



7) prawidłowo powiązać cegły w kominie?



8) wymurować przewody z pustaków ceramicznych?



9) podać zasady wykonania komina z prefabrykatów?



10) przedstawić rozwiązanie prawidłowego wyprowadzenia komina przez

dach?



11) wykonać obmiar robót przy budowie komina?



12) rozliczyć koszty poniesione na budowę komina?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Rodzaje przewodów kominowych

4.3.1. Materiał nauczania

Kanały w ścianach

Ściany z kanałami odprowadzającymi spaliny z pieców węglowych i gazowych oraz

wentylacyjnymi, należy wykonywać zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją projektową.

Kanały dymowe, spalinowe i wentylacyjne powinny mieć na całej wysokości, łącznie

z przejściami przez stropy i wieńce, jednakowy przekrój, nie mniejszy niż 14 x 14 cm (½ x ½
cegły wraz ze spoinami) lub przekrój okrągły o średnicy nie mniejszej niż 15 cm.
Wszystkie kanały powinny być szczelne, a elementy drobnowymiarowe murów (cegła pełna,
cegła  kominowa  lub  ceramiczne  pustaki  kominowe)  powinny  mieć  całkowicie  wypełnione
zaprawą  spoiny  pionowe  i  poziome.  Podłączenie  pieców  węglowych  lub  gazowych
za pomocą  rur  lub  kształtek  powinno  być  wykonane  szczelnie,  bez  zmniejszenia  przekroju
kanału dymowego lub spalinowego.
Kanały dymowe

Kanały dymowe służą do odprowadzania spalin z pieców grzewczych oraz trzonów

kuchennych  opalanych  drewnem  i  węglem.  Przewody  te  narażone  są  na  oddziaływanie
wysokich temperatur do 600°C.
Chwilowe  przegrzanie  przewodu  kominowego,  np.  w  przypadku  zapalenia  się  sadzy,  może
prowadzić  do  powstania  temperatury  1000°C.  Przewody  dymowe  można  wykonywać
z elementów o kwasoodporności nie niższej niż 95 %.

Kanały dymowe tylko w wyjątkowych wypadkach można prowadzić w ścianach

zewnętrznych (np. w ścianie szczytowej), ale muszą być wtedy odpowiednio ocieplone
niepalnym materiałem izolacyjnym i omurowane od strony zewnętrznej cegłą, wiążąc je
z murem podstawowym.

Do jednego kanału dymowego można włączyć nie więcej niż trzy piece pokojowe, pod

warunkiem, że:
a) piece znajdują się po jednej stronie budynku,
b) odległość między podłączeniami wynosi co najmniej 1,5 m.

Piece najwyższej kondygnacji powinny mieć własne kanały dymowe, jeżeli wysokość

kanału jest mniejsza niż 5 m.
Każdy trzon kuchenny i piec kąpielowy węglowy powinien mieć oddzielny kanał dymowy.

Otwory wlotowe do kanałów dymowych łączy się z trzonami kuchennymi i piecami

ogrzewczymi za pomocą kształtek ceramicznych, kominowych lub żeliwnych, albo rur
z blachy stalowej o grubości co najmniej 2 mm. Każda z tych kształtek powinna być
nachylona ku dołowi, w kierunku pieca.

Kanały dymowe muszą być sprowadzone do piwnicy i na wysokości 1,0 do 1,2 m

od posadzki piwnicy powinny być zaopatrzone w stalowe drzwiczki rewizyjne umożliwiające
czyszczenie przewodów z sadzy.
Kanały spalinowe

Kanały spalinowe odprowadzają spaliny z pieców opalanych gazem i/lub ropą.

Na przewody tych kanałów działają temperatury do 300°C.

Podłączenie piecyków gazowych do zbiorczych kanałów spalinowych jest identyczne jak

dla kanałów wentylacyjnych. Odległość między wlotem spalin i miejscem włączenia kanału
bocznego do kanału zbiorczego powinna wynosić dwie kondygnacje. Piece ostatnich dwóch
kondygnacji powinny mieć kanały indywidualne, wyprowadzone ponad dach.

Otwory wlotowe do kanałów spalinowych należy połączyć z piecami gazowymi za

pomocą szczelnie połączonych rur z blachy ocynkowanej o długości najwyżej do 2,0 m,
w tym odcinek pionowy nad przyborem nie powinien być krótszy niż 22 cm. Zmiany
kierunków powinny mieć łagodne łuki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Ściana murowana z kanałami dymowymi i wentylacyjnymi: a) przekrój podłużny z pokazaniem wlotów

i wylotów kanałó dymowych, spalinowych i wentylacyjnych, b) przekrój poprzeczny z pokazaniem podłączenia

pieców kaflowych i pokojowych [6, s.42]

Kanały wentylacyjne

Kanały wentylacyjne służą do odprowadzenia z pomieszczeń zużytego powietrza.

Wykonuje się je w budynkach wentylowanych grawitacyjnie o wysokości do 11 kondygnacji
oraz wentylowanych mechaniczne w budynkach powyżej 11 kondygnacji.

Zgodnie z przepisami, każda kuchnia, ubikacja i łazienka oraz garaż muszą mieć

wbudowany kanał wentylacyjny. Do jednego kanału wentylacyjnego grawitacyjnego można
podłączyć tylko jedno pomieszczenie. Opuszczanie kanałów wentylacyjnych do piwnicy nie
jest zalecane.

Wloty do przewodów wentylacji grawitacyjnej powinny:

a)  mieć powierzchnię o 50 % większą od przekroju przewodu,
b)  być usytuowane w odległości nie przekraczającej 15 cm od sufitu do ich górnej krawędzi,
c)  być zaopatrzone w kratki osadzone w ścianie.

W budynkach wysokich liczba kanałów wentylacyjnych przekraczałaby pojemność

ściany  przy  kuchniach,  ubikacjach  i  łazienkach,  dlatego  stosowano  wentylację  zbiorczą.
W tym  systemie  wentylacji  był  jeden  przewód  przez  całą  wysokość  budynku,  do  którego
za pośrednictwem  indywidualnych  kanałów  podłączone  były  pomieszczenia  z  co  drugiej
kondygnacji.  Dwie  ostatnie  kondygnacje  od  góry  powinny  mieć  indywidualne  kanały
wyprowadzone  ponad dach.  Kanały  wentylacji  zbiorczej  były wykonywane z prefabrykatów
o wysokości kondygnacji. Obecnie wentylacji zbiorczej nie stosuje się.

Wyloty kanałów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych powinny być wyprowadzone

ponad dach zgodnie z obowiązującymi przepisami.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Wyloty kanałów w jednym kominie [6, s.45].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Które z kanałów odprowadzają produkty spalania opału stałego?
2.  Które z kanałów odprowadzają produkty spalania oleju i gazu?
3.  Które z kanałów pełnią funkcje wymiennika powietrza w pomieszczeniach?
4.  Jakie zasady obowiązują przy podłączaniu urządzeń grzewczych do kanałów?
5.  Które z pomieszczeń podlegają obowiązkowi wentylowania poprzez kanały?
6.  Czym różnią się wyloty kanałów dymowych i wentylacyjnych w kominie?
7.  Jak rozpoznać przebieg przewodów kominowych w ścianie?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz od nauczyciela dokumentację projektową budynku, w którym przebywasz.

Rozpoznaj przebiegające w nim przewody kominowe oraz rozpoznaj i zaznacz na ścianie
wskazanego przez nauczyciela pomieszczenia przebieg tych przewodów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z dokumentacją projektową budynku,
2)  rozpoznać zaznaczone przewody kominowe,
3)  wskazać przebieg przewodów kominowych,
4)  wskazać w odpowiednim pomieszczeniu ścianę, w której są przewody kominowe,
5)  ostukać ścianę aby wskazać przebieg przewodów kominowych,
6)  zaznaczyć na ścianie przebieg przewodów kominowych,
7)  określić rodzaj przechodzących w ścianie przewodów kominowych,
8)  wykonać prezentację ćwiczenia i wskazać ewentualne trudności,
9)  sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja projektowa budynku.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj przedstawione na rysunku rodzaje przewodów. Zaznacz posługując się

kolorowymi mazakami: przewód wentylacyjny kolorem niebieskim, przewód spalinowy
kolorem żółtym, przewód dymowy kolorem czerwonym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze schematami przygotowanymi na stanowisku,
2) zamalować na schemacie przewód wentylacyjny kolorem niebieskim,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  zamalować na schemacie przewód spalinowy kolorem żółtym,
4)  zamalować na schemacie przewód dymowy kolorem czerwonym.
5)  uzasadnić swoją decyzję.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunki (schematy) przekroi przez poszczególne przewody kominowe,

−

mazaki koloru: niebieski, żółty, czerwony.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić elementy poszczególnych kanałów?



2) rozróżnić poszczególne kanały na podstawie rysunku?



3) opisać funkcje podstawowych elementów kanałów?



4) rozróżnić kanały wentylacyjne u wylotu komina?



5) rozpoznać przebieg przewodów kominowych przez ostukiwanie?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Odprowadzanie spalin

4.4.1. Materiał nauczania

Przy odprowadzaniu spalin z jednego lub dwóch pieców węglowych łączonych

do wspólnego  przewodu  albo  z  jednego  pieca  gazowego  kąpielowego  wymiary  przewodu
powinny  wynosić  14  x  14 cm  dla  przekroju  kwadratowego  lub  15 cm  dla  kołowego.
Dopuszcza  się  przewody  o średnicach  mniejszych  na  przykład  12 cm,  których  zastosowanie
wynika z nowych technologii i postępu w technice spalania. Średnicę przekroju należy dobrać
do odpowiedniego typu paleniska i przewidywanej jego mocy.

Wymiary przekroju poprzecznego kanałów spalinowych dostosowuje się do:

−

przewidywanej ilości odprowadzanych spalin,

−

liczby i wielkości połączonych z przewodem palenisk,

−

wysokości przewodu,

−

różnicy temperatur spalin i powietrza zewnętrznego.

Jedynie zewnętrzne trzony kominów można wykonywać z cegieł ceramicznych klasy
nie mniejszej niż 20, na zaprawie cementowo-wapiennej lub cementowej marki nie niższej
niż 3.

Wewnętrzne powierzchnie przewodów spalinowych powinny być wykonane z:

−

szamotu,

−

stali nierdzewnej,

−

specjalnego szkła.

Czopuch

Piece niezależnie od ich mocy muszą być połączone z kanałem spalinowym łącznikiem

zwanym czopuchem. Długość czopucha nie może przekroczyć 25 % wysokości komina i być
większa niż 7,0 m. Czopuchy należy tak konstruować aby miały, jak najmniej załamań
i łuków, a także żeby były możliwie najkrótsze od kotła do komina.

Rys. 17. Nieprawidłowe i prawidłowe podłączenie czopucha do kanału [18].

W przypadku pionowego wylotu spalin z kotła, należy zastosować pionowy odcinek

czopucha o długości co najmniej 22 cm, odcinek poziomy czopucha między kominem
a kotłem powinien mieć minimalny spadek 5 % w kierunku kotła. Zmiana kierunku czopucha
powinna się dokonywać pod kątem 90 ° i 135 °. Na wszystkich załamaniach czopucha należy
montować otwory rewizyjne wyczystne. W czopuchu powinien być wykonany otwór
sondażowy o średnicy 10,0 mm oddalony od miejsca włączenia kotła o równowartość dwóch
średnic czopucha.
Wszystkie kotły z palnikiem inżektorowym muszą być wyposażone w przerywacz ciągu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W pomieszczeniu kotłowni dopuszcza się podłączenie kilku kotłów do wspólnego

czopucha pod warunkiem, że:
a.) zostanie zastosowany wspólny skrzyniowy przerywacz ciągu - czujnik zaniku ciągu

zamontowany w przerywaczu winien wyłączać wszystkie kotły zespołu,

b.) kotły wraz z przerywaczami ciągu będą podłączone do wspólnego czopucha, a czujniki

zaniku ciągu zostaną połączone szeregowo, tak aby zakłócenie ciągu któregokolwiek
z kotłów powodowało wyłączenie całego zespołu,

c.) łącząc kilka kotłów z palnikami nadmuchowymi, będą one podłączone do komina

spalinowego bez przerywacza ciągu, a przewód spalinowy będzie miał powierzchnię
przekroju równą lub większą od sumy przekrojów poszczególnych jednostek kotłowych.

Uzbrojenie kominów

Komin powinien być wyposażony w następujące elementy:

−

otwór  wyczystny  umieszczony  poniżej  podłączenia  czopucha.  Dolna  krawędź  otworu
wyczystnego  usytuowanego  w  pomieszczeniu,  w  którym  znajduje  się  kocioł  powinna
znajdować się 30 cm  nad podłogą. Otwór wyczystny powinien  być szczelnie zamknięty,
zamknięciem wykonanym z niepalnego materiału,

−

w częściach skośnych komina (w przypadkach odchylenia od pionu) powinny być
wykonane otwory rewizyjne, krawędzie w miejscach przejścia lica pionowego w skośne
powinny być zabezpieczone przed obtłukiwaniem,

−

w stopie komina powinien znajdować się odstojnik kondensatu wraz z odprowadzeniem
skroplin na zewnątrz,

−

połączenia elementów użytych do budowy komina muszą być szczelne w zakresie
maksymalnego ciśnienia spalin. Niedopuszczalne jest wykonywanie połączeń elementów
w stropach,

−

miejsce włączenia czopucha do komina powinno być wykonane za pomocą szczelnej
niepalnej rozety.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Jakie czynniki mają wpływ na dobór przekroju przewodu spalinowego?
2.  Jakie optymalne przekroje przewidują przepisy?
3.  Z  jakich  materiałów  wykonasz  wewnętrzne  powierzchnie  przewodu  odprowadzającego

spaliny z kotłowni?

4.  Jaki element nosi nazwę „czopuch” ?
5.  Jakie powinny być wymiary czopucha?
6.  Czy można podłączyć kilka kotłów do jednego czopucha?
7.  Jakie elementy przewodu spalinowego zaliczysz do jego uzbrojenia?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj podłączenie pieca do przewodu spalinowego za pomocą czopucha. Twoim

zadaniem jest wykonanie prawidłowego podłączenia z uwzględnieniem właściwej długości
czopucha, załamań i miejsc łączeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3)  zapoznać się z instrukcją producenta czopucha,
4)  wykonać sprawdzenie stanu technicznego czopucha,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5)  sprawdzić miejsca podłączeń czopucha,
6)  sprawdzić przekrój czopucha,
7)  sprawdzić długość czopucha,
8)  wykonać prawidłowy montaż czopucha,
9)  sprawdzić szczelność miejsc podłączenia czopucha w piecu i w kanale dymowym,
10)  sprawdzić funkcjonowanie czopucha,
11)  uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
12)  oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
13)  wykonać prezentację ćwiczenia zwracając uwagę na trudności, które wystąpiły w trakcie

jego wykonywania,

14) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

czopuch z kompletem akcesoriów podłączeniowych,

−

zaprawa ogniotrwała,

−

instrukcja producenta czopucha,

−

zestaw narzędzi do montażu i zestaw przyrządów pomiarowych,

−

sprzęt do sprawdzenia ciągu,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 2

Narysuj dwa przewody spalinowe od pieca do komina. Jeden z nich na odcinku 1 metra

odchylony jest od pionu o 30 °, a drugi o 40 °. Wszystkie elementy uzbrojenia zaznacz
kolorem czerwonym. Uzasadnij, dlaczego w ten sposób poprowadziłeś swoje przewody?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  rozplanować elementy rysunków na arkuszu,
3)  narysować przewód spalinowy z odchyleniem od pionu o 30°,
4)  narysować przewód spalinowy z odchyleniem od pionu o 40°,
5)  zaznaczyć kolorem elementy uzbrojenia przewodów,
6)  wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia,
7)  uzasadnić sposób prowadzenia narysowanych przewodów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

blok techniczny formatu A4,

−

przybory kreślarskie,

−

zestaw norm.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podać przekroje kanałów dymowych dopuszczonych przez wymagania
techniczne oraz normy przy podłączaniu pieców węglowych?



wymienić materiały stosowane do wykonania wewnętrznych warstw
przewodów spalinowych?



opisać elementy czopucha?



podać kilka zasad obowiązujących przy wykonywaniu czopucha?



wymienić elementy uzbrojenia przewodu spalinowego?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.1. Przekroje kanałów spalinowych

4.5.1. Materiał nauczania

Kanały mogą mieć przekrój kołowy, kwadratowy lub prostokątny. Rozwój nowoczesnej

techniki grzewczej sprawił, że dobór przekroju komina wynika z przepisów i obowiązujących
standardów.  Piec,  łącznik  oraz  komin  są  elementami,  które  muszą  być  do  siebie  idealnie
dopasowane.  Wymiary  przewodu  spalinowego: długość  i  przekrój  poprzeczny,  powinny  być
dobrane  w  zależności  od  rodzaju  i  mocy  kotła.  Długość  komina  w  istniejących  budynkach
przedstawiany jest jako odległość od paleniska do wylotu ponad dach.
Przy  obliczeniach  kominów  należy  wziąć  pod  uwagę:  wpływ  klimatu,  wiatr,  ciśnienie
atmosferyczne,  wszelkiego  rodzaju  nieszczelności  instalacji  kominowej,  temperaturę  spalin
różną od wyliczonej wywołaną powyższymi wpływami.
Wysokość komina możemy wyliczyć z wzoru na siłę ciągu komina:

9,81H

−

gdzie :
h - wysokość komina w [m],
H - siła ciągu kominowego w [Pa],
Y

, Y

ciężar właściwy powietrza i spalin.

Do wyliczenia przekroju poprzecznego komina możemy użyć starszego, mniej dokładnego
wzoru Redtenbachera:

2,6Q

⋅

gdzie:
A - przekrój komina,
Q - wydajność cieplna kotła [kW],
n - współczynnik liczbowy zawarty w przedziale 900 do 1880 (drewno 900, gaz, olej 1800,

koks 1600),

H - wysokość komina w [m].

Obecnie dla nowoczesnych wysokosprawnych palenisk przekrój komina oblicza się

z przepływu spalin

[kg/s]

1000

0,65Q

0,5

otrzymując znacznie mniejsze przekroje.

Wzór na przepływ spalin:

1000

0,65Q

0,5

gdzie: Q - moc kotła [kW]
oraz

⋅

gdzie:
Y - ciężar własny spalin w kg/m³, dla gazu 1,27 [kg/m³],
A - przekrój poprzeczny komina w [m³],
V - prędkość strumienia mierzona anemometrem w [m/s].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tradycyjne metody obliczania, na przykład na podstawie wzorów Redtenbachera czy

Sandera  są  nadal  aktualne,  jednak  prawdziwą  rewolucję  sprawiły  firmy  zajmujące  się
techniką  kominową.  Zostały  opracowane  nowoczesne  diagramy  i  programy  komputerowe,
które  umożliwiają  precyzyjne  i  dokładne  dobranie  komina.  Właściwy  przekrój  komina
stanowi  podstawę  i  przesłankę  do  nienagannego  działania  instalacji  odprowadzania  spalin.
Jest  on  zależny  od  wielu  czynników,  jak:  rodzaj  paliwa,  rodzaj  kotła,  wysokość  efektywna
komina, rodzaj ocieplenia itp.

Odpowiedni przekrój komina zapewnia konieczne ciśnienie wyporu w urządzeniu

grzewczym oraz odprowadzenie gazów na zewnątrz przez dach przy podciśnieniu w kominie.
Przebieg  ciśnienia  na  wylocie  spalin  z  kotła  w  zależności  od  przekroju  komina  przedstawia
diagram,  który  pokazuje  jak  przy  dużej  średnicy  komina  pojawia  się  relatywnie  małe
podciśnienie  na  wylocie  spalin  z  kotła,  ponieważ  gazy  spalinowe  znacznie  się  schładzają.
Przy  malejącej  średnicy  wzrasta  podciśnienie,  gdyż  siła  wyporu  jest  większa  w  następstwie
niewielkiego oziębienia gazów wylotowych. Podciśnienie osiąga swą najwyższą wartość tam,
gdzie przy malejącym przekroju siły wyporu i oporów przepływów utrzymują równowagę.

Całkowity zakres przekroju można podzielić na trzy obszary:

−

Zakres nadwymiarowych przekrojów, w którym w większości występuje wystarczający
ciąg kominowy, ale powstają problemy poprzez zbyt mocne oziębienie gazów
wylotowych.

−

Obszar planowanego komina, w którym osiągane są optymalne warunki ciągu
i temperatury.

−

Zakres nadciśnienia, który jest niedozwolony w kominach tradycyjnych ze względów
bezpieczeństwa i ryzyka wydostania się gazów spalinowych z kominów.

Rys. 18. Dobór średnicy komina dla pieca z paleniskiem atmosferycznym [18].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Dobór średnicy komina dla strumienia spalin o temperaturze od 100 do 140°C [18].

Nieprawidłowo zwymiarowany komin może spowodować:

−

dodatkowe zużycie energii,

−

zwiększone osadzanie sadzy na ściankach komina,

−

niepoprawne działanie pieca,

−

powstawanie dużych ilości kondensatu,

−

nieprawidłowy ciąg, a wręcz zanik ciągu.

Aby uniknąć tego typu problemów należy zaprojektować prawidłowo komin.

Jedną

z najprostszych  metod  jest  skorzystanie  z  gotowych  diagramów  do  obliczania  średnic.  Przy
ich  stosowaniu  należy  jednak  pamiętać,  że  zostały  one  opracowane  dla  określonych  założeń
tzn.  oporności  przewodzenia,  chropowatości  ścianki  wewnętrznej  komina,  zapotrzebowania
na  ciąg,  długości  łącznika  itp.  Jeżeli  do  tego  znamy  jeszcze  podstawowe  dane  dotyczące
paliwa,  pieca  i  efektywnej  wysokości  projektowanego  komina,  to  wyznaczenie  średnicy  nie
jest  żadnym  problemem.  Inną  metodą  wyznaczania  przekrojów  są  programy  komputerowe,
które  praktycznie  w  sposób  nieograniczony  można  wykorzystywać  przy  doborach  średnic
i opracowywaniu  koncepcji  instalacji  kominowej.  Umożliwiają  one  wykorzystanie  bogatej
bazy z parametrami pieców i różnymi rodzajami kominów.

Minimalny wymiar przewodów murowanych wynosi:

−

14 x 14 cm dla przewodów murowanych z cegły lub co najmniej 14 x 20 cm, gdy nie
można zapewnić efektywnej wysokości komina,

−

o średnicy 15 cm (lub odpowiednio o średnicy 18 cm) dla przewodów murowanych
z pustaków kominowych,

−

o średnicy 12 cm dla przewodów, w których stosuje się wkłady stalowe.
W przypadku kominków minimalne wymiary przewodów zależą dodatkowo od wielkości

paleniska i przy zachowaniu efektywnej wysokości przewodu wynoszą:

−

14 x 14 cm lub średnica 15 cm, gdy otwór paleniska jest mniejszy niż 0,25 m²,

−

14 x 20 cm lub średnica 18 cm, gdy otwór paleniska jest większy niż 0,25 m².
W praktyce często projektuje się komin 20 x 20 cm, a następnie dobiera wkład

o odpowiedniej średnicy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Jaki kształt przekroju powinien mieć przewód kominowy?
2.  Jakie są minimalne przekroje przewodów kominowych?
3.  Jakie poznałeś metody obliczania przekrojów przewodów kominowych?
4.  Która z metod jest obecnie najczęściej stosowana?
5.  Jakie elementy musisz wziąć pod uwagę chcąc obliczyć przekrój komina?
6.  Z jakiego wzoru możesz obliczyć wysokość komina?
7.  Jakich informacji udzielają Ci rysunki 18 i 19?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz przekrój poprzeczny komina, korzystając z wybranego wzoru. W obliczeniach

korzystaj z informacji podanych dla konkretnego proponowanego przez nauczyciela
rozwiązania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  wypisać znane wzory na obliczanie przekroju komina,
3)  zapoznać się z informacjami przedstawionymi przez nauczyciela,
4)  przyjąć rodzaj pieca i sposób odprowadzania jego produktów spalania,
5)  zapisać parametry wybranego rozwiązania,
6)  wybrać odpowiedni wzór,
7)  wykonać obliczenia,
8)  sprawdzić rozwiązania z zaleceniami normowymi,
9)  wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

parametry przykładowych kotłów grzewczych,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

normy.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj przekrój komina dla wybranego pieca grzewczego korzystając z dostępnego

programu komputerowego. Nauczyciel poda Ci niezbędne parametry pieca i program
komputerowy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dostępnym programem komputerowym,
3)  wybrać rodzaj pieca i sposób odprowadzania jego produktów spalania,
4)  zapisać parametry wybranego rozwiązania,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5)  zastosować program komputerowy do zaprojektowania przekroju komina,
6)  odczytać i zapisać rozwiązanie,
7)  wydrukować rozwiązanie,
8)  wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z właściwym oprogramowaniem,

−

program komputerowy do projektowania kominów,

−

drukarka.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wybrać najlepszy kształt przekroju przewodu kominowego?



2) podać minimalne wymiary przekroju przewodu kominowego?



3) wskazać

najlepszy

sposób

obliczania

przekroju

przewodu

kominowego?



4) wymienić elementy jakie należy wziąć pod uwagę przy doborze

przekroju przewodu kominowego?



5) zapisać któryś ze wzorów do projektowania komina?



6) obsłużyć program komputerowy do projektowania komina?



7) omówić diagram służący do doboru średnicy komina?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Wkłady kominowe

4.6.1.Materiał nauczania

Wkłady kominowe służą do odprowadzania produktów spalania z urządzeń grzewczych

oraz do modernizacji kominów murowanych. Przeznaczone są do montowania w istniejący
komin ceramiczny, aby zabezpieczyć go przed niszczącym działaniem kwaśnego kondensatu
jaki powstaje przy spalaniu gazu lub oleju opałowego. Stosowane są w systemach z kotłami
opalanymi paliwem gazowym, olejowym i stałym.

Elementy wkładu kominowego:

−

rura,

−

trójnik,

−

kolanko,

−

redukcja,

−

wyczystka,

−

odskraplacz,

−

końcówka wylotowa.
Produkowane są wkłady stalowe (sztywne oraz giętkie) i ceramiczne. Wkład kominowy

dobieramy w zależności od rodzaju spalanego paliwa. Giętkie najbardziej przydają się
podczas remontów. Sztywne (ceramiczne i stalowe) zestawiamy z rur zakończonych z jednej
strony kielichowo.

Rys. 20. Schemat wkładu kominowego kwasoodpornego [18].

Kominy ceramiczne z wkładami muszą mieć zapewnione przewietrzanie, aby uniknąć tak
zwanego „pocenia” na zewnątrz.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczenia.

1.  Jakie jest przeznaczenie wkładów kominowych?
2.  Z jakimi piecami współpracują wkłady kominowe?
3.  Z jakich elementów zbudowane są wkłady kominowe?
4.  Od czego zależy dobór wkładu kominowego?
5.  Jakie wkłady są najbardziej przydatne w czasie remontów?
6.  Jakie kominy z wkładami muszą być przewietrzane?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Od nauczyciela otrzymałeś schemat wkładu kominowego z zaznaczonymi za pomocą

cyfr elementami. Przygotowane są też kartki z nazwami poszczególnych elementów
opisanych za pomocą liter.
Dobierz odpowiednie litery do cyfr.
A - rura ; B - łącznik ; C - daszek; D – drzwiczki; E – pokrywa;
F – trójnik; G – wyczystka; H – zbiornik na kondensat.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się ze schematem,
3)  zapoznać się z napisami na przygotowanych karteczkach,
4)  wstępnie dobrać podpisy,
5)  skonsultować się z nauczycielem,
6)  ostatecznie dopasować podpisy do schematu,
7)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8)  schemat wkleić do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek schematu,

−

karteczki z napisami.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić przeznaczenie wkładu kominowego?



2) podać w jakich piecach stosujemy wkłady kominowe?



3) wymienić elementy wkładu kominowego?



4) wyróżnić elementy wkładu kominowego?



5) wskazać właściwy wkład kominowy do robót remontowych?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Odprowadzanie kondensatu z kominów

4.7.1. Materiał nauczania

Powstawanie kondensatu

Kondensatem nazywamy szkodliwe dla komina substancje osadzające się w jego

wnętrzu. Spaliny składają się z dwutlenku węgla (CO

), dwutlenku siarki (SO

), tlenków

azotu (NO

) i pary wodnej przy oleju 7 %, przy gazie 14 %, co powoduje powstanie

dodatkowego  kondensatu  jako  szkodliwego  kwasu  o  małym  stężeniu.  W  postaci  lotnej  te
produkty  są  nieszkodliwe  dla  komina,  lecz kiedy  przy  temperaturze  około  50 °C  skrapla  się
para wodna, w kominie zachodzi reakcja chemiczna, w wyniku której spaliny  zamieniają  się
w kwasy. Kwasy te powodują zawilgocenie i rozkład komina (komin zostaje „zasadzony”).
„Zasadzony”  komin  jest  wtedy,  gdy  kondensat  wraz  ze  szkodliwymi  substancjami  (kwas,
sadza,  itd.)  pozostaje  na  ściankach  komina,  przechodzi  wilgocią  i  gorzej  izoluje  ciepło,
a z czasem  jeszcze  więcej  kondensatu  osiada,  co  powoduje  ciemnobrązowe  przebarwienie
o brzydkim zapachu na zewnętrznej stronie komina, które przesuwa się od góry do dołu.
Zjawiska tworzenia się kondensatu nie da się uniknąć.
Usuwanie kondensatu

Kondensat spływa po wewnętrznej stronie przewodu kominowego aż do podstawy

fundamentowej, gdzie zbiera się i zostaje odprowadzony do pojemnika ekologicznego
i w nim zostaje zneutralizowany i odprowadzony do systemu ściekowego.

Szkodliwe działanie kondensatu możemy ograniczyć przy zastosowaniu rur dymowych

ceramicznych lub metalowych, pod warunkiem:
a) rura dymowa powinna być wewnątrz gładka (nie pochłaniająca) i możliwie glazurowana

(nie podatna na wilgoć):

−

strumień spalin trafia na mniejszy opór,

−

kondensat może szybciej spływać,

b) średnica rury dymowej musi być dostosowana do ilości i natężenia spalin z paleniska:

−

średnica za mała, to spaliny uchodzą wolno i szybko się ochładzają,

−

średnica za duża, to spaliny ochładzają się za szybko,

c) kształt przekroju sprzyja odpływowi spalin:

−

korzystne są rury o przepływowym okrągłym bądź prostokątnym z zaokrąglonymi

narożami profilu,

d) rura dymowa powinna mieć cienkie ścianki i minimalną rozszerzalność:

−

cienkie ścianki lepiej się rozgrzeją i komin lepiej ciągnie,

−

minimalne rozszerzanie, by nie powstawały rysy w powłoce zewnętrznej i spoinach

(dodatkowo stosuje się elastyczną koszulkę spoinową w głowicy komina),

e) dolna wentylacja powłoki izolacyjnej:

−

pozwala uniknąć zawilgocenia powłoki izolacyjnej.

Rys. 21. Przykład odprowadzania kondensatu przy dolnej wentylacji [3, s.261].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 22. Pojemnik ekologiczny do kondensatu.

Rys. 23. Przekrój komina ze spływającym kondensatem

[3, s.259]

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Jak powstaje kondensat?
2.  Czy kondensat jest szkodliwy dla komina?
3.  Co rozumiesz przez pojęcie „zasadzony komin” ?
4.  Jaki wpływ na komin ma zasadzenie?
5.  W jaki sposób usunąć kondensat?
6.  W jaki sposób można zmniejszyć zły wpływ kondensatu na komin?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się planszą przekroju komina i pojemnika na kondensat, wypisz w punktach

jakie kolejne cykle przechodzi kondensat. Zacznij od opisu tworzenia się kondensatu,
a zakończ na wyprowadzeniu zneutralizowanego kondensatu z pojemnika na kondensat.
Kolejne punkty zaznacz na schemacie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się ze sposobem powstawania kondensatu,
3)  zapoznać się z planszą przekroju komina i pojemnika na kondensat,
4)  opisać sposób tworzenia się kondensatu,
5)  opisać sposób przemieszczania się kondensatu w przewodzie komina,
6)  wyróżnić kolejne etapy powstawania i przemieszczania się kondensatu,
7)  wskazać miejsca na rysunku przekroju komina przemieszczania się kondensatu,
8)  opisać sposób odprowadzenia kondensatu do pojemnika,
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10)  rysunki wkleić do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek przekroju komina i pojemnika kondensatu,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) omówić jak powstaje kondensat?



2) opisać wpływ kondensatu na komin?



3) opisać drogę kondensatu na schemacie?



4) wyjaśnić co dzieje się z kondensatem po wypłynięciu z komina?



5) podać kilka przykładów w jaki sposób można ograniczyć wpływ

kondensatu na komin?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Urządzenia regulujące ciąg kominowy

4.8.1. Materiał nauczania

Ciąg kominowy

Ciąg kominowy powstaje w wyniku różnicy gęstości ciepłego powietrza wewnątrz

przewodu kominowego i chłodnego powietrza na zewnątrz. Jest to ruch spalin lub dymu
od dołu komina, w kierunku jego wylotu, który wynika z tego, iż ciepłe powietrze jest lżejsze
od zimnego.

Mieszanka gazów, powstająca przy spalaniu, jest gorąca, a więc lżejsza od zimnego

powietrza na zewnątrz. Dlatego na ciepłe spaliny oddziaływuje siła ciągu i unosi je w kominie
do góry. Wznoszące się spaliny przyciągają do paleniska powietrze z zewnątrz i dostarczają
tym samym powietrza potrzebnego do dalszego spalania. Napływające zimne powietrze
poprzez proces spalania ogrzewa się i wznosi do góry, itd. Ta cyrkulacja, to ciąg kominowy.
Proces ten ma decydujące znaczenie dla właściwego funkcjonowania komina.

Rys. 24. Ciąg komina [3, s.254].

Można stwierdzić, że:

a)  im wyższa temperatura spalin, tym lepszy ciąg,
b)  im wyższy komin, tym lepszy ciąg,
c)  im mniejsze przeszkody dla spalin w kominie, tym lepszy ciąg.

Przykładowe wartości ciągu, to:

−

1 do 15 Pa dla kotłów gazowych i olejowych,

−

do 40 Pa dla urządzeń grzewczych na paliwa stałe.

Temperatura spalin przy paliwie stałym na wylocie wynosi około 200°C, przy oleju około
40°, a przy gazie około 30°C, powoduje znaczne obniżenie ciągu.
Polepszenie ciągu kominowego

Aby polepszyć ciąg, należy wykorzystać wszelkie możliwości techniczne i tak, np.:

a) aby spaliny nie ochładzały się w wyższych partiach komina, można lepiej go izolować,
b) aby spaliny uchodziły bez przeszkód z komina na zewnątrz, dobieramy materiały

zapewniające gładkość wewnętrznej stronie komina,

c) aby szkodliwe substancje jak najszybciej zostały usunięte z komina, wysączamy

i wybieramy kondensat.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Efektywna wysokość komina

Ciąg będzie prawidłowy, jeżeli komin nie będzie niższy od tzw. efektywnej wysokości

komina. „Efektywna wysokość komina”, to odległość między ostatnim przyłączem a ujściem
komina. Dla centralnego ogrzewania minimalna wysokość efektywna wynosi 4 metry.

Rys. 25. A) Efektywna wysokość dla centralnego ogrzewania,

B) Efektywna wysokość dla większej ilości palenisk [3, s.258].

Dla większej ilości palenisk minimalna wysokość efektywna wynosi 5 metrów.

Wpływ wiatru na ciąg

Ujście komina musi znaleźć się w strefie wolnego przepływu powietrza. Wiatr

w zależności  od  tego,  jak  podchodzi  do  ujścia  komina,  może  go  wzmocnić,  osłabić  lub
zakłócić,  dlatego  należy  przestrzegać  przepisów  dotyczących  odstępu  h  kalenicy  od  ujścia
komina:
a)  gdy nachylenie dachu ma od 20 °, to h minimum 40 cm,

Rys.26. Ilustracja dla a) [3, s.258]

b) gdy nachylenie dachu ma poniżej 20°, to h minimum 1 metr,

Rys.27. Ilustracja dla b) [3, s.258].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) gdy mamy dach płaski, to h minimum 1 metr,

Rys. 28. Ilustracja dla c) [3, s.258].

d) gdy mamy mieszkanie dachowo – tarasowe, to wysokość domu H + min. 1 m.

Rys. 29. Ilustracja dla d) [3, s.258].

Komin powinien znajdować się jak najbliżej wewnętrznego obszaru domu, dzięki temu

zostanie wykorzystane ciepło domu. Przy prawidłowym usytuowaniu komina wiatr porwie
spaliny i powstanie dodatkowy efekt ciągu. Przy nieprawidłowo usytuowanym kominie wiatr
może wepchnąć spaliny z powrotem do komina.
Grupowanie kanałów

Grupowanie wszelkich przewodów kominowych w jedną konstrukcję komina, pozwala

na wzajemne podgrzewanie się kanałów, a to poprawia parametry ciągu kominowego.
Urządzenia regulujące ciąg

Im większa różnica temperatur między kominem a powietrzem na zewnątrz, tym większy

jego  ciąg.  Siła  ciągu  zależy  również  od  wysokości  komina  oraz  wielkości  jego  przekroju.
Prawidłowo  wykonany  komin  będzie  miał  dobry  ciąg.  W  przypadku  zbyt  małego  ciągu
na kominach  montujemy  urządzenia  wspomagające.  Ciąg  powinien  być  duży  oraz  stabilny.
Dla zapewnienia tych cech czasami  należy komin wyposażyć w podciśnieniowy ogranicznik
lub przerywacz ciągu. Bywają też stosowane elektroniczne regulatory ciągu.
Występują  trzy  rodzaje  przerywaczy  ciągu:  kominkowe,  komorowe  -  wbudowane  w  kocioł
oraz  skrzyniowe.  Przerywacz  ciągu  spełnia  w  procesie  spalania  podwójne  zadanie.
Pierwsze  -  jeżeli  w  komorze  spalania  kotła  powstaje  zbyt  duże  podciśnienie  wtedy  nadmiar
powietrza  staje  się  zbyt  duży  i  tym  samym  zmniejsza  się  sprawność  paleniska.  A  więc
przerywacz  ciągu  "odsuwa"  ciąg  komina  od  komory  spalania.  Często  przerywacz  ciągu  ma
wbudowane urządzenie zabezpieczające przed cofaniem spalin, a także czujnik zaniku ciągu.
Drugie  zadanie  przerywacza  ciągu  -  to  poprzez  wymieszanie  spalin  z  powietrzem,
zmniejszenie  względnej  wilgotności  spalin  i  tym  samym  zmniejszenie  niebezpieczeństwa
przekroczenia punktu rosy.
Nasady kominowe

Podstawową funkcją nasady jest osłona komina przed wiejącym wiatrem. Dodatkowo

wspomaga ciąg oraz osłania otwór komina przed opadami deszczu. Przy bezwietrznej
pogodzie nasada nie daje żadnego zysku energetycznego (nie wytwarza ciągu kominowego)
a jedynie osłania wylot przewodu kominowego od deszczu lub śniegu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonujemy je z:

−

blachy chromoniklowej kwasoodpornej dla przewodów spalinowych,

−

blachy chromoniklowej kwasoodpornej lub żaroodpornej dla przewodów dymowych,

−

materiałów odpornych na działanie warunków atmosferycznych dla przewodów
wentylacyjnych.
Polskie prawo budowlane zaleca stosowanie nasad kominowych na zakończeniach

przewodów wentylacyjnych i spalinowych.

W budynkach usytuowanych w II i III strefie

obciążenia  wiatrem,  należy  stosować  na  przewodach  dymowych  i  spalinowych  nasady
kominowe  zabezpieczające  przed  odwróceniem  ciągu.  Nasady  kominowe  należy  również
stosować  na  innych  obszarach,  jeśli  wymaga  tego  położenie  budynków  i  lokalne  warunki
topograficzne.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Co rozumiesz przez pojęcie ciąg kominowy?
2.  W jaki sposób powstaję ciąg?
3.  Kiedy może wystąpić zakłócenie ciągu?
4.  Jakie czynniki mają znaczący wpływ na ciąg?
5.  W jaki sposób sprawdzisz ciąg komina?
6.  Jakie urządzenia regulują ciąg?
7.  Jaki wpływ na ciąg mają nasady kominowe?
8.  Z jakich materiałów wykonujemy nasady kominowe?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dostałeś od nauczyciela narysowany schemat komina, dorysuj kolorem elementy

regulujące ciąg. Zapisz elementy, które mają wpływ na prawidłowy ciąg.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  powtórzyć zagadnienia dotyczące regulacji ciągu,
3)  zapoznać się z przygotowanym schematem,
4)  zapoznać się z wybranymi elementami do regulacji ciągu,
5)  wybrać odpowiednie elementy do regulacji ciągu,
6)  wskazać umiejscowienie wybranych elementów w kominie,
7)  skonsultować swoją pracę z nauczycielem,
8)  narysować elementy regulujące ciąg na schemacie,
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10)  rysunki wkleić do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek schematu komina,

−

rysunki i instrukcje elementów regulujących ciąg

−

zeszyt,

−

przybory do rysowania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zamontuj na wylocie komina nasadę kominową. Stanowisko jest specjalnie

przygotowane do celów wykonywania ćwiczeń i musisz pamiętać, że w normalnych
warunkach będzie to zadanie związane z pracą na wysokości. Dlatego w czasie wykonywania
ćwiczeń wykonaj zabezpieczenia, które będą związane z towarzyszącymi zagrożeniami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3)  zapoznać się z przygotowaną nasadą kominową,
4)  przeczytać instrukcję producenta,
5)  sprawdzić stan techniczny narzędzi koniecznych do wykonania zadania,
6)  wykonać zabezpieczenia stanowiska związane z pracą na wysokości,
7)  zastosować zabezpieczenia indywidualne związane z pracą na wysokości,
8)  przygotować miejsce ustawienia nasady kominowej,
9)  wykonać montaż nasady kominowej,
10)  uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
11)  oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
12)  wykonać prezentację ćwiczenia zwracając uwagę na trudności, które wystąpiły w trakcie

jego wykonywania,

13) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

specjalnie wymurowany fragment komina z wylotem,

−

nasada kominowa z instrukcją montażu producenta,

−

elementy łączenia nasady z kominem,

−

ubranie robocze,

−

rękawice,

−

indywidualne zabezpieczenie do pracy na wysokości.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić w jakich warunkach powstaje dobry ciąg?



2) wymienić czynniki, które mają największy wpływ na ciąg?



3) wyjaśnić, w jaki sposób można polepszyć ciąg?



4) zdefiniować pojęcie efektywnej wysokości komina?



5) opisać jaki wpływ na ciąg ma wiatr?



6) wyjaśnić jaką funkcję pełni przerywacz ciągu?



7) wyjaśnić w jakim celu montujemy nasady kominowe?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Wymagania stawiane pomieszczeniom, w których występują

konstrukcje zduńskie i kominiarskie

4.9.1. Materiał nauczania

Otaczające nas powietrze, zwane atmosferycznym, składa się z gazów (azot 78%, tlen

21 % i inne) oraz pary wodnej.

Zadaniem wietrzenia pomieszczeń, w których przebywają ludzie, jest wymiana powietrza

zużytego  na  świeże  z  utrzymaniem  w  pomieszczeniach  temperatury  i  wilgotności  powietrza
w granicach  właściwych  i  korzystnych  dla  zdrowia  człowieka.  Wietrzenie  polega
na doprowadzeniu  do  pomieszczenia  powietrza  świeżego  i  odprowadzeniu  powietrza  z  dużą
zawartością  dwutlenku  węgla  (CO

), gazów szkodliwych dla zdrowia człowieka, przykrych

zapachów, dymu oraz kurzu.
Człowiek oddychający przeciętnie 16 razy na minutę pobiera 0,5 m³ powietrza w ciągu
godziny. Człowiek odpoczywający wydziela 0,02 m³ dwutlenku węgla na godzinę, czyli
0,48 m³/dobę (ok. 1 kg), człowiek zaś pracujący fizycznie – 0,04 m³/h, czyli 0,96 m³/dobę.
W szczególnych warunkach potrzebna jest wielokrotna wymiana powietrza.

Tabela 1. Wymiany powietrza [3, s.98].

W pomieszczeniach z nieznanym zapełnieniem

Sale zebrań, teatry w zimie
Sale zebrań, teatry w lecie
Szkoły
Pokoje dla chorych

20 – 30 m³/h i osobę
40 – 45 m³/h i osobę
15 – 25 m³/h i osobę
50 – 70 m³/h i osobę

W pomieszczeniach ze znanym zapełnieniem

Mieszkania, biura
Sale restauracyjne
Ustępy
Kuchnie
Teatry
Pralnie

wymiana 1 – 2 krotna/h
wymiana 5 – krotna/h
wymiana 5 – krotna/h
wymiana 15 – 20 krotna/h
wymiana 3 – 7 krotna/h
wymiana 6 – 7 krotna/h

Wietrzenie grawitacyjne czy mechaniczne nie usuwa kurzu i pyłów z pomieszczeń,

dlatego powinny być one starannie sprzątane i utrzymywane w czystości.

Różnica temperatury powietrza wewnętrznego i na zewnątrz budynku zapewnia naturalną

wymianę  powietrza  w  pomieszczeniach  (infiltrację).  Intensywność  tej  wymiany  zależy
od różnicy  temperatury  i  stopnia  nieszczelności  okien  i  drzwi.  Działanie  wiatru  wzmaga
infiltrację,  ponieważ  powstaje  różnica  ciśnienia,  po  stronie  nawietrznej  –  nadciśnienie,
a po stronie zawietrznej – podciśnienie.

W celu poprawy wentylacji naturalnej pomieszczenia można stosować przewietrzanie,

czyli okresowe otwieranie okien lub drzwi balkonowych.

Poprawę wentylacji uzyskuje się też dzięki kanałom wentylacji grawitacyjnej, czyli

kanałom wentylacyjnym, których budowę przedstawi następny rozdział.

Ze względu na dobre samopoczucie oraz zdrowie i higienę ciała człowieka wymaga się,

aby jakość powietrza w pomieszczeniach odpowiadała następującym wymogom:

−

skład powietrza powinien być możliwie jak najbardziej zbliżony do składu powietrza
atmosferycznego,

−

zawartość gazów w powietrzu nie powinna szkodzić zdrowiu,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wilgotność, temperaturę i prędkość przepływającego powietrza należy dostosować
do rodzaju czynności wykonywanych przez człowieka (praca fizyczna, umysłowa,
odpoczynek),

−

powietrze powinno być wolne od wszelkich pyłów i niemiłych zapachów.
Pobór powietrza potrzebnego do spalania jest bardzo duży, bo od około 4,5 m³/kg dla

suchego  drewna  (kominki)  poprzez  około  8 m³/kg  węgla,  koksu  do  około  28 m³/m³  gazu
płynnego  (propan-butan).  Urządzenie  grzewcze  również  w  cyklu  postoju,  poprzez  komorę
spalania  lub  przerywacz  ciągu  pobiera  powietrze  z  pomieszczenia  i  odprowadza  je
na zewnątrz. Dlatego pobór powietrza przez urządzenia grzewcze należy uwzględnić w sumie
strumieni wypływających i o tę samą wielkość powiększyć sumę strumieni napływających.

Najczęściej zachodzi konieczność wykonania wentylacji nawiewnej. Może to być otwór

w ścianie  zewnętrznej,  mogą  to  być  również  systemy  kanałów  nawiewnych  pobierających
powietrze  z  czerpni,  lub  też  wolne  przewody  kominowe,  którymi  można  doprowadzać
powietrze z nad dachu lub piwnicy.
W  czerpniach  lub  kanałach  doprowadzających  powietrze  może  być  ono  wstępnie
podgrzewane  w  celu  uniknięcia  dyskomfortu  związanego  z  ruchem  zimnego  powietrza.
W przypadku braku możliwości ogrzewania powietrza nawiewnego, dobrze jest doprowadzić
je kanałem w pobliże komory spalania urządzenia grzewczego.
Obecnie  instalowane  są  nowoczesne  systemy  grzewcze,  ekonomiczne  i  ekologiczne
zużywające małe ilości paliwa i tym samym emitujące mniejsze ilości spalin, ale nadal bardzo
ważne jest prawidłowe odprowadzenie spalin i właściwa wentylacja.
W  razie  przedostania  się  spalin  do  pomieszczenia  powstaje  bardzo  poważne  zagrożenia
zdrowia, a nawet życia, dlatego w pomieszczeniach z konstrukcjami zduńskimi wskazana jest
wentylacja  nawiewno-wywiewna,  która  spowoduje  rozcieńczenie  szkodliwych  substancji
w powietrzu pomieszczenia.
Wentylacja nawiewna

Ma za zadanie dostarczenie powietrza do spalania. Strumień powietrza powinien wynosić

minimum  1,6 m³/h  na  1 kW  mocy  palenisk.  Otwór  nawiewny  powinien  być  umieszczony
w ścianie  zewnętrznej  nie  wyżej  niż  0,5 m  nad  podłogą.  Pole  przekroju  nawiewu  powinno
wynosić  minimum  5 cm²  na  każde  1,2 kW  nominalnej  mocy  palenisk,  lecz  nie  mniej  niż:
150 cm² - dla kotłów o mocy do 30 kW i nie mniej niż 300 cm² - dla kotłów o mocy powyżej
30 kW.
W  przypadku  braku  możliwości  wykonania  nawiewu  przez  ścianę  zewnętrzną  budynku,
należy  powietrze nawiewne doprowadzić kanałem pionowym znad dachu  budynku. Przekrój
kanału  nawiewnego  powinien  być  o  50 %  większy  niż  pole  otworu  nawiewnego.  Wylot
komina  nawiewnego  powinien  znajdować  się  w  odległości  nie  mniejszej  niż  0,5 m
od wylotów  z  pomieszczeń  o  zagrożeniu  pożarowym  lub  przeznaczonych  na  stały  pobyt
ludzi.  W  przypadku  zabezpieczenia  otworu  nawiewnego  kratką  lub  siatką  należy  pamiętać
o zachowaniu:  warunku  powierzchni  netto,  a  także  łatwości  dostępu  do  usuwania
zanieczyszczeń.

Wentylacja

nawiewna

nie

powinna

powodować

większego

podciśnienia

w pomieszczeniu niż: 3 Pa - dla łącznej mocy palenisk do 1000 kW i 50 Pa - dla palenisk
o mocy większej niż 1000 kW.
Wentylacja wywiewna

Wentylacja wywiewna pomieszczenia z paleniskami powinna odprowadzać powietrze

na zewnątrz  budynku.  Strumień  powietrza  wywiewanego  powinien  wynosić  co  najmniej
0,5 m³/h  na  l  kW  zainstalowanej  mocy  palenisk  lub  0,75 m³/h  na  l kW  przy  paleniskach,
do których powietrze do spalania dostarczane jest szczelnym przewodem z zewnątrz. Otwory
wywiewne  powinny  być  umieszczone  możliwie  blisko  stropu,  nie  mogą  się  znajdować
poniżej dolnych krawędzi przerywaczy ciągu. Pole przekroju otworów wywiewnych powinno

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

być  równe  połowie  powierzchni  otworów nawiewnych.  Pole przekroju otworu  wywiewnego
nie powinno być mniejsze niż 14 x 14 cm netto. Powinien zostać zachowany dogodny dostęp
do  usuwania  zanieczyszczeń  z  przewodu.  Do  przewodów  wentylacyjnych  z  kotłowni  nie
należy  podłączać  wentylacji  z  innych  pomieszczeń.  Wyloty  przewodów  wywiewnych
powinny  być  tak  usytuowane  aby  dym  i  ogień  z  kotłowni,  przez  przestrzeń  zewnętrzną  nie
mogły przedostać się do innych pomieszczeń. Niedopuszczalne jest zamykanie i przesłanianie
otworów  wentylacyjnych  (żaluzje).  Otwór  nawiewny  może  mieć  urządzenie  przesłaniające
pod  warunkiem  sprzężenia  z zabezpieczeniem  palnika,  gwarantującym,  że  włączy  się  on
dopiero po pełnym otwarciu przesłony. Przesłona nie może zamykać więcej niż 70 % otworu
nawiewnego. W przypadku braku możliwości podłączenia wentylacji nawiewnej wyciągowej
w  pomieszczeniu  kotła  można  ją  doprowadzić  z sąsiednich  pomieszczeń  w  sposób
przykładowo pokazany na rysunku numer 30.

Rys. 30. Doprowadzenie wentylacji nawiewno-wywiewnej z sąsiednich pomieszczeń [18].

Wentylacja mechaniczna

Może być ona stosowana w pomieszczeniach z paleniskami pobierającymi powietrze

do spalania z otoczenia, tylko pod warunkiem zastosowania zblokowanej instalacji
nawiewno-wywiewnej uruchamianej wspólnym włącznikiem.

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  W jakim celu stosowana jest wentylacja pomieszczeń?
2.  Czym różni się wietrzenie od wentylacji?
3.  Jaki skład ma powietrze naturalne?
4.  Jaki jest pobór powietrza do spalania?
5.  W jaki sposób wykonujemy wentylację nawiewną?
6.  Jakie zadanie pełni wentylacja wywiewna?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj przepływ powietrza w mieszkaniu dwupokojowym ogrzewanym dwoma piecami

kaflowymi. Załóż, że okna i drzwi służą do przewietrzania. Kierunek przepływu czystego
powietrza zaznaczaj na niebiesko, a zanieczyszczonego na czerwono.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się ze schematem (układem) mieszkania,
3)  zapoznać się z ustawieniem pieców oraz rozmieszczeniem okien i drzwi,
4)  prześledzić obieg powietrza w przewietrzanym przez okna i drzwi mieszkaniu,
5)  skonsultować swoje rozwiązanie z nauczycielem,
6)  zaznaczyć  na  schemacie  (układzie)  kierunki  przepływu  czystego  powietrza  kolorem

niebieskim,

7) zaznaczyć na schemacie (układzie) kierunki przepływu zanieczyszczonego powietrza

kolorem czerwonym,

8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) wypełnione schematy (układy) wkleić do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek schematu (układu) mieszkania dwupokojowego ogrzewanego dwoma piecami
kaflowymi,

−

zeszyt,

−

czerwone i niebieskie przybory do pisania,

−

klej.

Ćwiczenie 2

Narysuj przepływ powietrza w mieszkaniu dwupokojowym ogrzewanym dwoma piecami

kaflowymi. Załóż, że okna i drzwi są bardzo szczelne i prawie nie otwierane. Kierunek
przepływu czystego powietrza zaznaczaj na niebiesko, a zanieczyszczonego na czerwono.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  powtórzyć zagadnienia dotyczące wentylacji pomieszczeń,
3)  zapoznać się ze schematem (układem) mieszkania,
4)  zapoznać się z ustawieniem pieców,
5)  prześledzić obieg powietrza w nieprzewietrzanym mieszkaniu,
6)  skonsultować swoje rozwiązanie z nauczycielem,
7)  zaznaczyć  na  schemacie  (układzie)  kierunki  przepływu  czystego  powietrza  kolorem

niebieskim,

8) zaznaczyć na schemacie (układzie) kierunki przepływu zanieczyszczonego powietrza

kolorem czerwonym,

9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) wypełnione schematy (układy) wkleić do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek schematu (układu) mieszkania dwupokojowego ogrzewanego dwoma piecami
kaflowymi,

−

zeszyt,

−

czerwone i niebieskie przybory do pisania,

−

klej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać skład powietrza naturalnego?



2) wymienić zadania wietrzenia pomieszczeń?



3) opisać wpływ człowieka na zanieczyszczanie powietrza?



4) wyjaśnić pojęcie infiltracji?



5) wyszczególnić

wymagania

jakie

powinno

spełniać

powietrze

w zamkniętym pomieszczeniu?



6) podać pobór powietrza przykładowego urządzenia grzewczego?



7) przewidzieć konsekwencje przedostania się trujących produktów spalin

do pomieszczenia w którym przebywamy?



8) opisać sposób działania wentylacji nawiewnej?



9) opisać sposób działania wentylacji wywiewnej?



10) podać

możliwość

zastosowania

wentylacji

mechanicznej

w pomieszczeniu z paleniskiem?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.10. Kanały wentylacyjne i ich uzbrojenie

4.10.1. Materiał nauczania

O kanałach wentylacyjnych materiał nauczania znajdziesz w rozdziale 4.2.1.

W pomieszczeniach kanał wentylacyjny jest zakończony kratką wywiewną pod sufitem.

Rys. 31. Schemat działania wentylacji grawitacyjnej: 1 – kratki wentylacyjne, 2 – kanały grawitacyjne [4, s.220].

W miejsce powietrza zużytego będzie do pomieszczenia napływało powietrze świeże, ale

tylko  gdy  na  zewnątrz  jest  temperatura  niższa  niż w  środku. Latem ta  wymiana  praktycznie
ustaje.  Natomiast  gdy  temperatura  powietrza  na  zewnątrz  będzie  wyższa  niż  wewnątrz,
to powietrze  będzie  wnikało  do  pomieszczenia  przewodem  wentylacyjnym.  Podobne
działanie  może  spowodować  działanie  wiatru  poprzez  tzw.  uderzenia.  Aby  temu  zapobiec,
stosuje  się  wywietrzaki  umieszczone  na  wylotach  kanałów  wentylacyjnych  na  dachach
budynków.

Rys. 32. Wywietrzak dachowy: 1 – dyfuzor, 2 – daszek ochronny, 3 – cylinder, 4 – kołnierz ochronny,

5 – kołnierz przyłączny [4, s.221].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Średnica kołnierza przyłącznego d takiego wywietrzaka wynosi 160, 250, 400 lub 630

mm, a średnica d¹ - odpowiednio 320, 500, 800 i 1260 mm. Całkowita wysokość wywietrzaka
wynosi odpowiednio

h = 272, 425, 630 i 1070 mm.

Można też zastosować daszek wywietrznikowy, który chroni przewody wentylacyjne

przed deszczem, śniegiem i wiatrem. Wykonany w wersji z klapką, co umożliwia czyszczenie
i konserwację przewodu bez demontażu nasady. Wykonany z blachy chromowej.

Kanały wentylacyjne prowadzone są w ścianach i wykonywane z cegły pełnej lub

pustaków ceramicznych według wymogów dla wykonywania ścian z kanałami
przedstawionymi w rozdziale o budowie przewodów kominowych i rodzajach przewodów
kominowych. Przepisy dotyczące wykonania tych kanałów także znajdują się w powyższym
rozdziale.

Pustaki do budowy przewodów wentylacyjnych, ze względu na przekrój poprzeczny

dzielimy na dwie odmiany I i II, a każda z odmian dzieli się na typy, które przedstawione są
na rysunku 33.
Odmiana I nie ma otworów bocznych, natomiast odmiana II ma otwory boczne.
Wysokość pustaków wentylacyjnych wynosi: 22, 24, 25, 30, 45 lub 50 cm.

Rys. 33. Ceramiczne pustaki wentylacyjne odmiany I (przekroje poziome) [5, s.100].

Nasiąkliwość wagowa pustaków wynosi 3 do 22 %, a wytrzymałość na ściskanie

powyżej 5 MPa. Stosuje się je do budowy przewodów wentylacyjnych w ścianach
murowanych z cegieł ceramicznych.

Do wymurowania przewodów wentylacyjnych można też zastosować cegłę wapienno –

piaskową klasy 15, spełniającą te same warunki co cegła ceramiczna.
Stosuje się też w odpowiednich technologiach wentylacyjne pustaki wapienno-piaskowe
o kształcie prostopadłościennych bloków o wymiarach 24 x 24 x 19 cm oraz 25 x 25 x 22 cm
z otworem o średnicy 15 cm.

Dopuszczone

wbudowania

są

pustaki

betonu

lekkiego,

najczęściej

z keramzytobetonu. Zewnętrzne wymiary tych pustaków umożliwiają łączenie ich w grupy
systemowe. Zewnętrzne wymiary umożliwiają łączenie ich w grupy z systemowymi kanałami
dymowymi i spalinowymi. Produkowane są jako pustaki jedno- lub wielootworowe.
Ich wymiary: od 20 x 25 cm do 85 x 20 cm lub 65 x 25 cm w zależności od układu otworów.
Otwory mają przekrój prostokątny 10 x 15 cm.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przewody wentylacyjne wykonywane z pustaków ceramicznych wbudowujemy

w ściankę ceglaną , jak na rysunku 34.

W budynkach wysokich stosowano wentylację zbiorczą. W takim systemie wentylacji

jest  jeden  przewód  przez  całą  wysokość  budynku,  do  którego  za  pośrednictwem
indywidualnych  kanałów  podłączono  pomieszczenia  z  co  drugiej  kondygnacji.  Jednak  dwie
ostatnie  kondygnacje  od  góry  powinny  mieć  indywidualne  kanały  wyprowadzone  ponad
dach.  Kanały  wentylacji  zbiorczej  były  wykonywane  z  prefabrykatów  o wysokości
kondygnacji.

Instalacja wentylacyjna będzie funkcjonowała prawidłowo, gdy będzie utrzymywana

w czystości, a jej stan techniczny będzie okresowo kontrolowany.

Rys. 34. Przewody wentylacyjne z pustaków ceramicznych [9, s.133].

4.10.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  W jaki sposób powinien być prowadzony kanał wentylacyjny?
2.  Z jakich materiałów wykonuje się kanały wentylacyjne?
3.  W jaki sposób wykonujemy wloty przewodów wentylacji grawitacyjnej?
4.  Do czego służą wywietrzaki?
5.  Do czego służy daszek wywietrznikowy?
6.  W jaki sposób prowadzimy kanały wentylacyjne w ścianach murowanych?
7.  W jakim celu wprowadzono wentylację zbiorczą?
8.  W jaki sposób działa wentylacja zbiorcza?

4.10.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj kanał wentylacji grawitacyjnej w ścianie wewnętrznej budynku mieszkalnego.

Na oddzielnych kartkach zapisz dane techniczne dotyczące poszczególnych elementów
przewodu wentylacyjnego. Powinno ich być trzy i dotyczyć będą wlotu, kanału i wylotu.
Na odpowiednich kartkach zapisz elementy instalowane w kanałach wentylacyjnych i zaznacz
te które poprawią wymianę powietrza w wentylowanych pomieszczeniach. Sformułuj wnioski
dotyczące wpływu elementów montowanych w kanałach wentylacyjnych na jego działanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapisać na trzech kartkach dane techniczne dotyczące odpowiednio: - wlotu, - kanału, -

wylotu kanału wentylacyjnego,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  zapisać elementy instalowane w kanałach wentylacyjnych,
4)  zapisać wpływ elementów instalowanych w kanałach na sprawność działania wentylacji,
5)  podkreślić elementy poprawiające sprawność wymiany powietrza,
6)  zapisać  na  osobnej  kartce  wnioski  dotyczące  elementów  montowanych  w  kanałach

wentylacyjnych na jego działanie,

7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cztery kartki papieru,

−

rysunki elementów instalowanych w kanałach wentylacyjnych.

Ćwiczenie 2

Zapisz jaki element przedstawia poniższy rysunek. Cyfrom wskazującym poszczególne

elementy na rysunku podporządkuj litery z nazwami tych elementów.

A – cylinder, B – kołnierz przyłączny, C – kołnierz ochronny,
D – dyfuzor, E – daszek ochronny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z rysunkiem,
3)  podpisać elementy, które przedstawia rysunek,
4)  zapoznać się z napisami przygotowanymi do rysunku,
5)  dobrać podpisy do rysunku,
6)  cyfrom na rysunku podporządkować litery opisu,
7)  zapisać rozwiązanie,
8)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek,

−

podpisy z przyporządkowanymi im literami.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.10.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) nazwać elementy przewodu wentylacji grawitacyjnej?



2) opisać jak działa wentylacja grawitacyjna?



3) wymienić kilka elementów, z których wykonujemy przewody wentylacji

grawitacyjnej?



4) wskazać elementy, które mogą poprawić funkcjonowanie wentylacji

grawitacyjnej?



5) podać

wymagania

dotyczące

wlotu

przewodu

wentylacji

grawitacyjnej?



6) rozpoznać pustaki do wykonywania wentylacji grawitacyjnej?



7) wymurować kanały wentylacyjne z pustaków ceramicznych?



8) omówić schemat wentylacji zbiorczej?



9) odróżnić pustaki wentylacyjne od spalinowych?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11. Odbiory robót

4.11.1. Materiał nauczania

Badania (próby) i odbiory techniczne instalacji i urządzeń technicznych przeprowadza się

po ich wykonaniu, przed ostatecznym zakończeniem robót budowlanych.
Przewody  kominowe,  przed  oddaniem  do  użytku,  po  przeróbce  lub  zamianie  podłączeń
należy  poddać  kontroli  przez  osobę  posiadającą  uprawnienia.  Badania  (próby)  działania
przewodów kominowych prowadzi komisja z udziałem mistrza kominiarskiego.
Czynności odbiorowe dzielimy na dwie części:
a)  I część, to odbiór formalny, podczas którego dokonuje się:

−

sprawdzenia zgodności materiałów z wymaganiami dokumentacji oraz aktualności

atestów i aprobat technicznych,

−

sprawdzenia oznakowania komina, umożliwiające jego właściwe zaklasyfikowanie

oraz identyfikację producenta,

−

sprawdzenia zgodności wykonania instalacji z jej projektem.

b) II część, to odbiór fizyczny, podczas którego przeprowadza się badanie przewodów

kominowych sprawdzając:

−

drożność,

−

prawidłowość prowadzenia,

−

kierunek (odchylenie od pionu),

−

wielkość przekrojów,

−

grubość przegród,

−

łączenie elementów (czy nie użyto elementów uszkodzonych),

−

stan powierzchni przewodów,

−

wyposażenie otworów rewizyjnych i wyczystnych,

−

wloty do przewodów,

−

wyloty przewodów,

−

prawidłowy ciąg,

−

sposób odprowadzenia kondensatu.

Badanie przewodów kominowych przeprowadzane jest za pomocą specjalistycznego sprzętu.

Stosowany sprzęt badawczy:

a) inspekcyjna kamera kominowa – sprawdza wewnętrzne powierzchnie obudowy

przewodu kominowego,

b) anemometr skrzydełkowy – bada wielkość i prawidłowość ciągu kominowego,
c) specjalistyczny sprzęt do badania szczelności komina (czasami jeszcze wykorzystuje się

świecę dymną).
Na podstawie przeprowadzonych badań sporządza się protokół, który stanowi załącznik

do dziennika budowy i jest jednym z dokumentów kwalifikującym obiekt do użytku.

4.11.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1.  Kiedy dokonujemy odbioru instalacji kominowych?
2.  Na czym polega odbiór robót?
3.  Co sprawdzamy w czasie odbioru formalnego?
4.  Co sprawdzamy w czasie odbioru fizycznego?
5.  Jaki sprzęt wykorzystujemy do robót kontrolnych?
6.  Jaki dokument powstaje w trakcie odbioru?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź funkcjonowanie istniejącej instalacji kominowej w formie odbioru formalnego

i fizycznego. Wskaż, jaki to rodzaj przewodów i czy prawidłowo funkcjonują. Po wykonanej
kontroli spisz odpowiedni dokument odbioru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  powtórzyć zagadnienia dotyczące odbiorów przewodów kominowych,
3)  obejrzeć stanowisko i jego wyposażenie,
4)  nazwać istniejące przewody,
5)  wykonać czynności zaliczane do odbioru formalnego,
6)  wykonać czynności zaliczane do odbioru fizycznego,
7)  wykonywać pomiary za pomocą odpowiedniego sprzętu,
8)  wykonywać pomiary w sposób prawidłowy,
9)  zapisywać wyniki pomiarów,
10)  stwierdzić prawidłowość funkcjonowania instalacji,
11)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12)  odłożyć sprzęt badawczy na miejsce.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instalacja kominowa wykonana na stanowisku,

−

sprzęt konieczny do sprawdzenia przewodów wraz z instrukcją producenta.

Ćwiczenie 2

Wypełnij dokumentację odbiorczą. Wykorzystaj wyniki badań zgromadzone na stanowisku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z zapisami badań zgromadzonych na stanowisku,
3)  stwierdzić prawidłowość funkcjonowania instalacji kominowej,
4)  wybrać do wypełnienia właściwy wzór protokołu,
5)  wypełnić protokół,
6)  zaprezentować swój protokół,
7)  omówić z nauczycielem wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zapisy badań wykonanych podczas badania instalacji kominowej ,

−

wzory dokumentów (protokołów) do wypełnienia.

4.11.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać, kiedy należy dokonać odbioru przewodów kominowych?



2) wymienić części, z których składają się czynności odbiorowe przewodów

kominowych?



3) wymienić czynności wykonywane w czasie odbioru formalnego?



4) wymienić czynności wykonywane w trakcie odbioru fizycznego?



5) wymienić sprzęt do sprawdzania przewodów kominowych?



6) zapisać dokument odbioru?



„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5.  Test  składa  się  z  21  zadań  dotyczących  prowadzenia  kanałów  wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych.

6. Wybraną odpowiedź zakreśl kółkiem. Jeśli uważasz, że pomyliłeś się i wybrałeś

nieprawidłową odpowiedź, to przekreśl ją znakiem X i otocz kółkiem prawidłową
odpowiedź.

7.  Zadania 1 – 15 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
8.  W zadaniach 16 – 21 uzupełnij zdania.
9.  Ogółem możesz uzyskać 21 punktów. Poprawna odpowiedź w zdaniu to jeden punkt.
10.  Trudności  mogą  przysporzyć  Ci  pytania  zaznaczone  *,  gdyż  są  one  na  poziomie

trudniejszym niż pozostałe.

11. Po rozwiązaniu testu, sprawdź swoje wyniki z nauczycielem.
12. Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Gładka powierzchnia komina powinna zapewnić, aby

a)  był odporny na wychładzanie i przemarzanie.
b)  osiągnął wymaganą odporność pożarową.
c)  opory przepływu spalin były niewielkie.
d)  łatwo i szybko się nagrzewał.

2. Instalację kominową można zacząć użytkować, gdy

a)  stwierdzimy, że funkcjonuje prawidłowo.
b)  dokonamy próby drożności przewodów.
c)  zakończymy roboty budowlane.
d)  zostanie dokonany jej odbiór.

3. Otwór wyczystny w instalacji kominowej umieszczamy

a)  powyżej podłączenia czopucha.
b)  poniżej podłączenia czopucha.
c)  poniżej sufitu pomieszczenia.
d)  na wysokości posadzki.

4. Wylot kanału umieszczony w bocznej ścianie komina, to wylot przewodu

a)  wentylacyjnego.
b)  spalinowego.
c)  specjalnego.
d)  dymowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Posługując się wzorem Redtenbachera możemy obliczyć

a)  wytrzymałość komina.
b)  siłę wyporu spalin.
c)  wysokość komina.
d)  przekrój komina.

6. Odprowadzanie kondensatu z komina jest

a)  niewskazane.
b)  zabronione.
c)  niezbędne.
d)  zalecane.

7. Wzmocnimy ciąg, gdy jest

a)  wyższa temperatura spalin.
b)  niższa temperatura spalin.
c)  przerywacz ciągu.
d)  niższy komin.

8. Przed wtłoczeniem spalin z powrotem do środka pomieszczenia uchroni

a)  nasada kominowa.
b)  przerywacz ciągu.
c)  czapa kominowa.
d)  czopuch.

9. Wielkość wlotu do przewodu wentylacji grawitacyjnej powinna mieć powierzchnię

a)  50% mniejszą od przekroju przewodu.
b)  25% większą od przekroju przewodu.
c)  50% większą od przekroju przewodu.
d)  równą przekrojowi przewodu.

10. W trakcie odbioru technicznego instalacji kominowej sporządza się dokument w formie

a)  notatki w dzienniku budowy.
b)  notki odbiorczej.
c)  protokołu.
d)  polecenia.

11. Rysunek przedstawia przewody kominowe wykonane jako

a)  konstrukcja z wkładem kominowym.
b)  element ściany z prefabrykatów.
c)  element ściany murowanej.
d)  konstrukcja wolnostojąca.

12. Wewnętrzne powierzchnie przewodów kominowych należy uszczelniać za pomocą

a)  rozpuszczonej gliny.
b)  tynku cementowego.
c)  zaczynu gipsowego.
d)  masy szpachlowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Niska temperatura spalin na wylocie komina przy spalaniu gazu zapewnia

a)  odwrócenie ciągu.
b)  obniżenie ciągu.
c)  utratę ciągu.
d)  dobry ciąg.

14. Czynny piec kaflowy należy podłączyć do kanału

a)  wentylacyjnego.
b)  spalinowego.
c)  dymowego.
d)  dowolnego.

15. Rysunek przedstawia ściankę z kanałami

a)  wentylacyjnymi.
b)  spalinowymi.
c)  dymowymi.
d)  dowolnymi.

16. Minimalny przekrój kanału dymowego wykonanego z cegły pełnej wynosi

…………x……….. cm.

17. Instalacja wentylacyjna będzie funkcjonowała …………….., gdy będzie utrzymywana

w czystości.

18. Piec, łącznik oraz komin są elementami, które muszą być do siebie ………………..

19. Kanały wentylacji ……………… są wykonywane z prefabrykatów o wysokości

kondygnacji.

20. Szkodliwe dla komina substancje osadzające się w jego wnętrzu nazywamy

…………………...

21. Badania (próby) działania przewodów kominowych prowadzi komisja z udziałem

……………………..

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania

zadania

Odpowiedź

Punkty

3.*

5.*

9.*

10.*

11.

12.

13.*

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-

Ergon, Warszawa 1998

2.  Hoffmann Z., Lisiczki K.: Instalacje budowlane. WSiP, Warszawa 1995
3.  Kettler K.: Murarstwo część 1. REA, Warszawa 2002
4.  Krygier  K.,  Cieślowski  S.:  Instalacje  sanitarne  cz.2.  Podręcznik  dla  szkoły  zasadniczej

i technikum. WSiP, Warszawa 1998

5. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP,

Warszawa 1999

6. Mirski J., Łącki K.: Budownictwo z technologią część 2. WSiP, Warszawa 1998
7. Moj E., Śliwiński M.: Podstawy budownictwa część I. Skrypt. Politechnika Krakowska,

Kraków 1997

8. Słowiński Z.: Technologia budownictwa część 2. Podręcznik dla technikum. WSiP,

Warszawa 1992

9.  Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa 1997
10.  Kwartalnik: Kominiarz Polski nr 4/97 (październik – grudzień)
11.  Kwartalnik: Kominiarz Polski nr 1/99 (styczeń – marzec)
12.  Miesięcznik: Materiały Budowlane nr 7/2002
13.  Miesięcznik: Murator nr 1/2003
14.  Nowy Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 2003, 2004, 2005
15.  Zbiór  przepisów  dotyczących  prawnej  ochrony  pracy:  Biblioteczka  Pracownicza,

Warszawa 1998

16.  Portal Budowlany: www.budujemydom.pl
17.  Portal Budowlany: www.e-instalacje.pl
18.  Portal Internetowy: www.kominiarz.org.pl

Polskie Normy

19. PN-B-12007:2005. Kominy – wymagania ogólne
20. PN-B-76001:1996. Wentylacja. Przewody wentylacyjne. Szczelność. Wymagania

i badania

21. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.

Wymagania techniczne i badania przy odbiorze

22. BN-85/4817-12 Osprzęt piecowy i kuchenny. Rury zapiecowe