„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Słowikowska

Ochrona życia, zdrowia i nietykalności osób
515[01].Z1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr Zdzisław Wanat

mgr Leszek Lesiński

Opracowanie redakcyjne:

mgr Ewa Słowikowska

Konsultacja:

dr inż. Krzysztof Symela

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 515[01].Z1.04,
„Ochrona życia, zdrowia i nietykalności osób”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik ochrony fizycznej osób i mienia.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Materiał nauczania

7

4.1. Ochrona osób w świetle ochrony praw i wolności osobistej

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

8

4.1.3. Ćwiczenia

9

4.1.4. Sprawdzian postępów

9

4.2.Instytucje powołane do ochrony osób

10

4.2.1. Materiał nauczania

10

4.2.2. Pytania sprawdzające

11

4.2.3. Ćwiczenia

12

4.2.4. Sprawdzian postępów

13

4.3.Ochrona osób jako działalność gospodarcza

14

4.3.1. Materiał nauczania

14

4.3.2. Pytania sprawdzające

17

4.3.3. Ćwiczenia

17

4.3.4. Sprawdzian postępów

18

4.4.Podstawowe zasady działań ochronnych

19

4.4.1. Materiał nauczania

19

4.4.2. Pytania sprawdzające

26

4.4.3. Ćwiczenia

27

4.4.4. Sprawdzian postępów

28

4.5.Rodzaje zagrożeń

29

4.5.1. Materiał nauczania

29

4.5.2. Pytania sprawdzające

31

4.5.3. Ćwiczenia

32

4.5.4. Sprawdzian postępów

32

4.6.Założenia taktyczne przeciwdziałania atakom na osoby

33

4.6.1. Materiał nauczania

33

4.6.2. Pytania sprawdzające

36

4.6.3. Ćwiczenia

37

4.6.4. Sprawdzian postępów

37

4.7.Metody i środki ochrony osób

38

4.7.1. Materiał nauczania

38

4.7.2. Pytania sprawdzające

50

4.7.3. Ćwiczenia

50

4.7.4. Sprawdzian postępów

51

5. Sprawdzian osiągnięć

52

6. Literatura

56

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności o ochronie życia,

zdrowia i nietykalności osób. W poradniku znajdziesz:
–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ć

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych w module

515[01].Z1.04

Ochrona

życia, zdrowia

i nietykalności osób

515[01].Z1.02

Posługiwanie się bronią

palną

515[01].Z1.03

Stosowanie technik

interwencyjnych

515[01].Z1.01

Planowanie ochrony

obszarów, obiektów

i

urządzeń

515[01].Z1.07

Zapewnianie

ochrony różnych

obiektów i dóbr

515[01].Z1

Taktyka i techniki

postępowania w ochronie osób

i mienia

515[01].Z1.05

Stosowanie środków

ochrony fizycznej

obiektów oraz

zabezpieczenie

techniczne mienia

515[01].Z1.06

Konwojowanie

wartości pieniężnych

oraz innych

przedmiotów

wartościowych lub

niebezpiecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

analizować fakty,

−

znać swoje predyspozycje zawodowe,

−

formułować wnioski,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z podstaw funkcjonowania i rozwoju pracownika ochrony,

−

interpretować regulacje prawne oraz wyjaśnić uwarunkowania ochrony osób i mienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

przeanalizować zagrożenia w ochronie osób,

−

określić strukturę organizacyjną ochrony,

−

skalkulować i dyslokować siły i środki,

−

rozróżnić i scharakteryzować poszczególne formy ochrony,

−

dobrać ludzi do poszczególnych stanowisk pracy w ochronie, zgodnie z ich postawami

−

etycznymi, cechami psychofizycznymi i wymogami prawnymi,

−

określić istotę i rodzaj zagrożenia w ochronie osób i mienia oraz tendencje ich rozwoju,

−

rozpoznać symptomy zagrożeń w stosunku do chronionych osób,

−

ocenić stan bezpieczeństwa chronionych osób,

−

zareagować na sygnały poszczególnych zagrożeń,

−

zapobiec zagrożeniom,

−

posłużyć się bronią, bezpiecznie i zgodnie z przepisami oraz środkami przymusu

−

bezpośredniego,

−

dobrać właściwe wyposażenie pracownika ochrony, środki łączności, środki transportu
oraz środki przymusu bezpośredniego i uzbrojenia,

−

zabezpieczyć środki łączności dla poszczególnych pracowników,

−

posłużyć się środkami łączności,

−

opracować model współpracy pracowników ochrony z Policją i innymi służbami,

−

współdziałać z innymi podmiotami i służbami ochrony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Ochrona osób w świetle ochrony praw i wolności osobistej

4.1.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

Ochrona osób w Polsce ma pewne tradycje, sięgające okresu międzywojennego. Na

przełomie 1923 i 1924 roku W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i w Komendzie Głównej
Policji Państwowej została opracowana instrukcja o prowadzeniu służby ochronnej.
Dokument ten przewidywał cztery stopnie zabezpieczenia, które jednak stosowano tylko
wobec głowy państwa, prezydentów obcych mocarstw i wybitnych dygnitarzy polskich.
Instrukcje tę znowelizowano w 1934 roku. Określono w niej pojęcie ochrony jako „stałe
czuwanie nad osobą i jej najbliższym otoczeniem, kontrolę doboru otoczenia, służby
i pracowników, dostępu osób postronnych, rzeczy, przesyłek i potraw przeznaczonych dla
osoby ochranianej, zabezpieczenie miejsc zamieszkania, pobytu, trasy, przejść i przejazdów,
ś

rodków lokomocji i urządzeń technicznych”.

Jeszcze do niedawna, w polskiej rzeczywistości ochronę osób łączono jedynie z dostojnikami
państwowymi, rządowymi, liderami partii politycznych i oficerami Biura Ochrony Rządu
zajmującymi się zawodowo tą działalnością.

Usługi w zakresie ochrony osób i mienia w Polsce, faktycznie rozwijają się dopiero od około
10 lat. Dokonane przemiany społeczno-polityczne, poskutkowały m. in. również, powstaniem
grupy osób relatywnie zamożnych, zainteresowanych zapewnieniem sobie ochrony osobistej
z różnych względów. Ponadto symptomem tej przemiany stało się nasilenie przestępczości,
wywołujące wzrost poczucia zagrożenia wśród obywateli.
Ustawodawstwo polskie, odnoszące się do tej sfery działalności, to przede wszystkim wydana
22 sierpnia 1997 r. Ustawa o ochronie osób i mienia (Dz. U. Nr 114, poz. 740 z późn. zm.).
Określa ona w art. 2 ust. 4, ochronę osób jako działanie mające na celu zapewnienie
bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej.
Ochrona życia, zdrowia i nietykalności osób to jedno z najważniejszych zadań
w funkcjonowaniu każdego społeczeństwa.

Konstytucyjne gwarancje ochrony praw i wolności osobistej

O randze zagadnienia stanowi fakt umieszczenia tej kwestii w zapisach najważniejszego
aktu prawnego, jakim jest konstytucja państwa.

W najważniejszej ustawie krajowego porządku prawnego – Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. jest zawarta w Rozdziale II art. 30 deklaracja, że:

„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka, stanowi źródło wolności i praw człowieka
i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz
publicznych”.

Ponadto w art. 38 Konstytucji RP jest wyraźnie powiedziane, że Rzeczypospolita Polska
zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia, zaś w art. 41, że każdemu zapewnia
się nietykalność osobistą i wolność osobistą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Art. 68 Konstytucji RP w pkt.1 stwierdza, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia
(chodzi o opiekę lekarską), ponadto liczne artykuły zawarte w Rozdziale II Konstytucji RP
zawierają gwarancje ustawowe i środki ochrony wolności i praw człowieka i obywatela.
Dotyczą one wolności i praw osobistych, politycznych, ekonomicznych, socjalnych
i kulturalnych. Na straży przestrzegania tych praw stoi m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich,
niezawisły organ, powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na okres 5 lat.
Konstytucja RP w art.208 stwierdza, że „Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży
wolności i praw człowieka i obywatela, określonych Konstytucji i innych aktach
normatywnych”.

Ochrona praw i wolności osobistej w Kodeksie karnym

Te inne akty normatywne to np. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny.

W szeroko pojętym sensie, chroni prawa i wolność osobistą człowieka poprzez
wyartykułowanie zasad obowiązujących w prawie karnym jak również zdefiniowanie
rodzajów przestępstw, godzących w dobra najwyższe, jakimi są: życie, zdrowie i wolność
osobista oraz wyznaczając system sankcji: kar i środków karnych, grożących za ich
popełnienie.
Kodeks karny zawiera w Rozdziale XIX zatytułowanym: „Przestępstwa przeciwko życiu
i zdrowiu”, cały katalog czynów, które w sposób bezpośredni zagrażają życiu lub zdrowiu
człowieka: zabójstwo, we wszystkich jego formach ,od zabójstwa zwykłego poprzez jego
formę kwalifikowaną, morderstwo oraz postaci uprzywilejowane, jak zabójstwo w afekcie,
zabójstwo eutanatyczne, dzieciobójstwo, jak również nieumyślne spowodowanie śmierci.
Rozdział ten zajmuje się także wszelkimi formami uszczerbku na zdrowiu i rozstroju zdrowia
(ciężki, średni i lekki) ,udziałem w bójce lub pobiciu, narażeniem na niebezpieczeństwo utraty
ż

ycia lub zdrowia człowieka i nieudzielaniem pomocy. Popełnienie wymienionych

przestępstw, będących zbrodniami lub występkami jest odpowiednio zagrożone karami,
przewidzianymi przez Kodeks karny.
Kodeks karny w całej swojej strukturze zawiera opisy czynów przestępczych,
stanowiących bezpośrednie lub pośrednie narażenie życia, zdrowia, nietykalności człowieka
na jakieś niebezpieczeństwo, zatem wymagających ochrony prawnej, co w znacznej mierze
gwarantuje poprzez system kar i środków karnych.
W Rozdziale XXVII, zatytułowanym „Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności
cielesnej” wyszczególnione są czyny stanowiące przestępstwa naruszenia czci człowieka,
a więc jakoby „nietykalność duchową człowieka” takie jak: pomówienie, zniesławienie,
zniewaga, ale także czyny naruszające nietykalność cielesną ,jak uderzenie człowieka.
Czyny te stanowią przestępstwa i są zagrożone karami przewidzianymi przez Kodeks karny,
który mówi: „n kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza nietykalność cielesną podlega
karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

W jakim akcie prawnym zawarte są fundamentalne gwarancje praw i wolności osobistej?

2.

Jakie prawa gwarantuje Konstytucja RP w zakresie ochrony praw i wolności osobistej?

3.

Jaki niezawisły organ stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela?

4.

W jaki sposób Kodeks karny realizuje ochronę praw i wolności osobistej?

5.

Jaki akt prawny został wydany, w celu zapewnienia ochrony życia, zdrowia
i nietykalności osób?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż akty prawne, w których są zawarte gwarancje praw i wolności osobistej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

dokładnie zapoznać się z materiałem nauczania,

2)

wstawić do ćwiczenia brakujące fragmenty zdań,

3)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Konstytucja RP,

−

kodeks karny,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Wskaż organ stojący na straży wolności i praw człowieka i obywatela i omów jego

kompetencje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania,

2)

uzupełnić zdania,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Konstytucja RP,

−

kodeks karny,

–

komputer z dostępem do Internetu.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

wskazać źródła ochrony praw i wolności osobistej?

2)

wskazać ochronę praw i wolności osobistej w Konstytucji RP?

3)

wskazać najwyższe prawa (dobra) człowieka,

4)

wskazać organ powołany do ochrony przestrzegania praw i wolności
człowieka i obywatela?

5)

wyjaśnić rolę Kodeksu karnego w ochronie życia, zdrowia
i nietykalności osobistej?

6)

określić cel ustawy o ochronie osób i mienia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

4.2. Instytucje powołane do ochrony osób

4.2.1. Materiał nauczania

Pojęcie i cele ochrony

Wszelkie zagrożenia dla życia, zdrowia i nietykalności osób wymagają przeciwdziałania

im. Zapewnienie bezpieczeństwa w tym obszarze, to stworzenie systemu ochrony prawnej,
instytucjonalnej oraz bezpośredniej: fizycznej i technicznej.

Ochrona to działania mające na celu:

−

zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej,

−

zapobieganie przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu,

−

przeciwdziałanie powstawaniu szkód wynikających z tych zdarzeń

−

niedopuszczanie do wstępu osób nieuprawnionych na teren chroniony.

Cele te realizują instytucje państwowe oraz przedsiębiorstwa prywatne.

Ochrona instytucjonalna

Ochronę instytucjonalną sprawuje Policja. Zagadnienie to jest uregulowane przez

ustawę z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179, z późn. zm.). Policja jest
instytucją państwową powołaną m.in. do ochrony życia zdrowia i nietykalności osobistej.
W instytucjonalnym systemie ochrony osób i mienia zajmuje pozycję centralną.
Jej działalność ma charakter powszechny tzn. jest realizowana na całym terytorium państwa,
odnosi się , poza nielicznymi wyjątkami, do wszystkich obywateli oraz obejmuje pełny zakres
zadań w zakresie ochrony osób i mienia.
W realizacji swoich zadań jest wyposażona w możliwość użycia środków przymusu i broni
palnej, w określonych prawem sytuacjach.

Do podstawowych zadań Policji należą m.in.:

−

ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi
te dobra,

−

ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach
publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu
drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,

−

inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu
przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie, w tym
zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,

−

wykrywanie przestępstw i wykroczeń i ściganie ich sprawców, itd.

Cele działań Policji to:

−

rozpoznawanie,

−

zapobieganie

−

wykrywanie.

Realizacja tych celów następuje w drodze czynności:

−

operacyjno-rozpoznawczych,

−

dochodzeniowo-śledczych,

−

administracyjno-porządkowych.

W celu ochrony najwyższych dóbr człowieka ustawodawca upoważnił funkcjonariuszy do
użycie w określonych przepisami przypadkach broni palnej, jako ostatecznego środka
ochrony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Gdy przewidziane przez ustawę o Policji środki przymusu bezpośredniego okażą się
niewystarczające lub ich użycie, ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie jest
możliwe, policjant ma prawo użycia broni palnej, ale jak zastrzega ustawa, tylko i wyłącznie.
Między innymi:

−

w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność
policjanta lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym
bezpośrednio do takiego zamachu.

−

przeciwko osobie nie podporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia
broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub
zdrowiu lub wolności policjanta albo innej osoby.

Inne formacje ochronne

Kolejną instytucją państwową, która ma istotny wkład w ochronę życia, zdrowia

człowieka ma

niewątpliwie Państwowa Straż Pożarna.

Podobnie jak Policji, jej działalność ma charakter powszechny. Jest to formacja
specjalistyczna przeznaczona do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi
miejscowymi zagrożeniami. Działa w warunkach bezpośredniego zagrożenia dla życia
i zdrowia ludzkiego. W zakresie niezbędnym do prowadzenia akcji ratowniczej, jednostki
ratowniczo- gaśnicze mają prawo do zarządzenia ewakuacji ludzi i mienia z zagrożonego
terenu lub objętego akcja ratowniczą, koniecznych prac wyburzeniowych i rozbiórkowych,
wstrzymania komunikacji w ruchu lądowym. Dzieje się tak szczególnie, w sytuacjach
ratowania życia lub zdrowia człowieka, w sytuacjach uzasadnionych stanem wyższej
konieczności.
Ponadto istnieją inne formacje ochronne, których działalność ma charakter ograniczony
z punktu widzenia miejsca wykonywania i zakresu działań oraz kompetencji ich
pracowników. Do nich zaliczyć można m.in. straże gminne i miejskie, Straż Ochrony Kolei,
Straż Leśną itp.

Ochrona komercyjna

Ochronę komercyjną reguluje ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.

U. Nr 114, poz. 740 z późn. zm.) oraz ustawa z 22 sierpnia 1997 r. bezpieczeństwie imprez
masowych (Dz. U. Nr 106, poz. 680 z późn. zm.) wraz z licznymi aktami wykonawczymi do
tych ustaw.
Najważniejszym aktem prawnym w tej materii jest ustawa o ochronie osób i mienia. Przepisy
w niej zawarte można nazwać „konstytucją” ochrony komercyjnej w Polsce.
Ochrona komercyjna stanowi dopełnienie ochrony instytucjonalnej zapewnianej przez
państwo. śadna z tych form ochrony nie mogłaby spełniać swojej roli bez wzajemnego
uzupełniania się.

Aby zająć się zagadnieniem ochrony muszą być spełnione określone w ustawie warunki.

Warunkiem wykonywania zawodu ochroniarza jest wymóg posiadania licencji pracownika
ochrony fizycznej I lub II stopnia. Podobnie, podjęcie się działalności gospodarczej w zakresie
ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Na czym polega ochrona?

2.

Czym charakteryzuje się ochrona instytucjonalna?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3.

Kto jest głównie powołany do sprawowania ochrony instytucjonalnej?

4.

Jakie są inne instytucjonalne formacje ochronne?

5.

Jaki charakter ma działalność ochronna Policji i Państwowej Straży Pożarnej?

6.

Jakie są cele działań ochronnych Policji?

7.

Jakie czynności stanowią realizację celów ochronnych Policji?

8.

Użycie jakich środków, przez funkcjonariuszy Policji, dopuszcza ustawa, w celu ochrony
najwyższych dóbr człowieka(życia, zdrowia i wolności)?

9. Jaki akt prawny stanowi podstawę prawna wykonywania ochrony komercyjnej?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie poznanego materiału nauczania odpowiedz w formie pisemnej na poniższy

zestaw pytań:

−

Jaki zakres przedmiotowy obejmuje pojęcie ochrony?

−

W jaki sposób można podzielić ochronę?

−

Jakie formacje ochronne sprawują ochronę instytucjonalną?

−

Jakie podstawowe akty prawne regulują wykonywanie ochrony osób i mienia?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać uważnie materiał nauczania,

2)

prawidłowo wykonać ćwiczenie,

3)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wymień podstawowe sytuacje zagrożenia dla życia, zdrowia lub wolności, w których

ustawa o Policji dopuszcza możliwość użycia broni palnej przez funkcjonariusza.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania,

2)

przeczytać dokładnie z poradnika, jakie sytuacje mogą stanowić podstawę do użycia broni
palnej przez funkcjonariusza Policji,

3)

opisać wybrane sytuacje,

4)

przedstawić rozwiązanie ćwiczenia na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

ustawa o Policji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

podać definicję ochrony?

2)

określić zakres przedmiotowy ochrony?

3)

wymienić instytucjonalne formacje ochronne?

4)

określić, jaki charakter ochronny ma działalność Policji
i Państwowej Straży Pożarnej?

5)

określić cele działań ochronnych Policji?

6)

określić czynności służące do realizacji celów Policji?

7)

określić dozwolone środki stosowane przez Policję?

8)

określić, jaki akt prawny stanowi podstawę prawna ochrony osób
i mienia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4.3. Ochrona osób jako działalność gospodarcza

4.3.1. Materiał nauczania

Warunki uzyskania koncesji

Podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia wymaga

uzyskania koncesji określającej zakres i formy prowadzenia tych usług.
Organem właściwym do:

−

udzielenie,

−

odmowy udzielenia,

−

ograniczenia zakresu działalności gospodarczej i formy usług,

−

cofnięcia.

Koncesję na działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia wydaje Minister
Spraw Wewnętrznych i Administracji po zasięgnięciu opinii właściwego Komendanta
Wojewódzkiego Policji.
Koncesję wydaje się na wniosek:

−

przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, jeżeli osoba ta posiada licencję drugiego stopnia
pracownika ochrony fizycznej,

−

przedsiębiorcy innego niż osoba fizyczna, jeżeli licencję drugiego stopnia pracownika
ochrony fizycznej posiada co najmniej jedna osoba będąca wspólnikiem spółki cywilnej,
jawnej lub komandytowej, członkiem zarządu, prokurentem lub pełnomocnikiem
ustanowionym przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością określoną w koncesji.

Do wniosku o wydanie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług
ochrony osób i mienia( zgodnie z rozporządzeniem MSWiA z dn. 27 maja 1998 r. w sprawie
dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o udzielenie koncesji….. (Dz. U. Nr 69,
poz. 457) należy dołączyć:

−

dokument określający status przedsiębiorcy, adres jego siedziby lub miejsca zamieszkania
wraz ze wskazaniem obszaru i miejsca wykonywania działalności gospodarczej, zakresu
oraz formy usług ochrony osób i mienia, terminu ważności koncesji i daty rozpoczęcia
działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia,

−

urzędowo poświadczona kopię dokumentu stwierdzającego posiadanie licencji drugiego
stopnia przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną, zaś w przypadku przedsiębiorcy
innego niż osoba fizyczna, przez co najmniej jedną osobę będącą wspólnikiem spółki
cywilnej,

jawnej

lub

komandytowej,

członkiem

zarządu,

prokurentem

lub

pełnomocnikiem ustanowionym przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością
określoną w koncesji,

−

zaświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy oraz osób, które go reprezentują jw.,

−

dokument stwierdzający tytuł prawny do lokalu będącego siedzibą przedsiębiorcy
i miejscem wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób
i mienia,

−

zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym „Regon”, wydane przez właściwy urząd
statystyczny, albo urzędowo poświadczoną jego kopię,

−

zaświadczenie właściwego urzędu skarbowego stwierdzające, iż przedsiębiorca nie zalega
z wpłatami należności budżetowych,
Do wniosku o wydanie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie

usług ochrony osób i mienia, przedsiębiorca nie będący osobą fizyczną jest obowiązany
dołączyć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

−

umowę (statut) spółki, akt założycielski lub inny przewidziany przepisami prawa
dokument dotyczący utworzenia, działalności i organizacji przedsiębiorcy albo urzędowo
poświadczone ich kopie,

−

odpis z właściwego rejestru, jeżeli przedsiębiorca podlega wpisowi do rejestru, wykaz
członków zarządu, prokurentów i pełnomocników, z podaniem adresów ich miejsc
zamieszkania,

−

listę udziałowców lub akcjonariuszy, posiadających co najmniej 50% udziałów lub akcji,

−

dokument określający proporcje udziału kapitału polskiego i obcego w spółce oraz jego
wysokość, z podaniem adresów siedziby lub miejsc zamieszkania wspólników, gdy spółka
jest podmiotem z udziałem zagranicznym.
Koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób

i mienia jest to decyzja administracyjna wydana przez Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji na określony w tej koncesji okres czasu.

Obowiązki przedsiębiorcy związane z otrzymaniem koncesji

Posiadanie koncesji nakłada na przedsiębiorcę szczególne warunki wykonywania

działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, określone przez organ
koncesyjny.
Przedsiębiorca jest obowiązany zawiadomić organ koncesyjny, w terminie 14 dni, o zaistniałej
zmianie okoliczności prawnych i faktycznych oraz:

−

powiadomić organ koncesyjny o podjęciu działalności gospodarczej,

−

prowadzić i przechowywać dokumentacje dotyczącą zatrudnionych pracowników ochrony
oraz zawieranych i realizowanych umów,

−

przedstawić powyższą dokumentację na żądanie organu upoważnionego do kontroli,

−

zachowywać formę pisemną umów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej,

−

spełniać w sposób nieprzerwany obowiązek posiadania licencji drugiego stopnia
pracownika ochrony fizycznej, przez odpowiednie osoby w zależności od statusu
przedsiębiorcy, jw.

Koncesja zawiera:

−

oznaczenie przedsiębiorcy i jego siedziby (miejsca zamieszkania),

−

imiona i nazwiska wspólników lub członków zarządu, prokurentów oraz pełnomocników
w razie ich ustanowienia, ze wskazaniem osób posiadających licencje drugiego stopnia
pracownika ochrony fizycznej,

−

określenie zakresu działalności gospodarczej i formy usług,

−

wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej,

−

określenie czasu jej ważności,

−

określenie obszaru wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony
osób i mienia oraz datę jej rozpoczęcia.
Przedsiębiorca ma do spełnienia również określone obowiązki względem zatrudnionych

pracowników obowiązki, którym nie spełnienie może spowodować nawet cofniecie koncesji.
Przedsiębiorca obowiązany jest:

−

oznaczyć pracowników ochrony w sposób jednolity, umożliwiający ich identyfikację
podmiotu zatrudniającego,

−

zapewnić noszenie ubioru przez pracowników ochrony, umożliwiającego ich identyfikację
oraz identyfikację podmiotu zatrudniającego.
Ubiory pracowników ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorców powinny posiadać

oznaczenia różniące je w sposób widoczny od mundurów pozostających pod szczególna
ochrona lub których wzory zostały wprowadzone na podstawie odrębnych przepisów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Identyfikatory i odznaki pracowników ochrony powinny również w sposób widoczny różnić
się od identyfikatorów i odznak funkcjonariuszy i pracowników służb publicznych.

Dokumentowanie działalności

Kolejnym obowiązkiem przedsiębiorcy jest zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw

Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie dokumentacji wymaganej
przy prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz
czasu jej przechowywania (Dz. U. Nr 69, poz. 458), prowadzenie dokumentacji dotyczącej
zatrudnionych pracowników ochrony oraz zawieranych i realizowanych umów, a także
przechowywanie jej przez określony okres czasu.
Jest to bardzo istotny obowiązek przedsiębiorcy i polega na prowadzeniu, w formie pisemnej
trzech dokumentów:

−

aktualnego wykazu zatrudnionych pracowników ochrony,

−

rejestru zawartych umów,

−

księgi realizacji umów wraz z udokumentowanym, w formie oddzielnego protokołu,

−

szczegółowym opisem okoliczności użycia przez pracowników ochrony środków
przymusu bezpośredniego lub broni palnej.

Wymieniona dokumentacja powinna być prowadzona obowiązkowo w formie pisemnej.
Elektroniczne nośniki informacji mogą być stosowane pomocniczo, lecz nie mogą zastępować
formy pisemnej. Dokumentacja musi być przechowywana przez okres 5 lat, liczony od chwili
zakończenia działalności przez przedsiębiorcę, a w przypadku księgi realizacji umowy, od
daty wygaśnięcia umowy.

Cofnięcie koncesji
Koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia
cofa w drodze decyzji administracyjnej organ ją wydający w przypadkach jeżeli
przedsiębiorca:

−

poprzez swoje działania stwarza zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności
lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych
obywateli,

−

nie powiadomił organu koncesyjnego o podjęciu działalności gospodarczej lub
uniemożliwia przeprowadzenie kontroli przez uprawnione organy,

−

nie podjął działalności gospodarczej w ciągu 6 miesięcy od daty jej rozpoczęcia,
określonej w koncesji,

−

zawiadomił o zaprzestaniu działalności gospodarczej określonej w koncesji albo
okoliczności faktyczne wskazują na zaprzestanie jej prowadzenia.

−

wobec kierownika jednostki zostało wydane prawomocne orzeczenie sądu zakazujące
prowadzenia działalności gospodarczej,

−

przedsiębiorca będący osobą fizyczną utracił licencję drugiego stopnia.
Oprócz ww. przesłanek, powodujących obligatoryjne cofnięcie koncesji, istnieje szereg

okoliczności powodujących zależnie od okoliczności i decyzji organu, który wydał koncesję,
możliwość cofnięcia koncesji lub ograniczenie jej zakresu lub formy usług. Dzieje się tak
w przypadkach gdy przedsiębiorca:

−

utracił zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony
osób i mienia,

−

nie wykonuje obowiązków związanych z: oznaczeniem pracowników ochrony w sposób
jednolity, umożliwiający ich identyfikacje i identyfikacje podmiotu zatrudniającego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

zapewnieniem noszenia ubioru przez członków specjalistycznych uzbrojonych formacji
ochronnych oraz posiadaniem odpowiednich licencji przez pracowników ochrony,

−

nie usunął stwierdzonych uchybień, w terminie wyznaczonym przez organ uprawniony do
kontroli, w wezwaniu do ich usunięcia,

−

rażąco uchybił szczególnym warunkom wykonywania działalności gospodarczej
określonym w koncesji.

Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia bez
wymaganej koncesji zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie rodzaju „zezwolenie” jest wymagane do prowadzenia działalności gospodarczej
w zakresie usług ochrony osób i mieni?

2.

Kto i w jakiej formie wydaje koncesję?

3.

Kto może złożyć wniosek o koncesję?

4.

Co stanowi nieodzowny warunek do uzyskania koncesji przez osobę fizyczną?

5.

Jakie są warunki uzyskania koncesji przez przedsiębiorcę innego niż osoba fizyczna?

6.

Na jaki okres czasu jest wydawana koncesja?

7.

Jakie szczególne obowiązki ma przedsiębiorca po uzyskaniu koncesji?

8.

Jakie obowiązki spoczywają na przedsiębiorcy względem zatrudnionych pracowników
ochrony?

9.

Jakie elementy zawiera koncesja?

10.

Jakie rodzaje dokumentacji jest obowiązany prowadzić przedsiębiorca wykonujący usługi

w zakresie ochrony osób i mienia?
11.

W jakiej formie powinna być prowadzona dokumentacja?

12.

Przez jaki okres czasu należy przechowywać dokumentację?

13.

Z jakich powodów obligatoryjnie cofa się koncesję?

14.

Z jakich powodów można cofnąć lub ograniczyć zakres koncesji?

15.

Jaka kara grozi za wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony
osób i mienia bez wymaganej koncesji?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie rozporządzenia MSWiA z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie dokumentacji

wymaganej przy prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób
i mienia oraz czasu jej przechowywania (Dz. U. Nr 69, poz. 458) opisz co powinien zawierać
wykaz zatrudnionych pracowników ochrony.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

znaleźć rozporządzenie, o którym mowa w ćwiczeniu,

2)

odszukać w rozporządzeniu przepis stanowiący, co powinien zawierać wykaz
zatrudnionych pracowników,

3)

wypisać na kartce potrzebne dane,

4)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Wyposażenie stanowiska pracy:
–

rozporządzenie MSWiA w sprawie dokumentacji …,

–

komputer z dostępem do Internetu.

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wymień najważniejsze dokumenty potrzebne do uzyskania koncesji przez osobę

fizyczną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać uważnie materiał nauczania,

2)

skorzystać z rozporządzenia MSWiA w sprawie dokumentacji ….

3)

skorzystać z Internetu,

4)

wymienić dokumenty potrzebne do uzyskania koncesji przez osobę fizyczną,

5)

przedstawić wykaz tych dokumentów w formie pisemnej,

6)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska:

–

komputer z dostępem do Internetu

–

rozporządzenie MSWiA w sprawie dokumentacji...,

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić, od czego zależy prowadzenie działalności gospodarczej
w zakresie usług ochrony osób i mienia?

2)

określić jaki organ i w jakiej formie wydaje koncesję?

3)

określić jaki jest nieodzowny warunek uzyskania koncesji?

4)

określić jakie warunki musi spełnić osoba fizyczna aby uzyskać koncesję?

5)

określić jakie dodatkowe warunki musi spełnić przedsiębiorca inny niż
osoba fizyczna, aby uzyskać koncesję?

6)

określić szczególne obowiązki przedsiębiorcy po uzyskaniu koncesji?

7)

wymienić obowiązki przedsiębiorcy względem zatrudnionych

pracowników ochrony?

8)

określić jaką dokumentację ma obowiązek prowadzić przedsiębiorca?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

4.4. Podstawowe zasady działań ochronnych

4.4.1. Materiał nauczania

Formy prowadzenia ochrony
Zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia ochrona może być prowadzona w dwóch
formach:

−

bezpośredniej ochrony fizycznej,

−

zabezpieczenia technicznego.

Bezpośrednia ochrona fizyczna może być realizowana w następujących postaciach:

−

ochrona stała lub doraźna,

−

monitoring (stały dozór sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych
w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych),

−

konwojowanie wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub
niebezpiecznych.

Zabezpieczenie techniczne polega na:

−

montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie
chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich
zainstalowania,

−

montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji,
konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania.

Zadania ochrony osób i mienia realizowane są przez:

−

wewnętrzne służby ochrony (uzbrojone i umundurowane zespoły pracowników
przedsiębiorców lub jednostek organizacyjnych, powołane do ich ochrony),

−

przedsiębiorców, którzy uzyskali koncesję w zakresie usług ochrony osób i mienia.

W tych ramach, poszczególne czynności ochronne wykonują uprawnieni do tego pracownicy
ochrony.

Kwalifikacje pracowników ochrony. Licencja

Pracownikiem ochrony określa się osobę posiadającą:

−

licencję pracownika ochrony fizycznej I lub II stopnia,

−

licencję zabezpieczenia technicznego I lub II stopnia

−

osobę nie posiadającą licencji, wykonującą zadania ochrony w zakresie nie wymagającym
licencji.

Uprawnieniem upoważniającym ich do wykonywania określonych czynności jest licencja.
Licencja jest to zezwolenie na wykonywanie zadań związanych z ochroną osób i mienia
w zakresie wymaganym ustawą.
Licencje wydaje, odmawia wydania, zawiesza i cofa, w formie decyzji administracyjnej,
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby, Komendant Wojewódzki Policji.
Licencję wydaje się na czas nieokreślony.

O wydanie licencji pracownika ochrony fizycznej I stopnia może się ubiegać osoba, która:

−

ma obywatelstwo polskie,

−

ukończyła 21 lat,

−

ukończyła szkołę podstawową,

−

ma pełną zdolność do czynności prawnych, stwierdzoną własnym oświadczeniem,

−

nie była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne,

−

ma uregulowany stosunek do służby wojskowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

−

posiada nienaganną opinię wydana przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze
względu na jej miejsce zamieszkania,

−

posiada zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań, stwierdzoną orzeczeniem
lekarskim,

−

legitymuje się dyplomem lub świadectwem szkoły lub innej placówki oświatowej, które
potwierdzają uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, albo ukończyła kurs
pracowników ochrony i zdała egzamin przed właściwą komisją.

Licencja pracownika ochrony fizycznej I stopnia wymagana jest do wykonywania zdań
ochronnych :

−

bezpośredniej ochrony fizycznej stałej lub doraźnej,

−

polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych
w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych (monitoring),

−

konwojowania wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub
niebezpiecznych.

Licencja pracownika ochrony fizycznej I stopnia wymagana jest do wykonywania powyższych
czynności przez:

−

członków specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych (czyli wewnętrznych służb
ochrony oraz przedsiębiorców , którzy uzyskali koncesje na prowadzenie działalności
gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia, posiadających pozwolenie na broń na
okaziciela, wydane na podstawie odrębnych przepisów),

−

członków zespołów konwojujących wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe
lub niebezpieczne,

−

pracowników ochrony wykonujących bezpośrednio czynności związane z ochroną osób,

−

osoby nadzorujące i kontrolujące pracowników ochrony fizycznej nie posiadających
licencji,

−

pracowników ochrony mających prawo do stosowania środków przymusu bezpośredniego
przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia w granicach chronionych obiektów
i obszarów, w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na
pracownika ochrony,

−

pracowników mających prawo do użycia broni palnej w określonych w ustawie
przypadkach,

−

pracowników ochrony wykonujących zadania na obszarach, w obiektach i urządzeniach
podlegających obowiązkowej ochronie.
Licencję pracownika ochrony fizycznej II stopnia wydaje się osobie, która spełnia warunki

jak do uzyskania licencji pracownika ochrony fizycznej I stopnia (bez konieczności
wykazywania stosunku do służby wojskowej), a ponadto ma:

−

co najmniej wykształcenie średnie,

−

legitymuje się dyplomem lub świadectwem szkoły lub innej palcówki oświatowej, które
potwierdzają uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, albo ukończyła kurs
pracowników ochrony II stopnia i zdała egzamin przed właściwą komisją
Licencja pracownika ochrony fizycznej II stopnia upoważnia do wykonywania wszystkich

czynności wykonywanych przez pracownika ochrony, posiadającego I stopień licencji,
a ponadto upoważnia do:

−

opracowywania planów ochrony,

−

organizowania i kierowania zespołami pracowników ochrony fizycznej.
Licencję pracownika zabezpieczenia technicznego się osobie, która:

−

ukończyła 18 lat,

−

ma obywatelstwo polskie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

−

ma pełną zdolność do czynności prawnych, stwierdzoną własnym oświadczeniem,

−

nie była skazana prawomocnych orzeczeniem za przestępstwo umyślne,

−

posiada nienaganną opinię wydana przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze
względu na jej miejsce zamieszkania,

−

posiada zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań, stwierdzoną orzeczeniem
lekarskim,

−

posiada wykształcenie zawodowe techniczne o specjalności elektronicznej, elektrycznej,
łączności, mechanicznej lub ukończyła kurs pracownika zabezpieczenia technicznego
albo została przyuczona do wymienionych zawodów na podstawie odrębnych przepisów.
Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego II stopnia przysługuje osobie, która

spełnia powyższe, podstawowe warunki a ponadto:

−

posiada wykształcenie co najmniej średnie techniczne o specjalności elektronicznej,
elektrycznej, łączności lub mechanicznej albo stopień specjalizacji zawodowej
przyznawany na podstawie odrębnych przepisów.
Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego II stopnia upoważnia do wykonywania

wszystkich czynności, do których upoważniony jest pracownik zabezpieczenia technicznego
posiadający licencje I stopnia, a ponadto do:

−

opracowywania projektów zabezpieczenia technicznego,

−

organizowania i kierowania zespołami pracowników zabezpieczenia technicznego.

Odmowa wydania, cofnięcie lub zawieszenie licencji
Komendant Wojewódzki Policji odmawia wydania licencji jeżeli nie zostają spełnione,
wymienione w ustawie warunki jej otrzymania.
Cofa wydaną licencję jeżeli pracownik ochrony:

−

utracił obywatelstwo polskie,

−

utracił pełną zdolność do czynności prawnych,

−

został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne,

−

utracił nienaganną opinię,

−

utracił zdolność fizyczną lub psychiczną do wykonywania zadań potwierdzoną
orzeczeniem lekarskim,

−

zgłosił pisemne zaprzestanie wykonywania zadań pracownika ochrony,

−

wykonuje zadania pracownika ochrony z naruszeniem przepisów prawa stwierdzone
w trybie odrębnych przepisów.
Komendant Wojewódzki Policji, w przypadku powzięcia wiadomości o wszczęciu

postępowania karnego przeciwko pracownikowi ochrony o przestępstwo przeciwko życiu,
zdrowiu i mieniu, zawiesza prawa wynikające z licencji do czasu wydania prawomocnego
rozstrzygnięcia w sprawie.

W razie powzięcia wiadomości o wszczęciu postępowania karnego przeciwko

pracownikowi ochrony o inne przestępstwo, może zawiesić prawa wynikające z licencji, do
czasu wydania prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie.

Pracodawca jest zobowiązany do powiadomienia właściwego terytorialnie Komendanta

Wojewódzkiego Policji, o każdym przypadku rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia z winy pracownika, z przyczyn określonych w art. 52 Kodeksu pracy.

Uprawnienia pracownika ochrony

Pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia w granicach

chronionych obiektów i obszarów ma prawo do:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

−

ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz
legitymowania osób, w celu ustalenia ich tożsamości,

−

wezwania osób do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku stwierdzenia braku
uprawnień do przebywania na terenie chronionym albo stwierdzenia zakłócania porządku,

−

ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub
zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych
osób Policji,

−

stosowania środków przymusu bezpośredniego, w przypadku zagrożenia dóbr
powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony,

−

użycia broni palnej.
Ustalanie uprawnień osoby do przebywania na obszarze lub w obiektach chronionych

przez pracownika ochrony dokonuje się przez:

−

sprawdzenie czy osoba posiada przepustkę, identyfikator albo inny dokument
uprawniający do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym, wystawiony przez
osobę zarządzającą tym obszarem lub obiektem,

−

porównanie okazanego dokumentu z określonym wzorem,

−

sprawdzenie okazanego dokumentu pod względem zgodności danych personalnych
z tożsamością osoby oraz terminu jego ważności.
W razie legitymowania osób znajdujących się w pojeździe, gdy uzasadniają to względy

bezpieczeństwa, pracownik ochrony ma prawo żądać opuszczenia pojazdu przez te osoby.

Pracownik ochrony wzywa osobę nie posiadającą uprawnienia do przebywania na

obszarze lub w obiekcie chronionym albo zakłócającą porządek, do opuszczenia obszaru lub
obiektu,

informując

ją

o

przyczynie

wydania

tego

polecenia.

W

przypadku

niepodporządkowania się poleceniu, pracownik ochrony wzywa Policję.

Przy ujęciu osoby stwarzającej, w sposób oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla życia

lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, pracownik ochrony:

−

wzywa tę osobę do zachowania zgodnego prawem i odstąpienia od wykonywania
czynności stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla
chronionego mienia,

−

jednocześnie, pracownik ochrony uniemożliwia tej osobie oddalenie się ze wskazanego
miejsca,

−

podejmuje próbę wylegitymowania osoby ujętej, w celu ustalenia jej tożsamości,

−

niezwłocznie powiadamia o ujęciu Policję,

−

po przybyciu Policji, przekazuje ujętą osobę, przybyłym na wezwanie funkcjonariuszom
Policji.
W trakcie wykonywania czynności ujęcia osoby, pracownik ochrony może posłużyć się

ś

rodkami przymusu bezpośredniego, w celu pokonania czynnego oporu osoby ujmowanej.

Jeżeli osoba ujęta ma widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność, albo też na jej
prośbę, pracownik ochrony jest obowiązany do udzielenia pierwszej pomocy przedlekarskiej,
i wezwać pomoc lekarską.

Podczas wykonywania zadań ochronnych w obiekcie posiadającym instrukcję ruchu

materiałowo-osobowego stosuje się zasady postępowania ujęte w tej instrukcji,
z uwzględnieniem wszystkich przepisów i zasad obowiązujących pracowników ochrony, na
postawie ustawy o ochronie osób i mienia oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy.

Dokumentowanie czynności ochrony osób i mienia

Z czynności legitymowania pracownik ochrony sporządza notatkę służbową, zawierającą:

−

dane personalne osoby legitymowanej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

−

wskazanie rodzaju dokumentu oraz jego numeru i serii,

−

czas, miejsce i przyczyny legitymowania.
W przypadku wezwania przez pracownika ochrony Policji, w celu przekazania jej ujętej

osoby, sporządzona również musi być notatka służbowa o okolicznościach tego wezwania.
Każdy przypadek ujęcia osoby, pracownik ochrony jest obowiązany udokumentować
w notatce służbowej, zawierającej w szczególności:

−

dane personalne osoby ujętej,

−

datę, godzinę i miejsce ujęcia,

−

przyczynę ujęcia,

−

datę i godzinę poinformowania oraz przekazania osoby Policji,

−

numer licencji, imię i nazwisko pracownika ochrony,

−

informacje o zastosowanych środkach przymusu bezpośredniego,

−

informacje o udzieleniu pierwszej pomocy przedlekarskiej i jej zakresie,

−

inne istotne okoliczności ujęcia osoby.

Środki przymusu bezpośredniego

Pracownik ochrony posiadający licencję I lub II stopnia ochrony fizycznej może stosować

ś

rodki przymusu bezpośredniego, podczas wykonywania czynności ochrony osób i mienia,

wyłącznie wobec osób uniemożliwiających wykonanie przez niego zadań określonych
w ustawie.
Ś

rodkami przymusu bezpośredniego są:

−

siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony,

−

kajdanki,

−

pałki obronne wielofunkcyjne,

−

psy obronne,

−

paralizatory elektryczne,

−

broń gazowa i ręczne miotacze gazu.
Pracownik ochrony powinien stosować środki przymusu bezpośredniego, odpowiadające

potrzebom wynikającym z zaistniałej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania
się wezwaniu do określonego zachowania.

Ś

rodków przymusu bezpośredniego i broni palnej nie stosuje się wobec:

−

kobiet o widocznej ciąży,

−

osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat,

−

osób w podeszłym wieku,

−

osób o widocznej niepełnosprawności.

Każdy przypadek zastosowania środka przymusu bezpośredniego wymaga od pracownika
ochrony udokumentowania, w postaci notatki służbowej lub meldunku.

Wszystkie czynności pracownika ochrony wykonywane w ramach zadań ochrony osób

i mienia, w granicach chronionych obszarów i obiektów powinny być wykonane w sposób
możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku do której zostały podjęte.

Użycie broni palnej przez pracowników ochrony
Szczególnym uprawnieniem pracownika ochrony, posiadającego licencję I lub II stopnia
ochrony fizycznej, wykorzystywanym, wyjątkowo i wyłącznie w przypadku zaistnienia
okoliczności przewidzianych w przepisach ustawy, jest użycie broni palnej.
Prawo do użycia broni palnej przysługuje w 4 przypadkach:

−

w celu odparcia, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie
pracownika ochrony albo innej osoby,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

−

przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia
broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub
zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby,

−

przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi
ochrony,

−

w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane
osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne.
Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą

szkodę osobie, przeciwko której broni użyto i nie może zmierzać do pozbawienia życia,
a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia i zdrowia innych osób.

Jeżeli wskutek użycia broni palnej nastąpiło zranienie osoby, pracownik ochrony jest

obowiązany natychmiast udzielić tej osobie pomocy przedmedycznej, a w razie potrzeby
podjąć niezwłoczne działania, w celu zapewnienia pomocy lekarskiej.

Jeżeli wskutek użycia broni palnej nastąpiła śmierć osoby, pracownik ochrony jest

obowiązany do:

−

zabezpieczenia, w miarę możliwości śladów na miejscu zdarzenia i niedopuszczenie na to
miejsce, do czasu przybycia Policji, osób postronnych,

−

ustalenia, w miarę możliwości, tożsamości osób będących świadkami zdarzenia,

−

niezwłocznego wezwania lekarza.

Dokumentowanie użycia broni palnej

W każdym przypadku użycia broni palnej lub podjęcia czynności oddania strzału

ostrzegawczego z tej broni, pracownik ochrony jest obowiązany sporządzić pisemny
meldunek, który powinien w szczególności zawierać:

−

wskazanie numery licencji, imię i nazwisko pracownika ochrony,

−

datę, godzinę i miejsce użycia broni palnej,

−

informację dotyczącą okoliczności poprzedzających użycie broni palnej,

−

informacje o skutkach użycia broni palnej,

−

informacje o udzieleniu pierwszej pomocy przedmedycznej i jej zakresie.
O każdym przypadku użycia broni palnej lub oddaniu strzału ostrzegawczego, pracownik

ochrony jest obowiązany niezwłocznie powiadomić bezpośredniego przełożonego oraz
najbliższą jednostkę Policji.

Pracownik ochrony nosi przydzieloną broń palną tylko wtedy, gdy występuje

w umundurowaniu lub ubiorze używanym przez specjalistyczną uzbrojoną formację
ochronną.
Wymogu tego nie stosuje się, gdy pracownik ochrony wykonuje zadanie ochrony osób
w miejscu publicznym (np. ochrona VIPa).

Pracownik ochrony nie może nosić przy sobie broni palnej, jeżeli wykonuje zadania

w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych
imprez publicznych.

Pracownik ochrony podczas wykonywania zadań ochrony obszarów obiektów i urządzeń

podlegających obowiązkowej ochronie korzysta z ochrony prawnej, przewidzianej
w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.
Wykorzystywanie środków ochrony jest uprawnione tylko w czasie wykonywania zadań
ochrony osób i mienia.

Przed podjęciem realizacji zadań ochronnych (np. w drodze do chronionego obiektu lub

obszaru), jak i po ich zakończeniu (np. w drodze do siedziby przedsiębiorstwa), pracownik
ochrony nie ma prawa ich wykorzystać, nawet w przypadkach określonych w ustawie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

W związku z powyższym, kontrowersje może budzić wykonywanie ochrony fizycznej,
szczególnie w formie doraźnej, tzw. załóg interwencyjnych, których zadanie polega na
reagowaniu na zagrożenia przestępcze w różnych, oddalonych od siebie obiektach.
Aby nie komplikować w takim przypadku sytuacji prawnej pracowników takich załóg, należy
w dokumentacji chronionych obiektów, bardzo precyzyjnie określać zadania dla każdego
pracownika ochrony fizycznej.

W szczególności muszą być określone „granice”, poza które nie sięga ochrona oraz

w jakich miejscach można stosować, i jakie ustawowe środki ochrony fizycznej osób i mienia,
a także miejsca, w których pracownik ochrony ma wyłącznie tzw. uprawnienia obywatelskie:

−

do ujęcia osoby na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,

−

do ujęcia w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
gdy zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.

Zatem pracownicy ochrony są zwykłymi obywatelami i przysługują im wówczas takie i tylko
takie prawa jak wszystkim,:

−

poza czasem, w którym wykonują zadania ochronne,

−

poza miejscem (obiektem lub obszarem) powierzonym do ochrony.

Konwojowanie, wyposażenie konwojentów

Podczas wykonywania zadań ochronnych przez pracowników ochrony, w postaci

konwojowania wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub
niebezpiecznych, czyli poza granicami chronionych obiektów i obszarów mają oni prawo do
użycia środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej w przypadku gwałtownego,
bezprawnego zamachu na konwojowane wartości lub osoby je ochraniające.
Konwojent, to pracownik ochrony wyposażony w broń palną. Jest to obligatoryjne
wyposażenie, oprócz tego istnieje wymóg, aby konwojenci wyposażeni byli obowiązkowo
w kamizelki kuloodporne i hełm oraz środki łączności wewnętrznej i zewnętrznej, maska
przeciw gazowa.

Wyposażenie pracowników ochrony

Przy wykonywaniu pozostałych czynności ochrony osób i mienia, wymogi dotyczące

obowiązkowego wyposażenia pracownika, dotyczą jednolitego ubioru lub umundurowania,
odróżniającego od innych służb i formacji oraz identyfikatorów i odznak, pozwalających na
identyfikacje pracownika ochrony i podmiotu go zatrudniającego. Pozostałe wyposażenie
zależy od charakteru wykonywanych zadań, stopnia zagrożeń oraz niejednokrotnie
zamożności przedsiębiorcy. Oczywiście dla zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa
pracownika ochrony powinien każdy posiadać kamizelkę kuloodporną, co w praktyce jest
niestety raczej nierealne. Natomiast na pewno każdy posiada środki łączności oraz
wyposażenie w środki przymusu bezpośredniego takie jak kajdanki, pałki obronne
wielofunkcyjne i paralizatory elektryczne lub ręczne miotacze gazu. Broń palna przydzielana
jest według odrębnych zasad. Przedsiębiorcy, którzy powołali wewnętrzne służby ochrony lub
uzyskali koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób
i mienia mogą ubiegać się u właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji
o wydanie pozwolenia na broń na okaziciela tj. świadectwa broni.
W tym celu należy złożyć wniosek o wydanie pozwolenia na broń na okaziciela
i zaświadczenia uprawniającego do nabycia określonego rodzaju oraz liczby egzemplarzy
broni. Organ Policji żąda od przedsiębiorcy uzasadnienia konieczności uzbrojenia podległych
mu pracowników ochrony we wnioskowany rodzaj i liczbę egzemplarzy broni.
Uzasadnieniem jest rodzaj wykonywanych usług w zakresie ochrony osób i mienia, ilość
zatrudnionych pracowników oraz rodzaj zagrożeń w realizacji zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Wyposażenie w broń i amunicję
Rodzaje uzbrojenia, w jakie mogą być wyposażeni pracownicy ochrony posiadający licencje
ochrony fizycznej to:

−

broń palna krótka – pistolety i rewolwery,

−

broń palna długa – pistolety maszynowe i strzelby gładkolufowe „Pump Action”,

−

broń sygnałowa.

Ś

rodki przymusu bezpośredniego, na które zgodnie z odrębnymi przepisami wymagane jest

pozwolenie na broń:

−

broń gazowa – pistolety i rewolwery,

−

ręczne miotacze gazu,

−

paralizatory elektryczne,

−

amunicja gazowa do ww. broni.

Broń palna długa służy wyłącznie do konwojowania wartości pieniężnych oraz innych
przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych.
Do każdej jednostki broni palnej i gazowej ustalony jest normatyw amunicji przeznaczony do
wykonywania zadań ochrony.
Za normatyw amunicji na jeden pistolet lub pistolet maszynowy przyjmuje się ilość amunicji
wystarczającą do pełnego załadowania czterech magazynków.
Za normatyw amunicji na jeden rewolwer lub jedną strzelbę gładkolufową „Pump- Action”
przyjmuje się 24 sztuki amunicji. Połowa normatywnej ilości amunicji stanowi amunicję
alarmową. Amunicję alarmową wydaje się w przypadku bezpośredniego zagrożenia napadem
na chronione osoby, obszar, obiekt i urządzenie oraz do ochrony konwojowanego mienia.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie są podstawowe formy prowadzenia ochrony?

2.

W jakich postaciach jest realizowana bezpośrednia ochrona fizyczna?

3.

Na czym polega zabezpieczenie techniczne?

4.

Kogo możemy nazwać pracownikiem ochrony?

5.

Co to jest licencja?

6.

Jaki organ i w jakiej formie wydaje licencję?

7.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać licencję I stopnia pracownika ochrony

fizycznej?

8.

Do wykonywania jakich czynności upoważnia licencja II stopnia pracownika ochrony

fizycznej?

9.

Kiedy cofa się licencję?

10.

Kiedy można zawiesić prawa wynikające z licencji?

11.

Jakie są uprawnienia pracowników ochrony?

12.

Jakie są środki przymusu bezpośredniego?

13.

W jakich przypadkach pracownik ochrony może użyć broni palnej?

14.

Jak dokumentuje się ujęcie osoby?

15.

Jakie jest wyposażenie pracownika ochrony i konwojenta?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż, w jakich przypadkach pracownik ochrony może użyć broni palnej podczas

wykonywania czynności z zakresie ochrony osób i mienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać uważnie materiał nauczania,

2)

wybrać z materiału nauczania, przypadki użycia broni palnej przez pracowników
ochrony,

3)

nauczyć się ich na pamięć,

4)

wypisać je na kartce papieru,

5)

sprawdzić, czy zostały zapamiętane,

6)

zaproponować nauczenie się tych przypadków na pamięć, przez całą grupę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Napisz samodzielnie notatkę służbową z ujęcia osoby, zakłócającej porządek w obiekcie

chronionym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać dokładnie materiał nauczania,

2)

odnaleźć fragment dotyczący sporządzania notatki służbowej z czynności ujęcia osoby,

3)

napisać notatkę z ujęcia osoby zakłócającej porządek w obiekcie chronionym,

4)

napisaną notatkę przedstawić nauczycielowi do oceny,

5)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić podstawowe formy ochrony?

2)

określić postaci w jakich realizowana jest bezpośrednia ochrona
fizyczna?

3)

określić na czym polega ochrona techniczna?

4)

określić pojęcie licencji oraz tryb jej uzyskiwania?

5)

określić do czego upoważnia posiadanie licencji I i II stopnia
pracownika ochrony fizycznej?

6)

określić jakie są środki przymusu bezpośredniego i zasady ich
użycia?

7)

scharakteryzować zasady i okoliczności użycia broni palnej?

8)

wymienić przypadki użycia broni palnej przez pracownika ochrony?

9)

sporządzić notatkę służbową z wykonanej czynności ochronnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

4.5. Rodzaje zagrożeń

4

.5.1. Materiał nauczania

Przyczyny powstania zagrożeń
Głównym celem ochrony jest zapewnienie bezpieczeństwa osób i mienia, uwzględniając
przepisy zawarte w ustawie o ochronie osób i mienia.
Podział zagrożeń, przed którymi należy chronić osoby i obiekty, można dokonać
uwzględniając przyczyny powstania zagrożenia i miejsce powstania zagrożenia.
Przyczyną powstania zagrożenia może być:

−

przestępcza działalność osób,

−

zjawiska wywołane siłami natury,

−

nieprawidłowe funkcjonowanie urządzeń w obiektach podlegających ochronie.

Ze względu na miejsce powstania zagrożenia dzielą się na:

−

zagrożenia zewnętrzne,

−

zagrożenia wewnętrzne.

Najczęściej występują zagrożenia związane z przestępczą działalnością osób, które mogą
mieć charakter zarówno zagrożenia zewnętrznego, jak i wewnętrznego.

Przyczyny zamachów na osoby

Skuteczne zapobieganie i przeciwdziałanie zamachom wymaga analizy motywów ich

podejmowania oraz poznanie metod stosowanych w dokonywaniu zamachów.
Psychologiczna interpretacja zamachów pozwala wnioskować, ze człowiek dokonuje działań
w celu odebrania komuś życia lub godzi w osobę np. znaną, w wyniku frustracji,
niezadowolenia czy braku akceptacji aktualnej rzeczywistości.
Zamachy maja często motywy polityczne, mogą być przejawem walki o władzę, wyrazem
ustrojowych niedoskonałości lub rewolucyjnych albo anarchistycznych zachowań pewnych
grup społecznych.
W miarę doskonalenia ochrony osób publicznych, zamachy stały się coraz większym
wyzwaniem. Jednak sprawcy zamachów w odpowiedzi na udoskonalone zabezpieczenia
szukali równie skutecznych metod ataków. Na zamachy należy zatem patrzeć ze
ś

wiadomością dynamiki i permanentnego rozwoju technik i metod ataków na ludzi.

Zamachy dokonywane na osoby mogą być również dokonywane z motywów ekonomicznych.

Takie akty przemocy wynikają z przekonania, że ofiara jest odpowiedzialna za złe

warunki ekonomiczne kraju lub danej osoby dokonującej zamachu. Częstym źródłem ataków
jest konflikt interesów społecznych i zorganizowanych grup przestępczych. W grupie ataków
o motywach ekonomicznych szczególnym przykładem są najemnicy, którzy zabijają za
pieniądze.
Zamachy dokonywane z przyczyn ideologicznych, wynikają z przekonania zamachowca, że
ofiara zagraża zasadom, które on uważa za pryncypialne i godne obrony. Mogą również
wynikać z fanatyzmu jakiejś grupy etnicznej, religijnej lub społecznej i dokonywane są
w imię przekonań religijnych lub społecznych. Zamachowiec ma nadzieję, że dzięki
wyeliminowaniu kluczowych postaci, zmieni istniejący system lub też po prostu poprzez
dokonanie zamachu chce zwrócić na siebie uwagę lub na problemy grupy, którą reprezentuje.
Kolejne przesłanki zamachów na osoby to chęć odwetu za odczuwane lekceważenie lub
krzywdę, postrzegane jako spowodowane przez osobę publiczną.
Inne przyczyny zamachów zaliczanych to grupy przyczyn osobistych to: zazdrość, nienawiść,
szał.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Zaburzenia umysłowe, fanatyzm, lub niestabilność emocjonalna są czynnikami dominującymi
w większości lub w prawie wszystkich przeprowadzonych atakach z przyczyn
psychologicznych.
Ludzie atakujący inne osoby prawie zawsze odznaczają się psychicznymi problemami, nawet
jeśli rzeczywiste powody są natury rewolucyjnej lub ekonomicznej. Spośród przyczyn
stwierdzonych i domniemanych na pierwszym miejscu plasują się motywy natury
psychologicznej.
Reasumując można stwierdzić, że przyczyny zamachów na osoby można podzielić ze
względu na motywy na zamachy z przyczyn:

−

politycznych,

−

ekonomicznych,

−

ideologicznych,

−

osobistych,

−

psychologicznych.

Metody ataków na osoby oraz używane środki

Metodyka dokonywania zamachów na osoby jest bardzo różnorodna. Praktycznie każdy

zamach, z wyjątkiem działań emocjonalnych lub podejmowanych przez amatorów, zawiera
oryginalne rozwiązania zarówno w sferze przygotowawczej, jak i realizacyjnej czy fazach
odwrotu i zacierania śladów.
Najczęściej stosowanymi metodami dokonywania zamachów na osoby są:

−

atak z użyciem broni palnej z bliska,

−

atak z użyciem broni palnej na odległość,

−

atak z użyciem materiałów wybuchowych,

−

uprowadzenie osoby.

Atak z użyciem broni palnej z bliska

Metoda ataku z bliskiej odległości stosowana jest w większości przypadków przez

psychopatów i fanatyków politycznych, których chęć skutecznego działania determinuje tak
bardzo, że są w stanie poświęcić nawet własne życie.
Motyw ten powoduje, że po dokonaniu czynu zamachowcy ci bez oporu oddają się w ręce sił
porządkowych. Ta metoda ataku nie wymaga specjalnych umiejętności.
Atakujący jedynie zebrał wcześniej informacje o swojej ofierze na temat rozkładu jej zajęć
w ciągu dnia.
Metoda ta wymaga jednak dużej determinacji. Zamachowiec staje twarzą w twarz z ofiarą
i z bliskiej odległości atakuje ją bronią palna krótką (rewolwer, pistolet, „obrzyn” lub bronią
białą (nóż, bagnet, ostrze ukryte w lasce parasola itp.).
Zdarzają się również ataki z bliska, przy użyciu materiałów wybuchowych i granatów,
najczęściej poprzez wrzucenie ładunku do pojazdu lub pod pojazd, którym przemieszcza się
ofiara.
Coraz częściej odnotowywane są ataki z bliska, przy użyciu materiałów wybuchowych, gdy
zamachowiec występuje w roli samobójczej bomby.
Atak metodą z bliska jest łatwiejszy do odparcia, ponieważ wymaga przełamania przez
napastników szyków ochronnych.

Atak z użyciem broni palnej na odległość

Atak z użyciem broni palnej na odległość, wskutek ciągłego doskonalenia walorów

technicznych broni i materiałów wybuchowych daje potencjalnemu zamachowcy szansę na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

bezpieczne dla siebie dokonanie zamachu. Zamach przeprowadzony z odległości ponad 15
metrów jest metoda bezpieczną dla zamachowca i najbardziej skuteczną i dlatego
najpowszechniej stosowaną.
Atak z odległości, aby był skuteczny wymaga wyspecjalizowanej broni, np. dalekonośnego
karabinu, wyposażonego w teleskopowy celownik, granatnik rakietowy (RPG).
Ataku może dokonać osoba posiadające odpowiednie umiejętności, wiedzę i wyszkolenie
w zakresie posługiwania się danym typem broni, umiejętność oceny zasięgu broni i odległości
od ofiary. Dokonanie takiego ataku wymaga też zebrania informacji o osobie, na którą
planowany jest zamach, dla poznania jej rozkładu dnia oraz zyskania przesłanek la doboru
odpowiedniego miejsca do ataku.

Atak z użyciem materiałów wybuchowych

Zamach z użyciem materiałów wybuchowych wymaga wysokich umiejętności. Potrzebna

jest wiedza do zbudowania bomby, jej podłożenia i zdetonowania. Zazwyczaj niezbędne przy
tym jest wsparcie logistyczne i wywiadowcze. Jednocześnie jest to metoda rozpowszechniona
do „załatwiania” porachunków w świecie przestępczym.
Zdarza się też często, że zamachowiec-amator skonstruuje ładunek wybuchowy ze środków
ogólnie dostępnych. Wtajemniczeni w arkana pirotechniki konstruują ładunki z materiałów
wybuchowych kradzionych w kopalniach, odzyskiwanych ze starej amunicji i bomb
lotniczych lub kradzionych z magazynów wojskowych. Ładunki te wyposażone są
w odpowiednie zapalniki z opóźniaczami lub sterowane drogą radiową.
Zamach najczęściej jest poprzedzony szczegółowym rozpoznaniem trybu życia i zachowania
ofiary oraz sprawdzeniem miejsca do podłożenia ładunku w czasie przebywania tam ofiary.

Uprowadzenie osoby

Uprowadzenie nie jest formą zamachu, lecz szczególną sytuacją z wykorzystaniem ataku.

Jest najbardziej wyrafinowana metodą, zwykle przeprowadzana przez dobrze zorganizowane
grupy terrorystyczne. Zamiarem uprowadzenia nie jest śmierć ofiary, jednak często do niej
dochodzi, jeśli stawiane żądania nie zostaną spełnione.
Bardzo często w bezpośrednim ataku ginie ochrona, której zadaniem jest bezwzględne
niedopuszczenie do uprowadzenia. Ochrona staje się więc konieczna do wyeliminowania
przeszkodą. Uprowadzenie wymaga od zamachowców posiadania grupy logistycznej,
szczegółowego planu, środków technicznych, grupy wywiadowczej i obserwacyjnej, grupy
atakującej oraz bezpiecznego miejsca schronienia. Do najbardziej tragicznych uprowadzeń
należy zaliczyć uprowadzenie premiera Włoch Aldo Moro w 1978 r.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jak można podzielić przyczyny zagrożeń?

2.

Jakie mogą być przyczyny zamachów na osoby?

3.

Jakie są metody ataków na osoby?

4.

Na czym polega atak z użyciem broni palnej z bliska?

5.

Na czym polega atak z użyciem broni palnej na odległość?

6.

Na czym polega atak z użyciem materiałów wybuchowych?

7.

Jak można scharakteryzować sytuacje uprowadzenia osoby?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na postawie materiału nauczania i posiadanej wiedzy z publikatorów, omów na forum

grupy, metody ataków na osoby i podaj przykłady tych ataków mające, miejsce
w rzeczywistości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania,

2)

przedstawić na forum grupy podział metod ataków,

3)

zaproponować dyskusję na ten temat, z uwzględnieniem zamachów, znanych ze środków
masowego przekazu,

4)

dokonać kwalifikacji metod tych zamachów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

publikacje prasowe, internetowe lub inne,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przedstaw dwie sytuacje dokonanych w przeszłości zamachów na znane osoby i podaj ich

prawdopodobne motywy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przedstawić sytuacje w formie krótkiego opisu,

2)

dokonać analizy opisanych sytuacji,

3)

wymienić w punktach jakie zachowania wskazują na określony motyw,

4)

przedstawić wykonane ćwiczenie na forum grupy,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

publikacje prasowe, internetowe lub inne,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić jak można podzielić zagrożenia dla bezpieczeństwa osób?

2)

określić przyczyny zamachów na osoby?

3)

określić jakie są metody ataków na osoby?

4)

scharakteryzować atak z użyciem broni palnej z bliska?

5)

scharakteryzować atak z użyciem broni palnej na odległość?

6)

scharakteryzować atak z użyciem materiałów wybuchowych?

7)

scharakteryzować sytuacje uprowadzenia osoby?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

4.6. Założenia taktyczne przeciwdziałania atakom

4.6.1. Materiał nauczania

Ochrona osób jest przedsięwzięciem trudnym. Przesądza o tym m.in. cel ochrony:

zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i mienia chronionej osoby.
W realizacji tego celu niezbędne jest wykonanie wielostronnych czynności kompleksowej
ochrony. Ponadto niezbędna jest wiedza i doświadczenie w formułowaniu założeń
taktycznych i konstrukcji planów ochrony oraz konieczność perfekcyjnej realizacji działań
w systemie ochrony.
Pełen obraz trudności jawi się, gdy przychodzi pogodzić ochronę z tym, iż jednocześnie osoba
chroniona powinna w miarę normalnie funkcjonować, prowadzić aktywne życie, pracować,
bywać w miejscach publicznych, utrzymywać kontakty towarzyskie itd.
Tak wiec pracownik ochrony musi nie tylko zapewnić ochronę w miejscu zamieszkania osoby
ale również w innych miejscach. Aby sprostać temu, chroniący osobę, musi wykonać szereg
prac o charakterze rutynowym, stanowiących elementy przygotowania do ochrony. Są to:

−

rozpoznanie zagrożeń,

−

wywiad ochronny,

−

wykrywanie obserwacji,

−

analiza zaistniałych i potencjalnych zagrożeń,

−

plan ochrony,

−

dobór pracowników,

−

kalkulacja i dyslokacja sił i środków,

−

wyposażenie i uzbrojenie pracowników ochrony.

Rozpoznanie zagrożenia

Rozpoznanie zagrożeń osoby chronionej jest etapem wstępnym formułowania założeń

taktycznych planu (systemu ochrony) a jednocześnie procesem zmierzającym do jak
najwcześniejszego wykrycia symptomów zagrożenia.
Najskuteczniejszą formą walki z zamachami jest zapobieganie im.
Przeciwdziałania ochronne wprowadza się, aby wykryć atak na etapie planowania, zapobiec
jego zajściu lub w ostateczności, uczynić go trudnym do przeprowadzenia. Cele te realizuje
grupa ochronna, do zadań której należy m.in. wykrycie aktualnych i potencjalnych zagrożeń.
Działania grupy ochronnej polegające na uzyskiwaniu, przechowywaniu i analizie informacji
dotyczących zagrożeń noszą nazwę wywiadu ochronnego.
Wykrycie potencjalnych zagrożeń wymaga od grupy ochronnej aktualizowania kompleksowej
wiedzy na temat poszczególnych zagrożeń dotyczących osoby ochranianej.
Poczynając od informacji grupy wywiadowczej, potwierdzonych przez grupę informacyjną do
rozpoznania symptomów bezpośredniego ataku.
Grupa wywiadowcza dla skutecznego działania potrzebuje informacji, które odpowiedzą na
pytania: kto?, co?, dlaczego?, gdzie?, kiedy?, jak?

Wykrywanie obserwacji

Faza obserwacji jest pierwszym momentem, kiedy przestępca zbliża się do potencjalnego

celu swego ataku.
Moment ten stwarza najwięcej szans na wykrycie lub przeciwdziałanie atakowi, poprzez
możliwość wpływu na decyzję wroga.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Wykrywanie obserwacji to procedury mające na celu rozpoznanie grupy lub pojedynczych
osób, które obserwują potencjalny cel ataku.
Istnieją trzy poziomy wykrywania obserwacji:

−

z obrębu kolumny samochodowej,

−

ruchoma z osobnego pojazdu,

−

z punktu stałego

Unieszkodliwienie obserwacji jest kolejnym etapem po wykryciu i potwierdzeniu obserwacji,
uniemożliwiającym dokonanie planowanego zamachu.

Przygotowanie ochrony. Analiza zaistniałych i potencjalnych zagrożeń

Skuteczna ochrona wymaga poznania potencjalnych zagrożeń, Skuteczne zapobieganie

zagrożeniom wymaga systematycznego dokonywania ich analizy i na tej podstawie
usprawnianie działań służb ochronnych. Prawidłowo przeprowadzona analiza wymaga
zgromadzenia maksymalnej ilości informacji dotyczących zaistniałych w przeszłości zdarzeń.
Ź

ródłem tych informacji mogą być osoby ochraniane, właściciele ochranianych obiektów,

jednostki Policji, jednostki straży pożarnej oraz inne służby. Źródłami informacji na ten
temat mogą być również przedsięwzięcia własne takie jak: obserwacja obiektu i jego
otoczenia, wyznaczenie punktów newralgicznych, rozpoznanie zatrudnionych w obiekcie
osób, rozpoznanie otoczenia osoby chronionej, rekonesans terenowy miejsc i okolic,
w których osoba chroniona najczęściej przebywa itd.
Przy dokonywaniu analizy zagrożeń należy:

−

zgromadzić maksymalną ilość informacji,

−

usystematyzować informacje według kategorii zagrożeń,

−

określić przyczyny występowania zjawisk oraz najczęściej stosowane metody i sposoby
działań przestępczych

−

określić możliwości skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom, poprzez kalkulację oraz
dyslokację sił i środków.
Istotnym elementem wpływającym na organizację ochrony osób jest ich pozycja

społeczna, posiadany majątek, miejsce zamieszkania, wykonywanie określonych funkcji,
przyzwyczajenia i życzenia osobiste. Przed podęciem się ochrony trzeba uzgodnić ze
zleceniodawcą konieczne przedsięwzięcie usprawniające system ochrony. Przy organizowaniu
ochrony należy brać pod uwagę życzenia zleceniodawców, ale nie mogą one wykraczać poza
zasady określone w przepisach.
W koncepcji ochrony należy uwzględniać posiadane siły i środki, tak by podejmowane
przedsięwzięcia nie przekraczały możliwości firmy i były opłacalne.
Szczególnie trzeba zadbać o posiadane przez pracowników kwalifikacje, doświadczenie,
dyspozycyjność oraz warunki psychofizyczne.

Opracowanie wniosków zmierzających do poprawy bezpieczeństwa osoby chronionej

Analizę zebranych informacji i ustalenie potencjalnych zagrożeń należy wykorzystać do

opracowania wniosków zmierzających do poprawy bezpieczeństwa osoby chronionej.
Wnioski powinny służyć w równej mierze uzupełnieniu lub rozbudowie systemów
zabezpieczeń mieszkania (rezydencji) osoby chronionej, używanych przez nią samochodów,
jak i zmiany zwyczajów, które mogą stwarzać sytuację zagrożenia lub uniemożliwić
skuteczną ochronę. Wszystkie tego typu wnioski musi zaakceptować osoba chroniona
i dopiero wtedy można przystąpić do ich realizacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Opracowanie planu ochrony

Plan ochrony jest zbiorem dokumentów zawierających opisy sposobów postępowania

i czynności ochronnych w różnych sytuacjach i obiektach, w których najczęściej przebywa
osoba chroniona. Są to więc plany ochrony mieszkania (rezydencji), miejsca pracy, miejsc
spotkań, przyjmowania interesantów, wydawania przyjęć i podejmowania gości, uczestnictwa
w imprezach kulturalnych,, uprawiania sportu, wypoczynku i rekreacji.
Plan ochrony uwzględnia sposób ochrony środków transportu, którymi przemieszcza się
osoba chroniona, warianty tras przejazdu, oraz warunki korzystania z publicznych środków
lokomocji.
Plan ochrony jest dokumentem obowiązującym zarówno pracownika ochrony jak i osobę
chronioną i wszelkie odstępstwa od założeń planu może usprawiedliwiać tylko stan
zagrożenia lub nie dające się przewidzieć wydarzenia losowe. Plany ochrony powinny być na
bieżąco aktualizowane w miarę uzyskiwania informacji z permanentnie prowadzonego
rozpoznania. Stałym załącznikiem planu ochrony jest kalkulacja sił i środków używanych
w ochronie oraz stosowanie grafiki (terminarz) ich użycia. Wszystkie założenia i dokumenty
planu powinny być uzgodnione i zaakceptowane przez osobę chronioną przed ich wdrożeniem
do realizacji.
Najczęściej poza planami realizuje się szereg czynności jak: wykrywanie obserwacji,
podglądów i podsłuchów, podkładania ładunków wybuchowych, a równocześnie czynności
kamuflażowe, pozornie mające maskować ochronę lub rozmyślnie wprowadzające w błąd
planujących zamach.

Kalkulacja i dyslokacja sił i środków
Kalkulacja sił i środków jest przeliczeniem pozostających w dyspozycji agencji ochrony
zasobów ludzkich i technicznych środków ochrony w celu skutecznego wykonywania zadań
wynikających z przyjętych zleceń.
Dyslokacja jest to rozmieszczenie pozostających w dyspozycji agencji sił i środków
w taki sposób, aby skutecznie i jak najmniejszym nakładem sił i środków zapewnić ochronę
osób i mienia.
Efektywna kalkulacja sił i środków uzależniona jest od wielu czynników, zarówno po stronie
oferującego usługi w zakresie ochrony osób i mienia jak i po stronie zlecającego usługę.
Prawidłowo dokonana kalkulacja i dyslokacja sił i środków powinna zapewnić
bezpieczeństwo ochranianych obiektów i osób oraz efektywność ekonomiczną.

Określenie niezbędnego wyposażenia i uzbrojenia pracowników ochrony
Ustawa o ochronie osób i mienia oraz przepisy wykonawcze określają kwestie dotyczące
niektórych elementów wyposażenia osobistego, oznakowania i umundurowania.
W zakres niezbędnego wyposażenia pracownika ochrony wchodzą:

−

licencja pracownika ochrony,

−

oznaczenie i umundurowanie,

−

ś

rodki ochrony osobistej (hełm, kamizelka kuloodporna, maska przeciwgazowa)

−

ś

rodki łączności,

−

ś

rodki obserwacji,

−

ś

rodki oświetlające,

−

ś

rodki transportu (specjalistyczne i przystosowane)

Uzbrojenie pracownika ochrony stanowi broń palna i środki przymusu bezpośredniego

wymienione w ustawie o ochronie osób i mienia.
Organizator ochrony jest zobowiązany zapewnić odpowiednie wyposażenie i uzbrojenie
pracownikom ochrony. Wyposażenie i uzbrojenie w dużej mierze zależy od rodzaju zadań

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

i charakteru wykonywanej służby ochronnej oraz przepisów regulujących specjalne zadania
ochronne, np. ochrona obiektów podlegających obowiązkowej ochronie lub wykonywanie
konwoju.

Dobór pracowników

Typową dla pracownika ochrony jest sytuacja trudna, bardzo często sytuacja zaskoczenia,

w której sprawność działania w czasie (refleks) niejednokrotnie decyduje o powodzeniu akcji.
W związku tym kandydat na pracownika ochrony powinien charakteryzować się:

−

zdolnością do szybkiego reagowania,

−

ruchliwością zachowania (dostosowywaniem się do szybko i często zmieniających się
warunków pracy),

−

spostrzegawczością,

−

dużą pojemnością uwagi,

−

umiejętnością szybkiej oceny sytuacji,

−

umiejętnością podejmowania szybkich i trafnych decyzji,

−

sprawnością fizyczną,

−

nienaganną postawą moralno-etyczną.
Dokonując doboru pracowników do wykonywania zadań ochrony osób należy wszystkie

wyżej wymienione cechy wziąć pod uwagę. Wykonywanie bezpośrednich obowiązków
związanych z ochroną osób oznacza stały i bezpośredni kontakt z osoba ochranianą.
Pracownik ochrony powinien zdawać sobie sprawę z ważności efektu pierwszego wrażenia
i tego jakie emocje wzbudził u danej osoby. Może mieć to zasadniczy wpływ na przebieg
i skuteczność jego pracy. Ważną jest umiejętność wzbudzania zaufania wytwarzania poczucia
bezpieczeństwa. Pomocne w tym okazać się mogą takie cechy pracownika ochrony jak
spokój, opanowanie, uprzejmość, kultura osobista, dyskrecja, a jednocześnie duży
profesjonalizm pracownika ochrony.
Ochrona osób wymaga też tolerancyjności, wyrozumiałości i cierpliwości. Na liście
koniecznych predyspozycji pracowników ochrony do pracy związanej z bezpośrednią ochroną
osób, muszą się znaleźć się także: wysoka sprawność fizyczna, dużą spostrzegawczość
i podzielność uwagi oraz umiejętność sprawnego, uporządkowanego działania w sytuacji
zagrożenia.

4.6.1 Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń
1.

Jaki jest cel rozpoznania zagrożeń?

2.

Co nazywamy wywiadem ochronnym?

3.

Na jakie pytania powinny odpowiadać informacje dla skutecznego działania grupy
wywiadowczej?

4.

Na czym polega wykrywanie obserwacji i do czego służy ?

5.

Jakie istnieją poziomy wykrywania obserwacji?

6.

Z jakich elementów składa się przygotowanie do ochrony?

7.

Na czym polega analiza zaistniałych i potencjalnych zagrożeń?

8.

Do czego służą: analiza zebranych informacji i ustalenie potencjalnych zagrożeń?

9.

Jakie zagadnienia obejmuje plan ochrony osoby?

10.

Na czym polega kalkulacja i dyslokacja sił i środków?

11.

Jakie cechy pracownika ochrony są wskazane przy wykonywaniu zadań ochrony osób?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij dlaczego tak ważnym elementem przygotowania do ochrony osoby jest analiza

zaistniałych i potencjalnych zagrożeń i do czego służy?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać dokładnie materiał nauczania,

2)

odpowiedzieć na następujące pytania,
a)

na czym polega analiza zaistniałych i potencjalnych zagrożeń?

b)

do czego służy?

3)

odpowiedzieć pisemnie na pytanie postawione w ćwiczeniu,

4)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Odpowiedz w formie pisemnej na pytanie, co powinien zawierać plan ochrony osoby?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać materiał nauczania,

2)

odpowiedzieć w formie pisemnej na postawione pytanie.

3) zaprezentować odpowiedź na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić cel rozpoznania zagrożeń?

2)

zdefiniować czym jest wywiad ochronny?

3)

określić czemu służy wykrywanie obserwacji?

4)

wymienić elementy przygotowania ochrony?

5)

wyjaśnić na czym polega analiza zaistniałych i potencjalnych
zagrożeń?

6)

wyjaśnić pojęcie „kalkulacji i dyslokacji sił i środków”?

7)

scharakteryzować plan ochrony osoby?

8)

określić, jakie cechy pracownika ochrony są wskazane w ochronie
osób?

9)

określić sposób wykorzystania wyników analizy zagrożeń?

10)

określić elementy wyposażenia i uzbrojenia pracowników ochrony?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

4.7. Metody i środki ochrony osób

4.7.1. Materiał nauczania

Ochrona osoby w miejscu pracy i w rezydencji

Ochrona osobista zarówno w obiektach jak i na wolnej przestrzeni opiera się na systemie

stref bezpieczeństwa (pierścieniach).
System ten tworzą następujące strefy bezpieczeństwa:

−

zewnętrzna,

−

wewnętrzna,

−

ochrony osobistej.
Ochrona strefy zewnętrznej powinna uniemożliwić wtargnięcie osób nieupoważnionych

do strefy wewnętrznej przez system ochrony:

−

technicznej (elementy architektoniczno-budowlane: ogrodzenia, płoty),

−

urządzenia mechaniczne (bramy, zamknięcia),

−

urządzenia elektroniczne (systemy kontroli dostępu, ochrona peryferyjna).
Ochrona strefy wewnętrznej, zaczynającej się od wyznaczonej przez mury i zamknięcia

otworów budowlanych granicy obiektu, powinna siłami pracowników ochrony, bądź osób
zatrudnionych w obiekcie (domowników)ujawnić pobyt osoby nieupoważnionej i albo ja ująć
w celu wyjaśnienia albo zaalarmować ochronę osobistą.

Ochrona osobista przebywa w bezpośredniej bliskości osoby chronionej i stanowi ostatnią

przeszkodę do pokonania przez ewentualnego zamachowca.
Podstawową sprawą w ochronie osób w obiekcie jest skuteczność kontroli dostępu do
obiektu. Sprawie tej należy podporządkować wszystkie działania podejmowane w strefach
zewnętrznej i wewnętrznej.
W tym celu należy dokonać rozpoznania terenowego i w uzgodnieniu z gospodarzem obiektu:

−

ograniczyć ilość wejść i wyjść,

−

wprowadzić

zabezpieczenie

techniczne

miejsc

stwarzających

możliwość

niekontrolowanego wejścia do obiektu,

−

usprawnić system kontroli ruchu osobowego, np. wprowadzić identyfikatory dla osób
zatrudnionych w obiekcie i osób wizytujących, wprowadzić kontrolę wnoszonych bagaży
itp.
Organizując ochronę osoby w obiekcie należy dokonać również rozpoznania osobowego.

Należy: rozpoznać osoby zatrudnione w obiekcie oraz przeprowadzić z nimi krótkie
szkolenie.
W czasie tego szkolenia trzeba im przedstawić dodatkowe obowiązki związane z ochroną,
szczególności w zakresie:

−

ujawniania osób nieuprawnionych do przebywania w obiekcie,

−

pozostawionych w obiekcie przedmiotów (paczek, toreb, pojemników),

−

zmian w ustawieniu mebli,

−

pojawieniu się nowych mebli lub urządzeń,

−

innych faktów i zdarzeń mogących stanowić symptomy zagrożenia.

Personelowi obiektu trzeba także wskazać, komu i w jaki sposób przekazywać informacje:

−

w trybie normalnym,

−

w trybie alarmowym,

−

w sytuacji bezpośredniego zagrożenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

W obiekcie, w którym osoba chroniona pracuje, strefę ochrony osobistej stanowi gabinet

(wydzielone w budynku pokoje lub piętro), strefę wewnętrzną: pomieszczenie bezpośrednio
sąsiadujące (z boku i nad), strefę zewnętrzną: wejście do budynku, hol z windami lub klatka
schodowa prowadząca do strefy wewnętrznej.
Problemy ochronne, które należy jednoznacznie rozstrzygnąć w miejscu pracy osoby
chronionej to:

−

ś

cisła kontrola dostępu osób do poszczególnych stref bezpieczeństwa,

−

współpraca

ochrony

osobistej

ze

służbami

porządkowymi

lub

ochronnymi

zorganizowanymi w obiekcie i personelem obsługi obiektu,

−

garażowanie pojazdu osoby chronionej, pod kątem uniemożliwienia dostępu osób
postronnych,

−

korzystanie z wejść i wyjść zapasowych (awaryjnych, ewakuacyjnych).
W odniesieniu do obiektu, w którym osoba chroniona (VIP) mieszka (rezydencji), stosuje

się powyższe zasady, a ponadto organizuje się tzw. bezpieczne schronienie.

Bezpieczne schronienie to wydzielone pomieszczenie (dobrze jeśli jest zamaskowane)

z odpowiednio wzmocnionymi zamknięciami otworów budowlanych (okien, drzwi), które
powinno dać schronienie osobie chronionej (ewentualnie członkom rodziny) w sytuacji
bezpośredniego zagrożenia na czas do przybycia pomocy z zewnątrz.
W schronieniu powinny być:

−

ś

rodki łączności ze światem zewnętrznym,

−

apteczka pierwszej pomocy i lekarstwa zażywane przez osobę chronioną,

−

niewielki zapas żywności i napojów,

−

ś

rodki ochrony przeciwpożarowej,

−

zapasowe źródło światła.

Ochrona osoby w hotelu
Najczęściej organizacja ochrony osoby w hotelu opiera również się strefach
bezpieczeństwa:

−

strefa wewnętrzna – obejmuje pokój (apartament, piętro) oraz pokoje sąsiadujące (z boku,
nad i pod pokojem chronionym),

−

strefa środkowa – obejmuje pokoje, korytarze, klatki schodowe poza strefą wewnętrzną,

−

strefa zewnętrzna – teren hotelu, o ile jest objęty ochroną hotelową, lub hol hotelowy.
Strefa wewnętrzna jest objęta ścisłą kontrolą dostępu. Mogą w niej przebywać wyłącznie

współpracownicy lub członkowie rodziny osoby chronionej.
Personel hotelowy ma dostęp do strefy wewnętrznej tylko w towarzystwie pracownika
ochrony. Wcześniej należy uzyskać od dyrekcji hotelu, listę personelu (sprzątaczka, boy
hotelowy, kelner) i poznać te osoby, zanim przystąpią do pracy. Inne osoby, jak np. zaproszeni
goście, interesanci, klienci, dziennikarze, mają możliwość wejścia tylko za zgodą osoby
chronionej.

Ochrona osób w miejscu publicznym

Ochrona osoby w miejscu publicznym jest przedsięwzięciem bardzo skomplikowanym,

o najwyższym stopniu trudności.
Taktyka tej ochrony opiera się także na trzech strefach, ale z uwagi na fakt, że poszczególne
strefy przemieszczają się w czasie i przestrzeni wraz z osoba chronioną, bardziej adekwatnym
określeniem będzie pierścień ochrony.

Granice pierścieni ochronnych są płynne i zależą od sytuacji i terenu, po którym porusza

się osoba chroniona. Inne możliwości i wymogi ochrony stwarza teren odkryty (plaża, rozległe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

pola i łąki), inne las czy obszary zarośnięte gęstymi krzewami a jeszcze inne teatr, stadion
sportowy wypełniony ludźmi czy ruchliwa ulica.

Cele działań ochronnych w miejscu publicznym są takie same, jak w obiekcie czy

rezydencji: nie wolno dopuścić do osoby chronionej żadnych nieuprawnionych czy
postronnych osób i ustrzec osobę chronioną przed zamachami na odległość.

W miejscach publicznych rolę wewnętrznego pierścienia ochrony tworzą pracownicy

ochrony ustawieni w odpowiednich szykach ochronnych i spełniający zadania ochrony
osobistej.
Pierścień środkowy przylega bezpośrednio do wewnętrznego i tworzą go pracownicy ochrony
prowadzący rozpoznanie przedpola.
Jeżeli w miejscu przebywania osoby chronionej jest zorganizowana służba ochronna, albo
miejsce jest chronione przez Straż Miejską lub Policję ,pracownicy ochrony tworzący
pierścień środkowy powinni z tymi służbami współpracować.

Zewnętrzny pierścień ochrony stanowią odpowiednio wykorzystywane elementy

zabudowy, specjalnie przygotowane środki zabezpieczenia technicznego (płotki, bariery,
zamknięte przejścia, rozpięte liny itp.) oraz służby publiczne utrzymujące bezpieczeństwo
i porządek.

W czasie przejść ulicami osobę chronioną powinien otaczać odpowiedni do

przewidywanego

zagrożenia

szyk

ochronny

złożony

z

pracowników

ochrony,

a w przypadkach koniecznych szyk może być ubezpieczany przez pojedynczych lub grupy
pracowników podążających z przodu (10–20 m) i z tyłu, lub równolegle z boku po tej samej
albo po drugiej stronie ulicy.
Można także wykorzystać do ochrony samochód, który będzie jechał wolno za szykiem
ochronnym. Samochodu można użyć jako schronienia dla osoby chronionej, środka szybkiej
komunikacji, transportu do szpitala itp.

Pracownicy ochrony powinni dbać o to, aby przejścia ulicami, spacery, bywanie

w restauracjach czy kawiarniach nie miały cech schematu, lecz za zgodą osoby chronionej,
odbywały się w miarę możliwości w różnych porach dnia i różnymi trasami.

W czasie posiłków w lokalach publicznych należy dbać, aby osoba chroniona zajmowała

stolik w wydzielonej sali, loży, z dala od dużych okien, witryn, natomiast blisko wyjścia
awaryjnego lub drzwi kuchennych. Sąsiednie stoliki powinni zajmować pracownicy ochrony.

Rzadko się zdarza, aby osoba chroniona mogła korzystać z wydzielonych wind

w obiekcie, ale tego typu rozwiązanie jak np. korzystanie z windy towarowej niedostępnej dla
innych osób, jest najbardziej bezpieczne. W innych przypadkach należy starać się, aby oprócz
osoby chronionej i pracowników ochrony nikt inny windą nie jechał. Jeżeli jest to
niemożliwe, osobę chronioną należy umieszczać w windzie w taki sposób, aby pracownicy
ochrony oddzielali ja od innych osób jadących windą.

Przejście osoby chronionej schodami powinno odbywać się w następującym porządku:

pracownicy ochrony powinni poprzedzać szyk ochronny i podążać za szykiem w taki sposób,
aby blokować przynajmniej dwa sąsiednie podesty (np. na półpiętrze i piętrze). Osoba
chroniona powinna poruszać się przy ścianie, aby ubezpieczyć się od ataków z góry i z dołu
klatki schodowej.

Ochrona osób na imprezach publicznych i w środkach transportu

Trudnym zadaniem dla ochrony osobistej jest udział osoby chronionej w imprezach

i uroczystościach z tłumnym udziałem publiczności, zwłaszcza gdy planuje się przejście przez
tłum, powitania, prezentacje zaproszonych osób czy publiczne wystąpienia.
Zadaniem pierwszoplanowym ochrony jest ustalenie stosunku zgromadzonych osób do osoby
ochranianej, który ma decydujące znaczenie dla określenia taktyki ochrony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Owacyjne, spontaniczne i życzliwe przyjęcie osoby chronionej jest korzystne dla ochrony,
a niezbyt przychylne lub wręcz wrogie nastawienie, wymaga uszczelnienia ochrony
i ograniczenia kontaktów osoby chronionej ze zgromadzonymi.
Powitanie może przebiegać w dwóch wariantach.
Pierwszy to: osoba chroniona podchodzi kolejno do osób witających, ustawionych w szeregu,
Drugi to: osoba chroniona pozostaje na miejscu, a osoby witające podchodzą kolejno rzędem.
W obydwu wariantach szyk pracowników ochrony powinien uniemożliwiać dostęp do osoby
chronionej osobom nieuprawnionym oraz zapewnić obserwację (z przodu i tyłu) osób
szykujących się do powitania, osoby witającej się oraz osób (2–4), które już się przywitały.
Obserwować należy przede wszystkim ręce oraz twarze. Jednocześnie przez cały czas należy
być na nasłuchu sygnałów o zagrożeniu ze strefy pierścieni wewnętrznego i zewnętrznego.

Zadania ochrony osób w środkach transportu stanowią w około 30% zadań ochrony

osobistej wykonywanych przez pracowników ochrony.
Ochrona ta dotyczy przede wszystkim ochrony osób podczas jazdy samochodem.
W tego typu ochronie nie można wyznaczyć stref ochrony, bowiem umowne pierścienie
ochrony przemieszczają się wraz z jadącym samochodem wzdłuż drogi, spełniając swoją
funkcję tylko w ramach szerokości drogi oraz w przód i tył po osi drogi.

Pierścieniem wewnętrznym w tym układzie jest samochód osoby chronionej z ochroną

osobistą, a pierścieniami; środkowym i zewnętrznym, droga w przód i tył.
Praktycznie chronione są wszystkie pierścienie tylko wtedy, gdy transport odbywa się
w kolumnie, w której występują wozy: pilotujący, poprzedzający oraz wozy ubezpieczające
(eskortujące) za pojazdem osoby chronionej.

W praktyce taktyka ochrony osób w środkach transportu jest bardzo zbliżona do taktyki

ochrony transportu wartości pieniężnych i innych, zwłaszcza w odniesieniu do występujących
zagrożeń takich jak: ostrzelanie z zasadzki, zablokowanie drogi czy atak gazowy.
Także zasada unikania tzw. wąskich gardeł podczas jazdy (miejsc sprzyjających zamachowi)
jest podobna, jak w wykonywaniu konwoju wartości.

Ochrona osoby w samochodzie jest w dużej mierze uzależniona także od rodzaju użytego

pojazdu. Niejednokrotnie status osoby chronionej lub jej możliwości finansowe pozwalają
na używanie pojazdu opancerzonego, przystosowanego do ochrony osobistej. Jest to najlepsza
alternatywa, a jazda fabrycznie wykonanym pojazdem opancerzonym z kuloodpornymi
szybami, wzmocnionym zawieszeniem i innymi ulepszeniami stanowi dla ochrony duże
ułatwienie w wykonywaniu jej zadań ochronnych.
Pojazd taki jest bardzo kosztowny i stąd najczęściej do przewozu osób chronionych używa się
seryjnych samochodów, odpowiednio przystosowanych.

Samochód przystosowany
Samochód przystosowany powinien spełniać określone warunki:

−

obszerne wnętrze,

−

bezpieczna konstrukcja nadwozia,

−

4 drzwi,

−

wzmocnienia stref zgniotu,

−

wzmocnienie dachu,

−

wzmocnienia boczne,

−

mocne lub wzmocnione zawieszenie,

−

duża moc silnika (nadwyżka mocy w stosunku do masy pojazdu),

−

niezawodność,

−

dobre hamulce (ABS),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

−

odporne na przestrzelenie ogumienie,

−

szyby kuloodporne,

−

wzmocnienie zderzaków,

−

wzmocnienie osłony silnika,

−

osłony na reflektory.

−

obrotowy fotel dla kierowcy,
W samochodzie przystosowany należy posiadać zapasową kamizelkę lub koc kuloodporny

dla ochranianej osoby ,w celu zabezpieczenia jej przed strzałami z broni palnej w przypadku
ostrzału pojazdu

Ważnym składnikiem skutecznej ochrony osoby w pojeździe są umiejętności aktywnej

i ofensywnej jazdy kierowcy, który również powinien być pracownikiem ochrony i odbyć
specjalistyczne szkolenia. Znajomość techniki jazdy ochronnej, proste triki uniemożliwiające,
np. ostrzelanie z atakującego pojazdu w ruchu, bądź w oczekiwaniu pod światłami
sygnalizacji uliczne, podczas wyprzedzania, pozwalają na uniknięcie zagrożeń.
Muszą jednak być perfekcyjnie opanowane i wielokrotni uprzednio przećwiczone.
Aktywne prowadzenie samochodu jest szczególnie konieczne, kiedy przejazd odbywa się bez
obstawy.
Kierowca, będący pracownikiem ochrony oprócz szczególnych umiejętności dotyczących
aktywnej jazdy samochodem jest odpowiedzialny za:

−

obserwację wyznaczonego sektora,

−

skuteczne wypełnianie zadań wynikających z jazdy w kolumnie (zasłony, blokady),

−

prowadzenie rozpoznania wyprzedzających pojazdów i motocykli,

−

reagowania na ewentualne zagrożenia,

−

zgłaszanie dowódcy ochrony wszelkich spostrzeżeń dotyczących bezpieczeństwa osoby
chronionej.
Każdy przejazd osoby chronionej powinien być uprzednio przygotowany i poprzedzony:

−

analizą dróg na trasie przejazdu,

−

dokonaniem wyboru trasy,

−

wyborem tras zapasowych,

−

rozplanowaniem postojów i przerw w podróży,

−

rozpoznaniem rozmieszczenia wzdłuż trasy przejazdu: jednostek Policji, szpitali, stacji
obsługi samochodów,

−

wyborem miejsca schronienia w przypadku zagrożenia,

−

ustalenia tzw. wąskich gardeł (miejsc szczególnie niebezpiecznych),

−

przeprowadzeniem rekonesansu, celem potwierdzenia założeń podróży,

−

dokonaniem stosownych zmian w planie podróży.
Plan podróży powinna zaakceptować osoba chroniona. Ochrona osób publicznych (VIP)

w publicznych środkach komunikacji zdarza się raczej rzadko, a organizacja i taktyka
opierają się na tych samych, omówionych powyżej zasadach.

Organizacja grupy ochronnej

Ochrona osobista w wykonaniu jednego pracownika ochrony (bodyguard) jest usługą

dość popularną, szczególnie w USA i Europie Zachodniej. W Polsce występuje jej
specyficzna odmiana tzw. osoba towarzysząca. Jednak aby ochrona osobista naprawdę była
skuteczna, powinna być wykonywana równolegle przez przynajmniej dwóch pracowników
ochrony. Istnieje także trafne przekonanie, że zwiększenie, np. podwojenie liczby
pracowników ochrony, podwaja skuteczność ochrony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

Zespołowe działania w ochronie osobistej przebiegają według określonych zasad. Należą

do nich:

−

poczucie odpowiedzialności za własne działania i zaufanie do współdziałających,

−

perfekcyjne i zgodne z założonym planem wykonywanie czynności,

−

szczegółowe wypracowanie znaków i sygnałów porozumiewawczych, służących do
przekazywania informacji o zagrożeniach oraz podejmowanych działaniach w sytuacjach
zmuszających do improwizacji, albo odstąpienia od ustalonych planów.

−

ustalenie funkcji, miejsca i zadań w szyku (dowódca, pracownik rozpoznania, pracownik
uprzednio (wcześniej) ustawiony, pracownik obserwacji, kierowca)

Szyki ochronne
Grupa ochronna może być formowana w różnego rodzaju szyki ochronne. Rodzaj przyjętego
szyku zależy od:

−

liczby pracowników ochrony,

−

jakości ich wyszkolenia,

−

oczekiwań osoby chronionej,

−

potencjalnych zagrożeń,

−

miejsca ochrony.
Zasadą generalną jest, że pracownicy ochrony w szyku ochronnym znajdują się

w odległości na długość wyciągniętej ręki od osoby ochranianej.
Grupa ochronna dąży do 360-stopniowego pokrycia zabezpieczającego, wokół osoby
chronionej.
Każdy pracownik ochrony musi pokrywać sektor, za który odpowiada.
Grupę ochronną prowadzi, idąc przed szykiem i nadając kierunek marszu, pracownik
rozpoznania.
Najbliżej osoby ochranianej pozostaje dowódca ochrony, który w razie ataku ma jej zapewnić
natychmiastową osłonę ciałem, czyli osłonić własnym ciałem przede wszystkim tułów i głowę
osoby chronionej.
Jeden z pracowników ochrony jest w tylnej części szyku ochronnego i zapewnia spójność
formacji, poprzez udzielanie wskazań taktycznych grupie ochronnej.
Zapewnia to, że pracownicy ochrony pozostając na właściwych miejscach, pokrywają
ewentualne luki w szyku ochronnym.

Pracownik ochrony w szyku ochronnym powinien bezwzględnie stosować się do

następujących zasad:

−

zawsze wiedzieć, gdzie przebywa osoba chroniona,

−

obserwować swój konkretny obszar pokrycia,

−

być przygotowanym na szybką reakcję,

−

uważać na inne poza atakiem, niebezpieczeństwa (śliskie podłogi, nierówne chodniki,
schody itp.).

W miejscach zagęszczonych należy stosować szyki zwarte, zaś w terenie otwartym; szyk
luźny.

Szykiem jest zorganizowane rozstawienie pracowników ochrony w określonych

odstępach i odległościach, w celu zapewnienia skutecznej ochrony osobie przemieszczającej
się pieszo.
Wyróżnia się następujące szyki:

−

eskortowe,

−

klin,

−

prosty romb,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

−

romb,

−

rozszerzony romb,

−

pierścień ochronny.

Szyki eskortowe

Szyki eskortowe składają się z jednego lub dwóch pracowników ochrony. Zazwyczaj

szyk ten tworzy dowódca ochrony, który zapewnia 360-stopniowe pokrycie strefy wokół
osoby chronionej. Zapewnia on bliską ochronę cielesną i wykonywany jest na krótkich
trasach, szczególnie przy wejściach i wyjściach z samochodu lub windy.
Szyk ten może być też realizowany przez dwóch pracowników ochrony: dowódcę oraz
pracownika rozpoznania. Każdy z nich odpowiada za 180-stopniowe pokrycie strefy wokół
osoby ochranianej. Pracownik rozpoznania prowadzi formację pieszą i pierwszy wchodzi do
miejsc, w których z chwilę ma się znaleźć osoba ochraniana (rys. 1 i 2).

Rys.1. Szyk jednoosobowy [3]

Rys. 2. Szyk dwuosobowy [3]

Klin
Klin jest to szyk złożony jest z trzech pracowników ochrony. Tworzą go:

−

dowódca ochrony,

−

pracownik rozpoznania,

−

pracownik ochrony,

Każdy z pracowników ochrony zapewnia pokrycie 120-stopniowej strefy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

Szyk ten stosowany jest w sytuacjach, kiedy osobę chronioną trzeba przeprowadzić przez tłum
oraz generalnie miejscach zagęszczonych (rys. 3).

Rys. 3. Szyk trzyosobowy - klin [3]

Prosty romb

Szyk tworzony przez czterech pracowników ochrony, skład którego wchodzą:

−

dowódca ochrony,

−

pracownik rozpoznania,

−

dwóch pracowników ochrony.

Pracownik rozpoznania wraz dwoma pracownikami ochrony pokrywają, każdy 120-stopniową
strefę ochronną. Dowódca jest wyłącznie skoncentrowany na osobie ochranianej i zajmuje się
wyłącznie jej bezpieczeństwem, z osłoną własnym ciałem włącznie (rys. 4).

Rys. 4. Szyk czteroosobowy – prosty romb [3]

Romb
Szyk ochronny składający się z pięciu pracowników ochrony. Formację te tworzą:

−

dowódca ochrony,

−

pracownik rozpoznania,

−

trzech pracowników ochrony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

Pracownik rozpoznania i pracownicy ochrony zapewniają każdy pokrycie 90-stopniowej
strefy. Dowódca zajmuje się wyłącznie osobą ochranianą.
Romb jest optymalną formą szyku ochronnego. Zapewnia on osobie chronionej bliską
ochronę cielesną i skuteczne powstrzymanie atakujących.
Formacja rombowa zapewnia łatwość dostosowania formy ochrony do otoczenia i warunków
realizacji ochrony. Jest to szyk elastyczny, który w zależności od potrzeb może być
przekształcany w inne formacje (rys. 5).

Rys. 5. Szyk pięcioosobowy – romb [3]

Rozszerzony romb

Szyk ochronny, w skład którego wchodzą:

−

dowódca ochrony,

−

pracownik rozpoznania,

−

czterech pracowników ochrony.

Pracownik rozpoznania oraz pracownicy ochrony zapewniają pokrycie sektorów
80-stopniowych. Dowódca ochrony zajmuje się tylko osoba ochranianą.
Szyk ten zapewnia bardzo dużą elastyczność działań ochronnych (rys. 6).

Pierścienie bezpieczeństwa

Pierścień bezpieczeństwa jest to odpowiednie rozstawienie ochrony wokół osoby

ochranianej.
Istotą konstrukcji pierścienie bezpieczeństwa jest tworzenie wokół osoby ochranianej mniej
lub bardziej ściśle wyznaczonych granic dostępności innych osób.
Pierścienie bezpieczeństwa są dość płynne i elastyczne, zwłaszcza w dynamice ochrony
przejść i przejazdów. W ochronie statycznej organizacja ochrony opierająca się na
pierścieniach bezpieczeństwa wymaga zaangażowania znacznych sił i środków.
Wyróżnia się trzy pierścienie bezpieczeństwa:

−

wewnętrzny,

−

ś

rodkowy,

−

zewnętrzny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

Rys. 6. Szyk pięcioosobowy – romb [3]

Zewnętrzny pierścień bezpieczeństwa

Zewnętrzny pierścień bezpieczeństwa jest pierwsza linia ochrony, tworzone przez służby

lokalne (np. Policję, Straż miejską, służby porządkowe organizatora imprezy). Wstęp na ten
obszar mają wyłącznie osoby upoważnione.

Środkowy pierścień bezpieczeństwa

Ś

rodkowy pierścień bezpieczeństwa znajduje się wokół obszaru wewnętrznego i jest

obsadzony przez pracowników ochrony spoza szyku ochronnego, którzy powinni być
rozmieszczeni tak, aby stworzyć szczelne zabezpieczenia. Na ten obszar mogą być
wpuszczane wyłącznie osoby, których obecność jest niezbędna (pracownicy ochrony,
pirotechnicy, saperzy, urzędnicy lub asystenci osoby ochranianej).

Wewnętrzny pierścień bezpieczeństwa

Wewnętrzny pierścień bezpieczeństwa to obszar znajdujący się wokół osoby chronionej.

Powinien być obsadzony tylko przez pracowników ochrony tworzących szyk ochronny.
Jest to pierścień najbardziej ograniczający dostęp do osoby ochranianej powinien być zawsze
utworzony jako pierwszy. Tylko szczególne osoby mogą mieć dostęp do tego pierścienia (np.
doradca osoby chronionej, członek rodziny).
Przy tworzeniu pierścieni bezpieczeństwa należy brać pod uwagę na znajdujące się na danym
terenie naturalne i architektoniczne bariery, które mogą mieć cechy trwałe (np. ściany,
ogrodzenia, rzeki), lub tymczasowe (np. barierki ochronne, pojazdy, łańcuchy).
W każdym pierścieniu bezpieczeństwa powinien zostać utworzony punkt kontroli, w którym
pracownicy ochrony powinni wymagać od osób wchodzących poddania się sprawdzeniom:

−

na liście gości,

−

przedstawienia dokumentu tożsamości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

−

przejścia przez bramkę wykrywającą metal.

Do rozpoznawania osób upoważnionych do przebywania na danym obszarze stosowane
są różnego typu identyfikatory, które oprócz zalet organizacyjnych mają tę właściwość, że
oddziałują psychologicznie, powstrzymując osoby nieupoważnione przed próbą zbliżenia się
do osoby chronionej. Personel punktu kontroli powinien być pouczony o zastosowanym
systemie identyfikacji (rys. 7).

Rys. 7. Pierścienie bezpieczeństwa [3]

Kawalkady

Dla zapewnienia bezpieczeństwa osobie ochranianej podczas jej przemieszczania się

samochodem tworzy się kawalkady ochronne.
Wielkość i skład kawalkady zależy od:

−

stopnia zagrożenia osoby ochranianej,

−

dyskrecji przejazdu,

−

szybkości przemieszczania się,

−

liczby pracowników ochrony,

−

liczby pojazdów,

−

wsparcia służb lokalnych.
Samochody uczestniczące w kawalkadzie nie mogą różnić się wyglądem zewnętrznym,

musza być tej samej marki i koloru oraz mieć przyciemnione szyby.
Pojazdy ochronne ze względu na agresywny styl jazdy, powinny posiadać silnik o większej
mocy. Jednakowy wygląd samochodów umożliwia zmianę ich pozycji kawalkadzie w celu
zdezorientowania i utrudnienia ataku ewentualnym napastnikom.

Usytuowanie samochodów zazwyczaj uczestniczących w kawalkadzie:

−

samochód osoby chronionej stanowi odpowiednik pierścienia wewnętrznego z ochroną
osobistą,

−

samochód poprzedzający, jedzie przed samochodem osoby chronionej. Nadaje on tempo
kolumnie, sygnalizuje zmianę kierunku jazdy. Załoga prowadzi obserwację trasy
i sygnalizuje zagrożenia. W wypadku zamachu przystępuje do neutralizacji ataku dając
możliwość ewakuacji osoby chronionej,

−

samochód pilotujący wyprzedza kolumnę o około 1–2 minuty jazdy, prowadzi
rozpoznanie czołowe trasy (obserwacja i sprawdzanie). W samochodzie umieszcza się
2–4 pracowników ochrony, przygotowanych i zdolnych do zneutralizowania zagrożenia
stwierdzonego czasie rozpoznania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

−

samochód eskortujący (ubezpieczający) jedzie za wozem osoby chronionej, przesunięty
o pół szerokości samochodu w lewo, zmuszając pojazdy wyprzedzające do zatoczenia
szerszego łuku, a nadjeżdżające z przeciwka do zjeżdżania na prawy pas. Blokujące
manewry samochodu ubezpieczającego mają nie dopuścić do ataku z tyłu i z boku.

Warianty układów kawalkady:
Jeden samochód: limuzyna, w której oprócz osoby chronionej (VIP) znajdują się:

−

dowódca ochrony,

−

pracownik ochrony, prowadzący pojazd.

Taki sposób przemieszczania się stosowany jest w przypadku osoby mało zagrożonej.

Kawalkada składająca się z dwóch samochodów: limuzyny i samochodu zamykającego.
W limuzynie znajduje się osoba ochraniana (VIP), dowódca ochrony oraz pracownik
ochrony prowadzący pojazd. W samochodzie zamykającym trzech lub czterech pracowników
ochrony. W przypadku trzech pracowników ochrony siedzących z tyłu pojazdu, środkowy
zajmuje pozycję tyłem do kierunku jazdy i w takiej pozycji prowadzi obserwację.
Kawalkada ta stosowana jest przy ochronie osób o niskim poziomie zagrożenia. Jest to
standardowy, najczęściej stosowany układ kawalkady.

Kawalkada składająca się z trzech samochodów:

−

samochodu poprzedzającego,

−

limuzyny,

−

samochodu zamykającego.

W samochodzie poprzedzającym znajduje się pracownik ochrony prowadzący pojazd oraz
dwóch albo trzech pracowników ochrony. W limuzynie znajduje się osoba chroniona (VIP)
oraz dowódca ochrony i pracownik ochrony prowadzący pojazd. W samochodzie
zamykającym znajduje się pracownik ochrony prowadzący pojazd i trzech lub czterech
pracowników ochrony. Ten układ kawalkady jest stosowany przy ochronie osób o wysokim
stopniu zagrożenia.

Pełna oficjalna kawalkada
W skład pełnej oficjalnej kawalkady wchodzą:
1)

Samochód pilotujący – wyprzedza kawalkadę o 2–5 minut, aby sprawdzić warunki
bezpieczeństwa ruchu na trasie. Jedzie w nim pracownik ochrony i pirotechnik.

2)

Oznakowany samochód prowadzący (Policja, śandarmeria Wojskowa), używany do
kontroli ruchu i jako przewodnik trasy dla kawalkady. W samochodzie tym znajduje się
pracownik ochrony, który dba o łączność z właściwą ochroną.

3)

Samochód poprzedzający, nieoznakowany pojazd, który tworzy osłonę przednia
limuzyny. Znajduje się w nim pracownik ochrony prowadzący pojazd oraz dwóch albo
trzech pracowników ochrony.

4)

Limuzyna z osoba ochranianą oraz dowódcą ochrony i pracownikiem ochrony
prowadzącym pojazd.

5)

Limuzyna zapasowa, jedzie w niej tylko pracownik ochrony prowadzący pojazd.

6)

Samochód zamykający, znajduje się w nim pracownik ochrony prowadzący pojazd
i trzech lub czterech pracowników ochrony.

7)

Samochód wsparcia z pracownikami ochrony, przygotowanymi do przejęcia ataku
i odparcia go w celu umożliwienia ewakuacji osoby chronionej.

8)

Inne pojazdy (samochód personelu, karetka pogotowia).

9)

Oznakowany samochód zamykający Policji, kontroluje ruch i zamyka kawalkadę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

10)

Oznakowane motocykle Policji, kontrolują skrzyżowania przed przybyciem osoby
ochranianej oraz zapewniają , jadąc przy limuzynie , osłonę osobie ochranianej.

Pełna oficjalna kawalkada jest stosowana do ochrony bardzo ważnych osób, o bardzo
wysokim stopniu zagrożenia.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie są strefy bezpieczeństwa?

2.

Na czym polega ochrona strefy zewnętrznej?

3.

Na czym polega ochrona strefy wewnętrznej?

4.

Na czym polega ochrona osobista?

5.

Co stanowi strefę ochrony osobistej w miejscu pracy?

6.

Na czym polega ochrona rezydencji?

7.

Co to jest bezpieczne schronienie?

8.

Na czym polega ochrona osoby w hotelu?

9.

Na czym polega ochrona osoby w miejscach publicznych?

10.

Co to jest samochód przystosowany do ochrony osób?

11.

Jakie są zasady i cele organizacji grupy ochronnej?

12.

Co to jest szyk ochronny?

13.

Jakie są szyki ochronne?

14.

Na czym polega klin i prosty romb?

15.

Na czym polega romb i romb rozszerzony?

16.

Jakie są pierścienie bezpieczeństwa?

17.

W jakim celu są tworzone kawalkady?

18.

Jakie są rodzaje kawalkad?

19.

Na czym polega pełna oficjalna kawalkada u kiedy ma zastosowanie?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie materiału nauczania i innych dostępnych źródeł odpowiedz, w formie

pisemnej na pytanie: Jakie czynności należy przedsięwziąć w celu poprawy skuteczności
kontroli dostępu do obiektu (przyjmując umownie określony rodzaj obiektu), w którym
przebywa osoba ochraniana?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać uważnie materiał nauczania,

2)

zastanowić się nad postawionym w ćwiczeniu pytaniem,

3)

wypisać możliwe miejsca potencjalnego zagrożenia dla osoby chronionej, przebywającej
w obiekcie (przyjmując umownie określony rodzaj obiektu),

4)

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Na podstawie materiału nauczania, sporządź projekt ochrony kawalkady przewożącej

bardzo ważną osobę (VIP), a mianowicie: uwielbianego przez publiczność piosenkarza
rockowego, przybywającego na koncerty do naszego kraju.

Uwaga: istnieje bardzo wysoki stopień zagrożenia tej osoby.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przeczytać uważnie materiał nauczania,

2)

wybrać, stosownie do potrzeb sytuacji opisanej w ćwiczeniu
odpowiedni rodzaj kawalkady,

3) sporządzić projekt ochrony tej kawalkady,
4) przedstawić swój projekt na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

scharakteryzować strefy bezpieczeństwa?

2)

scharakteryzować ochronę osób w obiekcie?

3)

scharakteryzować ochronę osób w miejscu publicznym?

4)

scharakteryzować ochronę osób w środkach transportu?

5)

scharakteryzować szyki ochronne?

6)

scharakteryzować pierścienie ochronne?

7)

scharakteryzować kawalkady ?

8)

zastosować rodzaj ochrony do zaistniałej sytuacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

5.

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 pytań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH nr I

1.

Podstawowe gwarancje praw i wolności osobistej zawarte są w

a)

ustawie o ochronie osób i mienia.

b)

Konstytucji RP.

c)

Kodeksie wykroczeń.

d)

ustawie budżetowej.

2.

Organem stojącym na straży wolności i praw człowieka i obywatela jest

a)

Rzecznik Praw Obywatelskich.

b)

Wojewoda.

c)

Marszałek Sejmu.

d)

Komendant Wojewódzki Policji.

3.

Akt prawny regulujący zasady wykonywania ochrony osób i mienia to
a)

Kodeks karny.

b)

ustawa o ochronie osób i mienia.

c)

rozporządzenie MSWiA.

d)

Kodeks cywilny.

4.

Ochronę instytucjonalną życia, zdrowia i nietykalności osobistej sprawuje

a)

Krajowa Izba Lekarska.

b)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

c)

Policja.

d)

Ministerstwo Zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

5. Na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia,
koncesji udziela

a)

komendant wojewódzki Policji.

b)

Prezes Rady Ministrów.

c)

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

d)

Policja.

6. Stworzenie poprzez swoje działania zagrożenia dóbr osobistych obywateli powoduje

a)

zawieszenie koncesji.

b)

cofnięcie koncesji.

c)

naganę.

d)

postępowanie wyjaśniające.

7. Stały dozór sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych
urządzeniach i systemach alarmowych jest postacią:.

a)

zabezpieczenia technicznego.

b)

konwojowania.

c)

bezpośredniej ochrony fizycznej.

d)

kontroli.

8. Licencja pracownika ochrony fizycznej może być

a)

I, II lub III stopnia.

b)

tylko I stopnia.

c)

tylko II stopnia.

d)

I lub II stopnia.

9 Licencję wydaje

a)

komendant wojewódzki Policji.

b)

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

c)

Urząd Miejski.

d)

Marszałek województwa.

10. Pracownik ochrony nie posiadający licencji nie ma prawa do

a)

dozorowania parkingu.

b)

użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.

c)

płatnych urlopów.

d)

wynagrodzenia.

11. Z czynności ujęcia osoby w obiekcie chronionym, pracownik ochrony sporządza

a)

pismo do przełożonego.

b)

notatkę służbową.

c)

protokół przesłuchania.

d)

raport dla właściciela firmy.

12. Uprowadzenie osoby jest

a)

zamachem na osobę.

b)

wykroczeniem.

c)

szykaną.

d)

szczególną sytuacją z wykorzystaniem ataku i przestępstwem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

13. Przy doborze pracowników ochrony do ochrony osobistej, wskazanymi cechami są

a)

nadpobudliwość.

b)

ruchliwość zachowania.

c)

flegmatyczność.

d)

ociężałość.

14. System stref bezpieczeństwa obejmuje strefy

a)

zewnętrzną i wewnętrzną.

b)

zewnętrzną, wewnętrzną i ochrony osobistej.

c)

wewnętrzną i peryferyjną.

d)

techniczną, budowlaną i elektroniczną.

15. Szyk ochronny w postaci klina tworzy

a)

2 pracowników ochrony.

b)

3 pracowników ochrony.

c)

5 pracowników ochrony.

d)

6 pracowników ochrony.

16. Szyk ochronny w postaci rombu tworzy

a)

3 pracowników ochrony.

b)

5 pracowników ochrony.

c)

6 pracowników ochrony.

d)

8 pracowników ochrony.

17. Obstawa eskortowa składa się z
a) 1 pracownika ochrony.

b) 5 pracowników ochrony.
c) 9 pracowników ochrony.
d) 12 pracowników ochrony.

18. Zewnętrzny pierścień ochrony tworzą

a)

służby lokalne.

b)

pracownicy ochrony.

c)

współpracownicy osoby chronionej.

d)

wolontariusze zatrudnieni przez osobę chronioną.

19. Kawalkada służy do

a)

bezpiecznego przeprowadzenia osoby chronionej do pojazdu.

b)

pieszej ochrony VIP-a.

c)

ochrony osoby podczas przemieszczania się samochodem.

d)

ochrony stacjonarnej.

20. Pełną, oficjalną kawalkadę stosuje się dla ochrony

a)

dowolnej osoby.

b)

osoby z niskim stopniem zagrożenia.

c)

osoby ze średnim stopniem zagrożenia.

d)

bardzo ważnej osoby o bardzo wysokim stopniu zagrożenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Ochrona życia, zdrowia i nietykalności osób

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

6.

LITERATURA

1.

Ochrona osób i mienia. Vademecum. Praca zbiorowa, Wyd. O’chikara 2000

2.

Podręcznik pracownika ochrony fizycznej. Praca zbiorowa. Wyd. Konsalnet 1999

3.

Vademecum agenta ochrony i detektywa. Redakcja Grzeszyk Cz. Wyd. Crimen 1998

4.

Ustawa z dn. 22.08. 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. Nr 114, poz. 740)

5.

Rozporządzenie MSWiA z dn. 27.05.1998 r. w sprawie rodzajów dokumentów
wymaganych prze składaniu wniosku o udzielenie koncesji na prowadzenie działalności
gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U. Nr 69, poz.457)

6.

Rozporządzenia MSWiA z dn. 27.05.1998 r. w sprawie dokumentacji wymaganej przy
prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U.
Nr 69, poz. 458)

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 30.06.1998 r. w sprawie szczegółowych

warunków i sposobu postępowania pracownika ochrony przy użyciu broni palnej (Dz. U.
Nr 86, poz. 543)

8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 30.06. 1998 r. w sprawie szczegółowych

warunków i sposobów użycia przez pracowników ochrony środków przymusu
bezpośredniego (Dz. U. Nr 89, poz. 563)