WIESŁAW WERNIC

SŁOŃCE ARIZONY

CZYTELNIK WARSZAWA 1989

ILUSTROWAŁ STANISŁAW ROZWADOWSKI

Redaktor techniczny Alina Szubert-Jaroslawska
i Copyright by Spółdzielnia Wydawnicza “Czytelnik” Warszawa 1980

ISBN 83-07-01969-9




W samo południe



“Niezliczona ilość czynników złożyła się na to, by Daleki Zachód zajął
szczególne miejsce w kronikach amerykańskiej kultury. Majestatyczne piękno
jego położenia i charakter tutejszego osadnictwa zadziwiająco kontrastowały ze
stosunkowo jednostajnym obrazem wsi i miast na Północnym Wschodzie, z
nużącą monotonią Środkowego Zachodu i plantacji Południa. Już sam ogrom
tych przestrzeni i fantastyczne kształty rozpalały ludzkie myśli, słowa i czyny.
Lawina pędząca do kopalń, do bogatych, żyznych gruntów i do niezwykle
bujnych drzewostanów wytworzyła różne grupy społeczne, w niczym
nieprzypominające tego społeczeństwa, które powstało na szlakach pochodu do
doliny Missisipi. Z tego wszystkiego rodził się nowy styl życia.
Na ogromnych przestrzeniach, gdzie gęstość zaludnienia była niewielka, a
więzów prawa właściwie nie odczuwano, swobodnie mogły się przejawiać
prymitywne, anarchistyczne instynkty poszukiwaczy przygód; codziennie
urozmaicały życie strzelaniny, rabunki i morderstwa. Rozpętana przez
poszukiwaczy bogactw i odkrywców złóż spekulacja, fortuny powstałe w
okamgnieniu dzięki pośpiesznemu podziałowi gruntów federalnych , budowie
linii kolejowych i odkryciu nowych skarbów mineralnych, wszystkie te
niemające precedensu zjawiska wstrząsnęły całym kontynentem wzdłuż i wszerz.
Pod wieloma względami ten ostatni pęd na zachód wniósł do amerykańskiego
życia nowy ton. Działalność, dynamika i sukces uważane za charakterystyczne
dla życia na «Dzikim Zachodzie», stały się w oczach ludzi tęskniących do
niezwykłych przygód symbolem całej Ameryki."
Od tych pierwszych dni, gdy fala białych osadników płynęła jak lawina ze
wschodnich stanów Ameryki ku dziewiczym ziemiom odkrytego “Dzikiego
Zachodu", minęło lat kilkanaście. Był rok 1883.
Mimo wiosny wstał dzień niezwykle gorący, a na dwu krzyżujących się
drogach-ulicach małego miasteczka nie widać było ani jeźdźców, ani
przechodniów. Okna kilkudziesięciu drewnianych domów zasłonięto solidnymi
okiennicami bądź też rodzajem rolet z płaskich deseczek połączonych sznurkiem.
Upał doskwierał. Mogło się wydawać, iż okrągłe słupy, podpierające spadzisty
dach werandy jednego z większych budynków, za chwilę zaczną się pocić.
Daszek rzucał cień na deski werandy, a na tych deskach siedział z nogami
opuszczonymi ku ziemi mężczyzna w kapeluszu o szerokim rondzie, które

chroniło mu twarz zarówno przed słońcem, jak przed spojrzeniem wścibskiego
obserwatora. Ale nikogo w pobliżu nie było.
Tuż obok samotnej postaci spoczywała kurtka ze skóry łosia, nieco zakurzona, ale
bez dziur i łat, co świadczyło, że jej właścicielowi musiało się wieść nieźle.
Mężczyzna miał na sobie bawełnianą koszulę w niebiesko-czarną kratę, rozpiętą
pod szyją, oraz skórzany pas. Przy pasie wisiały dwa futerały od rewolwerów,
tych wielkich, ciężkich bębenkowców marki “colt", prostych w obsłudze i
niezawodnych w użyciu. Gdy była potrzeba lub jej... nie było. Ale futerały
wisiały lekko, całkowicie próżne. Obok odpoczywającego nie leżała ani nie stała
oparta o ścianę żadna inna broń: rusznica, karabin, strzelba czy automatyczny,
wielostrzałowy sztucer. Nie było broni również przy łęku siodła karogniadego
konia, przywiązanego końcami uzdy do jednego ze słupków podpierających dach
werandy.
Koń grzebał kopytem w czerwonoceglastym pyle drogi, z głową pochyloną ku
ziemi przysłoniętej smugą cienia. Zad zwierzęcia lśnił blaskiem odbitego słońca i
pokrywał się kroplami potu. Pot ściekał również po policzkach człowieka, a
kraciasta koszula przylgnęła mu do pleców. A przecież wystarczyło wstać i zrobić
kilka kroków, aby znaleźć się pod dachem domostwa, w półmrocznej sali, gdzie
temperatura musiała być o kilka stopni niższa. Sali dostępnej dla wszystkich. Nad
drzwiami wisiał przecież zachęcający napis, wymalowany czerwienią na desce:
“Arizonac". Z lewej strony nieznany autor odtworzył zieloną farbą potężny,
trójramienny kaktus, z prawej — strojną kolorowymi piórami, o brunatnym
obliczu, głowę indiańskiego wojownika.
Była to gospoda — restauracja, hotel, a jednocześnie skład najpotrzebniejszych
przedmiotów codziennego w tych stronach użytku. Nazwa “Arizonac" i
wizerunek kaktusa mówiły dobitnie każdemu, kto znał się na rzeczy, o
terytorialnej przynależności miasteczka.
Mężczyzna siedzący na werandzie dobrze orientował się w symbolice napisu i w
przyjemnościach, jakich mogło mu dostarczyć wkroczenie w głąb budynku. Na
myśl o tym oblizał końcem języka zaschnięte wargi, ale nie podniósł się.
Wiedział, iż wszedłszy do sali napotka na swej drodze obity blachą kontuar,
wilgotny od kropel piwa, a za kontuarem stać będzie spocony grubas, który bez
słowa, zapraszającym gestem podsunie mu kufel pieniącego się złotawego płynu.
Widział go już przecież, gdy przybywszy przed gospodę, śmiało wkroczył do
wnętrza, zapytując, czy bawi tu dżentelmen o nazwisku Karol Gordon.
Bawi, owszem, ale wyjechał o świcie, zapowiadając swój powrót wieczorem.
Wyszedł bez słowa, machnąwszy ręką na podsuwany mu kufel. Piwo, zimne piwo
było na pewno trunkiem orzeźwiającym. Prawie czuł na podniebieniu goryczkę
chłodnego, pachnącego chmielem napoju. Ale za piwo należało zapłacić. A
przybysz nie miał nawet srebrnej półdolarówki ani żadnej innej obiegowej
monety świata, poza jedną jedyną... centową. Dlatego tkwił na werandzie w
cieniu, który nie przynosił uczucia chłodu.

Siedział i rozmyślał złorzecząc — w skromnych jednak słowach — Karolowi
Gordonowi za pragnienie, za upał, za udrękę oczekiwania w skwarze. A przecież
wina Karola Gordona ograniczała się tylko do całodziennego wyjazdu z nudnego
i obrzydliwego jak przesolony śledź miasteczka. Sprawcą istotnego kłopotu był
zupełnie ktoś inny.
Nie mógł sobie teraz darować, że nie wierzył opowieściom o tej krainie. Dlatego
właśnie, niewierny Tomasz, otrzymał bolesną nauczkę. Uśmiechnął się
zaciskając wyschłe wargi na wspomnienie szczegółów na nowo popadł w ponurą
za dumę. Jakże to było?
Jechał od świtu poprzez niezwykłą krainę, gdzie każda przebyta mila odsłaniała
nowe, odmienne widoki. Przymknął oczy, aby nie widzieć słońca, czerwonego
pyłu ani wznoszącego się naprzeciw budynku, który wydawał się jakby wymarły
— i od razu ujrzał pod powiekami inny obraz: ziemię bezkresną, na pozór
bezludną.
Wyruszył w drogę tego dnia o świcie. Czerwone cienie padały od czerwonych,
fantastycznych wzgórz o szczytach płaskich jak stoły, zielone cienie rzucały
piniowe lasy i potężne drzewa jałowcowe wyglądały jak granatowe. Jechał tą
drogą po raz pierwszy w życiu, obdarzony tysiącem wskazówek gospodarza
saloonu, w którym spędził noc.
— Prosto, jak strzelił, szlak jest przetarty, nie zabłądzi pan. Koło samotnego pnia
złamanej pinii skręcić trzeba na prawo, a potem na lewo i dalej znów prosto.
Gdy słońce stanęło pionowo, zatrzymał się przy strumieniu bulgocącym po
żółtych głazach.
—Niech pan nie zapomni napoić konia — słyszał jeszcze
ostrzegawczy głos. — To jedyna woda po drodze. W tym kraju istnieją tylko małe
źródła. Apacze mają rację, to istotnie arizonac.
Arizona... Apacze... Trochę go to stropiło.
— Krótka droga, a pan ma dobrego konia, jeśli się nie mylę...
Więc chociaż Karol Gordon radził w swym liście: “Nie podróżuj sam, to trochę
ryzykowne", zapewnienie karczmarza dodało otuchy. Nikt zresztą nie wybierał
się do tamtego miasteczka.
Strumień bulgotał i mgiełka wilgoci drżała w rozpalonym powietrzu. Nadciągało
południe w tej najgorętszej krainie Północnej Ameryki . Podróżny zrzucił
wówczas kurtę, zdjął kapelusz, zanurzył głowę w wodzie, potem ręce aż po łokcie
i rozciągnął się na skąpej trawie porastającej brzeg. Leżał spoglądając na
zdumiewającą grę barw skał i rzadkiej roślinności o intensywnych,
kontrastowych kolorach, na dziwaczne kształty urwiska, dźwigającego się z
rozpękłej, pełnej szczelin ziemi po drugiej stronie rzeczki, w odległości kilku
jardów. Czerwonożółta skała, z trzema haczykowatymi szczytami, wyrosła ponad
otoczenie w wyniku erozji wód, którym się oparła, ale której nie oparła się ziemia.
Rok po roku wody arizońskiej wyżyny porywały miękki grunt niosąc go ku
nizinom. A skała wyrastała coraz wyżej.
“Coś jak kanion Colorado" — pomyślał i głośno ziewnął.

Potok wypływał z doliny pnącej się ku górze i coraz bardziej zwężanej
postrzępioną linią świerków, upłazów, kamienistych żlebów, wśród których
sterczały rzadkie, trójpalczaste kaktusy, przekraczające swą wysokością
człowieka siedzącego na koniu. Nieco wyżej, jak ciemnogranatowa linia, widniał
skrawek dziwnego lasu potężnych jałowców.
Leżał i odpoczywał nie myśląc o niczym. Wtedy usłyszał:
—Leż spokojnie! Nie ruszaj się!
Nawet nie drgnął. Kątem oka spojrzał ku czystemu błękitowi nieba, ale dojrzał
tylko pionowy cień postaci ludzkiej, a na pierwszym, najbliższym planie —
czarny, okrągły otwór rewolwerowej lufy.
—Leż — powtórzył zimny, obojętny głos.
Ten sam głos komenderował:
—Przetrząśnijcie juki!
Usłyszał z kolei stukot końskich kopyt po kamieniach, a potem inny głos, o
prawie dziecinnym brzmieniu:
—Fred, potrzymaj uzdę.
Dalej była cisza, ale cień sylwetki trwał nad nim, a czarny otwór lufy nadal
zakrywał niebo. Potem znowu czyjeś pytanie:
—Jest tam co?
I krótka odpowiedź:
—Pieniądze.
—Resztę zostawić — powiedział człowiek trzymający rewolwer.
—A broń?
—Przykro mi — odezwał się do leżącego — musimy zabrać wszystkie te
pukawki. Fred, wyjmij rewolwery. To dla naszego bezpieczeństwa — wyjaśnił.
Leżący uśmiechnął się:
—Rozumiem — mruknął..
—Doskonale, rozumiemy się nawzajem.
Obca ręka wyciągnęła jeden, potem drugi rewolwer.
—Możesz wstać.
Podniósł się powoli. Gdy stanął, byli już na koniach.
Nosy, usta i brody zakrywały im pospolite kraciaste chusty, przewiązane w tyle
głowy.
—Powodzenia, chłopcy! Nie poznali się na drwinie.
—Najbliższe miasteczko cztery mile stąd. Nie zginiesz z głodu. Zostawimy ci
konia.
—Jak się nazywa ta miejscowość? — zapytał.
—Rainy Valley. Masz drogę prostą, jak strzelił.
Poprzez kamienisty strumień przebrnęli na drugi brzeg i pojechali skrajem
trójszczytowej skały. Patrzał za nimi, aż zniknęli w smużce kurzu. Wtedy
podszedł do konia, poklepał go po szyi, zajrzał do otwartych juków siodła — nic z
nich nie ubyło z wyjątkiem pieniędzy.

Oto dlaczego siedział teraz na werandzie gospody “Arizonac", zamiast znajdować
się w jej wnętrzu.
Wymarłe w spiekocie miasteczko, jakby na ironię przezwane Deszczową Doliną
— to właśnie Rainy Valley.
Wyciągnął z kieszeni chustkę, a kiedy obcierał z potu twarz, pod palcami wyczuł
jakiś twardy przedmiot. Rozwinął chustkę — ujrzał błyszczącą metalową
sprzączkę do pasa. Podrzucił ją na dłoni. Srebro... -— zdziwił się. — Piękna
robota. Ta uwaga dotyczyła wizerunku dwu wężów splecionych ogonami,
których wydłużone ciała tworzyły kształt sprzączki.
Artystyczne wykonana — upewnił sam siebie. — Komu to zrabowali?
Znowu przymknął oczy. Wtedy, gdy ściągał paskami rozbebeszone juki, trącił
nogą coś, co wydało metaliczny dźwięk na kamieniach — jednocentowa moneta.
Podniósł ją. “Na pamiątkę" - pomyślał. Wszystko, co mu pozostało. Napoił
jeszcze konia, a potem... Właśnie potem ujrzał srebrny blask. Na krawędzi
bulgocącej wody leżała sprzączka, wężowa sprzączka. Któryś musiał zgubić.
Schował ją wówczas do kieszeni i ruszył w drogę. Skalną doliną,
płaskowzgórzem, bezdrzewną płaszczyzną, gdzie na czerwonobrunatnej glebie
stały samotne, obsypane czerwonym pyłem kaktusy.
A potem ujrzał, jak wyżyna załamuje się, opada prawie stromo ku szerokiemu
niżowi, ograniczonemu na horyzoncie ścianą poszarpanych szczytów. Przez
środek niziny płynęła rzeka, a z prawej i lewej jej strony sterczały nieruchomo
czarnozielone bory. W środku krajobrazu dojrzał skupisko domków. To musi być
chyba Rainy Valley.
Wjechawszy w szeroką ulicę, postanowił spytać pierwszego lepszego
przechodnia. Ale nie spotkał nikogo. Południe minęło. Teraz właśnie jest
najgoręcej. Wszystko dokoła rozgorzało, jakby wchłonąwszy w siebie
całodzienny żar słoneczny. I teraz nim paruje.
Dachy i ściany domów, kamienie, a nawet kurz drogi, ba, skąpe kępki rosnącej na
skraju zieleni wydają się dyszeć jak nagrzane piece.
Wszędzie pusto, drzwi domostw pozamykane, a okna zasłonięte.
Nie przebył jeszcze ani połowy miasteczkowej ulicy, gdy wzrok jego — na
próżno błądzący po drzwiach i oknach w poszukiwaniu chociażby śladu
człowieka — natknął się na napis: “Szeryf w Rainy Valley".
Zatrzymał konia tuż przed wejściem do budynku. Uderzył pięścią w drzwi.
Spostrzegł wówczas, że chociaż zamknięte, ledwo trzymały się w zawiasach. W
paru miejscach widniały w nich okrągłe otworki od kul. Gwizdnął cicho i
ponownie załomotał. Na pustej ulicy rozległo się tylko głuche echo. Wściekły,
kopnął wreszcie w deski butem, aż z futryn posypał się pył. To poskutkowało.
Zgrzytnęła okiennica, promień słońca zamigotał w szybie. Wyjrzała czyjaś
głowa.
—A co tam?
—Nareszcie — westchnął. — Czy pan jest szeryfem w Rainy Valley?
Po chwili milczenia dobiegł jego uszu przyciszony śmiech:

—Nie ma szeryfa...
—A kiedy będzie?
—Nie ma szeryfa w Rainy Valley. Mówię chyba zrozumiale.
—A cóż znaczy ten napis?
—Szeryf uciekł. Może chce pan kandydować na jego miejsce?
Odczuł wyraźną drwinę w głosie. Ale odparł spokojnie:
—Nie, nie jestem kandydatem. Jestem tylko podróżnym.
—Z daleka?
Wskazał ręką za siebie, a potem zapytał zdziwiony:
—Szeryf uciekł? Jak to mogło się stać? Czy nie ma tu u was żadnego
przedstawiciela władzy?
—Bardzo pan ciekawy, wędrowcze. Proszę pobyć tu dłużej, a dowie się pan wielu
interesujących rzeczy.
—Wypędziliście szeryfa?
—My nie.
—A kto?
—Oni.
—Kto oni?
—Nie wiem.
Brzękła szyba zamykanego okna. Przygodny informator uznał rozmowę za
skończoną. Jeździec co prawda był innego zdania, ale cóż mógł czynić? Machnął
więc tylko ręką i klepnął konia po szyi, aby ruszył w dalszą drogę. Do gospody
“Arizonac" właśnie. Tam, zgodnie z listowną informacją, zamieszkał Karol
Gordon.
To wszystko przemyślał raz jeszcze, siedząc na werandzie w gorącym cieniu
południa.
Kto wygnał szeryfa? Jak szeryf mógł dać się wypędzić, Oni, to znaczy: kto?
Mieszkańcy Rainy Valley? Grupa trzech napastników, których spotkał? Oni — to
był cały świat i jednocześnie... nikt.
Przerwał rozwiązywanie tej zawiłej zagadki, ponieważ usłyszał przytłumiony
tętent kopyt. Ktoś nadjeżdżał z krańca miasteczkowej drogi-ulicy. Dojrzał go
wyraźnie, w chmurze czerwonego kurzu, jak zbliżał się ku gospodzie. Wreszcie
chmura opadła. Jeździec z pewnością nie był Karolem Gordonem.
Rozczarowany, głębiej nasunął kapelusz na czoło i podparł brodę ręką.
Tymczasem tętent kopyt końskich przeszedł w człapanie, aż nareszcie ucichł.
Koń, przywiązany do słupa werandy, zarżał. Odpowiedział mu koń przybysza.
Siedzący człowiek nie podniósł jednak głowy. Słyszał, jak jeździec zeskoczył z
siodła i dzwoniąc ostrogami wszedł po trzech stopniach na werandę. Nie drgnął
nawet, gdy nieznajomy przeszedł tuż obok, niknąc za drzwiami gospody. Począł
się zastanawiać, jaki przedmiot z osobistego ekwipunku mógłby wręczyć
właścicielowi zajazdu za prawo wynajęcia pokoju, za łyk piwa i kęs jedzenia.
Jako zastaw, oczywiście, do chwili powrotu Gordona.

Nie miał przy sobie nic cennego. Więc może siodło? Nie mógł się zdecydować. I
wówczas usłyszał kroki. Ktoś zatrzymał się nad nim. Czuł to i widział po cieniu,
jaki padł tuż obok.
Dzień dobry. Trochę dziś gorąco.
Na pewno — odpowiedział niechętnie.
W gardle mi zaschło — mówił dalej nieznajomy.
— Chciałbym się napić piwa, ale w środku jak na pustyni. —Zawsze tutaj tak?
—Nie wiem. Przyjechałem przed paru godzinami, a w ciągu tego czasu
widziałem tylko dwie osoby, tego zza bufetu i jeszcze jednego. Cała ludność
Rainy Valley ma widać zwyczaj ukrywania się gdzieś po kątach.

Nieznajomy zaśmiał się. W tym śmiechu zabrzmiał jakiś znajomy ton — siedzący
uniósł głowę i spojrzał. Przybysz był dość szczupłym, średniego wzrostu
człowiekiem, o twarzy spalonej na ciemny brąz, zarośniętej kruczą brodą. O jego
stroju trudno było cokolwiek powiedzieć, gdyż pokrywała go gruba warstwa
kurzu. Nie, tego człowieka na pewno nigdy przedtem nie widział.
—Nie napiłby się pan ze mną piwa? Dla towarzystwa. Siedzący drgnął i pokręcił
głową.
— Czekam tu na kogoś.
Jakże miał powiedzieć, że w kieszeni jego spoczywa tylko jedna jedyna centowa
moneta? No i srebrna sprzączka od pasa. Ale jej nie chciał się pozbywać —
stanowiła przecież jakiś ślad. Namacalny dowód, iż wszystko, co przeżył tego
dnia, nie było tylko przykrym snem.
Pokręcił więc przecząco głową i rzekł:
— Dziękuję.
Ale zapraszający był nieustępliwy. Zdawało się, iż odgadł powód odmowy, bo
powiedział:
— Zapraszam pana. Bez rewanżu.
Nie było sensu upierać się dłużej. Zwłaszcza w tych stronach. Uparta odmowa
równa się obrazie.
Podniósł się wolno, odsunął kapelusz z czoła i wyciągnął rękę. Człowiek z czarną
brodą uścisnął dłoń i wpatrzył się w twarz nieznajomego. Drgnęły mu kąciki ust.
Roześmiał się. W ciszy dnia ten uśmiech zabrzmiał podwójnie głośno.
— Gdzież ja miałem oczy? Witam pana, doktorze!
Nazwany doktorem zmarszczył czoło i bystro spojrzał na brodacza.
— Nie poznaje mnie pan, doktorze? Wszystkiemu winien zarost. Nie goliłem się
od tygodni. Niech pan sobie przypomni... swego pacjenta. Doktor westchnął
głęboko:
Jeśli się nie mylę... Piotr Carr. To pana przecież przezwaliśmy Czarnym Piotrem?
Właśnie, ten sam. Teraz już chyba mi pan nie odmówi?
Chodźmy.
Chodźmy — powtórzył jak echo. — Nie wiem, skąd pan przybywa, Piotrze, ale w
samą porę. Po prostu spadł mi pan jak z nieba. Miałem dziś przykry dzień, lecz

szczęśliwie zakończony. Napiję się z panem piwa. Marzyłem o piwie od wielu
godzin.
Zatupotali nogami po deskach werandy. Carr pchnął z rozmachem drzwi
gospody:
— Proszę, doktorze. Myślę, że nie skończymy na piwie. Co za dzień! Co za
spotkanie!
Zniknęli w mrocznej głębi sali. Drzwi trzasnęły głucho.
Rainy Valley dalej prażyło się w słońcu i ciszy upływającego dnia.

W kilka godzin później

Milwaukee i Arizona. Jezioro Michigan i wschodnie krańce
północnoamerykańskiego kontynentu.
Oto — w wielkim skrócie — droga, którą przebyłem najpierw w kolejowym
wagonie, potem pieszo (wprawdzie malutki tylko jej odcinek), w końcu na
końskim siodle.
Wystarczy rzucić okiem na mapę Stanów Zjednoczonych, aby wyobrazić sobie tę
niezmierną przestrzeń, równą wielkości kilku europejskich krajów.
Po co odbyłem tę drogę?
Pozwólcie, że się najpierw przedstawię.
Stale mieszkam właśnie w Milwaukee. Jestem lekarzem. Przez kilka lat
pracowałem jako chirurg w miejscowym szpitalu. Później ograniczyłem się już
tylko do prywatnej praktyki. Obecna wyprawa do Arizony była w pewnym sensie
następstwem mojej pracy w szpitalu. Dziwnie, a jednak prawdziwe.
Otóż jednym z dawnych szpitalnych pacjentów, którego leczyłem, był Karol
Gordon. Człowiek o nieprzeciętnej inteligencji, mimo iż uchodził za zwykłego
“łowcę skórek" — trapera żyjącego z myślistwa. On to przed dwoma laty
namówił mnie na wycieczkę —jak powiadał — w kanadyjską prerię. Piękny to
kraj i pełen niespodzianek. Jedną z nich okazał się stwierdzony przeze mnie fakt,
że Karol Gordon znany był pod imieniem Wielkiego Bobra. O Wielkim Bobrze
słyszałem niejeden raz jako o słynnym traperze z tajemniczą przeszłością,
przyjacielu “czerwonych mężów" — indiańskich plemion zamieszkujących
południową Kanadę. Od nich to właśnie Karol Gordon uzyskał swój przydomek.
Po tej pierwszej odbytej wczesną wiosną i latem wyprawie, podczas której
spotkałem się z Indianami dwu plemion: Czarnych Stóp i Assiniboinów, w rok
później wybrałem się z Gordonem po raz drugi w te same strony. Wiosenno-letnie
wędrówki stały się odtąd moim... hobby.
Teraz Gordon zaproponował zwiedzenie górskich i wyżynnych obszarów
Arizony. Co go tam ciągnęło —jeszcze nie wiedziałem. Ale zaraz na początku
drogi spotkała mnie przygoda... Bo tym obrabowanym wędrowcem-doktorem
byłem właśnie ja.
Dla ścisłości dodam, iż w tym czasie (1883 rok) Arizona nie posiadała jeszcze
praw stanowych, będąc terytorium administrowanym przez Waszyngton *. Karol
Gordon opowiadał o egzotyce tej krainy, rzadko jeszcze zaludnionej, a przede
wszystkim o zamieszkujących ją plemionach Nawajów, Apaczów, Indian Pueblo,
Hopi i Papago.
Zgodziłem się na udział w tej wyprawie bez chwili wahania. Umówiłem się, że
Karol przybędzie do Milwaukee w początkach kwietnia. Czekałem na niego z
niecierpliwością, ale dopiero pod koniec miesiąca zawiadomił mnie listownie, że
już znajduje się w Arizonie. Prosił o jak najszybszy przyjazd. Trasę podróży
opisał mi tak dokładnie, jak gdyby przebywał ją setki razy. Mało tego. Podał

nazwę miejscowości, a raczej gospodarstwa (tu z hiszpańska zwanego hacjendą),
w którym czekał na mnie zakupiony wierzchowiec. O wszystkim pamiętał... To
mnie udobruchało po

Arizona dopiero w 1912 r. uzyskała samorząd stanowy i przyjęta została jako czterdziesty ósmy
stan Unii. Odkryta przez Hiszpanów w latach 1834—40, należała początkowo do Meksyku.
Stany Zjednoczone zajęły część jej obszaru w 1848 r., a w 1853 odkupiły od Meksyku dalsze
tereny. (W 1870 r. liczba ludności — na obszarze 295 tysięcy km2 — wynosiła zaledwie 10
tysięcy).

pierwszym gniewie, w jaki wpadłem na wiadomość o zmianie pierwotnych
planów, tym bardziej że Karol ani słówkiem nie raczył wspomnieć, co go do
takiej zmiany skłoniło!
Wszystko jednak zaczęło się jak najlepiej: i podróż koleją do zapadłej stacyjki, i
milowy zaledwie spacer do hacjendy, i jazda konna przez krainę pełną dla mnie
zachwycających dziwów. Aż do chwili nieoczekiwanego spotkania trzech
zamaskowanych jeźdźców.
A Piotr Carr? Czarny Piotr, który z nie ukrywaną radością wprowadził mnie do
wnętrza “Arizonac", to był również mój dawny, szpitalny pacjent. Zawodowo
trudnił się poszukiwaniem wartościowych minerałów w Górach Skalistych. Jeśli
trafił na żyłkę złota — eksploatował ją sam lub przy pomocy paru dobranych
wspólników. Natomiast informacje o odkrytych przez siebie złożach rud ołowiu,
miedzi czy cynku sprzedawał po prostu istniejącym już albo ad hoc
zawiązywanym spółkom eksploatacyjnym. Żył z tego, i to wcale nieźle. Był
człowiekiem —już zdążyłem poznać — sprytnym i znającym się na swym
zawodzie poszukiwacza. Na niczym zresztą więcej, w przeciwieństwie do Karola
Gordona.
Teraz stał obok mnie, z ręką wspartą na blacie szynkwasu.
— Dwa piwa.
Gospodarz sięgnął po kufle.
—Nie z beczki — zaprotestował. — Ta lura musi być na pewno ciepła.
—W “Arizonac" nie sprzedaje się lury — oburzył się gospodarz.
—Dobrze, dobrze. Nie będziemy się spierać. Znam się na tym. Daj pan piwo z
piwnicy.
—W butelkach?
—Bardzo dobrze.
—Butelka po dolarze.
—To zdzierstwo! Ale niech będzie, byle szybko — brzęknął monetą o blachę
kontuaru.
Zaiste, zdzierstwo niebywałe! Piwo było rzeczywiście chłodne i smakowało mi
znakomicie, choć za takie samo płaciłem w Milwaukee pięć razy mniej...
—No, doktorze, usiądźmy. Gdzieś na boczku. Zapomniałem już, jak wygląda stół
i ławka.

Wybraliśmy zaciszny kraniec pustej zresztą zupełnie sali, a po chwili zjawił się
posługacz — Metys, stwierdziłem to na pierwszy rzut oka. Piotr Carr zamówił coś
do jedzenia. Nawet nie zwróciłem uwagi, bo właśnie zastanawiałem się, czy
opowiedzieć o swej niefortunnej przygodzie, czy nie. Zresztą byłem tak
zgłodniały, że jakość i rodzaj potrawy nie grały żadnej roli.
— Do licha, doktorze! A konie?
Carr poderwał się od stołu.
— My popijamy sobie piwo, a szkapiny pocą się na słońcu! Sądziłem, że wpadnę
tu tylko na chwilę, ale skoro spotkałem pana... Czego się nie robi dla starej
znajomości!
Carr wybiegł, ale po chwili był już z powrotem.
— Wszystko załatwione. Konie już w stajni. Uprząż jednak wolałem przynieść.
Nigdy nic nie wiadomo...
To rzekłszy zwalił na jeden stos oba siodła i niezliczoną ilość rzemieni.
— Dziękuję, Piotrze. Byłbym pomógł. A że nigdy nic nie wiadomo, święte słowa.
Przekonałem się o tym na własnej skórze.
Spojrzał na mnie przenikliwie:
— Coś się stało?
Nie zdążyłem odpowiedzieć, bo do naszego stołu podszedł grubas zza kontuaru:
Bardzo panów przepraszam, jeżeli się nie mylę, jeden z panów jest podobno
lekarzem.
Podobno?! — Carr wydął wargi. — Dobre sobie! Jest chirurgiem. I to jakim!
Dzięki niemu przecież żyję. Skleił mnie tak dokumentnie, że sam nadziwić się
temu nie mogę.
—A o co chodzi?
Grubas nisko się skłonił:
—Mam prośbę, doktorze.
—Słucham.
—Tam na górze w pokoju leży chory. W Rainy Valley nie mamy lekarza. Gdyby
pan zechciał-.. Natychmiast się podniosłem, ale Carr pociągnął mnie za
rękaw.
—Od dawna chory? — zapytał.
—Od trzech dni.
—No, to może jeszcze godzinkę poczekać. Aż coś zjemy. Doktor nie będzie
pracował o pustym żołądku. Nie jadł nic od rana.
Uśmiechnąłem się, kiedy grubas odszedł, a Carr dodał:
— Nie trzeba się w tych stronach śpieszyć. Chyba że chodzi o własną głowę. W
innych wypadkach przez pośpiech traci się na powadze.
Ustąpiłem.
— Więc co pana spotkało, doktorze?
Opowiedziałem pokrótce całą historyjkę. Włączając do niej moje bezowocne
poszukiwania szeryfa. Carr wytrzeszczył na mnie oczy:
—A to ci heca! Zupełnie nieprawdopodobne! I z tym szeryfem! Któż go wygnał?

—Ba, o to samo pytałem. Bez skutku.
—Jestem tu pierwszy raz, doktorze. Jak pan. W tych stronach co prawda
wszystkiego można oczekiwać, ale żeby w samo południe, tuż pod miastem...? W
głowie się nie mieści. Po co pan przybył w te strony?
— Mała wycieczka krajoznawcza. Umówiłem się w tej dziurze z Karolem
Gordonem. Chyba go pan zna? To również jeden z moich pacjentów. A pan,
Piotrze, gdzie wędrował?
— Och, mnie się lepiej powiodło. Ta kraina jest chyba jedną wielką kopalnią:
miedź i cynk, ołów i srebro. Ba — tu przyciszył głos — jest i złoto. Sam
sprawdziłem. Ale to jeszcze nie koniec. Teraz wybieram się ku północy. Krótka
moja historia:
Przerwaliśmy rozmowę, gdyż zjawił się posługacz z półmiskiem i talerzami. Nie
zwracałem uwagi na to, co jadłem — przeżycia tego dnia bez reszty opanowały
moje myśli. Piotr musiał to zauważyć, bo nie odzywał się ani słówkiem. I tak w
zupełnej ciszy upłynął nasz posiłek. Ba, nawet od strony bufetu nie dochodził
żaden odgłos. Posądziłem grubego właściciela “Arizonac", że się zdrzemnął. W
swym kolorowym kitlu siedział na stołku za ladą zupełnie nieruchomo, jak wielka
kukła sklepowej wystawy. Jednakże myliłem się. Gdy milczący chłopak sprzątnął
nakrycia, grubas znowu przyczłapał do naszego stołu. Piotr Carr wykrzywił się:
—Znowu? Że też w tym kraju gościom nie dają spokoju.
—Choremu gorzej?
—Nie, ale widzicie, panowie, to kłopot...
—Nie dosłyszałem końca, machnąłem ręką i podniosłem się z ławy.
— Pójdę z panem, doktorze.
Skinąłem głową. Towarzystwo Piotra Carra mogło się przydać.
Niewygodnymi, wysokimi schodami o trzeszczących nieprzyjemnie stopniach
dotarliśmy na piętro. Tam ciągnął się korytarz, prawie mroczny, bo tylko na
samym końcu rozświetlony okienną szybą. Dach musiał znajdować się tuż nad
naszymi głowami. Duszno tu było i piekielnie gorąco. Po chłodnej sali gospody
wydało mi się, że wszedłem do wnętrza rozpalonego pieca.
— To tu — gospodarz otworzył jedne z długiego szeregu drzwi. — Tu —
powtórzył.
W pokoju było nie mniej gorąco, bo przez otwarte okno najmniejszy podmuch
wiatru nie docierał do wnętrza. Machinalnie podszedłem do tego okna, łapiąc
oddech. Wychodziło na tyły budynku, z widokiem na rozległą przestrzeń
ciągnącą się hen, poza krańce Rainy Valley. Miejscami brunatną i spaloną,
przeciętą migotliwą strugą wody, z zielonogranatową linią lasów na horyzoncie.
Słońce już dawno osiągneło szczyt nieba, ale rozpalone powietrze drżało upałem.
. . jeszcze żaden krajobraz nie zrobił na mnie tak przygnębiającego wrażenia, jak
ta daleka przestrzeń, pełna przecież blasku, lecz pusta, wymarła, bezludna.
Ziemia opuszczenia i smutku. Odwróciłem się.
I oto miałem przed oczyma wnętrze pokoju: stół na krzyżakach, dwa zydle,
wieszak na ścianie i łóżko nakryte pofałdowanym kocem w jaskrawe pasy.

—To jest właśnie ten chory — wyjaśnił niepotrzebnie gospodarz.

Pochyliłem się nad łóżkiem. Twarz pokryta szorstkim zarostem, wpadnięte
głęboko oczy, krople potu na czole i na policzkach, nierówny oddech. Ująłem za
przegub ręki. Wydało mi się, że leżący jęknął, ale tak cicho, iż mogłem to
poczytać za złudzenie. Tętno było przyśpieszone, tak jak zwykle się to dzieje w
stanach gorączkowych.
— Co panu dolega?
Otworzył szerzej oczy, spojrzał na mnie całkiem przytomnie, potem ostrożnym
ruchem prawej ręki niezdarnie ściągnął z siebie skrawek koca. Ten drobny
wysiłek musiał go wyczerpać, bo leżał chwilę, głośno dysząc. Na koniec szepnął
ochrypłym głosem:
— Ręka, lewa ręka...
Usiadłem. Lewa ręka, raczej przedramię, była mocno opuchnięta, zawinięta
powyżej łokcia w wątpliwej czystości szmatę.
— Nie chce się goić — doda! tonem wyjaśnienia.
Pokiwałem głową. Taka to właśnie choroba, której przyczynę zatajono przede
mną. Rozwinąłem szmatę pełną skrzepów krwi, aż ukazała się rana, na pół
zasklepiona, w sinej otoczce opuchlizny. Nie do mnie należało badanie przyczyn,
chodziło przecież o skutki. Począłem naciskać opuchliznę. Syknął z bólu.
— Kula została w ranie?
Potwierdził moje przypuszczenie.
—Dlaczego nie wyjęto pocisku? W ten sposób rana nie może się przecież zagoić.
—W Rainy Valley nie ma lekarza.
—Nie taka znowu sztuka — mruknąłem. — Piotrze, w jukach siodła mam
skrzynkę z narzędziami. Proszę mi przynieść... A pan —zwróciłem się do grubasa
—niech pan postara się o miskę gorącej, przegotowanej wody. Ale miska musi
być czysta — dorzuciłem, gdy już znikał za drzwiami.
—I przydałoby się kilka świeżych szmat. Białych.
Siedziałem w milczeniu, czekając. Ranny przymknął oczy, wargi jego poruszały
się bezgłośnie, a potem wybiegł z nich szept wyraźny i zrozumiały: "Słońce
Arizony”...
Słońce Arizony — powtórzyłem machinalnie.
—Diabelnie tu gorąco.
—Czy prędko się zagoi?
—Pytał o ranę.
Wzruszyłem ramionami.
—To zależy od tego, co jest w środku. Sama kula czy coś jeszcze.
—Coś jeszcze?
Myślę o brudzie, który się tam pewno dostał. Jak można było tak zaniedbać?
Nie odpowiedział, więc dałem spokój dalszym pytaniom. Właściciel “Arizonac"
zjawił się z miską i garnkiem wrzątku. Potem jeszcze powstały trudności z
wygotowaniem noża kleszczy chirurgicznych przyniesionych w pudełku przez

Piotra. Grubas ani rusz nie mógł pojąć, po co to ma robić. W sukurs przyszedł mi
Piotr Carr. Podczas swego pobytu w szpitalu przyswoił sobie nieco
podstawowych wiadomości z dziedziny chirurgii, a teraz okazał się pojętnym
uczniem. Zabawnie było słuchać, jak dowodził o konieczności wyjałowienia
narzędzi. Na koniec jednak otrzymałem wszystko, co było mi potrzebne do
przeprowadzenia zabiegu. Rozciąłem ranę, wydobyłem pocisk, przemyłem i
zabandażowałem ramię.
—Jeśli będzie się prawidłowo goić, za kilka dni może pan
brykać na koniu. Radzę tylko uważać, żeby opatrunek nie
spadł i żeby koszula nie obcierała rany. Powodzenia.
Podniosłem się ze stołka.
—Co jestem winien, doktorze?
- Nic. A nie musi pan leżeć cały czas w łóżku. Lepiej zejść na dół. Tu jest
potwornie gorąco. Chodźmy, Piotrze.
I tak się zakończyła historia z rannym nieznajomym. Nie sądziłem wówczas, że
będzie miała dalsze konsekwencje...
Gdy zeszliśmy na parter, w pustej dotychczas sali znajdowało się kilka osób.
Trzech mężczyzn w jaskrawych koszulach, z pasami, zza których wyglądały
kolby rewolwerów, jakiś starszy jegomość odziany w czarny, miejski garnitur,
dziwnie odbijający od otoczenia, wreszcie jakiś podejrzany na pierwszy rzut oka
włóczęga. Z pijacką gębą, w niechlujnym, brudnym odzieniu. Tkwił za stołem, w
najdalszym kącie sali, nad pustą szklanką i prawie pustą butelką. Milczał cały
czas, w przeciwieństwie do reszty osób, które siedząc wokół długiego stołu
zabawiały się hałaśliwą rozmową. Nie miało sensu tkwić tu do wieczora. Piotr
Carr zamówił dwa noclegi w dwu oddzielnych pokojach, płacąc za nie z góry
wielkopańskim gestem.
—

Odda mi pan, doktorze, przy najbliższej okazji pójdźmy teraz pójdźmy

obejrzeć tę dziurę.
Jak wyglądało miasteczko, już wspominałem, Nie zmieniło się w ciągu ostatnich
godzin. Chyba tylko czerwonoceglasta droga nabrała fioletowych odcieni i że
wałęsało się po niej kilka męskich postaci. W zachodzącym słońcu domy
ciemniały, rozbłyskiwały szyby odsłoniętych już okien. Skręciliśmy w lewo, w
bliźniaczą, węższą ulicę, która wywiodła nas poza ostatnie zabudowania. Tu
zaczynał się skrawek stepu, pozbawiony prawie wszelkiej roślinności.
—Cóż za piekielny kraj —westchnąłem. — Po co mnie tu Karol ściągał?
Nie jest tak źle, doktorze. Kraj jest piękny, tylko trochę, jak dla mnie, zbyt gorący.
Ale wystarczy wyjść w góry, można oddychać.
Usiedliśmy na jakiejś zeschłej kępce trawy.
—

Niech pan obejrzy, Piotrze.

Podałem mu na dłoni srebrną sprzączkę. Przyjrzał się jej dokładnie, obrócił w
palcach, aż przedmiot zamigotał w blasku słonecznym.
—

Piękna ręczna robota — powiedział. — Widziałem

podobne u Nawajów *. To są mistrze! Może mi pan wierzyć. Nie mam pojęcia,
skąd zdobywają srebro, ale potrafią wykuwać prawdziwe cuda. Oglądałem takie
cacka w Phoenix. Sprzedawano je po dziesięć i piętnaście dolarów. Skąd
pan to ma, doktorze?
Powiedziałem. Gwizdnął. Podrzucił błyszczący przedmiot na dłoni.

Ostrożnie, Piotrze. Jeszcze pan zgubi...

Nie byłoby to najgorsze.

— Nie rozumiem.
— Może nosi pan śmierć w kieszeni? To jest kraj pełen dzikusów. Jak zareaguje
właściciel zgubionej sprzączki na jej widok? Proszę się nad tym zastanowić.
— Sądzi pan, Piotrze, że nie istnieje druga taka sama sprzączka?
— Jestem pewien. Przy tej ręcznej robocie nie ma dwu podobnych egzemplarzy.
Zawsze jakimś szczegółem będą się różnić. Radzę tej zdobyczy nikomu nie
pokazywać.
Oddał mi sprzączkę, którą schowałem głęboko.
—Może się przydać. Zresztą, w tej chwili stanowi mój cały majątek.
Wróciliśmy do miasteczka, które teraz wyglądało jak skąpane w ogniu. Niebo
błyszczało czerwono. Purpurowa struga blasku leżała na drodze, na domkach, na
parkanach. Setka purpurowych słońc jaśniała w okiennych szybach. Nieliczni
spotykani przechodnie spoglądali na nas spod szerokich rond okrągłych
kapeluszy. Tak dotarliśmy do “Arizonac". Niestety, Karol Gordon jeszcze nie
wrócił. Ale w tym dniu pełnym niespodzianek spotkała mnie jeszcze jedna. Na
pytanie o Gordona grubas zza lady przecząco potrząsnął głową, natomiast gdy
odchodziłem, zatrzymał mnie i rzekł półgłosem:
—Przyniesiono tu dla pana jakąś paczkę...
—Co?
—Mówię, że przyniesiono paczkę. Pan pozwoli, mam ją w magazynie.
Wzruszyłem ramionami:
—To jakaś pomyłka.-
—Nie ma mowy o pomyłce. Jest pan w tej chwili jedynym chirurgiem w Rainy
Valley, a poza tym przyjechał pan dziś rano. Wszystko się zgadza.
—Piotrze, słyszał pan coś podobnego? A może to od Gordona?
—Hm, chodźmy sprawdzić.
Oberżysta poprowadził nas w głąb budynku, gdzie mieścił się widać skład rzeczy
potrzebnych mieszkańcom. Wielka, półmroczna sala. Czego tam nie było!
Uprząż końska, broń, gotowe ubrania, skrzynie z tytoniem, obuwie wszelkiego
rodzaju i wszelkiej wielkości, koła do farmerskich wozów, sztuki materiału na
suknie, metalowe puszki z kawą, herbatą i cukrem, wory mąki. Kto by zresztą to
wszystko zliczył? Właściciel “Arizonac" musiał być bardzo zamożnym
człowiekiem.
—To właśnie dla pana — powiedział.

Na pustym stole spoczywał sporych rozmiarów tobołek, sporządzony z jeleniej
skóry, związany wielokrotnie wzdłuż i wszerz rzemieniem. Dotknąłem pakunku.
Poprzez miękkość skóry wyczułem kształty kanciaste i twarde.
—Rozwiązać?
Skinąłem głową. Kiedy opadły rzemienie, szarpnąłem niecierpliwie za róg
przykrycia. Odwinął się bezszelestnie, odsłaniając najpierw kolbę, a potem
lśniącą stalowym połyskiem lufę sztucera. Obok spoczywały moje własne dwa
rewolwery i małe zawiniątko. Już domyśliłem się, co zawiera, i nie byłem w
stanie wyjąkać słowa w odpowiedzi na pytające spojrzenie Piotra. A gospodarz?
Gospodarz przesuwał tłustymi łapskami po lufie, po kolbach rewolwerów.
Piękna broń, piękna broń... To pana?
Moja — wykrztusiłem nie mogąc złapać oddechu,
a kiedy wreszcie nabrałem powietrza w płuca, krzyknąłem:

Ale skąd się tu znalazła? Kto ją przyniósł?
Gospodarz rozłożył ręce bezradnym gestem.
Jakiś obcy człowiek, nigdy go nie widziałem.
Obcy człowiek! — wrzasnąłem. — Gdzie on jest?

Poszedł sobie. Powiedział tylko, żeby tę paczkę oddać doktorowi. Nie miałem
prawa przecież go zatrzymywać...
Czy pan wie, jakim sposobem...
W tym momencie Piotr szarpnął mnie za rękę.
Chwileczkę, doktorze. Chce panu coś powiedzieć na osobności. Chodźmy na
górę.
Zabrałem cały bagaż i cisnąłem go na łóżko "w swoim” pokoju.

To rzeczywiście pana broń? — zagadnął Carr.

Tak. Piotrze. Moja. Nie minęło jeszcze dwanaście godzin, odkąd ją

straciłem.
- Dziwy... Ale nie chciałem, żeby się pan wygadał z tym całym napadem. Zawsze
lepiej nie mówić za dużo. Po co oberżysta ma wszystko wiedzieć? No, niech pan
teraz sprawdzi zawartość.
W dużym zawiniątku znajdowała się broń, ale obok leżał pękaty woreczek, a w
nim — plik dolarowych banknotów. Spojrzałem na Piotra i o mało nie
parsknąłem śmiechem na widok jego osłupiałej twarzy. Wytrzeszczył oczy jak
ryba wyjęta z wody.
—

Ile? — stęknął.

Przeliczyłem drżącymi lekko palcami.
—

Tyle, ile było. Nie brakuje chyba ani dolara...

Siadłem na stołku.
.— Uff! Co pan na to, Piotrze? Skąd ta łaska dla ograbionego wędrowca? Czy
takie może są zwyczaje w Arizonie?

—

Co to, to nie! Ale pan, doktorze, widać w czepku się urodził! Jak żyję, nie

słyszałem o czymś podobnym.
— Do diabła! Nie lubię takich cudów. Właściwie...należałoby teraz podziękować
nieznanemu dobroczyńcy.
Kto wie, może nawet zwrócić znalezioną sprzączkę? Usługa za usługę.
Ciekawe — mruczał Carr. — Może pańska “trójka" znalazła z kolei swoich
pogromców i to oni właśnie odesłali zrabowaną broń i pieniądze? Tylko dlaczego
się z tym kryją?
Śmieszne przypuszczenie. Skąd mogli wiedzieć, gdzie mnie szukać? I że to
akurat jest moją własnością?
Prawda — zasępił się. — Tak czy owak, dobrze się skończyło. Może pan teraz
śmiało wyrzucić znalezione sreberko. Choćby zaraz, za okno. No, doktorze?
Nie, nie. Zachowam ten drobiazg na pamiątkę.
Niebezpieczna może być to pamiątka.
Potrząsnąłem przecząco głową.
Poradzę się Karola Gordona.
Jeśli to stary westman, powie to samo, co ja.

Nie wiadomo... — przerwałem w połowie zdania, bo rozległo się pukanie do
drzwi. Piotr Carr położył rękę na kolbie rewolweru sterczącej mu zza pasa.
Pukanie się powtórzyło.
Proszę wejść!

Rankiem

Najpiękniejszą porą są tutaj przedświty. Gdy szara mgiełka nocy poczyna blednąc
i prawie niedostrzegalnie zmienia swój odcień. Przed samym wschodem, zanim
rąbek słońca wyjrzy zza horyzontu, nabiera perłowego koloru. Wtedy zrywa się
przedranny wiatr, świeży, chłodny, spadający z góry na ostygłą z żaru
płaszczyznę. Barwy ziemi są wówczas inne niż za dnia. Mniej kontrastowe, o
pastelowych odcieniach, zacierają się granice kolorów. Taki właśnie ranek nastał
drugiego dnia mego pobytu w Rainy Valley. Przegadaliśmy całą noc z Karolem
Gordonem. Bo wreszcie się zjawił. Późnym wieczorem. Okryty jeszcze kurzem
drogi, pachnący wiatrem arizońskich pustkowi.
Cisnął na stół pas, aż stuknęły głucho kolby rewolwerów.
—Jakże się cieszę, Janie!
—Jakże się martwię, Karolu.
—Z mego przybycia?
—Z kabały, w jaką tu się mimo woli wplątałem... ,
—Co takiego? Opowiadaj!
Przysiadł na krawędzi łóżka, patrząc na mnie wyczekująco.
— Kto to był, Janie? — zapytał niecierpliwie. — Wyszedł na mój widok.
— Piotr Carr. Nie pamiętasz? Przezwaliśmy go Czarnym Piotrem. W szpitalu.
Musiałeś na pewno już go spotkać.
Możliwe. Coś sobie przypominam. To ten poszukiwacz skarbów. Ale mów o tej
kabale.
Opowiedziałem.
—A że mi się to wszystko nie przyśniło, masz dowód.
Cisnąłem sprzączkę na stół. I od tej chwili rozpoczęła się
nasza całonocna pogawędka. Najwięcej zresztą mówił Karol. Zdziwił mnie,
zaskoczył swoim pierwszym zdaniem:
...bo widzisz, Janie, przyjechałem tu w zupełnie konkretnym celu. Na kilka
miesięcy zostałem, za obopólną zgodą, przedstawicielem Rady do Spraw Indian
na teren Arizony*.
Agentem?! — krzyknąłem w zdumieniu.
Nie. Moja funkcja jest inna.
Tu muszę wyjaśnić, iż nazwa “agent" stała się z czasem synonimem słowa
“złodziej". Tylko nieliczni wywiązywali się ze swych obowiązków uczciwie.
Większość po prostu sprzedawała na własny rachunek towary przeznaczone dla
czerwonoskórych. Wiedziano o tym powszechnie, ale skargi na złodziejstwa i
oszustwa nie odnosiły skutku.
Więc zostałeś jednak agentem — powtórzyłem. — Nie rozumiem cię, Karolu.
Dlaczego mieszasz się w te brudne sprawy?

—Powtarzam: nie jestem agentem.
—Nie rozumiem.
—Posłuchaj...

Rada do Spraw Indian została utworzona uchwałą Kongresu USA w 1869 r. Jej celem było
uregulowanie stosunków między czerwonoskórymi i rządem. W wyniku prac Rady (1887 r.),
Kongres uchwalił ustawę Davesa, w której przyznano Indianom pełne prawa obywateli USA:
zezwolenie na indywidualne posiadanie ziemi i na branie udziału w życiu politycznym. Choć
wielu Indian z tego skorzystało, większość wolała pozostać w rezerwatach przyznanych im
przez rząd USA, który zobowiązał się do udzielania pomocy materialnej. Agenci byli
urzędnikami zobowiązanymi do dostarczania Indianom towarów zakupionych dla
czerwono-skórych przez władze państwowe. Praktyka wykazała, iż agenci po prostu okradali i
oszukiwali swych podopiecznych, dorabiając się poważnych majątków. Między innymi kwitł
nielegalny handel kocami dla czerwonoskórych, otrzymujących stare, dziurawe, używane derki
zamiast nowych. Handlowano również wódką, co było zakazane.

I oto czego dowiedziałem się podczas tej nocy, która wydała mi się tak krótka.
Tereny Arizony były wciąż jeszcze niemal dziewicze. Mimo napływającej fali
osadniczej, wzrastającej sieci gospodarstw, osad i miasteczek, liczba białych nie
sięgała nawet dziewięciu tysięcy, podczas gdy tubylczej, indiańskiej ludności
było znacznie więcej. Mimo to panował dotychczas na tych ziemiach względny
spokój. Gdzieś jednak przed rokiem poczęły mnożyć się napady. Rabowano
samotne farmy, filie bankierskie i sklepy w małych miasteczkach. Sytuacja
przedstawiała się jeszcze gorzej niż w pierwszym, najgorętszym okresie, gdy na
zachód runęła ze wschodu wielka fala osadnicza. Jej odpryski dotarły wprawdzie
do Arizony, nie wywołując jednak większych zmian ani nie powodując zatargów
z Indianami o prawo do ziemi. Bezludne obszary były tak wielkie, że możliwości
takich zatargów praktycznie nie istniały. Obecnie służba bezpieczeństwa, to
znaczy szeryfowie zagubionych na wielkich przestrzeniach osad i miasteczek, nie
mogła zaradzić złu. Zresztą samodzielne wyjazdy w teren nikomu się nie
uśmiechały, a amatorów do towarzyszenia w takich eskapadach —jakoś brakło.
Taki stan rzeczy nikogo by zapewne nie obchodził w dalekich centrach
administracyjnych wschodu, gdyby nie zdarzył się fakt, który zaniepokoił Radę
do Spraw Indian. Oto dokonano dwu napadów na terenie rezerwatu Nawajów.
Plemię to od dawna już zakopało topór wojenny i cierpliwie znosiło drobne
oszustwa agentów. Ale tym razem miarka się przebrała. Waszyngton
zaalarmowany został wiadomością, iż Nawajowie gotowi są sami dochodzić
sprawiedliwości, jeśli sprawcy nie zostaną pochwyceni i ukarani. Ba, tylko gdzie
tych sprawców znaleźć? I kto ma ich ukarać? W tym celu należało ściągnąć do
Arizony silne oddziały kawalerii i zacząć “przeczesywać" step.
W dalekich miastach wschodu zastanawiano się nad tym niezwykle długo i
bałamutnie. Decyzji nie zdołano podjąć. A tymczasem dokonano następnego
napadu na stadniny

Nawajów w pobliżu doliny Colorado. Tym razem szczęście opuściło
napastników. Spośród dziesięciu — sześciu zdołało uciec, czterech natomiast
zabarykadowało się w budynku samotnej farmy. Oblężeni przez
czerwonoskórych, padli co do jednego, ale wraz z nimi zginęła niewinna
pięcioosobowa rodzina farmera, a wszystkie domy spłonęły.
Wieść o tym wypadku rozniosła się na skrzydłach arizońskiego wiatru, budząc
prawdziwy popłoch. Przekręcone, przesadne informacje głosiły, iż lada dzień
należy oczekiwać ogólnonarodowego powstania Indian. To wywołało wreszcie
oddźwięk. Chociaż nie tam, gdzie przede wszystkim powinno go było wywołać: u
władz bezpieczeństwa. Groźba powstania indiańskiego zaniepokoiła Radę do
Spraw Indian. Zażądano dokładnych raportów. Agenci nadesłali mętne i zawiłe
elaboraty, a przy okazji wyszło na jaw, iż co najmniej połowa z nich od dłuższego
już czasu nie odwiedzała rezerwatów. W konsekwencji zaczęto poszukiwać ludzi
znających zwyczaje Indian i cieszących się wśród nich poważaniem. Zdawało się,
iż nic prostszego, jak wybrać kilku spośród wielkiej gromady westmanów i
cywilnych zwiadowców armii i pchnąć ich na arizońskie pustkowia, do Apaczów,
do Nawajów, do Indian Hopi, by zbadali sytuację i uspokoili wzburzone
plemiona. Okazało się to jednak sprawą niesłychanie trudną. Z różnych
powodów. Teraz dopiero wyszło na jaw, iż poziom umysłowy większości
zwiadowców, “scoutów", “szperaczy" i westmanów jest tak niski, iż nie
gwarantuje spełnienia zadań delikatnej misji. Spora grupa pozostałych znana była
ze swego udziału w walkach przeciw Indianom, ze swej bezwzględności w
stosunku do jeńców i ze swego okrucieństwa. Tych więc również nie można było
posyłać. Natomiast kandydaci, którzy najlepiej by się nadawali — po prostu
odmówili. Aż któryś z rządowych agentów podsunął Radzie nazwisko Karola
Gordona. Szukano go długo, potem nadeszła zima, uspokoiło się w Arizonie.

Z wiosną sprawy odżyły. Napad na jeden z ostatnich
kursujących jeszcze dyliżansów pocztowych, a następnie na grupę kilkunastu
Nawajów narobiły hałasu. Wszystko to wyglądało dość tajemniczo. Nawajowie
po raz drugi zagrozili rozpoczęciem akcji na własną rękę. Nie wiadomo, co
skłoniło napastników do zaatakowania grupy Indian. Nawajowie twierdzili, że
wyruszali właśnie na polowanie i nie posiadali żadnych wartościowych
przedmiotów. Karol Gordon przypuszczał jednak, że wieźli srebro wydobyte z im
tylko znanej kopalni. Zapewne bandyci śledzili Indian już od chwili wyruszeniu
po srebro. A Indianie nie chcieli się przyznać, że wracali z drogocennym
ładunkiem. Nie było w tym nic dziwnego — bali się, by wieść o transportach
białego metalu nie rozniosła się zbyt szeroko.
Groźba wybuchu indiańskiego powstania zbudziła z zimowej drzemki federalną
administrację i Radę do Spraw Indian. Przypomniano sobie o Karolu Gordonie i
w końcu odnaleziono go. Otrzymał pełnomocnictwa, jakich nigdy przedtem nie
uzyskał żaden rządowy agent. Stało się to już po mojej zgodzie na odbycie
wyprawy do Arizony. O wspomnianych sprawach, oczywiście, nic wówczas nie

wiedziałem. Karol sądził, iż zgodnie z umową przybędzie po mnie do Milwaukee.
Przeliczył się jednak z trudnościami, których pokonanie zajęło mu znacznie
więcej czasu, niż przypuszczał.
Karol bowiem pragnął znaleźć kogoś, kto nie tylko orientowałby się dokładnie w
stosunkach panujących wśród południowo-zachodnich plemion, ale również
posiadałby autorytet wystarczająco poważny, by wprowadzić go w krąg spraw
Apaczów i Nawajów. Jednakże dopiero po wielkich trudach odnalazł westmana,
który młodość i wiek dojrzały spędził na Dalekim Zachodzie, ciesząc się ongiś
wielkim zaufaniem Indian. Bieda z tym, iż był to człowiek nie tyle może stary, co
schorowany. Nie mógł już wziąć udziału we wspólnej podróży, jak to sobie
planował Karol. Doświadczony westman okazał się jednak bardzo uczynny, i na
koniec przekazał Karolowi pamiątkowy, w srebrze wykuty stylizowany
wizerunek słońca.
— Jeśli moje imię nic im nie przypomni, niech pan pokaże ten drobiazg —
poradził. — Wykonali go Nawajowie. Specjalnie dla mnie. I życzę powodzenia.
Na tym się rozstali, ale na tym nie zakończyła się uciążliwa droga Karola
Gordona. Poszukując najlepszych sposobów zdobycia zaufania wśród
wojowników plemion południa, udał się wprost na... północ. Do Czarnych Stóp
zamieszkujących kanadyjską prerię. Cel tej wyprawy był nieco dziwny, jako że
nic nie łączyło Czarnych Stóp ani z Nawajami, ani z Apaczami. Nawet język był
inny.
Czego jednak tam dokonał — wśród swych starych przyjaciół — nie zdradził mi
ani słówkiem.
Dopiero więc z Kanady Karol udał się na południe. Wówczas nie mogłem pojąć,
dlaczego tak się spieszył, aż skrócił drogę omijając Milwaukee. List do mnie
wysłał dopiero po dłuższym pobycie w Arizonie. Bawił w Phoenix, w Tucson, we
Florence nad rzeką Gila, dotarł nawet do Youmy, nad meksykańską granicę, skąd
przerzucił się na drugi kraniec Arizony i odwiedził fort Huachuca i jego garnizon.
Nie znalazł pocieszających informacji. Niewielki oddziałek kawalerii — to
wszystko, czym rozporządzał komendant fortu na wypadek jakichś zamieszek.
Obsługa paru dział i garstka żołnierzy piechoty stanowiły stałą załogę, której nie
wolno było wyprowadzać poza linię fortyfkacji.
Z fortu Huachuca Karol powędrował do Rainy Valley. Parotygodniowe podróże i
zebrane informacje stwarzały dość wyraźny obraz sytuacji. Otóż napady
powtarzały się przede wszystkim na północy i południowo-zachodnich obszarach
Arizony. Na wschodzie zdarzały się rzadziej, a w pobliżu granicy Meksyku było
dużo spokojniej. W Youmie na przykład w ogóle o nich nie słyszano.
Przekonawszy się o tym Karol postanowił sporządzić możliwie dokładną mapę
terenu. Za podkładkę posłużył szkic mapy wojskowej Arizony. Na nim poznaczył
w przybliżeniu miejsca dotychczasowych napadów. A wtedy ze zdumieniem
stwierdził, że utworzyły koło, którego centrum stanowiło Rainy Valley. Obraz
był tak zastanawiający, że Karol zdecydował bliżej zainteresować się
miasteczkiem. Na wstępie przekonał się, iż w Rainy Valley nie było szeryfa.

Zaskoczyło to Karola tak samo, jak mnie. Ale że mój towarzysz przebywał tu już
kilka dni, postarał się dokładniej zbadać sprawę. O wynikach opowiedział już nad
samym ranem, gdy za oknem szarzała czarna, arizońska noc i gasły gwiazdy na
niebie.
—

jest to najbardziej nieprawdopodobna historia —oświadczył. — Nie śpisz,

Janie?
—

Nie — ziewnąłem.

Leżeliśmy na łóżkach, ale teraz podniosłem się i szerzej otworzyłem okno.
Ziemia już ostygła. Chłodny wiatr wtargnął do wnętrza pokoju. Odetchnąłem
głęboko kilka razy i pragnienie snu jakoś mnie odbiegło.
—Nie jestem śpiący — powtórzyłem.
—To świetnie. Mógłbym co prawda dokończyć swej powieści później, ale nie
wiem, co nas jutro, a raczej dziś może spotkać. Lepiej, abyś dowiedział się o
wszystkim już teraz. Więc z tym szeryfem... To była ciężka sprawa zebrać
informacje. Wszyscy jakby oniemieli na ten temat. Kiedy próbowałem działać
szybciej i bardziej natarczywie, od wracano się do mnie plecami. Tak postępowali
śmielsi.
Tchórzliwsi po prostu uciekali pod byle jakim pretekstem. Początkowo więc nic
nie potrafiłem pojąć. Ba, nawet nie zdołałem dowiedzieć się nazwiska szeryfa,
którego... nie było. Odbyłem podróż do innego miasteczka. Tam miejscowy
przedstawiciel władzy trochę mnie zorientował. Czynił to jednak z widocznym
ociąganiem się. Na widok pełnomocnictw przywiezionych przeze mnie z
Waszyngtonu wyraził opinię, iż sprawa bezpieczeństwa na granicy indiańskich
rezerwatów nie ma i nie może mieć nic wspólnego z przykrą — jak to określił —
historią szeryfa w Rainy Valley. Może i miał rację, może nie. Przyszłość pokaże.
Ale żeby szybciej pokazała, postanowiłem jej pomóc. I dlatego musiałem poznać
prawdę. Nudziłem więc swego informatora bardzo długo, oczekując, że albo
mnie wyprosi za drzwi, albo wreszcie zmięknie. No, i ustąpił. Załamał się
nerwowo. Oto, czego się dowiedziałem.
Mniej więcej przed rokiem wybrano szeryfem Rainy Valley niejakiego Jerzego
Adamsa. Kim był z zawodu — mój informator nie wiedział dokładnie.
Przypuszczał, iż Adams pojawił się w tych stronach, aby polować i handlować
skórami ubitych zwierząt. Jest to rodzaj zajęcia raczej nie związanego ze stałym
miejscem zamieszkania. Niezbyt dobra rekomendacja dla człowieka mającego
reprezentować prawo i znać jak najlepiej mieszkańców swego rejonu. Dlaczego
więc właśnie Adamsa wybrano szeryfem?
Takie pytanie postawiłem swemu informatorowi. Odparł na to, iż poprzednik
Adamsa był skończonym — jak wykazało doświadczenie — niedołęgą. Bowiem
wobec braku kandydatów wybrano na stanowisko szeryfa człowieka starszego,
schorowanego i w konsekwencji nie grzeszącego energią. Poza tym — zbyt
często lubił zaglądać do kieliszka, a że głowę miał niezbyt mocną, funkcję szeryfa
sprowadził praktycznie do... tytułu. Długo tak trwać nie mogło. Na żądanie
mieszkańców zrzekł się swego urzędu i prawie natychmiast opuścił Rainy Valley.

Miasteczko uspokoiło się, zadowolone z sukcesu, ale po kilku dniach
zorientowano się, iż nikt, ale to dosłownie nikt spośród najstarszych, osiadłych tu
obywateli nie zamierza kandydować na urząd szeryfowski. Sytuacja stała się
wielce kłopotliwa. Zaczęto szukać chętnych wśród młodszych. Może by się i
znaleźli, ale te kandydatury nie budziły zaufania. Pierwsze zebranie wyborcze
skończyło się bez wyniku. Po paru dniach zwołano drugie. Wówczas padło
nazwisko Adamsa. Wielu sprzeciwiło się tej kandydaturze; właśnie dlatego, że
Adams zbyt mało związany jest z Rainy Valley, że jest wprawdzie częstym, ale
tylko gościem.
Wydawało się już, że Rainy Valley na długo pozostanie bez szeryfa, co — nawet
w tych stronach — żadnemu miasteczku jeszcze się nie przytrafiło, i wtedy
przeważyła na korzyść Adamsa decyzja najstarszych mieszkańców. Nowy szeryf
rozpoczął swe rządy w sposób nie zwracający niczyjej uwagi. Nic się zresztą w
Rainy Valley takiego nie działo, co wymagałoby jakichś energicznych kroków
czy wielkiego rozumu ze strony przedstawiciela władzy. Być może, iż Adams
posiadał oba te przymioty, ale nie dane mu było w początkach kariery wykazać
się nimi publicznie.
Przez pierwsze pół roku wszystko toczyło się zwykłym torem, bez zakłóceń. A
pół roku to więcej w tych stronach niż gdzie indziej lat dziesięć. Przez pół roku
zdążyły powstać wokół Rainy Valley drobne osady, gospodarstwa rolne i
hodowlane farmy. Pojawili się, po raz pierwszy w tych stronach, cowboye.
Chociaż wiadomo, że zazwyczaj są to ludzie niezbyt spokojni i niezbyt...
kulturalni, tutaj ściągali najgorsi z najgorszych. I to bynajmniej nie doświadczeni
pasterze krów, ale jakieś wyrzutki społeczne ze wschodnich stanów, bez zawodu i
przyszłości, natomiast z bogatą przeszłością, w najbardziej ujemnym znaczeniu
tego słowa. Przybyli tu nie tyle w poszukiwaniu pracy, ile w poszukiwaniu
przygód, a zwłaszcza możności łatwego wzbogacenia się jak najmniejszym
wysiłkiem.
W odległości trzech mil na zachód od Rainy Valley zagospodarował się niejaki
Allan Hobbs. Znalazł sobie obszerną, wymarzoną dla celów hodowli dolinę,
zraszaną wodą górskiego potoku, sprowadził ludzi, budulec. Wzniósł
prymitywne domostwo, zabudowania gospodarcze, wreszcie ściągnął stado
czerwonego bydła i pastuchów. W Rainy Valley wszyscy byli zadowoleni. Taka
masa świeżego mięsa, tuż pod nosem! A najbardziej cieszył się właściciel
gospody “Arizonac", który dotychczas musiał wędrować dziesiątki mil, by kupić
cielaka czy wołu.
Pierwsze miesiące sąsiedztwa hodowlanej farmy spełniły wszystkie nadzieje
mieszkańców. Allan Hobbs co pewien czas zjawiał się w miasteczku, czyniąc
liczne zakupy niezbędne dla swego gospodarstwa: w ten sposób nawiązały się
dwustronne stosunki handlowe.
Ale wkrótce coś zaczęło się psuć. Drobna zdawałoby się przyczyna zakłóciła
wymianę wzajemnych usług handlowych. Jak grom z jasnego nieba spadła
wiadomość, że Allan Hobbs podniósł cenę żywca. Fakt ten wywołał

niezadowolenie przede wszystkim głównego odbiorcy, właściciela “Arizonac",
Lessera. Z kolei poczęli sarkać drobni nabywcy, dla których Lesser był tylko
pośrednikiem. Zresztą chodziło tu nie tylko o nową cenę mięsa (różnica była
niewielka), ale o jakąś dumę małomiasteczkowych klientów Hobbsa, którzy nie
mogli pogodzić się z faktem, iż nowo przybyły, “świeżo upieczony" farmer
ośmiela się im, pionierom, założycielom miasta, dyktować warunki. Hobbs mało
się tym wszystkim przejmował i handel trwał nadal, chociaż znikł bezpośredni,
towarzyski kontakt. Cowboyów Hobbsa omijano z daleka, a kiedy zasiadali przy
stole w “Arizonac", tworzyła się wokół nich pustka.
W kilka miesięcy później Hobbs znowu podwyższył cenę. Poczęto mu jawnie
złorzeczyć, wyklinając od zdziercy pragnącego się dorobić kosztem miasteczka.
Była to oczywiście przesada. Jeśli Hobbs chciał dojść do majątku, i tak nie
wystarczyłoby mu przecież Rainy Valley, zbyt skromny to odbiorca. Ale nikt się
nad tym nie zastanawiał i w odpowiedzi na drugą podwyżkę ceny jeden ze
sprzedawców w miasteczku również podniósł ceny na wyroby przemysłowe. Do
pierwszej awantury doszło po paru dniach, gdy w sklepie zjawił się cowboy
Hobbsa. Poszło o podkowy, które zabrał płacąc starą cenę. Sprzedawca narobił
krzyku. Zaraz zgromadził się tłumek ciekawskich. W tym monotonnym życiu to
przecież sensacja nie lada!
Na próżno przybysz wymachiwał rewolwerem — zabrano mu konia i
sprowadzono szeryfa. Adams wywiązał się z zadania jak najlepiej. Stwierdził
publicznie, iż sprzedawca ma prawo do pobierania — w uzasadnionych
warunkach — wyższych cen. Słuchacze od razu pojęli, że “uzasadnionym
warunkiem" jest podwyżka ceny mięsa, i gorąco przyklasnęli słowom swego
szeryfa. Dalej Adams oświadczył, iż cowboy powinien albo zwrócić nabyte
podkowy, albo zapłacić żądaną cenę.
Bardzo to spodobało się przypadkowym widzom. Niewiele brakowało, a
ponieśliby szeryfa w triumfie na swych ramionach.
Cowboy — chcąc nie chcąc — wyciągnął z kieszeni pieniądze i czym prędzej
odjechał (konia mu oddano), ponury jak noc. Ale na to nie zwrócono uwagi.
Po kilku dniach gruchnęła wieść, iż Hobbs po raz trzeci zmienia cenę. A kiedy
przyjechał w towarzystwie kilku parobków mocno uzbrojonych i zatrzymawszy
się w “Arizonac" — bo gdzieżby indziej? — począł stawiać kolejki whisky swym
ludziom, uznano to za prowokację. A w dodatku farmer głośno oświadczył —
słuchali go zebrani na sali — że jak drożej płaci, to musi drożej sprzedawać, i
zapowiedział nową cenę na mięso. Zaraz ktoś rozgłosił wiadomość. W
miasteczku zawrzało. Do gospody ściągnął tłum. Zarówno mężczyzn, jak i
kobiet, co po raz pierwszy zdarzyło się w historii Rainy Valley. Doszło do ostrej
wymiany zdań. Prawdopodobnie tylko obecność kobiet zapobiegła bójce, a może
i strzałom. Szeryf jednak znowu musiał interweniować. Ba, ale jak się komuś już
przyznało prawo do podwyższania cen, trudno odmówić go innemu. Adams
znalazł się w trudnej sytuacji. Wybrnął z niej jednak. Opowiadano, iż
odprowadził Hobbsa na bok i coś z nim długo rozmawiał — prawdopodobnie

zagroził zbrojną interwencją gdyby farmer jeszcze raz się pojawił. Dość, że po tej
rozmowie Hobbs zabrał swych cowboyów, wskoczyli na konie i odjechali.
Tym razem poniesiono Adamsa przez ulice, głośno wiwatując. Uznano, iż
wreszcie Rainy Valley doczekało się szeryfa, który nie da sobie w kaszę dmuchać
i potrafi stanąć w obronie spokoju mieszkańców.
Od tego dnia stosunki między farmą i miastem urwały się, jak nożem uciął. Farmę
omijano jak zapowietrzoną, a do miasteczka przez długie tygodnie nie zawitał ani
jeden z pracowników Hobbsa. Ale ten spokój okazał się tylko pozorny. Bo oto
któregoś popołudnia wkroczył znowu do wielkiej sali “Arizonac", na czele
gromady cowboyów, sam Hobbs. Wystarczył jeden rzut oka, aby stwierdzić, że są
pijani. Nie zważając na nieprzychylny szmer, zamówili od razu “kolejkę" przy
bufecie. Poczęli na głos dzielić się uwagami o Rainy Valley i jej mieszkańcach, a
w miarę jak czas upływał, uwagi te stawały się coraz bardziej uszczypliwe. Ktoś
w głębi sali nie wytrzymał i odkrzyknął, co myśli o “handlarzach bydła". Hobbs
jak gdyby na to czekał. Natychmiast wezwał złośliwca, aby wystąpił i nie krył się,
jeśli ma odwagę. Odpowiedzią na to wezwanie był chóralny śmiech —
zgromadzeni mieli również już dobrze w czubie.
Lesser posłał swego chłopca po szeryfa, a sam usiłował załagodzić sprawę,
namawiając farmera, aby opuścił lokal. Kazano mu milczeć, jeśli nie chce dostać
kulą w brzuch. Poskutkowało, bo natychmiast ucichł i dalej nalewał zamawiane
kolejki whisky.
Cowboye pili teraz w milczeniu. I pewnie by na tym się skończyło, gdyby nagle
drzwi nie otworzyły się szeroko i przypadkowym zrządzeniem losu nie wkroczył
na salę jeden z mieszkańców Rainy Valley. Oczywiście nie wiedział
O niczym, co przed chwilą zaszło, i skierował się do szynkwasu. Ale drogę
zagradzali mu cowboye Hobbsa. Poprosił o miejsce raz, drugi, wreszcie
powtórzył swą prośbę nieco ostrzej, a wtedy jeden z cowboyów, tak pijany, iż
z trudem trzymał się na nogach, wyciągnął rewolwer i strzelił. Na szczęście nie
trafił. Strzał jednak stał się sygnałem —zapanował ogólny tumult. Ludzie
pozrywali się od stołów i zwartym kręgiem ruszyli ku gromadce Hobbsa. W tym
samym momencie wdarł się między nich szeryf Adams. Krzyknął, żeby się
uspokojono. Poskutkowało, Adams już zdołał sobie wyrobić szacunek i posłuch.
Ktoś z bardziej trzeźwych wyjaśnił sprawę. Szeryf kazał odstąpić od Hobbsa,
wskazał mu ruchem ręki wolną drogę ku drzwiom i powiedział głośno, żeby
wszyscy go słyszeli, że ani on, ani nikt z mieszkańców Rainy Valley nie życzą
sobie więcej oglądać w miasteczku Hobbsa i jego towarzyszy. Że to jest ostatnie
ostrzeżenie, jakiego udziela.
Nikt się nie odezwał. Przybysze wyszli, potulni jak baranki, wsiedli na konie
(chociaż przyszło im to z niemałym trudem) i odjechali.
Następnego ranka Rainy Valley zaalarmowane zostało wiadomością o napadzie
na ambulans pocztowy, kilkadziesiąt mil stąd. Nikomu z pasażerów nic złego się
nie stało, ale zabrano przesyłki pieniężne. Śledztwo prowadzone przez Adamsa
nie doprowadziło do wykrycia sprawców.

Nie był to zresztą pierwszy napad w tych stronach, ale wydarzył się po dłuższym
okresie spokoju. I stał się jak gdyby sygnałem jakiejś serii nowych bandyckich
rozbojów. Coraz częściej teraz rabowano bądź pojedynczych podróżnych, bądź
karetki pocztowe lub farmerskie pojazdy. W Rainy Valley poczęto mówić, iż
napady są dziełem bandy utworzonej przez Allana Hobbsa. Nie zostało to oparte
na żadnych dowodach. Ot, po prostu w ten sposób ujawniła się wzrastająca
nienawiść mieszkańców do farmera. Adams próbował sformować oddziały
ochotników dla strzeżenia głównych szlaków komunikacyjnych przebiegających
niedaleko. Nic z tego nie wyszło. Zabrakło odpowiedniej liczby chętnych, a
potem znowu — na pewien czas — napady ustały. O sprawie zapomniano.
Przypomniała ją mieszkańcom Rainy Valley jeszcze jedna wizyta Hobbsa. Ten
człowiek doprawdy przebrał miarę w zuchwalstwie. Przybył konno z gromadą
ludzi. Ale nie skierował się do gospody. Zajechał wprost przed dom szeryfa i nie
schodząc z siodła wypowiedział, a raczej wywrzeszczał, że go okradziono, że w
nocy uprowadzono mu kilka sztuk bydła. Wzywa wobec tego szeryfa do
rozpoczęcia śledztwa i ukarania winnych. Adams wysłuchał wszystkiego
niezwykle spokojnie. Zapytał Hobbsa, czy kogoś podejrzewa. Farmer
oświadczył, iż o kradzież posądza każdego z mieszkańców Rainy Valley.
I znowu, gdyby nie opanowanie szeryfa, doszłoby do awantury. Zbyt wielu
przechodniów słyszało to publiczne oskarżenie. Adams odparł, iż zbada sprawę
na miejscu wypadku. Osiodłał konia i pojechał razem z Hobbsem do farmy. To
doprawdy świadczyło o jego dużej odwadze. Pakował się dobrowolnie w
kłębowisko os. Jak później opowiadano i jak relacjonował sam szeryf, w farmie
trudno było dopatrzyć się jakichkolwiek śladów kradzieży. Sprawców
przestępstwa nikt nie widział. Po prostu ilość sztuk bydła przeliczona wieczorem
nie zgadzała się rankiem dnia następnego. Stwierdziwszy to szeryf wzruszył tylko
ramionami i powrócił do miasteczka. Wydawało mu się, i chyba słusznie, że
kradzieży w ogóle nie było, a Hobbs prawdopodobnie oczekiwał, iż Adams
odmówi prowadzenia śledztwa. Mógłby wówczas oskarżyć go o niewypełnianie
obowiązków. Przeliczył się jednak. To go widać mocno rozzłościło, bo
następnego dnia zjawił się znowu w miasteczku wraz z towarzyszami.
Przegalopowali ulicą wrzeszcząc i strzelając z rewolwerów. W dwa dni później
widowisko powtórzyło się. Sam Adams nie mógł temu zapobiec. Prosił o pomoc
mieszkańców. Wykręcali się. Mówili, że po to mają
szeryfa, aby ich bronił.
Za trzecim razem Adams istotnie usiłował zagrodzić drogę pędzącym. O mało go
nie zrzucono z konia. Ktoś strzelił. Odpowiedział w ten sam sposób, raniąc
jednego z cowboyów. Opuścili wówczas miasteczko, głośno się odgrażając, że
jeszcze powrócą i “zrobią koniec" z szeryfem.
Podczas tej całej awantury nikt, ale to dosłownie nikt z mieszkańców nie wysunął
nawet czubka nosa spoza okien i drzwi swych mieszkań.

W parę dni później Hobbs znowu odwiedził miasteczko. Spora gromada
zajechała od razu przed domek Adamsa. Wrzeszcząc i strzelając z broni domagali
się, by wyszedł.
Łatwo odgadnąć, co by się stało, gdyby posłuchał żądania. Sam jak palec wobec
tej rozwścieczonej bandy. Nie wyszedł. Poczęli strzelać do okien. Brak
jakiejkolwiek reakcji rozzłościł ich jeszcze bardziej. Pozsiadali z koni, rzucili się
do drzwi, wyłamali je. Szeryfa wewnątrz budynku nie znaleźli. Wówczas poczęli
dobijać się do sąsiednich zabudowań. W Rainy Valley nastał sądny dzień.
Większość mieszkańców zabarykadowała się jak przed napadem
czerwonoskórych. Część wpuściła awanturników, którzy przeszukiwali
wszystkie zakamarki. Jednak bez skutku — szeryf jakby pod ziemię się zapadł.
Wreszcie pod wieczór Hobbs dał za wygraną i wyjechał z Rainy Valley. A
wtedy mieszkańcy doszli do wniosku, że przyczyną ich nieszczęścia był właśnie
Jerzy Adams. Uznali go za tchórza, który opuszcza posterunek. Nowego szeryfa
jednak nie wybrali. Brak było chętnych. Oto, czego się dowiedziałem o Rainy
Valley, ale nie w miasteczku. Tutaj nikt nie chciał ze mną na ten temat
rozmawiać. Podobnie jak z tobą, Janie.
—

Tak, rzeczywiście — potwierdziłem. — Ale co się stało

z Adamsem?

—

Nie wiem. A bardzo chciałbym wiedzieć. Ten człowiek

przydałby się teraz. Wyrobiłem sobie o nim zupełnie inny pogląd niż mieszkańcy
Rainy Valley. I na pewno słuszniejszy.

Jaskinia na pustkowiu

Wciąż nie mogę przyzwyczaić się do krajobrazu Arizony. Nadal odnoszę
wrażenie, że znajduję się na scenie teatru, przed kiepskimi, krzykliwą farbą
pomalowanymi dekoracjami. Barwy bowiem są tu tak kontrastowe, kształty tak
fantastyczne, iż trudno uznać je za twór przyrody.
Takie barwy właśnie i takie kształty przesuwały się przed moimi oczami, gdy
nazajutrz po opisanej rozmowie z Karolem jechaliśmy poprzez doliny i wyżyny
tego na pół dzikiego kraju.
Gdy skończyła się nizina Rainy Valley i znikł kobierzec szmaragdowych, jakby
nieprawdziwych w swej barwie łąk, rozciągających się wokół farmy Hobbsa,
otwarła się przed nami przestrzeń brunatnoczerwona, z rzadka porosła kępkami
czarnozielonych krzewów lub kaktusami wyciągającymi ku niebu kolczaste
ramiona.
Wyruszyliśmy w drogę, która miała nas doprowadzić do pierwszych granicznych
siedzib Nawajów. Taki był plan Karola.
Uznał, iż dosyć już zebrał wiadomości o białych osadnikach tej ziemi. Należało
teraz zainteresować się tubylcami. Po to zresztą przybył.
Jechaliśmy zrazu bardzo szybko, ale gdy słońce poczęło dźwigać się ku szczytowi
nieba, konie zwolniły biegu. Na pierwszym postoju, w małej piaszczystej dolince,
gdzie skryliśmy się w cieniu żółtej skały, mój towarzysz wyciągnął z juków
siodła mapę Arizony, którą otrzymał w Waszyngtonie. Była to bardzo
prowizoryczna mapa, na której zarysy gór, strumienie i rzeczki często-gęsto
zaznaczono przerywanymi liniami na dowód, że nie jest dokładnie znany ich
bieg. Wprawdzie Piotr Carr, żegnając się ze mną, podał kilka ogólnych
wskazówek dotyczących naszej drogi. Niewiele jednak przydać się mogły one
komuś, kto po raz pierwszy bawił w tych stronach. Ale Karol twierdził, iż jadąc z
kompasem w ręku nie sposób ominąć granic terenów Nawajów. A gdy te granice
przejedziemy, odnajdą nas ich patrole, czujne po ostatnich napadach. Teraz więc
mój towarzysz starał się odczytać mapę za pomocą małej busoli, ale z jego miny
wyczytałem, iż nie bardzo zdaje sobie sprawę, gdzie się obecnie znajdujemy.
Machnął wreszcie ręką i schował mapę do skórzanej torby. Obserwowałem go z
udaną powagą, choć w duchu chciało mi się śmiać. Dostrzegł to.
—Bo widzisz, Janie — zaczął tłumaczyć — do mnie
bardziej przemawiają znaki odnalezione w terenie od tych
wszystkich znaczków na papierze. Prawdziwy westman
doskonale orientuje się bez mapy, ale musi otrzymać najlichsze bodaj wskazówki.
—Na pewno jesteś prawdziwym westmanem — odparłem bez cienia uśmiechu
— ale z tą mapą w ręku wyglądałeś doprawdy zabawnie. Przypominam sobie, że
Carr coś wspominał o polu kaktusowym, jakie powinniśmy spotkać na swej
drodze.
—Nie znalazłem takiego pola na mapie.

—Daj spokój z mapą.
—Już to uczyniłem.
—Bardzo dobrze. Jeśli jednak jutro tego pola nie spotkamy, będzie to oznaczało,
iż zbłądziliśmy na amen.
Nie byłbym tak pewien informacji Carra. Zresztą zobaczymy...
Po takiej konkluzji wskoczyliśmy na siodła i ruszyli w dalszą wędrówkę.
Dopóki krajobraz zmieniał się, nie odczuwałem zmęczenia, mimo że słońce
mocno już doskwierało. Gdy jednak wjechaliśmy na zaiste posępną, całkowicie
pozbawioną zieloności płaszczyznę, pełną ciemnoczerwonych, brunatnych lub
żółtych plam — skał, kamieni, samotnych szczytów o jałowych zboczach —
poczęła mnie jazda nużyć. Konie pozwieszały głowy i wolno, niechętnie
posuwały się naprzód.
Nad wieczorem dotarliśmy do labiryntu tak zagmatwanych ścieżek
wyznaczonych przez wąwozy, iż nie sposób było się połapać w kierunku jazdy.
Tym razem pomógł nam kompas. Ostatecznie wiedzieliśmy, że jadąc stale ku
północnemu wschodowi napotkamy wreszcie granicę rezerwatu Indian. Muszę
zresztą dodać, iż granice tego rezerwatu były tylko teoretyczne. Bo chociaż
władze federalne kładły duży nacisk, by nie przekraczać tych granic — ażeby
zapobiec wzajemnym walkom — zarówno Indianie, jak i biali lekceważyli
zarządzenie Waszyngtonu.
Ostatnio co prawda sytuacja się zaostrzyła. Wzmożona czujność Indian
przyhamowała wypady białych osadników i poszukiwaczy skarbów w kierunku
granicznych terenów.
Przed wyruszeniem w drogę braliśmy to wszystko pod uwagę i uznali za czynnik
raczej sprzyjający. W takiej sytuacji możliwość spotkania białych prawie że nie
istniała. A więc jeśli nawet w tych okolicach grasowały bandy łupieżców, teraz
powinny były przenieść się w inne strony. Powinny. Bo oczywiście pewności nie
było.
Pierwszego dnia jechaliśmy przez krainę jakby wymarłą. Ani ludzi, ani zwierząt.
Wieczorem rozpaliliśmy ogień pod osłoną kilku skał. Karol długim nożem
narąbał drzazeg kaktusa. Paliło się to wcale nieźle, ale od czasu do czasu
wydawało dźwięk przypominający wystrzał karabinowy. Mimo otaczającego nas
pustkowia lękaliśmy się nieco, aby tego rodzaju huki nie ściągnęły nam na głowy
jakichś nieproszonych gości. Po usmażeniu boczku i zagotowaniu kawy czym
prędzej przygasiliśmy strzelające ognisko tak, iż żarzyły się tylko przepalone
głownie. Ognisko nie było dłużej potrzebne. Noc nadciągała gorąca, niewiele
chłodniejsza od dnia. Na zakończenie posiłku zaćmiliśmy fajeczki i w milczeniu
wsłuchiwali się w odgłosy dalekiej przestrzeni. Ale
poza potupywaniem naszych koni, szczypiących w pobliżu resztki powiędłej
trawy, i poza pluskiem małej strużki wody, wypływającej spod skałki, nie
słyszeliśmy nic więcej.
—

Więc powiadasz — przerwał tę ciszę Karol — że mieli

twarze zasłonięte chustkami?

Drgnąłem. Pytanie wydało mi się zupełnie pozbawione sensu.
—

Co mówisz? Chustki? Jakie chustki?

— Przepraszam. Po prostu wyraziłem głośno to, o czym myślałem. Chodzi mi o
trzech twoich napastników. Jesteś pewien, że nie mógłbyś ich poznać?
Zawahałem się. Twarze mieli zakryte chustkami, to prawda. Ale nie mogli
“zakryć" ani swego wzrostu, ani brzmienia głosu. Pamięć jednak jest zawodna, a
im więcej upłynie czasu, tym mniej będę mógł na nią liczyć.
Zresztą — dodałem — nie sądzę, abym się z tymi ludźmi spotkał w najbliższej
przyszłości. A ciebie, Karolu, nie bardzo rozumiem. Nie przyjechałeś tu po to,
aby uganiać się za bandytami. Twoja sprawa to przecież uspokojenie Nawajów,
tylko takie otrzymałeś uprawnienia.
Racja, Janie. Kłopot z tym, iż przyczyną niepokoju jest właśnie akcja nie
odkrytych napastników.
Nie przesadzaj z tą tajemnicą. Mnie się wydaje, iż to po prostu Hobbs ze swymi
ludźmi. Trzeba skłonić władze wojskowe, jeśli innych nie ma, do zainteresowania
się nim.
—I ja tak początkowo sądziłem. Brałem pod uwagę fakt, że większość napadów
wydarzyła się w bliższej lub dalszej okolicy Rainy Valley. Ale teraz pełen jestem
wątpliwości. Czy zastanawiałeś się, Janie, nad przyczyną zwrócenia ci
zrabowanych przedmiotów?
—Nadal nie mogę pojąć, dlaczego tak postąpili. Może napad był pomyłką, może
wzięto mnie za kogoś innego?
—Tak, to bardzo skomplikowane. Ale mój pogląd jest inny.
—Jaki?
- Cierpliwości. Czy zapamiętałeś sobie pewien fakt poprzedzający zwrócenie ci
broni i pieniędzy?
—Ba, faktów było sporo.
—Wiadomo. Zastanów się jednak chwilę. Co robiłeś siedząc w “Arizonac"?
—Myślisz o tym rannym?
—Właśnie.
—Rozumiem. Uważasz, iż zwrot broni był jakimś wynagrodzeniem za operację
wyjęcia kuli z rany?
—Tak.
Zaśmiałem się cicho.
—Karolu, cóż za wielkoduszni bandyci? Po prostu szlachetni rycerze!
—Nie kpij ze mnie.
—Ja nie z ciebie kpię, tylko z twoich pomysłów.
—Jednakże trafiają się i wśród tych typów ludzie z gestem. Spotkałem już takich.
—Podejrzewasz, Karolu, że ten ranny jest jednym z ludzi Hobbsa...
—Co to, to nie! Chyba... chyba że właściciel “Arizonac" współdziała z Hobbsem.
A to niemożliwe. Chociażby dlatego, iż nasz znajomy grubas nie cierpi ludzi z
farmy. Jemu również dali się we znaki. A poza tym: po co cowboy Hobbsa

chroniłby się w gospodzie? Sądząc po nastrojach ludzi w Rainy Valley, byłoby to
dla niego raczej niebezpieczne. Łatwiej i szybciej mógł uzyskać pomoc na farmie.
—Słusznie. Ale wobec tego powód zwrotu zagrabionych rzeczy nadal pozostaje
tajemnicą.
—To pewne, że jej dzisiaj nie rozwikłamy. Lepiej śpijmy, przyda nam się
odpoczynek.
Podsunął sobie siodło pod głowę, owinął się derką i rozciągnął przy dogasającym
ognisku.
—Czy nie będziemy czuwać na zmianę?
—Nie warto. Na tym pustkowiu psa z kulawą nogą nie spotkasz, a co dopiero
człowieka. Zresztą mój koń jest bardzo czujny, a ja mam lekki sen. Dobranoc.

Poszedłem za jego przykładem i sam nie wiem, kiedy zasnąłem.
Zbudził mnie ranny chłód i trzask łamanych drew. To Karol rąbał kaktusy.
Ziewnąłem przeciągle i wstałem powoli z zaimprowizowanego posłania. Bolały
mnie mięśnie, jak zawsze po zimowym odzwyczajeniu się od noclegów pod
gołym niebem i na twardej ziemi.
Upitrasiwszy śniadanie i napoiwszy konie ruszyliśmy w drogę, nim złocisty dysk
ukazał się nad horyzontem. Mogłem podziwiać ranne zorze wstające nad ziemią
jak wysmukłe, potężne kolumny purpurowego blasku. Te wczesne godziny
stanowiły zawsze najprzyjemniejszą część podróży. Dlatego w ciągu dwu
następnych dni staraliśmy się przesypiać godziny skwaru. Nic nie wskazywało na
to, abyśmy zbliżali się do celu. Zapowiadanego przez Piotra Carra pola kaktusów
w ogóle nie napotkaliśmy. Podejrzewałem, że musieliśmy zjechać z właściwego
szlaku. Co prawda Karol upierał się, że znajdujemy się na dobrej drodze, że o
zabłądzeniu mowy być nie może, ponieważ... nie istnieje tu żaden, nawet ledwo,
ledwo przetarty szlak. A co się tyczy pola kaktusów — to Piotr Carr na pewno się
mylił albo źle obliczył odległości. Zresztą z kaktusami czy bez — na pewno jakoś
wybrniemy z tarapatów. Granice kraju Nawajów — dowodził mój towarzysz —
rozciągają się w poprzek naszej drogi i kierując się kompasem nie sposób je
ominąć. Więc... jakoś to będzie!
Milczałem wysłuchując tych wywodów. Złościło mnie to “jakoś", ale nie
dawałem tego po sobie poznać.
Minęły dwa dalsze dni, podczas których zabrnęliśmy w prawdziwy labirynt
malutkich kanionów wymytych przez wodę, ale teraz całkowicie wody
pozbawionych. Pod koniec dnia piątego zaczęliśmy odczuwać pragnienie.
Wieczorny posiłek wypadł skąpo i sucho. Karol — jak się teraz przyznał —
przewidywał, iż już po czterech dniach napotkamy zwiadowców Nawajów.
Tymczasem znajdowaliśmy się nadal w całkowicie bezludnej okolicy, o prawie
pustynnym charakterze.
Przed świtem ruszyliśmy dalej, ale wierzchowce nasze, dręczone pragnieniem,
nie niosły już tak szybko, jak dotychczas. Czułem, że wargi mam wyschnięte, a
język sztywny i twardy niby kołek. Trudno było mi mówić i przez cały czas obaj

milczeliśmy jak głazy. Przed samym południem odkryłem skrawek cienia
padający od ściany malutkiego wąwozu. Tam pokładliśmy się na kamienistej
glebie, dysząc z wysiłku i gorąca. Karol przez chwilę głośno ganił swą
nieroztropność, że nie zaopatrzył się w skórzane wory do transportowania wody,
potem umilkł i leżał bez ruchu, z pewnością równie otępiały jak ja.
Zdołaliśmy się podnieść dopiero wówczas, gdy miało się ku zachodowi. Niewiele
już przebyliśmy drogi. I nigdzie nie dostrzegliśmy nawet śladu wilgoci. Noc
spędziłem jakby w malignie, śniąc o rzekach, wodospadach i górskich
strumieniach. Marzyły mi się ulewne deszcze... Rano czułem się jak połamany.
Mówić prawie nie mogłem. Z trudem dosiedliśmy wierzchowców i powlekliśmy
się dalej. Był to najgorszy z dotychczasowych dni podróży.
— Jeszcze trochę wytrzymaj, Janie. Musimy przecież znaleźć źródło — pocieszał
mnie Karol jakimś nieswoim, drewnianym głosem.
Trzymałem się więc, jak mogłem, ale... nie bardzo-mogłem. Po trzech godzinach
konie odmówiły posłuszeństwa. Stanęły z łbami opuszczonymi ku ziemi i żadne
zachęty nie mogły ruszyć ich z miejsca. Chcąc nie chcąc zeskoczyliśmy z siodeł,
wzięli cugle w dłonie i rozpoczęli morderczą zaiste wędrówkę.
Wlokąc za sobą wierzchowca potykałem się co krok, przed oczyma wirowały mi
czerwone koła, niebieskie plamy i jakieś cienie — chwilami posuwałem się na
ślepo. Tak upływały minuty, długie jak godziny. Ile w ten sposób
przemierzyliśmy drogi, nikt z nas nie był w stanie obliczyć. Myślałem o jednym
tylko: jeżeli w ciągu najbliższej godziny, a może dwu nie znajdziemy jakiejś
rzeczki, choćby najmniejszego źródełka, nasza podróż zakończy się raz na
zawsze. Pozostaniemy na tej niegościnnej ziemi, aż kiedyś zbłąkani jeźdźcy
odnajdą nasze kości i zbielałe od słońca końskie szkielety.
Wlekliśmy się dalej, coraz wolniej, krok za krokiem, chwilami zataczając się jak
pijani. Nic już nie widziałem, nie czułem, poza okropnym żarem i dręczącym
pragnieniem. Czy nadeszło już południe, najokropniejsza pora dnia, czy były to
dopiero ranne godziny? Nie wiedziałem. Teraz, kiedy to wszystko wspominam,
myślę, że szedłbym tak może jeszcze milę i w końcu zwalił się na spękaną ziemię,
aby już tam pozostać. Że tak się nie stało, że jednak doszliśmy do celu i dziś mogę
spokojnie o tym pisać, zawdzięczamy to wielkiej, czarnej dziurze widniejącej w
skalnym zboczu. Najprawdopodobniej nie zauważyłbym tego otworu, znajdując
się w stanie gorączkowej maligny, na pół ślepy, idąc z opuszczoną głową i ze
wzrokiem wbitym w ziemię. Ale wlokąc się tak, poczułem nagle na twarzy
powiew chłodnego, wilgotnego wiatru. Machinalnie stanąłem. Uniosłem głowę.
To nie było złudzenie. Zimny wiatr wiał prosto w twarz. Mój wierzchowiec
zatrzymał się również. Wyciągnął szyję i drgającymi chrapami chłonął ożywczy
powiew. Wtedy dostrzegłem po drugiej stronie ścieżki czarny punkt. Chciałem
krzyknąć do Karola, ale gardło odmówiło mi posłuszeństwa. Na szczęście mój
towarzysz również przystanął i głęboko oddychał. Wskazałem ręką otwór i
puściwszy cugle wolno, szurając nogami w pyle, ruszyłem pierwszy ku czarnej
dziurze. Przekroczyłem niziutki, skalny próg i wszedłem w głąb ciemnego

korytarza, skąd bił ożywczy strumień chłodu. Wędrowałem tak, potykając się, aż
skalisty tunel rozszerzył się w półokrągłą jaskinię, o dziwo! — prawie widną.
Gdzieś z boku wpadało tu dzienne światło. W jego przyćmionym blasku
dojrzałem prymitywny stół, wbity nogami w ziemię, podobną ławę, a pod
ścianami jakieś skrzynki i wory. A więc ktoś tu mieszkał! Ale o niczym w tej
chwili nie mogłem myśleć. Czułem zapach wody. Tak, w pobliżu musiała być
woda! Zrobiłem jeszcze dwa kroki w kierunku ławy i stołu, gdy przyciszony,
schrypły głos rozkazał:
—Ręce do góry! Stać! Wy obaj!
Z wysiłkiem uniosłem dłonie ponad głowę.
—Kto jesteście? Gadać, bo strzelam!
—Słońce... — wybełkotałem chcąc powiedzieć, że słońce zagnało nas tutaj, że
umieramy z pragnienia. Ale zamiast tego wszystkiego wychrypiałem po raz drugi
to samo: “słońce" i zatoczyłem się pod ścianę.
- Wystarczy. Widzę, że wam języki kołkiem stanęły. Opuśćcie łapy i siadajcie.
Przyniosę wody.
Czyjaś ręka pchnęła mnie w kierunku stołu. Zatoczyłem się znowu i zwaliłem na
ławę uderzając bezwładną głową o blat. Usłyszałem, jak coś trzasnęło tuż obok
mnie.
Domyśliłem się, że to Karol usiadł. Na chwilę wszystko ucichło, potem poczułem
coś zimnego przy skroni i ten sam chrypliwy głos co poprzednio:

*

—

Masz, pij.

Uniosłem wzrok. Przede mną stał gliniany dzbanek. Chwyciłem go oburącz. To
była woda. Piłem ją bez sekundy przerwy, bez tchu, łyk za łykiem, aż ukazało się
puste dno. Czułem, jak znowu wstępuje we mnie życie, jak myśli stają się
jaśniejsze. Woda! Któż potrafi ocenić jej wartość, jej smak, jej zapach, jeśli nie
przeszedł przez męki pragnienia?
Karol w sekundę po mnie odstawił naczynie. Zerknęliśmy jeden na drugiego bez
słowa, a potem spojrzeliśmy przed siebie.
W głębi pieczary trwał nieruchomo właściciel ochrypłego głosu. Potężny drab, o
twarzy tak oznaczonej piętnem okrucieństwa, iż mimo woli ręka moja opadła na
kolbę rewolweru. Zauważyłem, iż Karol wzdrygnął się.
Kim, u licha, był mieszkaniec tej jaskini? Dobroczyńcą ratującym zbłąkanych
podróżnych? Samotnikiem, który skrył się na tych pustkowiach?


Nie mogłem jakoś zrozumieć jego zachowania. Stał przed nami, przyglądał się
bacznie. Małe oczka spoglądały przenikliwie to na mnie, to na Karola, a grymas
na twarzy oznaczał zapewne uśmiech.
—Czego potrzebujecie? — zapytał.
Już, już otwierałem usta, aby na pytanie odpowiedzieć pytaniem: “Kim pan
jest?", ale Karol trącił mnie nieznacznie nogą i szybko powiedział:
Wody dla koni.

Macie tu wiadra, zaprowadzę was.
Teraz się okazało, że jaskinia posiadała odgałęzienie, długi, podobny do
wejściowego, korytarz, zakończony małą wnęką. Tam z otworu w skale
wypływała struga wody. Sączyła się leniwie do sztucznego zbiornika z głazów
pospajanych gliną. Jej nadmiar przelewał się przez kamienną krawędź i świecącą
linią wilgoci przepływał kawałek korytarza i wsiąkał w piasek. Niewielka więc
była wydajność źródła, ale olbrzymie znaczenie jego w tej pustyni. Kto nim
władał, stawał się panem życia i śmierci tych, którzy się tu zabłąkali.
Zaczerpnęliśmy wody i z pełnymi wiadrami wyszli na zewnątrz. Konie pchały się
u wejścia, biły kopytami w ziemię, niepokojąc się coraz bardziej. Z trudem
wypchnęliśmy je na otwartą przestrzeń i napoili, rozlewając przy tym co najmniej
połowę wody. Trzeba było iść po nową porcję. Tym razem zwierzęta
zachowywały się spokojniej.
—

Należy jakoś wynagrodzić naszemu gospodarzowi jego uczynność —

szepnąłem do Karola.
Żachnął się: Nawet nie próbuj. Obawiam się, że naraziłbyś nas na
śmiertelne niebezpieczeństwo.
—

Co ty mówisz?

—

Mówię to, co myślę. Podejrzewam rzeczy niezrozumiałe, ale najgorsze.

Staraj się, Janie, jak najmniej odzywać. O nic się nie pytaj. Zostaw to mnie.
—

Ależ o co chodzi?

—

Później ci wytłumaczę. A teraz zwijajmy się. Trzeba odjeżdżać jak

najprędzej.
—

Jestem głodny, a ty?

—

Nie pora teraz myśleć o jedzeniu. Lękam się, aby nas tu nie zastali jacy inni

niespodziewani goście.
Porwał puste wiadro i pobiegł w głąb korytarza. Udałem się za nim. Człowiek o
wyglądzie opryszka siedział na ławie i ćmił fajeczkę.
—

Zostaniecie dłużej? — zapytał.

Karol potrząsnął głową:
—

Niemożliwe. Straciliśmy już zbyt wiele czasu.

—

Pobłądziliście?

—

Aha — przytaknął.

—

To uważajcie. Niedaleko Nawajowie. Te czerwone

diabły kręcą się teraz w tych stronach, jak na mój gust, zbyt często. Nie życzę
spotkania.
—

Jedziemy — zakomenderował Karol. — Dziękujemy za poratowanie.

Drab zarechotał:
—

Nie każdego tak przyjmuję, ale wiadomo: słońce Arizony... — nie

skończył, wypuścił ustami dwa kłęby dymu i zagadnął:

—

Nie wiecie, jak długo mam tu sterczeć? — i nie czekając na odpowiedź,

dodał: — Mam tu doskonałą pieczeń z antylopy. Nie podjedlibyście krzynę? W
taką spiekotę nie warto ruszać.
Na to wszystko Karol potrząsnął głową! Wyszliśmy, sprawdzili popręgi u koni i
wskoczyli na siodła. Drab stał przed wejściem do pieczary.
—

Powodzenia! — pożegnał nas. — Jak będziecie w tych

stronach, wpadnijcie do mnie. Może jeszcze tu zabawię nieco.
Kopyta zadźwięczały po kamieniach. Z początku posuwaliśmy się stępa, ale
później Karol począł poganiać swego wierzchowca.
—

Szybciej, Janie! Nie uspokoję się, dopóki nie odjedziemy kilka mil.

—

Czego się obawiasz?

—

Wszystkiego. Niepożądanego spotkania, pogoni...

—

Któż nas ma gonić?

—

Kto? A chociażby towarzysze naszego gościnnego draba.

—

Dlaczego?

—

Potem, potem. Teraz uważaj na konia.

Pędziliśmy coraz szybciej, a Karol wybierał wyjątkowo złą
drogę. Najczęściej wiodła ona po skalistej, nierównej opoce albo po kamieniach i
osypujących się piargach. Prawdopodobnie nie chciał zostawiać śladów. Dobrze
musiałem uważać, aby nie przekoziołkować się wraz z wierzchowcem. Podczas
tej jazdy spociłem się podwójnie: z gorąca i z wrażenia. Wreszcie wydostaliśmy
się z kamienistej dolinki na bezkresną płaszczyznę. Sądziłem, że teraz zwolnimy
tempo. Gdzie tam! Prawie do zachodu słońca gnaliśmy jak wariaci, aż konie
pokryły się pianą. To zmitygowało mego towarzysza. Wstrzymał nieco biegu, a
gdy się z nim zrównałem, powiedział:
—

Nie sposób tak jechać dalej. Konie padną. Szukajmy teraz wody, czas się

zatrzymać na nocleg.
Więc odtąd już tylko kłusem to tu, to tam, zygzakami, przebywaliśmy ciągnącą
się przed nami nieprzerwanie posępną płaszczyznę. Gdzież tu szukać wody?
Bardziej liczyliśmy na instynkt naszych wierzchowców niż na własną orientację.
Jakże bowiem mieliśmy się orientować w tych całkowicie obcych nam stronach?
Dopiero teraz, niespodziewanie, natknęliśmy się na pole kaktusów. Wynikało z
tego, że albo Piotr Carr pomylił się w swych obliczeniach odległości, albo też
przez dłuższy czas posuwaliśmy się w zupełnie złym kierunku.
Kaktusy rosły, jak okiem sięgnąć, tak gęsto, iż nie sposób było między nimi
przejechać ani nawet przejść. Wędrowaliśmy skrajem pola, aż konie poczęły
parskać i przyspieszać biegu. Był to dla nas wyraźny znak. Jeszcze kilkadziesiąt
jardów i oto kolczasta ściana rozstąpiła się nieco, tworząc krótki korytarzyk
zakończony owalną polanką zamkniętą z trzech stron kłującą barykadą
kaktusowych zarośli. Pośrodku polanki połyskiwała powierzchnia małego
stawku, zapewne zasilanego jakimś podziemnym źródłem, bo nigdzie nie
dostrzegłem dopływu wody, a tylko ujście tego naturalnego zbiornika. Sączyła się
zeń strużka, to wijąc się po piasku, to znikając w kaktusowym gąszczu.

Miejsce było jak wymarzone. Rozpaliliśmy więc ognisko, napoili konie,
zaczerpnęli wody do naczyń i wreszcie umyli się.
—

Tym razem — zadecydował Karol — musimy na przemian czuwać. Ludzi

się nie spodziewam, ale to jest zapewne jedyny w tych stronach zbiornik wody.
Zauważyłem dokoła mnóstwo tropów zwierzęcych.
Niebo zdążyło już pociemnieć, zanim uporaliśmy się z zapasem opału na noc.
Gdy woda zabulgotała w garnku, a przypieczona szynka poczęła wydawać
wspaniały zapach, zabraliśmy się do jedzenia i równocześnie do pogawędki.
Dopiero teraz miałem okazję zapytać towarzysza o przyczynę, dla której tak
bardzo przynaglał do pośpiechu.
—

Prosta sprawa — odparł. — Uważam, iż ten gościnny gospodarz to po

prostu zwykły opryszek, nic więcej. Na takiego zresztą wyglądał od pierwszego
spojrzenia.
—

Uratował nam życie — wtrąciłem.

—

Prawda. I nie bardzo pojąć mogę, z jakich powodów. Gotów jestem nawet

uwierzyć, że ty, Janie, jesteś jakimś czarnoksiężnikiem.
Roześmiałem się.
—

Dlaczego?

—

No, bo zastanów się. Najpierw jacyś rabusie zwracają ci zabrane mienie, a

teraz inny opryszek nie czyni nam nic złego, ba, nawet ratuje w ostatecznej
biedzie. Czy to nie jest zastanawiające?
—

Przesadzasz, Karolu. Z twarzy to on istotnie nie wyglądał

najsympatyczniej, ale sądźmy go po czynach.
—

Właśnie. Zaskoczył nas z rewolwerem w ręku.

—

Cóż w tym dziwnego? W tych stronach trzeba się lękać każdej nieznajomej

twarzy.
—

No, to dlaczego tak nagle zmienił swoje postępowanie?

—

Nie wiem. Może spostrzegł, że jesteśmy śmiertelnie wyczerpanymi

wędrowcami, niegroźnymi dla niego?
—

A wytłumacz mi, co ten człowiek w tych stronach porabia?

—

Odpowiedź prosta: to jest łowca skórek. Chciałem go się nawet o to

zapytać, ale milczałem zgodnie z twoim życzeniem.
—

I słusznie postąpiłeś. Jedno nieostrożne pytanie mogło nas zdemaskować.

—

Zdemaskować? O czym myślisz?

—

O tym, że on nas wziął za swych towarzyszy. Czy pamiętasz, jak na

odjezdnym zapytał się, jak długo ma tu sterczeć? Przecież nas nigdy przedtem nie
widział! Może banda jest tak liczna, że nie wszyscy znają się z widzenia, a może...
może mamy jakichś sobowtórów?
—

Nie żartuj.

—

No, to wytłumacz jakoś inaczej.

—

Już tłumaczyłem. To był po prostu traper. I czekał, aby go zluzowano...

Może ma w pobliżu towarzyszy szukających skórek?

—

Na pewno ma. Tylko że tu nie o skórki chodzi. Przypuszczam, że cała rzecz

pozostaje w jakimś związku z napadami, które ostatnio mnożą się w Arizonie.
—

W twoich wywodach, Karolu, istnieje poważna luka. Jeśli to jest bowiem

członek jakiejś bandy, to po czym poznał, że my do tej samej bandy należymy?
—

Prawdopodobnie mają jakieś hasło, którego nieświadomie użyliśmy. A

może istnieje jakiś inny znak rozpoznawczy, jakiś szczegół ubrania czy coś w tym
rodzaju?
—

Ech, wszystko to jest palcem na wodzie pisane i za bardzo dla mnie

tajemnicze — odparłem.
Na tym zakończyliśmy dyskusję. Wypaliwszy fajki zabraliśmy się do
przygotowania noclegu. Karol zgodził się, abym czuwał przez pierwszą połowę
nocy, po czym nakrył się kocem i więcej się nie odzywał.
Usiadłem nie opodal ogniska. Pierwsze godziny minęły w zupełnej ciszy.
Widziałem, jak gwiazdy powoli ukazywały się na niebie, a potem sierp księżyca
połyskujący niczym srebrna klinga zakrzywionego miecza. Uczyniło się widniej.
Przygasiłem ogień. Tak, by żarzyły się tylko drzazgi.
Parokrotnie wstawałem rozprostować zdrętwiałe mięśnie i spacerowałem ku
wylotowi kaktusowego korytarza, zawsze z nieodstępnym sztucerem w ręku. Za
każdym razem, zatrzymawszy się u wyjścia, przykładałem do oczu lornetkę
lustrując daleką przestrzeń. Niekiedy wydawało się, iż dostrzegam sylwetki
jakichś zwierząt. Ale to chyba było złudzenie.
Natomiast nie był złudzeniem daleki, przeciągły, smutny głos dobiegający mych
uszu. Tak nawoływały siebie kojoty. Milkły na chwilę i znowu zawodziły swą
smętną pieśń. Nie macie pojęcia, jakie to robi wrażenie na przybyszu z miasta.
Przez długi czas nie mogłem się przyzwyczaić do tych głosów arizońskiej nocy.
Podszedłem do koni. Zauważyłem, że strzygą uszami. Może zaniepokoił je głos
preriowych wilków, a może wyczuły w pobliżu stokroć gorszego wroga, nigdy
niesytego łupu jaguara czy pumę. Bo te drapieżniki zamieszkują właśnie Arizonę.
Przypomniałem sobie nagle, że oprócz tych niebezpiecznych czworonogów żyją
tu mniejsze, ale równie groźne tarantule i skorpiony, wychodzące nocami ze
swych kryjówek. Dorzuciłem opału do ogniska, a kiedy buchnęło jasno,
dokładnie spenetrowałem najbliższe sąsiedztwo Karola w poszukiwaniu tych
jadowitych stworzeń. Nie znalazłem żadnego. Płomień na nowo przygasł, więc
siadłem tuż przy kaktusowym lesie, dobrze udeptawszy dokoła ziemię. Konie
jakoś się uspokoiły.
Siedziałem i czekałem, ze wzrokiem utkwionym w posrebrzany zmrok, pełen
wewnętrznego napięcia. Jak długo tak siedziałem — nie określę. Chyba z
godzinę, może — dwie? Wówczas usłyszałem, że koń Karola cicho zarżał.
Zawtórował mu drugi wierzchowiec. Zerwałem się natychmiast i na pół schylony
powędrowałem ku wylotowi korytarza z kaktusów. Tam położyłem się ze
sztucerem w dłoni i z lornetką przyłożoną do oczu.
Daleko przede mną rozciągała się pofałdowana przestrzeń. Księżyc oświecał
garby gruntu, jakieś skałki i głazy, od których padały głębokie cienie o

dziwacznych kształtach. Przyglądałem się im bardzo dokładnie. W takich
bowiem cieniach kryć się mogła istota, której obecność zaniepokoiła konie.
Uważnie przeglądałem teren, aż mi oczy poczęły łzawić, i choć nie dostrzegłem
niczego podejrzanego, nie przerywałem obserwacji. Mogłem się mylić, konie na
pewno nie! Coś musiało się kryć wśród nierówności. Moja cierpliwość została
wynagrodzona. Na koniec ujrzałem!
Ciemna sylwetka wypełzła z cienia. Uniosła się nieco i zgięta przebiegła parę
kroków wiodących poprzez smugę księżycowego blasku. Cóż za nieostrożność!
Ale tym lepiej dla mnie.
Minęło kilka sekund, gdy zza sąsiedniego głazu wyskoczyła druga taka sylwetka.
Obie skryły się w mroku padającym od kopulastej skałki.
Spoglądałem przed siebie: na prawo, na lewo. Ukazujących się sylwetek
naliczyłem chyba z dziesięć. Przebiegając i kryjąc się za występami gruntu,
zbliżały się powoli.
Wstałem i powróciłem ku ledwie żarzącemu się ognisku. Mój towarzysz spał
owinięty w koc. Położyłem mu dłoń na ramieniu. Obudził się natychmiast i uniósł
głowę opartą o siodło.
— Karolu — zaszeptałem mu nad uchem — Nawajowie!

Groźny Piorun

Postępowaliśmy metodycznie i nawet bez wielkiego pośpiechu, zwracając przede
wszystkim uwagę, aby poruszać się jak najciszej. Ostrożnie wprowadziliśmy
nasze wierzchowce w głąb kaktusowego wąwozu i tam uwiązali tak, iż stały
tyłem zwrócone ku otwartej przestrzeni, z głowami skierowanymi ku ognisku.
Zajęły całe przejście, żaden człowiek nie mógł teraz tędy się wśliznąć.
Ustawiwszy tę żywą barykadę odetchnęliśmy. Karol zatarł ręce.
—

Niech teraz spróbują się do nas dostać — powiedział. — Ale czy to na

pewno Nawajowie?
—

Poznałem Indian po sylwetkach. A przecież w tych stronach nie mieszkają

inne plemiona poza Nawajami. Gdyby wpadli znienacka, moglibyśmy porządnie
oberwać.
—

Chodzi o to, aby przetrzymać do świtu, wówczas z nimi pogadam.

—

Jesteś pewien, że nas teraz nie napadną?

Jestem pewien. Musieliby przerąbywać drogę przez kaktusy, a więc narobić nie
lada wrzawy. A przecież chcą nas zaskoczyć. Najprawdopodobniej biorą nas za
bandytów.
—

Może odejdą przed ranem?

—

Nie licz na to. Przeczekają noc, może nawet pozwolą nam ujechać kawałek

drogi, a potem wyskoczą z zasadzki.
—

Ilu ich naliczyłeś?

—

Co najmniej dziesięciu — odparłem. — Jak na nas zupełnie wystarczy.

—

Nie bądź pesymistą i połóż się spać, Janie. Teraz ja czuwam. Martwić

będziemy się jutro.
—

Dobranoc — mruknąłem.

Ale nie była to wcale dobra dla mnie noc. Świadomość, że o kilkanaście jardów
dalej czatują uzbrojeni ludzie, spędzała mi sen z powiek. W okresie dwu
minionych lat trzykrotnie byłem indiańskim jeńcem i chociaż za każdym razem
przygoda kończyła się szczęśliwie, nie zaliczałem ich do przyjemnych
wspomnień. Męczyłem się więc teraz, przewracając z boku na bok, tak że kiedy
wreszcie zasnąłem, świt już nadciągał. Karol zbudził mnie w sposób dość
gwałtowny, nakazując jednocześnie ciszę. Nawet ziewnąć nie pozwolił.
Rozdmuchaliśmy spopielałe węgle, aż rozżarzyły się i objęły płomieniem kilka
szczapek wyschłego kaktusa. Potem napoiliśmy konie. Jednego po drugim, tak
aby nie odtarasowywać przejścia. Podziwiałem spokój mego towarzysza. Krzątał
się koło ognia, jak gdyby znajdował się w najbardziej bezpiecznym schronieniu.
Napomknąłem o tym. Zaśmiał się cicho.
—

Nerwy cię ponoszą, Janie. A przecież nie ma czego się

obawiać. Nawajowie nie są naszymi wrogami, tylko biorą

nas za kogoś innego. Gdyby napadli niespodziewanie, nie obeszłoby się bez
guzów, ale w takiej sytuacji będę mógł sprawę wyjaśnić. Mam argumenty nie do
obalenia. Zagotuj wody.
Nie wiedziałem, o jakich to argumentach wspominał, ale byłem tak podniecony
czekającym nas spotkaniem, że nawet nie zapytałem.
Gdy wrzątek począł bulgotać w garnczku i wsypałem doń garść zmielonej kawy,
mój towarzysz spokojnie zajął się krajaniem szynki nabytej jeszcze w Rainy
Valley. Ten spokój wcale mi się nie udzielał. Ledwie zdołałem przełknąć kawałek
suchara. Posiłek dobiegł końca. Wepchnąłem naczynia do juków.
—

Jesteś gotowy, Janie?

Skinąłem głową.
—

No, to śmiało naprzód! Chodźmy.

Zatrzymał się przy koniach i przyłożywszy do oczu lornetkę długo badał
rozciągającą się przed nami przestrzeń.
Świtało. Cienie kładły się obok głazów, u stóp rzadko rosnących kaktusów,
wypełniały zagłębienia rozpadlin. Na wschodzie migotał czerwony rąbek słońca.
—

Niech moi czerwoni bracia powstaną, widzę ich!

Głos Karola zabrzmiał tak donośnie w tej przedrannej ciszy, że machinalnie
zakryłem dłońmi uszy. I patrzałem.
Żaden ruch nie zamącił spokoju martwego krajobrazu. Nadal był posępnym
symbolem opuszczenia i smutku.
—

I cóż? — szepnąłem. — Może już ich tam nie ma?

Potrząsnął przecząco głową.
—

Zapewne zastanawiają się, jak teraz postąpić. Próbujmy dalej.

Począł znowu wołać w słabo zrozumiałym dla mnie języku. Rozpoznawałem
tylko jakieś strzępki słów, ale całości nie potrafiłem z tego skleić. Wcale mnie to
nie zaskoczyło. Wiedziałem, iż Karol włada płynnie mową Algonkinów,
używaną przez większość Indian Północnej Ameryki: przez Czarne Stopy,
Czeyenów, Kri, Delawarów, Szawnisów i Mohikanów. Znałem ten dialekt,
ponieważ władałem językiem Czarnych Stóp. Ale tu, na południowym zachodzie,
wśród Apaczów i Nawajów w powszechnym użyciu jest język grupy
Athapasków, bardzo poważnie różniący się od poprzedniego. Indianie
północnoamerykańscy nie posługują się przecież jedną mową. Często nie są w
stanie porozumieć się bez pomocy angielszczyzny lub gestów, które stały się już
tradycją przekazywaną z pokolenia na pokolenie. I tak na przykład utarł się
zwyczaj określania pojęcia “Indianin" przez dotknięcie prawą ręką lewej ręki lub
policzka, co ma oznaczać ten sam kolor skóry; białego człowieka określają
gestem pokazującym kapelusz na głowie; namiot — dwoma ukośnie złożonymi
palcami. Ale wracam do naszej historii.
Nie potrafiłem zrozumieć, co krzyczał Karol. Zresztą i ten krzyk nie osiągnął
oczekiwanego efektu. Skłoniło mnie to do żartobliwej uwagi, że Nawajowie
również nie mogą pojąć, o co mu chodzi.
—

Dobrze, dobrze, kpij sobie do woli. Przypomnę ci o tym służąc za tłumacza.

Na pewno przypomnisz — zgodziłem się — ale co teraz?
—

Udają, że odeszli. Weźmiemy ich na cierpliwość.

Zobaczysz, że w końcu któryś z nich zdradzi się nieostrożnym ruchem.
—

Wyjdźmy. To ich zmusi do ukazania się.

O, co to, to nie! Skoczą na nas, zanim zdołamy się
wytłumaczyć.
To wytłumacz im na odległość.
Po raz trzeci odezwał się, ale tym razem było to dłuższe przemówienie. I... równie
bezskuteczne.
—

Poczekaj — powiedziałem. — Nie wychodzi po indiańsku, spróbuję po

angielsku.
Wzruszył ramionami.
Nabrałem powietrza w płuca i wrzasnąłem:
—

Czy wojownicy Nawajów to ropuchy kryjące się pod

kamieniami!?
Nazwać Indianina żabą to wielka obraza. Wiedziałem o tym. Celowo użyłem tego
słowa. I poskutkowało. Zaledwie kilka jardów przed nami z szarożółtej gleby
dźwigał się na kilka stóp ostro ścięty głaz. Jeszcze nie przebrzmiało echo moich
słów, gdy obok tego odłamka skały wyskoczył półnagi wojownik i potrząsając
strzelbą zawołał:
—

Czemu blade twarze zasłaniają się końmi? Niech

wyjdą i walczą!
Odwrócił się do nas plecami na znak lekceważenia, a wówczas spoza nierówności
gruntu ukazali się ludzie. Naliczyłem ich dwunastu. Prawie wszyscy mieli broń
palną, zaledwie kilku — łuki.
—

Proszę — szepnął Karol — toż to cała wyprawa wojenna. Spróbuję

pogadać z nimi. Wolą angielski, niech będzie po angielsku. Kto ty jesteś? —
zwrócił się do najbliższego.
Nie odpowiadam białym psom. Mają oddać broń i udać się z nami.
Dokąd?
Tam, dokąd ich poprowadzi Groźny Piorun. Howgh!
Więc jednak odpowiedziałeś. A gdzie to Groźny Piorun chce nas zaciągnąć?
- Blade psy staną przed radą starszych plemienia i odpowiedzą za swe zbrodnie.
Groźny Piorun jest gadatliwy jak dziecko. I myli się jak dziecko.
Uff, uff!
Tak. Nie jesteśmy ludźmi, których szuka. Zmarnował czas, a tamci są już daleko.
Powiedz, kiedy zdarzył się napad?
Zanim zgasła nocna gwiazda... — tu przerwał na chwilę, aby wreszcie wrzasnąć
w najwyższym oburzeniu:
Ty jesteś złodziejem naszych koni, bo skąd byś inaczej
wiedział!
Czy Groźny Piorun jest ślepy? Gdzie te skradzione konie? Niech przyjrzy się
dobrze.

Ukryli je wasi wspólnicy, ale my je odnajdziemy.
Niech Groźny Piorun otworzy swe uszy, aby mógł zrozumieć, co mu powiem.
Mnie wysłał tu Biały Ojciec z Waszyngtonu. Mam wysłuchać skarg Nawajów i
wymierzyć sprawiedliwość. Wiem, że czerwoni wojownicy byli napadani przez
bandę złodziejów. Dlatego tu przybyłem.
Chcę rozmawiać z wodzem, którego Nawajowie zwą Pierzastą Strzałą.
Nastała chwila ciszy. Groźny Piorun zastanawiał się nad odpowiedzią. Na pewno
nie był zbyt doświadczonym wojownikiem, bo wreszcie zaproponował, abyśmy
zostawili broń i konie i wyszli na otwartą płaszczyznę celem prowadzenia dalszej
rozmowy. Był to bardzo naiwny plan wzięcia nas do niewoli.
Karol natychmiast odpowiedział:
—

Nie zgadzamy się. Możemy się spotkać obaj, ale Groźny Piorun również

odłoży swą broń, a potem wypalimy fajkę pokoju.
Znowu nastała chwila ciszy.
—Naradzę się ze swymi wojownikami — powiedział i zniknął nam z oczu za
załomem skalnym.
—Wyjdziesz? — zapytałem Karola. — To duże ryzyko.
—Nie takie wielkie, jak ci się wydaje. Tak pokieruję, że będę stale zasłonięty
przed jego wojownikami. W razie czego strzelaj, Janie, ale niecelnie.
—Jak to?
—Nie chcę, żebyś trafił. To bardzo skomplikowałoby naszą sytuację. Wystarczy,
jak ich nastraszysz.
Przystałem na taki plan po prostu dlatego, że nie widziałem innego rozwiązania.
Groźny Piorun ukazał się znowu.
—

Niech blada twarz wyjdzie! — zawołał. — Będę z nią rozmawiał.

To powiedziawszy ostentacyjnie złożył na piasku strzelbę i, tomahawk, po czym
zrobił kilka kroków w naszym kierunku i usiadł skrzyżowawszy nogi.
—

Uważaj, Karolu — szepnąłem, gdy mój towarzysz wręczył mi oba

rewolwery, a długą broń beztrosko oparł o pień wielkiego kaktusa. Uczyniwszy to
przesunął się między koniem a naturalnym żywopłotem i ruszył przed
siebie tak swobodnie, jak gdyby znajdował się w moim gabinecie w Milwaukee.
Śledziłem każdy jego krok aż do i uwili, w której usiadł tuż naprzeciw Groźnego
Pioruna. Milczeli obaj. Nagle ujrzałem, jak prawa ręka czerwonoskórego
wzniosła się, a on sam poderwał się gwałtownym ruchem. Prawie jednocześnie
zerwał się Karol. Uczynił gwałtowny skok, chwycił w mocnym uścisku prawicę
Indianina, wykręcił się i przerzucił sobie przeciwnika przez plecy. W następnej
sekundzie biegł ku mnie, nieco schylony pod ciężarem jeńca. Czerwonoskórzy
podnieśli krzyk, ale żaden z nich nie wyskoczył spoza naturalnej barykady skał
ani nie strzelił. Zapewne obawiali się ranić swego towarzysza. Karol dopadł mnie,
cisnął swój żywy ładunek i krzyknąwszy: “Uważaj na nich!", siadł okrakiem na
leżącym. Oparłem sztucer o końską kulbakę. Przeciwnicy nie zdradzili chęci
zaatakowania nas. Nawet przestali wrzeszczeć. Teraz usłyszałem głos Karola:
—

Groźny Piorun postąpił nie jak odważny wojownik,

ale jak tchórz i kłamca. Ukrył nóż. Teraz zdejmę mu woreczek z lekami.
W odpowiedzi dobiegło mnie przytłumione: “Uff!" i znowu głos Karola:
—

Możesz wstać i odejść. Jeśli spróbujesz napaść, twój duch nigdy już nie

trafi do krainy wiecznych łowów... Spalę leki.
Uśmiechnąłem się. To był sposób! Teraz nic nam nie groziło. Indiański lek, nie
mający nic wspólnego z taką nazwą używaną przez białych, jest talizmanem
chroniącym wojownika przed złymi duchami i gwarantuje mu po zaszczytnej
śmierci krainę wiecznych łowów. Leki, umieszczone w skórzanym woreczku,
noszonym na szyi lub u pasa, otrzymuje indiański młodzieniec jako oznakę
męskiej dojrzałości. Ich zgubienie jest hańbą, ich zniszczenie — klęską życiową
w sensie fizycznym i moralnym. Indianin, który utracił lek, traci wśród
współplemieńców swe imię. Staje się wojownikiem drugiej kategorii. Niekiedy
wyrzuca się go poza nawias indiańskiej społeczności, dopóki nie odzyska leku lub
nie zdobędzie go na jakimś wrogu.
Groźny Piorun, pozbawiony swego drogocennego woreczka, nie ozwał się ani
słowem. Usiadł. Mogłem go obserwować tylko ukradkiem, mając wzrok stale
zwrócony ku niedalekim skałkom.
—

Idź — odezwał się znowu Karol. — I pamiętaj o swych lekach. Zwrócę ci

je, gdy bezpiecznie dotrzemy do obozu Nawajów i gdy opowiem Pierzastej
Strzale, jak postąpiłeś z braćmi czerwonych mężów.
Zabijcie mnie. Groźny Piorun nie ma już po co wracać. Okrył się hańbą.
Nie mordujemy bezbronnych. Gotów jestem zapomnieć o twym postępku, jeśli
wypalisz z nami kalumet.
—

Niech tak będzie — padła pospieszna odpowiedź.

Podniósł się, stanął obok mnie i wykrzyknął coś w stronę wojowników. Nie
zrozumiałem, ale Karol w lot pojął, o co chodzi, bo siadł przy ognisku i skinął na
mnie, abym się zbliżył.
- Niech Groźny Piorun siądzie naprzeciw mnie — powiedział. — Trzymam tu
jego leki i wrzucę je w ogień, jeśli znowu spróbuje nas oszukać.
Poskutkowało raz jeszcze. Czerwonoskóry z namaszczeniem począł nabijać
główkę fajki mieszaniną tytoniu i konopnych liści. Zakończywszy tę czynność
wygrzebał z ognia żarzący się patyk i przytknął go do fajki. Zaciągnął się głęboko
i wypuścił ustami smugę szarego dymu. Najpierw ku niebu, a później w cztery
strony świata, jak wymagał tego obrzęd kalumetu. Spoglądałem na jego fajkę o
długim drewnianym cybuchu, ozdobionym koralikami. Z tych to cybuchów
powstała przecież nazwa “kalumet", przekręcenie francuskiej nazwy
“chalumeau" — fujarka, gdyż francuscy osadnicy uważali początkowo indiańskie
fajki za odmianę pastuszych fujarek.
Wypuściwszy dym ustami czerwonoskóry powiedział:
—

Blade twarze znajdują się odtąd pod opieką Groźnego Pioruna i nikt nie

zdejmie im skalpu. Ale gdy staną przed obliczem Pierzastej Strzały, jak tego
pragną, wielki wódz Nawajów uczyni z nimi, co zechce, a opieka Groźnego
Pioruna skończy się.

Usiadł i wręczył fajkę Karolowi. Ten z kolei wydmuchał dym przepisową ilość
razy, a na zakończenie ceremonii oświadczył:
—

Znajdujemy się pod opieką Groźnego Pioruna, a Groźny Piorun pod naszą i

nie spadnie mu włos z głowy, dopóki nie ujrzymy Pierzastej Strzały. Rzekłem.
Teraz ja przyjąłem fajkę.

Możesz nic nie mówić, uczyniłem to za nas dwóch.

Więc tylko wydmuchałem dym, starając się ukryć obrzydzenie przy wkładaniu do
ust oślinionego cybucha. Jakoś mi się to udało. Dokonawszy swego siadłem i
wręczyłem fajkę Indianinowi. Wziął ją ostrożnie i zawiesił na rzemieniu
u szyi.
— Czy blade twarze są gotowe do drogi? — zapytał.
Skinęliśmy głowami. Reszta poszła bardzo szybko: zadeptanie ogniska i
wyprowadzenie z kaktusowego żywopłotu koni.
Czerwonoskórych wojowników było jednak więcej, niż ich pierwotnie
naliczyłem. Kilku z nich pilnowało bowiem mustangów w dość znacznej od nas
odległości. Kiedy już dotarliśmy do tego miejsca, a Groźny Piorun zagadał coś do
nich, wskoczyli na wierzchowce i rozciągnęli się dwoma długimi sznurami
jeźdźców. Jeden skręcił w lewo i wkrótce zniknął z oczu wśród ścian wąwozu.
My ruszyliśmy w przeciwnym kierunku, wprost na wznoszącą się nad
horyzontem słoneczną tarczę.
Droga, wiodła między skałkami i rozpadlinami o zadziwiających kształtach,
między wymytymi erozją dziwacznymi wzgórzami o szczytach płaskich jak
stoły. Gdzieniegdzie zwężały się one do grubości smukłych kolumn, gładkich i
lśniących, wypolerowanych przez wiatry i piaskowe burze. Dwukrotnie
napotkaliśmy indiańskie posterunki na koniach. Pozdrawiały nas, nie
podjeżdżając, podniesieniem strzelb ponad głowy. Koło południa zatrzymaliśmy
się krótko przy małym źródełku bijącym w skalnym wydrążeniu. Na koniec, gdy
miało się ku zachodowi, ujrzałem u podnóża wysokich, kolorowych stromizn
dziwne osiedle, w niczym nieprzypominające znanych mi obozów indiańskich na
północy Ameryki. Zamiast tipi czy wigwamów — namiotów ze skór lub derek —
ujrzałem niskie domki wzniesione z drewnianych belek, o płaskich dachach
pokrytych ziemią lub kamieniami. To były właśnie te słynne
hogany plemion Apaczów i Nawajów, budowle o bardzo mocnej konstrukcji,
zdolne oprzeć się gwałtownym wiatrom. Wszystkie miały otwory wejściowe
zwrócone na wschód, natomiast pozbawione były okien. W tej krainie wiecznego
słońca odpoczynku szukało się przecież w cieniu.
Wioska wydała mi się bezludna. Gdy zeskoczyliśmy z koni, z ciemnego wnętrza
najobszerniejszej chaty wyszedł mężczyzna ze strzelbą o niepomiernie długiej
lufie. Wyglądała na jedną z tych starych, ale niezawodnych rusznic dawnych
traperów z Kentucky, nabijanych przez lufę.
Krzyknął coś w naszym kierunku. W odpowiedzi Groźny Piorun wskazał na mnie
i na Karola. Wojownik z długą strzelbą oddalił się pośpiesznie.
Gdzie jest Pierzasta Strzała? — zapytał mój towarzysz.

Ujrzysz go jutro. Teraz blade twarze będą gośćmi Nawajów. Gdy kojot ułoży się
do snu, wodzowie postanowią, co z wami uczynić, Howgh!
Oznaczało to, iż noc spędzimy spokojnie, a dopiero rankiem rozstrzygnie się nasz
los. Kojoty nie śpią w nocy, jak większość drapieżników.
Karol nic na to nie odpowiedział. Począł zdejmować uprząż z konia. Postąpiłem
tak samo. Ledwie to zrobiliśmy, zjawiła się indiańska squaw.
Idźcie za nią — odezwał się Groźny Piorun.
A konie?
—

Konie nie będą teraz potrzebne bladym twarzom.

Krzyknął coś po nawajsku do wojowników i odszedł.
Ruszyliśmy za swą przewodniczką.
—

Jednak nas nie pilnują — mruknąłem do Karola.

—

Ale na pewno pilnują naszych koni — odparł. — To na jedno wychodzi.

Bez nich nie sposób się wydostać z tych bezludzi.
Zwaliliśmy uprząż w rogu wskazanego nam hoganu i rozciągnęli się wygodnie na
pęku skór. Przez otwór widziałem, jak powoli szarzeje niebo, jak odbijają się na
nim i bledną ostatnie zorze zachodu. Nim noc na dobre zapadła, ta sama milcząca
squaw przyniosła nam jakąś półpłynną papkę w glinianych miseczkach, wielki
dzban wody i twarde jak kamienie podpłomyki z kukurydzianej mąki. Kukurydza
to prawie narodowa potrawa Nawajów. Nie jadłem cały dzień, więc chociaż
zawiesista zupa barwą przypominała arizońskie błoto, spróbowałem jej
natychmiast. Była znakomita. Pomagałem sobie podpłomykiem, bo nie dano nam
łyżek.
—

Świetne — stwierdziłem głośno, doskrobawszy się dna. Po czym

przewróciłem się na bok i prawie natychmiast zasnąłem.
Nazajutrz zbudził mnie pierwszy promień słoneczny, jaki zawitał do wnętrza
hoganu przez prostokąt wejścia. Leżałem jeszcze kilka minut, obserwując blaski i
cienie wstającego dnia. Od czasu do czasu przed otworem drzwiowym
przesuwała się sylwetka ludzka, cicha i milcząca jak zjawa z innego świata. Ta
cisza, aż dzwoniąca w uszach, wydała mi się czymś bardo dziwnym. Przed
rokiem spędziłem kilka dni w obozowisku Czarnych Stóp — Indian
zamieszkujących południe Kanady. Pamiętałem gwar baraszkujących dokoła
dzieci i psów. Tu nie dostrzegłem poprzedniego dnia ani jednego dziecka, ani
jednego psa. Cóż to znaczy? Nie znalazłem odpowiedzi na to pytanie. Obudziłem
Karola. Zerwał się, machinalnie sięgając po broń:
—Co się stało?
—Och, nic, ale powiedz mi, dlaczego... — tu wyłuszczyłem swe wątpliwości.
Ziewnął.
—Nie musiałeś mnie w tym celu budzić.
—Ale skoro już nie śpisz...
—Skoro już nie śpię — zastanowił się. — Masz rację, Janie. Coś nie jest w
porządku. Myślę, że dowiemy się o przyczynie tego wyludnienia. Szkoda czasu
na snucie przypuszczeń.

Bezszelestnie wsunęła się do wnętrza hoganu ta sama znajoma indiańska squaw.
Przyniosła jedzenie. Podpłomyki i zupę będącą powtórzeniem wczorajszej. Po
kilku następnych minutach na progu pojawił się Groźny Piorun.
Niech blade twarze pośpieszą się. Ruszamy.
—Dokąd?
—Czeka na nich Pierzasta Strzała.
Zabraliśmy broń, siodła i uprząż. Na kamienistym placyku stała grupa konnych.
Rozejrzałem się dokoła. Teraz, w świetle dnia zauważyłem, jak mała była ta
indiańska wioska. Naliczyłem zaledwie dziesięć chat. Dopiąłem popręgów,
wskoczyłem na siodło. Groźny Piorun krzyknął, zatupotały kopyta.
Z płaszczyzny poznaczonej skałami skręciliśmy w bok, w parów, którego dno
łagodnie opadało. Wąskie początkowo przejście między poszarpanymi zboczami
rozszerzało się, w miarę jak rosły strome ściany. Na koniec niebo nad nami stało
się ledwie smugą błękitu, ścieżką zawieszoną wysoko między poszarpanymi
graniami. W dole panował mrok. W tym mroku poczęły się coraz częściej
ukazywać zielone krzewy, a kopyta nie stukały już po kamieniach, lecz miękko
zapadały w gęstą trawę. Wiatr, który dmuchał nam w twarze, przyniósł z sobą
zapach wilgoci. Jeszcze kilkanaście jardów i oto ujrzałem strumyczek bełkocący
wśród krzaków, po płaskich, żółtych głazach. Jednakże nie przystanęliśmy, by
napoić konie. Posuwaliśmy się dalej, z biegiem wody, aż dolina rozszerzyła się
jeszcze bardziej, a z jej zboczy wyjrzała lita skała. Typowy kanion, głęboki jak
sztolnia wąwóz, wypłukany przez miliony lat nieustannym działaniem wód.
Spoglądałem na niebotyczne skały, aż wreszcie zauważyłem dziwną foremność
progów przekreślających poprzecznie całą wysoczyznę. Coś w rodzaju platform
wznosiło się piętrami, jedna nad drugą. Ujrzałem szereg regularnych otworów.
Przez chwilę sądziłem, iż są to wyloty jaskiń, w sekundę później dostrzegłem
drabiny. Jadący przede mną Karol odwrócił się, wskazał ręką i powiedział głośno:
Pueblo!
Zrozumiałem. Znajdowaliśmy się w obrębie jednej z tych twierdz indiańskich,
znanych — zwłaszcza na południu Ameryki — pod hiszpańskim mianem pueblo.
Zdobycie takiej osady mieszkalnej, częściowo wykutej w skale, częściowo
wzniesionej z kamieni i gliny, w kształcie domków o płaskich dachach, było
przedsięwzięciem niesłychanie trudnym, prawie niemożliwym. Obrońców można
by pokonać tylko głodem.
Czoło naszej kawalkady stanęło. Wówczas z gęstwy krzewów obrzeżających
rzeczkę wyszło trzech wojowników.


Wymienili z Groźnym Piorunem kilka urywanych słów. których sensu nie
pojąłem.
—

To już koniec naszej wędrówki — odezwał się Karol.

Zeskoczyliśmy z koni. Teraz mogłem dokładniej przejrzeć

się budowli. Od dołu skalna ściana wznosiła się dość łagodnie, pełna rozpadlin, z
których wyrastały nie znane mi kępy traw o płaskich, szablastych łodygach.
Pochyłość kończyła się tarasem, nad którym dźwigała się pionowa skała. Tu
postawiono pierwszą drabinę. Sięgała wyższej platformy z drugą drabiną wiodącą
na trzeci taras. Nad nimi wznosił się jeszcze jeden kamienisty ganek — szeroka
platforma pełna prostokątnych pudełek-domków.
—

Niech blade twarze idą za mną.

Groźny Piorun końcem strzelby wskazał przed siebie. Postałem jeszcze chwilę z
głową zadartą, dziwiąc się, jakim sposobem pierwsi budowniczowie tej osady
zdołali nie tylko wspiąć się na taką wysokość, ale i przetransportować materiały
budowlane.
—

Chodź — ponaglił Karol.

Droga nie była ani krótka, ani łatwa. Kamienisty gruz sypał się spod nóg, szczeble
drabin trzeszczały i gięły się niepokojąco. Kolba sztucera waliła mnie po boku, a
sztywne futerały coltów utrudniały wspinaczkę. Chwilami widziałem tylko plecy
mego poprzednika, chwilami dostrzegałem otwierającego nasz pochód
czerwonoskórego. Śmigał po nierównościach gruntu i szybko przebiegał po
szczeblach, zatrzymując się na każdej platformie i spoglądając na nas. Gdy w
końcu dotarliśmy do najwyższej platformy, wierzchem dłoni otarłem pot z czoła i
głęboko odetchnąłem. Nade mną wznosiła się już tylko stroma skała, nawisem
potężnym, niby dach gigantycznej budowli nakrywający całe górne osiedle.
—

Niech blade twarze czekają!

Groźny Piorun zniknął w czarnym otworze jednego z domków, znowu się ukazał.
Skinął ku nam ręką i ruszył prosto w głąb mrocznej przestrzeni, okrytej cieniem
nawisu. Poszliśmy za nim. Ujrzałem płomień ogniska, wokół którego tkwiło
nieruchomo sześć postaci.
— Tam siedzi Pierzasta Strzała. Blade twarze mają milczeć i czekać, aż ich
zapytają.
Nie zareagowaliśmy na to obraźliwe powiedzenie. Groźny piorun krzyknął w
stronę siedzących, a potem cofnął się i stanął za naszymi plecami.

Srebrne słońce

Cisza, która teraz nastała, trwałaby na pewno dość długo. Indianie nie są skorzy
do rozmów. Ale przerwał ją prawie natychmiast Karol Gordon. Sądziłem, że
przemówi po nawajsku. Zdziwiłem się, gdy użył angielskiego.
—

Przybyłem do moich czerwonych braci z pismem.

Przywożę je od wielkiego Białego Ojca z Waszyngtonu.
Wyciągnął z bocznej kieszeni kurty papier złożony we czworo i rozwinął go z
szelestem.
Czy moi bracia rozumieją mnie? Znam język Nawajów. Czy mam powtórzyć?
Milcz! — krzyknął Groźny Piorun. — Czekaj, aż będą pytać.
Karol udał, że nie słyszy jego wrzasku, i powtórnie zapytał:
—

Czy mam powtórzyć? Mój towarzysz rozumie tylko po

angielsku.
Nad gronem siedzących podniosła się czyjaś dłoń i dźwięczny głos najczystszym
językiem białych powiedział:
—

Niech nasz brat mówi dalej.

Drgnąłem i spojrzałem na mówiącego. Po raz pierwszy użyto formuły: “brat". To
była dobra prognoza na przyszłość. Trzeba wyjaśnić, iż słowo “brat" dla
czerwonoskórych nie jest określeniem pokrewieństwa, ale oznacza przyjaciela,
druha. Natomiast “brat" —w znaczeniu przyjętym przez nas — określany jest
przez Indian, i to we wszystkich dialektach, jako “syn mego ojca". Użycie zwrotu
“biały brat" oznaczało, iż przestano nas uznawać za wrogów.
Po tej zachęcie skierowanej do Karola ten sam wojownik, ale już zupełnie innym
tonem — krzyknął coś do Groźnego Pioruna. Po nawajsku. Nie była to na pewno
pochwała, bo nasz dotychczasowy strażnik natychmiast odszedł.

Oczy moje

przywykły już do mroku, więc starałem się przyjrzeć Indianinowi, który tak
życzliwie do nas się odniósł. Widziałem, jak pismo Karola dotarło, za
pośrednictwem kręgu siedzących, do rąk najstarszego chyba z obecnych. Był to
Indianin o białych włosach (rzecz niesłychanie rzadka, czerwonoskórzy siwieją w
bardzo późnym wieku), splątanych w wielki węzeł na czubku głowy, gdzie
wetknięte miał trzy pióra. Reszta włosów spadała jasnymi pasmami na ramiona
okryte kolorową, biało-niebiesko-czerwoną opończą. Rysów twarzy starca nie
mogłem dostrzec z miejsca, w którym stałem.
Siwowłosy wódz podał papier — nawet nie spojrzawszy nań sąsiadowi. Byłem
ciekaw, jak wybrną z tej kłopotliwej sytuacji. Czerwonoskórzy nie umieją
przecież ani czytać, ani pisać po angielsku. Nie znają również alfabetu,
posługując się między sobą pismem obrazkowym. Indianom
północnoamerykańskim nieznane jest również pismo “węzłowe", zwane quipu —
sznury pokryte węzełkami, z których każdy ma swe znaczenie.
Tymczasem sąsiad siwowłosego wodza, ten sam, który do nas przemawiał,
przysunął arkusz do oczu, a potem wolno, w nawajskim (jak odgadłem) języku

począł czytać. Po prostu tłumaczył z angielskiego! Na koniec złożył arkusz we
czworo. Papier odbył podróż w odwrotnym kierunku, aż zniknął w kieszeni
Karola.
— Niech nasi biali bracia zajmą miejsca przy ogniu. Groźny Piorun się pomylił.
Trzeba mu wybaczyć. To jeszcze niedoświadczony wojownik. Howgh!
Krąg siedzących rozszerzył się. Obaj znaleźliśmy się wśród Indian. Siwowłosy
wódz wydobył z woreczka zawieszonego na szyi fajkę o długim, misternie
rzeźbionym cybuchu. Podał ją sąsiadowi. Ten sięgnął do swego woreczka i nabił
fajkę tytoniem, a potem podał ją właścicielowi wraz z węgielkiem wygrzebanym
z ognia. Rozpoczął się obrzęd kalumetu. Tym razem trwający znacznie dłużej niż
poprzednio, podczas zawierania ugody z Groźnym Piorunem. Było nas przecież
ośmiu, a przemawiał każdy, poza mną. Wszyscy w języku Nawajów, wobec
czego nie zrozumiałem ani słowa. Kiedy fajka pokoju przebiegła krąg siedzących,
Karol powstał i wyciągnął rękę przed siebie. Na dłoni błysnął jasny krążek.
—

Oto — powiedział mój towarzysz — przywożę srebrne słońce od

wojownika bladych twarzy i przyjaciela czerwonych mężów. Nawajowie nadali
mu imię Błyskawicy.
Przerwał na chwilę, a w ciszy, jaka nastała, wydało mi się, iż szmer przebiegł
wśród wojowników.
—

Mam wręczyć to słońce Pierzastej Strzale na znak, iż wszystko, co powiem,

znane jest Błyskawicy i z tym mnie on do was przysyła.
Schylił się i wręczył najbliżej siedzącemu jasny przedmiot. Stylizowany obraz
słońca wykuty w srebrze przed wielu laty, ofiarowany staremu westmanowi.
Przedmiot przewędrował półkolem, podawany z ręki do ręki, aż spoczął wreszcie
na dłoni siwowłosego wodza. Ten obejrzał go dokładnie i szepnął coś sąsiadowi.
Niech nasz biały brat mówi dalej. Pierzasta Strzała poznaje znak słońca
ofiarowany Błyskawicy. Dlaczego on sam nie przybył, aby uradować nasze oczy,
a uszy napełnić dźwiękiem swych słów?
Błyskawica pozdrawia was moimi ustami. Ciało jego jest słabe, a droga do
Nawajów daleka — odpowiedział Karol. — Przywożę również pozdrowienia dla
Nawajów od ich czerwonych braci, plemion Czarnych Stóp zamieszkujących
prerie nad Rzeką Mleczną, tam gdzie za górami wstaje słońce. Ich wódz, Wysoki
Orzeł, także przemawia przez moje usta. Oto wampum, który wam przysyła.
To powiedziawszy wydobył z kieszeni mieniący się, różnokolorowy, naszywany
perełkami wąski pas materii. Powędrował on śladem srebrnego słońca, z rąk do
rąk.
—

Czarne Stopy — powiedział Karol — nadały mi imię Wielkiego Bobra, a

memu bratu, który tu siedzi, imię Orlego Pióra.
Przerwał na chwilę, a mnie się wydało, iż w kręgu wojowników znów powstał
lekki szmer.
—

Wysoki Orzeł mówi wam: posłuchajcie rady Wielkiego Bobra. On jest

przyjacielem czerwonych mężów, gdziekolwiek wznoszą się ich namioty, a język

jego brzydzi się kłamstwem. Niech wodzowie Nawajów nie odmawiają mu swej
pomocy.
To rzekłszy usiadł. Patrzałem, jak siwy wódz — a był to Pierzasta Strzała —
oglądał wampum, jak wsparłszy się na ramieniu sąsiada, dźwignął się ciężko.
Nasi biali bracia przybyli w samą porę — powiedział ochrypłym, starczym
głosem. Jego angielszczyzna pozostawiała wiele do życzenia, ale zrozumieć
mogłem wszystko.
Źli ludzie napadają na stada Nawajów, kradną konie, ranią wojowników.
Cierpliwość nasza została wyczerpana.
Niech Wielki Bóbr powie, czego potrzebuje, aby schwytać zbójców. Nawajowie
mu pomogą. Howgh!
Trafił w sedno sprawy, a jednocześnie zasugerował nam dalsze postępowanie:
schwytać przestępców.
Gdy skończył mówić, Karol powiedział krótko o spotkaniu z człowiekiem
strzegącym jaskini i wyraził przypuszczenie, iż jest to jeden z członków bandy,
której ofiarami padają nie tylko Nawajowie, ale i inni mieszkańcy Arizony.
Wyrażając się w ten sposób Karol pragnął podkreślić, iż nie chodzi tu o walkę
białych przeciw czerwonoskórym, ale o likwidację grupy opryszków, groźnej dla
wszystkich uczciwych ludzi. Po tym przemówieniu nasza narada została
zakończona. Kiedy wojownicy się rozeszli, podszedł do nas ów Nawaj tak
świetnie władający angielskim.
—

Pierzasta Strzała zwraca srebrne słońce — powiedział i wręczył Karolowi

błyszczącą blaszkę. —Jest tylko takie jedno, dodał — zrobione dla Błyskawicy,
dzielnej, bladej twarzy, która tu żyła z nami i walczyła przeciwko wspólnym
wrogom. - Kiedy to się działo? — zapytałem.
—

Dawno. Słabo pamiętam te czasy — odparł z widocznym wahaniem, a

potem dodał: — Prawie trzydzieści zim już minęło.
Zdumiałem się. Zauważyłem, iż Karol — tak bardzo zawsze opanowany - tym
razem drgnął. Otworzył usta i zamknął je, jak gdyby przestraszony pytaniem,
które zamierzał zadać.
Aby zrozumieć przyczynę naszego zdziwienia, trzeba wiedzieć, iż Indianie są
zazwyczaj bardzo niedokładni w rachunkach. Ich umiejętność liczenia nie sięga
poza cyfrę dziesięć. Większa liczba jest określona już tylko jako wielokrotność
dziesięciu lub też —jeszcze mniej dokładnie —jako “wiele" lub “dużo". Słowo
“trzydzieści zim" było więc w ustach czerwonoskórego czymś niezwykłym. Nie
wypadało jednak zadawać pytań.
Pierzasta Strzała był wówczas znanym już wojownikiem — dodał Indianin. —
Razem z nim Błyskawica brał udział w wojennych wyprawach i łowach. Wtedy
ziemie Nawajów ciągnęły się tak daleko, iż nikt nie znał dokładnie ich granic.
Błyskawica ocalił kiedyś Pierzastą Strzałę przed palem męczarni, a całemu
plemieniu oddał tak wielkie usługi, iż nigdy nie zapomnimy o tym. Dlatego
otrzymał srebrne słońce.
Czy tylko on jeden? — wtrąciłem.

Tak. Nawajowie robią podobne słońca. Sprzedają je bladym twarzom. Ale one są
inne. Słońce Błyskawicy posiada dwanaście promieni, tamte — po dziesięć.
Umilkł i przyglądał się nam badawczo, jak gdyby oczekując jakiegoś pytania.
Kiedy nie padło, powiedział:
—

Mam wskazać naszym białym braciom dom, w którym zamieszkają.

Udaliśmy się za nim, mijając szereg ustawionych wzdłuż skalistej platformy
kwadratowych budowli. Na koniec stanęliśmy przed wejściem do jednej z nich.
—

Niech biali bracia zobaczą, czy będzie im tu wygodnie.

Wkroczyłem do środka. Znacznie widniejszego niż wnętrze hoganu, w którym
spędziliśmy poprzednią noc. Domek, poza otworem wejściowym, posiadał
również okno. Pod dwiema ścianami dość obszernej izby leżały stosy futer, a
podłogę pokrywała mata utkana z kolorowych włókien roślinnych. W kącie stał
wielki gliniany dzban pełen wody. Słowem, jak na warunki życia
czerwonoskórych, prawdziwy luksus. Kiwnęliśmy z uznaniem głowami i wyszli
na dwór.
—

Gdyby moim braciom czego brakowało, niech zapytają wojowników o

Czarnego Niedźwiedzia.
Podniósł rękę na pożegnanie i oddalił się.
—Jak ci się spodobał Czarny Niedźwiedź? – zapytałem Karola.
—To bardzo dziwny Indianin. Albo przebywał dłuższy czas wśród białych, albo
też... Zresztą, to nie jest ważne.
—Albo też... — podchwyciłem …co masz na myśli, Karolu?
—Czy spotkałeś kiedy Indianina, który by potrafił tak dobrze liczyć albo
tłumaczyć z angielskiego na nawajski?
—Spotkałem. Wśród Czarnych Stóp.
—Wiem, kogo masz na myśli. Czerwoną Chmurę, czarownika plemiennego. Ale
to wyjątkowy wypadek. Czerwona Chmura wychował się wśród białych. A ten?...
Zwróciłem Karolowi uwagę, iż Nawajom jakoś wcale nie spieszy się do walki z
bandytami. Narada została przerwana, a sposoby walki nie ustalone.
Nic na to nie możemy poradzić — odparł. — Taki już mają sposób bycia i zanim
się na cokolwiek zdecydują, muszą sprawę dobrze przemyśleć. Chodźmy lepiej
obejrzeć pueblo. Nikt nam teraz w tym nie przeszkodzi. Staliśmy się
przyjaciółmi czerwonoskórych.
To raczej Nawajowie uznali nas za przyjaciół. Jeśli można im wierzyć.
Bądź spokojny. Wypaliliśmy kalumet, a srebrne słońce i wampum Czarnych Stóp
również spełniły swą rolę. Ten kłopot spadł nam z głowy.
Obeszliśmy całe osiedle. Nikt nas nie zaczepił, nikt o nic nie zapytał. Normalny
zwyczaj wszystkich indiańskich skupisk. Jeśli zostałeś uznany za sprzymierzeńca
— możesz chodzić, gdzie ci się żywnie spodoba. Nikt na ciebie nie zwróci uwagi.
Wygodny to zwyczaj, bo nie krępujący przybysza, pozostawiający całkowitą
swobodę ruchów, a równocześnie dowód zaufania. Przewędrowaliśmy więc całe
pueblo z góry na dół i z prawa na lewo, opędzając się tylko od psów, jak zwykle

bardzo napastliwych. Gdy wróciliśmy, przed naszym domkiem czekał Czarny
Niedźwiedź.
—

Niech biali bracia wejdą do środka. Muszę się z nimi

naradzić.
Usiedliśmy w półmroku.
—

Wielki wódz Nawajów, Pierzasta Strzała, kazał mi porozmawiać z białymi

braćmi i zastanowić się, jak najłatwiej schwytać bandytów. Mniej uszu — lepsza
tajemnica, mniej ust — mniej słów.
W duchu przyznałem mu słuszność. Obawiałem się bowiem przewlekłych narad i
nie kończących się przemówień ich uczestników. Co prawda czerwonoskórzy
potrafią trzymać język za zębami, ale powzięcie decyzji na zebraniu starszyzny
przewleka się niekiedy bardzo długo. A przecież czas naglił.
Karol opowiedział o moim spotkaniu z napastnikami, o dziwnej historii
zwrócenia zrabowanej broni i pieniędzy. Wymienił również wszystkie znane mu
wypadki rabunków ostatnich miesięcy. Czarny Niedźwiedź słuchał uważnie, a
gdy opowiadanie dobiegło końca, zaznajomił nas z napadem na indiańskie stado
półdzikich mustangów. Zdarzyło się to dwa dni przed naszym przybyciem w te
strony. Koni nie zrabowano, ale dwu wartowników zostało rannych, a sprawcy
uciekli. Wojownicy wysłani w pogoń zagubili ślady. Jeden z tych oddziałków
wywiadowczych, prowadzony przez Groźnego Pioruna, nas właśnie wziął za
zbiegłych napastników. Czarny Niedźwiedź przypuszczał, iż bandyci zaszyli się
na pewien czas w jakąś trudno dostępną kryjówkę, by przeczekać pościg.
Jaskinia ze źródłem! — krzyknąłem mimo woli.
Spojrzeli na mnie równocześnie i równocześnie odezwali się:
Mój biały brat powiedział prawdę...
—

Sądzę, Janie, że się nie mylisz. Musimy zająć się tą tajemniczą jaskinią i jej

mieszkańcami.
Decyzja zapadła natychmiast. Postanowiliśmy wyruszyć nazajutrz, wczesnym
świtem, odnaleźć drogę do jaskini, schwytać jej dozorcę.
Czarny Niedźwiedź udał się do Pierzastej Strzały, aby uzyskać zgodę na tę
wyprawę.
Zająłem się oglądaniem uprzęży naszych koni. Od jej stanu wiele mogło zależeć.
Karol natomiast wziął się do czyszczenia broni. Powyciągał z juków ścierki i
gałganki, a nawet blaszane naczynie z oliwą i pogrążył się bez reszty
w swym rusznikarskim zajęciu. Parając się z rzemieniami, usiłowałem w swej
pamięci odtworzyć drogę wiodącą z jaskini do kaktusowego pola. Od
dokładności tych wspomnień zależało powodzenie wyprawy. Nie było mi jednak
sądzone, by wziąć w niej udział. W parę godzin później, gdy schodziłem w głąb
kanionu, złamały się pode mną szczeble drabiny. Spadłem z niewielkiej co
prawda wysokości, ale wkrótce kostka prawej nogi potężnie obrzmiała i poczęła
dotkliwie boleć. Przy pomocy Karola zdjąłem but. Na szczęście było to tylko
naciągnięcie mięśnia, jednakże Karol natychmiast oświadczył, iż nie powinienem
jechać. Twierdził, iż nie poradzę sobie, jeśli zajdzie potrzeba marszu pieszego, że

stanę się zawadą, a nie pomocą. Upierałem się, że do rana opuchlizna zniknie, ale
gdy zmrok pobladł i Czarny Niedźwiedź przyszedł nas obudzić, ani rusz nie
mogłem założyć obuwia. Musiałem zostać.
Karol i Czarny Niedźwiedź po czterech dniach wrócili cali i zdrowi. Karol zdał mi
dokładnie relację z eskapady.
Opuścili mnie, gdy na niebie drgały jeszcze czerwone zorze świtu, a w głębi
kanionu panowała noc. Wzdłuż wijącej się linii strumienia, a potem dźwigającym
się z wolna dnem wąwozu wyjechali na arizońską płaszczyznę. Tam zatrzymały
ich placówki indiańskie pilnujące dróg do puebla. Dalej rozciągała się pusta
przestrzeń. Do pierwszego postoju — pola kaktusowego — dotarli jeszcze tego
samego dnia, mijając w drodze opuszczoną indiańską wioskę. Dowiedziałem się,
iż mieszkańcy na pewien czas przenieśli się w głąb nawajskich terenów, w
związku z napadami bandy.
Noc minęła im spokojnie przy ognisku rozpalonym na poczerniałych śladach
naszego obozowiska. Nazajutrz rozpoczęli dalszą wędrówkę, ale już nie w tak
szybkim tempie. Karol lękał się bowiem, że mogą zabłądzić, że nie odnajdzie
właściwego kierunku wiodącego ku pieczarze. Począł żałować, że nie odłożono
wyprawy do chwili wygojenia się mej nogi — przydałbym się do orientacji w
terenie. Okolica była urozmaicona, aż do znużenia, ustawicznie zmieniającymi
się kształtami skał, głazów, parowów nieoczekiwanie przecinających drogę.
Można było zagubić się z kretesem.
Szukając jakichkolwiek śladów naszej poprzedniej jazdy musieli bacznie
rozglądać się dokoła. Teren bardzo sprzyjał, wszelkiemu zaskoczeniu ze strony
ewentualnych napastników. Łatwo się było przecież ukryć w każdym załamaniu
gruntu, za każdą skałą. Jedną z setek, jakie mijali. Gdy słońce poczęło zachodzić,
porządnie zmęczeni, zatrzymali się na nocleg. Karol z goryczą stwierdził, iż nadal
nie wie, czy posuwają się we właściwym kierunku. Czarny Niedźwiedź przyjął to
wyznanie z niezwykłym spokojem, bo chociaż wyraźnie różnił się od swych
współbratymców, był równie jak oni spokojny i opanowany. Oświadczył, iż tak
długo będą tu krążyć, jak długo będzie potrzeba. To stwierdzenie wcale nie
poprawiło humoru Karolowi. Nic nie wydarzyło się w nocy. Kojoty jak zwykle
dawały znać o sobie, ale żadna większa zwierzyna nie pojawiła się w pobliżu.
Żaden człowiek nie zdradził swej obecności. Gdy niebo pobladło, wskoczyli na
siodła. W południe rozbili obozowisko w cieniu kolorowej skałki. Wówczas to
wpadli na pierwszy trop. Był nim zagmatwany ślad końskich kopyt. Ktoś musiał
tu już obozować. Liczby wierzchowców nie sposób jednak było się doliczyć. Stać
musiały widać długo i dokładnie skopały piasek. Czarny Niedźwiedź krążył obok
tych śladów jak pies zataczający koła dla uchwycenia zapachu zgubionej
zwierzyny. Na koniec Indianin zaprzestał poszukiwań, podszedł do Karola i
powiedział:
— Pięciu białych, pięć koni. Jeden człowiek kuleje na lewą nogę. Poszli na
północ, zanim księżyc zgasł. — A potem dodał w języku białych: — Sześć do
ośmiu godzin temu.

Ze stwierdzenia tego wynikało, iż jeźdźcom bardzo się spieszyło. Jeśli Czarny
Niedźwiedź nie mylił się, nieznajomi wyruszyli w drogę jeszcze w nocy. Co ich
tak gnało? Ucieczka czy pościg? A następne pytanie brzmiało: czy ślady mogły
doprowadzić do jaskini, czy też prowadziły w innym kierunku? A może nie miały
nic wspólnego z jaskinią i jej wartownikiem?
Karol doszedł do wniosku (tyle jeszcze pamiętał), że jaskinia musi się znajdować
bardziej na południu. A stamtąd wiodły właśnie ślady. Ruszyli więc ku
południowi. Jeśli to nie zbliżało ich do celu, na pewno oddalało od sąsiedztwa z
tajemniczymi jeźdźcami.Ślad stawał się coraz mniej wyraźny, chwilami znikał,
aż wreszcie zginął ostatecznie. Na próżno krążyli tu i tam. Wreszcie zdecydowali
się już tylko na kompas Karola i na własne wyczucie. Jechali dalej na południe,
ale po paru godzinach skręcili ku zachodowi. Teraz trafili na drugi ślad: znowu
pięć koni. Więc albo zbieg okoliczności, albo ta sama grupa jeźdźców. Ostateczną
odpowiedź mogło dać tylko dokładne zbadanie odcisków stóp i stwierdzenie, czy
znajdowała się wśród nich “stopa kulejąca". Niestety, jeźdźcy nie zsiadali z koni,
nigdzie się nie zatrzymywali. Ślady stawały się coraz wyraźniejsze. Z tego
wynikało, iż Karol i Czarny Niedźwiedź jechali w tym samym kierunku, co
nieznana grupa konnych. Należało więc zwolnić tempo, by niespodziewanie nie
spotkać się z nimi. A chociaż nieznajomi mogli stanowić gromadkę spokojnych
podróżnych, należało się liczyć również z najgorszymi skutkami takiego
spotkania. Czarny Niedźwiedź na wzmiankę o “spokojnych ludziach" przecząco
kręcił głową. Według niego znajdowali się teraz na terenach pustynnych, nie
zamieszkanych i nie odwiedzanych przez traperów. Tę suchą, niegościnną krainę
przebiegał tylko uciekający przed pościgiem opryszek lub zbłąkany podróżny,
nieświadom śmiertelnego niebezpieczeństwa, jakie tu na każdego czyhało —
braku wody.
Zsiedli z koni i z bronią gotową do strzału posuwali się krok za krokiem.
Pragnienie im nie dokuczało, ale zabranej wody mogło starczyć na jeden jeszcze
dzień. Z tego wynikała groźba konieczności powrotu bez wypełnienia zadania. Po
kilku milach pieszej wędrówki znowu wskoczyli na siodła pozwalając koniom na
nieco szybszy bieg.
Przeciwnik —jeśli nim był — musiał oddalić się na bezpieczną odległość.
Natrafili teraz na wąziutki parów. Wjechali w jego gardziel. Kamienne ściany
wydały się Karolowi dziwnie znajome. Czyżby wreszcie znaleźli właściwą
drogę?
Jeden, potem drugi ostry zakręt i oto ściągnęli gwałtownie uzdy. Zza załomu
skały wybiegło czterech ludzi. Cztery czarne kapelusze o szerokich skrzydłach i
równie czarne chusty zakrywające twarze.
Karol krzyknął. Chwyciwszy za lufę sztucera zamachnął się, aż kolba stuknęła o
ciemne rondo najbliższego kapelusza. Uderzony zgiął się, a potem — nie
wydawszy słowa — bezwładnie padł na ziemię. W sekundę później Karola
ściągnięto z konia i obalono, mimo iż bronił się rozpaczliwie. Nie próbował
jednak strzelać, chociaż rewolwery tkwiły jeszcze za pasem. Znałem Karola

dobrze, więc wiem, iż tak na pewno postąpił. Nigdy bowiem nie robił użytku z
palnej broni, jeśli przeciwnik pierwszy jej nie użył. Nawet strzelając starał się
tylko ranić. Zwykle mu się to udawało. Był dobrym strzelcem, o pewnej ręce i
niezawodnym oku, a równocześnie żywym zaprzeczeniem zasady głoszonej
przez niektórych westmanów: “Najpierw strzelaj, potem pytaj!"
Karola obalono, skrępowano i wepchnięto mu knebel w usta. Czarny Niedźwiedź,
gdy spostrzegł przewagę napastników, usiłował zbiec. To najrozsądniejsze w
takiej sytuacji. Wąwóz jednak okazał się tak ciasny, iż było rzeczą niemożliwą
swobodnie obrócić w nim konia. Zeskoczył więc, kopnął najbliższego wroga i
już, już dopadał pierwszego zakrętu cieśniny, gdy nagle stanął oko w oko z
nowymi przeciwnikami. Jednego obalił uderzeniem pięści, ale wówczas otrzymał
z tyłu uderzenie w kark. Zamroczyło go. Ta jedna chwila starczyła. Zwalono go z
nóg, skrępowano rzemieniami i — podobnie jak Karolowi — wepchnięto kłąb
szmat w usta.
Cała opisana walka — rzecz ciekawa — odbyła się w zupełnym milczeniu.
Napastnicy nie nawoływali się, nie wydawali żadnych poleceń, słów zachęty. Jak
gdyby stanowili gromadę niemych. Gdy Karol leżał już związany — jak mi
później opowiadał — czuł coś w rodzaju wstydu, że tak dali się zaskoczyć. Na
usprawiedliwienie trzeba jednak powiedzieć, że przewaga przeciwników była
olbrzymia, a teren sprzyjający zasadzce. Zastanawiałem się, czy napastnicy
wiedzieli o zbliżaniu się dwu samotnych jeźdźców. Sądząc z opisu wypadku,
zaskoczenie musiało być obustronne. Napastnicy byli przygotowani — to pewne,
czekali —- to również nie ulegało wątpliwości, ale czekali na kogoś zupełnie
innego. Wcale nie na Karola i nie na Czarnego Niedźwiedzia.
Jeńcy zostali zawleczeni nieco dalej, w cień jeszcze wyższej skalnej ściany.
Naprzeciw siadł strażnik uzbrojony w długą flintę, z obliczem również zakrytym
czarną chustą. Inni oddalili się w głąb wąwozu. Po chwili Karol usłyszał tętent
kopyt. Głos się oddalał, zamierał, aż wreszcie zaginął. Strażnik tkwił nadal
nieruchomy i milczący jak głaz, na którym siedział. Kneble nie pozwalały na
sprowokowanie rozmowy.
—

Przez cały ten czas — zwierzył mi się później Karol

— zdołałem policzyć wszystkie dziury i wgłębienia przeciwległej ściany
wąwozu.
W imię prawdy muszę dodać, iż nie było to jedyne zajęcie mego przyjaciela.
Mimo bólu rąk i nóg skrępowanych do granic ludzkiej możliwości, starał się
więzy rozluźnić. Napinał i zwalniał mięśnie, bez żadnego jednak rezultatu.
Jak długo tak leżeli — nie mogli później dokładnie określić. Ani Karol, ani
Czarny Niedźwiedź. Poczęło już zmierzchać, gdy znowu usłyszeli tętent. Stawał
się coraz wyraźniejszy, na koniec ujrzeli trzy końskie łby, a nad nimi trzy
zamaskowane ludzkie głowy. Jeźdźcy zatrzymali się i zeskoczyli.
Co nowego? — zapytał jeden z nowo przybyłych.
Nic — mruknął strażnik. — Leżą cicho jak baranki.
Baranki. Zaraz zobaczymy, co kryją pod wełną.

Obszukać ich!
Sprawne ręce poczęły obmacywać ubranie Karola.
—

Spociłem się z wrażenia — opowiadał później — gdy wyciągnęli

dokument, jaki otrzymałem w Waszyngtonie.
“Jeśli to przeczytają — pomyślałem — nie wygrzebię się z tej sytuacji."
W piśmie wyraźnie przecież określona została misja. Na szczęście nie
zainteresowano się treścią dokumentu. Przepaściste kieszenie kurty Karola
poddano dalszej szczegółowej rewizji. Powyciągano wszystkie drobiazgi, a
między innymi srebrną miniaturę słońca. Obszukujący podał ją wysokiemu
mężczyźnie, tkwiącemu nieruchomo przy koniach.
—Co to?
—Miał przy sobie.
—Do diabła! Rozwiązać ich! Alonso! Przyprowadź konie. Tylko szybko.
Czekają na nas.
A kiedy opadły więzy i kneble zostały wyplute, zwrócił się do Karola:
—Czemuś nie uprzedził? A na drugi raz nie włócz się z czerwonymi. Jedziesz z
nami?
Na to Karol z zimną krwią:
—Zostaję. Mam inne zadania.
—Dobrze. Nic mi do tego. Na konie! — wrzasnął na swych towarzyszy.
Ani się spostrzegłem — opowiadał Karol — jak odjechali. Nasze konie, naszą
broń, wszystko odzyskaliśmy.
Nie zadziwiające?
Zadziwiające i zastanawiające — odparłem. — Jest o czym pomyśleć.

Zbyteczny strzał

Jak długo szedł trzymając wierzchowca za uzdę —już nie pamiętał. Wydawało
mu się, iż od chwili, w której zwierzę poczęło się potykać, a potem zatrzymało
się, odmawiając jazdy, minęły wieki. Wówczas to zsunął się z konia — zeskoczyć
nie miał siły — rozpoczynając pieszą wędrówkę, ze słabą nadzieją, by mógł
jeszcze znaleźć wodę w tych przeklętych stronach. Gdyby napotkać chociaż
potok, strumyk, źródełko sączące się z zagłębienia gruntu! Ale to złudne
marzenia. Szedł powoli, potykał się tak samo, jak jego koń. Od czasu do czasu
przystawał, bo zdawało mu się, że horyzont kołysze się przed oczami, skały drżą,
a ziemia, po której stąpa, przypomina chwiejny pokład okrętu. Gdy zawrót głowy
mijał, ruszał dalej, powłócząc nogami i starając się nie patrzeć zbyt daleko przed
siebie. Czuł lęk przed tą pustą przestrzenią.
Piasek, glina, skały... Szare, zakurzone zielsko pełzające w szczelinach, samotny
kaktus — symbol jałowej gleby, nie kończące się szeregi skałek... Jakby posępny
obraz namalowany ciemnymi barwami, chociaż świeciło słońce. Bezlitosne
słońce na bezchmurnym niebie, a w dole ani skrawka cienia i wilgoci... Gardło go
paliło, język zesztywniał, oczy kłuł blask lejący się z nieba. Zatracił ostatecznie
świadomość celu swej drogi, miejsca, gdzie się znajdował. Zataczał się coraz
częściej, aż ugięły się pod nim kolana. Powoli, miękko, jak gdyby w
wyreżyserowanej roli scenicznej, osunął się na jałowy szmat zrudziałej ziemi. Z
zaciśniętej dłoni nie wypuścił cugli. Koń zatrzymał się nad nim, z pochylonym
łbem, równie bezwolny jak jego pan.
Gdy ucichł szelest ludzkich kroków i uderzenia kopyt, nastała cisza. Złowroga
cisza pustynnego południa. Po chwili na przenikliwie jasnym niebie ukazał się
cień. Ptak krążył zataczając coraz mniejsze koła, wreszcie zawisł w powietrzu,
wprost nad człowiekiem i zwierzęciem. Sęp Gór Skalistych. Zbliżał się i wzbijał,
ale w pewnym momencie zaszybował skrzydłami i odleciał. Coś go spłoszyło.
Na krańcu horyzontu pojawił się ciemny punkt. Rósł z każdą chwilą. Gdyby
wędrowiec mógł widzieć! Dostrzegłby wreszcie długi sznur jeźdźców
zmierzających wprost w jego kierunku. Jadący na przedzie wskazał ręką przed
siebie i krzyknął:
Koń! Samotny koń!
Jak jest koń, musi być i jeździec — odpowiedział czyjś głos. — Czy cię jednak
wzrok nie myli, Karolu?
Na pewno nie. Spieszmy się.
Nie zamienili ani słowa więcej, póki nie zdarli cugli na krok od leżącego.
Zeskoczyli z siodeł. Półomdlały wędrowiec ocknął się nagle, otworzył oczy.
Chyba ma gorączkę?... Ujrzał nad sobą dwie spalone słońcem twarze i dwa
kapelusze. Ale najbardziej zdumiał go widok innych głów, nie nakrytych, o
kruczoczarnych włosach, związanych w lśniące węzły. Czerwonoskórzy!
Widzenie nie znika.

—

Dajcie wody! — krzyknął Karol. — Omdlał z pragnienia.

Nachyliłem się nad leżącym.
—

Przecież to Czarny Piotr, Karolu! Piotr Carr! Skąd się

wziął w tych stronach!
Powoli, kropla po kropli sączyłem płyn między spękane wargi, a potem
chlusnąłem resztkę wody wprost w twarz. Poskutkowało. Odetchnął głęboko,
spojrzał przytomnie i usiadł. Przez chwilę wodził osłupiałym wzrokiem po naszej
gromadzie, zatrzymał go na mnie i nagle poderwał się z ziemi.
Doktorze — odezwał się lekko ochrypłym głosem po raz drugi wyrwał mnie pan
śmierci! — Jak się pan teraz czuje?
Dajcie mi jeszcze wody. I koniowi. Biedne zwierzę, pewnie ledwo dyszy.
Jeśli mój brat się zgodzi — zwrócił się Karol do Czarnego Niedźwiedzia -
urządzimy krótki postój. Ta blada twarz jest mi znana i chcę z nią porozmawiać.
Nie dosiadając już koni przewędrowaliśmy jeszcze kilkanaście jardów, aż
natrafiliśmy na małą kotlinkę, rozciągającą się u stóp wyniosłej skałki. Dno tej
kotlinki było tak samo spękane od skwaru, ale cień, jaki na nie padał, czynił to
miejsce mniej uciążliwym dla odpoczynku od reszty skąpanej w słońcu
przestrzeni.
Tu zasiedliśmy kręgiem: Karol, Czarny Niedźwiedź, Piotr Carr i ja. Wojownicy
Nawajów rozłożyli się na zboczach, z wyjątkiem dwu, którzy wdrapali się na
szczyt skały, aby obserwować okolicę.
A teraz muszę cofnąć się w czasie, aby wyjaśnić przyczynę, dla której
znaleźliśmy się w samym sercu arizońskich pustkowi.
Dziwna przygoda Karola Gordona i Czarnego Niedźwiedzia (o której
szczegółowo pisałem) stała się powodem naszych długich narad.
Kiedy Karol opowiedział o wydarzeniu — roześmiałem się.
—

Widzisz — rzekłem — nie tylko ja mam szczęście do

bandytów.
—

Tak, byłaby to zabawna historia, gdyby nie fakt, że mieliśmy do czynienia

ze zorganizowaną grupą ludzi spod ciemnej gwiazdy. Ale to właśnie — dodał —
że są zorganizowani, a co więcej, że musi u nich panować surowy rygor,
ocaliło i mnie, i ciebie.
Rygor? Nie rozumiem.
To proste. Tylko przy istnieniu sprawnej organizacji można opracować, a przede
wszystkim przestrzegać haseł czy jakichś innych znaków rozpoznawczych.
Wiesz, co mnie ocaliło?
Kiwnąłem głową:
Srebrne słońce. Pojmuję, o co ci chodzi, Karolu.
Czarny Niedźwiedź wspominał, iż srebrne słońca wyrabiane są nadal przez
Nawajów i różnią się tylko w drobnych szczegółach od tego, które otrzymałeś od
Błyskawicy.
O tym właśnie myślałem. Trzeba się dowiedzieć, ile takich słońc już zrobiono.

Zagadnęliśmy Czarnego Niedźwiedzia. Na nasze pytanie nie potrafił udzielić
szczegółowej odpowiedzi. Cała produkcja wyrobów ze srebra była własnością
ogółu. Jeśli nawet nie wszystkich członków plemienia — bo jego liczne odłamy
rozproszyły się po obszarach Arizony — to w każdym razie należała do tej grupy,
wśród której znajdowali się rękodzielnicy, twórcy ozdób. Srebrne świecidełka
(nie tylko słońca) znajdowały coraz więcej odbiorców w miarę napływu białych
osadników. Dlatego produkcja przeznaczona początkowo tylko na zaspokojenie
wewnętrznych potrzeb plemienia — jako ozdoby strojów — poczynała stawać się
przedmiotem handlu. Wszystkie dochody płynące z tego źródła, bądź w formie
gotówki, bądź towarów (głównie proch i kule), przekazywane były Pierzastej
Strzale. On decydował o ich użyciu dla dobra wszystkich współplemieńców. Ale
ile już sprzedano srebrnych słońc?
Czarny Niedźwiedź zapytał o to Pierzastą Strzałę. Odpowiedź niezupełnie nas
zadowoliła. Czarny Niedźwiedź powtórzył ją z widocznym wahaniem w głosie.
—

Moi czerwoni bracia — zastrzegł się — nie umieją liczyć tak, jak biali.

Okazało się, że srebrnych słońc sprzedano — lub wymieniono — “dziesięć razy
po dziesięć" albo trochę więcej, albo nieco mniej. Tak czy siak, liczba
puszczonych w obieg metalowych blaszek nie była wielka. Przypuszczaliśmy
jednak, że większość z nich mogła się znaleźć w posiadaniu bandy i służyć jako
znak rozpoznawczy.
—

Jeżeli tak jest — powiedziałem —jak oceniasz ich siły,

Karolu? Co do mnie, uważam, iż muszą stanowić dość liczną grupę. W
przeciwnym wypadku znaliby się osobiście i “srebrne słońca" byłyby zbyteczne.
Czarny Niedźwiedź, który do tej pory przysłuchiwał się naszej rozmowie w
milczeniu, teraz wtrącił się. Zwięźle wyliczył sześć ostatnich napadów na
nawajskich wojowników. Liczba napastników za każdym razem wahała się od
sześciu do piętnastu. Ale przecież mogły to być tylko drobne oddziały. Karol
dodał, że chociaż większość napadów dokonana została w rejonie Rainy Valley,
to jednak niekiedy miejsca napadów dzieliły dość duże odległości. Dokonywali
więc ich raczej nie ci sami ludzie. Ale ze stwierdzenia tego faktu nie wynikała
możliwość liczbowego określenia bandy. Daliśmy więc spokój dalszym
rozważaniom na ten temat. Informacji dokładniejszych mógłby chyba udzielić
któryś z uczestników napadów. Oto dlaczego zdecydowaliśmy się na powtórną
wyprawę do tajemniczej jaskini. Tym razem z większym oddziałem, aby
schwytać, kogo się da. Zapytałem, co uczynimy ze schwytanymi.
Wrócimy do pueblo — odparł Karol. — Pozostaną tak długo w niewoli Nawajów,
jak długo nie przetrzebimy bandy.
Wtedy odtransportuje się ich do fortu Huachuca. Tam się nimi zaopiekują. Tak
umówiłem się z komendantem.
Daleka droga — zauważyłem. — Czy nie lepiej zwrócić się do któregoś z
miejscowych szeryfów?

Żaden z nich nie zgodzi się na przyjęcie jeńców. I wcale się temu nie dziwię.
Osadnicy wykazali taki brak odwagi, że w wypadku próby odbicia uwięzionych
nikt nie przyszedłby z pomocą. Okropna sytuacja, Janie, ale prawdziwa. Aż
wstyd o tym mówić.
Pierzasta Strzała akceptował nasze plany i wyznaczył oddział pięćdziesięciu
wojowników pod wodzą Czarnego Niedźwiedzia. Oto dlaczego któregoś dnia
znaleźliśmy się w sercu arizońskiej pustyni, w samą porę, by ocalić życie
Piotrowi Carrowi. Ale skąd on się tam znalazł?
Opowiedział o tym w sposób, jak zwykle, bardzo obrazowy:
Kiedyście opuścili tę zatraconą Rainy Valley, pozostałem jeszcze kilka dni, aby
dać odpocząć koniowi. Nic się więcej nie wydarzyło. Tyle, że ten pański pacjent,
doktorze, wygramolił się z łóżka i odjechał, jak to się mówi, w siną dal.
Pan ma szczęśliwą rękę, doktorze.
—Mniejsza z tym — przerwałem. — A jak tam oberżysta?
—Ten grubas? Próbował mnie za język pociągnąć. Pytał się o pana. Kto pan jest i
dokąd pojechał?
—Mam nadzieję, że nie powiedział pan, Piotrze, zbyt wiele.
—Raczej zbyt mało. Tyle co nic.
—To i dobrze. Milczenie jest złotem.
Spochmurniał natychmiast.
Trafił pan w moje czułe miejsce.
Nie rozumiem.
—

Ach — westchnął — zaraz wytłumaczę. Otóż, jak już powiedziałem, po

trzech dniach nudów wyruszyłem dalej.
Nie mogę twierdzić, iż drogę znałem dokładnie. Ale to głupstwo. Żadnej drogi w
swych wędrówkach nie znałem dokładnie, dopóki jej nie przeszedłem ze dwa
razy. Ale wracam do sprawy. W moim planie leżało dotarcie do szlaku, jakim w
tych stronach jeździ dyliżans. Szlak jest znaczny i kiedy się raz nań trafi, nie
sposób zbłądzić. Wiedzie ku północy, do Cameron. Stamtąd, jak pewnie wam
wiadomo, wzdłuż Małej Colorado, łatwo dostać się na wschód do linii kolejowej.
Jak widzicie, wszystko wyglądało bardzo prosto. Wyruszyłem rankiem. Na szlak
dyliżansu trafiłem bez trudu, ba, nawet rozpoznałem nie zatarte jeszcze koleiny.
Tam właśnie rozbiłem swój pierwszy biwak, a następnego dnia — jazda dalej!
Wyobraźcie sobie, po iluś tam godzinach widzę zbiegowisko przed sobą.
Oczywiście, nie tak od razu. Najpierw ujrzałem ciemny punkcik. Myślę sobie: co
to jest? Uderzyłem konia, pognałem. Licho mnie
tam poniosło! Ja już mam zawsze takie kulawe szczęście! Jak bawiłem w
Montanie, to będzie dwa lata wstecz...
—

Do rzeczy, Piotrze — przerwałem. - O Montanie opowie pan nam innym

razem. Nie mamy dużo czasu.
Westchnął.
Więc dobrze. Jadę galopem. Widzę coraz wyraźniej:
gromada koni, jeźdźców i pudło wozu. Oczywiście, dyliżans.

Ucieszyłem się. Nie będę podróżował samotnie. Niech to licho porwie! Było się z
czego cieszyć! Kropka w kropkę...Montana, ale o tym — potem. Dyliżans stoi.
Myślę: pewnie im koło spadło albo dyszel trząsł. Zdarza się. Trzeba pomóc.
Podjeżdżam, ściągam cugle w ostatniej chwili. Mój zwierzak aż zarył się
kopytami i nagle widzę, że coś tu nie jest w porządku. Zawsze miałem dobrego
nosa, tylko tym razem spostrzegłem się ciut późno. Wyobraźcie sobie: stojąca
kareta, grupka podróżnych z rękami zadartymi ku niebu.
Obok nich woźnica i pocztylion. W takiej samej pozie.
Sięgnąłem do pasa i zaraz poczułem pod łopatką mocny ucisk i ktoś tam kazał mi
podnieść ręce. Oczywiście, zrobiłem to. Nawet dość szybko.
Chwileczkę — wtrącił się Karol — którego to dnia było?
Straciłem rachubę czasu. Ale zaraz, zaraz... Chyba przed dwoma dniami.
I co dalej?
Dalej? Podróżnych, jak sądzę, dokładnie oczyszczono...
Co pan przez to rozumie?
Ano, po prostu zabrano im wszystko, co mieli wartościowego. Potem wszyscy
wsiedli do karety, woźnica zaciął konie i tylko się za nimi zakurzyło. A ja
zostałem. Przyjemne, co? Sam jak palec i czterech zamaskowanych drabów! Tak.
Mieli twarze do połowy zasłonięte chustkami. Ach, panie doktorze, nie należę do
ludzi, którzy zbytnio przejmują się swymi niepowodzeniami, ale diabli mnie brali
na widok wszystkich moich skarbów rozbebeszonych. Zabrali mi broń, trochę
pieniędzy no i... to najgorsze: dwa woreczki ze złotym piaskiem. Bodaj ich! Nie
ma co ukrywać. Trafiłem na małą żyłkę złota. Niedużo, ale zawsze uzbierało się.
Niby niewiele, jednak rozumiecie?
Rozumiemy — przytaknąłem i z trudem powstrzymałem śmiech. Zabawne były
te wywody Czarnego Piotra, który raz przyznawał się do odkrycia złotej żyły, raz
bagatelizował odkrycie. Aby skrócić tę zbędną gadaninę, zapytałem:
Więc zabrano panu broń, pieniądze i złoto?
Właśnie. Utrafił pan, doktorze, w samo sedno sprawy. Tak się stało. Moja długa
praca poszła na marne. Kto inny...
Dobrze, dobrze — przerwałem znowu. — Proszę powiedzieć, co nastąpiło dalej.
Puścili pana?
Puścili, puścili. Ale nie tak zaraz. Pewnie im chodziło to, abym nie dogonił
dyliżansu. Wzięli mnie między siebie powlekli na bezdroża.
Piechotą?
Nie, konno. Po jakiejś chyba godzinie skrępowali mi ręce, a oczy zawiązali
opaską. Żebym nie mógł widzieć.
Oczywiście — mruknąłem.
Jechałem w ten sposób, aż konie zatrzymano, rozwiązano ręce i zdjęto opaskę.
Znajdowałem się wtedy u stóp skały. Zobaczyłem wielki, czarny otwór. Kazali mi
usiąść na ziemi i czekać. Zapytałem, jakie mają względem mnie zamiary. Dwa
razy powtarzałem pytanie, zanim doczekałem się odpowiedzi. Powiedzieli:
“Cicho bądź. Nic ci się złego nie stanie". Potem napoili mego konia, a mnie dali

kubek wody i chleba z mięsem. Ani słowa, uprzejmi bandyci.
Jeszcze z takimi się nie spotkałem. Bo w Montanie na przykład...
Dajmy teraz spokój Montanie — przerwał Karol. —Ależ z pana gaduła!
Każdy jest taki, jakim się urodził. A ja przez tyle miesięcy wędruję sam, to
później chcę się wygadać. Chyba zrozumiałe?
—

Jak najbardziej — odparłem. — Niech pan opowiada, co było dalej.

- Właśnie mówię. Potrzymali mnie jeszcze trochę, potem kazali wskoczyć na
siodło. Znowu skrępowali ręce i zawiązali oczy. I gdzieś tam pojechaliśmy.
Wreszcie zostałem uwolniony z postronków. Przy mnie znajdował się już tylko
jeden zamaskowany facet.
“Możesz jechać, gdzie zechcesz, byle nie moim śladem — rzekł — ale radzę ci...
tam! — pokazał ręką. — Tylko tam, inaczej zginiesz w tej pustyni." Tyle
powiedział i pognał konia. Poszedłem za jego radą. Coś mi musiało się jednak
pokręcić albo mi złą drogę wskazano, bo trafiłem na takie bezludzie i
bezwodzie... Zresztą, co tu gadać dłużej? Sami wiecie.
Przerwał i poprosił o wodę. Pił straszliwie długo i dostrzegłem, jak Karol się
niecierpliwi.
Skończył wreszcie i obtarł wargi wierzchem dłoni. Ale co wy tu robicie?
Chwileczkę, Piotrze. Najpierw niech pan odpowie na nasze pytania. Co pan teraz
zamierza?
Wydostać się jak najprędzej z tych przeklętych stron.
I nie żal panu straconej broni ani tych... woreczków?
Pewnie, że mi żal. Ale różnie się dzieje. To nie pierwsza strata, jaką poniosłem.
Cóż mogę teraz począć sam jak palec i do tego jeszcze bez broni. Niech się
udławią moim złotem.
Jeżeli pozwolicie, przyłączę się do was.
A pan wie, dokąd się udajemy? - uprzedził moje pytanie Karol.
Myślę, że w jakieś ludzkie okolice. Nie tak, doktorze? Z czego pan się śmieje?
Prawdopodobnie z pańskiej pomyłki — wyręczył mnie w odpowiedzi Karol. - -
Otóż, panie Carr, udajemy się właśnie tam, skąd pan wrócił.
Do Rainy Valley?
Do jaskini.
Do jaskini? Nie znam żadnej jaskini.
Owszem, znajdował się pan od niej o krok. To właśnie ta dziura w skale, pod
którą kazali panu usiąść. Czy widział pan, skąd przyniesiono mu wodę?
Nie zauważyłem. Wiem tylko, że była zimna jak lód.
A więc pochodziła ze źródła.
W tym miejscu Karol opisał w paru słowach wnętrze skalnego schronienia. Carr
aż gwizdnął. Nie wiem, czy z podziwu, czy z zadowolenia. Może zamarzyło mu
się odzyskanie zrabowanych przedmiotów?
Jadę z wami! — wykrzyknął. — Dajcie mi jakąś broń.
Zgoda — odezwałem się — ale pod warunkiem.
Przystaję na każdy.

Doskonale. Wiem, Piotrze, że lubi pan chodzić w pojedynkę. Ale tym razem musi
pan podporządkować się poleceniom, jakie wyda Karol Gordon.
—

To wszystko?

Skinąłem głową.
—

Świetnie. Nie mam zamiaru przeszkadzać. Wręcz przeciwnie.

Wtajemniczyłem go, jaki jest cel naszej wyprawy: schwytanie żywcem jednego
lub kilku członków bandy.
—

Jeżeli pan odzyska przy okazji swój dobytek —

dodałem — będziemy mieli dwie pieczenie z jednego rożna.
Nie było po co dłużej zwlekać. Carr czuł się już zupełnie dobrze. Dosiedliśmy
koni. Drogi wiodącej do jaskini co prawda nadal nie znaliśmy, ale do
kaktusowego pola dotarliśmy bez błądzenia. Od tego miejsca posuwaliśmy się już
w zupełnie innym szyku. Mając tylu ludzi, mogliśmy porozsyłać zwiadowców na
boki, na taką odległość, z której byli jeszcze widoczni. Reszta natomiast naszej
grupy ruszyła, jak zwykle, długim wężem jeźdźców.
Piotr Carr tak manewrował koniem, aby się znaleźć jak najbliżej mnie. Udało mu
się to bez trudu. Wówczas zagadnął przenikliwym szeptem:
Doktorze, ale po co ci czerwoni?
Po to — odpowiedziałem tym samym tonem — że sami nie dalibyśmy rady. Czy
pan wie, na ilu ludzi bandy możemy natrafić?
Pewnie jest ich kilku.
Kilkudziesięciu — sprostowałem.
Nie dowierzam czerwonym — mruknął.
Cofnął konia i od tej pory jechał stale za mną, nie odzywając się.
Nasza wędrówka trwała jeszcze dwa dni. Dzięki zapamiętanym przeze mnie i
przez Karola szczegółom wyjechaliśmy wreszcie na teren jakby znajomy. Teraz
pilnie wypatrywaliśmy jakichkolwiek zapamiętanych śladów ukształtowania
terenu, a gdy na nie trafiliśmy - chociaż były ledwo widoczne —nabraliśmy
pewności. Zwiadowcy jeszcze przeszukiwali okolicę. Nie wykryli jednak nic
podejrzanego.
Czarny Niedźwiedź ściągnął wojowników jak najbliżej głównego oddziału. Na
koniec dostrzegłem w oddali skałę, której wygląd wydał mi się nieobcy.
Zwróciłem uwagę Karolowi. Przyznał mi rację. Byliśmy już raz w tych stronach.
Zsiedliśmy z koni i zbliżając się szerokim półkolem, dotarliśmy do płytkiej
dolinki. Teraz już nie było wątpliwości. To ta sama skała!
Krąg wojowników pozostał na swych stanowiskach pod wodzą Czarnego
Niedźwiedzia. My we trójkę podeszliśmy tak blisko, że na szarej ścianie skalnej
ujrzeliśmy nieregularną czarną plamę. To musiała być “nasza" jaskinia.
—

Nie strzelać — powiedział półgłosem Karol. — Naprzód.

Teraz nie było już potrzeby, by maskować się dłużej. Przeciwnicy nie mogli nam
zbiec. Śmiało ruszyliśmy naprzód. Wówczas na odgłos naszych kroków wyjrzał z
głębi otworu mężczyzna odziany w czerwoną kraciastą koszulę. W pełnym

blasku słońca ta czerwona koszula najbardziej rzucała się w oczy. Krwawa plama
na czarnym tle.
Nieznajomy miał twarz odsłoniętą. Natychmiast poznałem, że nie był to ten sam
człowiek, którego spotkaliśmy tu poprzednio.
Spojrzał na nas podejrzliwe. Karol krzyknął:
Ręce do góry! Ale prawa dłoń nieznajomego zamiast ku górze opadła na kolbę
rewolweru tkwiącego za pasem. I wówczas padł strzał. Nie wiedziałem, kto
strzelił ani do kogo. W pierwszej chwili wydało mi się nawet, że strzelono do nas
z głębi jaskini. Pomyłka natychmiast się wyjaśniła. Dłoń, która powędrowała ku
kolbie rewolweru, zdążyła jeszcze wyszarpnąć broń z futerału, ale nie zdążyła już
jej podnieść. Opadła bezwładnie. Człowiek zatoczył się raz i drugi i osunął na
kamienisty próg. Przeskoczyliśmy przez niego. Wewnątrz jaskini panował znany
mi już półmrok. Nie było nikogo. Rozejrzałem się dokoła, a potem wyszedłem.
Ukląkłem przy leżącym. Zbadałem puls, serce. Nie żył. Na czerwonej koszuli, po
prawej stronie klatki piersiowej widniała czerwieńsza jeszcze plama.
Powstałem:
—

Kto strzelił? Czy ty, Karolu?

Na to odpowiedział mi głos Piotra Carra:
—

To ja, panie doktorze. Zdążyłem pociągnąć za cyngiel.

W samą porę. Prawda?
Dosłownie zatkało mnie. Zdołałem tylko pokiwać głową i wyszeptać:
—

Co też pan najlepszego zrobił...

Za to Karol! Nigdy go jeszcze nie widziałem w takim gniewie. Zawsze był
opanowany, niełatwo poddający się wzruszeniom. Ale teraz!
—

Piotrze — powiedział ostrym tonem - jest pan przyczyną największego

głupstwa, jakie do tej pory widziałem w swoim życiu. Postąpił pan jak prawdziwy
greenhorn! *

Greenhorn (ang.) — dosłownie zielony rożek, nazwa nadawana nowicjuszom wśród traperów,
odpowiada mniej więcej polskiemu ..żółtodziób".

Była to obraza, zwłaszcza dla tak doświadczonego eksplorera jak Piotr.
Dostrzegłem, że Piotr Carr pobladł.
Gdyby nie ja... gdyby nie ja... — wyjąkał.
Gdyby nie pan — przerwał mu Karol — mielibyśmy tego człowieka żywego. A
tak... — machnął ręką. — Kto panu pozwolił strzelać?
Przeląkłem się, że dojdzie do ostrego zatargu. Carr pobladł jeszcze bardziej. Nie
należał przecież do ludzi bojaźliwych i łatwo ustępujących. Wtrąciłem się więc
natychmiast.
—

Piotrze — powiedziałem najspokojniejszym, jak potrafiłem, tonem —

ładnie się nam pan odwdzięczył.

Spostrzegłem, że rysy jego twarzy złagodniały.
Wyrządził mi pan wielką przykrość — dodałem.
Przykrość! — powtórzył Karol. — Chyba żartujesz, Janie. Przykrość! To jest
strata. Niepowetowana strata, a poza tym... nie znoszę mordowania ludzi. Nigdy
się z tym nie pogodzę.
Co się stało, to się nie odstanie. Gniew to zły doradca, Karolu.
Spojrzał na mnie i wzruszył ramionami:
—

Bodaj to...

Ale widziałem, że się uspokaja.
—

Naprawdę sądziłem, że jak nie strzelę, to on strzeli pierwszy — tłumaczył

się teraz Carr.
Karol już otworzył usta w odpowiedzi, ale natychmiast wtrąciłem się:
Mieliśmy zasięgnąć języka, jak to się określa. Zależało nam na jeńcu. Czy pan
tego nie rozumie? Karol nie dopuściłby do strzału.
Bardzo mi przykro.
Carr wyglądał rzeczywiście na zgnębionego.
—

Bardzo mi przykro — powtórzył. — To jakaś pechowa wyprawa.

Przyrzekam, że będę odtąd karny jak grzeczne dziecko. Szkoda jednak, że nie
posłuchałem szeryfa i nie pojechałem inną drogą. Nikt by na mnie nie napadł i nie
narobiłbym wam kłopotu.
Tak byłem zaabsorbowany nieprzewidzianym wypadkiem, iż puściłem mimo
uszu słowa Piotra. Karol również nie zwrócił na nie uwagi, w tej samej bowiem
chwili zza załomu skalnego wynurzył się Czarny Niedźwiedź. Karol bez słowa
wskazał na leżące ciało. Indianin ukląkł, dotknął dłoni i twarzy zabitego, po czym
podniósł się i spojrzał na nas pytająco. W paru słowach wyjaśniłem, co zaszło.
Weszliśmy we trójkę do wnętrza jaskini. Carr pozostał na dworze. Kątem oka
dostrzegłem, jak siadł pod skałą. Oczekiwał naszych pochwał, a spotkało go coś
wręcz przeciwnego. Musiał znajdować się teraz w ponurym nastroju.
W półmroku panującym w głębi jaskini bez trudu rozpoznałem stół wbity nogami
w ziemię i prymitywną ławę. Pod skalną ścianą spoczywały pękate worki.
Znaleźliśmy w nich naboje, proch w blaszanych puszkach, w podobnych
puszkach suchary, mąkę, sól, tytoń i wiązki długich rzemieni. W bocznym
korytarzyku, tuż obok wnęki, w której tryskało źródło, stały dwa blaszane wiadra,
leżało kilka glinianych garnków mocno osmolonych oraz kilka miseczek, na dnie
których walały się pordzewiałe łyżki.
Za radą Karola postanowiliśmy zatrzeć wszystkie ślady naszego tu pobytu,
zwłoki pochować jak najdalej do jaskini i nie zabierać niczego poza workiem z
amunicją.
— Im mniej tego będą mieli, tym lepiej — wyjaśnił Karol. — Niech
przypuszczają, że wspólnik po prostu uciekł kradnąc najbardziej niezbędne
rzeczy.
Uczyniliśmy teraz wszystko, aby wzbudzić takie podejrzenie. Carr, który nadal
nie odzyskał humoru, zapytał, czy nie znaleźliśmy jego rzeczy lub chociażby

broni. Niestety, jedyną broń stanowiły rewolwery zabitego. Po namyśle
postanowiliśmy je zakopać. Mogły przecież posiadać jakieś charakterystyczne
znaki i być rozpoznane przez któregoś z jego znajomych. Przed włożeniem ciała
do dołu, który z trudem wygrzebaliśmy w stwardniałej ziemi za pomocą tak
prymitywnych narzędzi, jak indiańskie tomahawki, Czarny Niedźwiedź
przeszukał ubranie zmarłego. W kieszeniach nie znalazł nic poza fajką i
kapciuchem na tytoń i poza okrągłą błyszczącą blaszką. Pokazał ją na otwartej
dłoni. Karol i ja równocześnie spojrzeliśmy na świecidełko. Była to srebrna
miniatura słońca!

Gdzie jesteś, szeryfie?

Dokładnie zatarłszy ślady swego pobytu, jechaliśmy przeszło milę wprost na
południe. Tam rozbiliśmy obóz, wysyłając na wszystkie strony patrole.
Spodziewaliśmy się przecież, że prędzej czy później do jaskini nadciągną nowi
goście. Ba, ale kiedy to nastąpi? Mieliśmy więc przed sobą perspektywę
dłuższego krążenia po arizońskiej pustyni. Ale nie istniał żaden lepszy sposób
schwytania któregoś z członków bandy. Los okazał się jednak łaskawy.
Carr wciąż jeszcze był markotny, więc aby go pocieszyć, powiedziałem w pewnej
chwili:
—

Niech się pan przestanie martwić. Pochwycimy jeszcze niejednego członka

bandy, i to przy pańskim udziale.
Uśmiechnął się blado:
-

Ech, doktorze, żałuję, iż nie posłuchałem rady tego szeryfa, czy kim on tam

jest naprawdę. Uniknąłbym napadu i innych nieprzyjemności. Człowiek ciągle
się uczy, a błędy odczuwa na własnej skórze.
O jakim pan szeryfie mówi?
Ano, chyba o tym z Rainy Valley.
Wybrali nowego szeryfa? — zawołałem zdziwiony tą informacją.
Nie. Chyba po moim odjeździe. Ten, którego spotkałem, podawał się właśnie za
szeryfa z Rainy Valley.
-

Co?! — krzyknąłem. — Szeryf z Rainy Valley! Gdzie go pan spotkał?

To niesłychanie ważna wiadomość! — wykrzyknął Karol.
Pytajcie — mruknął Carr zdziwiony. — Co wiem, to powiem.
Powtarzam za doktorem: gdzie go pan spotkał? A przede wszystkim, dlaczego
nam tego od razu nie powiedział?
Jakoś się nie zgadało, ale chyba wspominałem. Gdzie go spotkałem?...
Odwaliłem już kawał drogi za Rainy Valley i wjechałem na szlak dyliżansu. To
było wtedy. Skąd się wziął przede mną na drodze, nie wiem.
Jechał w tym samym kierunku? — zagadnął Karol.
Nie, akurat w przeciwnym. Dlatego go zapytałem, czy zmierza do Rainy. Od tego
się właśnie zaczęło.

—

Co się zaczęło?

- A nasza rozmowa. Bo po takim pytaniu spojrzał na mnie jakoś dziwnie i
powiada: “A wy z Rainy Valley? Nigdy was nie spotkałem".
Odparłem, że w miasteczku bawiłem tylko trzy dni, i że to zakazana dziura.
Uśmiechnął się, ale jakoś kwaśno.
“Eksplorer?" — powiada. Nie wiem, po czym to poznał.
Pomyślałem sobie: bystry jakiś jegomość i kiwnąłem głową.
“Do Rainy już niedaleko" — dodałem.

*y

“Wiem o tym —: odparł — ale ja tam nie jadę. Noga moja nie stanie w tej
obmierzłej miejscowości. Znam ją dobrze, aż za dobrze."

“Pewnie tam mieszkaliście?" — pytam.
“Mieszkałem."
“O — powiadam — to może wiecie, co się stało z ich szeryfem?"
“A cóż miało się stać?" — i patrzy na mnie jakoś dziwnie.
“Widzę, że i od was niczego się nie dowiem. W Rainy także nie chcieli gadać na
ten temat. Ale ten ich szeryf to chyba jakiś tchórz. Po prostu uciekł." “Tak
powiadają?"
“Powiadają i nie powiadają. Tak sobie to wykombinowałem. Przecież naprawdę
on uciekł..."
Znowu popatrzał na mnie jakoś dziwnie.
“Ludzie różne rzeczy potrafią wymyślić. "A ta banda z Rainy... — przerwał i po
chwili rzekł z jakąś zaciętością w głosie: — Niech ich piorun spali!"
Począłem się czegoś domyślać, ale milczę. Wtedy on:
“Wracacie do Rainy?"
“Ani mi się śni." - “To wam powiem: ja jestem szeryfem w Rainy Valley. Na
przyszłość bądźcie ostrożniejsi w rozmowach z nieznajomymi. Zarzucać komuś
tchórzostwo to sprawa bardzo niebezpieczna w tych stronach." Zimno mi się
zrobiło. A to wpadłem! “Przepraszam — powiadam — nie wiedziałem..."
Milczał. Podniosłem rękę do kapelusza i cmoknąłem na konia. Zatrzymał mnie.
“Chwileczkę — powiada. — Dokąd to droga prowadzi, jeśli wolno wiedzieć?"
Zezłościła mnie taka ciekawość, ale że jestem człowiekiem z natury spokojnym,
więc odpowiedziałem grzecznie:
“Jadę do Cameron".
“Nie radzę tędy — mówi. — To nie jest bezpieczna droga".
“Przecież to szlak dyliżansu?"
“Właśnie dlatego odradzam. Było już kilka napadów w tych stronach. Tu
mieszkają sami tchórze. Tfu! Paru prawdziwych mężczyzn dałoby radę całej
bandzie. Nie jedźcie szlakiem dyliżansu. Weźcie się na prawo, a potem prosto, jak
strzelił. Droga prowadzi do Małej Colorado, a stamtąd już łatwo trafić do
Cameron".
Machnął ręką, pognał konia i tyle go widziałem. Dobrze mi radził.
Nie wiadomo, Piotrze — powiedziałem — może i tam zostałby pan napadnięty?
Mniejsza o to — wtrącił się Karol. — Najważniejsze, że trafiliśmy na ślad
Jerzego Adamsa. Musimy tego człowieka odnaleźć. Pan nam pomoże, Piotrze
Carr. Pan jeden z nas wszystkich widział go i potrafi rozpoznać.
Ja?
Poszukiwania nie będą łatwe i dlatego pańska pomoc jest niezbędna.
Hm... namyślę się.
Zauważyłem że ostatnia uwaga Karola pochlebiła Piotrowi. Twarz mu się
rozjaśniła. Dodałem więc natychmiast:
Taki doświadczony eksplorer nie powinien się wahać.
Kto wie, może właśnie w ten sposób odzyska pan swoje złoto?
Jak to?

Nie przypuszczam, aby rabusie już sprzedali swój łup.
Jak ich schwytamy...
Ech, doktorze. Nawet o tym nie marzę. To długa historia. Szkoda mi na nią czasu.
Ale jeśli chodzi o tego szeryfa... spróbuję. Piotr Carr jeszcze na coś się przyda.
Kiedy ruszamy?
Przyznaję, że namawiając Piotra na tę niespodziewaną wyprawę poszukiwawczą
nie wiedziałem jeszcze, dlaczego Karolowi zależy na odszukaniu Adamsa.
Dopiero, gdy Carr odszedł do koni, a Czarny Niedźwiedź do swych wojowników,
wyjaśnił mi pospiesznie:
Sądziłem, że likwidacją bandy zajmie się wojsko i osadnicy. Jak dotąd... nic z
tego. Brak chętnych.
Masz Nawajów.
Dobrzy są tu, na pustyni. Nie mogę Indian ciągnąć po osiedlach i miasteczkach.
Mogłoby dojść do zatargu z białymi. Jeszcze by tego brakowało! A poza tym
potrzebuję jakiegoś przedstawiciela prawa. Adams jest nadal szeryfem. Dlatego
mi na nim zależy
Przytaknąłem. Na dalszą wymianę poglądów nie starczyło już czasu, bo oto
wracał Czarny Niedźwiedź wiodąc wojowników z naręczami suchych kaktusów.
Rozpalono kilka ognisk w skalnych zagłębieniach, aby płomień nie był z daleka
widoczny. Obsiedliśmy we czwórkę jedno z nich i poczęliśmy się naradzać nad
dalszym planem akcji. Stanęło na tym, że Czarny Niedźwiedź ze swoimi
wojownikami krążyć będzie w rejonie jaskini, czekając na pojawienie się
członków bandy. Ma ich schwytać żywcem i odstawić do pueblo. My trzej
wyruszamy na poszukiwanie Adamsa. Zwróciłem uwagę, iż Adams może
przebywać teraz gdzieś w górach i będzie to szukanie igły w stogu siana.
Przecież musi z czegoś żyć — dowodziłem. — Siedząc w mieście nie zarobi ani
centa.
—

Słusznie — zgodził się Karol. — Wiem przecież, że Adams, zanim został

wybrany szeryfem, zajmował się polowaniem i handlem skórkami. Zapewne
teraz powrócił do dawnego zajęcia. Wszystko to prawda, ale nie mamy innego
sposobu, jak szukać po osadach albo... nigdzie.
—

To brzmi zupełnie beznadziejnie. Szansa odnalezienia chyba jedna na

tysiąc.
—

Mimo to nie możemy z niej zrezygnować. Dużo zależy od pana, Piotrze —

zwrócił się do Carra. — Czy potrafi pan doprowadzić nas do miejsca, w którym
spotkał się z szeryfem?
Nie ma obawy. Kiedy szukałem w Oklahomie....
Parsknąłem śmiechem:
Gdzie pan nie był, Piotrze?
Ba, doktorze...
W tej chwili Czarny Niedźwiedź pochylił się ku mnie i szepnął:
Niech moi bracia rozmawiają głośniej.
Powoli wstał od ogniska, mówiąc: Idę do koni.

Zaskoczyło mnie takie postępowanie, ale zastosowałem się do polecenia.
—

Więc jak tam było w Oklahomie? — zapytałem.

Wędrowałem niegdyś przez ten kraj, tak samo prawie bezludny jak Arizona. I
wydało mi się, że odkryłem pokłady rudy cynkowej. Bieda wynikła z tego, że w
okolicy kręcili się Komancze. Miałem dobrego konia. Wziąłem, jak to się
mówi, nogi za pas i tyle mnie widzieli. Ale już nie starczyło czasu, żeby sobie
zaznaczyć miejsce. Wróciłem po miesiącu. I znalazłem. Nawet bez wielkich
poszukiwań. Po prostu mam pamięć wzrokową.
No i co? Zdawało się panu, czy rzeczywiście był tam cynk?
Był i jest, doktorze. Czeka lepszych czasów.
Ba, widzę, że się pan pcha na cudze tereny — wtrącił Karol.
W końcu Oklahoma będzie kiedyś nasza*, a wtedy znajdę ludzi, którzy mi
zapłacą za odkrycie i potrafią je wykorzystać.

Dopiero w sześć lat później, w 1889 r. Rząd Federalny kupił od Indian rejon Oklahomy.
Pokłady rudy cynkowej znajdują siej istotnie w obecnym stanie Oklahoma.

Po tych słowach klepnął się dłonią w kolano na znak wielkiego zadowolenia. Nie
przypuszczał, iż po tych słowach stracił połowę mojej sympatii. Oklahoma
stanowiła przecież teren wolnych plemion indiańskich i wstęp tam był nie tylko
niebezpieczny, ale nawet zakazany przez władze.
—

Niech pan zachowa tę pewność dla siebie — odparłem

zniżając głos — i nie wspomina o tym czerwonoskórym,
przynajmniej tak długo, jak długo przebywa pan w naszym
towarzystwie. Dobrze, że Czarny Niedźwiedź tego nie słyszał.
Nie zdążył odpowiedzieć, bo właśnie w tej chwili odezwał się głos Czarnego
Nidźwiedzia:
—

Dorzućcie drzewa do ognia!

Odwróciłem się. Ujrzałem, jak wódz ciągnie w krąg blasku czyjeś nieruchome
ciało.
Czy moi bracia znają tego człowieka?
Zerwaliśmy się. Drżący płomień oświetlał twarz leżącego.
Gdzie on był? — zapytał Karol.

Leżał pod skałą, tam. Obserwował nas i podsłuchiwał.
Zdradził go błysk oczu. Zaszedłem go od tyłu. Nawet nie zdążył krzyknąć.
Żyje?
Tylko go ogłuszyłem. Czy moi bracia znają tego człowieka? — powtórzył Czarny
Niedźwiedź.
Zaprzeczyłem. Nigdy dotąd nie widziałem takiej twarzy okolonej rudym
zarostem ani głowy porośniętej włosem o barwie prawie ceglastej.
Karol schylił się, odpiął leżącemu pas z bronią.

Tak będzie lepiej — stwierdził. — Nie znam tego osobnika.
Ani ja — dodał Piotr.
Moi wojownicy udali się, aby zbadać ślady, chociaż w nocy niewiele odkryją.
Powinni odnaleźć konia tego człowieka albo jego towarzyszy.
Chwyciliśmy za broń i legli szeregiem na ziemi. Ogniska zostały pogaszone.
Ogarnęła nas cisza i ciemność.
Leżeliśmy w milczeniu, jeniec nie odzyskał jeszcze przytomności. Po kilku
minutach wrócił wojownik. Okolica była pusta. Dorzucono więc kaktusowych
szczap do ognia.
Dźwignąłem się, otrzepałem z kurzu i począłem znów przyglądać się jeńcowi. W
pewnej chwili westchnął ciężko, poruszył się i otworzył oczy.
Gdzie jestem? — zapytał słabym głosem.
Wśród tych, których podpatrywałeś — odpowiedział Karol. — Siadaj i mów, jak
tu trafiłeś. A radzę trzymać się prawdy.
Oczywiście. Niczego się nie wyprę, dżentelmeni, jakem Bowen, William Bowen,
do usług.
Mówił szybko i bardzo piskliwym głosem. Podniósł się żwawo i skłonił nam
wszystkim w jakimś teatralnym geście, rozglądając się jednocześnie dokoła.
Mój kapelusz — powiedział — musiałem go zgubić, poszukam...
Radzę lepiej usiąść, ot tu, akurat jest wolne miejsce.
Janie — zwrócił się do mnie Karol — bądź tak dobry i poszukaj kapelusza
naszego gościa.
Noc była gwiaździsta, ale tylko przypadkiem znalazłem nieokreślonej barwy
nakrycie głowy nazwane kapeluszem. Gdy wziąłem w rękę pogięte, postrzępione
rondo, poczułem, że lepi mi się do palców. Czym prędzej wręczyłem zgubę
rudzielcowi. Podziękował mi tym samym piskliwym głosem i wyszukanymi,
przesadnymi słowami. Ten człowiek miał w sobie coś z aktora, z kiepskiego
aktora.
Siadłem przy ogniu. Karol zajął miejsce z drugiej strony, a Czarny Niedźwiedź
naprzeciw nieznajomego. Zauważyłem, jak Piotr bacznie przygląda się
przybyszowi.
Czego szukałeś tutaj? — zapytał Karol.
Oto pytanie trafiające w samo sedno rzeczy — odparł. — Aż miło słuchać. Czego
szukałem? Uczciwych ludzi, do których mógłbym się przyłączyć w tych
zakazanych okolicach...
—

Podchodząc do nich skrycie jak do złodziei. Dziwny sposób zawierania

znajomości.
— Nie tak bardzo dziwny w tych stronach. Niekiedy niebezpiecznie ukazywać się
osobom, których się nie zna. Chciałem najpierw dowiedzieć się, z kim będę miał
do czynienia. Wybaczcie, jeśli nie wypadło to zbyt elegancko i zakończyło się
pożałowania godnym incydentem. Nie miałem jednak innego sposobu zebrania o
was, dżentelmeni, informacji.
Więc nas podsłuchiwałeś tylko po to, aby się przekonać, kim jesteśmy?

Słowo w słowo święta prawda.
I co miałeś zamiar później uczynić?
O, byłem już zupełnie uspokojony wysłuchawszy opowieści o rudzie cynkowej.
Miałem zamiar wycofać się bezgłośnie, powrócić do swego rumaka i nadjechać w
pełnej gali. Czy dostrzegacie w tym coś zdrożnego?
Pomyślałem, że istotnie trudno było się dopatrzyć w postępowaniu nieznajomego
wrogich nam aktów. Dziwił mnie tylko osobliwy sposób wyrażania się. Gdzież
się go nauczył ten człowiek?
Zapytałem więc, naśladując jego ton mówienia:
—

A można wiedzieć, czym się szanowny pan zajmuje?

Skłonił mi się tak głęboko, że o mało nie złamał sobie krzyża.
—

Do usług — powiedział. — Jestem skromnym uczniem Eskulapa.

Ujrzałem, jak Piotr wytrzeszczył oczy i o mało nie parsknął śmiechem.
To starożytny bożek lekarskiego fachu - wyjaśniłem. — I kogóż to pan leczy na
tych pustkowiach?
—

Wędruję z krańca po kraniec naszej ojczyzny, niosąc pomoc cierpiącym.

Szlachetna to praca, moi panowie.
Piotr już, już otwierał usta, ale uprzedziłem go:
—

Wiem, co pan chce powiedzieć, Piotrze, proszę to zachować dla siebie.

Zamknął usta i kiwnął głową. Nie chciałem, aby zdradził mój zawód.
Więc kogo pan tu leczy? — powtórzyłem pytanie.
Och, każdego. W tych pustkowiach jestem tylko przejazdem. Gdyby jednak
któryś z obecnych tu dżentelmenów nie czuł się dobrze, gotów jestem służyć
wyborem znakomitych środków. Mam je w jukach. Ale... — przestraszył się
nagle — gdzie jest mój koń?
Zbyteczna obawa. Pewnie już go odnaleziono.
Na potwierdzenie tych słów w ciszy nocnej rozległ się głuchy tupot kopyt. Z
ciemności wynurzyła się postać Indianina prowadzącego wierzchowca za uzdę.
Powiedział coś w niezrozumiałym dla mnie języku.
—

Moi wojownicy odnaleźli konia tej bladej twarzy

— odezwał się Czarny Niedźwiedź. — Niech nam teraz pokaże swe
czarodziejskie leki.
Wydało mi się, że przez oblicze Bowena przebiegł nerwowy skurcz.
—

Oczywiście, oczywiście — odparł szybko — jeśli to dżentelmenów

interesuje...
Potwierdziliśmy słowa Czarnego Niedźwiedzia. Zwierzę zostało podprowadzone
do kręgu blasku padającego z ogniska. Ujrzałem, jak z łęku zwisała długa,
staroświecka strzelba. Karol podniósł się natychmiast, zdjął broń z siodła i począł
ją uważnie oglądać.
Jak na ucznia Eskulapa — powiedział — posiadacie wspaniałą broń.
W moich samotnych wędrówkach muszę być przygotowany na najgorsze, ale nie
używałem nigdy swej fuzji przeciw ludziom.
Szlachetne to postępowanie — zauważyłem. — Obejrzymy teraz te cenne leki.

Wydobył z juków spore zawiniątko, położył je na ziemi i rozwinął.
—

Oto wspaniały proszek na boleści żołądkowe.

Wziąłem w rękę płaską puszkę. Otworzyłem. Wewnątrz istotnie znajdował się
biały proszek, przypominający na oko sól kuchenną. Powąchałem,
posmakowałem. Był to popularny środek na... przeczyszczenie. Tak zwana sól
gorzka. Z kolei spróbowałem zawartość pękatej butli zawierającej rzekomo
ekstrakt ziołowy leczący bóle mięśni. Jak twierdził “uczeń Eskulapa", specyfik
ten pomaga przy użyciu do wewnątrz, jak i przy stosowaniu w formie nacierania
bolących miejsc. Po smaku zorientowałem się, iż jest to po prostu spirytusowa
nalewka na jakichś ziołach, dość przyjemnie pachnąca. Inne “lekarstwa" były
podobnego rodzaju. Nie wypowiedziałem głośno swych uwag. Nie miałem już
jednak żadnych złudzeń. Rzekomy lekarz był nieukiem żerującym na ludzkiej
łatwowierności. Jeśli nie narobił wielkich szkód innym, to tylko dlatego, że w
jego apteczce nie było środków, których nadużycie mogłoby doprowadzić
pacjenta do choroby. Czy Bowen żył wyłącznie z nabierania naiwnych, czy
zajmował się również jakimś innym zarobkowym procederem — tego nie
mogłem stwierdzić.
Dokąd teraz droga prowadzi? — zagadnął Karol.
Do Rainy Valley.
No, to powodzenia. Ale chyba spędzi pan z nami tę noc?
Potwierdził skwapliwie.
Było już dość późno. Pokładliśmy się dokoła. Czarny Niedźwiedź wzmocnił sieć
posterunków, a Karol — ku memu zdziwieniu — zwrócił broń naszemu
nieproszonemu gościowi. Chociaż się o nią nie upominał.
—

Nie dałbym centa za jego uczciwość — powiedział mi na boku — ale z jego

strony nic nam obecnie nie może grozić.
Niech sobie przenocuje, a rano rusza precz.
Nazajutrz nasza trójka wybrała się na poszukiwanie Adamsa. Bowen nam
towarzyszył. Tak długo prosił, aby “kawałek" mógł podjechać z nami, że
ustąpiliśmy, chociaż niezbyt chętnie.
—

Z takimi dżentelmenami nic mi grozić nie może —

stwierdził “uczeń Eskulapa".
Odprowadziliśmy go spory szmat drogi w kierunku Rainy Valley, a potem
skręciliśmy — zgodnie ze wskazówkami Piotra Carra — na wschód. Musieliśmy
natrafić na szlak dyliżansu. Po przebyciu dwu mil poprzez skaliste wertepy,
zatoczyliśmy wielkie koło i wrócili prawie na miejsce rozstania się z Bowenem.
To był pomysł Karola. Chciał w ten sposób sprawdzić, czy nieproszony
towarzysz nie zawrócił i nie jedzie teraz za nami. Jeśliby tak uczynił, musiałby już
znajdować się teraz przed nami albo przejeżdżać obok nas.
Spędziliśmy kilka godzin ukryci w cieniu skał, ale nikt się nie zjawił. Późnym
popołudniem ruszyliśmy dalej. Na ślady trasy dyliżansu trafiliśmy dopiero dnia
następnego. Dalszy kierunek jazdy zależał od Piotra Carra. Muszę mu oddać
sprawiedliwość: posiadał doskonałą pamięć wzrokową. Po krótkim wahaniu i

prawie bez błądzenia doprowadził nas do miejsca, w którym był świadkiem
napadu. Od tego punktu skręciliśmy na południowy wschód, nadal szlakiem
dyliżansu.
Carr odzywał się rzadko i tylko wciąż rozglądał dookoła. Posuwaliśmy się
ostrożnie stosownie do zaleceń Piotra. W ten sposób minęła jeszcze godzina z
okładem, aż Carr wstrzymał konia.
Muszę się zastanowić — powiedział tonem usprawiedliwienia. — Zawsze to
kilka dni już minęło.
Ale w Oklahomie... — wtrąciłem ironicznie.
Doktorze, niech pan nie kpi ze mnie. Z Oklahomą to święta prawda, ale tu
krajobraz jest tak monotonny...
—

Nie powiem już ani słowa.,

Klepnął konia po szyi.
—

To jednak nie tu, chyba gdzieś w pobliżu. Tam wznosiła się skałka, cała w

rudo-pomarańczowe pręgi.
Jedźmy powoli.
Wlekliśmy się noga za nogą. Carr kręcił głową, coś mruczał do siebie. Słońce już
dawno minęło szczyt nieba, ale nadal było tak gorąco, iż strużki potu ściekały mi
po plecach. Przyznam się, iż w miarę upływu czasu traciłem nadzieję na
odnalezienie szukanego miejsca. Wydało mi się, iż tylko szczęśliwy przypadek
mógłby nas doprowadzić do celu. Drgnąłem, kiedy Carr nagle wrzasnął:
—

Tu! Spójrzcie!

Po prawej stronie, na okrągłym placyku ubitej gliny wznosił się blok skalny
pocięty poprzecznymi barwnymi pasmami. Niektóre z nich odznaczały się
kolorem dojrzałej kalifornijskiej pomarańczy.
No, Piotrze — powiedział Karol —jeżeli takich skałek nie znajdzie się w okolicy
więcej, jest pan doprawdy geniuszem orientacji.
Brawo! — dodałem. — Ale co dalej?
Teraz zsiądziemy z koni — odpowiedział Carr. — Muszę odpocząć. Uff. Co za
duchota.
Rozłożyliśmy się w cieniu, tuż przy naszych wierzchowcach.
Piotrze — zagadnął Karol — czy pan orientuje się w tych stronach?
Ba, spróbuję narysować.
Podniósł suchy patyk, wyrównał dłonią ziemię i począł patykiem kreślić.
Tu — powiedział wiercąc dziurę — leży Rainy Valley, a to Cameron. Za
odległości nie odpowiadam. A tu prawdopodobnie teraz się znajdujemy. To jest
szlak dyliżansu — przeciągnął w poprzek długą krechę. — Trzeba się zastanowić.
Jakie osiedle znajduje się najbliżej nas? — zapytałem.
—

Chwileczkę — wtrącił Karol.— Zajrzyjmy do mojej mapy.

Rozwinął kolorową płachtę, pochyliliśmy nad nią głowy. Mapa, jak już
wspomniałem, była mało dokładna. Ale bądź co bądź to jednak mapa.
—

Dwie najbliższe miejscowości — powiedział Piotr wodząc palcem po

papierze — to Grand Canyon położony niedaleko Wielkiego Kanionu Colorado

oraz Supai nad rzeką Havasu. W Supai już raz bawiłem... śmierdząca dziura. Ale
myślę, że powinniśmy skierować się przede wszystkim do Grand Canyon, leży
znacznie bliżej.
Ą poza tym? — zagadnąłem.
Poza tym? Jak pan widzi, doktorze — przesunął ręką po mapie — nie ma tu nic
więcej. Pustynia, rzeczki o nie ustalonym biegu i góry.
—

Jedziemy do Grand Canyon — zadecydował Karol.

Była to długa i żmudna wędrówka. Żmudna przez swą
monotonię, bo nie trafiliśmy na żadne przeszkody. Po kilku dniach ujrzeliśmy
zbiorowisko szałasów, za nimi budy sklecone z heblowanych desek, a na koniec
jako tako wyglądające domki, ustawione wzdłuż drogi. To było Grand Canyon.
Typowe miasteczko osadników, ale znacznie gorzej przedstawiające się niż
Rainy Valley. Jechaliśmy powoli, rozglądając się bacznie dokoła. Nieliczni
przechodnie nie zwracali na nas uwagi. Za to Piotr Carr przyglądał się badawczo
każdemu napotkanemu. Pewnie liczył, iż rozpozna Adamsa. Nic z tego! Wreszcie
zatrzymaliśmy wierzchowce przed długą werandą, nad którą wisiał szyld: deska
pomalowana jaskrawymi farbami, przecięta poprzeczną błękitną wstęgą,
prawdopodobnie mającą wyobrażać rzekę Colorado, ponieważ umieszczony nad
tym wszystkim napis informował: “Gospoda Colorado". Wszystkie chyba
gospody nowo powstałych miasteczek i osad, jak Ameryka-długa i szeroka,
budowane są w ten sam sposób. Tak więc “Gospoda Colorado" nie różniła się na
pierwszy rzut oka niczym od “Arizonac" w Rainy Valley i od tysiąca innych
rozsianych na Dalekim Zachodzie. Może była nieco mniejsza i nieco młodsza. Na
świeżych belkach kropliła się jeszcze żywica, a drzewo rozgrzane słońcem
przyjemnie pachniało. Z wnętrza budynku wybiegł jakiś chłopak. Powierzyliśmy
mu pieczę nad końmi, a sami wkroczyli do środka. Pusto tu było i chłodno. Ławy,
stoły i "zaledwie dwie osoby na sali: mężczyzna za ladą bufetu i wyrostek
siedzący przy najdalszym ze stołów. Zwróciłem nań uwagę. Początkowo tylko
dlatego, iż był jedynym klientem gospody. Oceniłem na oko, iż mógł mieć co
najwyżej szesnaście-siedemnaście lat. Cóż tu robił? Samotni chłopcy w tych
stronach nie odwiedzają saloonów w pojedynkę. Raczej obracają się w
towarzystwie rówieśników.
—

Zajmijmy tamten stół — powiedziałem.

To rzekłszy skierowałem się w najbliższe sąsiedztwo chłopaka. Bez słowa ruszyli
za mną. Po chwili zjawił się gospodarz lokalu. Zamówiliśmy piwo i jakieś zimne
mięso. Usiadłem za stołem w ten sposób, by móc swobodnie obserwować
naszego sąsiada. Był ubrany w sposób zwracający uwagę w tych okolicach, gdzie
świeży strój świadczy raczej ujemnie o charakterze jego posiadacza. Nie wiem,
dlaczego, ale na Zachodzie (na Dzikim Zachodzie) brudne ubranie budzi
właśnie... szacunek. Chłopiec nosił czystą jasnobrązową koszulę, na niej —
kamizelkę perłowego koloru, wyszywaną kolorowymi wzorami, i spodnie z
jelonkowej skóry, ozdobione frędzlami wzdłuż szwów. Całości dopełniał szeroki

pas z futerałami, z których sterczały dwie czarne kolby rewolwerów. Dowód
chyba dziecinnej fanfaronady.
Co mu się tak przyglądasz? — mruknął Karol. — Spotkałeś go już kiedy?
Nigdy. Zainteresował mnie wiek i ubiór, a przede wszystkim twarz. Przyjrzyj się.
Ma nieco skośne czy i lekko wystające kości policzkowe, a włosy czarne jak
węgiel.
A jednak nie jest to czerwonoskóry.
Kogoś mi przypomina, ale kogo... ani rusz nie mogę sobie przypomnieć.
Coś ci się wydaje. Przestań na niego patrzyć. Chłopak już to zauważył.
Dałem więc spokój dalszym obserwacjom. Z jedzeniem uporaliśmy się szybko.
Należało teraz rozejrzeć się po osadzie, a przede wszystkim zamówić nocleg. Jak
na złość, gospodarz gdzieś zniknął.
—

Moglibyśmy podzielić się rolami — odezwał się Piotr.

— Wiecie dobrze, że w tych stronach każdy lokal to miejsce publicznych spotkań.
Zwłaszcza wieczorami. Lepiej wiec tutaj posiedzieć. Wystarczy, jak ja udam się
na krótką przechadzkę i spenetruję, co się da.
Przystaliśmy na ten projekt. Carr wyszedł. Wreszcie odnalazł się właściciel
“Colorado". Zarezerwowaliśmy u niego trzyosobowy, a raczej trzyłóżkowy pokój
na pięterku, poszli zobaczyć, gdzie umieszczono konie, przenieśli siodła ze stajni,
a potem wróciliśmy do sali. Nadal było tu pusto i nadal za stołem tkwił ów
chłopak o skośnych oczach. Przez długi czas nic się nie działo i daremnie
czekaliśmy na przybycie kogokolwiek z mieszkańców Grand Canyon. Zacząłem
przypuszczać, iż jest to osiedle samych abstynentów stroniących nawet od
kufelka piwa. Na koniec jednak zatupotały czyjeś buty na deskach werandy.
Spojrzałem w stronę drzwi myśląc, że to Piotr wraca. Omyliłem się. Człowiek,
który wszedł na salę, skierował się natychmiast ku szynkwasowi. Krok miał
niepewny, lekko kołyszący. Czyżby w Grand Canyon istniały jeszcze inne
gospody? Facet byl przecież pijany. Jeżeli tak — to trafiliśmy bardzo
niefortunnie, bo widać do najmniej odwiedzanej.
Zmrok wtargnął już do wnętrza budynku, gospodarz pozapalał wielkie naftowe
lampy, zwisające z powały na długich prętach. Kiedy ostatnia z nich rozbłysła
żółtym blaskiem, usłyszałem powolne człapanie czyichś stóp. Odwróciłem się.
To ten samotny gość zmierzał w naszą stronę. Teraz widziałem wyraźnie, jak się
zataczał. Szedł ku nam, ale w ostatniej chwili ominął nasz stół. Podszedł do
sąsiedniego. Obserwowałem go. Ciężko oparł się o blat i wpatrzył w chłopaka.
Kilka sekund trwało milczenie, aż wreszcie usłyszeliśmy chrapliwy, bełkocący
głos:
Czego tu szukasz?
A w odpowiedzi:
Nie znam pana. Pan się pomylił.
Nie, ty czerwona mordo! Wynoś się!
Porwałem się z ławy. Karol był szybszy. Przyskoczył do pijaka.
—

O co chodzi?

Jego pytanie zostało jednak zupełnie opacznie zrozumiane. Zaczepiony zamrugał
oczami, spojrzał na nas, jak gdyby dopiero teraz spostrzegł.
—

Widzicie, dżentelmeni? Taka czerwona skóra ośmiela się przychodzić do

lokalu dla białych!
Indianin? — zapytałem.
Na pewno. Wystarczy spojrzeć.
Znacie go?
-

Nie utrzymuję takich znajomości. No, zwrócił się do chłopca — wynosisz

się, czy mam cię wyrzucić!
-

Mam takie samo prawo tu przebywać, jak pan.

Głos mu nieco zadrżał, ale na twarzy nie dostrzegłem ani cienia strachu.
-

Chwileczkę — wtrąciłem się - ten chłopiec nikomu nie przeszkadza. Po co

się go czepiać?
—

Ja się czepiam?!

-

Czepiacie się — powiedział Karol a ja nie lubię krzyków.

Pijak aż się zatrząsł z oburzenia.
Co takiego?! Kto nie lubi krzyków?! — wrzasnął. — Ja jestem u siebie, a wy...
przybłędy jakieś! Dam sobie radę bez was.
Chwycił chłopca za ramię, a drugą ręką zamierzył się nań. Ale w tej samej
sekundzie Karol podbił mu zaciśniętą pięść, i to tak energicznie, iż pijany zwalił
się na deski. Pewnie dobrze ważył, bo z podłogi wionęła chmurka kurzu. Nagły
upadek musiał go oszołomić. Leżał bez ruchu. Od bufetu przybiegł przerażony
gospodarz.
Panowie! Co robicie? W moim lokalu? Ja zaraz tego chłopca wyprowadzę.
Cicho, ty barani kotlecie! — huknął od strony drzwi jakiś nowy głos.
—

Dżentelmeni! Moje uznanie. Widziałem wszystko. Tak samo bym postąpił.

Podszedł ku nam. Wysoki i chudy jak tyczka. Pijak dźwignął się i siadł. Ujrzałem,
jak jego prawa dłoń zacisnęła się na kolbie rewolweru.
—

Zostaw to! I wynoś się. Natychmiast! Ty beko wódki!

Wszyscy mamy ciebie dosyć i twoich awantur. Zmykaj!
Dłoń natychmiast opadła. Wstał z trudem, zatoczył się, a potem, nie rzekłszy ani
słowa, wolno wyszedł z sali. Odetchnąłem.
—

Wybaczcie, panowie — odezwał się nieznajomy — to awanturnik. Pijak i

tchórz jednocześnie. Siadajmy, i ty, chłopcze, chodź tu do nas. — A do oberżysty,
który tkwił ciągle w tym samym miejscu, osłupiały i milczący: — Piwa dla
wszystkich, byle szybko!
Opadł na ławę, a my poszliśmy za jego przykładem. Przyjrzałem mu się
dokładnie. Był chudy, jak już powiedziałem, o twarzy pociągłej, spalonej
słońcem, o niebieskich oczach i bujnej, jasnej czuprynie.
Pan tu stale mieszka? zagaił Karol.
Od czasu do czasu. W każdym razie wystarczająco długo, aby poznać Grand
Canyon z przyległościami i jego mieszkańców. Wasze zdrowie!
Stuknął się z nami kuflem, przyłożył go do ust i odstawił prawie próżny.

Gorąco dziś — powiedział jakby na usprawiedliwienie — a jak gorąco, nie
umiem pić wolno.
I nie boli pana gardło? — zainteresowałem się fachowo.
Nigdy, taką już mam naturę. A pan może lekarz?
Zgadł pan.
Do licha! Grand Canyon zaczyna się zamieniać w miasto. Chyba nigdy jeszcze
nie stąpała tu noga lekarza.
O, nie mam zamiaru tutaj praktykować. Jesteśmy przejazdem.
- Do Supai?
To zależy — odezwał się KaroT.
Zależy? Nie będę pytał. Nie moja to sprawa. Może jeszcze piwa? Nie? A ty,
chłopcze? Masz dosyć? Słusznie. Zbyt wiele piwa szkodzi na żołądek i na głowę.
Przybyliśmy tutaj, żeby odnaleźć pewnego człowieka.
Nazywa się Adams. Jerzy Adams. Nie słyszał pan o nim? —zapytał Karol.
Zauważyłem, jak twarz nieznajomego spoważniała. Uśmiech znikł, rysy się
zaostrzyły; Popatrzał na nas uważnie.
To popularne nazwisko. Określcie go jakoś dokładniej.
Jerzy Adams mieszkał przez pewien czas w Rainy Valley, był nawet szeryfem.
Ach tak. I czegóż wy chcecie od Adamsa? Przybywacie z Rainy?
Nie, chociaż bawiliśmy tam przypadkiem. A czego chcemy od Adamsa... to tylko
jemu możemy powiedzieć.
Słusznie. Przepraszam. Tak mi się wyrwało. A cóż w Rainy Valley słychać?
Nasze informacje nie są najświeższej daty — odparłem. — Ale od czasu wyjazdu
szeryfa chyba nic się tam niezmieniło. Mam wrażenie, że mieszkańcy Rainy
zupełnie go nie docenili.
Więc zna pan tę sprawę, doktorze?
Bardzo dobrze.
To dzielny człowiek, ten Adams — wtrącił Karol. —Słyszałem o nim wiele
dobrego.
Od mieszkańców?
— Nie, od zupełnie innych ludzi.

'

—

Ciekawe — mruknął i zamyślił się.

Skorzystałem z przerwy w rozmowie i zwróciłem się do drugiego z naszych
gości: — Możeś ty słyszał o Adamsie?
Spojrzał na mnie bystro, zawahał się sekundę, a potem odpowiedział:
—

Słyszeć, słyszałem, ale gdzie się on teraz obraca, nie mam pojęcia. Ja tu nie

mieszkam.
Przyjechałeś do kogo?
Tak i zaraz muszę wracać.
Na noc?
O, proszę pana, dla mnie to nie pierwszyzna.
W zestawieniu z wiekiem mówiącego zabrzmiało to tak zabawnie, że z trudem
opanowałem śmiech.

Bardzo dziękuję panom...
Ot, głupstwo, nie ma za co. Na naszym miejscu postąpiłbyś podobnie.
—

Nie zapomnę o tym, ale teraz muszę odejść.

Podniósł się, skinął nam głową zupełnie jak dorosły i szybko wyszedł.
Powiedliśmy za nim wzrokiem, dopóki nie zniknął za drzwiami.
—

Jakiś tajemniczy chłopak — stwierdziłem.

Spotykam go od czasu do czasu — dodał nieznajomy. — Przybywa nie wiadomo
skąd i odjeżdża nie wiadomo dokąd, ale nie moja to rzecz.
I nie nasza — zakończył sprawę Karol. — Natomiast Adams... to nasza.
Tak bardzo wam na nim zależy! Nie będę więc dłużej ukrywał, że znam Adamsa.
Ma on swoje zwyczaje.
Co takiego?
Nie lubi Rainy Valley, nie chce nic słyszeć o Rainy ani oglądać tamtejszych ludzi.
Jakże więc mogę wam wskazać, gdzie się znajduje. Obraziłby się na mnie
śmiertelnie.
Ależ... ależ nie jesteśmy mieszkańcami Rainy Valley —zaprotestowałem. — Nie
przybywamy w sprawie Rainy Valley.
Dajemy na to słowo — wtrącił się Karol.
Tak powiadacie? Hm... muszę rozważyć.
Okazuje się, że do Adamsa trudniej się dostać niż do prezydenta w Waszyngtonie
— zauważył mój towarzysz.
Bywa i tak. Wyglądacie na porządnych ludzi. Tylko tacy mogli stanąć w obronie
tego chłopca. A pan, doktorze, także wygląda inaczej niż ci lekarze, którzy
czasami pojawiają się tutaj.
Wierzę, że pan jest prawdziwym. Nie tak, jak ten rudzielec.

Rudzielec? — zainteresował się Karol. Spotkaliśmy w drodze kogoś

podobnego. Podawał się za lekarza. Nawet pokazywał swoje lekarstwa.
Rudy łeb, wygadany język, rudy zarost. Czy nie tak?
Kropka w kropkę jego portret — stwierdziłem.
Wyjechał stąd niedawno. Wszystko się zgadza. Podejrzany typ. Ale wracając do
Adamsa...
Przerwał, bo oto ujrzał, jak od strony drzwi zmierza w naszym kierunku Piotr
Carr. Podszedł do stołu, spojrzał na nas pytająco, a potem na nieznajomego.
Więc znaleźliście — stwierdził. — Jakim sposobem?
Co znaleźliśmy? — zapytał Karol.
Nie co, tylko kogo?
Kogo?
A to dobre! Przecież Adamsa.
Gdzie?
No, siedzi tu przy was, jeśli mnie wzrok nie myli.
Popatrzeliśmy po sobie.
—

Co się tak gapicie? Przecież to jest właśnie Adams, szeryf z Rainy Valley!

Bracia

Grupa jeźdźców posuwała się wolno przez rozległą płaszczyznę porosłą rzadką,
suchą trawą o barwie pociemniałego drewna. Tego ranka słońce wstało jakieś
zamglone, przesłonięte rudą chmurą. Potem zaczął dąć chłodny wiatr spadający z
przełęczy dalekich gór rysujących się na horyzoncie. Ten wiatr podnosił smugi
kurzu i ciskał nimi w plecy jadących. Widoczność malała w miarę upływu godzin,
aż rdzawy tuman przysłonił wszystko a wzrok nie sięgał dalej niż w promieniu
kilkunastu jardów. Drżąca kurtyna wirującego piasku rozciągała się od krańca po
kraniec widnokręgu.
Tak oto wyglądał ten dzień, w którym opuściliśmy Grand Canyon. A przecież
świt nie zapowiadał wcale takiej pogody. Jechaliśmy we czwórkę: Karol, Piotr
Carr, ja i Adams. Tak. Szeryf z Rainy Valley dał się namówić na wyprawę. Nie
bez wysiłków z naszej strony. Po przypadkowym “odkryciu" Piotra, kiedy Adams
nie mógł zapierać się dłużej swego nazwiska, opuściliśmy salę gospody. Zbyt
wiele już osób kręciło się tam, aby można było swobodnie i... bezpiecznie
rozmawiać. Udaliśmy się na piętro, do naszego pokoju. Tam właśnie odbyła się
decydująca narada.
Gdy Karol częściowo wyjawił nasze zamierzenia, szeryf zmartwił się.
— Znowu mam włazić w te sprawy? Nie, nie. Dosyć było kłopotu z Rainy Valley.
Nareszcie mam spokój i nie pragnę się go pozbywać. A w ogóle nie uważam
siebie za szeryfa. Mówmy o czym innym.
Z tego oświadczenia widać było, jak głęboko dotknęła go sprawa z Rainy. Nie
potrafił o niej zapomnieć.

Szeryfie — powiedziałem — pan nadal piastuje swą funkcję. Na wasze

miejsce nie wybrano dotąd nikogo innego. Brak kandydatów.

Nic dziwnego. Miasteczko ma już dostatecznie złą sławę, aby się dobijać o

tak wątpliwy zaszczyt.
Myślę, że nie to jest przyczyną. Po prostu mieszkańcy Rainy lękają się Hobbsa i
jego ludzi. Kto wie, czy nie żałują pańskiego odejścia.
I tak nie wrócę. Nie sposób być szeryfem wśród tchórzów, chyba żeby się
rozporządzało własnym wojskiem!
Zostawmy Rainy na boku — wtrącił się Karol. —
Nam chodzi przecież o to, co się dzieje w sporej części Arizony.
Napady — mruknął Adams. — Wasz towarzysz —skinął w stronę Piotra —
spotkał mnie na dość niebezpiecznej ścieżce. Mam nadzieję, że posłuchał mej
rady?
Piotr Carr przybrał smętną minę:
—

Niestety — westchnął — nie posłuchałem.

—

I ograbiono go ze wszystkiego — rzekłem. — Przy okazji napadu na

dyliżans. Nie tylko zresztą Piotr stał się ofiarą bandy.
Tu opowiedziałem o własnej przygodzie oraz o tajemniczej jaskini na pustkowiu.

Nie wiedziałem. Jest to już piąty czy szósty napad na dyliżans. Inne trudniej
zliczyć. Banda musi być diablo liczna.
To jeszcze nie wszystko — dodałem i wyjaśniłem przypuszczalne znaczenie
“srebrnych słońc".
Znak rozpoznawczy? Może być. Oni mają poza tym hasło. Tak przypuszczam.
Pan się z nim zetknął? Proszę sobie przypomnieć, jakie pańskie słowa
spowodowały, że ten napastnik z jaskini nagle zmienił swój do was stosunek?
Jakie słowa? Karolu, pomóż. Może coś zapamiętałeś?
—

Byłem wówczas na pół przytomny.

Ja również. Ale... czekajcie! Może to właśnie jest kluczem do zagadki. Teraz
przypominam sobie. Na postawione nam pytanie chciałem odpowiedzieć, że
słońce i pragnienie tak nas wyczerpały, ale zdołałem tylko wybełkotać słowo:
“słońce". To wystarczyło.
I nic więcej pan nie pamięta?
Nie...
Hm, niewiele. Ale wynika z tego, iż w haśle znajduje się wyraz “słońce".
A może sam ten wyraz jest hasłem?
Nie wierzę. W tym kraju wiecznej prawie pogody i upałów zbyt często używa się
słowa “słońce", aby ono samo mogło zostać wybrane na hasło. A co się tyczy
pańskiego wypadku w Rainy Valley, sądzę, iż pomógł pan jednemu z członków
bandy. Ten fakt musiał zostać natychmiast przekazany pod odpowiedni adres. W
konsekwencji zwrócono panu, doktorze, wszystkie zrabowane przedmioty. Tak to
wygląda na mój skromny rozum. Zgadzacie się z tym?
Przyznałem, iż nie sposób tego faktu logiczniej wytłumaczyć. Pokrywało się to
zresztą z opinią Karola.
I co teraz, szeryfie? — zagadnąłem.
Ciekawe. Zaczynam się coś niecoś zapalać.
Wobec tego podsyćmy ogień — odezwał się Karol
i teraz już szczegółowo opowiedział o tym, czego dokonaliśmy, podkreślając
udział w przedsięwzięciu wojowników Nawajów.
Czerwonoskórzy? — zdziwił się Adams. — Niebezpieczna sprawa. Oni byli
zawsze trochę zbyt gwałtowni, a wspomnienia walk z białymi nie są takie stare.
Co prawda Nawajowie należą raczej do spokojnych... Do licha, sam nie wiem, co
o tym sądzić.
O to, to — odezwał się Carr. — Jestem tego samego zdania. Indianom nie można
ufać.
Wobec tego dostarcz nam, Piotrze, innych ludzi — zaproponowałem. — Może
zwerbujesz tych “bohaterów" z Rainy?
Poskrobał się po głowie i nic nie rzekł.
—

Szeryfie — zwróciłem się z kolei do Adamsa przecież w sytuacji, w której

nawet pan się waha...

Nie zaprzeczam, nie zaprzeczam. Sedno w tym, że wy stąd wyjedziecie, a ja
zostanę, i jeśli banda nie będzie zlikwidowana, zlikwidują mnie. Komu to
potrzebne? Karol westchnął głęboko:
—

Widzę, że nie przekonamy szeryfa. Trudno, trzeba będzie szukać innych

sprzymierzeńców. Arizona jest wielka i w końcu przecież kogoś znajdziemy...
Przeciągnął się, aż mu w stawach zatrzeszczało, wstał.
—

Śpiący jestem. Już późno.

Przygnębił mnie taki obrót sprawy, ale nic nie powiedziałem.
Adams stał chwilę, jakby się nad czymś zastanawiał.
—

Czekajcie... Sam nie wiem, co mnie do tego ciągnie.

Niech to licho porwie! Jadę z wami.
Decyzja była nieoczekiwana. W pierwszej chwili sądziłem, że to tylko żarł. Ale
Adams mówił zupełnie serio. Po dwu godzinach, zdawałoby się, zupełnie
bezskutecznych namów.
Grand Canyon opuściliśmy nazajutrz, obierając trasę mającą nas najszybciej
doprowadzić w okolice jaskini, gdzie miał czekać Czarny Niedźwiedź.
Wiatr dął, ziarnka piasku trzeszczały w zębach, wpadały za kołnierz koszuli,
oślepiały. Konie zaczęły się płoszyć. Dwukrotnie poprzez mgiełkę kurzawy
ujrzałem zamazane kontury jakichś zwierząt przemykających chyłkiem.
Najprawdopodobniej — kojoty. Wreszcie kurzawa tak zgęstniała, iż zupełnie
straciliśmy orientację w terenie. Zeskoczyliśmy z wierzchowców i prowadząc je
za uzdy posuwaliśmy się noga za nogą. Gdyby można trafić chociaż na skałę
chroniącą przed naporem piaskowego huraganu!
Jak długo to może trwać?! — krzyknąłem wprost w ucho Adamsa.
Niekiedy dzień albo dwa! — odwrzasnął.
Ładna historia!
Bywały wypadki, że ginęły całe karawany osadnicze. Z braku wody!
Dziękuję, szeryfie! Bardzo mnie pan podniósł na duchu!
Nie wiem, czy zaśmiał się, czy coś jeszcze odpowiedział, bo wiatr zadął ze
zdwojoną mocą i zagłuszył wszystko. Przyspieszyłem kroku. Zrównałem się z
Karolem. Dopiero po chwili mnie dostrzegł.
—

Wytężaj oczy, Janie. Może dojrzysz jaką wyniosłość.

Musimy się gdzieś schronić.
Niestety, nic nie widziałem poza burą kurzawą. Tak minęło pół godziny i
wówczas zaprzestaliśmy dalszej wędrówki. Rozpakowaliśmy pledy, które wiatr
wydymał jak żagle, zarzuciliśmy je na plecy i głowy i tak opatuleni siedli
kręgiem, tyłem do wiatru. Konie poszły za naszym przykładem. Pokładły się
rzędem jeden obok drugiego.
Nie mogąc rozmawiać, począłem rozmyślać nad minionymi wypadkami.
Odtworzyłem w pamięci obraz mego przybycia do Arizony. Przypominałem
sobie na nowo drogę do Rainy Valley, puste miasteczko, gospodę “Arizonac",
nieznajomego z raną ręki, którą opatrywałem. Cóż ten ranny wówczas
powiedział? I nagle uświadomiłem sobie zupełnie dokładnie, jakby to wydarzyło

się przed chwilą. Powiedział: “Słońce Arizony". A co ja na to? Machinalnie
powtórzyłem: “Słońce Arizony" i dodałem coś na temat upału. Cóż dziwnego, że
wziął mnie za sprzymierzeńca, że zwrócono mi broń? “Słońce Arizony" musiało
być hasłem! Przecież pierwsze przeze mnie wypowiedziane słowo w jaskini:
“Słońce" zostało uznane za początek hasła! Ależ tak, na pewno! Dlatego właśnie
otrzymaliśmy wodę. Ale jakże liczna musiała być banda, jeśli zdarzać się mogły
tego rodzaju pomyłki? Więc “Słońce Arizony" było hasłem, a srebrny wizerunek
słońca — znakiem rozpoznawczym. Teraz nie miałem już żadnych wątpliwości.
Korciło mnie, aby podzielić się natychmiast swym odkryciem z towarzyszami.
Przeszkodził mi niespodziewany wypadek. Oto, gdy już nachylałem się ku
Karolowi, z kurzawy wiszącej wokół nas wynurzył się najpierw cień, a potem
wyraźniejszy zarys człowieka na koniu. Zawołałem ostrzegawczo i wstałem
chwytając za sztucer. Człowiek na koniu stał się widoczny dopiero na krok od
miejsca, w którym siedzieliśmy. Wszyscy się zerwali, ale natychmiast siedli z
powrotem. Głos bowiem, który dobiegł naszych uszu poprzez świst wiatru był
głosem chłopca z Grand Canyon. Poznał nas od razu:
Zabłądziliście?
Przy takiej pogodzie nie sposób jechać — odparł Karol. — Ale co ty tu robisz?
Pominął milczeniem pytanie.
—

Bierzcie konie i chodźcie za mną. Znam lepsze miejsce,

by przeczekać burzę. Tutaj was zasypie z kretesem.
Strząsnęliśmy z pledów grubą warstwę piachu, ujęli wierzchowce za uzdy i wolno
ruszyli za przewodnikiem, który zaiste spadł nam z nieba.
—

Doktorze — usłyszałem nad uchem —ja bym jemu tak nie ufał. Pan go

zna?
Piotr Carr wyraźnie się zaniepokoił. Nic dziwnego, nie był przecież świadkiem
naszego spotkania w gospodzie “Colorado". Wyjaśniłem mu, jak mogłem, całą
historię. Poczym... piasek zgrzytał mi w zębach przez dobrych kilka godzin.
Wędrowaliśmy zupełnie na oślep, ale chłopiec — wiedziony chyba jakimś
zadziwiającym instynktem — wiódł nas tak pewnie, jak gdyby znajdował się na
ulicy znajomego miasta. Po godzinie tej męczącej drogi dotarliśmy do
fantastycznie ukształtowanych skał. Tutaj podmuchy wiatru osłabły, ale za to
hałas, gwizdy i świsty stały się nie do zniesienia. Zbiliśmy się w gromadkę, aby
nie pogubić się w tym labiryncie. Niespodziewanie skręciliśmy w bok i przez
bramę, jaka otwarła się nagle między dwoma potężnymi blokami, weszliśmy w
zaciszną, półokrągłą dolinkę. Smutną dolinkę, bo bez jednej nawet rośliny, z
ziemią gliniastą i twardą jak klepisko stodoły. Wiatr tu już nie dął, przelatując
górą, i tylko drobiny piasku sypały się po kamienistych ścianach. Sądziłem, że się
zatrzymamy. Zdziwiło więc mnie, iż nasz przewodnik nie zwolnił kroku, ale
wiódł nas dalej, wprost na gładką skałę zamykającą z przeciwległej strony
niewielką przestrzeń. Nie mogłem zrozumieć, o co mu chodzi. Dopiero gdy
podeszliśmy na kilka stóp do stromizny, ujrzałem w samym kącie krzyżujących
się skał wąziutkie przejście, przez które zaledwie mógł przecisnąć się pojedynczy

jeździec. Kiedy nadeszła moja kolej i znalazłem się po drugiej stronie, aż
krzyknąłem ze zdumienia. Ujrzałem drugą dolinkę, ale jakże niepodobną do
poprzedniej! Prawdziwa oaza na pustkowiu. Jej zbocza porastał jałowcowy las,
środek zajmowało malutkie jeziorko o wodzie tak czystej, iż widać było
piaszczyste dno. Na brzegach rosły trzciny, a dalej rozciągała się szmaragdowa
łąka pełna kwiatów i wysokich traw.
Nadzwyczajne — powiedział Adams. — Od lat włóczyłem się w tych stronach,
ale czegoś podobnego nawet nie podejrzewałem. Jak to odkryłeś?
To nie ja, to mój brat — odparł chłopiec. — Mało kto zna to miejsce, poza paroma
wojownikami Nawajów.
Nawajów? — podchwyciłem. — Chłopcze, widzę, że masz szerokie znajomości!
Ja jestem tutejszy — powiedział. — Poznałem w Arizonie wielu ludzi.
Odpowiedź brzmiała wykrętnie, ale nie pytałem więcej.
—

Nawajowie nazywają tę dolinkę Zielonym Okiem —

poinformował jeszcze i zajął się rozkulbaczaniem swego konia. Przeszukaliśmy
jałowcowy las, by sprawdzić, czy jednak nie kryje się w jego gąszczu człowiek
lub zwierzę, ale spłoszyliśmy jedynie kilka zajęcy i parę ptaków. Zielone Oko
stanowiło zaiste wspaniałe miejsce odpoczynku. Skały otaczały je wysokim
murem. Spróbowałem wdrapać się po jednej z najmniej stromych, ale rychło
zrezygnowałem z zamiaru. Chłopiec obserwujący moje wysiłki oświadczył, iż
z zewnątrz jeszcze trudniej jest dotrzeć na kamienny grzbiet.
Dolinka stanowiła więc naturalną twierdzę, do której jedyna droga wiodła
poprzez przebytą przez nas cieśninę.
Zabraliśmy się do rozłożenia obozowiska. Adams z Karolem zaczęli rąbać
jałowiec na ognisko, Piotr stanął na straży przy wejściu, chłopak poszedł strzelać
do zajęcy, a ja napoiłem konie i ściągnąwszy z pleców koszulę, energicznie
spłukiwałem z siebie kurz przebytej drogi. Daremnie starałem się wypatrzyć
źródło zasilające stawek. Prawdopodobnie biło gdzieś z samego dna, i to dość
wolno, ponieważ jeziorko — jak można było wnioskować z zarośniętych
brzegów — ani nie przybierało, ani nie wysychało. Tak czy owak, Zielone Oko
stanowiło ratunek dla każdego człowieka nieopatrznie zabłąkanego w tych
stronach. Mogliśmy wreszcie odpocząć, mimo iż wiatr dął ze świstem, niosąc
tumany kurzu wysoko nad skalnymi graniami.
Polowanie na zające udało się. Chłopak przyniósł aż cztery sztuki. Wystarczyły
dla nas dwie. Z pozostałymi nie wiadomo było, co począć, do rana na pewno
poczną cuchnąć. Zwróciłem na to uwagę młodemu myśliwcowi, ale nie przejął
się oświadczając, iż zbyteczne zające można przecież wyrzucić w sąsiedniej
dolince, gdzie w dzień sępy, a w nocy kojoty dadzą sobie z nimi radę. Nie
podobała mi się taka odpowiedź. Już chciałem zauważyć, iż rozrzutność w
tępieniu zwierzyny stanowi jedną z ujemnych cech niektórych plemion
czerwonoskórych, znajdujących przyjemność w samym polowaniu dla
polowania, bez istotnych potrzeb, ale ugryzłem się w język. Do licha, ten chłopak
coś za bardzo przypominał Indianina!

Wystrugaliśmy dwa rożny i nad pachnącym płomieniem jałowcowych gałęzi
upiekli mięso. Dla zasiedziałego mieszczucha taka potrawa okazałaby się na
pewno kęsem trudnym do zgryzienia. Trudno było upiec ją w taki sposób, by
ogień równomiernie ogarniał zająca. Zawsze z którejś strony mięso było
przypalone, a z innej nie dopieczone. Ale spróbujcie wytrząść się na siodle, a
przede wszystkim nałykać się powietrza dalekich przestrzeni — a każda
potrawa smakować wam będzie jak najwyszukańsze danie sporządzone przez
najznakomitszego kucharza. Kto nie wierzy, niech sprawdzi!
W dolince spędziliśmy dwa dni i trzy noce. Usiłowałem przez ten czas bliżej
zapoznać się z chłopcem, ale próby te nie dały większych rezultatów. Poza porą
posiłków chłopak trzymał się z dala od nas. To czyścił lub poił konie, to znów
reperował uprząż, to szedł na zające. Pod koniec naszego pobytu zapytałem go
wprost, jak się nazywa i skąd pochodzi. Odparł, że mogę go nazywać Dawidem,
ale poprosił o niezadawanie pytań na temat jego prywatnego życia, jeśli nie chcę
usłyszeć kłamstwa. Umilkłem i nawet nie wspomniałem o tej rozmowie
towarzyszom.
Nocą spadł rzęsisty deszcz — rzadkość w tych stronach — ale nazajutrz słońce
wstało na czystym niebie, wiatr ustał, więc ruszyliśmy w drogę. Dawid
doprowadził nas do szlaku przerwanej wędrówki, pożegnał się pospiesznie i
szybko ruszył wprost na północ. Zgodnie uznaliśmy naszego wybawcę za osobę
wielce tajemniczą.
—

Może to jakiś szpieg tych bandziorów i teraz pognał uprzedzić

wspólników? — wyraził przypuszczenie Piotr.
Karol wstrzymał konia usłyszawszy te słowa, ale zanim zdołał cokolwiek
odpowiedzieć, uprzedził go Adams.
—

Znam się troszkę na ludziach. Takim posądzeniem krzywdzi się chłopca.

W gorącej wodzie jesteś pan kąpany.
Nie, nie. Idę o zakład, że chłopak nie ma nic wspólnego ani z bandą, ani z żadnym
innym szachrajstwem.
Przytaknąłem skwapliwie, ale Carr pokręcił tylko głową. Nie chciał się z nami
sprzeczać, widać jednak było, iż nie został przekonany. Przez cały czas naszej
jazdy rozglądał się podejrzliwie dokoła. Byłem pewien, że gdybyśmy teraz
natknęli się na bandytów, Carr natychmiast uznałby to za fakt obciążający
Dawida. Na szczęście, nic podobnego nam się nie przytrafiło. Bez specjalnych
trudności odnaleźliśmy oddział Czarnego Niedźwiedzia. Powitał nas, jak zwykle,
bez zbędnych słów i przemówień.
Czy to jest szeryf z Rainy Valley? — zapytał spoglądając na Adamsa.
potwierdziliśmy.

Więc moi biali bracia nie zmarnowali czasu. Howgh!

Usiedliśmy wokół ogniska, a Karol opowiedział zwięźle o naszej wędrówce, nie
pomijając faktu spotkania tajemniczego chłopca. Wydało mi się, że Czarny
Niedźwiedź ze specjalną uwagą słuchał tego fragmentu relacji, choć nie

zrobił na ten temat żadnej uwagi. Z kolei dowiedzieliśmy się, co zaszło podczas
naszej nieobecności. W dwa dni po odjeździe przybyło tu dwu jeźdźców, a w
dzień później — trzeci. Cała trójka została ujęta i odstawiona pod dobrą
strażą do pueblo Nawajów. Schwytani wypierali się wszelkiego udziału w
napadach.
— A może to są naprawdę niewinni ludzie? — wtrąciłem. Zamiast odpowiedzi
Czarny Niedźwiedź sięgnął za pas i wydobył trzy okrągłe blaszki —stylizowane
srebrne słońca.
Należało ruszać do puebla, ale że dzień się kończył, postanowiliśmy — ku mej
skrytej radości — pozostać jeszcze na noc. Czułem się rzeczywiście bardzo
zmęczony Ale jak to niekiedy bywa, gdy zapadła ciemność i mogłem wreszcie
spokojnie i bezpiecznie (pod strażą licznych wart indiańskich!) ułożyć się do
spoczynku, chęć snu nagle mnie odbiegła. Przewracałem się z boku na bok,
spoglądałem w rozgwieżdżone niebo i zazdrościłem towarzyszom owiniętym w
koce po czubki nosów, nieruchomo leżącym przy wygasającym ogniu.
Przeciągnąłem się, wstałem, opatuliłem derką, bo noc czyniła się coraz
chłodniejsza, i ruszyłem przejść się kawałek.
Było cicho i moje buty tak głośno skrzypiały po piasku, jak gdyby sporządzono je
z twardego żelaza, a nie z miękkiej skóry. Wszyscy już drzemali poza
wartownikami. Dlatego zaskoczyła mnie czarna postać, która wyszła nagle z
mroku rzucanego przez skałę. W pierwszej chwili sięgnąłem po broń, ale
natychmiast uspokoił mnie znajomy głos:
-Mój biały brat jeszcze nie śpi?
Sen mnie odleciał.
Siądźmy tu w cieniu. Noc jest jasna i widać wszystko daleko.
Nie wiem, co miał na myśli Czarny Niedźwiedź — on to był bowiem — może
przemawiała przezeń wrodzona ostrożność? Poszedłem za jego radą.
Dłuższą chwilę milczeliśmy obaj, aż w końcu Indianin odezwał się:
—

Co mój biały brat sądzi o chłopcu?

Pytanie padło nieoczekiwanie. W pierwszej sekundzie nie pojąłem, o co chodzi.
A gdy zrozumiałem, zdziwiłem się jeszcze bardziej. Skąd to nagłe
zainteresowanie wodza Nawajów nieznanym chłopakiem? Odparłem
wymijająco, iż chłopiec bardzo mi się podobał (co było zgodne z prawdą), że cała
nasza trójka zawdzięcza mu ratunek podczas piaskowej burzy. Kto wie, może
nawet życie.
Usłyszałem, jak Czarny Niedźwiedź odetchnął głęboko, a potem powiedział
przyciszonym głosem:
—

To syn mego ojca...

Takie określenie w ustach Indianina oznaczało, iż chłopiec jest jego bratem! Była
to dla mnie zaskakująca wiadomość, ale następne słowa okazały się nie mniej
zaskakujące.

Mój biały brat jest lekarzem. Chciałbym, aby syn mego ojca również został
lekarzem. Wielcy i mądrzy są czarownicy plemienia Nawajów, ale nie zawsze
potrafią uleczyć czerwonego wojownika. Howgh!
Czy syn twego ojca jest również synem twojej matki? — zapytałem chcąc
sprawdzić, czy mam do czynienia z przyrodnimi, czy z rodzonymi braćmi.
Tak — odparł.
Teraz zrozumiałem, kogo przypominał mi chłopak: Czarnego Niedźwiedzia!
Czyżby więc Czarny Niedźwiedź nie był Indianinem? Nieoczekiwane odkrycie,
chociaż przez cały czas, jakby podświadomie, podejrzewałem go o to.
Wódz, jak gdyby dopowiadając moim myślom, wyjaśnił:
— Matka nasza była córką Indianina, a ojciec białym człowiekiem. Czy to nie
dziwi mego białego brata?
Niezbadane są ścieżki ludzkiego życia — odparłem ukrywszy zdziwienie.
Wiedziałem, iż niektórzy z osadników traktowali zdarzające się fakty podobnego
rodzaju jako renegactwo, jako wyparcie się własnej narodowości. Ja tak przecież
nigdy nie sądziłem. To, że Czarny Niedźwiedź wybrał życie wśród rodaków swej
matki, na pewno mu w niczym nie ubliżało. Cóż jednak skłoniło go do takiego
kroku? Nie przypuszczałem, że jeszcze tej nocy mi to wyjaśni. Indianie nie są
skorzy do zwierzeń, ale Czarny Niedźwiedź był przecież tylko półkrwi
Indianinem. Może ten fakt właśnie i chęć zwierzeń — wrodzona ludziom o
jasnym kolorze skóry — skłoniła go do powiedzenia wszystkiego?
Ojciec Czarnego Niedźwiedzia przybył z Europy, z kraju, który wsławił się
bohaterskimi walkami o wolność własną i innych narodów. Jego dwaj wielcy
synowie, Kościuszko i Pułaski, brali przecież udział w walce o niepodległość
Stanów. Ojciec wodza wyemigrował na nowy ląd wkrótce po upadku wielkiego
powstania jego narodu przeciw ciemięzcom *. Przywędrował w licznej
gromadzie towarzyszy broni, którzy jednak szybko rozproszyli się po terenach
wschodnich stanów. Był z zawodu rusznikarzem i rychło znalazł pracę w Nowym
Jorku. Kiedy jednak na Dziki Zachód popłynęła fala osadnicza, sam postanowił
spróbować szczęścia: został traperem. Wiodło mu się nieźle aż do chwili, w której
— zaskoczony przez szarego niedźwiedzia Gór Skalistych — ledwie z życiem i
wieloma ranami wyszedł z niebezpiecznej przygody. Że jednak nie przeniósł się
do krainy “wiecznych łowów", zawdzięczał tylko Nawajom.
Wielki wódz tego plemienia, dziś już starzec, Pierzasta Strzała, znalazł
przypadkiem nieszczęśnika i zaopiekował się nim. Przewieziony do jednej z
wiosek, wkrótce powrócił do

Najprawdopodobniej chodzi tu o powstanie listopadowe.

zdrowia, ale życie wśród Indian tak mu przypadło do smaku, iż wśród nich
pozostał. Pojął za żonę córkę Pierzastej Strzały. W rok później narodził mu się
syn. Teraz biały traper począł zastanawiać się nad przyszłością rodziny. Doszedł
do wniosku, iż pobyt wśród Nawajów nie zapewni jego synowi dostatecznego
wykształcenia. Postanowił przenieść się na wschód, do jednego z większych
miast. Jak postanowił, tak uczynił.
Małą rodzinę odprowadził tak daleko, jak tylko mógł, sam Pierzasta Strzała z
oddziałem wojowników. Podróż upłynęła pomyślnie, a perspektywy na
przyszłość zapowiadały się jak najlepiej. Traper otrzymał od Indian szereg
cennych darów, między którymi woreczki ze złotym piaskiem grały nie byle jaką
rolę.
Po zamieszkaniu na stałe w Nowym Jorku ojciec Czarnego Niedźwiedzia założył
własny warsztat rusznikarski. Powodziło mu się znakomicie. Po kilku latach syna
umieścił w szkole początkowej, marząc już o wyższych studiach dla jedynaka. W
tym czasie urodziło się drugie dziecko, również syn. Ale poczęło się coś psuć w
życiowej sytuacji emigranta. Nie, żeby mniej zarabiał. Wprost przeciwnie.
Zapotrzebowanie na palną broń wzrastało, a pewne usprawnienia, których
dokonał zdolny rusznikarz, zjednały mu rozgłos. Dobrej broni żądali prawie
wszyscy, więc warsztat rusznikarski rozwijał się, ale żona rusznikarza nie mogła
już pokazywać się na ulicach miasta, żeby nie słyszeć obelżywych wyzwisk pod
swym adresem. Starszy syn stawał się coraz bardziej podobny do matki i to stało
się przyczyną nowych przykrości. W końcu miarka się przebrała. Rusznikarz
sprzedał warsztat, kupił wóz, konie i wraz z całą karawaną podobnych mu
straceńców ruszył na zachód, aby tam rozpocząć nowe życie. Nie sądzone jednak
było mu dotrzeć do celu. Mała karawana wozów została napadnięta gdzieś u
granic Arizony. Banda białych rabusiów wymordowała kilkanaście osób, a część
uprowadziła. Polegli, broniąc się do ostatka, oboje rodzice Czarnego
Niedźwiedzia.
Wśród ludzkich zwłok, padłych koni, porozbijanych wozów ostał się sam, ranny i
z małym bratem. I tak, jak niegdyś ojciec, teraz on ocalony został przez
nawajskich zwiadowców. Obu chłopców sprowadzono do obozu. Starszy został
rozpoznany i wraz z bratem przyjęty do grona indiańskiej społeczności.
Którejś wiosny starszy brat napotkał na swej drodze czarnego niedźwiedzia.
Strzelił, ale chybił. Na powtórne nabicie fuzji nie starczyło już czasu. Wtedy
wyciągnął zza pasa nóż i pokonał napastnika. Ale w sekundę później wyskoczył
nań drugi, jeszcze potężniejszy niedźwiedź. I tego pokonał młody wojownik. Na
pamiątkę zdarzenia nadano mu imię Czarnego Niedźwiedzia. W kilka lat później
wybrany został do rady wodzów plemiennych i stał się zaufanym człowiekiem
Pierzastej Strzały. Nauczył Nawajów obchodzić się z palną bronią, walczył z
handlem wymiennym, zakazał sprzedawania skór za “wodę ognistą" i nic
niewarte świecidełka. Zjednało mu to powszechny szacunek.
A młodszy brat?

Czarny Niedźwiedź doszedł do tego samego wniosku, co niegdyś jego ojciec.
Uznał, iż Dawid powinien uczyć się w mieście. Znalazł rodzinę, u której umieścił
malca. Dawid przez zimę chodził do szkoły, wiosną i latem przebywał u brata,
uganiając się po bezludnych obszarach Arizony.
Oto, czego dowiedziałem się od Czarnego Niedźwiedzia podczas nocy spędzonej
na pustkowiu. Nie pytałem go ani o prawdziwe imię, ani o “białe" nazwisko. Nie
było to przecież ważne.

Kręte tropy

Do pueblo Nawajów zawitaliśmy późnym popołudniem, kiedy nawajscy pasterze
pędzili do wodopoju stada jasnych jak śnieg owiec. Plemię już od dawna
zajmowało się hodowlą, a wełna stała się surowcem nie tylko do produkcji
własnej odzieży, ale i do wyrobu barwnych tkanin nabywanych bardzo chętnie
przez białych. Prawie natychmiast przyjął nas Pierzasta Strzała i wysłuchał relacji
Czarnego Niedźwiedzia. Nic z niej nie zrozumiałem, jako że w czasie pobytu w
Arizonie nauczyłem się zaledwie paru słów w nawajskim języku. Karol
przetłumaczył mi jednak wszystko. Chodziło o konieczność pozostawienia nadal
oddziału Indian w pobliżu odkrytej przez nas jaskini. Mogło się bowiem zdarzyć,
że inni, nieświadomi sytuacji członkowie “Słońca Arizony" będą szukać
schronienia na pustyni. Wyłapując ich, można by jeśli nie całkowicie
zlikwidować, to przynajmniej poważnie uszczuplić liczebność bandy. Adamsowi
bardzo spodobał się ten projekt. Nazwał go “pułapką na myszy". Czy jednak
najwyższy wódz Nawajów zechce go zaakceptować? Miałem wątpliwości, bo
przecież Indianie angażowali się w ten sposób w akcję wykraczającą daleko poza
obronę własnego terytorium i własnego mienia. Okazało się jednak, iż Pierzasta
Strzała darzy pełnym zaufaniem swego wnuka (Czarny Niedźwiedź był przecież
synem jego córki!) i nie kazał odwoływać wojowników. Na zakończenie —
pragnąc być zrozumianym przez wszystkich oświadczył łamaną angielszczyzną,
iż ceni sobie pobyt w pueblo dzielnych bladych twarzy, braci czerwonych
mężów. Po tym grzecznościowym stwierdzeniu odszedł wspierając się na
ramieniu młodego wojownika.
Dalszy ciąg narady odbyliśmy w ściślejszym gronie. Zgodnie z propozycją
Karola postanowiono przyjrzeć się schwytanym członkom “Słońca Arizony". Jak
już wspomniałem, było ich trzech. Zgodnie z rozkazem Czarnego Niedźwiedzia
więźniowie trzymani byli każdy z osobna. W ten sposób uniemożliwiono wszelką
próbę wzajemnego porozumiewania się.
Jeszcze przed zachodem słońca udaliśmy się małą grupką na najwyższe “piętro"
osady. Tam właśnie trzymano schwytanych. Jeden z nich leżał związany, ale dość
wygodnie,, na stosie skór, w nawajskim domku. Jak się dowiedziałem,
zdejmowano mu pęta tylko na czas posiłków, które regularnie otrzymywał. Nie
miał więc powodów do narzekania na złe traktowanie. Gdy ujrzał nas, białych, i
do tego uzbrojonych, -i więc nie więźniów, natychmiast się rozgadał.
Panowie, ratujcie! Te czerwone diabły szykują mi pal. Złapali mnie podstępnie i
więżą. Nie wiem, za co. Nie zostawicie mnie przecież tutaj!
Wodził niespokojnym wzrokiem po. naszych postaciach. Mimo proszącego tonu
nie mógł wzbudzić w nas współczucia. Ileż niewinnych ofiar musiało paść z ręki
tego człowieka i jego wspólników?
Milczałem. Przemówił za nas wszystkich Karol.

Nie martw się, nic ci tutaj nie grozi. Ani śmierć przy palu, ani kula. Żaden z
czerwonoskórych nie podniesie na ciebie ręki, jeśli nie będziesz próbował
ucieczki.
Każcie zdjąć rzemienie.
—

Co to, to nie. Staniesz przed sądem.

Ujrzałem jak pobladł.
- Przed jakim sądem?! — wykrzyknął. — Może przed wami? Kim wy jesteście?
Wówczas wystąpił Adams i pokazując gwiazdę szeryfa, którą sobie przypiął do
bluzy, zapytał:
—

Znasz to?

Więzień stropił się.
Szeryf? — wyjąkał. — O co jestem oskarżony?

O zbójeckie napady, o rabowanie dyliżansów, o kradzież koni. Wiesz, jak

się za takie sprawki tu na Zachodzie karze. Można by do ciebie zastosować prawo
Lyncha *, ale staniesz przed normalnym sądem. Będziesz odwieziony do
fortu Huachuca. Tam się już tobą zajmą.
Jestem niewinny. Nic nie wiem o żadnej bandzie.

To już jest oczywiste kłamstwo — wtrącił Karol.

Kto przebywa w Arizonie, ten dobrze wie, co się tu wyrabia, chyba że byłby
głuchy i ślepy. Sam brałeś udział w napadach. Gdybyś się zastanowił nad swym
położeniem, nie byłbyś taki twardy.
Nie wiem, nie rozumiem... Czego chcecie ode mnie?
Pomocy w wytropieniu morderców. To jedyna twoja szansa.
Tego się po mnie nie spodziewajcie. Nic nie wiem o żadnych mordercach. Sąd
weźmie to pod uwagę.
Mówił głosem coraz spokojniejszym. Na pewno wiadomość, iż zostanie
przewieziony do Huachuca i że nie czeka go śmierć przy “palu męczarni" tak go
pokrzepiła na duchu. Droga do Huachuca jest daleka, wiedzie przez kraj prawie
nie zamieszkany — ileż możliwości ucieczki lub odbicia przez towarzyszy ze
“Słońca Arizony"?
Dalszą rozmowę uznaliśmy za bezcelową. Wizyta u drugiego ze schwytanych
również nic nam nie dała. Od odwiedzin trzeciego jeńca powstrzymał nas Karol.
Dlaczego? — zdziwiłem się.
To na nic. Oni nie chcą gadać. Czy ze strachu przed wspólnikami, czy z obawy
przed nami... nie wiem. Mam w zanadrzu lepszy pomysł, a dalsze rozmowy
wszystko by

Prawo Lyncha stosowane na Dzikim Zachodzie polegało na tym, k przestępcę schwytanego na
gorącym uczynku sądzono natychmiast w obecności poszkodowanego i świadków. Sędziów
wybierano spośród obecnych. Jedynym wyrokiem mogła być kara śmierci lub uwolnienie.

popsuły. Chodźmy gdzieś na bok, wytłumaczę, do czego zmierzam.
Wróciliśmy do chatki i tu mój przyjaciel wyjawił swój plan. Oświadczył, iż
należy ułatwić dwóm spośród trzech schwytanych rozmowę na osobności. W tym
celu proponował, aby następnego ranka wyprowadzić ich na dwór i przywiązać
do drzew na dnie kanionu. Straż indiańską umieści się tak, aby więźniom wydało
się, że mogą swobodnie rozmawiać. Jeden z nas podkradnie się i podsłucha
rozmowę. Być może, iż w ten sposób dowiemy się interesujących szczegółów.
Piotr Carr zapytał, dlaczego nie urządzić spotkania całej trójki.
Dlatego — wyjaśnił Karol — iż ci dwaj, których mam na myśli, zostali ujęci
razem, a więc znają się. Trzeci przybył do jaskini sam. Jeśli banda jest tak liczna,
że musi używać porozumiewawczych haseł i znaków rozpoznawczych, zdarzyć
się może, iż będzie dla nich kimś zupełnie obcym. To im zamknie usta. A poza
tym nie chcę, by trzeci jeniec dowiedział się od tamtych o naszym tu pobycie.
Przypuszcza przecież, że go schwytali czerwonoskórzy z własnej inicjatywy.
Liczę się również z tym, że może niewiele skorzystamy z podsłuchanej rozmowy.
Wówczas przedstawię wam jeszcze jeden plan, a jego realizacja wiąże się właśnie
z osobą trzeciego jeńca.
Niech i tak będzie — mruknąłem niezupełnie przekonany. — Kto ma
podsłuchiwać? Chyba ty, Karolu, i szeryf?
Myślę, że dwie osoby wystarczą. Gdzie jest jakieś odpowiednie miejsce? —
zwrócił się do Czarnego Niedźwiedzia.
Na dnie kanionu, tuż przy wodzie rosną dwa drzewa. Kiedy się stanie między
nimi i wyciągnie ręce, można dotknąć obu pni.
To by się nadawało — zauważył Adams.
—

Trzeba sprawdzić — zdecydował Karol.

Uczyniliśmy to natychmiast. Na dnie kanionu rosły dwa samotne klony.
Rzadkość w tych stronach. Gorący i suchy klimat nie sprzyja wegetacji takich
drzew. Karol legł za pobliskim krzakiem i poprosił mnie, abym stanął przy
jednym pniu, a Piotr Carr przy drugim. Poczęliśmy rozmawiać szeptem. Okazało
się, iż cała trójka wzajemnie się słyszy. Miejsce było doskonale wybrane. Więc
nawet nie czekaliśmy ranka, ale jeszcze tego samego dnia postanowiliśmy
przeprowadzić doświadczenie.
Sprowadzono więźniów i przywiązano ich do drzew. Zapadał wieczór, w
wąwozie panował półmrok. Dwa posterunki indiańskie stanęły w sporej
odległości. Zdecydowaliśmy ostatecznie, że nie szeryf, tylko ja z Karolem
pójdziemy na podsłuch. Mile to połechtało moją ambicję. Nie wiedziałem
wówczas, iż był to chytry wybieg Karola.
Podczołgaliśmy się jak najbliżej klonów i ukryliśmy w trawie. Nadstawiłem uszu.
Przez kilka minut panowała niczym nie zamącona cisza. Zaczynałem
podejrzewać, że jeńcy zdążyli się porozumieć wcześniej. Leżałem jednak
nieruchomo, postanawiając we wszystkim naśladować Karola. A ten nawet nie
drgnął. Cierpliwość została wynagrodzona. Uszu moich dobiegł bardzo cichy, a
przecież zupełnie wyraźny szept:

—Jack, słyszysz?
Człowiek nazwany Jackiem odwrócił głowę:
—Nikt nie podsłuchuje? — zapytał.
—Na pewno nie. Czerwone małpy stoją zbyt daleko.
—Po co nas tu przywiedli?
—Nie wiem, może chcą, żebyśmy się przewietrzyli.
—Nie gadaj głupstw! Żeby nie te białe draby, które ze mną gadały i obiecywały
podróż do Huachuca, myślałbym, że szykują nam pal. Widziałeś tych białych?
—Tak.
—Kto to jest?
—Jeden z nich to szeryf. I mnie się za takiego podawał. Bzdura. Co by tu szeryf
miał do roboty? To jakieś cwaniaki, ale o co im chodzi? Ani rusz nie mogę
odgadnąć.
—A jednak to szeryf, powiadam ci. Bili. Jego twarz wydała mi się znajoma, a
teraz już wiem na pewno: był szeryfem w Rainy Valley.
—Ten, którego przegnali?
—Ten sam. Hobbs zadarł z Rainy i postanowił wykurzyć szeryfa. Udało mu się.
Ale przyjdzie czas, że my wykurzymy Hobbsa.
—Do diabła z Hobbsem i szeryfem. Co będzie z nami? Wygadałeś się z czym?
—Nie jestem wariat.
—To dobrze. Nic nam nie udowodnią.
—Ale co to wszystko znaczy? Dlaczego nas schwytali Indianie? I co tu robią
biali? Wygląda na to, że ktoś zdradził...
— Nie wierzę.
—Więc co?
—Nie wiem. Pocieszam się tym, iż droga do Huachuca długa i niejedno może się
wydarzyć. Nasi kamraci pewnie nas odbiją.
—Jeżeli wiedzą o wszystkim. Mieliśmy się spotkać ze Złotym Lewisem. Jeśli nas
nie zastał, powinien dać znać komu trzeba. Można na nim polegać?
—To facet o piekielnym szczęściu do znajdowania złotego piasku, stąd
przezwisko. Tyle wiem o nim. Jak nas nie doczeka, musi przecież dać znać
Wielkiemu Słońcu.
—A jeśli tego Lewisa również pochwyciły czerwone diabły?
—Nie sądzę. Byłby teraz z nami.
—A jeśli zginął w walce?
—Bili, co ci jest? Kraczesz i kraczesz bez przerwy.
—Kraczę, bo mi się to wszystko nie podoba. Myślałeś jak się stąd wydostać?
—Diabelnie trudna sprawa. Ja liczę tylko na drogę do Huachuca. Tutaj co noc
sprawdzają moje więzy.
—I moje.
—Widzisz. Ale nawet gdybym się oswobodził, jak uciec?
Drabina pod drabiną i wszędzie pilnują. Gdyby nas chociaż trzymali tutaj, w
kanionie... Już byłoby łatwiej.

—Więc zrezygnowałeś, Jack?
—Nigdy. Po prostu czekam na okazję. Chyba najlepsza przytrafi się w drodze.
Znowu umilkli. Już chciałem się wycofać, gdy nagle jeniec nazwany Billem
szepnął:
—Jeśli oni odkryli jaskinię, złapią każdego, kto do niej trafi.
—Bardzo niewielu z nas wie o jej istnieniu. Tylko ci, którzy walczą w tych
stronach.
Powiedział “walczą". Aż się wzdrygnąłem. Rabunek spokojnych podróżnych to
dla nich “walka"?
—Musimy stąd uciec.
—Uciekaj, jak potrafisz. Jak ci się uda, wal prosto do Rainy Valley.
—Do kogo?
—Idź do “Arizonac". Odszukasz gospodarza i powiesz mu hasło. Masz “słońce"?
—Zabrali.
—Źle, ale uwierzą ci na słowo. Gospodarz ułatwi spotkanie z potrzebną osobą
albo sam cię wysłucha. Powiesz, jak sprawy stoją. Jeśli ja pierwszy stąd się
wyrwę, postąpię tak samo.
Leżeliśmy jeszcze kilka minut, ale gdy żaden z jeńców więcej się nie odezwał,
wycofaliśmy się na bezpieczną odległość.
—Słyszałeś wszystko? — zapytał Karol.
Przytaknąłem.
Chodźmy. Trzeba powtórzyć innym.
Gdy Karol streścił podsłuchaną rozmowę, pierwszy zabrał głos szeryf Adams.
—

Niewiele z tego skorzystamy, ale jest przecież kilka wiadomości ważnych.

Przede wszystkim to, że gospodarz “Arizonac" należy do bandy. Nigdy nie
przypuszczałem. Podejrzewałem natomiast, że Hobbs jest ich wspólnikiem i że to
jego ludzie biorą udział w napadach. Z tej sytuacji wynika prosty wniosek:
prędzej czy później musi dojść do starcia między Hobbsem a bandą. Chociażby
dlatego, że Hobbs drze koty z właścicielem “Arizonac". Dziwne, że do tej pory
nie napadnięto go jeszcze.
Wydaje się — zauważyłem — iż dwie przyczyny mogły powstrzymać bandę od
porachunku z Hobbsem. Pierwsza: że Hobbs ma się na baczności i będzie się
bronił do ostatka; druga: że właściciel “Arizonac" jest zbyt małą figurą, aby z jego
powodu zadzierać z Hobbsem.
—A więc Hobbs jest naszym sprzymierzeńcem — wyrwał się Carr.
Zanim zdążyłem zaprotestować przeciw takiemu upraszczaniu sprawy, Adams
skrzywił się zabawnie i energicznie zaprzeczył:.
—

Co to, to nie! Hobbs należy również — słowo “również" wymówił ze

specjalnym naciskiem — do osobników pozostających na bakier z prawem.
Burdy, jakie jego ludzie wyprawiali w Rainy Valley, wystawiają mu świadectwo
awanturnika, człowieka, z którym nie sposób chyba bronić prawa.
Karol poparł stanowisko szeryfa.

Czynię tylko jeden wyjątek w tej sprawie — oświadczył. — Gdyby Hobbsa
napadnięto, powinniśmy mu pomóc.
To leży w naszym własnym interesie. Co pan na to, szeryfie?
—Zgadzam się.
Więc rzecz załatwiona i nie ma potrzeby do niej wracać. A teraz drugie
zagadnienie: Złoty Lewis, na którego czekano, jest prawdopodobnie trzecim
schwytanym przez Czarnego Niedźwiedzia człowiekiem. Niewiele
dowiedzieliśmy się z rozmowy Jacka z Billem, ale wystarczająco
dużo, aby móc z kolei pociągnąć za język Lewisa. To już będzie należało do
naszego dzielnego doktora — tu spojrzał na mnie.
—

Do mnie?! — krzyknąłem. — A cóż ja mam zrobić z tym Lewisem?

—

Taki jest mój kolejny plan — oświadczył Karol.

Masz mnóstwo planów — zauważyłem zgryźliwie — tylko ci wykonawców
brak!
- Nie denerwuj się, Janie. Ty będziesz jedynym wykonawcą i wierzę, że spiszesz
się znakomicie.
To rzekłszy zaproponował, abym tej jeszcze nocy odwiedził trzeciego ze
schwytanych i dał mu do zrozumienia, iż jestem członkiem bandy. No, i obiecał
pomoc w uwolnieniu. - Uważasz, że na taką obietnicę da się złapać? Że uwierzy
w moją przynależność do “Słońca Arizony"? Zaiste masz ich wszystkich za
durniów, Karolu.
—

Nie wszystkich, ale tych szeregowych członków. Ich poziom umysłowy

jest doprawdy bardzo niski. A poza tym, Janie, ty go naprawdę... uwolnisz.
:— Oszalałeś chyba!
Daleki jestem od tego. Niepotrzebnie się unosisz.
Wzruszyłem ramionami: Nic nie rozumiem.

Ach — wtrącił się Adams — coś mi świta w głowie.
Takich przecież sposobów chwyta się policja we wschodnich stanach. Puszcza się
przestępcę, aby idąc jego śladem złapać całą grupę. To jest myśl, to jest myśl! Co
pan na to, doktorze?
Nadal nie pojmuję, dlaczego właśnie mnie przeznacza się taką trudną rolę.
Najlepiej pasowałaby panu, szeryfie.
Adams nie może — zauważył Karol. — Zbyt go znają w okolicy Rainy Valley, a
podejrzewam, że banda ma swą siedzibę gdzieś w tamtych stronach. Jeśli nie w
samym miasteczku. Ciebie mało kto zna...
Niech jedzie Piotr.
Wiesz dobrze, iż Piotr nie orientuje się w sytuacji. Ty słyszałeś rozmowę jeńców.
A ktoś musi jechać. Podsłuchana rozmowa nie wyjaśniła wielu szczegółów.
Nadal nie wiemy, gdzie się mieści siedziba bandy, kto nią kieruje, kim jest osoba
nazwana Wielkim Słońcem.
Przywódcą — wtrącił Carr niezbyt inteligentnie.

Co do tego nie ma dwu zdań. Ale jak się on nazywa i gdzie mieszka? Co się tyczy
samej bandy, odniosłem wrażenie, iż jest to grupa dobrze zorganizowana i
działająca sprawniej niż wszyscy bandyci grasujący na tych ziemiach od
chwili ich otwarcia dla osadnictwa. Otóż wszystkie te wątpliwości ty, Janie, masz
nam rozproszyć.
Słusznie — przytaknąłem — ale tym bardziej zamiast mnie powinien iść ktoś
inny, bardziej doświadczony. Ryzyko jest poważne. Tu już nie chodzi o moją
osobę, ale o to, czy uda się podstęp, czy nie.
Dasz sobie radę. Obiecujemy czuwać nad tobą.
Idź ty, Karolu.
A kto będzie kierował całą akcją? Zresztą, niech wszyscy zabiorą głos w tej
sprawie. Szeryfie?
—Popieram projekt.
—A co sądzi o tym Czarny Niedźwiedź?
—Słowa Wielkiego Bobra pełne są mądrości. Nikt nie szuka tropów na odległość
karabinowej kuli, ale wokół siebie. Musimy iść śladami, które nas nie zmylą.
Pomysł Wielkiego Bobra jest dobry. Howgh!

Było to arcydyplomatyczne wystąpienie: poparcie planu bez wymienienia

jego wykonawcy. Ale Karol natychmiast uznał, iż propozycja jego została
przyjęta w całości. Dalsze moje protesty mogłyby poddać w wątpliwość moją
odwagę, więc ich zaniechałem, pełen — przyznam się — najczarniejszych myśli.
Nazajutrz miałem odwiedzić człowieka przezwanego Złotym Lewisem, podać się
za członka bandy, obiecać pomoc i wreszcie z nim uciec. Czy podołam temu
zadaniu?
Odpowiedź na to pytanie dręczyła mnie przez całą noc. Następny dzień upłynął
mi w nudzie i zdenerwowaniu. Mimo uszu puszczałem cenne uwagi Karola, jak
mam postępować. Byłem na niego — co tu ukrywać! — wręcz wściekły.
Gdy słońce zaszło, udałem się samotnie do chatki, w której trzymano Lewisa,
jeśli to oczywiście był Lewis, a nie zupełnie ktoś inny.
Zatrzymałem się w mrocznej izdebce. Popatrzałem dokoła. Kiedy wzrok
przywyknął do ciemności, dojrzałem w rogu leżącego mężczyznę. Zbliżyłem się,
ukląkłem. Nawet nie drgnął.
—Lewis — szepnąłem Złoty Lewis, obudź się.
Nie uzyskałem odpowiedzi. Dotknąłem ręką jego głowy. Poruszył się.
—Kto tu? — zapytał ochrypłym głosem.
—Słońce Arizony — odparłem. — Ty jesteś Złoty Lewis?
Usiadł i przyglądał mi się bacznie.
—O czym gadasz?
Sięgnąłem do kieszeni i wyciągnąłem srebrną miniaturę słońca. Wziął ją do ręki i
bacznie oglądał. Potem zwrócił.
—Kto ty?
—Przychodzę do Złotego Lewisa — odparłem.
—To ja.

—Mam cię uwolnić.
—Jakim sposobem?
—Nie twoja sprawa. Widziałem Jacka i Billa. Powiedzieli mi o twojej wpadce.
—Kiedy?
—Wczoraj.
—A ja myślałem, że zwiali... Czekałem na nich w jaskini...
—Wiem.
—Jak tu się dostałeś?
—Nie pytaj, szkoda czasu. Przyjdę nad ranem. Wszystko zostało przygotowane
do ucieczki. Zrozumiałeś?
—Tak.
—Leż spokojnie i czekaj.
Wyrzekłszy te słowa czym prędzej opuściłem izbę. Po czym raz jeszcze
omówiłem całe przedsięwzięcie — już bez gniewu — z Karolem, szeryfem i
Czarnym Niedźwiedziem. Wziąłem sobie do serca swą rolę.
Ucieczka miała się odbyć tuż przed świtem, tak aby moi przyjaciele mogli
natychmiast udać się naszym tropem.
W pierwszej grupie mieli jechać: Karol, Adams i Piotr Carr. W drugiej — Czarny
Niedźwiedź i pół setki Indian. Była to siła odwodowa na wypadek starcia z
większą liczbą członków bandy. Celem ostatecznym — dotarcie do siedziby
bandy i schwytanie jej przywódcy.
Nazajutrz, zanim pierwsze zorze ukazały się nad kanionem, dotarłem do więźnia,
uwolniłem go z pęt i sprowadziłem na sam dół, do koryta strumienia. Złoty Lewis
był bardzo niespokojny, ale starał się zapanować nad nerwami. Ja nawet nie
musiałem udawać niepokoju. Na skraju kanionu czekały na nas konie — zgodnie
z zarządzeniem Czarnego Niedźwiedzia. Wskoczyliśmy na siodła. Straże
indiańskie były tego ranka tak rozmieszczane, iż mój towarzysz nie mógł ich
dostrzec. Milczał cały czas, aż do chwili gdy wyjechaliśmy z wąwozu. Wówczas
zapytał.
—A moja broń?
Wzruszyłem ramionami.
—Nie wiem, gdzie jest.
Poprzestał na tym stwierdzeniu. Początkowo jechaliśmy stępa, potem
przeszliśmy w galop. Gnaliśmy z dobrą godzinę, aż wreszcie on pierwszy skręcił
w labirynt skałek.
—Tu nas już nie złapią — oświadczył, głośno oddychając. — Dokąd mamy
jechać?
—Do Rainy Valley. W “Arizonac" zgłosisz się do gospodarza, potem
porozumiesz się ze mną. Będę tam cały czas.
—Znam drogę — odparł. — W Rainy bawiłem nieraz.
Uderzył konia ostrogami. Pomknęliśmy.
Koło południa zatrzymaliśmy się na krótki postój. Worki z wodą zaspokoiły
pragnienie, a suszone mięso — głód.

- Z ciebie to musi być łebski chłopak - zauważył Lewis rwąc na kęsy płaty
bawolej polędwicy. — O wszystkim pamiętałeś. A w ogóle to całe moje
uwolnienie wygląda cudownie. Jak sztuczka czarnoksiężnika. Że też potrafiłeś!...
—

Mam znajomków wśród Nawajów.

Spojrzał na mnie i gwizdnął:
—Chyba jeden jesteś taki. Arizona ma być bez Indian. Wiesz o tym?
—Wiem—mruknąłem.—Trudne to zadanie.
—Dla nas nie ma nic trudnego.
—Widziałeś kiedy Wielkie Słońce? — zapytałem.
—Milcz, jeśli ci życie miłe! O to nie wolno się pytać.
—Zapomnij o tym.
—Zrobię to dla ciebie, ale zapamiętaj sobie: nie trzeba zbyt często pytać. Choć
przecież nie wyglądasz na nowicjusza…
Zastosowałem się do jego wskazówki. W wyniku —milczeliśmy prawie przez
cały czas postoju, bo Złoty Lewis również stracił chęć do rozmowy.
W dalszej drodze nie przytrafiło się nic godnego uwagi. Na koniec pewnego
popołudnia ujrzeliśmy zieloną dolinę Rainy. Zbliżał się kres naszej podróży,
najłatwiejszej —jak słusznie uważałem — części mego przedsięwzięcia. Jeszcze
dwie godziny i oto znalazłem się po raz drugi na szerokiej, brązowoceglastym
pyłem pokrytej ulicy miasteczka. W jakże jednak zmienionych warunkach!
Kończył się dzień, szare cienie zmierzchu padały na deski werandy gospody
“Arizonac", gdy przywiązywaliśmy konie do słupków. Złoty Lewis ruszył
pierwszy,
—Będę na ciebie czekać — szepnąłem.
Wkroczyłem do sali zaraz po nim. Część stołów była zajęta, część — wolna.
Wybrałem najciemniejszy, najodleglejszy kąt.
L:ewis zniknął mi z oczu. Siedziałem chwilę samotnie, z nudów zająłem się
nabijaniem fajki tytoniem. Zamówiłem piwo i jakieś gorące danie. Zapaliwszy
fajkę, spod oka obserwowałem otoczenie. Jak zwykle w tego rodzaju lokalach
Dzikiego Zachodu nie brakowało charakterystycznych typów. Cóż za kopalnia
tematów dla rysownika lub malarza! Nie byłem ani jednym, ani drugim, ale samo
przyglądanie się stanowiło zajęcie niezwykle interesujące. Twarze spalone
słońcem południa, od młodzieńczych, zaledwie pokrytych zarostem, po
pobrużdżone latami czoła i brody spadające do połowy piersi. A nad tymi
twarzami o rysach odpychających ukrytym okrucieństwem lub też dziecinnie
łagodnych sterczały nakrycia głów, to odrzucone do tyłu, to nasunięte na oczy,
fantastycznych kształtów i barw. Od meksykańskich sombrero poprzez
wchodzące w modę pilśniowe kapelusze o szerokich skrzydłach, po bokach lekko
podgiętych, aż po czapki futrzane, na widok których robiło mi się jeszcze goręcej.
Dostrzegłem nawet najprawdziwszy cylinder, ale z obłamanym rondem,
przypominający komin. A cóż powiedzieć o broni zebranej tu mieszaniny
ludzkiej? Nowoczesne colty i jakieś dwulufowe pistolety pochodzące chyba z
okresu wojny domowej *, strzelby o lufach niezwykłej długości, przypominające

eksponaty muzealne, poskręcane drutem, z kolbami poobijanymi, sąsiadowały z
lśniącymi oksydowaną stalą sztucerami wielostrzałowymi najnowszej produkcji.
Długa broń znajdowała się zawsze w zasięgu ręki jej właściciela, oparta o stoły,
ławy, niekiedy umieszczona na kolanach siedzącego. Ubiory, podobnie jak
uzbrojenie, były przeglądem strojów chyba z pół wieku, chociaż przeważały
wśród nich kolorowe, bawełniane koszule, kamizelki, skórzane kurty i również
bawełniane spodnie, opadające na buty z wielkimi ostrogami i o wysokich
obcasach - meksykańska moda, która dotarła tu z południa.
Mimo opalenizny twarzy rozpoznałem kilku Metysów przybyłych tu zapewne aż
z nadgranicznej Youmy oraz człowieka, który wydawał mi się Mulatem. W tym
mieszanym towarzystwie nie było oczywiście ani jednego Indianina.
Podano mi piwo i talerz z potrawą. Zabrałem się do jedzenia, ale bez zapału,
mimo iż porządnie wygłodniałem. Myśli moje były smętne. Jeżeli Złoty Lewis
powie swym

Wojna domowa północnych stanów z południowymi o zniesienie niewolnictwa Murzynów
(1860 1865).

towarzyszom, w jaki sposób został wyswobodzony — a powie na pewno —
zostanę wezwany do potwierdzenia tej relacji. Zakładając, iż banda jest tak liczna
i tak dobrze zakonspirowana, że jej członkowie nie znają się wzajemnie, to
przecież prawdopodobnie istnieli dowódcy oddziałów, którzy musieli znać swych
podkomendnych. A z tego wynikało dla mnie poważne niebezpieczeństwo. No,
bo jeśli mnie zapytają, kto jest moim bezpośrednim szefem? Co prawda mogłem
odpowiedzieć, iż moim zwierzchnikiem jest uwięziony przez Nawajów Jack. Ba
— zagłębiłem się w ponure rozważania — a jeśli Złoty Lewis był właśnie szefem
Jacka? Albo jego podwładnym? Zaprzeczy memu twierdzeniu. Do licha! Czemu
o tym wcześniej nie pomyślałem?
Spociłem się z tych rozmyślań. Na pociechę powiedziałem sobie, że Karol,
Adams i Piotr Carr znajdują się gdzieś w pobliżu i na pewno poratują mnie w
potrzebie. Teraz spostrzegłem, iż dziobię widelcem po pustym talerzu. To
przywróciło mnie do rzeczywistości. Zerknąłem na boki, czy kto nie zwrócił na to
uwagi, nikt jednak nie spoglądał w moją stronę. Sięgnąłem po kufel.
Postanowiłem grać swoją rolę tak dobrze, jak tylko potrafię, i do samego końca.
Nie należy mnie potępiać za te wszystkie obawy. Nie byłem przecież traperem ani
westmanem. Na Dzikim Zachodzie znajdowałem się po raz pierwszy, a
dwukrotny pobyt na preriach Kanady trwał w sumie zaledwie kilka miesięcy.
Zbyt krótko, aby móc całkowicie przystosować się do tak odmiennych warunków
bytowania niż w mieście. Wiele co prawda nauczyłem się od Karola Gordona, ale
życie na północno-wschodnich preriach zasadniczo różni się od tego, z czym tutaj
się spotkałem.
Podniosłem oczy znad kufla. Złoty Lewis wyłonił się z tłumu.

- No i jak tam? — zapytałem beztroskim tonem. Rozejrzał się dokoła
niespokojnie, a potem zniżył głos.
—

Słuchaj — powiedział prawie szeptem — nigdy ciebie dotąd nie spotkałem.

Czy możesz mi powiedzieć kto... — tu nachylił się ku mnie — kto ciebie
wprowadził?
Znieruchomiałem, a potem, wiedziony jakąś dziwną intuicją, odparłem:
—

Zielony Bill.

Bili jest imieniem bardzo popularnym, liczyłem więc na to, że wśród członków
bandy grupa Billów musi być spora. Dlaczego jednak dodałem przydomek
“zielony" — po dziś dzień nie wiem. Możliwe, iż po prostu skojarzyłem słowo z
przezwiskiem Lewisa: “złoty". Ale efekt był zaiste piorunujący! Lewis aż
poderwał się ze stołka.
—

Ten, co zginął podczas walki z czerwonoskórymi? Na farmie?

Przytaknąłem i odetchnąłem równocześnie.
To był nadzwyczajny facet — stwierdził Lewis z uznaniem — a dobierał tylko
sobie podobnych. Już się teraz nie dziwię, żeś tak gładko wyciągnął mnie z matni.
Jak cię przezywają?
Dawid Orle Pióro — palnąłem bez namysłu.
Ho, ho, wcale ładnie. Słuchaj Dawid, chcę cię o coś poprosić.
Nie krępuj się, chłopie.
Ale Złoty Lewis właśnie się bardzo krępował. Wiercił się na stołku, nie potrafiąc
wystękać, o co mu chodzi. W końcu, jąkając się i ocierając wierzchem dłoni pot z
czoła, wymamrotał swą prośbę, ale tak niewyraźnie, iż nie od razu zrozumiałem,
o co chodzi, a kiedy wreszcie pojąłem — o mało nie roześmiałem się z radości.
Lewis bowiem prosił, abym zachował w tajemnicy historię jego uwolnienia. Nie
wiem, czy w grę wchodziła ambicja, czy kierowały nim inne cele, dość, że w
opinii towarzyszy pragnął uchodzić za śmiałka, który sam się oswobodził. Rzecz
zrozumiała — przystałem na tę propozycję. Jakże mi była na rękę!
Złoty Lewis podziękował bardzo wylewnie, a wstając od stołu powiedział:
Może się jeszcze spotkamy. Nie zapomnę.
Może... — odparłem, a w duchu pomyślałem: Na pewno...
Wiedziałem już teraz, że tropy, za którymi wysłał mnie Karol, były jeszcze
bardziej kręte, niż to sobie pierwotnie wyobrażałem. Dokąd mnie zawiodą?

O północy

Leżałem wyciągnięty na łóżku, z oczami wbitymi w drewnianą powałę izby. Bez
trudności uzyskałem jeden z wolnych pokojów gospody “Arizonac". Konia
umieszczono w stajni, a gospodarz sam dał mi klucze. Czy mnie poznał?
Wydawało się nieprawdopodobne, aby nie przypomniał sobie gościa, któremu
wręczył przesyłkę. A przecież nie zdradził się ani słowem, ani gestem, że mnie
już raz widział. A może udawał? Dlaczego? Czy to pozostawało w związku z jego
rolą w bandzie?
Myślałem o tym, aż zmęczenie wzięło górę i zasnąłem.
Kiedy otworzyłem oczy, panowała noc. Na przeciwległą ścianę padał srebrną
smugą blask księżyca. Zasnąłem w ubraniu i teraz leniwie rozważałem, że należy
wstać i rozebrać się. Dźwignąłem się ciężko i podszedłem do okna.
Wszystko, co znajdowało się w zasięgu mego wzroku, było granatowosrebrne.
Takich barw nadawała arizońskiej, równinie księżycowa noc. Jedyny wyjątek
stanowił nieregularny, żółtawy pas światła, ciągnący się wzdłuż przyziemia
budynku. Widać, jeszcze nie wszyscy udali się na spoczynek. Przytłumiony gwar
dobiegał moich uszu. W parterowej sali bawili nadal goście. Spojrzałem na
zegarek. Dochodziła jedenasta. Przeciągnąłem się, nabrałem w płuca oddechu i
postanowiłem sprawdzić, jak miewa się mój wierzchowiec. Opuściłem pokój,
zamknąłem na klucz drzwi. Skrzypiącymi schodami dotarłem na parter. Do
półmrocznego korytarzyka docierał nikły blask wielu lamp zawieszonych w
gościnnej sali i niesamowity harmider pomieszanych ludzkich głosów, brzęku
naczyń, głośnych kroków.
Żeby wydostać się na dwór, należało przejść przez tą pełną ludzi salę.
Zatrzymałem się. Przemknąć niepostrzeżenie było chyba nie sposób. Czy
budynek nie miał innego wyjścia? Z kłopotu wybawił mnie chłopak niosący stos
brudnych talerzy.
Czy tędy można dostać się na podwórze? — zapytałem.
Pierwsze drzwi na lewo, proszę pchnąć, bo się zacinają.
Zastosowałem się do wskazówki. Szarpnąłem za prymitywną klamkę i znalazłem
się na stopniu wąziutkich schodów. W świetle miesiąca dojrzałem stajnię i jakieś
inne zabudowania gospodarcze. Ujrzałem ponadto coś jeszcze: ciemną postać
siedzącą na najniższym stopniu schodków. Ciemna postać odwróciła się:
—

To ty? — zapytał znajomy głos.

Milczałem nie przypuszczając, by pytanie mnie dotyczyło.
- Nie poznajesz? - zagadnął po raz drugi ten sam głos.
Teraz już wiedziałem. Lewis, Złoty Lewis! Skąd się tu wziął?
Nie zważając na moje milczenie, zadał mi trzecie pytanie:
Wybierasz się na przechadzkę?
Chciałem obejrzeć konia.

Spóźniłeś się. Stajnia już zamknięta. Tom Lesser dobrze pilnuje dobytku swych
gości.
Posunął się ku krawędzi schodków:
—

Siadaj, pogadamy. Taka piękna noc.

Wydobyłem fajkę i kapciuch. Poczęstowałem Lewisa garścią tytoniu. Przyjął
skwapliwie. Po chwili dwa czerwone oczka żarzyły się w półmroku.
Składałeś sprawozdanie, Lewis? — zagadnąłem.
Jeszcze nie. Ale, Dawid, nie wygadasz się?
Bądź spokojny. Obiecałem, to dotrzymam.
—

W porządku. Teraz, widzisz, trwa narada. Za pół godziny mam się stawić

na piętrze.
Nie wiadomo, czy tak szybko skończą? — zauważyłem.
Myślisz, że to potrwa dłużej?
Jestem pewien.
Milczał chwilę, pykając z fajeczki.
—

Przyznam ci się, Dawid, że ile razy mnie wzywają, tyle razy mam stracha.

A ty?
Wzruszyłem ramionami:
—

Jestem zawsze w porządku odparłem niedbale.

—

Cóż mi mogą zrobić?

—

Nie gadaj tak, Dawid. Nie gadaj. Co rozkaże Wielkie Słońce, musi być

spełnione. Trudno przewidzieć, jaki pomysł wpadnie mu do głowy. Brr, robi się
chłodno. Chodźmy kawałek.
Wstaliśmy ze schodków. Gdy znaleźliśmy się na tyłach budynku, zauważyłem, że
wszystkie okna były ciemne z wyjątkiem jednego. Przysłaniało je potężne drzewo
liściaste, rosnące tak blisko ściany, iż jego grube konary prawie dotykały szyb.
Lewis przystanął, wskazał ręką i szepnął:
To właśnie tam. Chodź.
Dokąd teraz wyruszasz, Lewis? — zagadnąłem.
Nie wiem. Cała moja grupa rozbita. Jack gdzieś zginął.
Mieliśmy się spotkać w umówionym miejscu. Nie przybył, a tu go również nie
ma. Ale ty go przecież widziałeś, Dawid?
—

Skąd... — przerwał i spojrzał na mnie badawczo. — Kto ty właściwie

jesteś, Dawid?
Nie pytaj — odparłem szorstko. — Nie twoja sprawa.
Rozumiem, rozumiem. Nie gniewaj się.
No, muszę odejść — przerwałem tę kłopotliwą dla mnie wymianę zdań. —
Trzymaj się, Lewis.
Zrobiłem w tył zwrot i przez te same schodki dotarłem do wnętrza gospody i do
swego pokoiku. Zastanawiałem się, co dalej czynić. Może po prostu położyć się
do łóżka? Ale coś mi nie dawało spokoju. Stanąłem przy oknie. Na zewnątrz
panowała ciemność, zniknął już pas światła nad ziemią, ale po lewej stronie
migotała w liściach samotnego drzewa żółta smużka. To właśnie było okno

wskazane przez Lewisa. Spojrzałem raz i drugi w tamtym kierunku i...
zdecydowałem się. Odbyłem raz jeszcze odwrotną drogę j wydostałem się na
dwór. Gdybym teraz znowu spotkał Lewisa, wykręciłbym się byle czym; ten
człowiek nie grzeszył ani sprytem, ani inteligencją. Za domem było pusto.
Podszedłem do drzewa, obejrzałem dokoła i chwyciłem za najniższy konar.
Uśmiechnąłem się sam do siebie — w dawnych latach młodości wdrapywanie się
na drzewa było moim ulubionym sportem. Wolno i metodycznie, wybierając co
grubsze gałęzie, piąłem się ku szczytowi, a gdy znalazłem się naprzeciw blasku
padającego z okna, przylgnąłem do pnia, cały zamieniając się we wzrok i słuch.
Okno było otwarte. Widoczność doskonała. Naftowa lampa zwieszała się z sufitu,
rzucając złotawy blask na nieliczne meble i na ludzi zebranych w pokoju.
Mogłem ich dokładnie policzyć. Jeden stał tuż przy drzwiach, trzech — wzdłuż
bocznej ściany, dwu siedziało za stołem, po prawej stronie. Ci dwaj przykuli moją
uwagę — obaj mieli zakryte twarze. I to jak! Głowy osłaniały wysokie, spiczaste
kaptury z okrągłymi otworami na oczy, resztę postaci otulały długie, białe,
fałdziste ni to fartuchy, ni to płaszcze. Zabobonny traper czy westman,
natknąwszy się w nocy na takiego cudaka, wziąłby go zapewne za ducha.
Nie mogłem pojąć, jaki był cel tej maskarady: dla zamaskowania wystarczyło
przecież zasłonić twarz.
—

Gdzie jest Jack? Kto widział Jacka?

To pytał jeden z zakapturzonych. Nie mogłem jednak rozróżnić, który. Nikt mu
nie odpowiedział. Chwilę panowała cisza tak intensywna, iż wydawało mi się, że
słyszę bicie własnego serca. Potem ozwał się znowu ten sam głos:
—

Gdzie jest Bili? Gdzie jest strażnik jaskini? Kto miał kolejny dyżur?

W miarę jak pytał, głos jego potężniał, aż przeszedł prawie w krzyk.
—

To Jack wyznaczył strażnika — ozwał się po przerwie jeden ze stojących

pod ścianą mężczyzn. — To był chyba Jerry?
Który Jerry? Z Teksasu.
Co się z nim stało? Dlaczego tutaj nie przybył? Znowu milczenie.
— W ciągu kilkunastu dni ginie nam trzech ludzi. Niesłychane! — grzmiał biały
kaptur. — Biada im, jeśli uciekli. Oni nie uciekli, szefie. Tacy nie uciekają. Może
Złoty Lewis...
Milcz. Nie pytam się ciebie. Słuchajcie uważnie: Hobbs odmówił
podporządkowania się “Słońcu Arizony". W ciągu tygodnia nie będzie tu ani
Hobbsa, ani jego ludzi. Daję wam pięć dni czasu. Szóstego stawicie się. Każdy
przyprowadzi dziesięciu. Ale nie wolno wjeżdżać do Rainy. Przyjdziecie sami,
dacie znać o swej obecności przez Toma Lessera. To wszystko. Czy są jakie
pytania? Możecie odejść. Najpóźniej jutro rano opuścicie Rainy. I żadnych
awantur, bójek czy pijaństwa.
W milczeniu skierowali się ku drzwiom.
Lewa Ręka niech zostanie.
Nazwany Lewą Ręką zatrzymał się w połowie drogi. Kiedy klamka ostatni raz
szczęknęła, biały kaptur podniósł się zza stołu.

Lewa Ręko — powiedział — przyprowadzisz Złotego Lewisa. Gdzieś się kręci po
gospodzie. Znasz go?
Zapytany skinął głową.
A teraz uważaj: wrócisz razem z nim i staniesz przy drzwiach. Gdyby próbował
uciec, zastrzel go. Jeśli wyjmę chustkę, ot tak — pokazał — zastrzelisz go
również. Idź. Było coś tak okrutnego w tym poleceniu i brzmieniu głosu, że aż
wzdrygnąłem się. Oto byłem świadkiem narady kierownictwa bandy. Dwa “białe
kaptury" — to chyba najwyższa władza. Więc jeden z nich musiał być “Wielkim
Słońcem"!
“Słońce Arizony", srebrny znak słońca, “Wielkie Słońce" — jeden i ten sam
rzeczownik powtarzał się zawsze: w haśle, w porozumiewawczym znaku, w
nazwie przywódcy czy przywódców... Nasza piękna, dzienna gwiazda stawała się
symbolem zmroku, zagłady, zbrodni.
Ze swego punktu obserwacyjnego widziałem dokładnie drzwi pokoju. Teraz
uchyliły się, na progu stanął Złoty Lewis, za nim Lewa Ręka. Lewis zdjął
szerokoskrzydły kapelusz, pochylił głowę. Może się myliłem, ale wyglądał na
mocno wystraszonego.
—

Zbliż się.

Znowu ten głos przytłumiony zasłoną kaptura i rozkazujący gest ręki. Lewis
trzema krokami wysunął się na środek. Człowiek nazwany Lewą Ręką pozostał
na miejscu, opierając się plecami o framugę drzwi.
Skąd wracasz?
Od Nawajów — odparł Lewis.
Wiem. Mów, jak to się stało.
Teraz Lewis zaczął opowiadać. Co chwilę przerywał, zacinał się. Szło mu
niesporo. Z rozwlekłej gadaniny zrozumiałem, iż opowiadający otrzymał
polecenie udania się do znanej mi jaskini, gdzie miał się spotkać z Jackiem. Ale
nie dotarł do celu, schwytany przez grupę Indian.
- To wszystko? Kto cię uwolnił? Nawajowie? — pytał “biały kaptur".
Ujrzałem, jak Lewis ociera pot z czoła. Żal mi się zrobiło biedaka, chociaż na
pewno na takie uczucie nie zasługiwał. Jakże nieporadnie przedstawiał się opis
jego rzekomej ucieczki z pueblo! W skrócie — tak: którejś nocy zdołał rozluźnić
więzy u rąk, rzemienie same spadły. Wymknął się z chaty przez nikogo nie
zauważony. Wartownik spał. Z dalszej opowieści wynikało, iż Nawajowie
ogłuchli i oślepli. Dotarłszy na dno wąwozu, Złoty Lewis skrył się w jakiejś
jaskini, gdzie doczekał świtu. Wówczas, skradając się wśród krzewów, dotarł do
stadka indiańskich mustangów. Schwytał jednego i na nim dojechał do Rainy
Valley.
Złoty Lewis — odezwał się ,,kaptur" — zapomniałeś dodać, że schwytany przez
ciebie koń był podkuty. Mało tego, nawet osiodłany. Wymyśl inną bajeczkę!
Tylko spiesz się.
Tak... to tak... wybąkał ponaglony — to... to był mój własny koń. Najpierw go nie
poznałem, dopiero później...

—

Dosyć. Kto ci uwierzy? Mów, z kim przyjechałeś do “Arizonac"? Co to za

facet?
Wychyliłem się w stronę okna, żeby nie uronić ani słówka z odpowiedzi. Gałąź
trzasnęła ostrzegawczo. Ale z tamtej strony nikt tego nie dosłyszał.
Spotkałem go w drodze — zabrzmiał głos Lewisa. —Jechał w tę samą stronę.
Nic więcej nie wiesz?
To jeden z naszych. Podał hasło i pokazał słońce.
Jak się nazywa?
Dawid Orle Pióro.
Czy mówił, dokąd się udaje?
Do Rainy.
Po co?
Nie wiem.
Nareszcie słowo prawdy. On ciebie uwolnił, Lewis?
Zapytany wbił oczy w podłogę.
Gadaj!
Tak — mruknął niechętnie. — Pomógł mi.
—

Jak to się stało? Tylko nie próbuj kłamać!

Dopiero po takim ponagleniu Złoty Lewis zdobył się na ujawnienie prawdziwej
historii swego uwolnienia. “Białe kaptury" wysłuchały go w milczeniu. Kiedy
skończył mówić, oparł się bezwładnie o ścianę i trwał tak w bezruchu jak
manekin sklepowej wystawy.
—

Możesz odejść, Lewis, i ty, Lewa Ręka, również. Jutro rano zgłosicie się do

Lessera. Powie wam, co macie robić.
A ty, Lewis, zapamiętaj sobie: jeszcze jedna próba kłamstwa, a pożegnasz się z
tym światem. Ruszaj.
Trzasnęły drzwi. Wówczas przemówił drugi “biały kaptur". Ten, który siedział
bliżej okna. Jego głos wydał mi się znajomy.
Rex — powiedział — przekręć zasuwę i zgaś lampę.
Ten kaptur grzeje jak piec.
Nikt nas tu nie dojrzy.
Licho nie śpi.
Blask zadrgał wśród gałęzi i znikł. Wytężyłem wzrok, ale noc czarną falą
ogarnęła wnętrze pokoju, nawet promienie księżyca tam nie docierały. Więc
początkowo dostrzegłem tylko dwie białe postacie. Potem i to znikło, widać zdjęli
opończe. Słyszałem skrzypienie podłogi, przechadzali się, a deski sygnalizowały
o każdym ich kroku.
Tom — odezwał się ten sam co poprzednio głos —paskudna sprawa. Kim jest
Dawid?
Taki Dawid, jak ja król chiński — odparł drugi głos. — Znam tego człowieka. Był
tu już raz z jakimś drugim.
Czy to ten rzekomy Dawid wyleczył Nicka?

Tak. Ale po co ten lekarz tu się pęta? Opatrzył Nicka fachowo. Zwróciliśmy mu
broń i pieniądze. Tamten napad nie miał żadnego sensu. Powiadam ci, Rex, zbyt
dużo głupców zebrało się w naszych szeregach. Jeszcze kilku takich durniów jak
Złoty Lewis, a wpadniemy w nie lada tarapaty.
No i co było z tym lekarzem?
Odjechał z jakimś drugim. Pewnie czekał tu na niego, ale nie to najważniejsze.
Lewis twierdzi, że on się podał za jednego z naszych, za “Słońce Arizony". Skąd
zna hasło? Od kogo otrzymał znak, co robił wśród Nawajów? Lękam się, Rex. To
niebezpieczna dla nas historia.
Trzeba unieszkodliwić faceta.
Myślałem o tym. Ale jeszcze nie teraz.
A jak odjedzie? — zapytał głos Rexa.
- Właśnie o to chodzi. Wyślemy za nim Złotego Lewisa. Niech sprawdzi, dokąd
zmierza ten cały doktor.
Lewis jest cymbał — stwierdził Rex.
—

Ale go zna i nie wzbudzi podejrzenia, nawet jeśli się spotkają.

A potem opowie nam jakąś bajeczkę.
— Nie. On już nie będzie próbował.
—Może. A co z Jackiem, Tom?
Trzeba przetrząsnąć okolice jaskini. Ilu masz ludzi, Rex?
Dwudziestu.
Mało. Z tego poszukiwania może wyniknąć bitwa z Nawajami, a do tego jeszcze
Hobbs. Nie, nie. Sprawę Jacka należy odłożyć. Najpierw trzeba załatwić Hobbsa,
potem wybrać nowego szeryfa w Rainy Valley.
Kogo?
Myślałem o tobie, Rex.
Nie bardzo mi to odpowiada.
Namyśl się. Taka druga okazja może się nie powtórzyć. Przecież Rainy oszaleje z
radości na wieść, że Hobbs nie żyje. Jeśli rozpowszechnimy, że to twoja zasługa,
masz wybór murowany.
—

Nie jestem tutejszy. Dlaczego nie wysuniesz własnej kandydatury, Tom?

Po raz trzeci padło imię drugiego z “białych kapturów": Gdybym wówczas
potrafił to imię skojarzyć z osobą! Iluż kłopotów uniknęlibyśmy!
-

Zastanawiałem się, ale odrzuciłem ten pomysł. Moje zajęcia i tak są zbyt

liczne. — To był znowu głos Toma.
Wolisz zostawać w cieniu. Tak, tak. I wszystko robić cudzymi rękami.
Masz do mnie żal, Rex?
Niekiedy wydaje mi się, że traktujesz to jako swoją własną sprawę.
Nie czas teraz na spory. Dziwnie nie podoba mi się zniknięcie Jacka i
zagmatwana przygoda Złotego Lewisa. Przede wszystkim jednak nie podoba mi
się ten lekarz.
—

Masz rację.

—

No, to daj łapę, chłopie. Nadejdzie czas, w którym my, i tylko my kierować

będziemy tym krajem.
Wydało mi się, że człowiek nazwany Rexem westchnął głośno.
—

Kiedyż to będzie...

—

Wcześniej niż to sobie wyobrażasz, albo... wcale.

Jak to?
Teraz mamy szansę, jedyną w życiu. Wiesz, że praktycznie nie istnieje tu żadna
władza poza grupką szeryfów kilkudziesięciu miasteczek i osiedli. Wojska
prawie nie ma.
Jedna sprawna organizacja może opanować kraj, ba, stworzyć rząd Arizony. Jeśli
jednak działać będziemy opieszale, któregoś dnia okaże się, że narodziła się
terytorialna policja, a następnego... Arizona przestanie być terytorium i prze
kształci się w jeden ze stanów. Wówczas nie damy już rady.
Wszystko to prawda, ale droga, jaką zdążamy do tego celu, jest co najmniej
ryzykowna.
Ech, już ci tłumaczyłem. Musimy mieć pieniądze, dużo pieniędzy, aby opłacić
ludzi. W przeciwnym wypadku, z czego by żyli? Większość z nich potrafi
zajmować się tylko rabunkiem i mordowaniem. A my przecież nie staramy się
mordować. Nasze napady to tylko konieczne zło i tylko do czasu. Gdy obejmiemy
władzę, Arizona stanie się najwspanialszą krainą Ameryki.
Powiadasz, że nie zabijamy, a ilu już zginęło i naszych, i obcych? Chociażby
podczas wyprawy po nawajskie srebro.
—

Nawajów nie można traktować na równi z białymi.

Wzdrygnąłem się słuchając tych wywodów. To jakiś szarlatan, stokroć
niebezpieczniejszy od przeciętnego bandyty! Bandyta przynajmniej nie
usprawiedliwia swych krwawych czynów, ten nadawał poczynaniom swych
podkomendnych charakter walki o jakieś wzniosłe cele, o jakieś “arizońskie
państwo". Zacząłem w nim podejrzewać szaleńca.
- Późno już — usłyszałem ten sam głos, a po chwili trzaśniecie drzwi, i ogarnęła
mnie cisza pełnej nocy. Odczekałem kilka minut i zsunąłem się z drzewa. Cóż
miałem teraz czynić?
Moja strzelba i końska uprząż znajdowały się w pokoju, a koń w zamkniętej
stajni. O ucieczce w tej chwili nie mogło być mowy.
Wolnym krokiem ruszyłem wzdłuż ścian budynku. Tak doszedłem do schodków i
odetchnąłem. Drzwi były uchylone. Bez przeszkód dotarłem do swego pokoju.
Otworzyłem drzwi kluczem i... moja ręka błyskawicznie chwyciła kolbę
rewolweru. Na łóżku siedział jakiś człowiek. Gdyby uczynił jakikolwiek ruch —
strzeliłbym. Ale ciemna sylwetka nawet nie drgnęła, ozwała się tylko znajomym
głosem:
—

Dobry wieczór panu.

O mało nie krzyknąłem ze zdziwienia.
Dawid? Jak się tu dostałeś?!
Po rynnie.

Wiedziałeś, że tu jestem?
Przysłał mnie Wielki Bóbr. Niepokoją się o pana.
Okazało się, iż Dawid napotkał moich towarzyszy przypadkowo. A razem z nimi
— grupę wojowników nawajskich. Wysłano go tutaj, aby zasięgnął wiadomości.
Nie zwróciwszy niczyjej uwagi zdołał spenetrować pokój, który zająłem.
—

Widziałem, jak pan siedział na drzewie — dodał — ale

nie chciałem przeszkadzać. Wlazłem tu oknem i postanowi
łem czekać. Czy ma pan coś dla Wielkiego Bobra? Powinie
nem wracać przed świtem.
Zastanowiłem się chwilkę, aby w sposób najkrótszy, najłatwiejszy do
zapamiętania przekazać chłopcu informacje.
Jutro wyjeżdżam — dodałem na zakończenie.
Gdzie pana szukać?
To raczej gdzie ja was znajdę?
Podprowadził mnie do okna.
Niech pan spojrzy.
W słabym, księżycowym blasku ujrzałem już raz widzianą z okien “Arizonac"
świetlistą wstęgę dalekiej rzeczki i czarną smugę lasu na zamazanym horyzoncie.
To tam — wyjaśnił. Drogi nie ma żadnej. Trzeba jechać wprost przed siebie,
najlepiej brzegiem wody. Będziemy pana obserwować z lasu.
Niedobrze — mruknąłem. — Cały czas jazda otwartą przestrzenią. Będę
widoczny jak kotlet na patelni.
Ale również będzie widoczny każdy, kto za panem ruszy. A przed lasem
zaczynają się wzgórza. Czy dostrzega pan, skąd wypływa rzeczka?
Wydobyłem lornetkę. Srebrny pas wody urywał się daleko przed linią lasu. Jakby
wypływał z głębi ziemi.
—

To tylko złudzenie — zauważył Dawid. — To właśnie są pagórki, między

którymi kryje się strumień. No, czas na mnie.
Przełożył najpierw prawą, później lewą nogę przez parapet i zniknął tak nagle, że
przestraszyłem się, iż spadł. Wychyliłem głowę. Z lewej strony biegła od dachu
aż do ziemi metalowa rynna — prawdziwy luksus w tych stronach, dokąd blachę
transportuje się dziesiątki mil — prymitywnie przymocowana wielkimi,
wystającymi hakami. Po nich spuszczał się teraz chłopak. Kiedy dosięgnął ziemi,
pomachał ręką i znikł za węgłem domu.
Zacząłem ściągać ubranie, upewniwszy się przedtem, że drzwi mocno trzymają
się futryn. Niełatwo byłoby je wyłamać. Mimo tej pewności nabity sztucer
postawiłem w zasięgu ręki, między łóżkiem i ścianą, a oba rewolwery wetknąłem
pod poduszkę.
Początkowo sądziłem, że w ogóle nie zasnę. W głowie kłębiły mi się myśli wcale
niewesołe. Zastanawiałem się nad tym, czy Złoty Lewis “przypadkiem" będzie
mi towarzyszył w dalszej drodze, czy też zacznie mnie śledzić z ukrycia? A jeśli
zapragnie ze mną albo za mną wjechać w las ciągnący się na horyzoncie?
Wówczas trzeba będzie albo go unieszkodliwić, albo chytrze podprowadzić pod

stanowiska Nawajów. Ba, ale w którym miejscu lasu rozbili obóz? Dawid
wspominał, iż przyjaciele mają mnie obserwować. Jeśli jednak będę jechał w
towarzystwie Lewisa, jak dadzą mi znać?
Zmęczony tymi rozważaniami, sam nie wiem, kiedy zapadłem w głęboki sen, bez
marzeń i widziadeł.

Misja

Woda przelewała się przez głazy, drżąc w powietrzu wilgotną mgiełką. Bliskości
tej rzeczki zawdzięczało Rainy Valley swe narodziny i swój rozwój. Być może,
nawet swą nazwę, deszcze bowiem należały tu do rzadkości tak samo, jak na
całym obszarze Arizony.
Z pewnością jednak bulgoczącej rzeczce zawdzięczała swe istnienie trawa
sięgająca po brzuch memu koniowi, rosnąca zielonym pasem po obu stronach
krętego koryta. Gdzieś w dole nurtu woda tworzyła kilka rozlewisk, dokoła nich
— jak mi mówiono — na rozległych łąkach założył swą farmę hodowlaną Hobbs.
W ciągu rannych godzin myślałem o nim niejeden raz. Jak się zachowa, gdy
odkryjemy niebezpieczeństwo, jakie zawisło nad jego głową? Czy uwierzy, czy
też podejrzewać zacznie podstęp ze strony mieszkańców Rainy Valley? Od jego
zachowania w znacznym stopniu zależy, czy zamierzenia bandy i tym razem
zostaną uwieńczone jeszcze jednym sukcesem, czy też spotka ją pierwsze
niepowodzenie.
Słońce wzeszło nad granatową linię lasu. Kurczył się cień mojej sylwetki i mego
konia, skaczący po rozległych wierzchołkach traw. Jechałem kłusem, nie spiesząc
się zbytnio, co pewien czas lustrując przebytą drogę za pomocą lornetki. Nie
dostrzegłem nikogo.
Przed samym świtem opuściłem gospodę “Arizonac" w sposób jak najbardziej
naturalny. Zatajenie wyjazdu było przecież sprawą zupełnie niemożliwą.
Wiedzieć o nim musiał chociażby chłopak stajenny. Tak więc ukrywanie się nie
miało sensu, mogło tylko wzbudzić podejrzenia. Dlatego kazałem przywołać
gospodarza, wypłaciłem mu należność za nocleg i zjadłem śniadanie wcale się nie
spiesząc. Drogę również wybrałem nie najkrótszą. Przejechałem wzdłuż szerokiej
ulicy Rainy Valley, po czym wielkim łukiem okrążyłem linię miasteczkowych
zabudowań, aż dotarłem do rzeczki, nad którą spędziłem przeszło godzinę, leżąc
wraz z koniem w gęstej trawie. Dotąd nikt nie pojawił się na moich tropach.
Czyżby plan podsłuchany przeze mnie uległ zmianie? Czyżby Lewis stracił mój
ślad?
Przyjemna początkowo podróż stawała się coraz bardziej nużąca. Upał wzmagał
się, aż na koniec w samo południe, mokry od potu, przerwałem znowu jazdę.
Spętawszy konia, zrzuciłem ubranie i wskoczyłem do wody. Płynęła tu wolno,
tworząc owalne rozlewisko, jak gdyby o głębszym dnie, ale i tak sięgała mi
zaledwie powyżej pasa. Musiałem przyklęknąć, aby zanurzyć się z głową. Jakąż
to przyniosło mi ulgę! Kąpiąc się, co chwila zerkałem w kierunku łąki — broń
umieściłem na płaskim kamieniu sterczącym nad brzegiem. Ubrałem się bez
pośpiechu, a potem wpędziłem w wodę wierzchowca. Po tych zabiegach obaj
poczuliśmy się znacznie lepiej.
Dobrze po południu równa dotąd jak stół płaszczyzna poczęła lekko falować. Pas
traw nieco się zwęził. Im dalej od rzeczki, tym bardziej rzedły zielone zagony, aż

wreszcie ziemia zaświeciła nagością-czerwonobrązowej gliny. Teraz przebywaną
drogę mogłem oceniać tylko z wysokości kopulastych pagórków. Po godzinie
takiej wędrówki zza kolejnego wzgórza odkryłem nagle sylwetkę człowieka.
Dojrzał mnie chyba równocześnie, bo zamachał ręką. Poznałem natychmiast —
to brat Czarnego Niedźwiedzia. Pojawiał się w najbardziej nieoczekiwanych dla
mnie momentach.
— Czekamy na pana od kilku godzin — powiedział, gdy podjechałem. — Wielki
Bóbr bardzo się niepokoi.
Wyjaśniłem przyczynę opóźnienia.
Jeżeli Lewis ma tylko śledzić, a nie spotkać się z panem — zauważył — musi
dostosować swą szybkość do pana.
Mnie się wydaje, że on w ogóle nie wyruszył albo zgubił mój ślad natychmiast
po opuszczeniu gospody.
Chłopak przecząco pokręcił głową.
Trudno w to uwierzyć, chyba... chyba że pan źle zrozumiał ich rozmowę.
Pamiętam każde słowo. O pomyłce nie ma mowy.
Więc co? Zostajemy tu czy jedziemy do lasu?
Ani to, ani to — odparłem, bo przyszedł mi nowy pomysł do głowy. — Zrobimy
zamianę, Dawid. Jeśli Lewis nie śledził mnie od chwili opuszczenia “Arizonac",
da się nabrać.
Nie rozumiem.
Gdzie twój koń?
Tam — wskazał za siebie.
-

Podkuty?

—

Nie, to mustang.

-

Do licha! Źle. Nie możemy zamienić się końmi.

—

Chce pan, abym jechał na jego wierzchowcu?

—

A ja na twoim. Ale ponieważ to mustang, nic z tego.

Tu muszę dodać jako wyjaśnienie, iż indiańskie mustangi “nie lubią" obcych
jeźdźców, a przede wszystkim nie znoszą białych jeźdźców. Wiele czasu i trudu
wymaga ujeżdżenie mustanga.
Mój plan rzeczywiście polegał na zamianie koni. Gdyby Dawid wsiadł na mojego
wierzchowca, tropy nie uległyby zmianie, a z dużej odległości sylwetka chłopaka
mogła przypominać moją. Korzystając z osłony pagórków miałem zamiar
zawrócić, skryć się i przepuścić Lewisa. Wówczas zostałby wzięty w dwa ognie.
Mogłem mu przeciąć drogę powrotną, gdyby nagle dostrzegł swą pomyłkę.
Wszystko jednak rozbijało się o mustanga.
Ale gdyby tak odbyć tę drogę pieszo? Oczywiście, uprzednio mustanga
należałoby dobrze ukryć. Przedstawiłem swój nowy projekt chłopcu. Zgodził się
pojechać na moim koniu po swych starych śladach i zatrzymać się tuż pod lasem.
Tam miał zaczekać na przybycie Lewisa, jeśli oczywiście Lewis w ogóle
przybędzie. Zakładałem jednocześnie, że Lewis rozpozna swą pomyłkę, a
wówczas zbliży się do Dawida chociażby tylko po to, by zasięgnąć o mnie

informacji. Dawid miał czekać nań do wieczora, ja również. Gdyby nie zjawił się
przed zapadnięciem zmroku, oznaczać to mogło jedynie, iż albo pogoni za mną
zaniechano, albo też Lewis w swym niedołęstwie zagubił moje tropy.
Mustang został odprowadzony nieco dalej i na rozkaz swego pana położył się w
wysokiej trawie.
—

Będzie tam leżał, dopóki nie wrócę — oświadczył z dumą chłopak. — On

przeszedł tresurę.
Nie miałem powodu w to nie wierzyć. Karol Gordon wielokrotnie opowiadał o
znakomitych wynikach indiańskiej szkoły jazdy. Mustangi tak wyuczone potrafią
później wykonywać wszystkie rozkazy swych panów. Zdarzało się, iż
zaangażowani przez amerykańskie cyrki, jeźdźcy indiańscy pokazywali
publiczności swe znakomite osiągnięcia nie mając dotąd naśladowców.
Tak więc Dawid wskoczył na siodło mego wierzchowca, a ja okrążyłem pagórki i
za ostatnim z nich ułożyłem się w trawie, mając broń u boku, a lornetkę w ręku.
Nadal nie dostrzegałem nikogo na widnokręgu, czekałem jednak cierpliwie.
Kiedy straciłem już resztkę nadziei, ujrzałem nagle w dali ciemny punkt
poruszający się z dużą szybkością. Lewis! Dlaczego przybywał tak późno?
Złoty Lewis, jak zaobserwowałem, pędził galopem po śladach mego konia.
Przemknął wreszcie niedaleko miejsca, w którym się ukryłem. Kiedy już ucichł
tętent kopyt, ukląkłem w trawie i długo patrzałem za jadącym.
Nie zdarzył się żaden nieprzewidziany wypadek. Złoty Lewis okazał się
zupełnym niedołęgą. Złotonośne pokłady może i umiał odszukiwać, ale traperem
ani westmanem nie był na pewno. Gdyby banda Arizony składała się z
podobnych mu ludzi, nasze zadanie nie byłoby zbyt trudne. Może tylko
niedołęstwu miejscowych szeryfów i tchórzostwu ludności zawdzięczała swe
istnienie i swój rozwój?
A więc Lewis niczego nie zauważył, i oto teraz ukazał się znowu w zasięgu mej
lornetki. Jechał powoli, rozglądając się na wszystkie strony, pewnie szukał
zagubionych w jego mniemaniu śladów. Przylgnąłem płasko do ziemi. Nie
dostrzegł mnie i minął ze spokojem kierując się wprost na Rainy Valley.
Mógłbym go ze swego stanowiska spokojnie zastrzelić...
Lewis był chyba najmniej szkodliwy z całej bandy, i najmniej bystry. Dlaczego
jednak zawrócił?
Przeleżałem jeszcze kilkanaście minut w trawie, zanim się podniosłem. Opadała
już wieczorna mgiełka, gdy ruszyłem w kierunku Dawida. Po przejściu mili
spotkałem go z dwoma końmi i dalszą drogę odbyliśmy szybko i bez przeszkód.
Podczas tej jazdy dowiedziałem się, iż Złoty Lewis podjechał pod samo
zaimprowizowane obozowisko chłopaka. Wcale nie ukrywał, iż kogoś poszukuje
(podał nawet mój rysopis), i zasmęcił się wyraźnie na wiadomość, iż nikt tędy nie
przejeżdżał. Mruknąwszy coś na pożegnanie zawrócił do Rainy Valley.
Wyobraziłem sobie, jakie przyjęcie spotka go ze strony “białych kapturów" i tak
już wściekłych za próbę wprowadzenia ich w błąd opisem ucieczki z niewoli.

Do granicy lasu dotarliśmy późnym zmierzchem, a kiedy zagłębiliśmy się między
pierwsze drzewa, uczyniło się zupełnie czarno. Dawid okazał się raz jeszcze
znakomitym przewodnikiem. Doprowadził mnie do towarzyszy obozujących nad
znanym mi już strumieniem. Karol, szeryf i Piotr obrali sobie za siedzibę małą
wysepkę wyrastającą wysoko ze środka nurtu, zasłoniętą od brzegów z jednej
strony wyniosłą skałą, z drugiej - - pasmem gęsto rosnących młodych jałowców.
Polanka zapewniała swobodę ruchów kilku ludziom i ich koniom. Najbardziej
przenikliwy wzrok nie dojrzałby nikogo. Dla Nawajów oczywiście nie było tu
miejsca. Czarny Niedźwiedź odprowadził swój oddział daleko w głąb lasu.
Kiedy przybyłem na wysepkę, małe ognisko świeciło wiśniową barwą żaru, nad
którym Piotr Carr z wielką uwagą obracał na drewnianym patyku dwa spore płaty
mięsa. Teraz poczułem straszliwy głód. Na szczęście, nie zanudzano mnie
pytaniami, ale wręczono kawał pieczeni i przypalonego podpłomyka. Uzupełnił
ucztę łyk gorącej kawy, tytoń i fajka. Dopiero teraz opowiedziałem szczegółowo
o swych perypetiach.
Ostatnia relacja Dawida brzmiała dość niepokojąco — zauważył Karol — ale na
dziś przynajmniej wszystko zakończyło się pomyślnie. Nie wierzę bowiem, aby
“białe kaptury" zaniechały poszukiwań. Oczywiście, nie powierzą ich Lewisowi.
Z tego wniosek, że jutro musimy stąd umykać.
I dobrze zatrzeć ślady — dodał Adams.
Przecież to świetna kryjówka — zaprotestował Piotr. —Tu mamy znakomity
punkt obserwacyjny. Gdyby nawet za doktorem wysłano zwiadowców, nikt by
nas nie odnalazł. Ba, moglibyśmy jeszcze schwytać kilku.
Zbytnia pewność, Piotrze, zgubiła już niejednego. A przede wszystkim nie po to
przybyliśmy pod Rainy Valley, aby tkwić w lesie. Czy pan już zapomniał o
Hobbsie?

Nie, nie zapomniałem, ale słyszałem o nim tyle paskudnych rzeczy...

Zresztą, sami wiecie najlepiej. Jaki sens nadstawiać skórę za Hobbsa? Niech się
wezmą za łby. Jak się dobrze zakurzy, wyjdzie to nam tylko na zdrowie.
—

Hobbs nie jest na pewno wzorem cnót, ale fakt, iż odmówił współpracy z

bandą, świadczy o nim lepiej, niż sądziłem. Czy przyjmie naszą pomoc, czy nie...
to jego sprawa. Naszym obowiązkiem jest jednak uprzedzić go o
przygotowywanym napadzie — stwierdził Adams.
Piotr Carr aż jęknął:
I pan to mówi, szeryfie? Nie rozumiem. Hobbs nie chce przystąpić do bandy.
Wiadomo dlaczego. Przecież drze koty z właścicielem “Arizonac", a teraz już
wiemy, że ten właściciel...
Nazywa się Lesser — wtrąciłem.
- Niech mu będzie Lesser. To członek bandy. Hobbs nie chce się znaleźć w
jednym z nim szeregu. Ot, i wszystko. Nie mam racji?
—

Może i masz, a może nie masz — stwierdził Karol. —Jednakże ostrzeżenie

Hobbsa to nasz obowiązek. Jutro wyruszamy do farmy.
Milczałem cały czas i dopiero teraz zapytałem:

A co sądzicie o tym “arizońskim państwie"?
Bzdura — odparł Karol. — Obliczona na wiarę naiwnych.
Tych zdaje się tutaj nie brak.
Pewnie, ale to, że nawet najbardziej szalony pomysł zyskuje wśród pewnej
kategorii ludzi uznanie, nie świadczy o tym, iż można go zrealizować. Ten cały
ich przywódca to albo wielki spryciarz, albo po prostu... wariat. Nie, Janie,
świat mimo wszystko należy do rozsądnych. Nie kłopoczmy się fantastycznym
pomysłem, niewart i centa.
Daliśmy spokój dalszym rozważaniom i pokładliśmy się spać, a nazajutrz
wczesnym świtem ruszyliśmy w drogę. Tym razem nie poprzez odkrytą
płaszczyznę, biegnącą aż ku Rainy Valley, ale skrajem lasu. Za nami, w
odległości kilkudziesięciu jardów, ciągnęli Indianie Czarnego Niedźwiedzia.
Po paru godzinach jazdy musieliśmy opuścić wygodną granicę leśnego gąszczu.
Linia lasu odchylała się coraz bardziej ku południowi, a cel wyprawy — rancho
Hobbsa — leżał na wschodzie. Z tego wynikł kłopot: nie można było dalej
prowadzić gromady indiańskich jeźdźców. Zbyt była widoczna. Czarny
Niedźwiedź zatrzymał więc ze swymi wojownikami na skraju gęstwiny. Tu miał
czekać na dalsze polecenia. My w piątkę podążyliśmy brzegiem rzeczki, aby
ominąć szerokim łukiem miasteczko. W drodze niespodziewanie Piotr Carr
wysunął nowe zastrzeżenia:
Ja was bardzo cenię, szeryfie — powiedział zwracając się do Adamsa — ale
rozumie pan chyba, że jego widok nie najlepiej usposobi do nas Hobbsa i...
Chwileczkę, Piotrze —: przerwałem ten wywód. Jeszcze wczoraj nie uważał pan
za celowe uprzedzanie Hobbsa o napadzie. A teraz zaczyna się obawiać, że ten
sam Hobbs nie będzie chciał nas wysłuchać, z powodu szeryfa.
Skąd ta zmiana?
No bo, doktorze, jak już mamy działać wspólnie, to usuwajmy wszystkie
przeszkody na drodze współpracy. Chyba się nie mylę?
—

Właśnie, że się pan myli — wpadłem mu w słowo.

Zląkłem się, że po takim prostackim wystąpieniu Adams —z trudem zjednany dla
naszej wyprawy — obrazi się i odjedzie do Grand Canyon lub gdziekolwiek
indziej.
—

Pan się myli7 Piotrze — oświadczyłem. — Szeryf jest przedstawicielem

władzy. Czy Hobbsowi się to podoba, czy nie. Uważam, iż właśnie ustami szeryfa
powinniśmy zawiadomić Hobbsa o tym, co się święci. Nasza trójka jedzie tylko
po to, aby ubezpieczać szeryfa, po prostu jako eskorta.
Karol natychmiast mnie poparł, a Adams nie wziął do serca tego incydentu.
Stwierdził jednak równocześnie, iż — kto wie? — może byłoby lepiej, gdyby
rozmowę z Hobbsem rozpoczął Karol. Nie wiadomo, jak zareaguje hodowca na
nasz widok, a nikomu nie zależy na kłótni. Po tym oświadczeniu Piotr Carr począł
się tłumaczyć, że nie miał zamiaru obrazić szeryfa. Machnęliśmy na to ręką.
Zabawny człowiek, ale jego wypowiedzi bywają często dość denerwujące.
Zmarnowawszy nieco czasu na bezpłodne gadanie, ruszyliśmy teraz galopem

przez rozległą równinę porosłą bujną trawą. Hobbs był szczęściarzem nie lada,
jeśli potrafił odkryć na spalonych słońcem ziemiach taką oazę zieleni. Nie było
widać kresu tego morza bujnej roślinności. Gdzieniegdzie sterczały kępy drzew i
krzaków przerywając monotonię krajobrazu. Po dwu godzinach jazdy
dostrzegliśmy najpierw ciemne plamy, a potem ruchliwe punkciki, które rosły w
szkłach naszych lornetek. To cowboye Hobbsa pilnowali stad, a ujrzawszy grupę
obcych, pędem ruszyli w naszą stronę. Było ich trzech, uzbrojonych w rewolwery
i karabiny przewieszone przez plecy. Twarze — na pierwszy rzut oka — nie
wzbudzały zaufania, ale gesty były pokojowe. Uchylili kapeluszy, a potem jeden
z nich ochrypłym głosem zagadnął:
—

Skąd i dokąd, panowie?

- Do Hobbsa — odpowiedział Karol. — Mamy pilny interes.
Człowiek z ochrypłym głosem popatrzał na nas badawczo, a potem bez słowa
wyjaśnienia zdarł konia i popędził, aż zafurczały roztrącone trawy. Dwaj
pozostali prawie jednocześnie wyciągnęli prawice wskazując jakiś niewidoczny
punkt na horyzoncie.
—

To tam... Zaprowadzimy.

Ruszyliśmy kłusem. Wzdłuż naszej drogi pasły się wielkie stada krów czerwonej
rasy, zwierząt na pół zdziczałych, bo żyjących przez cały rok na otwartej
przestrzeni i nie stykających się z ludźmi poza niewielką grupką strażników i
pastuchów.

Opowiadano mi, iż na takich farmach hodowlanych powstają specjalne trudności
związane z zapędzaniem pojedynczych, “wyłowionych" ze stada sztuk do tak
zwanych corrali — drewnianych zagród bez dachu, w których dokonuje się
przeglądu zwierząt i wybiera okazy przeznaczone na sprzedaż lub ubój. Zdziczałe
bydło stawia opór konnym naganiaczom, często atakuje ludzi i wierzchowce i
trzeba dużej zręczności i doświadczenia, by móc je okiełznać. Przebywających na
swobodzie krów nic doi się. W odludnych stronach nie ma prawie
zapotrzebowania na mleko i jego przetwory. Na własne potrzeby trzyma się w
zagrodach kilka zaledwie sztuk. Specjalne farmy mleczne, istniejące już we
wschodnich stanach w okolicach miast, w tych mało zaludnionych stronach nie
były znane. Tu mięso i tylko mięso stało się przedmiotem handlu w miarę
wybijania lub ucieczki na zachód zwierzyny puszcz i prerii.

Na trasie naszej jazdy ukazały się wreszcie prymitywne, drewniane baraki.

Nieco później ujrzeliśmy palisadę z bali. zaopatrzoną w wąziutkie
otwory-strzelnic/e. Objechaliśmy dokoła tę fortyfikację, aby przez jedyną wąską
bramę dostać się na obszerny dziedziniec. Jeśli ogrodzenie można było uznać za
dobre ubezpieczenie przeciw napadom, to budynek znajdujący się w jego obrębie
robił wrażenie małego fortu. Była to budowla piętrowa, bez okien na parterze.
Zwieńczenie stanowił dach płaski, otoczony balustradą. Na środku tego dachu
wznosił się jeszcze mały kwadratowy budyneczek, coś w rodzaju strażnicy czy
wieży.

Gdy podjechaliśmy pod malutki ganek, czekał już na nas ten sam cowboy,

którego spotkaliśmy na początku. Zeskoczyliśmy z koni. Dostrzegłem, że Karol
szepnął coś do Dawida. W tej samej prawie chwili w ciemnym otworze drzwi
werandy ukazała się nowa postać. Wysoki mężczyzna z długą czarną brodą,
opadającą na pierś okrytą kolorową bawełnianą koszulą. Skórzany dobrze
sfatygowany pas opadał z bioder, obciążony parą potężnych rewolwerów,
których czarne, wypolerowane głowice świeciły jak heban, Znoszone spodnie
i buty na wysokich obcasach — moda, która przywędrowała z Meksyku -
dopełniały stroju.
Zatrzymał się, pogładził brodę i popatrzył bystro:
—

Panowie do mnie? Wszyscy?

Karol, który wysunął się na czoło naszej gromadki, skinął na Adamsa.
A jakże, do pana. Sprawa jest pilna i ważna.
Znowu popatrzył na nas:
To tak w piątkę mamy rozmawiać?
—

Nie, nie w piątkę i nie na dworze. Czekam, żeby nas pan zaprosił do środka,

Hobbs. Mnie i szeryfa. Starczy.
Karol wskazał ruchem ręki na Adamsa, a potem dodał:
—

Chyba się znacie?

Patrzałem cały czas na gospodarza. Twarz mu nawet nie drgnęła. Ciągle miała ten
sam odpychający wyraz.
—

Rzeczywiście — odparł przeciągając sztucznie sylaby. — Znam go. Tylko

jego. Was nie. Wchodźcie w moje niskie progi.
Wskazał na drzwi. Kiedy Karol i Adams zniknęli za nimi, usiedliśmy we trójkę na
ganeczku. Czułem się trochę jak więzień, bo obok nas, przy drzwiach i przy
bramie sterczeli uzbrojeni cowboye.
Znając z opowiadań Hobbsa sądziłem, iż już na samym początku dojdzie do ostrej
wymiany zdań. Przede wszystkim między nim i szeryfem. Okazał się bardziej
opanowany. Czyżby wpłynęły na to propozycje “Słońca Arizony"? Odrzuciwszy
je Hobbs mógł obawiać się konsekwencji. Szepnąłem o tym Dawidowi. Kiwnął
głową, ale nic nie odpowiedział. Siedział nieruchomo i sztywno jak posąg albo
raczej jak indiański totem. W przeciwieństwie do niego Carr wyraźnie zdradzał
niepokój. Wiercił się i kręcił, rozglądając na wszystkie strony i co chwila
dotykał-dłonią kolby rewolweru. Nie wytrzymał wreszcie i nachylając się ku
mnie, szepnął:
Nie lubię tego, doktorze. Wskoczymy na siodła. Ani się spostrzegą, jak będziemy
za bramą.
Spokojnie, Piotrze. Jakże możemy zostawić ich samych? A poza tym nie po to
przyjechaliśmy, aby uciekać.

ja nie mówię o ucieczce, ale oni nas tu trzymają niby zakładników.

Z czego pan to wnioskuje?

Obstawili ze wszystkich stron i gapią się na nas jak na tresowane małpy.

Roześmiałem się.

Dobrze, Piotrze. Wobec tego przespacerujemy się. Dawid, idziesz z nami?

Zostanę przy koniach. Lepiej mieć je na oku.

Wzruszyłem ramionami. Chłopak widać musiał podzielać obawy Piotra. Co do
mnie — nie żywiłem ich zupełnie. Jeśli Hobbs przystał na rozmowę, mogliśmy z
pewnością oczekiwać pokojowego załatwienia misji. Nawet gdyby odpowiedź
była odmowna.
Nie zatrzymywani, ruszyliśmy wzdłuż, a potem wszerz prostokątnego podwórza.
Piasek pokrywał całą jego powierzchnię, nie rosła tu ani jedna trawka. Dopiero
teraz zauważyłem, iż stojący na środku budynek posiadał z każdej strony
wąziutkie drzwiczki. Zwróciłem uwagę Carra na dziwaczną architekturę i
zbyteczne drzwi, przeczące swą ilością zasadzie obronności.
Że to dziwaczne, to dziwaczne, doktorze, ale jest w tym sens.
Jaki?
Bo na przykład załóżmy, że nieprzyjaciel w nagłym ataku zdołał sforsować
palisadę. Co czynią obrońcy? Chronią się do wnętrza. Gdyby budynek miał tylko
jedne drzwi z jednej tylko strony, większość jego obrońców musiałaby
obiec dokoła budowlę, a tak wejście mają zawsze niedaleko.
Ten Hobbs to musi być kawał drania, ale z głową, ani słowa.
Tak pogadując doszliśmy znowu do ganku. Dawid siedział nadal nieruchomo, a
cowboye, tak samo nieruchomo tkwili przy drzwiach i bramie. Wobec braku
wszelkiej zmiany w sytuacji odbywaliśmy dalej swój spacer. Jak długo trwał, nie
wiem, ale raczej dość długo, zanim wreszcie wyszli z wnętrza Hobbsowego domu
nasi towarzysze. Niczego z ich twarzy nie mogłem odczytać. Karol powiedział
krótko:
—

Jedziemy.

Bez pośpiechu dosiedliśmy wierzchowców i minęli bramę. Nikt nas nie
odprowadzał. Cowboye nawet nie drgnęli.
Kiedy pozostały daleko za nami nie tylko budynki, ale i ostatnie sztuki pasących
się stad, Karol powstrzymał bieg konia.
Nie chcą naszej pomocy — powiedział.
Ten Hobbs to wariat — wyrwał się Carr.
- Nie przypuszczam. Raczej jegomość wielce zarozumiały i pewny siebie. Uznał,
iż nasza piątka niewiele wzmocni jego siły, bo o Indianach nie wspomniałem. Tak
więc sytuacja jest jasna — stwierdził Karol.
Byłem ciekaw, jak Hobbs zachowywał się wobec Adamsa, ale nie chciałem się o
to pytać w obecności szeryfa, a Karol nie powiedział nic więcej. Dotknął konia
ostrogami i pognał w kierunku dalekiej linii lasu. Poszliśmy jego śladem,
indiańskim zwyczajem jadąc jeden za drugim. Odwróciłem głowę, aby zobaczyć,
kto jedzie za mną. Dostrzegłem tylko Piotra Carra. Był ostatni.
—

Stójcie! — zawołałem. — Nie widzę Dawida! Gdzie jest Dawid?

Karol coś odkrzyknął, ale ani na sekundę nie zwolnił końskiego biegu.
Krzyknąłem powtórnie. Wówczas odwrócił się szeryf:
—

W porządku, doktorze. Wszystko w porządku! Nie zatrzymujmy się!

Dobrze nad wieczorem wjechaliśmy w cień pierwszych drzew i wśród nich
odbyliśmy dłuższą naradę ściągnąwszy na nią uprzednio Czarnego Niedźwiedzia.
Co należało czynić dalej?
Karol opowiedział przebieg rozmowy z Hobbsem i treść jego odmowy.
—

Może nie uwierzył ostrzeżeniu? — wyraziłem wątpliwość.

Raczej uwierzył — stwierdził szeryf. — Zachował się tak jak gdyby od

dawna oczekiwał jakichś wrogich wystąpień. Wiecie, że darł koty z całą Rainy
Valley, a teraz okiem nie mrugnął na mój widok. Ba, nawet oświadczył, że gdyby
nie moja osoba, nasze ostrzeżenie uznałby za jakiś wrogi podstęp. Taki pewny
siebie.
Szeryf ma rację — oświadczył Carr. — To pyszałek i moim zdaniem powinniśmy
się trzymać jak najdalej od tej sprawy.
—

Jak to rozumieć, Piotrze? — zagadnąłem. — Mamy

wracać do pueblo?

Ech — westchnął Piotr — sam nie wiem. Żebyśmy tak mogli schwytać te

dwa “białe kaptury", które oglądał doktor...
—

Zapewne, zapewne — wtrącił Adams. — Jestem gotów natychmiast

założyć im łańcuszki na ręce, tylko niech kto zdradzi nam ich nazwiska.
Czarny Niedźwiedź, przysłuchujący się w milczeniu tej gadaninie, podniósł rękę:
Słowa są jako wiatr — powiedział. — Czasem pędzi przed sobą chmury, które
zraszają deszczem nasze pola i łąki, a czasem tylko kurz wzbija na ścieżkach.
Baczmy, by z naszych słów wynikła korzyść dla przyjaciół, a klęska dla
wrogów.
O czym myśli nasz czerwony brat? — zapytałem.
Orle Pióro wie dobrze, o czym mówię — odpowiedział używając imienia, które
nadały mi Czarne Stopy. — Niech moi bracia rozważą dobrze, jak mamy dalej
postępować.
Howgh.
Nie powinniśmy tu dłużej pozostawać — odezwał się Karol. — Mogą nas
zauważyć albo już nas śledzą. Ale o tym dowiemy się od Dawida.
Poprowadzę wojowników na dawne obozowisko — zgodził się Czarny
Niedźwiedź.
- I słusznie. Napad na Hobbsa nastąpi najwcześniej za pięć dni, ale przez ten czas
nikt z okolicznych mieszkańców nie może dowiedzieć się o bliskości Nawajów,
natomiast my, we czwórkę czy piątkę, musimy sterczeć jak najbliżej linii lasu. W
przeciwnym wypadku... — tu urwał w połowie zdania i zastygł w bezruchu. —
Uwaga, ktoś nadjeżdża — szepnął. Bez słowa rozciągnęliśmy się wśród
nadbrzeżnych krzaków. Przez kilka minut nie dosłyszałem ani nie zauważyłem
nikogo. Dopiero gdy już zwątpiłem w ostrzeżenie, niespodziewanie od strony
rzeczki, z zielonego pasa wysokich traw wyprysnęła sylwetka jeźdźca. W miarę
jak się zbliżał, zwalniał biegu, wreszcie przystanął rozglądając się dokoła.
Wówczas ozwał się głos leśnej sowy. Zabrzmiał dwukrotnie. Jeździec zeskoczył
z siodła, przyłożył dłonie do ust i odpowiedział tym samym hasłem. Potem

wziąwszy konia za uzdę, wkroczył śmiało między pierwsze drzewa. To był
Dawid.
Mów — odezwał się Karol podnosząc się z ziemi.
Nikt za nami nie gonił. Pozacierałem jednak tropy.
A teraz nowina: gospodarz “Arizonac" odwiedził Hobbsa...
Popatrzyliśmy na siebie.
Nie mylisz się, chłopcze? To wygląda zupełnie nie prawdopodobnie.
Znam Lessera. Przejeżdżałem niedaleko gospody. Wyjechał od strony
zabudowań gospodarczych. Śledziłem go tak długo, jak długo mogłem to czynić
nie zauważony.
Pojechał do Hobbsa...

Łuna pod Rainy Valley


Sytuacja pogmatwała się. Znowu nie wiedzieliśmy, czy Hobbs stanie się, mimo
wszystko, naszym sojusznikiem, czy wrogiem. Należało nadal czekać i uzbroić
się w dużą dozę cierpliwości. A równocześnie nie wolno było zaniechać
obserwacji farmy Hobbsa. Łatwo powiedzieć! Podejście pod zabudowania
uniemożliwiały stada bydła i strzegący je pasterze. A jeśli dojdzie do napadu? Jak
uprzedzić napadniętych, że przybywamy im z pomocą? Czy potrafią nas odróżnić
od bandy “Słońca Arizony"? Walka w ciemnościach nocy czy w półmroku
przedświtu (uznaliśmy, iż tylko w takich przecież, najdogodniejszych dla
napastników porach może nastąpić atak) bardzo utrudnia rozróżnienie wrogów od
przyjaciół, nie mówiąc już o tym, iż wprowadzenie do akcji Indian jeszcze
bardziej zagmatwa sprawę. Czy wówczas cowboye Hobbsa nie wystąpią
solidarnie z bandą przeciw czerwonoskórym?
Powinniśmy wycofać się z tej sprawy — nalegał Carr.
— Nic nie osiągniemy prócz guzów, Hobbs taki sam dobry, jak tamci. Niech
sobie radzi, jak umie. Czy nie mam racji?
I co dalej? — zagadnął Adams. — Zmarnować okazję? Razem z ludźmi Hobbsa
weźmiemy ich w dwa ognie, tak że żaden chyba z napadających stąd się nie
wymknie. Trzeba czekać, nadal czekać. Takie jest moje zdanie. Zobaczymy,
jak kij popłynie.
Karol przychylił się do tego poglądu, ja — również. Czarny Niedźwiedź, jak
zwykle milczący, ograniczył się tylko do zwrócenia uwagi na fakt, że żywność
zaczyna się wyczerpywać. Dla jej uzupełnienia należy urządzić polowanie, a w
tym celu muszą zapuścić się głębiej w puszczę. I ze względu na echo strzałów, i
ze względu na brak zwierzyny,. Sąsiedztwo gospodarki hodowlanej musiało ją
już dawno z tych stron wypłoszyć.
Po krótkiej naradzie postanowiliśmy jednak polowanie odłożyć, nawet kosztem
ograniczenia dziennych porcji. Musi ich starczyć jeszcze na cztery dni. Tylko
cztery dni, aż... cztery dni.
Nie kryję, że ten czas bardzo się wszystkim dłużył. Czuliśmy się prawie jak w
więzieniu. Nie wolno było wyjeżdżać poza granicę drzew ani zapuszczać się w
gęstwinę leśną. To był najżmudniejszy okres mego pobytu w Arizonie. I chyba
najbardziej nerwowy. Wykluczaliśmy możliwość napadu za dnia, nocami więc
pełniliśmy warty, obserwując przez lornetki daleką okolicę. Tylko jeden Dawid
korzystał z większej swobody i znikał gdzieś nocami, ale ponieważ czynił to w
porozumieniu, a może nawet na zlecenie Karola i Czarnego Niedźwiedzia — nie
wtrącałem się do tego. Zmęczony nocnymi strażami, przesypiałem pół dnia a
drugie pół błąkałem się niedaleko naszego obozowiska. Tu dodam, iż
przenieśliśmy się na nasze stare miejsce, na wysepkę. Wychodziliśmy jednak
nocą na skraj puszczy.

Tak minęły trzy dni i trzy noce. W niezmąconym spokoju minął i dzień czwarty.
Kiedy zmrok zapadł, zajęliśmy jak zwykle swe miejsca obserwacyjne. Osiodłane
konie zostały podprowadzone do linii ostatnich drzew, a Czarny Niedźwiedź
nadciągnął również ze swymi wojownikami. Migotały gwiazdy na niebie, potem
wzeszedł księżyc i zalał białym światłem daleką, nagą przestrzeń.
Mieliśmy więc przed sobą doskonale widoczną płaszczyznę, za sobą czarny,
cichy las. Upływały godziny spokoju i milczenia nocy. Zakłócał je tylko od czasu
do czasu delikatny łopot skrzydeł jakiegoś ptaka, którego sylwetki nie byłem w
stanie dojrzeć.
Ta prawie absolutna cisza działała na mnie usypiająco. Zamknąłem oczy i
zapadłem w jakiś półsen, półjawę.
Gdy się ocknąłem, nadal trwała cisza. Instynktownie wyciągnąłem rękę po
lornetkę. Gwiazdy na niebie nieco przybladły, a część tarczy księżycowej zakryła
chmura. Podpełzłem do Karola.
—

Nic z tego nie będzie — zaszeptałem. — Hobbs widać porozumiał się. Nie

ma chyba sensu sterczeć tu dłużej.
- Zastanowimy się nad tym, jak słońce wzejdzie. Wiele rzeczy może się
przydarzyć. Nie śpij, Janie.
—; Piotr również drzemie — odparłem. . — Zostań tu. Pójdę go zbudzić.
Starałem się nie zasnąć. Wytrzeszczałem oczy i nadstawiałem uszu, a od czasu do
czasu rozcierałem policzki, co ma być rzekomo (jak twierdził Piotr Carr)
znakomitym środkiem przeciw senności. Tak mijały godziny. Gwiazdy gasły
powoli w niedostrzegalnym jeszcze przedświcie dnia. Tarłem twarz coraz
mocniej i coraz częściej. Zbliżał się kres nocy, pora, w której sen najbardziej nęka
człowieka. Oto już na kraniec dalekiego horyzontu wypłynął różowawy brzask.
Zjawił się Karol.
•— Nie śpisz?
Nie — mruknąłem niechętnie — ale to już dzień.
Chyba śni ci się?
No, to popatrz — wskazałem ręką kierunek i równocześnie sięgnąłem po
lornetkę.
W tej samej chwili zbliżył się Adams i powiedział:
—

Pali się!

Karol przyłożył szkła do oczu.
—

Pali się. Albo płonie preria, albo zabudowania Hobbsa... Przyprowadźcie

konie. Dawid, gdzie jesteś? Leć do Czarnego Niedźwiedzia, niech rusza za nami!
Wskoczyliśmy na siodła i z miejsca pognali galopem. Różowy blask łuny nabierał
intensywności, zmieniał się w purpurę, dźwigał coraz bardziej i rozszerzał, aż w
końcu pół nieba rozgorzało. Pędziliśmy na złamanie karku. Już
widziałem ognisko czerwoności, iskry strzelające na wszystkie strony, a w kilka
chwil później jasne zarysy budowli. Stada bydła, wyrwane ze snu, rozpierzchły
się dokoła. Ryk przerażonych zwierząt zagłuszała teraz palba karabinowa.
Napadnięci musieli się bronić. Nagle dojrzałem, jak zwaliła się górna część

najwyższego budynku. Płomień na chwilę przygasł, aby buchnąć mocniej
krwawymi jęzorami. Jeszcze kilka jardów i oto ukazały się ciemne sylwetki
jeźdźców krążących dalekim kołem od źródła blasku. Gorzał nie tylko
mieszkalny dom Hobbsa, ale dopalały się szopy, stajnie i zabudowania
wzniesione przed palisadą otaczającą siedzibę farmera. A palisada prawie już nie
istniała. Jej zarysy znaczyły teraz tylko zwalone, żarzące się głownie.
Rozsunęliśmy się długą linią i łukiem poczęliśmy podjeżdżać. Ściągnąłem z
pleców sztucer i za przykładem towarzyszy hamowałem bieg konia. Zdaje się, że
wówczas nas zauważono, bo rozproszeni jeźdźcy poczęli łączyć się w grupki.
Zahuczały strzały. Kto strzelał — nie widziałem: obrońcy czy napastnicy? Pięciu
konnych skierowało się wprost ku nam. W połowie drogi ściągnęli jednak
gwałtownie cugli. Usłyszałem wrzask: “Czerwonoskórzy!"
Odwróciłem głowę, ujrzałem za nami ciemną linię jeźdźców — wojowników
Czarnego Niedźwiedzia. Nagle wypadło z boku dwu ludzi na spienionych
koniach. Sięgnąłem za wiszący u łęku zwój rzemienia. Używałem go bardzo
rzadko, ale prawie zawsze skutecznie. W chwytaniu na lasso szkolił mnie przez
wiele miesięcy Karol Gordon, okazałem się pojętnym uczniem. Jeden z
napastników wysforował się znacznie, drugi pozostał nieco w tyle. Na tego
postanowiłem zapolować. Odległość była akurat odpowiednia.
Kiedy lasso rozwinęło się w długą, prostą linię, szarpnąłem za cugle. Koń wspiął
się przednimi nogami i skręcił w bok. Wówczas nastąpiło to, czego oczekiwałem:
nagły wstrząs, głuche uderzenie i oto wierzchowiec bez jeźdźca galopował po
polu, a na ziemi spoczywała nieruchoma postać.
— Brawo, Janie! Znakomicie! — usłyszałem okrzyk Karola. — Zwiąż go i ruszaj
za nami!
Przemknął tuż obok, a za nim dwu jeszcze ludzi. W jednym rozpoznałem
Adamsa. Zeskoczyłem. Grzmiała palba strzelb i rewolwerów. Dudniła ziemia pod
kopytami koni. Nie wiem skąd, przede mną przemknęło stado krów. O mało nie
stratowały jeńca. Uciąłem z lassa dwa spore kawałki, skrępowałem ręce i nogi
leżącego, który stracił przytomność. Dosiadłem znowu konia, w chwili gdy mijali
mnie w dzikim galopie ostatni wojownicy Czarnego Niedźwiedzia. Ruszyłem za
nimi wzdłuż dogasających resztek palisady. Tu nie było już nikogo. Odgłosy
strzelaniny oddalały się coraz bardziej. Z suchym trzaskiem zwaliły się resztki
domu. Buchnęła fontanna iskier, owionął mnie żar tak palący, iż rzuciłem się do
tyłu, a potem z wolna okrążyłem to, co jeszcze przed paru godzinami stanowiło
gospodarstwo Hobbsa. Tak na Dzikim Zachodzie rozwiązywano sporne sprawy.
Instynkty ludzkie, pozbawione wszelkich hamulców, wyładowywały się w
gwałcie, morderstwach, podpalaniu... Potrzebna tu była jak najszybciej żelazna
ręka sprawiedliwości. Nieustępliwa i czujna. Pojąłem teraz ogrom zadania,
którego podjął się Karol Gordon, i wielkość pomocy, jaką okazać nam mogli
nawajscy wojownicy. Nigdy byśmy jej nie uzyskali bez osobistych kontaktów
Karola. Ale przecież niemałą rolę odgrywał również fakt, iż Czarny Niedźwiedź
był półkrwi Indianinem i dzięki swej wyobraźni potrafił przewidywać lepiej od

przeciętnych wojowników czerwonych szczepów. Czy jednak mimo takich
sprzyjających okoliczności potrafimy osiągnąć zamierzony cel?
Zeskoczyłem z konia i obszedłem raz jeszcze pogorzelisko.
Tu i tam natrafiłem na zwłoki ludzkie. Naliczyłem ich dwanaście. Czy byli to
obrońcy, czy napastnicy? Chyba jednak napastnicy, ciała ich leżały bowiem poza
obrębem palisady. Jeśli rozumowałem słusznie, banda “Słońca Arizony" mimo że
osiągnęła zamierzony cel — zniszczenie farmy, poniosła klęskę. Chcąc jednak
dokładniej sprawdzić liczbę zabitych jej członków, musiałbym rewidować
ubranie każdego z nich, aby znaleźć znak rozpoznawczy: srebrne słońce.
Zrezygnowałem i zawróciłem, aby odszukać jeńca. Leżał tam, gdzie go
zostawiłem. Odzyskał już przytomność i spoglądał na mnie przenikliwym
wzrokiem. W pewnej chwili mruknął:
Słońce Arizony.
Słońce Arizony — odparłem.
Rozwiąż mnie, zanim te diabły znowu tu się pojawią.
To żądanie pominąłem milczeniem.
Zapytałem:
—

Kto ty jesteś?

Nie udawaj durnia. Rozwiąż mnie, to pokażę ci słońce.
Skąd się tu wziąłeś?
Odepchnął się od ziemi skrępowanymi rękami i usiadł. W oczach jego
dostrzegłem zdumienie.
Wykończyliśmy Hobbsa, widzisz.
Ilu was padło?
Pomarkotniał: — Dużo. Przez te przeklęte czerwone diabły. Kto ich
sprowadził?
Zaryzykowałem i zapytałem raz jeszcze:
A kto cię tak związał?
Nie wiem. Uciekałem, rzucono lasso i dalej już nie pamiętam.
Umilkł i nagle niespodziewanie wrzasnął:
Słyszysz? Oni wracają! Przetnij więzy.
Nie przetnę.
Co?!
Nie przetnę — powtórzyłem.
Wytrzeszczył oczy.
Ty durniu! — wrzasnął. — Spotkamy się jeszcze!
Odwróciłem się i dosiadłem konia. Łuny pożaru już przygasły. Na dalekim
nieboskłonie wstawały zorze świtu. Budził się dzień.
Zatupotały kopyta. Nadjeżdżał Adams na czele oddziałku Indian, a przy jego
boku cwałował Dawid. Przybywali w samą porę.
Szukaliśmy pana, doktorze. O, a to co za ptaszek?— dziwił się szeryf.
Schwytałem go na lasso — wyjaśniłem.
To dziewiąty. Ośmiu już mamy.

A co z resztą?
Ze dwudziestu zdołało umknąć. Ściga ich Czarny Niedźwiedź. Inni — Adams
rozejrzał się dokoła — zostali chyba tutaj.
Ruszamy? — zapytałem.
Tylko do Rainy Valley. Należy zawiadomić tych tchórzy, że im nic nie grozi i
żeby zajęli się grzebaniem poległych. Zauważył pan? Ani jeden tu się nie pokazał,
a przecież musieli dostrzec łunę.
—

No tak — przyznałem — ale Hobbs nie cieszył się ich sympatią.

Machnął ręką:
Moją również nie, a przecież...
Niech pan ich nie mierzy według siebie, a poza tym Hobbs dobrze im zalazł za
skórę. Więc nawet nie bardzo się dziwię...
Podczas tej wymiany zdań Indianie dźwignęli mego jeńca, przytroczyli do siodła
i bez jednego słowa zawrócili.
Dokąd oni jadą? — zapytałem.
Mają się połączyć z Czarnym Niedźwiedziem. Wszystkich jeńców najpierw
zgromadzimy w pueblo.
A gdzie Gordon?
Mamy czekać. Zjawi się razem z tym poszukiwaczem złota. Potem pokłusujemy
do Rainy Valley.
Zeskoczył z konia.
—

Trzeba obejrzeć pobojowisko.

Poszedłem za jego przykładem. Szeryf zatrzymywał się przy każdych zwłokach,
a ja schylałem się, żeby zbadać, czy który z tych nieszczęśników nie daje znaku
życia. Jednakże wszyscy byli martwi.
—

Iluż Hobbs mógł mieć ludzi? — zastanawiał się Adams.

Wzruszyłem ramionami.
—

Nie mam pojęcia...

Nie przypuszczałem, że napad aż tyle pociągnie za sobą ofiar. Gdy naliczyliśmy
pięćdziesięciu, ogarnęło mnie przerażenie.
—

Hobbs miał zapewne około dwudziestu cowboyów —mruknął Adams. —

Atakujący mieli większe straty, więc padło ich, przypuśćmy, trzydziestu. Tak czy
siak banda poniosła po raz pierwszy klęskę...
Miałem już dosyć tego widoku. Przygalopował wreszcie Karol z Piotrem , moje
myśli w innym zwróciły się kierunku. , . .
-

Cały i zdrowy, jak widzę -- powiedział ujrzawszy mnie. - Nasze straty są

niewielkie, poległo dwu czy trzech Indian.
Ogarnęła mnie złość.
Niewielkie — powtórzyłem naśladując ton jego głosu. Nie poznaję cię, Karolu.
Trzech czerwonoskórych... a zapominasz o Hobbsie i jego ludziach.
—

Jeśli mi wskażesz inny sposób zaprowadzenia tu spokoju, pierwszy wezmę

do ręki różdżkę oliwną.
Westchnąłem:

Pamiętaj, Karolu, że jestem lekarzem. Mam ludziom nieść pomoc, a nie ich
uśmiercać. Do diabła!
Podzielam twe poglądy, ale sam widzisz: innego sposobu na uleczenie Arizony w
tej chwili nie ma. No, ale teraz zastanówmy się, gdzie ciebie przechować?
Nie rozumiem. Przecież jedziemy do Rainy?
—

Nie wszyscy. Banda wie, że jesteś podejrzanym typem i depczesz jej po

piętach. Tego nie da się już ukryć. Nie możesz z nami jechać do miasteczka. Nie
dlatego, żeby ci to czymkolwiek groziło, ale dlatego po prostu, iż rozszyfrujesz,
jak to się mówi, i mnie, i Adamsa, i Piotra. Kto nas ujrzy, dojdzie do wniosku, iż
działamy wspólnie. W Rainy Valley na pewno są jeszcze członkowie “Słońca
Arizony". Oby jak najpóźniej zorientowali się, jaką tu rolę spełniamy.
Nie upierałem się. Karol miał słuszność.
Więc cóż mam robić?
Udasz się razem z Dawidem śladami Czarnego Niedźwiedzia. Dogonimy was.
Wskoczyliśmy wraz z chłopcem na konie.

Sprzączka

Dawid o wszystkim pomyślał: o skórzanym worku z wodą i o koniecznym
zapasie suszonego mięsa. Byliśmy więc zabezpieczeni na dłuższy okres podróży.
Odetchnąłem głęboko, gdy już za nami pozostały zgliszcza. Męcząca noc i
jeszcze bardziej męczący świt dopiero teraz dawały mi się we znaki.
Powiedziałem o tym chłopcu. Natychmiast zboczył z drogi i doprowadził mnie do
kępy samotnych pinii. Tu przeczekaliśmy skwar południowych godzin,
pokrzepiwszy się najpierw nie tylko mięsem, ale i kawą. Szybko zagasiliśmy
naprędce rozniecone ognisko, aby nie powiększać żaru lejącego się z nieba.
Potem wędrowaliśmy bez przerwy aż do zmroku. Za nami zostały ostatnie zielone
kępy traw i krzewów. Zaczynała się arizońska pustynia.
— Lew — odezwał się nagle chłopak wstrzymując konia.
Spojrzałem w kierunku wyciągniętej ręki. W czerwono-brązowym pyle widniały
świeże jeszcze odciski łap. Nie rozpoznałbym po tych śladach, jakie zwierzę tędy
przeszło, ale Dawid na pewno się nie mylił. Arizoński lew nie ma wiele
wspólnego — poza nazwą — ze swym afrykańskim pobratymcem. Naprawdę
nazywa się kuguarem albo pumą. Płowoczerwonym odcieniem futra podobny jest
istotnie do lwa i stąd wywodzi się błędna nazwa. Puma, w przeciwieństwie do
króla afrykańskiego buszu, biega równie dobrze po ziemi, jak i po gałęziach
drzew. Poluje w nocy, a w dzień sypia w mało dostępnych kryjówkach.
—

Jak dawno tędy przebiegł? — zapytałem.

- Nie ma i godziny. Coś musiało go spłoszyć. To zwierzę unika słońca.
Może je spłoszyli wojownicy Czarnego Niedźwiedzia?
Pokręcił przecząco głową.
Oni są już znacznie dalej.
Zdjął karabinek przewieszony dotąd przez plecy. Uczyniłem podobnie.
Jechaliśmy jeszcze długo, aż księżyc ukazał się na niebie. W końcu
zatrzymaliśmy wierzchowce nie opodal pasa kaktusów. Rozpaliliśmy ognisko.
—

Puma unika ludzi — wyjaśnił Dawid — ale jeśli jest bardzo głodna, to...

Na te “to" przysunąłem do siebie sztucer i bez. wahania zgodziłem się czuwać nad
ogniem przez pierwszą połowę nocy. Kiedy zakończyliśmy skromną wieczerzę,
Dawid narąbał jeszcze kaktusowych drzazg, obejrzał konie, po czym owinął się
pledem i ułożył przy ognisku. Wówczas wstałem i cicho obszedłem wielki krąg
blasku. Konie pokładły się, mój nieco bliżej ognia, mustang nieco dalej.
Wiedziałem, iż mustangi są niezwykle czujne, dlatego zwracałem baczną uwagę
na jego zachowanie. Ale leżały spokojnie. Tak mijały godziny. Pragnąłem jak
najdłużej przeciągnąć swą straż, aby dać chłopakowi wypocząć. W ostatnich
dniach porządnie się napracował.
Ciemność jeszcze wisiała nad ziemią, gdy usłyszałem parsknięcie konia.
Wstałem, okrążyłem ognisko. Mustang Dawida zdradzał wyraźny niepokój. Ktoś
czy coś znajdowało się w pobliżu. Dorzuciłem szczap do ognia. Buchnął

wysokim płomieniem. Wtedy głośno zarżał mój wierzchowiec. W sekundę
później z głębokich ciemności nocy ozwał się grom strzału i prawie równocześnie
zawtórował mu krzyk człowieka. Ścisnąłem mocniej lufę sztucera. Kolbę
przyłożyłem do ramienia słysząc stłumione kroki, ale za cyngiel nie pociągnąłem.
W blask ognia wskoczyła nie znana mi ludzka postać.
Dawid zerwał się z ziemi.
—

Ostrożnie! — krzyknął.

Zabłysły w ciemności dwa świetliste punkty. Nie zastanawiając się wypaliłem w
sam ich środek i odskoczyłem w bok. W tym samym momencie strzelił Dawid i
nagle zapanowała cisza.
Wzbiły się w górę płomienie ogniska. Nieoczekiwany przybysz rzucał w nie całe
wiązki drzazg.
Dżentelmeni — odezwał się — spotkałem was w samą porę, ale mego konia
diabli wzięli.
Skąd pan się tu znalazł?
Okazało się, iż jadący w nocy — co było postępkiem wysoce lekkomyślnym —
dostrzegł blask naszego obozowiska. Postanowił sprawdzić, na kogo natrafił.
Zsiadł z konia, zostawił go i odszedł. Wówczas natknął się na drapieżnika. Ale
puma rzuciła się nie na człowieka, lecz na konia. Strzelił na oślep i uciekł w naszą
stronę. Mało tego, biegnąc rzucił strzelbę. Tak nie postąpiłby żaden
doświadczony traper. Kim więc był ten przybysz?
Przyglądałem się chwilę jego zarośniętemu obliczu i potarganym włosom. Zgubił
kapelusz. Mimo oznak niedołęstwa, jakie nam na wstępie zaprezentował, nie
robił wrażenia niedołęgi. Wyglądał raczej sympatycznie.
Człowieku, czemu się pan włóczy po nocy?
Zbłądziłem — wyznał. — Jadę z Supai i wszystko mi się pokręciło...
Mogła to być prawda, ale — do licha! — nieczęsto zdarza się na pustkowiu taka
nocna wizyta. Wymieniłem z chłopcem porozumiewawcze spojrzenie.
Siadajcie — powiedziałem widząc, iż przybysz stoi niezdecydowanie przed
ogniem. Usłuchał.
Kawał drogi z Supai — zagaiłem rozmowę. — Pewnie jesteście głodni?
Skwapliwie potwierdził. Dałem mu suchara, a potem zagotowałem wodę, przez
cały czas nie spuszczając oczu z gościa. Musiał być rzeczywiście głodny, bo jadł
szybko, prawie żarłocznie. Potem odpiął pas, cisnął go w bok i rozciągnął się przy
ogniu.
—

Jestem bardzo zmęczony — powiedział.

Chyba mówił prawdę, bo kiedy Dawid — który mi zniknął z oczu na kilka minut
— ukazał się nagle za jego plecami, nawet nie drgnął na odgłos kroków.
Spojrzałem pytająco na chłopca. Schylił się, podniósł leżący pas i przeniósł go na
drugą stronę ogniska.
Na wszelki wypadek — szepnął pokazując tkwiące kolby rewolwerów i usiadł
przy mnie.
Zauważyłeś coś? — zapytałem.

Obszedłem dokoła. Nikogo, przynajmniej w pobliżu, ale musimy czuwać na
zmianę.
Zasnąłem dopiero o świcie i obudziłem się ostatni. Dawid i nieznajomy dmuchali
w resztki żaru, dopóki nie buchnął płomieniem. Potem ruszyliśmy szukać śladów
nocnego drapieżnika. Za załomem skalnym na końskim trupie spoczywała
martwa puma. Chwilkę rozważaliśmy, czy nie ściągnąć z niej futra, ale z braku
czasu zaniechaliśmy tego. Należało się spieszyć, i to tym bardziej, iż nowy
znajomy został pozbawiony wierzchowca. Musiał więc przysiąść się na któregoś
z naszych, co utrudniało szybką jazdę: Więc tylko odszukaliśmy jego porzuconą
broń i kapelusz. Dawid zajął się siodłaniem, a ja gaszeniem ognia. Przy tej
czynności coś brzękło pod stopą, ale nie zwróciłem na to uwagi i wkrótce o tym
zapomniałem. Dosiedliśmy koni. Nasz nowy znajomy nie bardzo wiedział, co
począć ze zbędnym siodłem i uprzężą. Sprawę rozstrzygnęliśmy w ten sposób, iż
kłopotliwy bagaż będzie wiózł ten z nas, który będzie jechał sam.
Nocny przybysz oświadczył, iż jest mu całkowicie obojętne, dokąd go
powieziemy, byle mógł nabyć konia. Dodał, iż jest wędrownym kowalem, że mu
już obrzydło w Supai i wybrał się szukać szczęścia w innych stronach.
Bez narzędzi?
Sprzedałem cały majdan — oświadczył. — Nie miałem czym przewieźć.
Niezbyt wierzyłem tej odpowiedzi. Była dowodem albo niesłychanej
lekkomyślności, albo zwykłym... kłamstwem.
W tych stronach nikt nie pozbywa się bez istotnej przyczyny swego warsztatu
pracy, zwłaszcza narzędzi. Nigdzie ich nie odkupi. Rzekomego kowala
zadecydowaliśmy dostarczyć aż do pueblo. Nawajowie na pewno sprzedadzą mu
któregoś ze swych mustangów.
Po paru godzinach jazdy natrafiliśmy na ślady sporego oddziału konnych. Trop
wskazywał na Czarnego Niedźwiedzia, wierzchowce nie były bowiem podkute.
Bardzo mnie to ucieszyło, kowal przeraził się.
Co? Indianie? Panowie, co czynicie? To tak, jakbyście włazili w paszczę lwu.
Zawracajmy!
Roześmiałem się. Potem wyjaśniłem, iż pozostajemy w najlepszych stosunkach z
Nawajami, że nam nic nie grozi, a jemu w naszym towarzystwie — również. Nie
bardzo mu to trafiło do przekonania. Nadal próbował nas skłonić do “skoczenia
gdzieś w bok". Odmówiłem łagodnie, ale stanowczo. Wówczas wpadł w posępną
zadumę i nie odzywał się przez dłuższy czas, po czym próbował przekonać z kolei
Dawida. Ale chłopak zaproponował mu, aby sam “skoczył w bok", jeśli się tak
lęka. Oczywiście... na piechotę. Zamilkł teraz na dobre.
Tego dnia nie doścignęliśmy jednak wojowników Czarnego Niedźwiedzia.
Musieli posuwać się znacznie szybciej. Stwierdziliśmy tylko, iż ich grupa
podzieliła się na dwie części. Liczniejsza odjechała w kierunku południowym
-chyba w dalszym pościgu za uciekinierami “Słońca Arizony", mniejsza jechała
nadal wprost przed siebie, do pueblo. Ta grupka wiozła zapewne jeńców.

Na kolejny nocleg zatrzymaliśmy się w znanej już dolince. Dawid,
zadziwiającym zmysłem tropiciela, potrafił bezbłędnie doprowadzić nas do tej
oazy zieleni. Rozciągnąłem się na łączce, w pobliżu trzcin porastających brzegi
jeziorka. Niedługo ,byłem sam. Przysiadł się do mnie ów kowal.
Myślę, że wszystko będzie w porządku — odezwał się nieoczekiwanie.
O co chodzi? — zdumiałem się.
Spotkała mnie dobra wróżba.
Życzę powodzenia — mruknąłem.
Zgubiłem sprzączkę od pasa — ciągnął nie zrażony.
Nawet nie wiem, kiedy. Ot, stąd — tu wskazał brudnym paluchem na pas. — A
wczoraj ją znalazłem.
Sprzączka? — powtórzyłem leniwie i nagle omal nie poderwałem się na nogi. W
sekundzie wróciła mi pamięć minionych dni. Sięgnąłem do jednej kieszeni, do
drugiej, trzeciej... Nie było wątpliwości. Srebrna sprzączka, znaleziona
nad strumieniem w początkach mej wędrówki przez arizońskie ziemie, przepadła.
Musiałem ją zgubić pode wczorajszego porządkowania obozowiska, kiedy
usłyszałem brzęknięcie. Opanowałem się szybko i rzekłem:
To ta sama, którą pan zgubił?
Eee... nie... sprzączki nie mają nóg. Ale jest taka sarna.
Pokaż pan.
Wystarczyło jedno spojrzenie.
Piękna — oświadczyłem.
Przytaknął:
Pasuje, jak ulał.
Istotnie — pasowała. Pozostałe dwie również przedstawiały wizerunek
splecionych ogonami wężów.
—

Chyba srebrne — zauważyłem.

—

A kto je tam wie? Dostałem ten pas za reperację wozu.

W Supai.
Mogła to być prawda, mogło być kłamstwo. A jeśli człowiek należał do bandy?
Ba, brał udział w napadzie na mnie? Jakże chętnie teraz przeszukałbym mu
ubranie, stwierdzić, czy posiada również srebrne słońce! Podrzuciłem sprzączkę
na dłoni.
—

Szczęściarz z pana — rzekłem niedbale. — Proszę…..

Schował skwapliwie.
Gdy rzekomy kowal poszedł rąbać drwa do ognia, opowiedziałem o wszystkim
Dawidowi. Chłopak w lot zorientował się w sytuacji.
—

Nie można go spuszczać z oczu, zwłaszcza w nocy.

Skinąłem głową.
—

Będziemy wartować na przemian. Tylko my dwaj.

Wieczór minął na normalnych obozowych czynnościach:

pojeniu koni, przyrządzaniu posiłku i szorowaniu naczyń. Na koniec owinięty
derką położyłem się, z siodłem pod głową i z bronią u boku. Rzekomy kowal
poszedł za moim przykładem, ale zanim głośno zachrapał, zapytał jeszcze:
Kiedy mam czuwać?
Obudzę pana — oświadczyłem.
No to dobranoc...
Dobranoc.
Przyglądałem mu się dłuższy czas, żeby sprawdzić, czy udaje, czy też naprawdę
śpi. Potem dałem spokój tej męczącej czynności. Zasnąłem.
Obudziła mnie przejmująca cisza nocy. Niekiedy i cisza może obudzić. Zerwałem
się z twardego posłania i siadłem. Ognisko ledwie się żarzyło, od wody płynął
wiew wilgotnego chłodu. Spojrzałem na prawo, na lewo. Nigdzie nie było
Dawida. Natomiast kowal spał. Jego strzelba i pas z rewolwerami leżały
porzucone na piasku. Jeśli to był istotnie ktoś ze “Słońca Arizony", jakże
lekkomyślnie czynił. A może takie postępowanie było tylko grą obliczoną na
wiarę naiwnych?
Wstałem starając się to uczynić bezszelestnie i ująwszy sztucer odszedłem od
ogniska. Noc była gwiaździsta, pełna księżycowego blasku. Ruszyłem wzdłuż
stawku, potem krańcem lasu, aż okrążyłem całą dolinę. Nie spotkałem chłopca.
Gdzież się podział? Postanowiłem zajrzeć do pierwszej dolinki, tej jałowej,
leżącej (jak już wspomniałem) na skraju pustyni. Skierowałem swe kroki ku
skalistej cieśninie łączącej obie dolinki. Tam było nieco mroczniej. Miniaturowy
wierch rzucał cień na ziemię. Zanurzyłem się w ten cień i prawie równocześnie
jakaś zasłona spadła mi na oczy, zwój szorstkiej materii opasał głowę, zsunął się
na ramiona. Zanim zdołałem się szarpnąć, chwycono mnie za szyję i
błyskawicznie obalono. Nie mogłem złapać oddechu, prawie dusiłem się.
Wykręcono mi ręce, coś ciężkiego padło mi na piersi i nogi. Dziś, kiedy o ty
wspominam, sprawa wygląda nieco zabawniej, ale wówczas nie było mi do
śmiechu! Nagły napad rozegrał się w zupełnym milczeniu. Nie słyszałem ani
słówka, aż do chwili, w której zostałem dźwignięty, niesiony i ciśnięty na ziemię
jak tobół. Dopiero wówczas rozległ się głos:
—

Zdejmijcie mu worek, jeszcze się udusi.

Szorstka tkanina pojechała ku górze, drapiąc mi twarz, i znowu ujrzałem
gwiaździste niebo i księżyc nad skałami.
—

Jeżeli będziesz wrzeszczał, dostaniesz knebel.

To do mnie. Ale nie miałem zamiaru wzywać pomocy. Skąd by się wzięła?
Byłem wściekły. Nawet nie na napastników, ale na rzekomego kowala. To
przecież jego musiało być dzieło. Daliśmy się oszukać jak małe dzieci.
Odwróciłem głowę. Miałem sąsiadów, a jakże. Z lewej spoczywał dokładnie
skrępowany Dawid. Z prawej... kowal.
Dawid — powiedziałem głosem tak cichym, że ledwie dosłyszalnym. — Dawid
— powtórzyłem — nie jesteś ranny?
Nie — odszepnął.

Gdzie cię schwytali?
W przejściu między skałami. Myślałem, że jestem doskonałym traperem —
powiedział z nie ukrywanym żalem. — Niech się pan na mnie nie gniewa. Mnie
samemu wstyd...
Nie martw się. Każdemu może się zdarzyć.
A co z tym naszym gościem?
Leży obok mnie — odparłem szeptem. — Również skrępowany.
Dziwne, ale to chyba podstęp...
Przytaknąłem. Oczywiście, że podstęp. Mieliśmy wierzyć, że kowal jest tylko
kowalem, nikim innym. Leżeliśmy teraz w milczeniu, czekając, co dalej nastąpi.
Nie trwało to długo, bo mój sąsiad z prawej niespodziewanie zagadnął:
—

Kto to jest? Czego oni od nas chcą?

Powiedział to na cały głos. I rzeczywiście został dosłyszany przez wszystkich.
Jakiś drab potężnej budowy z twarzą do połowy zakrytą szmatą podszedł
natychmiast i wrzasnął:
—

Zamknij pysk!

To było dobrze zagrane, ale mnie nie przekonało.
Tymczasem płomień ogniska rozgorzał. W dolince stało się widno jak w dzień.
Napastników kręciło się kilku i nie zdołałem ich policzyć. Nie mieli jednak koni.
Pewnie je trzymali gdzieś na uboczu
“Ale wpadliśmy" pomyślałem obserwując ciemne sylwetki przesuwające się tu i
tam. Kto tu był przywódcą? Na koniec ujrzałem człowieka, który tkwił nad
brzegiem jeziorka. To do niego właśnie podchodził to jeden, to drugi z kamratów.
Głosów nie słyszałem. Domyśliłem się jednak, że wydawał im jakieś polecenia.
Czy zaraz stąd odjadą, zabierając nas z sobą, czy też ograniczą się tylko do
rabunku? Trudno było odgadnąć. Zapadłem w półsen, półjawę. Ocknąłem się z
uczuciem przenikliwego chłodu. Niebo poszarzało, nad głową miałem perłową
oponę przedświtu. Stopniowo nabierała różowego blasku. Przez sekundę nie
mogłem pojąć, dlaczego nie mogę ruszyć ani ręką, ani nogą. Przypomniałem
sobie nagle. Już bez złości, na zimno. Począłem też kalkulować, kiedy Karol z
szeryfem i Piotrem dopędzą oddział eskortujący jeńców lub też grupę Czarnego
Niedźwiedzia. Ale gdzież on może się znajdować? Czy już schwytał
uciekających, czy nadal goni? Kalkulacja wypadła kiepsko. Chyba dopiero za
kilka dni Karol może spotkać się z Indianami i stwierdzić, że nas nie ma. Wtedy
zaczną szukać. Ale przez te dni ileż może się zmienić w mojej i Dawida sytuacji?
Bierne oczekiwanie pomocy było szaleństwem. I teraz znowu zadałem sobie
pytanie: czego od nas chcą? Pieniędzy? Koni? Jeśli tak — puszczą nas wolno. Nie
dziś, to jutro. Taka była metoda postępowania “Słońca Arizony".
Zerknąłem w bok: Dawid nie spał i spoglądał w moim kierunku.
Jak się czujesz? — szepnąłem.
Wszystko głupstwo. Ale jak by się stąd wyrwać?
Jeśli potrafisz, nie oglądaj się na mnie. Dasz znać
Czarnemu Niedźwiedziowi albo Karolowi. Jak daleko stąd do pueblo?

Tydzień.
Dłużej nie mogliśmy rozmawiać, bo podeszła do nas trójka drabów o twarzach
przysłoniętych chustkami. Ten fakt uznałem za dobrą wróżbę. Zasłonili twarze na
wypadek, gdybyśmy kiedykolwiek później przypadkowo mieli się spotkać. A
więc — zamierzali nas chyba puścić wolno.
Stanęli nad nami, a potem środkowy rzucił rozkaz:
—

Obszukać ich!

Tej czynności podjęło się tylko dwu. Trzeci nadal stał nieruchomo z ręką opartą
na kolbie wystającego zza pasa rewolweru. Zostałem dokładnie zrewidowany.
Wyciągnięto wszystko, co miałem w kieszeniach. Razem z odznaką srebrnego
słońca. Srebrna blaszka powędrowała z rąk do rąk. Sądziłem, że usłyszę okrzyki
zdziwienia, że za chwilę rozetną mi więzy. Srebrne słońce przecież już
dwukrotnie dało mi wolność. Ale tym razem nie nastąpił przewidywany skutek.
Milczeli. W milczeniu odeszli kilka kroków. Widziałem, że nad czymś radzą.
Widziałem, jak oglądali blaszkę na wszystkie strony. Potem wrócili, aby
dokładnie zrewidować chłopca i kowala. Dawid milczał, ale kowal począł
wyrzekać. Zapytywał — bezskutecznie zresztą — dlaczego go napadnięto,
przysięgał, że jest biedakiem, że nie ma nic cennego przy sobie, czego
zaprzeczeniem stał się pękaty brzęczący woreczek, jaki wyciągnięto spod bluzy.
Wówczas zagrożono mu kneblem, jeśli nie przestanie gadać. Zamilkł
natychmiast. Potem podsunięto mi pod nos słońce.
Skąd to masz?
A kto ty jesteś? — odpowiedziałem pytaniem na pytanie.
Stojący pośrodku — pewnie przywódca — przyglądał mi się w milczeniu, a
potem roześmiał się.
—

Dobrze wiesz, kim jesteśmy, a ja dobrze wiem, kim ty jesteś i skąd masz tę

błyskotkę. Nie zaprzesz się.
Nic nie odpowiedziałem licząc na to, że mój rozmówca rozgada się i powie coś,
czego nie powinien. Nie pomyliłem się.
—

Przypomnij sobie pewien strumień w górach. Pamiętasz?

Znowu nie odpowiedziałem. Strumień w górach — a więc napad, jakiego padłem
ofiarą na początku swej podróży.
—

Puściliśmy cię całego i zdrowego. A potem dostałeś z powrotem broń i

pieniądze. Za to, żeś opatrzył Nicka, wtedy w “Arizonac". A Nick wziął cię za
jednego z naszych.
Skąd znałeś hasło?
Ziewnąłem głośno i ostentacyjnie.
—

Nie chcesz odpowiadać, nie odpowiadaj. I tak wiem o tobie sporo. Jesteś

lekarzem, ukradłeś srebrne słońce. I za to zostaniesz ukarany, chyba że wyjawisz,
po co to uczyniłeś, a przede wszystkim: co tu robisz?
Poluję — odparłem niedbale.
A gdzież twoje trofea?
Zapytaj się jego — kiwnąłem głową w stronę kowala.

To twój przyjaciel?
Chyba wasz...
Znowu popatrzał na mnie przeciągle, a potem rozkazał memu sąsiadowi:
—

Gadaj, co wiesz...

Kowal skwapliwie skorzystał z okazji. Mówił długo i rozwlekle, przysięgał, że
jest uczciwym człowiekiem (też miał komu o tym mówić!), że nigdy nikomu nie
wyrządził krzywdy. Słuchałem tego jednym uchem, a zwróciłem baczniejszą
uwagę na ten potok słów dopiero wówczas, gdy ilustrował on przygodę
poprzedniej nocy. Przyznaję, iż relacja o pumie była ścisła w każdym szczególe.
—

No dobrze, jeśli to prawda, będziesz wolny. A teraz milcz.

Odwrócił się w moją stronę:
—

Dlaczego go nazwałeś naszym przyjacielem?

—

Dobrze wiesz — odparłem.

Roześmiał się krótko i jakoś nieprzyjemnie.
—

Uważasz go za naszego wspólnika. Nie, takich niedołęgów nie

przyjmujemy.
Zerknął w kierunku Dawida.
Co to za chłopak? Skąd go znasz?
Spotkałem go na pustyni.
—

Ciekawe. To pewnie twój wychowanek, a może syn?

Podszedł do Dawida, stał nad nim kilka minut i znowu odwrócił się ku mnie.
—

Wcale niepodobny. Więc nie syn, ale może krewny.

Dowiemy się, jak przyjdzie pora. Ręczę ci, że staniesz się wówczas bardziej
rozmowny. Mamy na to sposoby.
Odwrócił się na pięcie i odszedł. Odetchnąłem. Sporo nerwów kosztowała mnie
ta rozmowa, ta maska obojętności i beztroski. Teraz wszystko stało się jasne.
Zostałem schwytany wcale nie przypadkiem, nie jako przygodny podróżny,
któremu trzeba przetrząsnąć kieszenie. Złapano mnie, ponieważ wiedziałem zbyt
wiele. Najprawdopodobniej podążali za mną już od Rainy Valley i okazali się
sprytniejsi od Złotego Lewisa. Jemu musiało się dostać!
Zostawiono nas w spokoju na długie godziny. Słońce dźwigało się, potem
schodziło ze szczytu nieba, a my nadal spoczywaliśmy przez nikogo nie
dozorowani. Z początku dziwiło mnie to, później odgadłem przyczynę rzekomej
beztroski naszych dozorców. Kiedy wspomniałem o niej chłopcu, odparł:
- Nie ma stąd wyjścia, chyba przez skalistą bramkę, a tam na pewno postawili
straż. Gdybyśmy nawet zerwali teraz więzy, nie zdołamy uciec.
Dobrze po południu całej naszej trójce rozwiązano rzemienie na rękach i
wręczono po kubku kawy i płacie wyschłego mięsa. Po tylu godzinach postu
smakowało mi jak najwyszukańsze danie. Później zostaliśmy na nowo
skrępowani. Tak leżeliśmy do wieczora. Na co czy na kogo te draby czekały?
Kowal począł znowu stękać i jęczeć. Wyrzekał na los, który go wplątał w nasze
towarzystwo. Powiedziałem mu, żeby się uspokoił, bo i tak wiem, kim naprawdę
jest. Na takie oświadczenie rozjęczał się podwójnie i przysiągł, iż nigdy nikim

innym nie był, jak tylko wędrownym rzemieślnikiem. Dałem mu spokój.
Zmęczyła mnie ta rozmowa, ale w głębi duszy po raz pierwszy narodziła się
wątpliwość: może to i rzeczywiście kowal, a zgubioną sprzączkę ma tylko
zbiegiem okoliczności?
Nad wieczorem, gdy od skał otaczających dolinkę poczęły padać długie cienie,
sprowadzono konie. Puszczone samopas błąkały się tu i tam wokół rozpalonego
ogniska. Policzyłem dokładnie — było ich osiem. Widziałem również ludzi
siedzących w kręgu blasku płomieni. Z początku zachowywali się cicho, potem
dobiegła moich uszu rozmowa jak lekki szmer. Na koniec rozróżniałem
poszczególne wyrazy przerywane gromkimi wybuchami śmiechu.
Bardzo im wesoło — zauważył Dawid.
Przytaknąłem.
Nawet za bardzo. Pewnie się tutaj czują.
Ta dolinka jest jak forteca. Wiedzą o tym.
Wrzaski i krzyki stawały się coraz donośniejsze, w miarę jak ciemniało niebo.
Niespodziewanie dwie postacie podniosły się od ognia. Obserwowałem, jak się
zbliżały. Jedna z nich niosła płonącą głownię. Szli jakoś dziwnie. Wydało mi
się, że kroczą lekkim zygzakiem. Kiedy stanęli nade mną, niosący pochodnię
wetknął ją w ziemię, po czym ukląkł i począł rozwiązywać więzy moich rąk.
Poczułem mocną woń wódki i zrozumiałem, dlaczego rozplątywanie rzemienia
szło tak niesporo. Serce uderzyło mi mocniej — te draby były pijane! I to jak!
Na koniec więzy opadły, usiadłem.

Jutro ruszamy — powiedział człowiek stojący nade mną. Schylił się i

wetknął mi w dłonie blaszany kubek.
—

Masz, żebyś lepiej spał.

Z wnętrza naczynia zapachniało alkoholem. Pokręciłem przecząco głową.
—

Nie chcesz? Słyszysz, Fred? Gardzi naszym poczęstunkiem. Jaśnie

wielmożny pan doktor. Jutro będziesz prosił, ale nie dostaniesz nic, nawet kropli
wody, ty... parszywy psie...
Chciał mnie kopnąć, ale tylko zatoczył się i o mało nie upuścił naczynia.
—

Zwiąż go, Fred, zwiąż mocno. Niech się pomęczy.

Człowiek nazwany Fredem, musiał mieć równie dobrze w czubie, bo popełnił
kapitalne głupstwo. Ręce mi skrępował, owszem, nawet tak mocno, iż rzemienie
wżarły się w skórę. Tylko że zamiast na plecach — z przodu.
Dokonawszy tego powlókł się do Dawida, a że chłopak odmówił przyjęcia
poczęstunku, drab jeszcze bardziej się rozzłościł. Przeklinając i odgrażając się, że
nam gardła poderżnie, powlókł się ze swym towarzyszem w stronę kowala. Ten
nie wahał się. Dostrzegłem, jak trzymał oburącz blaszankę. Siedli obok niego
objęci pijackim uściskiem. Pewnie zasnęliby tam, gdyby nie przywołano ich do
ogniska. Gdy byli już dość daleko, powiedziałem do Dawida:
- Mam ręce związane z przodu — tu podniosłem obie dłonie.
Gwizdnął cicho.
Niech pan próbuje. Za trzy godziny te draby będą spały jak susły.

—

Czekaj cierpliwie, dam ci znak.

Podniosłem skrępowane dłonie ku ustom i począłem pracować... zębami.
Niełatwa to sprawa, gdy ma się do czynienia z twardym rzemieniem. Wiedziałem
jednak, iż na dalekiej Alasce zagubionych na pustkowiu wędrowców niejeden raz
od głodowej śmierci ocaliło żucie nie wygarbowanych rzemieni psich zaprzęgów.
A więc ludzkie zęby mogły sobie dać radę ze skórą. Począłem gryźć rzemień w
jednym i tym samym miejscu. Och, niełatwa to sprawa dla kogoś, kto pierwszy
raz w życiu tego próbuje. Po pół godzinie musiałem odpocząć. Dawid, który
obserwował mnie, zagadnął:
No i jak tam?
Westchnąłem ciężko:
Próbuję...
Niech się pan nie spieszy, mamy czas.
—

Nie tak wiele — mruknąłem i zabrałem się z nową energią do roboty.

Czyniłem postępy, ale i godziny upływały. Głośne rozmowy prowadzone przy
ognisku najpierw przekształciły się w chóralne wrzaski, potem poczęły cichnąć.
Jeszcze od czasu do czasu rozlegał się pijacki bełkot, potem i to ustało. Wówczas
zdołałem przegryźć połowę szerokości rzemienia. Dalej poszło znacznie łatwiej.
Kiedy opadły więzy z rąk przewróciłem się na bok, podkuliłem kolana pod brodę
i w tej pozycji rozplatałem węzły krępujące kostki nóg. Po czym rozciągnąłem
się, aby chwilę odsapnąć.
Dawid — zaszeptałem —już...
Przysunę się do pana.
Nie, nie. Leż spokojnie. Czy zauważyłeś straże?
-

Popili się i śpią. Jeden poszedł w głąb dolinki. Pewnie na wartę. Co robimy

z tym kowalem?
Podczas rozgryzania więzów zupełnie zapomniałem o swym sąsiedzie. Teraz
zerknąłem w jego stronę. Spoczywał nieruchomo, ba, nawet nieco chrapał.
-

Śpi — poinformowałem chłopca. — Po wódce. Nie będziemy się nim

zajmować.
Wolno, wolniutko podczołgałem się do chłopca. Kiedy już mógł ruszać rękami i
nogami, zadałem sobie pytanie: co dalej? Oczywiście — uciekać. Ale ucieczka
bez broni równała się wyrokowi śmierci. Pamiętałem o przygodzie z pumą. Więc
trzeba zaopatrzyć się w strzelby. Ściągnąć pierwsze lepsze z brzegu, na szukanie
własnych nie było czasu. No, i zrobić coś z wartownikiem.
Zaczęliśmy się czołgać w kierunku wyjścia z dolinki. Niesporo to szło, członki
drętwiały. Kiedy więc wydało mi się, że odległość dzieląca nas od ogniska jest
wystarczająco duża, podniosłem się i skulony we dwoje posuwałem się już
szybciej. Dawid postąpił podobnie. Dzięki temu przebyliśmy spory kawałek
drogi, aż do skalistego zbocza. Wówczas dostrzegłem wąską wyrwę. To było
właśnie przejście, ciągnące się ze dwa jardy skalnym korytarzykiem. Wetknąłem
głowę w wylot przesmyku i padłem na ziemię. Kiedy wzrok oswoił się z
panującymi tu ciemnościami, dostrzegłem, iż w przejściu nie ma nikogo.

Wskazałem chłopcu na pusty skalny korytarz. Podpełzł bliżej ku mnie i
nachylając się tuż nad uchem szepnął:
— Wartownik stoi po tamtej stronie.
Biorę go na siebie — odpowiedziałem równie cicho.
Ruszyłem w dalszą drogę czołgając się po kamienistym podłożu. Mokry od potu
dotarłem wreszcie do miejsca, w którym cieśnina rozszerzała się w następną
kotlinkę, nagą i pustynną. Tu było widniej. Księżyc zalewał białym blaskiem całą
przestrzeń. Gorączkowo spoglądałem na wszystkie strony. Gdzież, u licha,
podział się strażnik? Na koniec dostrzegłem go. Siedział pod skałą, nieco
skulony, z lufą karabinu sterczącą między podgiętymi kolanami. Zacząłem doń
podchodzić, cal po calu, wreszcie delikatnie chwyciłem za lufę. Ten człowiek
spał, nawet nie drgnął. Nie trzeba było węchu myśliwskiego psa, aby pojąć
przyczynę snu. Był tak samo pijany, jak jego towarzysze przy ognisku. Ocknął się
dopiero wówczas, gdy ręce miał już skrępowane swą własną chustką, a nogi —
własnym pasem. Krzyczeć nie mógł, Dawid wepchnął mu chustkę głęboko w
usta. Spoglądał na nas, jakbyśmy byli duchami. Przypuszczam, iż sądził, że to, co
widzi, jest dalszym ciągiem pijackiego snu-koszmaru.
Szybko zakończyliśmy robotę. Rozporządzaliśmy teraz długą bronią i dwoma
rewolwerami. Dobre i to.
.A teraz — powiedział Dawid — trzeba wrócić i wszystkich powiązać.
Nie tak pewnie, mój chłopcze. Zastanawiam się, czy w ogóle wrócić, ale jeszcze
jedna strzelba na pewno się przyda. Tylko uważaj. Nie sądzę, aby wszyscy mieli
tak słabe głowy jak ten tu. Pamiętaj, że jest ich siedmiu. To nie żarty.
Wystarczy, gdy zaopatrzymy się w broń! Śpiących lepiej nie tykać.
Chciałbym swoją...
Jeżeli potrafisz odnaleźć. Chodźmy.
Ruszyliśmy w głąb dolinki. Teraz już znacznie śmielej. Ale im bliższy był żar
dogasającego ogniska, tym powolniejsze stawały się nasze kroki, aż
przypadliśmy ku ziemi, rozpoczynając żmudną wędrówkę na rękach, łokciach i
kolanach. Chłopak dotarł pierwszy do słabo oświetlonego kręgu i zatrzymał się.
W minutę później zrównałem się z nim. Uniosłem głowę. Z prawej strony
widziałem trzech śpiących. Spoczywali zawinięci w pledy po czubki nosów.
Naprzeciw, po drugiej stronie leżała czwórka. Razem siedmiu. Czy to wszyscy?
Podniosłem się powolutku i bezszelestnie. Dawid uczynił to samo. Jak dwa cienie
nocy obeszliśmy obozowisko. Rozglądałem się za bronią. Na koniec znalazłem
porzucony pas z nabojami i fuzję. Więcej nie szukałem, nie wolno było
ryzykować, i to tym bardziej, iż konie znajdujące się pośród traw nad jeziorkiem,
wyczuły naszą obecność, poczęły tupać, któryś zarżał. Chwyciłem chłopca za
rękę i pociągnąłem do tyłu. W tej samej chwili jeden ze śpiących poruszył się, a
potem usiadł. Przypadliśmy do ziemi. Rozbudzony drab najpierw głośno ziewnął,
potem podniósł się niezdarnie. Z niepokojem czekałem, co dalej uczyni, ale
dorzucił

tylko do żaru pęk chrustu, a potem owinął się opończą i rozciągnął na ziemi.
Ognisko buchnęło płomieniem. Nie drgnęliśmy, dopóki blask na nowo nie
przygasł. Dopiero wówczas, cofając się na brzuchu jak raki, wypełzliśmy z
niebezpiecznego kręgu. Trwało to dość długo, ale wreszcie skończyła się ta
uciążliwa wędrówka. Dotarliśmy do skalnej bramki. Nasz jeniec leżał na tym
samym miejscu. Nie bez trudu przenieśliśmy go w bardziej ustronne zacisze tak,
aby poszukujący wartownika stracili na tym jak najwięcej czasu. Byliśmy więc
wolni, z bronią w ręku, ale z niewielkim zapasem amunicji, bez koni, wody i
jakiegokolwiek zapasu jedzenia!

Don Pedro

Biegliśmy klucząc między skałami tak długo, jak długo starczyło mi oddechu.
Siedzący tryb życia w mieście teraz wyłaził mi bokiem. Co innego Dawid. Ten
potrafił bez wysiłku posuwać się w takim tempie. Ale musiał z mego powodu
zwolnić kroku, mimo iż niebo poczynało szarzeć, a godzina pościgu stawała się
coraz bliższa. Pijana banda otrząśnie się wreszcie ze snu, zbudzi ją chłód ranka.
Wówczas zainteresują się nami i szybko stwierdzą, iż dwu jeńców nie ma. Dalej
— wiadomo: pogoń wstrzymana na kilka minut odszukaniem i przesłuchaniem
wartownika.
Mimo że płaskowzgórze w niczym nie przypominało blatu stołu, pełne załamań,
uskoków terenu i głazów, szansa ukrycia się przed pościgiem nie była wielka.
Tym bardziej iż nie zacieraliśmy za sobą śladów — nie starczało czasu. Ile mil
przeszliśmy i przebiegli, zanim różowy świt oznaczył naszymi cieniami
przebywaną drogę?
Prowadził oczywiście Dawid. Nie rozmawialiśmy. Kluczyliśmy raz w prawo, raz
w lewo, aż na koniec czerwony rąbek słońca wyjrzał zza horyzontu, gdy
przystanęliśmy na krótki odpoczynek w jaskini, raczej w niszy dziwnego kształtu,
powstałej w pionowej, żółtobrunatnej skale. Siedliśmy dysząc ciężko i ocierając
pot z czoła. Teraz już na pewno zauważono naszą ucieczkę, a bandyci w
pośpiechu siodłali konie. Powiedziałem o tym.

Nie dognają nas wcześniej niż za dwie—trzy godziny — odparł Dawid. —

I gdybyśmy przez cały czas tkwili tu.
Znam jedno takie miejsce...
—- Trudne do odkrycia?

Trudne-nietrudne, ale bronić się można z niego świetnie, nawet w

pojedynkę.
—

Jak długo?

Dopóki starczy nabojów.

—

No, to niezbyt długo...

Ruszyliśmy znowu przyspieszonym krokiem. Raz jeszcze miałem okazje
podziwiać wspaniały zmysł orientacyjny chłopaka. Co prawda — jak twierdził —
wielokrotnie przemierzał te obszary i sporo nauczył się od Czarnego
Niedźwiedzia, ale w wielu miejscach pustynia tworzyła prawdziwy labirynt skał i
jarów, po którym nawet z kompasem i mapą niełatwo było wędrować, a cóż
dopiero trafić do celu. Okolica była nadal pusta i głucha. Dotarliśmy wreszcie do
stóp wyniosłej turni, wyglądającej jak stara warowna strażnica.
—

Już niedaleko — powiedział chłopiec — najwyżej pół mili.

—

Ej, wy tam! Rzućcie broń.

Głos brzmiał chropawo i donośnie.

Skoczyłem w bok za piaskowcowy załom. Dawid uczynił to prawie
równocześnie. Padł strzał i kula odłupała kawałek kruchego głazu. Byliśmy
doskonale osłonięci. Nie mogłem pojąć, jakim sposobem ścigający znaleźli się
przed nami. Czyżbyśmy przez cały czas krążyli w kółko, zawracając ku dolince?
Szepnąłem o tym Dawidowi nie odrywając wzroku od lufy sterczącej zza skalnej
szczerby. Chłopiec energicznie zaprzeczył.
—

Wycofujemy się — zakomenderował — bo nas otoczą.

Nie było to rzeczą trudną. Kolejne skałki raz po raz zakrywały nas przed
obstrzałem. W rezultacie znaleźliśmy się tak daleko, iż można było powstać.
Szybko skierowaliśmy się w prawo, potem w lewo, na koniec — przed siebie.
Gdy zadyszani siedliśmy w napotkanej stromej wyrwie gruntu, począłem
nasłuchiwać. Nic, ani jednego dźwięku.
Wcale nas nie gonią — zauważyłem. — Dziwne. Co ty na to?
Nie rozumiem. A może... może po prostu wpakowaliśmy się na kogoś zupełnie
innego?
Ktokolwiek jest tym innym, nie mam zamiaru wracać.
Ani ja, bo...
Nie dokończył. Gdzieś niedaleko gruchnął strzał, po nim drugi, trzeci. Wreszcie
zagrzmiała nieregularna, gwałtowna palba.
Dawid, co to jest? Czyżby nasz pościg trafił na jakąś przeszkodę?
Pewnie na tego strzelca, który chciał nas zgasić. On nie jest chyba sam. Zbyt
głośno.
Istotnie, było głośno! Huk nie ustawał. Kanonada trwała kilkanaście minut i
raptownie urwała się.
—

Zmykajmy — powiedziałem. — To pewnie koniec, ale nie wiemy, kto

zwyciężył.
Wygramoliliśmy się z rozpadliny. Kiedy znalazłem się na jej krawędzi,
usłyszałem tętent. Ktoś pędził w naszą stronę. Błyskawicznie odskoczyliśmy do
tyłu i legli za samotną kępą kaktusów. Znakomicie nas kryły. Przyłożyłem kolbę
do ramienia, palec oparłem na spuście broni. Tętent przybierał na sile. Już
rozróżniałem głuche uderzenia o piaszczysty grunt i metaliczny dźwięk podków
tratujących kamienie. Na koniec wyskoczył jeździec w galopie. Wszystko to
trwało sekundy. Zbyt późno dostrzegł naturalną przeszkodę. Zamiast spiąć konia
ostrogami i próbować przeskoczyć rozpadlinę, ściągał go cuglami. Na próżno!
Koń runął w wyrwę, a jeździec wyleciał z siodła ponad koński kark i padł ciężko
kilka kroków przed nami. Leżał bezwładnie. Wyskoczyłem zza kolczastej
zasłony, aby schwycić bezwładnego za przegub dłoni — stary nawyk lekarski.
Nie zdążyłem tego uczynić, bo w polu widzenia ukazał się następny jeździec. Ten
był ostrożniejszy — osadził rumaka
w miejscu tuż przed dołem, zerknął na leżącego i huknął na nas:
A wy kto? Co tu robicie?
Don Pedro! — wrzasnął Dawid. — Czy pan mnie poznaje?
Chłopiec! Skąd się tu wziąłeś?

Powiedziawszy to nieznajomy zeskoczył z siodła. Schylił się nad bezwładnym
ciałem.
—

Don Pedro — odezwał się mój towarzysz wskazując na mnie. — Tu jest

lekarz...
Nieznajomy uniósł kapelusz.
—

Bardzo przepraszam, senor. Będę panu mocno zobowiązany, jeśli zechce

pan zbadać stan zdrowia tego nieszczęśnika.
Wszystko to zostało wypowiedziane z jakąś swoistą elegancją i zaskakująco
obcym akcentem.
Niefortunny jeździec —jak się okazało — tylko zemdlał. Zanim przywróciłem
mu przytomność, został bardzo dokładnie skrępowany. Dokonało tego dwu
nowych przybyszów, którzy pojawili się w ślad za pierwszym.
Nie wiedziałem, kim są ci ludzie, a ciekawość moja wystawiona została na długą
próbę cierpliwości. Oto bowiem przygalopowało teraz trzech konnych. Zdarli
rumaki tuż przed rozpadliną.
Co nowego? — zagadnął don Pedro, jak się domyślałem, dowódca całej grupy.
Schwytaliśmy czterech.
Ilu padło?
Dwu. Konie mamy wszystkie.
Dobrze. Będzie teraz spokojniej w tych stronach.
Przepraszam, doktorze, i ty, Dawidzie. Chodźcie do mojego obozu. Niedaleko.
Poszliśmy, a w drodze chłopiec opowiedział naszą krótką historię.
—

Do licha! To moi ludzie o mały włos byliby was postrzelili. Bardzo mi

przykro. A ta banda? Ścigając was wpakowali się na nas. To na pewno oni. Pan
pozwoli, doktorze, że się przedstawię.
Wyszukanym ruchem zdjął z głowy sombrero i machnął nim tak nisko, iż wzbił
obłoczek kurzu.

Jestem Pedro Gonzales, hacjender z Meksyku.

Powiedziałem swoje nazwisko i również powiałem kapeluszem tuż na ziemią. Po
czym zostałem uściskany jak od dawna nie widziany brat.
Po przebyciu prawie pół mili dotarliśmy do obozowiska. Zadziwiło mnie swymi
rozmiarami. Pierwsze, co rzucało się w oczy, to wóz potężnej wielkości. Jeden z
tych starych wehikułów, którymi podróżowali osadnicy ciągnący ze wschodu ku
Dalekiemu Zachodowi. Wóz o szeroko rozstawionych kołach pokryty był
płótnem rozpiętym na półokrągłych listwach.
Takie pojazdy służyły za mieszkania podczas wielotygodniowych wędrówek
przez bezludzia prerii i gór.
Wokół wozu postawiono kilka płóciennych namiotów, przed którymi tliły się
ogniska, a na skalistym grzebieniu, z trzech stron otaczającym przestrzeń,
dostrzegłem wartowników z bronią gotową do strzału. Wszystko to razem robiło
wrażenie jakiejś wojskowej ekspedycji. Dokąd wybierał się don Pedro Gonzales z
tymi ludźmi, nie potrafiłem odgadnąć. Do reszty zdezorientował mnie widok

Indianina siedzącego przy jednym z ognisk, nieruchomo jak figura z brązu. Tam
właśnie skierował kroki don Pedro.
Senor — powiedział — oto mój serdeczny druh, Pehnulte-Wielki Jeleń.
Nawaj? — zapytałem.
Nie, to jeden z wodzów Apaczów, ale jeśli pan zna nawajski, swobodnie się z nim
porozumie, to bliźniacze języki *.
Niestety...
- Nic nie szkodzi. Pehnulte zna jako tako angielski. Myślę, że wypalimy fajkę
pokoju. Chodźmy.

Apacze i Nawajowie należą do rodziny językowej Athapasków wraz z innymi 51 plemionami,
mieszkającymi jednak głównie na północy.

Byłem nieco zaskoczony obecnością Apacza w tym gronie białych.- Słyszałem
bowiem niejednokrotnie, iż Apacze cieszyli się opinią jednego z najbardziej
wojowniczych plemion, że jeszcze nie tak dawno walczyli na obszarach Arizony,
dając się dobrze we znaki osadnikom. Do rozmowy z wodzem jednak nie doszło,
bo Pedro ujął mnie pod ramię i najpierw odwiódł w przeciwległy kraniec
obozowiska. Za nami powędrował Dawid z jakimś drugim chłopakiem w
meksykańskim stroju. Zauważyłem, że rozmawiali z sobą bardzo żywo, jak starzy
znajomi.
Na skraju obozowiska pod strażą dwu mężczyzn leżeli jeńcy. Naliczyłem ich
pięciu. Nie rozpoznałem jednak wśród nich twarzy tego, którego uważałem za
przywódcę. Znalazłem go dopiero między poległymi. A więc byli to członkowie
bandy “Słońca Arizony". Siedem osób z grupy, która nas napadła. Czy wszyscy?
Brakuje jednego — zauważyłem. — Mieli przecież osiem koni.
Brakuje dwu, doktorze — poprawił mnie Dawid. —Zapomniał pan o kowalu...
Do licha! Prawda. Czyżby kowal był istotnie kowalem? I jako jeniec jest
pilnowany przez brakującego nam członka bandy? Musimy natychmiast tam
jechać.
Poinformowałem o swej decyzji pana Gonzalesa.
—

Doskonale, ruszamy. Fernando! Trzy konie dla nas!

W pośpiechu przydzielono mi wierzchowca z ozdobnym meksykańskim siodłem.
Bardzo niewygodnym. Tę przykrość w jakimś stopniu zmniejszyła nadzieja
odzyskania własnych koni, które prawdopodobnie pozostały w dolinie.
Pojechaliśmy szybko i bezbłędnie (zasługa Dawida) dotarliśmy do celu. Tam
znaleźliśmy nie tylko oszołomionego naszym niespodziewanym przybyciem
ósmego członka bandy (nawet nie usiłował się bronić), ale również naszego
kowala — nadal skrępowanego. Ucieszyłem się na widok własnego konia
spokojnie skubiącego trawę, a odzyskane rewolwery i sztucer wprawiły mnie w
doskonały — po raz pierwszy od wielu dni — humor. Własnoręcznie uwolniłem z
więzów jeńca. Wdzięczność swą wyraził w sposób nader rozwlekły, po czym

natychmiast uczynił mi wymówkę, iż pozostawiłem go w “rękach złoczyńców".
Odparłem, iż sam sobie był winien. Nie należało przyjmować pijackiego
poczęstunku, po którym przecież natychmiast zapadł w sen.
0 klamerce i moich pierwotnych podejrzeniach nie wspomniałem. Zbyt długo
musiałbym sprawę wyjaśniać.
Rozgadany i skarżący się kowal natychmiast się uspokoił, gdy sprowadziliśmy go
do obozu. Pewnie onieśmielił go widok tylu zbrojnych ludzi, tylu koni i
imponującego w tych stronach wozu. Nie było sensu zatrzymywać go dłużej.
Otrzymał na pocieszenie zdobycznego konia, broń i nieco żywności. Opuścił nas
tego samego jeszcze dnia. Kiedy zniknął w tumanach kurzu, sądziłem, iż teraz
wreszcie zapytam się Dawida, kim jest Pedro Gonzales. Nic z tego jednak nie
wyszło. Gościnny gospodarz zaprosił mnie natychmiast do jednego z ognisk,
gdzie posadził przy ledwie żarzących się głowniach, naprzeciw nieruchomego
Apacza. Czekałem, co nastąpi dalej. Wtedy pojawił się jakiś starszy mężczyzna w
aksamitnej, czerwonym rąbkiem lamowanej kamizelce i w czarnych, również
aksamitnych spodniach. Wąsaty i chudy jak kołek w płocie. Na jego widok don
Pedro zwrócił się do mnie:
Jeszcze nie jedliśmy, doktorze. Jeśli pan pozwoli...
Oczywiście, ja również nic dziś nie miałem w ustach, ani Dawid — dodałem
odwracając głowę, aby dojrzeć chłopca.
Proszę się nie troszczyć o niego, Dawid da sobie radę, zresztą ma towarzystwo —
uśmiechnął się i zwrócił do mężczyzny: — podaj nam, co tam masz.
Wąsaty sługa (tak go w myślach nazwałem) zniknął i zjawił się przynosząc
talerze. Najprawdziwsze cynowe talerze! A do tego — noże i widelce!
Kto nigdy nie przebywał na prerii i nie znał życia traperów, nie przebiegał ścieżek
Dzikiego Zachodu, nie byłby może zaskoczony widokiem tych nakryć, podanych
w samym sercu arizońskiej pustyni. Ale ja z trudem opanowałem okrzyk
zdziwienia. Kimże był don Pedro, bo westmanem — na pewno nie!
Zdziwienie moje jeszcze wzrosło, gdy służący przyniósł pokrajaną na spore
kawały dymiącą pieczeń. Na półmisku!
Gospodarz szybko i sprawnie porozdzielał ją na trzy talerze. Powstrzymałem
uśmiech zobaczywszy, jak Apacz spokojnie odłożył na bok sztućce, jak wyjął zza
pasa sporych rozmiarów kozik i przytrzymując mięso dłonią, sprawnie krajał w
długie i wąskie pasemka, wkładając je do ust palcami. Muszę dodać, iż do
znakomicie przyrządzonej pieczeni podano nam, znowu na półmisku, świeżo
ugotowane ziemniaki — luksus w tych stronach. Na zakończenie uczty — nowa
niespodzianka. Usługujący raz jeszcze się pojawił z butelką i z
najprawdziwszymi szklankami. Tylko dwie z nich napełnił gospodarz na widok
przeczącego gestu Apacza. Tym jednym ruchem ręki Pehnulte zdobył moje
uznanie. Wiedziałem, jak mało odporni na działanie alkoholu są Indianie.
Wszyscy oni — jak u nas się zwykło mówić — mają “słabe głowy". Sami zresztą
o tym dobrze wiedzą. I rzecz dziwna, naród, którego jedną z cech
charakterystycznych jest opanowanie i silna wola, staje się zupełnie nieodporny

na widok naczynia z “wodą ognistą". Władze federalne zakazały co prawda
sprzedaży wódki Indianom, ale zakaz ten jest łamany nie tylko przez białych
traperów czy osadników, ale nawet przez rządowych agentów nabywających za
wódkę cenne futra. Jeszcze gorzej sprawa wygląda na terenie Kanady, gdzie
sporo kierowników faktorii Hudson's Bay Company płaci Indianom za skóry
litrami “wody ognistej" nawet wówczas, gdy nie zgadzają się na tego rodzaju
“pieniądz". Do wyjątków należą plemiona, w których energiczny i rozumny wódz
potrafi zakazać picia alkoholu i zakaz swój poprzeć karami nakładanymi na
nieposłusznych.
Oto dlaczego odmowa Wielkiego Jelenia zrobiła na mnie wrażenie.
Wino było znakomite, ale kiedy don Pedro znowu sięgnął o butelkę —
odmówiłem poczęstunku, chociaż w słowach specjalnie wyszukanych. Nie
chciałem dotknąć gospodarza a z drugiej strony uważałem, iż ze względu na
gorący klimat Arizony i ubiegłą nie przespaną noc — dodatkowa szklaneczka
zamiast mnie orzeźwić, uczyni bardziej sennym.
Gdy znikły talerze, półmiski i szklanki, don Pedro poczęstował mnie cygarem
wyjętym z przyniesionego wielkiego pudła.

Pehnulte pali tylko kalumet — dodał wyjaśniająco. —

A teraz, doktorze, poprosimy Dawida. Dawno go nie widziałem. Będzie rok. Bo
trzeba panu wiedzieć, iż co roku wybieram się w te strony — tu klasnął w ręce i
przywoławszy na ten umówiony sygnał sługę, rozkazał: — Fernando, poproś
pana Dawida! Więc, doktorze, co roku przyjeżdżam tu na polowanie. W mojej
hacjendzie, tam! — wskazał w nieokreślonym kierunku — mam już dwanaście
futer pumy, z czego jedno prawie czarne. Rzadkość! Pan zapewne także poluje?
Przepraszam za pytanie, bo cóż by pan innego robił w tych okolicach? Dawid
świetnie strzela. Ale... oto i on. Siadaj chłopcze! Niechże ci się przyjrzę wreszcie.
Urosłeś.
Przerwał na chwilę potok słów, wpatrzył się w chłopca, zerwał z miejsca,
schwytał go za ramiona i obserwował z uwagą, po czym zgniótł w uścisku obie
jego dłonie, klepnął po ramieniu, raz jeszcze się przypatrzył, w końcu usiadł. Nie
mogłem powstrzymać się od uśmiechu. - Doskonale, doskonale, moi drodzy...
Nie wiem, czego właściwie mogło dotyczyć to “doskonale". Chyba wyglądu
Dawida, choć jakoś nie wiązało się z dalszymi słowami.
—

Więc jedziemy na polowanie. Zaraz, natychmiast.

Spojrzałem na chłopca. Mrugnął tylko ku mnie, ale się nie odezwał.
—

Dlaczego milczycie? No, doktorze! A ty, Dawid?

Oczywiście, tylko że... nie teraz. Okoliczności, w których nas pan spotkał, są
wynikiem wielu poprzedzających wypadków. Przykro mi, senior, ale jeśli mamy
panu towarzyszyć, będzie pan musiał odłożyć polowanie. A poza tym... pańska
pomoc bardzo by się nam przydała.
—

Moja pomoc? Nie zawaham się ani na chwilę, wszystkie pumy tego świata

mogą poczekać. Powiedzcie, co mam uczynić. Słucham.

Znowu zerknąłem na Dawida. Nadal milczał. Czy wolno mi było opowiedzieć o
całym przebiegu naszej dotychczasowej epopei? A jeśli Gonzales to gaduła (na
takiego wyglądał), co nie potrafi utrzymać języka za zębami? Może z tego
wyniknąć dla mych przyjaciół niepowetowana szkoda.
—

Senior Gonzales — zdecydowałem się błyskawicznie - udajemy się do

pueblo Nawajów, mamy się tam spotkać z Czarnym Niedźwiedziem. Gdyby pan
zechciał nam towarzyszyć...
Przerwał mi w połowie zdania:
I ja tam jadę! Miałem zamiar po drodze trochę sobie postrzelać, ale przecież
polowanie można odłożyć.
Czarnego Niedźwiedzia znam od lat, niech się pan zapyta Dawida.
Kiedy pan zamierza wyruszyć?
Chociażby natychmiast.
“Natychmiast" okazało się niemożliwością. Wynikła niespodziewana trudność.
Oto seńor Gonzales wcale nie miał zamiaru zabierać schwytanych napastników.
Na pytanie, co chce z nimi uczynić, zaproponował z właściwą sobie werwą dwa
rozwiązania: natychmiastowe powieszenie, a z braku drzew — rozstrzelanie
schwytanych, lub też... puszczenie ich wolno. Sądziłem z początku, że żartuje, ale
okazało się, że myślał tak zupełnie serio. Na chwilę zaniemówiłem. A potem
oczywiście zaprotestowałem w najbardziej grzecznej formie. Ci ludzie zostali
schwytani przez Gonzalesa i według zwyczajowych praw Dzikiego Zachodu
należeli do zwycięzcy.
Nie mogłem jednak przystać ani na masowy mord, ani na wypuszczenie
osobników.

— Co panu zależy na tych ludziach, doktorze? Musimy postąpić z nimi

według prawa prerii, to znaczy: albo kara śmierci, albo wolność. Innego
wyboru nie ma. Pan, doktorze, i Dawid jesteście pokrzywdzeni i macie prawo
zabrać głos w tej sprawie. Co do mnie jestem raczej skłonny puścić ich. Dostali
tak dobra nauczkę, że na długo zaprzestaną napadów na podróżnych. Żaden z
moich ludzi nie został zabity, nawet ranny, nie szukam zemsty.

Cóż mi pozostawało? Tylko wtajemniczyć uparciucha, chociaż

fragmentarycznie, w przyczyny, dla których żadna z jego propozycji nie mogła
mi odpowiadać. Zanim jednak to uczyniłem, zaproponowałem krótki spacer. Nie
chciałem, aby Apacz był świadkiem naszej rozmowy. Poprosiłem natomiast
Dawida o towarzyszenie nam. Zależało mi, aby wiedział, co i jak będę mówił.
Gonzales łatwo dał się odciągnąć od ogniska. Udaliśmy się w cień skały i tam
pokrótce zaznajomiłem go z napadem “Słońca Arizony" na farmę Hobbsa,
wspomniałem o roli, jaką odegrał szeryf Adams, stwierdzając, iż powinniśmy
właśnie ze względu na szeryfa postąpić zgodnie z prawem. Nie tym zwyczajo-
wym, ale tym pisanym.

Wysłuchał mnie nie przerywając ani słowem, a potem zamyślił się. Trochę

mnie to zaniepokoiło. Nie został przekonany, wahał się. Gdyby się uparł przy
swoim, mogłem co najwyżej na znak protestu wskoczyć na konia i opuścić

obóz. Cóż by to jednak w praktyce dało? Stracilibyśmy tylko okazję do
skorzystania z pomocy Gonzalesa. Dodałem więc:

— Jeśli senor żywi jeszcze jakieś wątpliwości, proszę swą decyzję odłożyć do

czasu rozmowy z Czarnym Niedźwiedziem. Jeśli i on pana nie przekona, nie
będę dłużej protestował.

Nie odpowiedział. Wówczas wtrącił się Dawid;

- To są pańscy jeńcy, senor Gonzales. Może pan z nimi uczynić, co mu się
podoba, ale bardzo proszę zgodzić się... Popatrzał na chłopaka i roześmiał się.

Niech tak będzie, tylko co uczynimy z jeńcami do chwili spotkania z Czarnym
Niedźwiedziem?
Zabierzemy ich z sobą — odparłem.
Och, tyle kłopotu z powodu paru rzezimieszków!
Czego jednak nie robi się dla przyjaciół?
Uścisnęliśmy sobie dłonie. Odwrócił się, aby odejść, ale przytrzymałem go za
rękaw.
—

Przepraszam, senor, za niedyskretne pytanie: czy temu Apaczowi można

ufać?
Nachmurzył się.
Przestaję tylko z ludźmi, którym można ufać. Pan może o tym nie wiedzieć, ale
Dawid...
Nie martw się seńor. Nie o to chodzi. Czy ten Apacz towarzyszy panu dla wzięcia
udziału w polowaniu, czy też przybył w te strony z jakichś innych powodów?
Ach, więc o to chodzi. Zaprosiłem go. Zależy mi na dobrych stosunkach, w moich
okolicach sporo ich się kręci.
Paliłem z nim kalumet.
Dziękuję, to wystarczy. Myślę, że stosunki między Apaczami i Nawajami są
poprawne.
Oczywiście. W przeciwnym wypadku nie zabierałbym go w te strony.
Na tym zakończyła się nasza rozmowa. Z wyników jej tylko częściowo byłem
zadowolony. Wyczułem bowiem w dalszej drodze pewną oziębłość ze strony
pana Gonzalesa. Przestał się do mnie odzywać i zajął miejsce na czele kawalkady
wraz z Indianinem i jakimś malcem.
On jest wściekle zarozumiały — szepnął mi Dawid, gdy zwierzyłem się ze swej
obserwacji. — Ale to dobry człowiek. Za dzień, za dwa wróci mu humor. Uzna
nawet, iż to właśnie jego decyzja wpłynęła na dalszy los jeńców.
Oby — mruknąłem.
Wyruszyliśmy w drogę w późnych godzinach popołudniowych. Kolumnę
prowadził Gonzales w towarzystwie Apacza i wspomnianego chłopca,
najprawdopodobniej jego syna. Dalej jechał wóz pod strażą kilku konnych, a w
głębi wozu spoczywali, starannie powiązani, jeńcy. Dawid i ja jechaliśmy na
końcu, co umożliwiło nam swobodną rozmowę.

Kim jest ten Gonzales? — zapytałem, gdy tylko ruszyło czoło pochodu.

Informacje chłopca częściowo potwierdziły moje przypuszczenia. Don Pedro był
Meksykaninem hiszpańskiego pochodzenia, jednym z potomków osadników
przybyłych na tamtejsze ziemie jeszcze w okresie, w którym Meksyk stanowił
hiszpańską kolonię *. Brał udział w powstaniu Juareza przeciw cesarzowi
Maksymilianowi jako bardzo młody chłopiec i podobno odznaczył się w tej
walce. Dawid spotkał się z nim po raz pierwszy przed kilku laty, kiedy
Meksykanin przybył do pueblo odwiedzić Czarnego Niedźwiedzia. Znajomość
wodza Nawajów z don Pedro datowała się jednak znacznie wcześniej. Oto gdy
garść wojowników nawajskich udała się na ziemie Apaczów, aby omówić sporną
sprawę terenów łowieckich — zostali wciągnięci w zasadzkę. Niespodziewane
pojawienie się Gonzalesa z gromadą ludzi uratowało Czarnego Niedźwiedzia.
Meksykanin stanął po jego stronie i doprowadził do pokojowego zakończenia
sporu. Dawid nie wiedział, czy Nawajów ocaliła od klęski siła, jaką
reprezentował wówczas Meksykanin, czy autorytet, jakim się cieszył wśród
Apaczów. Wtedy to Gonzalesa po raz pierwszy zaproszono na tereny nawajskie.
Odtąd przybywał do pueblo corocznie, urządzając polowania na płową
zwierzynę. Z dalszej relacji chłopca dowiedziałem się, iż Gonzales był bogatym
hacjenderem, posiadającym rozległe tereny tuż nad meksykańsko-amery-

Walka o niepodległość Meksyku rozpoczęła się w 1810 r. Po siedmiu latach ruch
niepodległościowy został stłumiony. W trzy lata później wybuchło nowe powstanie,
uwieńczone oderwaniem się od Hiszpanii 1 utworzeniem tymczasowego rządu w 1821 r.

kańską granicą, niedaleko Youmy, tam gdzie Colorado wraz z rzeką Gila wpadają
do Zatoki Kalifornijskiej. I nic już więcej nie dowiedziałem się od Dawida poza
tym, że Gonzales lubił polować, miał celne oko i niezawodną rękę.
Jechaliśmy dalej w milczeniu. Przyglądałem się naszej zbrojnej karawanie i
rozmyślałem nad tym, jak wielką pomoc mógłby nam okazać don Pedro
wspierając walkę ze “Słońcem Arizony". Czy jednak zechce to uczynić?
Wprawdzie oświadczył, iż będzie pomagał przyjaciołom, ale przecież dotychczas
niewiele wiedział o całej sprawie. A poza tym — wbrew sugestiom Dawida —
nadal nie byłem pewien, czy poza gadatliwością i narzucającą się serdecznością
Meksykańczyka nie kryje się zimne wyrachowanie, które nie pozwoli
zaangażować się w sprawę nie przynoszącą osobistych korzyści.
Pełen wątpliwości, marzyłem już tylko o spotkaniu z Karolem, Adamsem i
Czarnym Niedźwiedziem.

Na nowym tropie

Po kilku dniach dowlekliśmy się do pueblo. Piszę: “dowlekliśmy się", ponieważ
ciężki, mało zwrotny wóz nie pozwalał na szybszą jazdę.
Zanim ujrzałem znajomy wąwóz, dopędziła nas grupa moich przyjaciół spiesząca
z Rainy Valley. Karol, Adams i Piotr Carr. Zaskoczenie obustronne. Dzięki temu,
że Dawid i ja zamykaliśmy pochód - wszystko szybko się wyjaśniło. Don Pedro
nie szczędził słów powitania. W dalszej drodze przekazałem Karolowi swą
wiedzę o Gonzalesie.
W pueblo przyjęto nas radośnie, a spotkanie Czarnego Niedźwiedzia z don Pedro
świadczyło, iż istotnie panowały między nimi zażyłe stosunki. Wreszcie
dowiedzieliśmy się, jak wypadł pobyt moich towarzyszy w Rainy Valley.
Ludzie miasteczka, gdy im opowiedziano o przyczynach i wynikach napadu na
farmę Hobbsa, a przede wszystkim o tym, iż napadu nie dokonali
czerwonoskórzy, ale biali bandyci — wcale nie okazali zmartwienia z tego
powodu.
Zaledwie kilku wyraziło dość umiarkowanymi słowami potępienie tego faktu.
- Przypuszczam — mówił Karol — iż wśród nich znajdują się członkowie bandy.
Nie brali co prawda udziału w napadzie, nie chcąc być rozpoznanymi przez
Hobbsa i jego ludzi, ale nie rozpaczali, że farmer-hodowca zginął wraz
z całym dobytkiem. Jeśli ich mogło cokolwiek zmartwić, to tylko pogrom
własnych towarzyszy.
— Jak się zachował Lesser?
— Był bardzo grzeczny, bardzo uniżony i wyraźnie przygnębiony. Zapytałem, co
mu dolega? Wyobraź sobie, oświadczył, iż chociaż Hobbs wyrządził mu wiele
przykrości, jest wstrząśnięty tragicznym zgonem hodowcy. Nie potrafiłem się
powstrzymać od małej złośliwości: począłem go pocieszać, iż śmierć Hobbsa w
pewnym stopniu została zrównoważona klęską napastników. Szkoda, żeś go nie
mógł widzieć. Usiłował uśmiechać się, ale nie bardzo mu to wyszło. Ostatecznie
jednak wziął udział w grzebaniu zabitych. Pewnie dlatego, aby móc rozpoznać
poległych. Powrócił posępny jak noc. Cóż jeszcze dodać? Adams zwołał zebranie
mieszkańców. Stawili się chyba co do jednego wszyscy mężczyźni. Ba,
"ściągnięto nawet trochę kobiet, chociaż nie mają prawa głosu. Ale to było
wyjątkowe zgromadzenie. Adams zaczął od wyjaśnienia przyczyn jego wyjazdu z
Rainy Valley, mówił o “Słońcu Arizony", na koniec zaapelował do zebranych,
aby utworzyli “komitet czujności" *.

..Komitety czujności", jako namiastki organów sprawiedliwości, powstawały na Dzikim
Zachodzie do czasu utworzenia legalnych sądów i policji

Bardzo się tym przejęli, ale chyba jeszcze bardziej — przestraszyli. Na wezwanie
szeryfa odpowiedzieli najpierw milczeniem, a potem poczęli skarżyć się, że ich
opuścił. Nie wytrzymałem. Wskoczyłem na jakąś skrzynię i krzyczałem, że jeśli
nie chcą bronić Rainy Valley, nikt tego za nich nie uczy. ni. “Słońce Arizony" ma
jeszcze dość siły, aby całe Rainy puścić z dymem! Myślisz, że poskutkowało?
Gdzie tam! Przestali skarżyć się na szeryfa, ale zażądali, aby z nimi pozostał.
Adams z miejsca odmówił, uzasadniając swą decyzję koniecznością ścigania
bandytów. Mądrze postąpił. Bałem się, że wygarnie im prawdę w oczy i ciśnie
pod nogi swoją gwiazdę.
Ale przecież to był najprostszy sposób załatwienia sprawy i pozbycia się tych
niedołęgów. Co nam po nich?
Nie, nie, Janie. Nam wcale nie zależy na tym, aby Adams przestał być szeryfem.
Musimy mieć przedstawiciela miejscowej władzy, jaka by ona nie była. Adams to
zrozumiał. Co prawda mogło się zdarzyć, iż mieszkańcy Rainy w swej
niedościgłej głupocie zdjęliby go z tego urzędu. Jeśli jednak nie uczynili tego w
okresie ostatnich miesięcy, mała była szansa, że uczynią to teraz. I nie pomyliłem
się.
I co dalej?
Kiedy okazało się, iż na powstanie “komitetu czujności" nie ma co liczyć, Adams
zaproponował wybranie zastępcy szeryfa. Zgodzili się, ale długo nie mogli
znaleźć kandydata. Wreszcie po wielkich deliberacjach wyszukano
chętnego. Jaki on tam jest... nie, wiem. Jeśliby “Słońce Arizony" chciało odegrać
się na Rainy Valley za klęskę z Hobbsem, być może zdoła zebrać ludzi do obrony.
Wiem jednak na pewno, że liczyć na nich nie można.
A Adams?
Co Adams?
Zamierza do nich wrócić, jak już będzie po wszystkim?
Pytałem go. Powiedział, że wróci tylko po to, aby zrzec się swej godności.
Sprawa była jasna. Tchórzliwe Rainy Valley nic a nic się nie zmieniło, nawet po
ostatnim napadzie. Czy w tej sytuacji nie zwrócić się do Gonzalesa? Ta myśl już
po raz drugi powstała w mej głowie. Powiedziałem o tym Karolowi, zanim
jeszcze zjawił się Carr i oświadczył, iż czekają na nas przy ognisku.
Powędrowaliśmy po drabinkach na najwyższą platformę pueblo, gdzie obszerny
krąg blasku poznaczony był cieniami siedzących postaci. Ujrzałem Pierzastą
Strzałę tuż obok dwu nie znanych mi wodzów, Czarnego Niedźwiedzia, Adamsa i
Pedro Gonzalesa. Był oczywiście i Apacz. Myślę, że to właśnie dla niego
zgromadzono nas tutaj, po chwili milczenia bowiem rozpoczął się obrządek
kalumetu. Kiedy ostatnie smużki dymu zostały wypuszczone ku niebu i w cztery
strony świata, przemówił Pierzasta Strzała. Nie umiałbym przytoczyć
szczegółowo treści tego wystąpienia, w którym słowa angielskie raz po raz
mieszały się z obrazowymi porównaniami i niezrozumiałymi określeniami
nawajskiego języka. Sens jednak był zrozumiały. Chodziło o ostateczne

zlikwidowanie “Słońca Arizony", o przywrócenie spokoju — co leżało zarówno
w interesie białych, jak czerwonych. Słuchając Pierzastej Strzały, raz po raz
zerkałem na Karola. Czy Pierzasta Strzała rozmawiał z nim na ten temat? Czy
uzgodnili postępowanie? Wódz Nawajów przedstawił bowiem bardzo dokładnie
sytuację, jaka istniała w Arizonie jeszcze przed kilku tygodniami, i porównał
z obecną. Odmalował niebezpieczeństwo, jakie wiązało się z dalszym istnieniem
bandy, na koniec zaapelował do Gonzalesa, aby przyłączył się do naszej wspólnej
akcji.
Uczyniwszy to zwrócił się z kolei do Apacza, aby on również poparł nasze
dążenia. Innymi słowy, rzecz cała została wyjawiona dwu nowym osobom. Co
prawda Gonzales pozostawał w zażyłych stosunkach z Nawajami, ale Wielki
Jeleń przybył tu przecież po raz pierwszy.
Gdy skończył mówić, zabrał głos don Pedro i z właściwym sobie patosem obiecał
pełną pomoc ze swej strony. Wyraził żal, iż do tej pory nic o sprawie nie wiedział,
bo gdyby wiedział, to... Oświadczył, iż w każdej chwili jest gotów wyruszyć tam,
gdzie mu wskażą, że sprawi mu zaszczyt towarzyszenie tak wybitnym mężom... i
tak dalej, i tak dalej.
Apacz nie zajął nam tyle czasu. Mówił swoim językiem, ale Karol przetłumaczył
mi, iż Wielki Jeleń chętnie weźmie udział w wyprawie. Jego wojownicy
przebywają dość daleko, gdzieś aż pod meksykańską granicą, więc ściągnąć ich
tu nie może.
Po tym ostatnim oświadczeniu Pierzasta Strzała powstał i wsparty na ramionach
dwu wodzów odszedł. My wszyscy pozostaliśmy jeszcze przy ognisku. Dopiero
teraz dowiedziałem się o wynikach pościgu oddziału Czarnego Niedźwiedzia. W
drobnej potyczce padło dwu Nawajów i trzech członków bandy. Schwytano
dziesięciu, ale nie byli to wszyscy uciekający. Czarny Niedźwiedź określa w
przybliżeniu ich liczbę: około dwudziestu. W ostatecznym efekcie — mieliśmy
ze sprowadzonymi przez Gonzalesa — osiemnastu jeńców. W boju z
Meksykańczykiem padło dwu napastników, w walce z ludźmi Hobbsa — około
trzydziestu, jak obliczał Adams. W sumie szeregi “Słońca Arizony" zmniejszyły
się o pięćdziesiąt osób. Ile jeszcze pozostało?
—

Ba — powiedział Karol — to dla mnie zagadka.

Z twego, Janie, opowiadania o pobycie w ,.Arizonac" wynika jednak, iż banda nie
liczy więcej niż stu ludzi.
Nie potrafiłem sobie przypomnieć, jaki to fragment mej relacji wskazywał na tę
liczbę, ale nie zaprzeczyłem. Nie to bowiem było sprawą najważniejszą, lecz
konieczność ustalenia dalszego postępowania. Banda została rozbita, ale nie
unicestwiona. Zadania nie doprowadzono do końca.
Kiedy Gonzales, elegancko nas przeprosiwszy, udał się do swych ludzi, a w ślad
za nim oddalił się Apacz, zapytałem:
Czy przyjrzeliście się jeńcom?
Nie — odparł szeryf. — Ale trzeba będzie to uczynić.
Jest na to czas. Konie pomęczone, wymagają odpoczynku, musimy tu posiedzieć.

— Moi wojownicy mogą ruszać natychmiast — zaprotestował Czarny
Niedźwiedź.

Wierzę memu czerwonemu bratu, ale przecież pragniemy mu

towarzyszyć. A i ludzie Gonzalesa są również pomęczeni. Z Meksyku to szmat
drogi.

. Znudziła mi się ta historia — wtrącił Carr. — Czy nie można jej szybciej

zakończyć?

Chętnie, tylko w jaki sposób? Ma pan jaki plan? - zagadnął szeryf.

Plan? Przecież to proste. Wyłapać resztę bandy. I już.
Tylko... gdzie jej szukać?
Ci, którzy ocaleli, pochowali się w mysie dziury, żeby przeczekać. Najlepszą i
najszybszą drogą do ostatecznego zniszczenia “Słońca Arizony" byłoby
schwytanie przywódców.
No więc właśnie — przytaknął Carr. — Kropka w kropkę to samo sobie
myślałem.
W tym jednak trudność, że nie wiadomo, jak ich znaleźć, chyba że doktor nam to
powie.
Ja!? — wykrzyknąłem.
Właśnie ty. Jesteś jedynym spośród nas, który widział wodzów bandy.
To kpiny! Przecież byli zamaskowani. Nie podejmuję się ich rozpoznać po
brzmieniu głosu. Nie o to ci chyba chodzi, Karolu?
Na pewno nie. Ale pomyśl chwilę, może coś wynika z podsłuchanej rozmowy?
Rozumiem... poczekaj, rozumiem...
Wsparłem głowę na dłoniach i wpatrzyłem się w żar przygasającego ogniska. Jak
to wtedy było? W myślach odtwarzałem szczegóły. Jeden po drugim. Siedzieli w
milczeniu, nie chcąc mi przeszkadzać.
Kiedy dobrnąłem do końca, klasnąłem w dłonie:
—

Wiem!

Cztery pary oczu utkwiły wzrok w mej twarzy.
—

Człowiek nazwany Tomem mieszka w Rainy Valley —powiedziałem. —

Wszystko na to wskazuje.
Z czego to wywnioskowałeś? Powiedz. To ważne stwierdzenie.
Wiem na pewno. Przypomniałem sobie, że to on zaproponował temu drugiemu,
Rexowi, aby kandydował na stanowisko szeryfa Rainy Valley. Na to Rex odparł,
że nie jest tutejszy. Jeśli jednak Tom wysunął jego kandydaturę, to
fakt ten musi oznaczać, iż Rex jest częstym gościem w miasteczku i że jest dość
popularny. W przeciwnym wypadku jego kandydatura nie miałaby żadnych
szans. Czy źle rozumuję?
Zupełnie poprawnie, Janie — odparł Karol. — Mów dalej.
Dobrze. Banda miała zamiar wsadzić na pana miejsce
— tu zwróciłem się do Adamsa — swego kandydata. Widać zrezygnowali z tego
zamiaru w wyniku porażki. Ale czy na pewno zrezygnowali ze wszystkiego? Kto
to jest ten nowy pana zastępca?

Piotr Carr gwizdnął i klepnął się po kolanach:
Zawsze mówiłem, że nasz doktor jest genialny!
Więc, szeryfie — zwróciłem się znowu do Adamsa, skarciwszy Piotra wzrokiem
— kto to jest ten wasz zastępca?
Uff. Ale zabił mi pan klina w głowę. Przeciwko pana teorii przemawia fakt, iż
mego zastępcę z trudem wyszukano, ale z drugiej strony mogła to być tylko
sprytna gra.
Ten mój zastępca zowie się Wilbrun, chyba Jerzy Wilbrun.
Chyba?
Tak, do licha! Bo on nie mieszka w Rainy Valley! Mało go znam, chociaż często
przyjeżdżał. Zresztą gospodaruje gdzieś niezbyt daleko.
I nikt na to nie zwrócił uwagi.
Zapomina pan, doktorze, że ja sam byłem nowicjuszem w Rainy Valley, gdy
mnie wybierano.
Istotnie. Ale ten Wilbrun może być Rexem.
Może być, może nie być. Dowodów żadnych. Przeciwko pańskim podejrzeniom
przemawia jednak fakt, że ten człowiek, jak go znam, nie grzeszy nadmiarem
energii, raczej jest nieco tchórzliwy...

To mogą być pozory.

Zgoda — wtrącił się Karol. — Ale powiedz nam teraz, Janie, skąd wiesz,

że ten drugi, ten Tom, jest stałym mieszkańcem Rainy Valley?

Wywnioskowałem z ich rozmowy. Kiedy bowiem Rex zapytał go,

dlaczego sam nie wystąpił z własną kandydaturą, Tom odparł, że ma liczne
zajęcia. Przecież gdyby nie mieszkał w Rainy, wysunąłby przede wszystkim ten
właśnie argument.
Ma liczne zajęcia — powtórzył Karol. — Hm, wielu ludzi ma liczne zajęcia...
Tak, to możliwe, iż mieszka w Rainy. Większość napadów odbyła się w rejonie
miasteczka...
I żadnego napadu nie dokonano w samym Rainy Valley — dodał szeryf. —
Przestępcy nie lubią działać na własnym terenie. To by potwierdzało sugestię
doktora.
Przyczyna może być i inna. Zbyt wiele osób byłoby świadkami. Jak mi wiadomo,
żaden napad nie został przeprowadzony w żadnym tutejszym miasteczku.
Wszystkich dokonano w ustronnych miejscach. Mimo tego, sądzę, że doktor się
nie myli.
Może przesłuchać jeńców? — wtrącił się Carr. —Co pan sądzi o tym, szeryfie?
Oczywiście. Liczę na to, że znajdę znajome twarze, chociaż... nie jest to pewne.
W napadzie na Hobbsa na pewno nie brał udziału nikt ze stałych mieszkańców
Rainy
Valley.
A gdyby tak schwytać Lessera? — zaproponowałem.
— On może wiedzieć najwięcej.
Spojrzeli na mnie, a Carr klasnął w dłonie:

—

Doktor ma rację! Trzeba capnąć właściciela “Arizonac". Że też wcześniej

nie pomyśleliśmy o tym?
—

Pomyśleli, pomyśleli — wolno odpowiedział Adams ale na to zawsze czas.

Teraz uwięzienie Lessera wzmogłoby tylko czujność naszych pzeciwników.
Myślę, że “Arizonac" to jakiś punkt informacyjny dla nich. Jakże go więc
likwidować? Oczywiście, że Lesser jest zapewne członkiem bandy...
Co to znaczy “zapewne"? — wykrzyknąłem — Mówił mi o tym Złoty Lewis, a
oprócz tego słyszałem tamtej nocy, jak jeden z “białych kapturów" kazał
zawiadomić Toma Lessera o przygotowaniach do napadu na Hobbsa. Chyba
starczy!
Przepraszam, doktorze. Może coś źle sformułowałem. On jest na pewno
członkiem bandy...
Ale to jeszcze nie wszystko — odparłem. — W gospodzie Lessera odbywały się
zebrania bandy. Może tylko ścisłego kierownictwa, może i innych członków.
Byłem tego świadkiem. Lesser musiał komuś wręczyć klucze do pokoju.
Musiał wiedzieć, kto i dla jakich celów pokój wynajmuje.
Jestem przekonany, że te klucze wręczał któremuś z “białych kapturów",
oczywiście wówczas nie zakapturzonemu. Dla tego raz jeszcze twierdzę, że
gospodarz musi znać albo człowieka o imieniu Tom, albo tego drugiego,
przezwanego Rexem. A oni mają pewność, że ich nie zdradzi.
Na czym opartą? Jak sądzisz?
Na tym, iż Lesser zbyt wiele by stracił. Przecież wówczas musiałby zrezygnować
z “Arizonac", uciekać. Banda rozprawiłaby się z nim szybko.
Zgadzam się — powiedział Adams. — Jeśli jednak Lesser jest tylko pionkiem,
więżąc go, przestrzeżemy bandę.
A teraz myślę, że warto przyjrzeć się schwytanym.
Idziemy wszyscy? — zapytałem
Niech moi bracia uczynią to sami. Czarny Niedźwiedź dobrze przyjrzał się
jeńcom — rozstrzygnął Nawaj.
Ruszyliśmy wzdłuż najwyższej platformy puebla. Tu właśnie, w wykutych w
skale jaskiniach, pod dobrą strażą przebywali jeńcy. W każdej przebywało nie
więcej niż dwu-trzech schwytanych. W niczym to nam nie przeszkadzało.
Niedogodność natomiast stanowił półmrok panujący we wnętrzu. Jakże
rozpoznać znajome, a tym bardziej przelotnie widziane twarze w takim cieniu?
Wartownicy musieli więc wyprowadzać jeńców. Przyglądałem się pilnie, ale nie
odkryłem ani śladu podobieństwa do któregokolwiek z ludzi spotkanych w Rainy.
Szeryf miał największe szansę, najdłużej przecież przebywał w miasteczku.
Jednakże na koniec do mnie los się uśmiechnął. Kiedy wyprowadzono na światło
dzienne ostatnią dwójkę, pierwszym, którego spostrzegłem, był... Złoty Lewis.
Biedaczyna, po raz drugi trafił w to samo miejsce. Zobaczył mnie, wytrzeszczył
oczy i otworzył usta, zupełnie jak ryba wyjęta z wody. Udałem, że go nie
dostrzegam. Zerknąłem na Karola i szeryfa. Obaj mieli jednakowo poważne
twarze, ale u Adamsa dojrzałem w kącikach ust z trudem powstrzymywany

uśmiech. Tymczasem Lewis zdołał już ochłonąć z pierwszego wrażenia, stał
milczący i nieruchomy.
Kiedy już miano odprowadzić jeńców, dobiegł moich uszu szept:
—

Orle Pióro, muszę z tobą mówić...

Udałem, że nie słyszę. Przed zniknięciem w głębi jaskini Lewis obejrzał się i
uczynił jakiś niezrozumiały znak ręką. Odeszliśmy kilka kroków w bok.
—

Słyszeliście? — zapytałem

Karol skinął głową, a szeryf powiedział:
—

Powinien pan z nim porozmawiać, kto wie, co z tego wyniknie? Może

akurat coś dla nas dobrego?
Przyrzekłem, że to uczynię, a potem zauważyłem:
Czy przypadkiem wśród schwytanych nie znajdują się ich wodzowie? Może
Lewis pragnie o tym powiedzieć?
Nie, na pewno nie odparł Karol — W napadzie na Hobbsa nie brał udziału nikt z
mieszkających w Rainy Valley i na pewno nikt z kierownictwa. Ażeby nie dać się
zdemaskować. W jakiej bowiem roli musieliby ci “wodzowie" wystąpić? Jako
wodzowie... nie mogli, przecież nikt nie był zamaskowany! Jako szeregowi
członkowie? Wykluczam i tę możliwość.
Na tym przerwaliśmy rozmowę.
Wieczorem, gdy słońce zniżyło się do krawędzi ziemi, dolina wypełniła się
nocnym mrokiem, na polecenie Czarnego Niedźwiedzia dwaj wojownicy zdjęli
pęta więźniowi i przyprowadzili go do mnie. Maleńki ogieniek ledwie się tlił.
Lewis siadł naprzeciw.
Mów — powiedziałem.
Pan mnie usłyszał, doktorze — odetchnął głęboko. Przytaknąłem.
Niech mnie pan wysłucha...
Po raz pierwszy użył zwrotu “pan". Wiedział już, że nie mam nic wspólnego ze
“Słońcem Arizony", że nie jestem żadnym jego towarzyszem. Był wyraźnie
przygnębiony.
Po to przecież przyszedłem.
Pan mnie wykołował doktorze. Dostało mi się za to. Dziwię się, że jeszcze żyję.
Po tym wszystkim.
Myślisz o napadzie na Hobbsa?
Właśnie.
Powiem ci, Lewis, że byłeś znacznie bliżej śmierci.
Podczas tej strzelaniny?
Zaprzeczyłem.
Kiedy jechałem pańskim tropem?
I nie wówczas. Znacznie wcześniej.
Zamilkł i spojrzał na mnie badawczo.
Co pan ma na myśli?
Tę noc, którą obaj spędziliśmy pod jednym dachem. W “Arizonac”.
Nie rozumiem.

Niewiele brakowało, Lewis, a zostałbyś zastrzelony.
Przez pana?
Ależ nie. Zwracam ci uwagę, że to ty chciałeś ze mną rozmawiać, a nie ja z tobą,
przestań więc pytać.
Prawda. Nie wiem, kim pan jest, doktorze, i po co tu przybył. Wiem, że mnie pan
wyswobodził. Jakoś chcę się odwdzięczyć. Częściowo już to zrobiłem. Oni mnie
wysłali w trop za panem.
Jacy oni?
No. jakby to powiedzieć? No, nasi dowódcy.
__ Wasi dowódcy? A ilu ich jest?
__ Już mnie pan raz wyprowadził w pole. Nie wiem, tego nikt nie wie. I nie o tym
chciałem mówić. Powiadam, że jak mnie wysłali, wcale nie miałem zamiaru pana
odnaleźć.

Bajki.

Nie można nikomu zarzucać kłamstwa, dopóki się tego nie dowiedzie.

O mało nie parsknąłem śmiechem.

Kiedyś ty się tego nauczył, Lewis?

Pominął to pytanie.
Widziałem pana trop, gdy przejeżdżałem. Potem na trafiłem na chłopca.
Powiedział, że nikt tędy nie jechał.
I nie bałeś się, że strzelę z ukrycia?
Nie. Wiedziałem, że to się stać nie może. Nie po to mnie pan wyprowadził stąd,
aby zrobić ze mnie trupa... Nie wiem, po co pan to uczynił, ale nie dla mojej
śmierci.
Trochę mnie zaskoczyła ta wiara, mająca zresztą swe uzasadnienie w całym
moim postępowaniu. Ale skąd do tego doszedł Złoty Lewis? Czyżbym się mylił
w ocenie tego człowieka?
I co stało się później? — zapytałem.
Nic się nie stało. Zawróciłem. Od początku nie podobała mi się ta wyprawa.
Czułem, że chcą zrobić panu jakieś świństwo.
-Kto?
Właśnie oni. Pan mnie chyba rozumie? Powiedziałem, że nie odnalazłem tropów.
Nie wiem, czy uwierzyli, czy nie. Zaczęło się małe piekło. Lesser pojechał do
Hobbsa, potem wrócił. Pościągali naszych i... — przerwał na chwilę. —
Niepotrzebnie tyle gadam. Kiedy mówiłem, że pan mnie wykołował, wcale nie
miałem na myśli tych tropów. Tylko czerwonoskórych, którzy spadli nam na
kark. Nikt się tego nie spodziewał, ale czuję, że to była pana sprawka, doktorze. -
Czy to wszystko, co miałeś mi powiedzieć?

Nie.
Więc czego chcesz?
Czego nie chcę, doktorze. Podróży do Huachuca...

Wypowiedział to jednym tchem. Nie przypuszczałem, że wysunie tego rodzaju
propozycję. Była nieoczekiwana, była naiwna.
—

Wolisz tu pozostać?

Nie. Wolę stąd odejść. Nie wiem, czy mi pan uwierzy: nie jestem winien niczyjej
śmierci. Nosiłem się z zamiarem wyjazdu z Arizony. Proszę mnie zrozumieć.
Jestem tylko Złoty Lewis, eksplorer. Oni mnie zmusili.
Co miałem do wyboru? Albo dzielić się z nimi znalezionym złotem, albo uciec,
albo dać się zabić. Zostałem. Nie przypuszczałem, że to mnie wplącze w taką
historię...
Że będą mnie zmuszać do napadów. Wykręcałem się jak mogłem...
Hm, to bardzo sprytnie, Lewis. Prowadzi mnie pan zawikłanym tropem, którego
końca nie mogę dostrzec.
Niech mnie pan uwolni.
Dlatego, że nie chciałeś mnie śledzić? Narażałeś się, doceniam to. Ale ten
postępek jeszcze nie wyrównuje twego udziału w “Słońcu Arizony".
Sprawiedliwość jest jedna, dla ciebie i dla twoich towarzyszy.
Wstałem od ogniska. On podniósł się również.
—

Niech mnie pan wysłucha do końca.

Mówił teraz prawie szeptem, jak człowiek mający się zwierzyć z jakiejś wielkiej
tajemnicy.
Wiem bardzo dużo o “Słońcu Arizony", znam coś, co warte jest mego uwolnienia.
Sami nigdy na to nie wpadniecie.
Twoje tajemnice, Lewis, niczego już nie zmienią, czy je ujawnisz, czy zataisz.
—

Znam “człowieka w kapturze", znam jego nazwisko!

— te słowa wykrzyczał. — Czy to nic niewarte? Nie ma
znaczenia?!
Na sekundę zaniemówiłem.

Nie opowiadasz bajek, Lewis?

Sprawdzicie. Ja wiem, kim jest Wielkie Słońce. Wiem, gdzie przebywa.

Bez niego “Słońce Arizony" przestanie istnieć. Niech pan to przemyśli, doktorze.
Niech pan to powie swoim przyjaciołom.

Gdzie jest Lesser?

Jeszcze trwała noc, gdy wstrzymaliśmy konie — czarna gromada ludzi wśród
czarnej płaszczyzny arizońskiej. Przed nami, gdzieś bardzo blisko, stały domki
Rainy Valley z zamkniętymi na głucho okiennicami. Na prawo, zaraz za pierwszą
zagrodą, na szerokiej drodze-ulicy ledwo, ledwo rysował się zamazany kontur,
przysadzisty i szeroki budynek “Arizonac".
Szeryf Adams poszeptał coś z Gonzalesem, a potem drobna grupka ludzi
odłączyła się i pod wodzą Meksykanina powoli znikała w ciemności. Za nimi
ruszył Pehnulte, jak cień, bo nawet piasek nie zaskrzypiał pod stąpnięciem
mokasynów. Siedzieliśmy w kucki z boku drogi — nie drogi, gościńca nigdy nie
budowanego, lecz rozjeżdżonego przez wozy i rozdeptanego końskimi kopytami i
racicami bydła. Robiło się coraz chłodniej. Rozgrzana ziemia zdążyła ostygnąć.
Wydobyłem z kieszeni fajkę i trąciłem Karola.
— Pal — mruknąłem. — Mamy czas.
Za moim przykładem poszli inni, bo w ciemnościach zabłysły, jak złote świetliki,
oczka żaru. Ludzie Gonzalesa pokładli się tu i tam, tylko szeryf od czasu do czasu
obchodził ich rozciągniętą linią, potem zbliżał się ku granicy miasteczka,
spoglądał na bezkształtną masę cieni, jak gdyby czekał na ukazanie się czegoś z
dawna spodziewanego. Nic jednak nie zakłócało ciszy ani nie mąciło czarnego
krajobrazu. Wreszcie Adams usiadł między mną a Karolem.

jeszcze godzina — szepnął. — Ale nie zaczniemy, póki don Pedro nie da

sygnału.
Siedzieliśmy w milczeniu. Nikt z całej Rainy Valley nie mógł wiedzieć o naszym
przybyciu i nikt nie wiedział. Nawet miejscowy zastępca szeryfa. Adams
pierwszy sprzeciwił się wchodzeniu w konszachty z tym człowiekiem", jak sam
to określił.
_ To chyba już koniec, Karolu? — zapytałem w pewnej chwili, nie mogąc dłużej
wytrzymać milczenia.

Być może... Nim dzień minie, będziemy wiedzieli

o wszystkim.

Nim minie ranek — poprawiłem go.

Poczułem, jak z trudem opanował ziewnięcie, więc dałem spokój dalszej
rozmowie, ale musiałem coś przedsięwziąć. Bałem się, że zasnę. Całą prawie noc
znajdowałem się na siodle. Wstałem i począłem krążyć bez celu, tu i tam.
Zauważył to Adams.
Doktorze — odezwał się półgłosem — widzę, że nie może pan usiedzieć
spokojnie. Może spróbuje pan podejść pod samą gospodę? Proszę się
zorientować, jak tam jest. A kiedy usłyszy pan głos sowy, niech pan natychmiast
wraca.
— Idę — odparłem przyciszonym głosem.

Poprawiłem pas z rewolwerami, strzelbę wetknąłem w rękę Karolowi, żeby mi
nie przeszkadzała, i ruszyłem przed siebie, wprost na pierwsze opłotki, a potem
już tylko skrajem ulicy, gdzie czerń nocy wydawała się jeszcze intensywniejsza
niż na otwartej przestrzeni. Ciemność wznosiła się jak ściana na prawo i lewo,
tylko w górze iskrzyła się punktami gwiazd.
Posuwałem się wolno, aby nie wpaść na jakiś zdradziecki kamień leżący przy
drodze. W końcu dobrnąłem pod same stopnie werandy. Przysiadłem na
najniższym, wsłuchując się, starając się wyłowić szmery tej pełnej napięcia nocy.
Ale noc oniemiała. Najsłabszy dźwięk nie dobiegał mych uszu ani z wnętrza
“Arizonac", ani ze ścian ciemności otaczających mnie dokoła.
Ostrożnie, unikając skrzypnięcia deski pod butami wspiąłem się na werandę i
przewędrowałem od okna d§ okna, przez całą szerokość domu. Stanąłem na
palcach i spojrzałem przez otwór wycięty w grubej okiennicy. Nic nie dojrzałem,
wewnątrz “Arizonac" było —jeśli to możliwe —. jeszcze ciemniej niż na dworze.
Teraz ruszyłem w bok, tam gdzie wysoki parkan i osadzona w nim, mocno
zawarta I brama oddzielały od. ulicy gospodarcze budynki Lessera. Przez szpary
między sztachetami nie zauważyłem najmniejszego odbłysku światła. “Arizonac"
pogrążony był w głębokim śnie. Postałem chwilkę, a wówczas gdzieś z
przeciwnej strony gospody odezwał się głos nocnego ptaka: raz, drugi, trzeci. Po
krótkiej przerwie — znowu trzy razy. Odwróciłem i się plecami do budynków i
krok za krokiem, poprzez ciemność, ruszyłem z powrotem. Wszystko to razem
nie trwało dłużej niż pół godziny, ale kiedy siadłem znowu między Karolem i
Adamsem, jakoś lepiej rozróżniałem sylwetki łudzi i koni. Czyżby świtało?
—

Za pół godziny ruszamy - powiedział półgłosem szeryf.

Dźwignął się ciężko. Przez chwilę dostrzegłem jego sylwetkę, stopniowo
zagłębiającą się w mrok, aż znikła. Mijały minuty w ciszy nadal niczym nie
zmąconej. Milczące zabudowania Rainy Valley po trochu wyłaniały się z czerni.
Karol powstał.
—

Czas, Janie.

Szelesty, skrzypienie butów, a potem stłumiony tupot koni, które gdzieś
odprowadzano. Potem znowu chwilka ciszy, podczas której ozwał się daleki
tętent. Staliśmy w pogotowiu, z oczami utkwionymi w ciemność drogi.
—

Nie wolno nam nikogo dopuścić do “Arizonac".

Tętent narastał, rozlegał się tuż-tuż, aż raptownie ucichł.
Dwa konie — szepnął Karol. — Zatrzymali się.
Ciekaw jestem... — przerwałem w połowie zdania, bo usłyszałem głos, chociaż
przytłumiony, ale przecież rozpoznawalny, znajomy.

Dawid? — zdziwiłem się.

Z ciemności wyszedł Adams razem z chłopcem.

No i co z takim robić? Twierdzi, że Czarny Niedźwiedź pozwolił mu

przyjechać.
—

Zmienił postanowienie? — zdumiał się Karol. — Trudno, chociaż

przyznam, że nas tu i tak zbyt wielu. Co słychać, Dawidzie?

Nie od razu odpowiedział. Rozejrzał się dokoła.
Czy tu jest don Pedro?
Masz do niego polecenie? On jest tam — wskazałem ciemność wiszącą jeszcze
nad zabudowaniami Rainy Valley.
Daleko?
Kawałek...
To dobrze, bo... — zaciął się — bo ja nie jestem sam, doktorze.
Tego jeszcze brakowało! A kogoś ze sobą przywlókł?
W takiej chwili...
Przyłożył dłonie do ust i usłyszałem najwyraźniej, najwierniej odtworzony głos
arizońskiej ropuchy. Po sekundzie ciszy nadleciał odzew, a potem zadudniły
kopyta. Wierzchowiec wynurzył się z mroku jak widziadło i jakaś smukła postać
bezszelestnie zsunęła się z siodła. Nie potrzebowałem pytać. To był ten sam
chłopak, którego spotkałem wśród ludzi Gonzalesa i z którym dotąd nie miałem
okazji rozmawiać. Dziwnie jakoś nas unikał, poprzestając tylko na towarzystwie
Dawida.
-

Kto to jest? — zapytałem szeptem. — Kto to jest ten twój przyjaciel?

No... to dziecko Gonzalesa.
Dziecko? Chyba żartujesz?
Roześmiał się cicho i coś niewyraźnie powiedział. Wydało mi się, iż zabrzmiało
to w rodzaju “niezupełnie"... W mroku pojawił się Adams. Idziemy, jest coraz
widniej. Doktorze, panie Gordon, proszę pilnować prawego skrzydła i nawiązać
kontakt z Gonzalesem. Pięciu ludzi za mną. Reszta ma pilnować okien i drzwi.
Trzech zostaje przy koniach. Naprzód.
Ruszyliśmy w szarości przedświtu. Linia sylwetek ludzkich, coraz
wyraźniejszych, rozciągnęła się wzdłuż werandy gospody, wzdłuż parkanu.
Widziałem, jak szeryf jeszcze z kimś wszedł po stopniach i zatrzymał się na
werandzie. Staliśmy w milczeniu. Nagle gdzieś na niewidocznym horyzoncie
wystrzeliła różowa wstęga poranka. Prawie jednocześnie ujrzałem, jak pchnięte
od wewnątrz, z suchym trzaskiem otwierają się okiennice, a potem wolno,
wolniutko, z piskliwym zgrzytem, poczęły się uchylać obie połowy ciężkich
masywnych drzwi. “Arizonac" przebudził się. Pierwszy w całym miasteczku, bo
wokoło, jak daleko wzrok sięgał, domki nadal stały milczące i ciche. Ale oto
zatupotały kroki. Szeryf wkroczył do wnętrza gospody w towarzystwie licznej
eskorty. Minęło kilkanaście minut i znowu w szparze drzwi ukazała się głowa
Adamsa. Popatrzał na nasz zbrojny szereg, kiwnął ku mnie ręką.
Doktorze, proszę do mnie. Panie Gordon, niech pan obejmie komendę. Nie wolno
nikogo wypuszczać z “Arizonac".
Ścisnąłem sztucer, jednym skokiem przebyłem stopnie schodków, drugim —
deski werandy i znalazłem się w gościnnej sali. Pustej teraz i cichej. Pod ścianą
obok bufetu stał znany mi z widzenia stajenny chłopak, obok posługacz i jeszcze
jakichś dwu ludzi, zapewne pracowników Lessera. Gospodarza nie było.
—

Co się stało, szeryfie?

- Szukamy Lessera. Powiadają, że wyjechał. W nocy. Musimy przeszukać
wszystkie pokoje i zakamarki. Gdzie klucze? — zwrócił się do stojących pod
ścianą. - No? Zaniemówiliście? Gdzie są klucze od pokojów?
Zawsze wisiały w gabinecie pana Lessera.
Dobrze. Pójdziesz z nami — wskazał na najstarszego z całej czwórki. —
Prowadź.
Ruszyliśmy kolejno: najpierw posługacz, za nim szeryf, za szeryfem ja, a pochód
zamykało dwu vaqueros Gonzalesa. Po znanych mi schodach dotarliśmy na
piętro.
Który pokój? — zapytał Adams.
Ten.
Szeryf nacisnął klamkę. Drzwi nie ustąpiły.
—

Otwieraj.

Kiedy pan Lesser ten klucz zawsze nosił przy sobie... Obejrzałem deski, drzwi
wyglądały solidnie. Wsparłem je całym ciężarem swego ciała, ani drgnęły.
—

Nie w ten sposób, doktorze. Zbyt dużo hałasu. Myślę,

że zamek nie jest równie solidny. Potrzebuję mocnego noża.
Towarzyszący nam vaquero miał przy pasie ostre narzędzie, coś pośredniego
między nożem a szablą. Meksykanie nazywają to maczetą. Służy do
wyrąbywania ścieżek w tropikalnych gąszczach lub dla torowania drogi przez
kaktusowe pola.
—

Świetnie. Tego właśnie potrzeba.

Adams okazał się majstrem nie lada! Jednym pociągnięciem ostrza ściął kawał
listwy tuż przy klamce, po czym wepchnął klingę w szparę, nacisnął, szarpnął i
drzwi, zgrzytnąwszy, ustąpiły. Za nimi znajdował się malutki, prawie
równoboczny korytarzyk i drugie drzwi. Na szczęście nie zamknięte. Wysunąłem
się pierwszy i pchnąłem je z całej siły. Widok, jaki teraz ukazał się moim oczom,
był zaskakujący. Któż by spodziewał się, że w tym prymitywnym
hotelu-gospodzie można znaleźć pokój swym wyposażeniem przypominający
najbardziej luksusowe wnętrze mieszkań Milwaukee? Pierwsze, co mi się rzuciło
w oczy, to wielka, wełniana tkanina w kolorowe wzory, wspaniałe dzieło
nawajskich kobiet, zakrywające całą podłogę. Podobne makaty wisiały na
ścianach. Na nich rozwieszono barwne indiańskie pióropusze, skrzyżowane dzidy
i łuki, tuż obok wykładane srebrem, dziś już nie używane pistolety i potężne
rusznice, liczące chyba ze sto lat. Wszystko to przypominało starą zbrojownię. W
sumie przyznać musiałem, iż Lesser miał dobry gust i nie liczył się z pieniędzmi.
Jeśli oczywiście wymienione przedmioty zostały kupione.
Środek pokoju zajmował okrągły stół lśniący politurą; sprzęt nie spotykany w
tych stronach, na pewno sprowadzony z dalekiego wschodu kontynentu,
podobnie jak i cztery ciężkie, pokryte skórą fotele. W rogu stała równie
połyskująca dwudrzwiowa szafa. Kiedy Adams ją otworzył — głośno i przeciągle
gwizdnąłem. Same niespodzianki! We wnętrzu zamiast spodziewanego rzędu
garniturów — ujrzałem, w drewnianych stojakach, rząd połyskujących luf. Tuzin

karabinów prezentował się w lśniącej okazałości, a na półce przymocowanej w
górze leżały w wielkim porządku rewolwery różnych kalibrów i marek. Po prostu
zbrojownia. Zrobiło to wrażenie na nas wszystkich. Posługacz otworzył szeroko
usta.
— Nigdy tego nie oglądaliście?
- Pan Lesser nikogo tu nie wpuszczał.
A gdzie spał? Nie widzę tu łóżka.
W sąsiednim pokoju.
Zajrzymy i tam, ale gdzież są klucze?
Dostęp do okna zagradzało niewielkie biureczko. Jego środkowa szuflada, na pół
wysunięta, ukazywała wnętrze pełne nieporządku. Ujrzałem stos podartych
papierów, a na nich poszukiwany pęk kluczy nasadzonych na metalowe kółko.
Boczne szuflady były bądź puste, bądź zawierały jakieś szpargały, również
podarte, przysypane tytoniem. Walały się tu jakieś zardzewiałe ostrogi, dziurawy
kapciuch i mnóstwo bezładnie porozrzucanych nabojów rewolwerowych.
Ale porządek — powiedziałem z naganą.
To o czymś świadczy — mruknął szeryf. — Ten człowiek bardzo się spieszył. Na
pewno dawniej szuflady niebyły ani tak puste, ani tak zaśmiecone. Wiele bym
dał, aby wiedzieć, czego w nich brakuje. Czy to te klucze? — zapytał
pobrzękując kółkiem.
Te same, proszę pana.
No, to chodźmy — zwrócił się do mnie. — Inni niech czekają. Nikomu nie wolno
tu wchodzić bez mojej zgody.
Sąsiednie drzwi zostały bez trudu otworzone. Pokój był mniejszy i wyglądał
ubogo. Staroświeckie, drewniane łoże, szafa pomalowana ordynarną, olejną
farbą, mały stolik i dwa krzesła. To wszystko. Zwykły pokój podrzędnego
hoteliku. Za to jaki nieład! Łóżko co prawda pięknie zasłane, ale z otwartej
szeroko szafy wywalała się w bezładzie jasna struga bielizny, barwnych chustek,
butów.
—

Bardzo się spieszył — powtórzył szeryf — i na pewno tu nie nocował.

Wyszliśmy. Zamknął drzwi kluczem. W dalszych poszukiwaniach nie
znaleźliśmy nic ciekawego. Zwróciłem jednak uwagę na skład towarów
mieszczący się na parterze. W jednej trzeciej przypominał magazyn bławatny, w
jednej trzeciej — skład siodeł i uprzęży, natomiast reszta była zbrojownią. Tyle tu
znajdowało się skrzynek z prochem, paczek z nabojami, rewolwerów i strzelb.
“Słońce Arizony" miało się gdzie zaopatrywać!
Kiedy zeszliśmy do gościnnej sali, przyłączył się do nas Karol, pozostawiwszy
swe straże Piotrowi Carrowi.
Za oknami robiło się coraz widniej. Ujrzałem pierwszych mieszkańców Rainy,
jak stali po przeciwległej stronie drogi, patrząc w osłupieniu w okna gospody.
Musiał ich zdumiewać niezwykły widok: szereg zbrojnych ludzi nie
dopuszczających nikogo do “Arizonac".

Nagle usłyszałem podniesione głosy. Uchyliłem drzwi od werandy. Tuż przy jej
schodkach nieznajomy przybysz kłócił się zawzięcie z pilnującym wstępu
wartownikiem.
O co chodzi? — zapytałem.
On powiada — odparł vaquero, zabawnie przeciągając słowa — że jest szeryfem.
A przecież szeryf jest w budynku. Co z takim robić, seńor?
Nie podawałem się za szeryfa! Jestem zastępcą. Zapytajcie Adamsa!
Człowiek, który to wykrzyczał w gniewie, zwrócił się teraz do mnie. Spod
opuszczonego ronda kapelusza patrzały oczy niespokojne, rozbiegane, a prawa
dłoń ściskała nerwowo kolbę rewolweru sterczącą z czerwonej skórzanej pochwy
szerokiego pasa.
Pan jest zastępcą szeryfa w Rainy Valley?
Tak. Nazywam się Wilburn. A pan... Kto?
Sprowadzę szeryfa — odparłem.
Adams kończył właśnie penetrowanie zakamarków.
Lesser uciekł — powiedział na mój widok. — Zwąchał pismo nosem. Nie mamy
tu nic więcej do roboty. Trzeba tylko zabezpieczyć budynek. Lesser nie mógł
ujechać daleko. Trzeba nam w drogę... Chodźmy, doktorze.
Tam czeka na pana jakiś Wilburn.
—

Doskonale. W samą porę.

Wyszliśmy na werandę.
—

Wilburn, dobrze, żeś się zjawił. Zabezpieczysz “Arizonac" do mego

powrotu.
Nie rozumiem.
Gospoda zostaje tymczasowom zamknięta.
Co się stało z Lesserem?
Uciekł.
Kiedy?
Powinniście o tym lepiej wiedzieć, Wilburn.
Nie mieszkam w Rainy, szeryfie. Przypad...
Dobrze — Adams przerwał mu wpół słowa. — Lesser zwiał wczoraj wieczorem
albo w nocy.
—

A to drań! Ale dlaczego?

Tyle było zaciekłości w jego słowach, że poczułem sympatię dla Wilburna. Nie
wiedziałem wówczas, iż określenie “drań" nie dotyczyło tylko faktu samej
ucieczki, ale jeszcze czegoś więcej. Nie zwróciłem również uwagi, iż to obelżywe
słowo nie miało sensu, dopóki nie wiedziało się o przyczynie tej ucieczki. A
przecież Wilburn o tej przyczynie nie mógł jeszcze nic wiedzieć.
—

Że drań, to prawda — odpowiedział Adams. — Nie dlatego, że uciekł, ale

dlatego, że należał do “Słońca Arizony".
Co?
Wydało mi się, iż zastępca szeryfa pobladł pod maską opalenizny. Źle
powiedziałem: pobladł. Raczej poszarzał.

Właśnie tak. Ale ptaszek nie mógł daleko odfrunąć.
Znajdziemy go.
Jadę z panem.
Nie, Wilburn. Zostaniecie w Rainy Valley. Może Lesser będzie próbował wrócić?
A przede wszystkim trzeba pilnować gospody. To ważne. Zorganizujcie straż. I
jeszcze jedno: ktokolwiek wiedziałby o miejscu pobytu Lessera,
powinien powiadomić najbliższego szeryfa albo posterunek wojskowy. Ten
człowiek jest niebezpiecznym przestępcą. To wszystko, Wilburn. Swoich ludzi
zabieram. Służbę “Arizonac" możecie puścić wolno, a jeśli chcą, mogą siedzieć
na miejscu. Idziemy.
To ostatnie słowo skierowane było do mnie. Piotr Carr, przypadkowy słuchacz
rozmowy, szybko zorientował się w sytuacji: pościągał ludzi Gonzalesa. Kazał im
wracać za miasto, a jednego pchnął do Meksykanina.
Dzień był w pełni, gdy przecisnęliśmy się przez tłum ludzi otaczających budynek
“Arizonac". Wieść o ucieczce Lessera i jego udziale w napadach “Słońca
Arizony" rozniosła się szeroko i teraz głośno ją komentowano. Dla sennego,
cichego miasteczka była to nie lada sensacja. Znacznie bardziej podniecająca niż
dawne zatargi z Hobbsem.
Odjechaliśmy od Rainy Valley dobrą milę ku południowi. W pobliżu miasta zbyt
wielu kręciło się ciekawskich. Tam zatrzymaliśmy się na prowizorycznym
obozowisku. Wówczas nadciągnął Gonzales z resztą ludzi.
A teraz — dla wyjaśnienia — kilka słów o przyczynie naszej wyprawy nocnej do
Rainy.
Gdy Złoty Lewis oświadczył mi, że zna nazwisko człowieka noszącego miano
Wielkiego Słońca, natychmiast powiadomiłem o tym towarzyszy. Przyjęli tę
rewelację dość sceptycznie. Karol oświadczył, iż Złoty Lewis po prostu kłamie.
Piotr Carr zaproponował, aby jeniec zaprowadził nas osobiście do przywódcy
bandy, niejako wskazał go palcem — co było oczywistym absurdem. Po pierwsze
dlatego, iż Lewis (jeśli mówił prawdę) nie przystałby na takie ryzyko. Po drugie
dlatego, że (jeśli kłamał) w ten sposób dawaliśmy szansę ucieczki.
Nieco inaczej zapatrywał się na tę sprawę Adams. Zdaniem jego należało
sprawdzić wiarygodność informacji bez zobowiązywania się do czegokolwiek.
—

Ale przecież na takich warunkach Lewis nie udzieli żadnej wiadomości! —

zaprotestowałem. - Trzeba mu przyrzec wolność.
Trudno na to przystać — zauważył Karol.
Wypuścimy go dopiero wówczas, gdy jego słowa okażą się prawdą. Więc o co
chodzi? — wykrzyknąłem.
Tak, pewnie. Ale zastanów się nad tym, Janie.
Doktor świetnie wie, o co chodzi — wtrącił się szeryf. — Dobrze wie, tylko
udaje, że nie rozumie.

Znakomicie odparłem podniesionym głosem. -

Ani słowa. Umywam więc od wszystkiego ręce. Załatwiajcie sobie sami z
Lewisem, chociaż wątpię, czy da się w tak naiwny sposób nabrać!

Zająłem się nabijaniem tytoniu do swej fajeczki demonstrując w ten sposób
całkowity brak zainteresowania dalszym przebiegiem dyskusji.
Pan jest w gorącej wodzie kąpany, doktorze. Przecież musimy się zastanowić.
Wypuszczenie na wolność przestępcy to sprawa wcale niebłaha. No bo dlaczego
mamy uwolnić Lewisa, a nie wszystkich innych? Dlatego, że przerażony
zaproponował nam wydanie wspólnika, tak? To wygląda paskudnie i jakoś nie
godzi się z moim pojęciem sprawiedliwości.
Słusznie — nie wytrzymałem — pod warunkiem, że Złoty Lewis jest istotnie
wspólnikiem, a nie ofiarą!
I pan w to wierzy? Chyba zbyt pochopnie.
A pan, szeryfie, podchodzi do sprawy zbyt podejrzliwie. I to nie mając dowodów
uzasadniających tę podejrzliwość. Czy rzeczywiście nie dopuszcza pan
możliwość takiej sytuacji życiowej, w której Złoty Lewis zmuszony
został do współpracy z bandą?
-

Dopuszczam, dopuszczam. Jednakże mam prawo nieufać temu

człowiekowi, to po prostu mój... obowiązek. Jako szeryfa.
Właśnie! I to panu przesłania jasność spojrzenia.
Jeszcze chwila, a zostanę nazwany ślepcem.
Nie wiem, do czego doprowadziłaby dalsza wymiana poglądów, gdyby nie
interwencja Karola.
—

Dżentelmeni! — zawołał żartobliwie. — O co chodzi?

Szeryf niezłomnie stoi na straży prawa, ale przecież doktor wcale nie zamierza
tego prawa łamać. Chyba się nie mylę, Janie?
Przytaknąłem.
—

Więc właśnie. A teraz —jaką mamy pewność, że Lewis nas nie oszuka?

Taką, iż przed stwierdzeniem prawdy nie puścimy go na wolność - odparłem. —
Proponuję nawet więcej: zatrzymać go do chwili likwidacji “Słońca Arizony".
Pięknie, ale oskarżyć kogoś jest łatwo. A dowód?
Musimy mieć dowód, iż wskazany przez Lewisa człowiek jest istotnie przywódcą
bandy, bo ręczę, że oskarżony wszystkiemu zaprzeczy.
Dowody musi przedstawić Lewis, inaczej nic z tego —powiedziałem.
A co wy na to, szeryfie?
Nie zgadzam się.
Senor Gonzales — zwrócił się Karol do Meksykanina. — Czy nie zechciałby pan
zabrać głosu?
Jestem tu nowicjuszem...
Bardzo dobrze. Właśnie dlatego może pan reprezentować zupełnie nowy punkt
widzenia.
Czy wiadomość uzyskana od tego, jak się on tam nazywa... Lewisa może
przyśpieszyć likwidację bandy?
Wątpię — mruknął niepoprawny szeryf.
Na pewno! — krzyknąłem. — Znając prawdziwe nazwisko przywódcy,
natychmiast go schwytamy. A wówczas zgaśnie “Słońce Arizony"!

Pięknie to powiedziałeś, Janie. Chociaż nie podzielam twej pewności. A senor
Gonzales?
Uważam, iż jeśli pomoc Lewisa może zmniejszyć ryzyko chociażby o jednego
rannego człowieka, puszczajcie go, seńores, wolno. To się opłaca. Albo ten Lewis
jest uczciwym człowiekiem, to niech rusza w świat. Albo jest
bandytą, to prędzej czy później spotka go zasłużona kara. Po rozbiciu bandy
niewiele tu wskóra w pojedynkę.
Zostałem mile zaskoczony takim oświadczeniem, przypuszczałem bowiem, iż
meksykański hacjendero okaże się mniej czułym na ryzyko dalszej walki ze
“Słońcem Arizony" a cena ludzkiego życia nie będzie dla niego grała wielkiej
roli. Z radości uściskałem mu obie ręce. Widziałem, że sprawiło mu to
przyjemność.
—

Pan mnie musi odwiedzić, doktorze - powiedział chcąc zapewne w ten

sposób okazać swe zadowolenie.
—

Oczywiście...

Karol machnął ręką:

Do rzeczy, dżentelmeni! Nasz czerwony brat słyszał spór. Niech pomoże

odnaleźć złote ziarnko mądrości.
Spojrzeliśmy na Czarnego Niedźwiedzia. Pokręcił przecząco głową.
—

Siedzi tu obok mnie wódz Apaczów, Pehnulte.Howgh!

Była to forma grzeczności wobec gościa. Nie wolno jej było lekceważyć.
Natychmiast więc Karol zwrócił się do Wielkiego Jelenia i długo mu coś
tłumaczył w apaczo-nawajskim dialekcie. Nic z tego nie zrozumiałem, ale i nie
było potrzeby. Apacz odpowiedział krótko, plątaniną hiszpańsko-angielskich
słów. Sens ich był — jak zdołałem pojąć — jednoznaczny. Wódz popierał mój
punkt widzenia. Czarny Niedźwiedź wypowiedział się podobnie.
Dostrzegłem, jak szeryf sposępniał, a Karol pomarkotniał. W najgorszym
wypadku można było pominąć sugestie Apacza, ale nie sposób ustosunkować się
tak do stanowiska Gonzalesa i Czarnego Niedźwiedzia. Bez pomocy ludzi
Meksykanina likwidacja bandy stawała się trudniejsza. Bez pomocy Nawajów —
wręcz niemożliwa.
Teraz zapadła kłopotliwa cisza. Powiedzieliśmy sobie nawzajem wszystko, co
powiedzieć należało. Przyszedł czas na ostateczną decyzję. Spojrzałem na
Karola. Nerwowo pocierał dłonią brodę, na koniec westchnął głęboko:
No i cóż, szeryfie? Zostaliśmy przegłosowani.
Na to wychodzi.
Ale pan jest tu przedstawicielem prawa i ostatnie słowo do pana należy. Myślę, że
wobec takiej opinii większości, może byśmy... ustąpili?
Nie przyłożę ręki do uwolnienia Lewisa.
Karol uśmiechnął się:
No, ostatecznie mogą to zrobić... inni. Proponuję, aby nasz doktor porozmawiał z
jeńcem. Wie, czego ma się trzymać.

Na tym narada została zakończona. Więc jeszcze kilka słów o mej powtórnej
misji. Udałem się znowu do Lewisa, przyrzekłem, iż dołożę starań, aby go
puszczono wolno. Nic więcej nie mogłem obiecać, chcąc pozostać w zgodzie z
własnym sumieniem. Obawiałem się, iż takie oświadczenie nie zadowoli jeńca. A
jednak — otworzyło mu usta.
W pierwszej chwili nie mogłem uwierzyć w to, co mi powiedział. Wielkim
Słońcem miał być Tom Lesser, właściciel “Arizonac".
Lewis upierał się, że przypadkowo mógł obserwować przez dziurkę od klucza oba
“białe kaptury", w chwili gdy Lesser zakładał maskujący go strój.
A ten drugi? — zapytałem.
Rex? Miał już kaptur na głowie. Nie wiem, kto to jest.
Zastanów się, Lewis. To, co mówisz, jest gołosłownym twierdzeniem. Lesser
wyprze się wszystkiego!
Nie, nie. Pan już wie, doktorze, że każdy z nas miał przy sobie srebrny znaczek z
wizerunkiem słońca. Wielkie Słońce ma taki sam znaczek, tyle że wykuty w
złocie. Jego zastępca również. Jak złapiecie Lessera, przeszukajcie mu
kieszenie. Na pewno znajdziecie.
To wszystko?
Jeszcze nie. Wiem, gdzie Lesser chowa swe łupy.
W “Arizonac"?
Nie, w Dolinie Śmierci
Gdzie to jest?
Każdy tutejszy wskaże panu drogę. Ja odkryłem to zupełnie przypadkowo. Wiele
razy grzebałem po zboczach Doliny Śmierci w poszukiwaniu złota. Kiedyś, gdy
już dałem spokój bezowocnym poszukiwaniom i leżałem w górze,
ujrzałem w dole człowieka i dwa juczne konie. Rozpoznałem Lessera.
Widziałem, jak zatrzymał się, spętał konie i począł zdejmować pękate toboły.
Cały ten bagaż zanosił w jedno miejsce, pod skalistą iglicę.
Jak tam trafić? — przerwałem myśląc, że byłby to wystarczający dowód, by
przekonać Adamsa.
Bardzo łatwo. Iglica jest widoczna ze wszystkich stron.
Ale wracam do Lessera. Otóż w pewnej chwili straciłem go z oczu. Zupełnie
jakby pod ziemię się zapadł. Powtórzyło się to kilka razy, aż znikły wszystkie
worki. Wtedy wycofałem się na drugą stronę doliny i odjechałem.
Więc nie śledziłeś go dłużej?
Nie. Gdyby mnie przypadkiem dostrzegł, dzisiaj nie miałby pan z kim gadać,
doktorze.
Tak się go lękasz?
- Nie jego. Ludzi, których by na mnie nasłał.
Szkoda — westchnąłem. — Gdybyś stwierdził, gdzie przechowuje łupy,
mielibyśmy niezbity dowód udziału Lessera w bandzie.
Wystarczy trochę pogrzebać. Dokoła iglicy. Służę pomocą.
Nic na to nie odpowiedziałem, mając na uwadze wszystkie zastrzeżenia szeryfa.

Dolina Śmierci

Jechaliśmy wciąż na południe, w kierunku meksykańskiej granicy: Karol, Piotr
Carr, Adams, Gonzales, Pehnulte i ja. Sześciu ludzi. Aż za dużo, jak na
schwytanie jednego człowieka. Za mało —jak na tak olbrzymią przestrzeń. Ale
na jej spenetrowanie nie starczyłoby i tysiąca. W istocie rzeczy jechaliśmy na los
szczęścia. Ścigany — rozumując logicznie — powinien był się skierować w
stronę Meksyku. Ale również dobrze mógł się udać w jakimkolwiek innym
kierunku.
Ruszyliśmy wprost spod Rainy Valley, odesławszy do pueblo wszystkich
vaqueros. Z nimi zapewne udał się Dawid wraz ze swym przyjacielem, bo zniknął
mi z oczu, zanim jeszcze powrócił Gonzales.
Za zieloną doliną Rainy, minąwszy rzeczkę, wjechaliśmy w posępną krainę.
Ziemię ciemnych skał, czarnych lasów jałowcowych, pokrywających dalekie
zbocza gór i wyschłych, wypalonych słońcem, pustynnych obszarów, gdzie
sterczały ku niebu szare, zakurzone kaktusy.
Sądziliśmy, iż Lesser — uciekłszy z miasteczka — będzie próbował opuścić
terytorium Stanów przez najbliższą granicę. Chociaż dróg, a raczej bezdroży
prowadzących na południe było kilka, wybraliśmy tę, która przebiegała niedaleko
Doliny Śmierci. Nigdy dotąd o niej nie słyszałem. W całej naszej szóstce tylko
Gonzales i Pehnulte znali dolinę. Ba, wiedzieli nawet skąd ta nazwa powstała.
Wywodziła się z czasów walk prowadzonych między Meksykiem i Stanami
Zjednoczonymi, zakończonych traktatem pokojowym w 1848 roku. Wówczas to
w bezimiennej dolinie, w zapadłym kącie świata doszło do potyczki dwu wrogich
oddziałów. Przyniosła ona śmierć wszystkim uczestnikom. Pobici — zmarli z
ran, zwycięzcy z... pragnienia. Jednakże ktoś musiał się uratować, bo wieść o tym
boju rozeszła się zarówno wśród czerwonoskórych, jak i białych, z czego właśnie
zrodziła się nazwa Doliny Śmierci. Dodam, że istniało tam źródło wody, ale tak
ukryte, iż tylko szczęśliwym trafem można je odnaleźć.
Trzeciego dnia naszej podróży, jadąc według wskazówek Apacza i Gonzalesa,
natrafiliśmy na odciski podków końskich. Ktoś zmierzał, jak my, ku południowi.
Czyżby Lesser?
Odtąd trzymaliśmy się tego tropu. Że zachował się tak widoczny i wiódł nas
bezbłędnie, zawdzięczaliśmy to chyba wyłącznie suchemu klimatowi kraju —
bez deszczów i porywistych wiatrów, które tak łatwo zasypują wszelkie ślady.
Jechaliśmy szybko, przerywając podróż tylko o zmroku i w porze największego
upału. Nie sposób bowiem wytrzymać w żarze arizońskiego południa. Z wodą,
zwłaszcza dla koni, mieliśmy poważne kłopoty. Parokrotnie przed nocnym
postojem Pehnulte opuszczał nas samotnie, aby krążąc dokoła, odnaleźć
chociażby najmniejsze źródełko. Kiedy indziej czynił to Gonzales. I zawsze im
się udawało. Za pomocą jakiegoś specjalnego chyba zmysłu potrafili trafić bądź
na tryskającą ze zbocza góry siklawę, bądź na ukryte w zapomnianej dolince

jeziorko. Oni dwaj najlepiej orientowali się w tych bezludnych stronach. Zdarzały
się jednak i takie dni, podczas których wydzielaliśmy sobie i koniom skąpe racje
ciepławej wody, wiezionej na zapas w skórzanych workach.
Na prawo i na lewo, za nami i przed nami, jak okiem sięgnąć, rozciągał się ten
sam krajobraz pełen rozpadlin, uskoków, a od czasu do czasu — gładkich jak stół
przestrzeni spalonej ziemi, zamkniętej na dalekim wschodzie szarym pasmem
gór. Kraj był wymarły. Ani razu nie spotkaliśmy nawet najmarniejszej zwierzyny.
Ślad kopyt stawał się coraz wyraźniejszy. Czy jechał przed nami Lesser, czy to
jakiś inny jeździec samotnie przemierzał puste przestrzenie? Wkrótce mieliśmy
się o tym przekonać. Piątego dnia jazdy Pehnulte, który nas wiódł, podniósł rękę i
zatrzymał konia. Zbiliśmy się w gromadkę, a wówczas Apacz, wskazując ku
wschodowi, powiedział tylko dwa słowa:
—

Dolina Śmierci.

Otworzyłem szeroko oczy, ale poza brązowoczarną równiną, poza kilku
samotnymi kaktusami — smętną ozdobą tych stron — nic więcej nie dojrzałem.
Gonzales zauważył moje zdziwienie.
—

Wódz się nie myli. Od Doliny Śmierci dzieli nas jeszcze ze trzydzieści mil

ale on już wie. Teraz przez jakiś czas posuwać się będziemy gładką i odkrytą ze
wszystkich stron płaszczyzną. Ostatni zbiornik wody, mała rzeczka, przepływa o
milę stąd. Dalej ciągnie się jałowy step-pustynia, pocięty parowami, a następne
źródło dopiero w samej dolinie, i to tak ukryte, że niełatwo je odszukać. Czy
mówił panu o tym Lewis?
Zaprzeczyłem.
Może zapomniał, a może sam o tym nie wiedział, tak jak nie wiedzieli żołnierze
zmarli z pragnienia. To okrutny kraj, seńor.
Nie wiem, jak dalibyśmy sobie radę bez pana, senor Gonzales — odezwał się
Karol. — Bez pana i bez wodza Apaczów. Okrutny to kraj, to prawda. I okrutni
ludzi go zamieszkują. A przyroda nie lepsza. Ale myślę, że ludzi da się
zmienić, a przyroda okaże się łaskawa, gdy kanały pełne wody poprzecinają
wyschłą ziemię.
Ujrzałem na twarzy Gonzalesa lekki uśmiech, pewnie niedowierzania, a Piotr
Carr po prostu zachichotał. Tylko oblicze Wielkiego Jelenia pozostało
niezmącone w swym spokoju. Kto wie, może najlepiej z nas wszystkich pojął
treść słów mego przyjaciela?
— Teraz — powiedział Meksykanin — musimy nieco zboczyć, aby trafić na
rzeczkę. W drogę, panowie! Do południa jeszcze kawałek, jeśli dobrze
popędzimy konie, staniemy u celu przed największym żarem.
Popuściliśmy cugli, kurz zawirował za nami. Po krótkiej jeździe dojrzałem na
czerwonobrązowym polu wijącą się ciemniejszą linię zarośli. Wierzchowce
poczuły wilgoć i przyspieszyły biegu.
Wreszcie czarna linia zamieniła się w pasmo rzadkich krzewów, między którymi
rozbłysło lustro wody. Przebyliśmy wąski płacheć trawy i zeskoczyli z siodeł tuż
nad kamienistym, wypełnionym drobnym żwirem, szerokim a płytkim korytem

rzeczki. Woda sięgała koniom zaledwie do pęcin. Zdjęliśmy więc uprząż, aby
mogły się wytarzać w tej płyciźnie. Od razu ożywiły się, poczęły parskać i
szczypać trawę.
Ruszyłem wzdłuż brzegu, z oczami utkwionymi w ziemię. Byłem ciekaw, czy
rzekomy Lesser i tutaj zawitał przed nami, bo chociaż ślad biegł nadal prosto ku
południowi, ścigany mógł skręcić 'do wody w innym niż my miejscu. Po przejściu
kilku jardów zatrzymałem się jak wryty. Przede mną widniało nieregularne koło
wygniecionej trawy, a w nim wyraźne odciski w wilgotnym gruncie: ślady kopyt i
stóp ludzkich. Zawróciłem natychmiast. Przywołałem Karola. Obejrzał dokładnie
teren.
Jeden koń, jeden jeździec — stwierdził.
Przybył z tamtego brzegu strumienia — dodałem —
a odjechał w tym samym kierunku, w którym wiedzie nasza
dalsza droga.
Sprawdziłeś?
Popatrz na tamten brzeg.
Przeszliśmy nie zdejmując nawet obuwia. Tam wyraźny ślad kopyt ciągnął się
równolegle z biegiem wody.
—

Z tego wynika — mruknął Karol — iż nie jest to wcale ten sam jeździec,

którego tropem podążamy. Może jakiś samotny westman albo eksplorer jadący
szukać szczęścia w górach? Wracajmy.
Naszych towarzyszy niezbyt zainteresowało to odkrycie. Tylko Pehnulte udał się
sprawdzić, skąd i dokąd wiódł odkryty trop. Posiliwszy się naprędce,
osiodłaliśmy konie i ruszyli galopem za otwierającym kawalkadę Apaczem.
Monotonna płaszczyzna z kępami kaktusów, zdawało się, nie ma końca.
Opuściwszy rzeczkę przez cały czas widzieliśmy wyraźny trop nieznanego
podróżnika, aż wreszcie złączył się on z tropem starym. Nie ulegało już
wątpliwości — było dwu jeźdźców. Przez całe mile dalszej drogi oba tropy biegły
tuż obok siebie: jeden mocno zatarty, drugi znacznie świeższy, ale w tym samym
zmierzający kierunku. Niespodziewanie jednak rozdzieliły się. Zatarty ciągnął się
nadal prosto ku południowi, świeży — łagodnym łukiem skręcił w lewo.
Tajemniczy trop — powiedział Karol zatrzymując konia.
Dlaczego tajemniczy? — zapytałem.
Bo bez widocznego powodu zmienił kierunek. Gdybyśmy mieli więcej czasu,
chętnie skoczyłbym w bok, aby sprawdzić, dokąd teraz pobiegły te świeże ślady.
Na tych pustkowiach wszystko jest ważne.
Ale ponieważ nie mamy...
Niestety. Więc naprzód!
Nad wieczorem gładka jak stół równina poczęła falować, a później ukazały się
znowu pęknięcia i uskoki gruntu. Bardzo to utrudniało jazdę. Lawirując wśród
tych bezdroży, pilnie baczyliśmy na odciski kopyt — stawały się coraz
wyraźniejsze. A więc doganialiśmy jeźdźca.

Nazajutrz dostrzegłem na horyzoncie mgliste zarysy jakby dwu szczytów. Za
pomocą lornetki obejrzałem je sobie dokładniej. Obie wysoczyzny nie wyglądały
wcale jak szczyty górskie, lecz jak grzbiety biegnące ukosem w poprzek naszej
drogi. Dokoła nich rozciągała się głęboka nizina. Najprawdopodobniej oba
grzbiety powstały w wyniku erozji, dokonanej zresztą nie przez wodę, której w
tym suchym kraju jest niewiele, ale przez wiatry wydmuchujące spaloną,
sproszkowaną glebę spomiędzy twardego, skalistego podłoża.
Zatrzymaliśmy się chyba w połowie drogi dzielącej nas jeszcze od celu.
— To jest właśnie Dolina Śmierci — poinformował Gonzales.
— Teraz musimy się rozdzielić — zauważył Karol.
Po co?
— Jeżeli prawdą jest to, co wyjawił Złoty Lewis, Lesser, zatrzyma się w dolinie
na dłużej. Będzie przecież chciał zabrać chociaż część ukrytych łupów. Dlatego
proponuję, aby kilku z nas obsadziło wylot wąwozu z przeciwnej strony.
Czasu powinno na to starczyć, a ptaszek zostanie zamknięty w klatce. Co pan na
to senior Gonzales? Można objechać wąwóz?
- Długość doliny sięga pięciu mil. Objazd... hm... To oczywiście znacznie dłuższa
droga.
— O ile?
— Trzy do czterech mil...
— Czy podejmie się pan tego?
— Oczywiście.
— Świetnie. Myślę, że towarzyszyć panu powinni szeryf i Piotr Carr. W ten
sposób podzielimy równo swe siły. Co wy na to, dżentelmeni?
Nie wyrazili sprzeciwu, tylko Carr skrzywił się nieco. Ale na to nikt poza mną nie
zwrócił uwagi.
— A więc Lesser nie będzie mógł się wymknąć.
— Jeżeli to jest istotnie Lesser — zauważyłem sceptycznie.
— Sprawdzimy. Nim wieczór zapadnie, powinniśmy być na miejscu.
— Moi biali bracia nie wiedzą, iż w Dolinie Śmierci znajduje się ścieżka —
odezwał się nieoczekiwanie Pehnulte. — Ścieżka? — wykrzyknął Gonzales. —
Znam przecież dolinę. Od zewnątrz dość łatwo przedostać się na grzbiet zboczy,
od środka... niemożliwe! To prawdziwa pułapka.
Słyszałem o człowieku, który zdołał wspiąć się od wewnętrznej strony...
Czy Wielki Jeleń się nie myli?
To była blada twarz, która zdołała uciec podczas walki. Oglądałem dolinę
niejeden raz. Po południowej stronie biegnie tuż nad urwiskiem wąska ścieżka i
wiedzie na grzbiet góry. Howgh!

Czy można nią przejechać konno?
Apacz zamyślił się chwilę.
Tylko bardzo dobry jeździec mógłby tego dokonać.

—

No to nie ma strachu. Lesser na pewno nie jest bardzo dobrym jeźdźcem. W

drogę, panowie!
Rozdzieliliśmy się na dwie grupy. Popędziliśmy razem z Karolem i Pehnulte
wprost przed siebie. Kurz wzbijał się spod kopyt, głucho dudniła stwardniała,
pokryta czerwonym pyłem ziemia. Równina obniżała się coraz bardziej, aż
znaleźliśmy się na jej dnie. Krajobraz Arizony — jak go zdołałem poznać — na
pewno nie należy do pogodnych. Ale to, co teraz ujrzałem, przekraczało
najbardziej ponure wyobrażenie o najbardziej ponurym miejscu na kuli ziemskiej.
Duchota i skwar panujący tutaj przewyższały wszystko, czegokolwiek pod tym
względem doświadczyłem. Najdrobniejszy powiew nie muskał twarzy, mimo iż
jechaliśmy dobrym kłusem. W ciągu paru minut mokra koszula przylgnęła mi do
ciała, kark wierzchowca począł lśnić potem. A widok?
Cała okolica, jak okiem sięgnąć, pozbawiona była najdrobniejszej nawet rośliny.
Nawet odporny na suszę i gorąco kaktus nie rósł tutaj. Wszystko miało barwę
rudoczerwoną, gleba popękała w sieć drobnych zmarszczek. U krańca tej niecki
dźwigały się dwie skały całkowicie nagie, prawie czarne, wyglądające jak wrota
piekieł. Na koniec rozwarło się wejście do doliny, jak diabelska paszcza
czekająca na śmiałków lub głupców. Brr, kiedy dziś jeszcze wspomnę tamten
obraz, dreszcz mnie przenika.
Jadący na przedzie Apacz podniósł rękę i wstrzymał konia. Podjechaliśmy.
Niech teraz biali uważają. Ten Lesser (w jego ustach zabrzmiało to jak “Lezjer")
może znajdować się bardzo blisko.
Czy wódz wie, w którym miejscu wznosi się iglica? —zapytałem.
W połowie doliny. Niedaleko ukrytego źródła. Niech moi bracia patrzą... o,
tutaj... tu jest ten drugi trop, który zgubiliśmy. Druga blada twarz, która jechała za
pierwszą.
Nic o niej nie wiemy. Czy to przyjaciel Lessera, czy jego wróg?
Spojrzałem na ziemię. Ślady kopyt były podwójne. Ślepy by to rozpoznał!
Tajemniczy jeździec nadjechał nagle skądś z boku i znowu podążył tropami
rzekomego Lessera.
Co nam radzi Pehnulte? — zapytał Karol.
Niech moi biali bracia jadą, jeden za drugim, prawą stroną, jak najbliżej zbocza, i
niech oczy ich będą otwarte.
Podążę lewą stroną. Czyńcie to samo, co ja będę czynił. To jest złe miejsce!
Howgh.
Karol odwrócił się ku mnie i rzekł półgłosem:
—

Popatrz, oba ślady biegną teraz samym środeczkiem.

Ruszyliśmy obserwując uważnie ruchy Indianina. Apacz zapuszczał się w
gardziel wolno, wolniutko, zmuszając wierzchowca do omijania potężnych
głazów porozrzucanych tu i tam. Cieśnina, mająca kilka jardów długości,
kończyła się raptownie. Na prawo i na lewo leżała teraz przed nami spalona
ziemia w kształcie szerokiej rynny, ograniczonej stromymi urwiskami. Dół tej
rynny pokrywały gdzieniegdzie drobne kamyki, gdzieniegdzie głazy o ostrych,

postrzępionych kształtach, odpadłe od wyniosłych grani zamykających dolinę.
Ten ponury świat, martwy i milczący, wypełniony był ciszą aż dzwoniącą w
uszach. Jechaliśmy bardzo wolno, nie wyprzedzając Apacza posuwającego się
bezgłośnie — czyżby wódz, zgodnie z wierzeniami czerwonoskórych, nie chciał
budzić “złego ducha" tego przeklętego miejsca?
W tej ciszy słychać było tylko stłumione poczłapywanie koni. Nagle Karol
ściągnął tak raptownie cugle, iż o mało na niego nie wpadłem. Zerknąłem w lewo,
Pehnulte przystanął również i wyciągniętym ramieniem wskazywał w milczeniu
na coś, co znajdowało się przed nami. Przyłożyłem do oczu lornetkę. Nieforemny
kształt bielał na brązowoczarnej patelni, na wielkim kręgu prawie gładkiej w tym
miejscu rynny.
Odetchnąłem głęboko i zacisnąłem wargi, aby nie krzyknąć. To kości bielały w
olśniewającym słońcu! Kości ludzkie. Kształt czaszek nie pozwalał wątpić.
Musiały to być szkielety poległych w tamtej legendarnej już walce.
— Karolu — szepnąłem — widzisz?
Odwrócił się ku mnie i skinął głową.
- Czy nie trafi tu ani jeden prawdziwy mężczyzna, aby pogrzebać te szczątki?
Minęliśmy pobojowisko, ale obiecałem sobie, że jeszcze tu powrócę. Nie
liczyłem, ale tak na oko wyglądało, iż padło tu kilkudziesięciu ludzi.
Zwyciężonych i zwycięzców. Nieco dalej trafiliśmy na porozrzucane szkielety
końskie, na broń palną i sieczną. Złoty Lewis nic mi o tym wszystkim nie
wspominał.
Gdy już pozostały za nami te bitewne szczątki, ciszę doliny zburzył nagle
wystrzał. Rozległ się raz tylko, ale echo powtórzyło go trzykrotnie. W tym
właśnie miejscu występ skalny zasłaniał widok. To stamtąd ktoś strzelił. Kątem
oka dojrzałem, jak Pehnulte wspiął konia i pognał z miejsca dzikim galopem.
Ruszyliśmy za nim. Pędziliśmy wśród złomów skalnych i lada chwila
spodziewałem się, że mój koń wyrzuci mnie z siodła. Spociłem się podwójnie: z
gorąca i z emocji. A przecież nie jestem najgorszym jeźdźcem. Oto dopadliśmy
celu! Na pierwszym planie ujrzałem aż cztery wierzchowce. Nieco dalej
spoczywał w brunatnym kurzu człowiek. Nie podniósł się na nasz widok. Kilka
kroków za nim leżały na ziemi dwie jeszcze postacie, skrępowane rzemieniami.
Rozpoznałem je natychmiast: Dawid i jego przyjaciel, syn Gonzalesa. Skąd się tu
wzięli?
Nad nimi, pochylony... Tak, wzrok mnie nie mylił, to był właściciel gospody
“Arizonac" — Tom Lesser! Natychmiast wyprostował się, wyciągnął rękę i
dwukrotnie strzelił w naszym kierunku. Nie widziałem, trafił czy chybił. Nie
oglądając się pognałem wprost na niego. Strzelił raz jeszcze, po czym skoczył na
konia ze zręcznością, o którą nigdy bym go nie podejrzewał i popędził w głąb
doliny. Wszystko wydarzyło się w czasie znacznie krótszym, niż można by to
opisać. Postanowiłem powtórzyć manewr przeprowadzony pod płonącą farmą
Hobbsa: rzut lassem. Ba, ale tam galopowałem równiną, tu... rynną, raz szerszą,
raz węższą, usianą skalnymi odłamkami. Lesser gnał w odległości kilku jardów,

skacząc to w lewo, to w prawo. Odległość wcale nie malała. Sprawę komplikował
fakt, iż Karol, mający szybszego wierzchowca, nie mógł z powodu ciasnoty mnie
minąć, a Apacz wyraźnie nie nadążał. Traciłem więc nadzieję, że uda mi się
zbliżyć na odpowiedni dystans. Wtem sytuacja uległa gwałtownej zmianie.
Otóż daleko, daleko w głębi doliny ukazali się nowi jeźdźcy. Musiałem ich
dostrzec wcześniej od Lessera, bo on nadal nie zmieniał kierunku jazdy, gnając
wprost w ramiona naszych towarzyszy. Ani przez sekundę nie wątpiłem, że są to:
Gonzales, szeryf i Piotr Carr. No, już się nam nie wymknie — pomyślałem.
Nagle Lesser skręcił w lewo, ku samej ścianie wąwozu. Uczyniłem podobnie, ale
musiałem zwolnić bieg mego konia. Teraz na czoło pościgu wysunął się Pehnulte,
ja za nim, za mną Karol. Bryzgi drobnych kamyków leciały spod kopyt, a bura
kurzawa ciągnęła się naszym śladem.
Trudno mi powiedzieć, jak to długo trwało. Pamiętam tylko, iż dostrzegłem już
znajome sylwetki Gonzalesa i jego towarzyszy. Lesser dopadł skalnej ściany i
skoczył. Wydało mi się, że oszalał. Ale nie, tam, kilka stóp nad dnem doliny,
ciągnęła się wzdłuż zbocza wąziutka perć. Dojrzałem ją, jak pięła się łagodnym
skosem aż ku samemu szczytowi. W sekundę później osiągnął ją Apacz
podobnym, karkołomnym skokiem. Wstrzymałem wierzchowca. Dla dwu
ścigających na ścieżce nie było miejsca. Karol również ściągnął cugle. Zatrzymał
się tuż obok. Patrzyliśmy bezradni na rozgrywającą się przed naszymi oczami
ucieczkę i pogoń. Lesser był diabelnie zręcznym jeźdźcem. Drożyna wyglądała
jak wąziutka, karkołomna ścieżka straceńców. Ale Pehnulte w zręczności nie
ustępował ściganemu. Widzieliśmy, jak zbliża się z każdą sekundą do Lessera.
Obaj znajdowali się coraz dalej od nas i coraz wyżej. Ruszyliśmy z Karolem
wzdłuż zbocza, na które spoglądałem teraz przez lornetkę. Oczekiwałem lada
chwila zakończenia gonitwy. Jeden niezawodny rzut lassem i herszt “Słońca
Arizony" wyleci z siodła. Ale rzut ten nie nastąpił. Stało się zupełnie coś innego.
Oto nagle — oczom nie mogłem uwierzyć — zadrgała kręta linia ścieżki, buchnął
obłok kurzu i przysłonił wszystko. Z obłoku wynurzył się gnający nadal ku
kamienistemu grzbietowi wierzchowiec Lessera wraz ze swym jeźdźcem. Ale za
nim nie widać już było pędzącego Apacza.
Ze straszliwym gruchotem runęła skalna lawina aż na samo dno doliny. Jeden z
wirujących kamyków trafił mnie dość boleśnie w twarz, a większe odłamki
przeleciały tuż obok. Spłoszony koń poderwał się rżąc i tuląc uszy. Z trudem go
powstrzymałem i zeskoczyłem z siodła. Kurzawa opadła. Teraz ujrzałem
wyraźnie leżącego wśród zwalisk nieruchomego konia. Był martwy. Wyżej,
kilkanaście jardów nad nim, widniała wielka wyrwa w ścieżce. Szukałem
gorączkowo jeźdźca. Dostrzegłem go wreszcie — wisiał kurczowo uczepiony
jakiegoś występu prawie gładkiej ściany.
Karolu! — krzyknąłem, pokazując ręką.
Bierz lasso, Janie, i na górę!

Zanim skończył mówić, zerwałem z łęków siodła pęk w koło zwiniętych rzemieni
i biegiem ruszyłem w powrotnym kierunku, gdzie skalista ścieżka zniżała się ku
dnu doliny.
Wdrapałem się na nią słysząc za sobą tupot butów Karola i gnałem aż do miejsca,
w którym drogę zagrodziła mi głęboka wyrwa. Nad tą przepaścią wisiał Apacz.
Jak długo mógł utrzymać się w takiej pozycji?
Położyłem się, ciężko dysząc, nad samą krawędzią.
— Rzucaj, Janie! Spokojnie, spokojnie. Trochę w lewo. Tak, doskonale.
Głos Karola pomógł mi zapanować nad nerwami. Przy słowie “doskonale"
rzemień przeciął powietrze i zakołysał się tuż przed twarzą Indianina. Apacz
trzymał się występu skalnego obu dłońmi. Teraz musiał jedną ręką schwytać
lasso. Czy zdoła to uczynić?
Patrzałem wstrzymując oddech. Ale nie doceniłem siły czerwonoskórego. Złapał
natychmiast za pętlę rzemienia, przerzucił ją sobie przez ramię. Ukląkłem. Karol
pomógł mi ciągnąć. Wolno, wolniutko, cal po calu skracaliśmy lasso, aż
wreszcie głowa Pehnulte wyjrzała zza krawędzi, a sekundę później Wielki Jeleń
wspiął się na ścieżkę.
— Gdyby nie moi biali bracia — rzekł — leżałbym tam, obok swego konia.
Nigdy im tego nie zapomnę. Howgh!
Dopiero teraz spojrzałem na górę. Ścieżka była pusta.
Lesser musiał dosięgnąć grzbietu i zniknąć za nim. Zawróciliśmy. Na dole czekał
na nas tylko Piotr Carr.
— Widzieliśmy wszystko — powiedział.
— Gdzie Gonzales?
— Pojechał z szeryfem.
— Dokąd?
— Ścigać Lessera.
Prowadząc konie za uzdy dotarliśmy z powrotem do miejsca, w którym
napotkaliśmy Lessera. Teraz krzątali się tu nad nieruchomym ciałem dwaj
chłopcy. Jakimś sposobem— nie pytałem o to — zdołali się uwolnić z więzów.
Ukląkłem nad leżącym. Zbadałem puls, serce, oddech. Nieżył. Kula
najprawdopodobniej przeszyła okolice serca.
Twarz wydała mi się znajoma.
— Kto to jest?
— Wilbrun, zastępca naszego szeryfa.
— Więc to on gonił Lessera! — zawołałem. — To jego jest ten tajemniczy drugi
trop.
— Właśnie on, doktorze — odparł Dawid — ale w zupełnie innym celu. Sam mi
to wyznał przed zgonem. Biedak, ledwie mógł mówić, ale zrozumiałem
wszystko.
— Co takiego?
—To jest właśnie ten Rex, którego pan widział w masce.
Zastępca szeryfa, a równocześnie zastępca szefa bandy.

Trudno uwierzyć, ale... niech pan spojrzy.
Podał mi na otwartej dłoni żółto połyskującą blaszkę z wizerunkiem
stylizowanego słońca.
—

Prawdziwe złoto — dodał.- Takie znaczki mieli tylko Lesser i

Wilbrun-Rex...
Pokiwałem głową. Blaszkę obejrzał Karol, po nim Carr, aż wróciła do mnie. Mam
ją po dziś dzień.
—

Nieźle się spisałeś, Dawidzie — powiedziałem. — Ale skąd się tu wziąłeś?

Sądziliśmy, iż wróciłeś do pueblo. Seńor Gonzales nie będzie zadowolony.
To ostatnie zdanie skierowałem do drugiego chłopaka trzymającego się przez
cały czas na uboczu. Od dawna już zauważyłem, iż stronił od ludzi. Wyglądał
nieco na dzikusa.
Dawid jakoś nie bardzo przejął się mym oświadczeniem. Postanowiłem przy
najbliższej okazji wystąpić ostrzej, tym bardziej iż Karol zamiast mnie poprzeć,
począł wypytywać o szczegóły. Wynikało z nich, iż brat Czarnego Niedźwiedzia
wraz ze swym przyjacielem ruszyli w drogę jeszcze przed nami. Ot, taka
chłopięca bufonada, która przecież mogła zakończyć się tragicznie. Co zresztą
wynikało z dalszej treści relacji.
Dawid znał Dolinę Śmierci. Wiedział (prawdopodobnie od Czarnego
Niedźwiedzia), iż Lesser ma tam swój schowek. W terenie orientował się lepiej
od nas i od samego Lessera. Wybrał więc najkrótszą z dróg. Dotarł do doliny od
jej południowej strony. Dlatego nie dostrzegliśmy śladów obu chłopców. Odciski
kopyt zauważyli natomiast Gonzales, szeryf i Piotr, ale nie mieli czasu
zastanawiać się nad nimi, pędząc co koń wyskoczy na nasze spotkanie.
Dawid wraz ze swym przyjacielem przybyli na parę godzin przed nami. Lesser
musiał jednak ich zauważyć. Chłopcy trafili bez przeszkód do miejsca, w którym
zostawił konia, aby zająć się odwaleniem wejścia do jaskini. Ujrzeli wierzchowca
nie opodal wąskiej i ciemnej dziury. Przypuszczali, iż
właściciel “Arizonac" znajduje się wewnątrz i zaopatrzeni w lassa postanowili
czekać, ukryci za skalnym wyłomem. Spodziewali się, że chwycą Lessera. Cóż za
powód do dumy! Zbyt byli pewni siebie i to ich właśnie zgubiło. Lesser
prawdopodobnie sądził, iż za chłopcami podąża grupa dorosłych, dlatego tylko
nie użył broni palnej. Za to podszedł niepostrzeżenie i obu ogłuszył uderzeniami
pięści. Po czym związał ich własnymi lassami.
Dawid, gdy nam o tym opowiadał, począł w tym miejscu jąkać się i plątać w
słowach. Ledwo wyjaśnił, że gdy odzyskali przytomność, nie mogli ruszyć ani
ręką, ani nogą. Spoglądając na jego żałosną minę, z trudem tłumiłem śmiech,
choć sprawa przecież nie na śmiech zasługiwała. Dwu wyrostków przez własną
głupotę o mało nie zginęło. Gdyby Lesser wiedział, że nikt za nimi nie jedzie...
Znając krótszą drogę — nie powiedzieli nam o tym, rozpoczęli pościg na własną
rękę, powodowani fałszywą dumą. Nie żałowałem ich teraz i nie kryłem się z tym.
Lesser, unieszkodliwiwszy przeciwników, wskoczył na konia i odjechał. Można
się domyślać, że chciał zbadać okolicę. Nie znalazłszy nikogo — wrócił. Po raz

drugi nad chłopakami zawisła groźba śmierci. Ale bandyta zajął się dalszym
usuwaniem głazów z otworu pieczary. Być może porachunek z chłopcami
odłożył na później. Popełnił jednak błąd — nie spieszył się. Gdyby natychmiast
wyjechał z Doliny Śmierci, mógłby wywieźć przynajmniej część skarbów.
Zgubiła go chciwość. Pozostał w dolinie, aby zapełnić juki już nie tylko własnego
konia, ale i koni przybyszów. Wtedy zaskoczony został przez Wilbruna. Doszło
do kłótni — jak opowiedział Dawid — z której wynikało, iż skarb złożony w
grocie był własnością obu przywódców bandy, a Lesser wcale nie uprzedził
wspólnika, iż postanowił opuścić Arizonę, z najwartościowszą częścią łupów.
Ostra wymiana zdań zakończyła się morderczym strzałem Lessera. W takiej to
chwili zjawiliśmy się. Gdy w minutę później ścigaliśmy uciekającego,
śmiertelnie ranny Wilbrun wyznał chłopcom, iż nosił przezwisko Rex, że Lesser
był Wielkim Słońcem, osobą kierującą wszystkimi poczynaniami bandy.
Wysłuchawszy w skupieniu tej relacji, zajęliśmy się pochówkiem zmarłego
Wilbruna-Rexa. Na koniec, bo już wieczór zapadał, rozbiliśmy obozowisko w
pobliżu opisywanej przez Złotego Lewisa iglicy. Tam właśnie tryskało, a o krok
dalej wsiąkało bez śladu w spaloną ziemię malutkie źródełko czystej i zimnej
wody.
Piekielnie zmordowany zasnąłem prawie natychmiast i dopiero rankiem obudził
mnie Karol.

Skarbiec Lesera

Pięć długich dni przebywaliśmy w Dolinie Śmierci czekając na powrót Gonzalesa
i jego towarzysza. Prosił o to przez Piotra Carra, gdy puścił się wraz z szeryfem
Adamsem w pogoń. Karol był pełen pesymizmu.
— Albo go złapią natychmiast, albo wcale — twierdził. — Chyba że Gonzales
nosi się z zamiarem ścigania Lessera aż do Meksyku, ale na to i pięciu dni nie
starczy.
Nic nie mówiłem, lecz w duchu przyznawałem Karolowi rację. Ale skąd ten
termin pięciu dni?
Teraz zajęliśmy się przeglądaniem skarbów Lessera. W grocie było przyjemnie
chłodno, ale i ciemno jednocześnie. Na szczęście odkryliśmy tuż u wejścia pęk
smolnych szczap, widać specjalnie tu przywiezionych, bo dokoła przecież nie
rosła najdrobniejsza nawet roślinka.
Gdy zapaliliśmy dwie z takich pochodni, oczom naszym ukazał się zdumiewający
widok. Wnętrze pieczary dzieliło się na dwie części, jak gdyby dwie izby
odgraniczone skalnym przewężeniem i wysokim progiem. W pierwszej — na
kołkach wbitych w kamienną ścianę — wisiały płaty suszonego mięsa, twarde jak
deski. Jak cenny jest taki zapas, wie o tym dobrze każdy traper, każdy westman,
każdy samotny wędrowiec wśród samotnych przestrzeni, gdzie zwierzyna łowna
należy do rzadkości. Suszone mięso można jeść wymoczywszy je uprzednio w
wodzie, ale widziałem i takich, którzy spożywali je na sucho, długo żując.
Suszone mięso to jednak przede wszystkim surowiec do wyrobu pemikanu, czyli
mięsnego proszku. Ten niezastąpiony podczas długich podróży pokarm wynaleźli
Indianie, krusząc wyschnięte kawałki bizoniej polędwicy w kamiennych żarnach.
Później do swej produkcji włączył go przemysł spożywczy “bladych twarzy",
przerabiając na proszek już nie bizonie, lecz wołowe mięso. Znacznie mniej
smaczne.
Wszystko w jaskini suche było jak pieprz. Nawet broń: cztery sztucery i trzy
rewolwery owinięte w gałgany nie miały ani jednej plamki rdzy. Tak wiec
pierwsza jaskinia była zbrojownią i spiżarnią. Znaleźliśmy nawet beczkę pełną
ziarna kukurydzianego (bardzo się nam teraz przydało jako pasza dla koni), kilka
garnków, parę łopat i kilofów. Sądząc po zapasach żywności, człowiek
ukrywający się w Dolinie Śmierci mógłby tu przebywać tygodniami. Była więc to
zbójecka oaza, podobna do tej, w której jeden z bandytów wybawił nas od
niechybnej śmierci z pragnienia. Ale ta znana była tylko przywódcom “Słońca
Arizony" — tak należało wnioskować.
Druga, mniejsza jaskinia stanowiła skarbiec Lessera. Wynosiliśmy kolejno
wszystkie przedmioty na światło dziennie. Było czemu się przyglądać! Na
początek wydobyliśmy pięć skórzanych woreczków. Każdy ważył co najmniej
pół funta. Dwa z nich rozpoznał Piotr Carr jako swą własność, którą natychmiast
odzyskał. Stwierdziwszy, iż nadal zawierają w swym wnętrzu złoty piasek,

wykonał jakiś zaimprowizowany taniec, a potem rzucił się na szyję mnie i
Karolowi.
Zasłużyłem chyba na te woreczki? Co, doktorze? —wykrzykiwał Piotr.
Jak najbardziej. Pomogłeś nam niemało, a poza tym...jest to przecież twoja
zrabowana własność.
Właśnie — tu zasępił się. — Gdyby tak jeszcze dało się odnaleźć broń i te trochę
dolarów? Ci dranie wyczyścili mnie ze wszystkiego.
Szukajmy — rzekłem.
Ale w jaskini nie było broni Piotra. Ani dolarów. Na pociechę więc wręczyłem
mu jeden ze sztucerów. Zamiast dolarów — w porozumieniu z Karolem —
dorzuciliśmy Piotrowi jeszcze jeden woreczek. Co prawda najmniejszy, ale i tak
na tym" nie stracił. Cóż jednak mieliśmy począć z resztą łupów nagromadzonych
tu przez Lessera? Decyzję w tej sprawie odłożyliśmy do chwili powrotu szeryfa.
Niech rozstrzygnie. Tymczasem wyciągaliśmy z ukrycia prawdziwe okazy
sztuki. Chyba nie tylko chciwość, ale i jakaś mania kolekcjonerska
charakteryzowała właściciela gospody. Bo oto znalazłem wśród innych
przedmiotów indiański tomahawk o połyskliwym ostrzu, rękojeści wykładanej
perłową macicą i nabijanej srebrnymi gwoździami. Była to raczej ozdoba niż
broń, symbol władzy wodzowskiej. Ale jakże piękna! Nie mogłem nadziwić się
temu dziełu rękodzielniczej sztuki nieznanego mistrza. Karol obracał oręż na
wszystkie strony, a Dawidowi mało oczy na wierzch nie wyskoczyły na widok
toporka. Mimo woli spojrzałem na Apacza. Warto było zobaczyć wyraz jego
twarzy, tak nieruchomej i nieodgadnionej!
Wziąłem Karola pod rękę i odprowadziłem na bok. Nie trzeba było wielu słów.
Zrozumieliśmy się natychmiast. Ująłem tomahawk w obie dłonie i podałem
Wielkiemu Jeleniowi.
— Na pamiątkę — rzekłem. — Niech służy czerwonemu bratu długie lata — a dla
przydania wagi swym słowom zakończyłem krótko indiańskim: — Howgh!
Przyjął i znowu na jego twarzy odczytałem cień wzruszenia. Nic nie powiedział,
położył tylko rękę na sercu. Wymowa tego gestu była wystarczająca. Zjednaliśmy
sobie raz jeszcze sprzymierzeńca na śmierć i życie.
Z innych skarbów zwróciłem uwagę na pęk naszyjników sporządzonych z kłów i
pazurów szarego niedźwiedzia. Nie pisane prawo głosi, iż taką ozdobę może
nosić tylko myśliwy mający na swym koncie grizzli. Nie były to jednak zwykłe
naszyjniki, lecz pazury i kły oprawione w złoto. Miał gust Lesser, ani słowa! Już
chciałem je odłożyć, kiedy przyszła mi szczęśliwa myśl do głowy.
Karolu — powiedziałem — Czarny Niedźwiedź na pewno niejeden raz miał do
czynienia z grizzli, więc...
Dobrze, masz rację. Ale drugi taki sam naszyjnik przeznaczam dla Pierzastej
Strzały. Przecież to on dał nam do pomocy Czarnego Niedźwiedzia.
Tak więc schowaliśmy do juków dwie podobne ozdoby. W drugiej części jaskini
odkryliśmy jeszcze starą beczkę do połowy napełnioną monetami. Znajdowały
się w niej dawno wyszłe z obiegu złote i srebrne pieniądze angielskie,

hiszpańskie, portugalskie, francuskie luidory, dublony i cekiny. Monety okrągłe i
kwadratowe, z dziurkami w środku, popstrzone dziwnymi hieroglifami narodów
Południa i Dalekiego Wschodu. Po prostu — jakieś muzeum mennicze świata.
Naprawdę nadawały się do muzeum, ale sama myśl transportowania teraz tego
bogactwa do dalekich miast wydała mi się czymś absurdalnym, że nawet o niej
nie wspomniałem. Z kolei wysunęliśmy z jaskini drewniany kufer pełen złotych
świecidełek: pierścieni, kolczyków, nausznic, naramienników, które — sądząc z
wyglądu — służyły jeszcze potomkom pierwszych hiszpańskich
konkwistadorów. Oglądając te świecidełka uprzytomniłem sobie, ile to
nieznanych kobiet i mężczyzn paść musiało ofiarą rabunku “Słońca Arizony". A
przecież skarb Lessera to tylko część łupów...
Przez całą noc aż do białego ranka śniły mi się przerażające w swym
okrucieństwie twarze łowców złota: piratów, korsarzy, najeźdźców Meksyku
łupiących skarby Montezumy, na koniec — zbójów “Słońca Arizony"
napadających po bezdrożach na podróżnych, traperów, samotnych wędrowców...
Dokładnie piątego dnia — a więc w ściśle oznaczonym terenie — przybyli
Gonzales z szeryfem. Już z daleka dostrzegłem jeźdźców. Jedno spojrzenie na ich
twarze — wystarczyło. Posępne były i skwaszone.
Uciekł — stwierdziłem głośno na powitanie.
Hm, to prawda. — Szeryf zaśmiał się nieszczerze. —
Niech go diabli...
Diabli go na pewno porwą — stwierdził poważnym tonem Gonzales. — Ho, ho!
Czego tutaj nie ma? — wykrzyknął zauważywszy wydobyte skarby. —Lesser był
zbieraczem nie lada.
W tej chwili wzrok jego padł na obu chłopców stojących nieco na uboczu, z
bardzo niewyraźnymi minami.
—

Co tu robicie, u licha? Dawidzie, nie spodziewałem się tego po tobie! Inez!

Jak mogłaś? Ciągle jeszcze jesteś nierozsądnym dzieckiem. To wstyd, doprawdy
wstyd! Nigdy cię więcej ze sobą nie zabiorę. Jakże to się stało?
Kiedy oboje poczęli coś tam bąkać piąte przez dziesiąte, a Karol odwrócił się
plecami, żeby ukryć śmiech, wziąłem szeryfa pod rękę i odeszliśmy kilka
kroków.
Szeryfie — zapytałem — kim jest ten chłopak? Dlaczego: Inez?
Doktorze, nie pan jeden dał się nabrać. Gdyby Gonzales nie zwierzył się, również
nie domyśliłbym się niczego.
To nie chłopak, to córka naszego Meksykanina. Facet marzył o chłopcu, a
urodziła się córka. Bardzo ją kocha, ale wychowuje ją jak chłopaka. Czy to
dobrze, czy źle... jego sprawa. Inez, podróżując co roku z ojcem, zawsze
występuje w męskim przebraniu. O tej maskaradzie wiedział chyba
tylko Dawid i pewnie Czarny Niedźwiedź.
Postaliśmy jeszcze chwilę, podczas której poinformowałem Adamsa o tragicznej
śmierci jego zastępcy. Nie był tym zaskoczony.
—

Podejrzewałem, że jest członkiem bandy — powiedział

— chociaż nie sądziłem, iż tak blisko współpracuje z Lesserem. Rex? No, no, kto
by pomyślał?
Kiedy wróciliśmy, Gonzales zakończył już swą perorę. Zrozumiałem teraz,
dlaczego Dawid tak wstydził się niefortunnego spotkania z Lesserem. Nie potrafił
przecież obronić kobiety!
Gonząles opowiedział o szczegółach nieudanego pościgu. Dlaczego prosił,
abyśmy czekali na niego właśnie pięć dni? Pięć dni — to znaczy dwa i pół dnia
jazdy za Lesserem i dwa pół dnia jazdy powrotnej. Z czego wynikało takie
obliczenie? Otóż za Doliną Śmierci, ku południowi rozciągał się teren równinny,
znakomity dla pościgu. Ale za tą równiną zaczynał się labirynt skał, parowów,
dolin. Grunt jest tak kamienisty, że nawet tabun koni nie zostawiłby
najmniejszego śladu. Gonzales liczył na to, iż Lesser zostanie ujęty przed
osiągnięciem tych skalnych bezdroży. Jednakże nim zdołali z szeryfem opuścić
Dolinę Śmierci, Lesser odsądził się tak daleko, iż stracili go z pola widzenia i
kierowali się tylko śladami. Przez dwa i pół dnia gnali wyduszając z koni ostatni
dech. Wszystko na próżno. Ślad urwał się na kamieniach i wszelkie próby
odnalezienia go spełzły na niczym, jak to słusznie przewidywał hacjendero.
A więc co dalej? — zapytałem, kiedy skończyli opowiadać.
Wracamy — odparł Karol. — Być może, iż Lesser zjawi się znowu w tych
stronach, aby sprawdzić, co stało się z jego skarbem.
Jakżeście to znaleźli? — zagadnął Adams.
Schowek był odwalony — poinformował go Karol.
O, to na pewno nie wróci. Nie jest na tyle naiwny, by sądzić, że zostawimy łupy w
tym samym miejscu.
Wróci czy nie wróci — zauważyłem — to już jego sprawa. My powinniśmy
zastanowić się, co z tym począć.
Jest się nad czym zastanawiać! — wyrwał się Carr. —Przecież to wszystko nasze!
Podzielimy zgodnie...
Przerwał dostrzegłszy wyraz dezaprobaty na twarzy Adamsa. Popatrzał po nas
oczekując, że ktoś go poprze, ale milczeliśmy.
Więc? — zapytałem pominąwszy propozycję Carra.
Do licha z tym! — krzyknął Gonząles. — Rzucić wszystko w jakiś dół i niech
leży do końca świata! To bandycki skarb. Nikt uczciwy nie weźmie go do ręki!
Tyle bogactwa... — westchnął Carr żałośnie, ale tak cicho, że tylko ja usłyszałem.
Zgromiłem go wzrokiem.
Rzucić? — powtórzył tonem pytania szeryf. — Nie najlepsze to rozwiązanie.
Pewnie — wtrąciłem. — Najlepszym rozwiązaniem byłby zwrot zrabowanych
przedmiotów i kosztowności osobom poszkodowanym.
Tylko gdzie ich szukać?
Pehnulte! Niech nam wódz powie, co o tym myśli —odezwał się Gonzales.
Pehnulte nie potrzebuje złota. Pehnulte otrzymał od swych braci tomahawk, to
mu wystarczy. Howgh!
—

Dobrze mu tak gadać — mruknął Carr.

Poczułem chętkę trzepnięcia go w ucho.
Obawiam się, iż teraz nie rozstrzygniemy sprawy —
powiedziałem. Może zgodzicie się, że po prostu ukryjemy tymczasem skarb w
ziemi. Oczywiście w innym miejscu.
Sporządzimy dokładną mapkę doliny z oznaczeniem kryjówki, wręczymy ją
szeryfowi i gdy zajdzie potrzeba...
O, za pozwoleniem — przerwał nagabnięty. — Co to, to nie! Nie mam zamiaru
dłużej sprawować swej funkcji ani decydować o losach kłopotliwego nabytku.
Dobrze — odparłem. — Sporządźmy siedem mapek.
Sześć dla nas, siódmą dla Czarnego Niedźwiedzia. Myślę, że jemu się to należy.
Nikt nie oponował.
Kilofami i łopatami wygrzebaliśmy nieforemną dziurę, wysoką na półtora chłopa,
a potem wpakowali do niej skarb. Po zatarciu śladów robota została zakończona.
Z kolei Karol wykonał mapki. Ale ta praca zajęła mu cały dzień. Dopiero więc
nazajutrz opuściliśmy Dolinę Śmierci. Pehnulte wracał na koniu Wilburna.
Jechaliśmy wprost do puebla Nawajów. Powiadomienie o wszystkim Czarnego
Niedźwiedzia i konieczność szybkiego odstawienia jeńców do fortu Huachuca —
to były sprawy ważniejsze od odwiedzenia Rainy Valley i zajęcia się losem
pozbawionej właściciela gospody “Arizonac".
O naszej powrotnej drodze niewiele da się powiedzieć. Dość, że do pueblo
dotarliśmy cali i zdrowi. Co się tyczy drugiej naszej podróży do fortu Huachuca,
można ją opisać w sposób bardzo długi lub bardzo krótki. Nic pośredniego nie da
się zastosować. Ponieważ jednak transport jeńców był dość monotonny, nie będę
opisywał jego szczegółów. Powiem tylko, iż raz jeszcze skorzystaliśmy z pomocy
Gonzalesa. On to właśnie ze swymi ludźmi stanowił ochronę naszego konwoju,
dzięki czemu mogliśmy zrezygnować z eskorty Nawajów, co byłoby przecież
nieco ryzykowne, gdybyśmy na przykład spotkali białych osadników. Mogliby
nie uwierzyć prawdzie i wziąć nas wszystkich za grupę awanturników
sprzymierzonych z Indianami dla jakichś zbójeckich celów.
Tak więc rozstaliśmy się z Czarnym Niedźwiedziem i Pierzastą Strzałą, a na
pożegnanie wręczyliśmy im dwa naszyjniki z kłów i pazurów szarego
niedźwiedzia. Wywołało to oczekiwany przez nas efekt. Czarny Niedźwiedź był
wzruszony, Pierzasta Strzała — również, chociaż jako czystej krwi Indianin lepiej
maskował swe uczucia. Pożegnałem się ? Inez i z Dawidem. Za karę mieli czekać
w pueblo na powrót Gonzalesa, a Inez oddano pod opiekę najstarszego z ludzi
Meksykanina, Fernando.
W końcu wyruszyliśmy w daleką, ostatnią już drogę. Olbrzymią pomocą stał się
dla nas wóz Gonzalesa. Władowaliśmy doń kilkunastu więźniów, dzięki czemu
można było ograniczyć liczbę jucznych koni. Ta wyprawa przypominała zbrojną
ekspedycję. Ale największa nawet ostrożność nie mogła być zbyt wielka.
Kiedyśmy wreszcie dotarli do Huachuca, ze zmęczenia prawie osuwaliśmy się z
siodeł. Komendant fortu dosłownie zaniemówił na nasz widok. Okazało się, iż
zdołał zapomnieć o Karolu i jego wizycie. Przekazaliśmy jeńców i dokładnie

zrelacjonowali przebieg walki ze “Słońcem Arizony". Wszystko zostało spisane i
potwierdzone.
Mimo nalegania i usilnych zaproszeń opuściliśmy po kilku dniach fort, aby
rozjechać się w trzy strony świata. Szeryf Adams wracał do Rainy Valley, aby —
jak mówił — załatwić ostatecznie swe sprawy. Senor Gonzales ze swymi ludźmi i
z Pehnulte udawał się do pueblo Nawajów, by w tamtych stronach polować na
pumy. Musieliśmy obaj z Karolem przyrzec, iż przy najbliższej okazji
odwiedzimy Meksykanina w jego hacjendzie. Podobne przyrzeczenie złożyliśmy
wodzowi Apaczów.
Pożegnaliśmy się na szczycie obłego wzniesienia, skąd rozciągał się daleki widok
na płaskowzgórze arizońskie: kępy kaktusów, skupiska skał i równiny pokryte
czerwonawym pyłem. W blasku zachodzącego słońca cała ta niezmierna
przestrzeń wyglądała jak skąpana we krwi.
Wznieśliśmy dłonie na znak ostatniego pozdrowienia. Kiedy opadła już kurzawa
wzbita końskimi kopytami, zostaliśmy we trójkę: Karol, Piotr Carr i ja. Czas był i
na nas. Karol musiał udać się do Waszyngtonu, ja — do Milwaukee, do swych
zawodowych obowiązków. Co się tyczy Carra — jechał odpocząć po trudach
eksplorerskiej wędrówki. Więc skierowaliśmy nasze konie wprost na wschód.
A co stało się ze Złotym Lewisem? •
Szeryf od początku był przeciwny uwolnieniu. Nie nalegaliśmy, by odstąpił od
swego zdania. Ot, po prostu Złoty Lewis... zdołał uciec. Stało się to tuż przed
naszym odjazdem do Huachuca. Jak do tego doszło — pomińmy tę sprawę
milczeniem. Szeryf przez trzy dni spoglądał złym okiem na mnie i na Karola. Ale
czwartego dnia udobruchał się i więcej o tym nie było już mowy.
Na swe usprawiedliwienie dodam, iż nigdy nie uważałem Lewisa za człowieka
złego, raczej za jednostkę o słabym, podatnym na wpływy zewnętrzne
charakterze. Jestem jednak pewien, że opuścił Arizonę — chociażby z obawy
przed Adamsem — i gdzieś indziej lepsze urządził sobie życie.
Zresztą, “Słońca Arizony" już nie ma. Po ucieczce jednego i śmierci drugiego z
przywódców ustały napady na podróżnych, a Nawajowie wrócili do hodowli
owiec, polowań i wyrobu swych pięknych derek i ozdób ze srebra. Oto koniec
całej historii.