1

Słownik antykoncepcji – encyklopedia

Antykoncepcja
Antykoncepcja oznacza świadome zapobieganie ciąży. Nie wszystkie jej metody są jednak jednakowo
skuteczne, a ponadto akceptowane przez kobiety o różnych poglądach społecznych czy religijnych.
Wybór określonej metody antykoncepcji zależy też od wieku, aktywności seksualnej kobiety i jej
zdrowia. Metody te można generalnie podzielić na trzy grupy:
- metody naturalne antykoncepcji;
- metody mechaniczne antykoncepcji;
- metody chemiczne antykoncepcji,
w tym metody hormonalne antykoncepcji.
Antykoncepcja - geneza– nowożytna historia antykoncepcji
Zapobieganie ciąży obejmujące metody sterowania płodnością. Stosuje się następujące metody:
biologiczne (metoda termiczna, hipnoantykoncepcja, metoda Billingsów) i mechaniczne (wkładka
domaciczna, prezerwatywa, kapturek dopochwowy, w niektórych krajach stosuje się także
sterylizację), chemiczne (tabletki hormonalne, globulki dopochwowe, pianki, kremy oraz żele
plemnikobójcze, hormonalne krążki dopochwowe, zastrzyki hormonalne, wkładki domaciczne) i różne
metody stosowane w przeszłości, takie jak: kalendarzyk małżeński, stosunek przerywany, płukanie
pochwy po stosunku i wiele innych.
Ważniejsze daty w historii antykoncepcji:
1672 - de Graaf odkrywa komórkę jajową
1827 - Van Baer odkrywa zapłodnienie
1834 - wulkanizacja gumy
1838 - pierwszy kapturek domaciczny niemieckiego ginekologa F. Wildego
1850 - maść plemnikobójcza
1880 - pierwsza diafragma lekarza niemieckiego C.Hassego
1909 - pętle IUD (wkładki domaciczne) z ketgutu
1916 - Margaret Sanger otwiera pierwszą klinikę antykoncepcyjną w Nowym Jorku
1929 - wkładka domaciczna Grafenberga
1929 - powstanie "kalendarzyka małżeńskiego" Ogino
1930 - powstanie "kalendarzyka małżeńskiego" Knaussa
1930 - I Międzynarodowy Kongres Zwolenników Antykoncepcji w Zurychu
1938 - synteza stilboestrolu
1948 - IPPF (Międzynarodowe Towarzystwo Planowania Rodziny)
1956 - powstanie antykoncepcji hormonalnej (twórcy: Rock, Pinas i Garcia)
1956 - nowe wkładki domaciczne (Ishihama w Japonii)
1959 - nowe wkładki domaciczne (Oppenheimer w Izraelu)
1966 - Billings odkrywa metodę obserwacji śluzu szyjkowego
1969 - miedziane druciki do wkładek domacicznych (Zipper w Chile)
1974 - IFFLP (Międzynarodowe Towarzystwo Popierania Życia w Rodzinie)
1957 - w Polsce zostaje założone Towarzystwo Świadomego Macierzyństwa (od 1970 Towarzystwo
Planowania Rodziny, a od 1979 - Towarzystwo Rozwoju Rodziny)
Billingsów metoda
Naturalna metoda regulacji poczęć (przydatna zarówno przy planowaniu dziecka, jak i w celach
antykoncepcyjnych), opierająca się na obserwacji śluzu szyjki macicy.
Obserwacja śluzu musi być prowadzona regularnie (codziennie) i starannie. Polega ona na pobieraniu
kawałka śluzu z przedsionka pochwy na opuszek palca (po umyciu rąk) albo też na płatek ligniny. Po
cyklu, miesiączce ilość naturalnej wydzieliny jest niewielka - jest to okres zwany fazą suchą. Śluz jest
wtedy koloru białego, złożony z maleńkich, nie ciągnących się grudek.
Bezpośrednio przed i po owulacji, a więc w środku cyklu, poziom estrogenu w ustroju kobiety osiąga
szczyt, zaś wydzielina gruczołów śluzowych w macicy zmienia się. Początek okresu płodności
przypada na moment, kiedy zaczyna się wyczuwać narastającą wilgotność w obrębie pochwy i
przedsionka. W okresie tym śluz z matowego staje się przejrzysty i lepki. Śluz ten nie tylko reguluje
wędrówkę plemników, ale także spełnia funkcje odżywcze. Łatwo daje się rozciągać tworząc długie
nitki - jak białko surowego, kurzego jajka. Objawy te najczęściej utrzymują się trzy dni. Najbardziej
płodny okres cyklu to z reguły (czasami występują drobne odchylenia) ostatni dzień, w którym śluz ma
wyżej opisane cechy. Tak długo jak utrzymuje się uczucie śliskości, nie można stwierdzić, czy szczyt
płodności już minął. Kobieta może rozpoznać dzień szczytu tylko w dniu następnym, czyli wtedy, gdy
stwierdzi, że śluz wyraźnie się zmienił i znikło odczucie śliskości u wejścia do pochwy. Zapłodnienie
jest możliwe w trzy dni po szczycie.

2

W związku z tym, że nie da się dokładnie przewidzieć, kiedy szczyt nastąpi, najłatwiej jest ustalić
okres niepłodności w drugiej połowie cyklu, kiedy śluz ponownie staje się grudkowaty i nieciągliwy.
Stosowanie metody Billingsów jest wspomagane przez nowoczesny aparat testowy PC-2000 -
miniaturowy mikroskop służący do badania śliny lub śluzu szyjkowego (w okresie płodnym wydzieliny
te krystalizują się w postaci włókien przypominających kształtem liście paproci).
Diafragma (kapturek naszyjkowy i dopochwowy)
Mechaniczny środek antykoncepcyjny. Ma średnicę od 2 do 5 cm; jest dobierany przez lekarza. Po
założeniu należy go usunąć w ciągu 24 godzin. Techniki zakładania uczy lekarz podczas wizyty.
Obecnie odchodzi się od stosowania tej metody, ponieważ jest mało skuteczna i nie chroni przed
zakażeniami. Zamiast kapturków naszyjkowych mogą być stosowane np. błony pochwowe (diafragmy
lub kapturki), gąbki dopochwowe i krążki dopochwowe.
Błony pochwowe, czyli kapturki, są wykonane z gumowej błony, rozciągniętej na sprężystym
pierścieniu. Błony mają większą średnicę, tzn. od 6 do 9,5 cm, muszą być dopasowane przez lekarza.
Umieszczenie błony jest dużo łatwiejsze niż kapturka. Po spłaszczeniu pierścienia w palcach
wprowadza się go do przedsionka pochwy oraz dalej w kierunku szyjki macicy. Przednia część błony
powinna znaleźć się pod spojeniem łonowym w okolicy przedniego sklepienia pochwy. Wtedy
pierścień puszcza się, a on przyjmuje swój pierwotny kształt. Jeżeli błona zostanie założona
prawidłowo, dość szczelnie oddzieli górną część pochwy. Należy jej używać włącznie z kremami lub
piankami antykoncepcyjnymi. Błona winna pozostać w pochwie 6-12 godzin po stosunku. Jest to
metoda znana od wielu lat - już Casanova zalecał naturalne kapturki naszyjkowe - połówkę wyciśniętej
cytryny.
Dni płodne
Faza cyklu miesięcznego kobiety, gdy jest ona zdolna do zapłodnienia. Płodne dni określane są za
pomocą pomiaru ciepłoty ciała oraz obserwacji śluzu pochwowego.
Dopochwowe środki antykoncepcyjne
Środki zawierające substancje chemiczne, unieruchamiające plemniki, pozbawiające je zdolności
wędrówki do zewnętrznego ujścia szyjki macicy, a następnie do jamy macicy i jajowodów. Środki te w
znacznym stopniu chronią przed niepożądaną ciążą, zmniejszają ryzyko zakażenia chorobami
przenoszonymi drogą płciową (np. substancja nonoxynol-9).
W okresach płodnych należy je stosować łącznie ze środkami mechanicznymi typu: prezerwatywa
bądź kapturek, wówczas stają się bardzo skuteczne. Najczęściej stosowanymi środkami są globulki
dopochwowe, pianki i kremy.
Globulki umieszcza się głęboko w pochwie, kilka minut przed stosunkiem (według instrukcji), a jeżeli
stosunek jest powtarzany stosuje się następną. Globulka pod wpływem temperatury ciała rozpuszcza
się, tworząc czop z piany unieszkodliwiający plemniki. Czasami może spowodować wrażenie
dyskomfortu, polegające na uczuciu zbyt obfitego pienienia się, ciepła w pochwie, rzadko zaś może
wystąpić uczulenie.
Nowocześniejszym oraz lepszym środkiem są pianki. Utrzymują w pochwie odpowiednie ph
(fizjologiczną kwasowość pochwy) oraz fizjologiczną florę bakteryjną (fluor vaginalis), zapobiegają
infekcjom bakteryjnym oraz grzybiczym, nie brudzą bielizny. Pianki antykoncepcyjne mają
natychmiastowe działanie plemnikobójcze, są aktywne zaraz po wprowadzeniu do pochwy. Piankę
umieszcza się w pochwie za pomocą specjalnego aplikatora; okres działania trwa kilka godzin, można
zatem jej użyć przed stosunkiem.
Kremy antykoncepcyjne zalecane są jako uzupełnienie metod mechanicznych oraz naturalnych.
Zastosowanie i działanie jest podobne do pianek.
Doustne środki antykoncepcyjne
Hormonalne środki antykoncepcji. Pierwszy raz weszły one do powszechnego użytku w roku 1960 w
Stanach Zjednoczonych. Pigułki zawierają dwa rodzaje hormonów: estrogeny oraz gestageny
(hormony o podobnym działaniu jak progesteron).
Gestageny w pierwszej fazie cyklu hamują jajeczkowanie. Poza tym tabletki wpływają na śluz
szyjkowy - staje się on nieprzenikliwy dla plemników i utrudnia transport komórki jajowej przez jajowód
do jamy macicy, wywołują także zmiany w błonie śluzowej macicy, uniemożliwiając przez to
zagnieżdżenie się zarodka.
Tabletki dobiera lekarz. Przy ich stosowaniu istnieje podstawowa zasada - należy je przyjmować
codziennie o tej samej godzinie przez kolejne 21 dni, licząc od pierwszego dnia cyklu (pierwszego
dnia krwawienia miesiączkowego), potem następuje 7-dniowa przerwa. Jeżeli się zapomniało wziąć
pigułkę, należy ją zażyć w przeciągu 12 godzin po ustalonym czasie.
Wyróżnia się cztery rodzaje tabletek w zależności od ich składu: mini pigułki, które zawierają jedynie
gestageny, jednofazowe (wszystkie tabletki mają ten sam skład chemiczny), dwufazowe (w

3

opakowaniu znajdują się 2 rodzaje tabletek) oraz trójfazowe. Istnieją również tabletki postkoitalne,
czyli zażywane po stosunku, wzbudzające wiele kontrowersji i niewątpliwie szkodliwe dla zdrowia.
Gąbki dopochwowe
Mechaniczna metoda antykoncepcji. Gąbki dopochwowe są płaskie, okrągłe, z jednej strony mają
tasiemkę, z drugiej zaś lekkie wgłębienie. Antykoncepcyjna gąbka działa podobnie jak kapturki
dopochwowe, z tym, że dodatkowo jest nasączona chemicznym środkiem plemnikobójczym. Jest
bardzo prosta w użyciu. Należy ją zamoczyć w wodzie, wycisnąć i włożyć do pochwy. Należy ją wyjąć
6 godzin po stosunku i wyrzucić. Tę metodę stosuje się głównie w sytuacjach, kiedy kobieta nie była
przygotowana do stosunku oraz jako metodę wspierającą np. przy użyciu prezerwatywy.
Irygacja
Czynność polegająca na przepłukiwaniu pochwy w celach leczniczych lub antykoncepcyjnych (w
przeszłości) przyrządem złożonym ze zbiornika z płynem (ziołowym lub wodą itp.) oraz gumowego
albo plastikowego aplikatora.
Kalendarzyk małżeński
Metoda planowania rodziny (zapobiegania lub planowania ciąży), opierająca się na poglądzie, że u
zdrowej kobiety, u której w sposób prawidłowy przebiega cykl miesięczny, jajeczkowanie występuje w
połowie cyklu. Przyjęto, że okres płodny trwa od 10 do 16 dnia cyklu, a okres niepłodny to 7 dni przed i
po rozpoczęciu miesiączki (w przypadku 28-dniowego cyklu). Ze względu na nierzadkie przesunięcia
okresu jajeczkowania, np. w wyniku zmian klimatu, czy też przeżywanych emocji, kalendarzyk
małżeński jest mało skuteczną metodą. Zastąpiono go metodą Billingsów oraz naturalną metodą
termiczną, bardziej precyzyjnie wyznaczającymi okresy płodne i niepłodne.
Krążek dopochwowy hormonalny
Mechaniczna i hormonalna metoda antykoncepcji zarazem. Krążek jest wykonany ze specjalnego
plastiku o średnicy 5,5 cm i nasycony progesteronem. Dawka hormonu jest wchłaniana przez
śluzówkę pochwy i przekazywana do krążenia. Funkcjonowanie tej metody porównuje się do tabletek
hormonalnych. Krążek pozostaje w pochwie kobiety przez kolejne 90 dni.
Krem plemnikobójczy
Jeden z chemicznych środków antykoncepcyjnych. Krem ten unieruchamia plemniki, pozbawiając je
zdolności wędrówki do jamy macicy i jajowodów. Krem jest polecany jako uzupełnienie naturalnych
oraz mechanicznych metod antykoncepcyjnych. Użycie polega na wprowadzaniu go do pochwy za
pomocą specjalnego aplikatora albo posmarowaniu nim krążków dopochwowych. Aktywność
plemnikobójcza utrzymuje się kilka godzin (według wskazań na ulotce).
Metody hormonalne antykoncepcji, hormonalna antykoncepcja
Są to metody mające tyle samo zwolenników, co przeciwników. Wiele kobiet nie może się
zdecydować na ich stosownie, głównie ze względu na niewielką wiedzę na ten temat. Zwykle
rezygnują one z hormonalnych metod antykoncepcji w obawie przed nadmierną otyłością i innymi
skutkami ubocznymi, które rzeczywiście w niektórych przypadkach mogą się pojawić.
Należy jednak pamiętać, że środki te posiadają wiele zalet, do których należy m.in.: wysoka
skuteczność w zapobieganiu ciąży, zmniejszenie ryzyka zachorowania na niektóre choroby (torbieli i
raka jajnika oraz niedokrwistości), regulacja cykli miesiączkowych, łagodzenie objawów napięcia
przedmiesiączkowego.
Dostępne obecnie na rynku, nowoczesne środki hormonalne są ponadto łatwe w użyciu. Minusem ich
stosowania może być konieczność systematycznego przyjmowania o stałej porze. W pewnych
przypadkach zwiększa się ryzyko pojawienia nadciśnienia i obniżony zostaje popęd płciowy, niekiedy
dość długo trwa odzyskiwanie płodności.
Działanie środków hormonalnych polega na zwiększeniu poziomu hormonów żeńskich we krwi
(symulacja ciąży), co zapobiega produkowaniu przez jajniki komórek jajowych. Ponadto, środki te
powodują zmianę gęstości śluzu w pochwie oraz sprawiają, że błona śluzowa macicy staje się cienka.
Gęsty śluz utrudnia więc przedostanie się plemników do jajowodów, a zbyt cienka śluzówka macicy
uniemożliwia zagnieżdżenie zapłodnionego jaja. To wielostronne działanie środków hormonalnych
decyduje o ich wysokiej skuteczności.
Metody mechaniczne antykoncepcji
W metodach tych stosuje się barierę oddzielającą komórkę jajową od plemników lub chemiczne
środki, powodujące unieczynnienie nasienia. Do najczęściej stosowanych mechanicznych środków
należą m.in.: prezerwatywy, kapturki dopochwowe, krążki, czy, używane rzadziej, antykoncepcyjne
gąbki, a także wkładki wewnątrzmaciczne. Dla uzyskania większej skuteczności wraz z
mechanicznymi środkami stosuje się różnego rodzaju preparaty plemnikobójcze (w postaci aerozoli,
past i kremów).
Metody naturalne antykoncepcji

4

Są to najstarsze, a także najczęściej stosowane metody zapobiegania ciąży. Jednak są to
jednocześnie metody najmniej skuteczne i nie powinny być stosowane przez kobiety, dla których
ewentualna ciąża i urodzenie dziecka jest z różnych powodów niemożliwe. Większość metod
naturalnych opartych jest na określaniu dni płodnych u kobiety oraz powstrzymywaniu się od
kontaktów seksualnych w ich trakcie.
Naturalne planowanie rodziny
Metody oparte na poznaniu cyklu miesięcznego kobiety oraz umiejętności wyznaczania okresu
jajeczkowania (dni płodnych), świadomego podejmowania decyzji o zapłodnieniu, bez stosowania
sztucznych środków antykoncepcyjnych (metody Billingsów bądź metody termicznej.
Norplant system
Metoda antykoncepcji, której stosowanie rozpoczęto w latach 80-tych. Polega na wszczepieniu pod
powierzchnię skóry, po wewnętrznej stronie ramienia implantów, tj. cienkich, elastycznych kapsułek,
wykonanych z miękkiego, gumopodobnego materiału. Zawierają one substancję hormonalną -
levonorgestrel. Zabieg wszczepiania implantów wykonywany jest ambulatoryjnie (przy zastosowaniu
miejscowego znieczulenia), trwa około 15 minut. Skuteczność tej metody jest obliczona na 5 lat. Jeżeli
wcześniej kobieta zaplanuje ciążę, implanty mogą być usunięte i zatrzymana okresowo płodność
wraca. Natychmiast po wszczepieniu niska, stała dawka hormonu jest uwalniana do organizmu.
Następuje hamowanie jajeczkowania, jak również zwiększenie gęstości śluzu szyjki macicy, co
utrudnia plemnikom dotarcie do jaja.
Jest to jedna z najskuteczniejszych, długoterminowych, odwracalnych metod antykoncepcji.
Przeciwwskazania są podobne jak przy stosowaniu tabletek hormonalnych. O doborze tej metody
decyduje ostatecznie ginekolog.
Ogino - Knausa metoda
Inaczej kalendarzyk małżeński. Zasługą Ogino i Knausa było udowodnienie, że zapłodnienie jest
możliwe jedynie w okresie owulacji, nie zaś w czasie miesiączkowania, jak sądzono przez 20 stuleci.
Spermicydy
Środki plemnikobójcze.
Spirala domaciczna
Środek antykoncepcyjny; popularnie (choć błędnie) określany jest też spiralą.
Prawdopodobnie został wynaleziony przez Arabów, stosujących metodę polegającą na umieszczaniu
w jamie macicy wielbłądzic ciał obcych, najczęściej kamieni.
Tworzywo, z których są zbudowane wkładki jest bardzo elastyczne i pozwala po założeniu na powrót
do kształtu wyjściowego. Najbardziej popularne są wkładki w kształcie litery T lub półkola. Wkładka
powinna mieć gładkie powierzchnie, łagodne krzywizny oraz tępe zakończenia. Przed założeniem
ginekolog powinien określić geometrię macicy (wkładka źle dobrana, zbyt duża, może uszkodzić błonę
śluzową macicy i wywoływać krwawienia, zbyt mała może się wysunąć). Każdy moment cyklu
miesiączkowego jest odpowiedni do założenia wkładki, nie jest to zabieg bolesny.
Istnieją dwa mechanizmy działania antykoncepcyjnego; jeden charakteryzuje wszystkie wkładki i
związany jest z ich specyficznym ułożeniem w jamie macicy, drugi z substancjami, wprowadzanymi
przez wkładkę do organizmu.
Wkładka, czyli ciało obce umieszczone w jamie macicy, wywołuje charakterystyczny stan zapalny.
Skutecznie uniemożliwia to wszczepienie się zapłodnionego jaja. Efekt wzmacniają dodatkowo
prostoglandyny, wytwarzane w komórkach pod wpływem stanu zapalnego.
Jony miedzi, które uwalniają się z wkładki upośledzają zdolność ruchową plemników i unieruchamiają
je zanim mogłyby dotrzeć do bańki jajowodu, gdzie dochodzi do zapłodnienia. Jony te utrudniają też
transport komórki jajowej z jajnika do jamy macicy. Niektóre nowoczesne wkładki zawierają
progesteron, który uwalnia się stopniowo do jamy macicy, co powoduje zmianę jej śluzu, utrudniając
wnikanie plemników, co zmniejsza znacznie szansę zapłodnienia. Wkładka działa 3-5 lat.
Sterowanie płodnością
Wywoływanie, a także hamowanie jajeczkowania przy pomocy środków hormonalnych.
Sterylizacja
Przerwanie ciągłości jajowodów, jedna z metod antykoncepcji, niedozwolona w wielu krajach, również
w Polsce. Zabieg polega na przecięciu jajowodów lub spięciu ich specjalnymi klipsami, co powoduje
ich niedrożność, tzn. niedojrzałe jajo nie może spotkać się z plemnikiem, aby doszło do zapłodnienia.
Jest to zabieg operacyjny, zasadniczo nieodwracalny. Nie wpływa jednak na późniejszą aktywność
seksualną. Powoduje bezpłodność, jednak nie wpływa na popęd seksualny i nie powoduje impotencji.
Sterylizacja nie wywiera patologicznego wpływu na produkcję hormonów płciowych i nie zakłóca rytmu
cykli miesiączkowych.
Zabieg jest praktykowany w Stanach Zjednoczonych, Australii, Chinach również w Europie, np. w
Austrii. Traktuje się go jako poważną decyzję. Czas pomiędzy pierwszą wizytą a ostateczną decyzją

5

wynosi pół roku, wtedy pacjentka jest poddawana konsultacji zarówno medycznej jak i
psychologicznej. Zwykle na sterylizację decydują się kobiety, które już ukończyły 35 rok życia i
posiadają dzieci. Podobny zabieg przeprowadzany u mężczyzn nosi nazwę wasektomii.
Stosunek przerywany
Polega na usunięciu członka z pochwy przed wytryskiem nasienia. Do tej pory często niesłusznie
uważany za metodę antykoncepcji - w substancji wydzielanej w trakcie podniecenia mogą bowiem
znajdować się plemniki.
Stosunek przerywany podobnie jak i inne metody naturalne nie daje 100% pewności. Wymaga od
kobiety dużego zaufania do partnera, a od niego umiejętności koncentracji i opanowania. Jest więc
zwykle bardziej zawodna u młodych mężczyzn, zwłaszcza gdy mają oni kłopoty z przedwczesnym
wytryskiem.
Termiczna metoda antykoncepcji
Opiera się ona na tym, że w momencie owulacji temperatura ciała kobiety wzrasta o około 0,6

o

C i tak

podwyższona utrzymuje się do końca cyklu - do wystąpienia miesiączki. Wzrost temperatury ciała
spowodowany jest zwiększonym wydzielaniem hormonu żeńskiego - progesteronu - podczas
jajeczkowania. Należy jednak pamiętać, że także infekcja może być przyczyną podwyższonej
temperatury. Jest to metoda niewygodna z jeszcze jednego powodu: temperatura powinna być
mierzona zawsze o tej samej porze dnia, najlepiej rano przed wstaniem z łóżka.
Prezerwatywa
Prezerwatywa jest środkiem zapobiegania ciąży i ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą
płciową. Jest ona obok stosunków seksualnych zalecana przy uprawianiu miłości analnej i oralnej.
Używając prezerwatywy należy upewnić się, czy nie minął już okres gwarancji produktu. Kondom
wyjmuje się ostrożnie z opakowania, upewniając się, czy nie jest uszkodzony. Przed nałożeniem
zaleca się sprawdzić elastyczność. Powietrze powinno być usunięte z wnętrza prezerwatywy, aby
uniknąć jej pęknięcia w trakcie stosunku. Nakłada się ją na czubek żołędzi penisa, znajdującego się w
pełnym wzwodzie i starannie rozwija maksymalnie daleko, aż do nasady członka. Po ejakulacji trzeba
wyjąć penisa z pochwy zanim ustanie erekcja.
Wasektomia
Określenie łacińskie. Oznacza chirurgiczne przerwanie ciągłości nasieniowodu. Jest to metoda
sterowania płodnością, obecnie rozpowszechniona głównie w Azji Południowo-Wschodniej.
Wasektomia nie wpływa na seksualny popęd ani też gospodarkę hormonalną, nie powoduje ona
ponadto impotencji, ani zahamowania tworzenia plemników, które jednak bez możliwości wydostania
się na zewnątrz są wchłaniane przez organizm.
Wkładki wewnątrzmaciczne
Wkładkę wewnątrzmaciczną, umieszcza się wewnątrz macicy, co uniemożliwia zagnieżdżenie się już
zapłodnionego jaja. Dla zwiększenia skuteczności wkładki niekiedy zawiera ona dodatek miedzi albo
żeńskiego hormonu płciowego. Jej zalety to: natychmiastowa, wysoka skuteczność, długotrwałe
działanie oraz zachowanie równowagi hormonalnej. Pomimo tych zalet nie jest to metoda zalecana
młodym kobietom, które jeszcze nie mają dziecka i tym, które w przyszłości planują zajść w ciążę.
Wkładka ta może spowodować bowiem niekiedy powikłania: choroby zapalne narządów płciowych,
przebicie macicy czy ciążę pozamaciczną. Czasami powoduje obfitsze krwawienie i bóle
miesiączkowe.
Wyznaczanie okresu płodnego u kobiety
Okres płodny u kobiety przypada na kilka dni (zwykle trzech, czterech) przed oraz po jajeczkowaniu.
Kobieta może bowiem zajść w ciążę tylko wówczas, gdy plemniki spotkają w jajowodach żywą
komórkę jajową. Ponieważ zarówno jajo, jak i plemniki mogą w drogach rodnych kobiety jakiś czas
przeżyć, to okresem płodnym jest nie tylko moment jajeczkowania, ale i kilkadziesiąt godzin (do około
70) przed i po nim.
Wszystkie znane obecnie metody wyznaczania okresu płodnego nie są dokładne, a ponadto często
określają owulację już po jej zajściu. Pamiętać jednak należy, że okresem płodnym jest również
kilkadziesiąt godzin przed tym momentem. Skuteczność tych metod zwiększa się nieco, gdy stosuje
się je łącznie. Nawet jednak w tym przypadku możliwe jest zajście w ciążę.
Część kobiet uważa, że przed zajściem w ciążę chroni karmienie piersią. I ta metoda nie daje
całkowitej pewności. Na pewno karmienie dziecka piersią zwiększa ilość hormonów żeńskich we krwi i
często, choć nie zawsze, zatrzymuje jajeczkowanie. Ryzyko zajścia w ciążę wzrasta jednak z chwilą
wprowadzenia do diety dziecka pokarmu mieszanego, a więc wtedy, gdy kobieta rzadziej niż
dotychczas karmi piersią.