Jak wykorzystywać

publikowane

wskaźniki makroekonomiczne

Inwestując na rynkach akcji, walut i towarów codziennie spotykamy się z informacjami o

publikowanych wskaźnikach i odczytach ekonomicznych. Do inwestorów napływają wiadomości z

całego świata dotyczące nastrojów konsumentów, poziomu produkcji, zgromadzonych zapasów.

Czasami ich wpływ na ceny jest ogromny. Obserwujemy nagłe wzrosty lub spadki kursów. Warto

wiedzieć, które informacje mogą mieć istotny wpływ na nasze inwestycje i jak je umiejętnie

wykorzystać. Poniższy raport pokazuje wpływ publikowanych danych makro na kształtowanie

przyszłych cen. Wskazujemy w nim jak poszczególne odczyty mogą pełnić funkcję wskaźników

wyprzedzających zachowania kursów. Wiedzieć z większym prawdopodobieństwem co może się stać

w przyszłości ? To bardzo przydatna umiejętność.

1. Cykle koniunkturalne

We wszystkich gospodarkach światowych działających w systemie kapitalistycznym istnieją

cykle koniunkturalne. Jest to zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników

ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu

gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie,

ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy

przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.

Klasyczny cykl koniunkturalny składa się z 4 faz:

Faza ożywienia (ekspansji)
rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje,
popyt, ceny
maleje: bezrobocie

Dno (depresja)
koniec spadku, ww. wielkości pozostają na
niskim poziomie

Faza rozkwitu (szczyt, boom)
koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na
wysokim poziomie

Faza recesji (kryzys)
rośnie: bezrobocie
maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje,
popyt, ceny

Cykl koniunkturalny jest to odchylenie wartości produkcji od długookresowego trendu.

W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (ang. Expansion) i recesję (Recession):

Poniższa tabela pokazuje modelowe wartości podstawowych wskaźników ekonomicznych w różnych

fazach cyklu.

Wskaźnik

Ożywienie

Recesja

bezrobocie

spadek

wzrost

zatrudnienie

wzrost

spadek

PKB

wzrost

spadek

inflacja

niska

wysoka

sprzedaż detaliczna

wzrost

spadek

produkcja

wzrost

spadek

nakłady inwestycyjne

wzrost

spadek

popyt konsumpcyjny

wzrost

spadek

Cykle koniunkturalne są określane na podstawie tego, kiedy aktywność gospodarki zmienia kierunek.

Szczyt cyklu datujemy na ostatni miesiąc zanim znaczące wskaźniki ekonomiczne – takie jak

zatrudnienie, produkcja czy sprzedaż detaliczna nie zaczną spadać (patrz tabela wyżej). Natomiast

dno cyklu występuje w ostatnim miesiącu zanim wskaźniki ekonomiczne nie zaczną rosnąć.

Zasadniczo termin „cykle koniunkturalne” jest mylący. Sugeruje on bowiem pewną regularność w

czasie oraz długości trwania wahań aktywności gospodarki. Większość ekonomistów twierdzi jednak,

że tak nie jest. Możemy zobaczyć to na poniższym przykładzie:

Tabela pokazuje szczyty i dołki cykli koniunkturalnych w Stanach Zjednoczonych w latach 1890-2004.

Widać wyraźnie, że długość trwania poszczególnych cykli nie jest jednakowa. W ciągu ostatnich

kilkudziesięciu lat średnia długość trwania cyklu wynosi około 6 lat.

1

Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje rynku: kapitałowy, walutowy i towarowy.

Wszystkie te rynki są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Nie można rozpatrywać i analizować zmian

na jednym z nich abstrahując od innych. Szczyty i dołki na rynkach kształtują się w pewien konkretny i

systematyczny sposób w zależności od sytuacji gospodarczej. Nie oznacza to oczywiście, że rynki

poruszają się w tych samych kierunkach. Rynek towarów oraz stopy procentowe poruszają się

zazwyczaj w tym samym kierunku, przeciwnym do trendu cen obligacji. Spadające ceny towarów

korzystnie wpływają na rynek obligacji, co ma bezpośrednie przełożenie na rynek akcji – ceny akcji

rosną. Ekspansja gospodarcza wiąże się z hossą na rynku akcji i obligacji. Osłabienie dolara prowadzi

do wzrostu cen na rynkach towarowych, co ma z kolei negatywny wpływ na rynki akcji i obligacji.

Oczywiście jest to pewne uproszczenie. Przede wszystkim występują pewne opóźnienia zmian na

konkretnych rynkach – zmiany na rynku obligacji i rynku towarowym zachodzą szybciej niż na rynku

akcji. Pierwszym rynkiem zapowiadającym zmiany sytuacji gospodarczej jest rynek obligacji. Ceny na

tym rynku rosną, zapowiadając ekspansję gospodarczą, jeszcze w okresie recesji. Szczyt na rynku akcji

następuje później niż na rynku obligacji. Wzrastająca inflacja jest sygnałem, że nastąpi wzrost stóp

procentowych, a co za tym idzie - ceny obligacji zaczną spadać. W tym czasie na rynku towarów

mamy do czynienia ze wzrostami. Trudno określić jednoznacznie czy zmiany na rynku walutowym są

przyczyną czy skutkiem zmian na rynku towarowym. Nie możemy tego zrobić ze względu na znaczne

przesunięcia czasowe tych zmian na poszczególnych rynkach i ze względu na kwestię inflacji.

2. Wskaźniki makroekonomiczne

Kluczowym dla przewidywania zmian na rynkach finansowych jest wyłapanie

poszczególnych zależności i występujących na rynkach prawidłowości. Istnieją dwa nurty analityczne:

analiza techniczna i analiza fundamentalna wykorzystywane przez inwestorów. Celem stosowania

1

Christina D. Romer – Uniwersytet w Californii, Berkeley, National Bureau of Economic Research – „Business

Cycles”.

obu z nich jest wyłapywanie odpowiednich momentów zmiany trendów na poszczególnych rynkach

inwestycyjnych. Mając do dyspozycji różne narzędzia analizy technicznej inwestorzy wyłapują sygnały

kupna i sprzedaży zarówno w krótkim, jak i średnim i długim horyzoncie czasowym. Analiza

fundamentalna służy do wyłapywania trendów jedynie średnio- i długoterminowo, co nie znaczy, że

jej rola jest mniej ważna. Każdy uważny inwestor powinien śledzić trendy najważniejszych

wskaźników makroekonomicznych wpływających na zachowanie rynków inwestycyjnych i

dostosowywać swoją strategię inwestycyjną w dłuższym okresie do tych zmian.

Zasadniczo wskaźniki makroekonomiczne można podzielić na trzy rodzaje: wyprzedzające,

jednoczesne i opóźnione w stosunku do zmian na rynkach inwestycyjnych. Z oczywistych powodów

najbardziej interesujące są wskaźniki wyprzedzające rynek przynajmniej o miesiąc (wszystko zależy

również od tego, z jakim opóźnieniem dane są publikowane), sygnalizują bowiem zmiany przed ich

powszechnym uwidocznieniem się. Obserwacja wskaźników jednoczesnych pozwala inwestorowi na

potwierdzenie bieżącego trendu. Natomiast wskaźniki opóźnione mogą być jedynie ciekawostką

historyczną.

Wskaźniki wyprzedzające

Wskaźniki jednoczesne

Wskaźniki opóźnione

Indeks wskaźników

wyprzedzających koniunkturę

PKB – produkt krajowy brutto

(USA, Strefa Euro)

Beżowa Księga

CCI (Consumer Confidence

Index) – Indeks zaufania

konsumentów - Conference

Board

Sprzedaż detaliczna (USA,

Strefa Euro)

Deflator PKB

Chicago PMI (Purchasing

Managers Index) – Indeks

dotyczący sytuacji w sektorze

produkcyjnym

CPI (Consumer Price Index) –

Indeks Cen Konsumentów

Poziom zapasów

Indeks FED z Filadelfii

PPI (Producer Price Index) –

Indeks Cen producentów

Nowe kredyty konsumpcyjne

ISM (Institute for Supply

Management) – Indeks

Instytutu Zarządzania Podażą

dla sektora nieprodukcyjnego

Inflacja HICP w Strefie Euro

Dochody z tytułu pracy

ISM (Institute for Supply

Management)– Indeks

Instytutu Zarządzania Podażą

dla sektora produkcyjnego

Bilans Handlu Zagranicznego

(USA, Strefa Euro)

Indeks instytutu IFO

Podstawowa stopa procentowa

(USA, Strefa Euro)

Indeks instytutu ZEW

Nowe wnioski o zasiłek dla

bezrobotnych

New York Empire State Index

Stopa bezrobocia (USA, Strefa

Euro)

Raport Challengera

Produkcja przemysłowa

Zamówienia fabryczne

Zamówienia na dobra trwałego

użytku

University of Michigan

Consumer Sentiment Index –

Indeks nastrojów

konsumentów Uniwersytetu

Michigan

Celem tego materiału jest zbadanie najważniejszych zależności pomiędzy wskaźnikami

makroekonomicznymi, a zachowaniem się poszczególnych rynków w horyzoncie średnio- i

długoterminowym. Badania empiryczne obejmowały głównie analizowanie korelacji pomiędzy

różnymi wskaźnikami a indeksami na danych rynkach. Korelacja jest to zależność występująca

pomiędzy dwoma zmiennymi objawiająca się tym, że zmiany zmiennej niezależnej powodują

analogiczne zmiany zmiennej zależnej. Siła i kierunek tych zmian są mierzone za pomocą

współczynnika korelacji. Wartości ujemne tego współczynnika oznaczają zależność odwrotną

zmiennych (gdy jedna zmienna rośnie to druga maleje i odwrotnie), natomiast wartości dodatnie

zależność prostą. Korelację określamy jako silną gdy jest większa od 0,9 lub mniejsza od -0,9.

Wartości pomiędzy 0,6-0,9 oraz -0,9 i -0,6 oznaczają korelację umiarkowaną.

3. Wnioski

W toku przeprowadzonych badań otrzymaliśmy wiele istotnych zależności pomiędzy wskaźnikami

makroekonomicznymi a indeksami, wartością dolara oraz notowaniami ropy i złota. Wyniki te zostały

zebrane w tabelce i krótko podsumowane, natomiast szczegółowy opis badań jest przedstawiony w

dalszej części artykułu.

Indeks

Wskaźnik
makroekonomiczny

Zależność Korelacja

Opóźnienie Uwagi

S&P500

średnia z procentowej
zmiany 3 amerykańskich
wskaźników oczekiwań:
Indeks nastrojów
konsumentów Uniwersytetu
Michigan, indeks zaufania
konsumentów – Conference
Board, Indeks FED z
Filadelfii

0,83

1 miesiąc

Skumulowane
dane

S&P500

Stopa bezrobocia w USA

-0,86

2 miesiące

brak

DJIA

Stopa bezrobocia w USA

-0,73

1 miesiąc

Dana publikow.
na początku
miesiąca za
poprzedni miesiąc

WIG20

Indeks instytutu IFO

0,87

1 miesiąc

brak

WIG

Indeks instytutu IFO

0,82

1 miesiąc

brak

WIG20

Produkcja przemysłowa w
Strefie Euro

0,67

2 miesiące

Dana publikow. w
połowie miesiąca
za 2 m. wstecz –
potwierdzenie
trendu w danym
miesiącu

WIG20

Inflacja PPI w Strefie Euro

0,65

3 miesiące

brak

DAX

Indeks instytutu IFO

0,68

1 miesiąc

brak

FTSE100 Indeks instytutu IFO

0,73

1 miesiąc

brak

CAC40

Indeks instytutu IFO

0,71

1 miesiąc

brak

U.S.
Dollar
Index

Realna stopa procentowa
USA

-0,72

1 miesiąc

Dana publikow. w
połowie miesiąca
z poprzedni m. –
potwierdzenie
trendu

U.S.
Dollar
Index

Bilans handlu zagranicznego
USA

-0,78

3 miesiące

brak

Gold
Future

Indeks FED z Filadelfii (%
zmiana)

0,86

1 miesiąc

Bierzemy pod
uwagę
skumulowane
dane (% zmiany)

Crude
Oil
Future

Indeks FED z Filadelfii (%
zmiana)

0,80

1 miesiąc

Bierzemy pod
uwagę
skumulowane
dane (% zmiany)

Crude
Oil
Future

Procentowa zmiana
zapasów ropy

-0,61

2 tygodnie

Dane
publikowane w
każdą środę za
poprzedni tydzień

Crude
Oil
Future

Inflacja PPI w USA

0,71

2 miesiące

brak

- zależność prosta

- zależność odwrotna

Ruchy na rynkach finansowych są w części odzwierciedleniem ludzkiego nastawienia, emocji oraz

opinii. Rynek pnie się w górę, gdy przeważa pozytywne nastawienie, natomiast spadki obserwujemy,

gdy większość uczestników rynku jest nastawiona negatywnie. Dlatego właśnie zdecydowanie

najlepsze do prognozowania zachowań na głównych rynkach finansowych są wskaźniki oczekiwań.

Amerykańskie indeksy oczekiwań takie jak: indeks zaufania konsumentów – Conference Board,

indeks Uniwersytetu w Michigan badający nastroje konsumentów oraz indeks FED z Filadelfii (średnia

zmiana procentowa z tych trzech indeksów) bardzo dobrze przewidują zmiany na amerykańskim

S&P500 w ujęciu miesięcznym. Podobnie jest z niemieckim indeksem oczekiwań biznesowych IFO i

najważniejszymi indeksami europejskimi oraz polskimi WIG i WIG20. Z kolei sam indeks FED z

Filadelfii,

opracowywany

na

podstawie

ankiety

przeprowadzanej

wśród

menedżerów

odpowiedzialnych za zaopatrzenie przedsiębiorstw, umożliwia przewidywanie zmian kursu

terminowego ropy oraz złota z ponad 80% prawdopodobieństwem. Kurs terminowy ropy zależy też

wprost od inflacji PPI oraz odwrotnie od procentowej zmiany zapasów ropy w USA. Dla

amerykańskiego S&P500 istotne są zmiany stopy bezrobocia w USA, chociaż ostatnio korelacja

pomiędzy zmiennymi zaczęła się zmniejszać. Na nasz rodzimy WIG20 duży wpływ mają dane ze Strefy

Euro takie jak produkcja przemysłowa oraz inflacja PPI. Na rynku walutowym zależności możemy

„wyłapać” pomiędzy danymi makro a wartością dolara. Mamy ujemną korelację między bilansem

handlu zagranicznego USA oraz realną stopą procentową USA a wartością dolara; natomiast dodatnią

korelację pomiędzy zatrudnieniem w sektorze pozarolniczym. Wystarczy regularnie obserwować

wskaźniki

makroekonomiczne,

a

szczególnie

indeksy

oczekiwań,

by

móc

z

dużym

prawdopodobieństwem przewidywać trendy na głównych rynkach finansowych. Weźmy dla

przykładu wpływ stopy bezrobocia w USA na wartość wskaźnika S&P500 (drugi wiersz w tabeli).

Mamy do czynienia z odwrotną zależnością. Wzrost wskaźnika powoduje, że po dwóch miesiącach

(zobacz kolumna opóźnienie) od okresu za który podano dane o bezrobociu, indeks S&P500 notuje

spadek. Jeżeli zatem ogłoszono w sierpniu, że stopa bezrobocia w USA w lipcu się zwiększyła to

istnieje duże prawdopodobieństwo, że we wrześniu indeks S&P500 spadnie. Korelacja ta była w

badanym okresie wysoka i wynosiła –0,86.

Oczywiście wskaźniki makro nie pokażą nam przewidywanych zasięgów danych ruchów na rynkach,

do tego służą narzędzia analizy technicznej, ale pozwolą nam wybrać kierunek tych ruchów i wtedy,

gdy mamy kilka możliwych scenariuszy, wybrać ten najbardziej prawdopodobny.

W dalszej części materiału pokazujemy szczegółowe wyniki analizy, przebieg współczynników

korelacji w ostatnich latach a także szczegółowo omawiamy wskaźniki ekonomiczne, które mają

największy wpływ na zmiany cen indeksów, walut i towarów.

4. Szczegółowa analiza

Analiza jest podzielona na trzy części: najpierw dla rynku kapitałowego, potem walutowego, a na

końcu towarowego. Badanie służyło weryfikacji wpływu danego wskaźnika i jego kierunku oraz siły, w

praktyce. Istotne jest także określenie optymalnych opóźnień pomiędzy rynkiem, a danym

wskaźnikiem, ponieważ umożliwia to antycypowanie zachowań rynków finansowych z pewnym

wyprzedzeniem.

Rynek kapitałowy

Analiza obejmowała głównie rynek amerykański i europejski, gdyż są to najważniejsze

rynki kapitałowe na świecie. Inne rynki np. polski, są z nimi dodatnio i silnie skorelowane poprzez

globalizację. W tabeli przedstawiono jak teoretycznie powinny kształtować się zależności pomiędzy

najważniejszymi wskaźnikami makroekonomicznymi USA a głównym i najbardziej reprezentatywnym

indeksem amerykańskiej giełdy S&P500, analogicznie będą wyglądać zależności pomiędzy danymi

makro ze Strefy Euro oraz najważniejszymi indeksami europejskimi: DAX, FTSE100, CAC40.

Wskaźnik makroekonomiczny

Kierunek ruchu wskaźnika

Kierunek ruchu indeksu S&P500

Indeks wskaźników

wyprzedzających koniunkturę

Wzrost

Wzrost

Consumer Confidence Index

Wzrost

Wzrost

Chicago PMI

Wzrost

Wzrost

Indeks FED z Filadelfii

Wzrost

Wzrost

ISM

Wzrost

Wzrost

NYES Index

wzrost

Wzrost

Raport Challengera

wzrost

Wzrost

Zamówienia fabryczne

Wzrost

Wzrost

Zamówienia na dobra trwałego

użytku

Wzrost

Wzrost

University of Michigan

Consumer Sentiment Index

Wzrost

Wzrost

PKB

Wzrost

Wzrost

Sprzedaż detaliczna

Wzrost

Wzrost

CPI

Wzrost

Spadek

PPI

Wzrost

Spadek

Bilans Handlu Zagranicznego

Wzrost

Wzrost

Podstawowa stopa procentowa

Wzrost

Spadek

Nowe wnioski o zasiłek dla

bezrobotnych

Wzrost

Spadek

Stopa bezrobocia

Wzrost

Spadek

Produkcja przemysłowa

Wzrost

Wzrost

Poniżej przedstawiono najważniejsze, zaobserwowane, istotne zależności występujące na rynkach. Za

istotne przyjęto korelacje powyżej 0,60 lub poniżej -0,60 występujące w dłuższym okresie czasu. W

analizie zmiennymi niezależnymi są zawsze dane makroekonomiczne natomiast zmiennymi zależnymi

są indeksy giełdowe. Opóźnienie dotyczy zawsze zmiennej zależnej – dane makro muszą wyprzedzać

indeksy przynajmniej o miesiąc, żeby ich wartości mogły antycypować zachowania na rynkach.

Rynek amerykański:

Zmienna zależna

S&P500

Zmienna niezależna

średnia z procentowej zmiany 3
amerykańskich wskaźników oczekiwań:
Indeks nastrojów konsumentów
Uniwersytetu Michigan, Indeks zaufania
konsumentów – Conference Board, Indeks
FED z Filadelfii

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

30 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

0,83

Indeksy oczekiwań od roku 1995 dobrze prognozowały nadchodzące na rynku akcji zmiany, z

wyjątkiem anomalii, która wystąpiła w 2003 roku, gdy wzrosty na S&P500 pojawiły się wcześniej niż

optymistyczne oczekiwania Amerykanów. Indeksy oczekiwań są obliczane na podstawie wyników

ankiet albo 500 amerykańskich gospodarstw domowych – w przypadku indeksu University of

Michigan CSI, 5000 gospodarstw domowych w przypadku CCI lub ankiet wypełnianych przez

producentów znajdujących się na terytorium stanów Pennsylvanii, New Jersey i Delaware – indeks

Fed z Filadefii. Wzrost tych wskaźników oznacza wyższy poziom zadowolenia amerykańskiej

społeczności. Dla inwestorów jest to informacja, że wzrosnąć mogą wydatki konsumpcyjne, co

korzystnie przełoży się na wyniki finansowe spółek.

Zmienna zależna

S&P500

Zmienna niezależna

Stopa bezrobocia w USA

Opóźnienie

2 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 10 lat

-0,86

Zmienna zależna

DJIA

Zmienna niezależna

Stopa bezrobocia w USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 10 lat

-0,73

Ten wskaźnik obrazuje sytuację na rynku pracy w USA oraz odzwierciedla sytuację ekonomiczną

kraju. Trwały wzrost zatrudnienia, spadek bezrobocia, oznacza poprawę klimatu gospodarczego,

wzrost dochodów gospodarstw domowych i w dłużej pespektywie czasu - wartość przedsiębiorstw.

Stąd właśnie tak silna korelacja ujemna pomiędzy bezrobociem a indeksami: S&P500 oraz DJIA.

Rynek europejski

Zmienna zależna

WIG20

Zmienna niezależna

Indeks instytutu IFO

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

50 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

0,87

Zmienna zależna

WIG

Zmienna niezależna

Indeks instytutu IFO

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

44 miesiące

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

0,82

Wskaźnik IFO Business Climate aplikuje do roli głównego wskaźnika nastrojów biznesowych w

Europie. W sondażu uczestniczy około 7000 przedsiębiorstw, które dodatkowo oceniają bieżące i

przyszłe warunki gospodarowania. Wskaźnik ten ma bardzo silny wpływ nie tylko na indeks DAX, ale

także na inne indeksy europejskie min. polskie: WIG i WIG20.

Zmienna zależna

WIG20

Zmienna niezależna

Produkcja przemysłowa w Strefie Euro

Opóźnienie

2 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 9 lat

0,67

Wskaźnik produkcji przemysłowej jest wykorzystywany do prognozowania zmian PKB. Mimo, że

produkcja przemysłowa nie stanowi już głównej siły napędowej gospodarek światowych, to jednak jej

zachowanie wciąż jest niezwykle ważne dla uczestników rynków finansowych.

Zmienna zależna

WIG20

Zmienna niezależna

Inflacja PPI w Strefie Euro

Opóźnienie

3 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 8 lat

0,65

Raport PPI jest istotny, ponieważ jest on publikowany kilka dni wcześniej przed raportem o cenach

płaconych przez konsumentów i często służy analitykom do prognozowania danych zawartych w tym

drugim raporcie. Raport ten pozwala nam prognozować posunięcia banków centralnych, zachowanie

PPI wyprzedza ruchy wskaźnika CPI. Zmiany wartości CPI mają niezwykle silny wpływ na rynek. Jeżeli

jego wartość rośnie, oznacza to inflację, która może przełożyć się na decyzję o podwyżce stóp

procentowych, co z kolei zwiększy stopę wolną od ryzyka, a to zmniejszy atrakcyjność inwestycji w

instrumenty udziałowe. W praktyce jednak występuje dodatnia korelacja pomiędzy wartością CPI a

indeksami giełdowymi, podobnie jak istnieje dodatnia korelacja pomiędzy wskaźnikiem PPI i

indeksami giełdowymi.

Wpływ indeksu instytutu IFO na wskaźniki europejskie:

Zmienna zależna

DAX

Zmienna niezależna

Indeks instytutu IFO

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

0,68

Zmienna zależna

FTSE100

Zmienna niezależna

Indeks instytutu IFO

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

0,73

Zmienna zależna

CAC40

Zmienna niezależna

Indeks instytutu IFO

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

0,71

W ramach ciekawostki pokażemy, że można zaobserwować bardzo silną korelację pomiędzy stopą

bezrobocia w USA, a notowaniami indeksów europejskich. Jest to spowodowane bardzo silną

korelacja zachowania giełd europejskich z koniunkturą na rynku amerykańskim. Na wykresie poniżej

widać korelację indeksu DAX z S&P500, średnia wartość korelacji z ostatnich 8 lat wynosi 0,91:

Natomiast średnia wartość korelacji indeksu FTSE100 i S&P500 w ciągu ostatnich 20 lat wynosi 0,96:

Zależności pomiędzy stopą bezrobocia w USA widać dla wszystkich najważniejszych indeksów

europejskich:

Zmienna zależna

DAX

Zmienna niezależna

Stopa bezrobocia w USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 10 lat

-0,81

Zmienna zależna

FTSE100

Zmienna niezależna

Stopa bezrobocia w USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 10 lat

-0,89

Zmienna zależna

CAC40

Zmienna niezależna

Stopa bezrobocia w USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 10 lat

-0,82

Zmienna zależna

WIG20

Zmienna niezależna

Stopa bezrobocia w USA

Opóźnienie

4 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

-0,72

Rynek walutowy

Analiza rynku walutowego będzie obejmowała głównie indeks dolara oraz euro, a także

najważniejsze pary walutowe. W tabeli przedstawiono jak teoretycznie powinny kształtować się

zależności pomiędzy najważniejszymi wskaźnikami makroekonomicznymi USA a wartością dolara,

analogicznie będą wyglądać zależności pomiędzy danymi makro ze Strefy Euro oraz wartością euro.

Wskaźnik makroekonomiczny

Kierunek ruchu wskaźnika

Wartość dolara

Indeks wskaźników

wyprzedzających koniunkturę

Wzrost

Aprecjacja

Consumer Confidence Index

Wzrost

Aprecjacja

Chicago PMI

Wzrost

Aprecjacja

Indeks FED z Filadelfii

Wzrost

Aprecjacja

ISM

Wzrost

Aprecjacja

NYES Index

wzrost

Aprecjacja

Raport Challengera

wzrost

Aprecjacja

Zamówienia fabryczne

Wzrost

Aprecjacja

Zamówienia na dobra trwałego

użytku

Wzrost

Aprecjacja

University of Michigan

Consumer Sentiment Index

Wzrost

Aprecjacja

PKB

Wzrost

Aprecjacja

Sprzedaż detaliczna

Wzrost

Aprecjacja

CPI

Wzrost

Deprecjacja

PPI

Wzrost

Deprecjacja

Bilans Handlu Zagranicznego

Wzrost

Deprecjacja

Podstawowa stopa procentowa

Wzrost

Deprecjacja

Nowe wnioski o zasiłek dla

bezrobotnych

Wzrost

Deprecjacja

Stopa bezrobocia

Wzrost

Deprecjacja

Produkcja przemysłowa

Wzrost

Aprecjacja

Poniżej przedstawiono najważniejsze, zaobserwowane, istotne zależności występujące na

rynkach. Za istotne przyjęto korelacje powyżej 0,60 lub poniżej -0,60 występujące w dłuższym okresie

czasu. W analizie zmiennymi niezależnymi są dane makroekonomiczne natomiast zmiennymi

zależnymi są indeksy walut (pary walutowe). Opóźnienie dotyczy zmiennej zależnej – dane makro

muszą wyprzedzać indeksy przynajmniej o miesiąc, żeby ich wartości mogły antycypować zachowania

na rynkach.

Rynek amerykański

Zmienna zależna

U.S. Dollar Index

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

-0,72

Silną zależność ujemną pomiędzy realną stopą procentową w Stanach a indeksem dolara można

wyjaśnić poprzez zasadę działania prawa jednej ceny, która mówi, że te same lub ekwiwalentne

rzeczy powinny mieć tą samą cenę na różnych rynkach. Tłumaczy ono relację między kursami

walutowymi a stopami procentowymi i cenami na światowych rynkach. Relacje parytetowe między

walutami określają warunki równowagi popytu i podaży na rynku walutowym, w których występuje

brak możliwości uzyskiwania zysków arbitrażowych (zysk bez ponoszenia ryzyka). W warunkach

swobody przepływu kapitałów i towarów zmiany kursów walut powodowane są wyrównywaniem się:

relacji między stopami inflacji a stopami procentowymi oraz relacji między kasowymi a terminowymi

kursami walutowymi. Zasada ta dotyczy także ceny pieniądza w różnych krajach, co ilustruje poniższy

przykład (realna stopa procentowa to nominalna stopa procentowa pomniejszona o inflację) :

i

h

= 5% (realna roczna stopa % w Polsce)

i

f

= 2% (realna roczna stopa % w strefie Euro)

s

0

= 4,65 (kurs walutowy EUR/PLN)

s

t

= ? (oczekiwany kurs walutowy EUR/PLN za rok)

f

h

t

i

i

s

s

+

+

=

1

1

0

0

1

1

s

i

i

s

f

h

t

∗

+

+

=

7868

,

4

65

,

4

02

,

0

1

05

,

0

1

=

∗

+

+

=

t

s

Z powyższych wyliczeń oraz wykresu korelacji pomiędzy realnymi stopami procentowymi USA a

indeksem dolara (indeks ten mierzy wartość dolara w stosunku do koszyka walut, w skład którego

wchodzą: EUR, GBP, JPY, CAD, CHF i SEK) wynika, że wraz ze wzrostem realnej stopy procentowej

następuje deprecjacja waluty, a wraz z jej spadkiem aprecjacja.

Stąd też właśnie dodatnia korelacja pomiędzy wzrostem realnej stopy procentowej w USA, a

osłabieniem dolara wobec Euro:

Zmienna zależna

EUR/USD

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

0,75

A także umocnienie dolara w stosunku do następujących walut wraz ze spadkiem realnej stopy

procentowej w USA :

Zmienna zależna

USD/GBP

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

-0,68

Zmienna zależna

USD/SEK

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 7 lat

-0,79

Zmienna zależna

USD/AUD

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

-0,7

Zmienna zależna

USD/CHF

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa USA

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

-0,68

Zmienna zależna

U.S. Dollar Index

Zmienna niezależna

Bilans handlu zagranicznego USA

Opóźnienie

3 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

36 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 6 lat

-0,78

Zmiany kursu walutowego mają duże znaczenie nie tylko dla przedsiębiorców, ale i zwykłych

konsumentów. Wzrost wartości krajowej waluty oznacza, że eksporterzy zarobią mniej na sprzedaży

swoich produktów za granicę. Przedsiębiorcy działający na rynku krajowym mogą oczekiwać

natomiast zaostrzenia konkurencji ze strony zagranicznych rywali, którzy mogą obniżyć ceny swoich

towarów i usług. Z drugiej strony sami mniej zapłacą za maszyny, surowce i podzespoły sprowadzane

z zagranicy. Na niższe ceny importowanych dóbr mogą liczyć także konsumenci. Z kolei spadek kursu

krajowej waluty stanowi powód do radości dla eksporterów, których zyski rosną. Gorzej wychodzą na

tym importerzy, którzy muszą zrezygnować z części zarobku, albo podnieść ceny. W rezultacie słabnie

konkurencja na krajowym rynku i ograniczona zostaje możliwość wyboru konsumentów. Sytuacja

taka sprzyja wzrostowi cen, czyli przyspieszeniu inflacji. Widać więc, że bilans handlu zagranicznego

jest ujemnie skorelowany z wartością waluty. Zależność ta występuje także dla niektórych par

dolarowych:

Zmienna zależna

USD/SEK

Zmienna niezależna

Bilans handlu zagranicznego USA

Opóźnienie

3 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

36 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 6 lat

-0,8

Zmienna zależna

USD/GBP

Zmienna niezależna

Bilans handlu zagranicznego USA

Opóźnienie

3 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

36 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 6 lat

-0,82

Rynek europejski

Zmienna zależna

EUR/PLN

Zmienna niezależna

Realna stopa procentowa w Strefie Euro

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

-0,69

Rynek towarowy

Rynek towarowy jest najbardziej urozmaiconym oraz najmniej przewidywalnym rynkiem ze

wszystkich omawianych. Ceny towarów z branży spożywczej takie jak np. kawa, kakao, cukier czy

zboża są bardzo wrażliwe na warunki pogodowe, wszelkiego rodzaju klęski żywiołowe – powodzie,

susze, huragany. Wskaźniki makroekonomiczne nie odgrywają w tym momencie praktycznie żadnej

roli. W przypadku surowców energetycznych oraz metali można wyłapać pewne zależności pomiędzy

wskaźnikami makro, lecz są one obserwowane w znacznie krótszym okresie czasu niż na rynkach

kapitałowych.

Zmienna zależna

Gold Future (kurs terminowy złota)

Zmienna niezależna

Indeks FED z Filadelfii (procentowa zmiana)

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

0,86

Zmienna zależna

Crude Oil Future (kurs terminowy ropy)

Zmienna niezależna

Indeks FED z Filadelfii (procentowa zmiana)

Opóźnienie

1 miesiąc

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 5 lat

0,80

Indeks FED z Filadelfii opracowywany jest na podstawie ankiety przeprowadzanej wśród menedżerów

odpowiedzialnych za zaopatrzenie przedsiębiorstw. Główną zaletą indeksu jest struktura branżowa

przedsiębiorstw biorących udział w badaniu, zbliżona do ogólnokrajowej, przy uwzględnieniu błędu

statystycznego. W raporcie ujmuje się m.in. zatrudnienie, zamówienia czy aktywność gospodarczą.

Dlatego właśnie można zaobserwować silną korelację dodatnią pomiędzy procentową zmianą

indeksu FED z Filadelfii a kursem terminowym ropy oraz kursem terminowym złota.

Zmienna zależna

Crude Oil Future (kurs terminowy ropy)

Zmienna niezależna

Inflacja PPI w USA

Opóźnienie

2 miesiące

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

30 miesięcy

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 18 miesięcy

0,71

Wzrost cen płaconych przez producentów USA jest powiązany ze wzrostem cen ropy w Stanach.

Zmienna zależna

Crude Oil Future (kurs terminowy ropy)

Zmienna niezależna

Procentowa zmiana zapasów ropy

Opóźnienie

2 tygodnie

Współczynnik korelacji liczony dla okresu

60 tygodni

Średnia wartość współczynnika korelacji z
ostatnich 18 miesięcy

-0,61

W miarę wzrostu ilości zapasów ropy w USA maleją jej ceny, a więc spada kurs terminowy. Jest to

spowodowane wzajemną grą popytu i podaży: gdy rosną zapasy podaż przewyższa popyt, więc ceny

spadają – stąd właśnie ujemna korelacja.

Karolina Bojko

[e-mail]

EFIX Polska