Nr 4/2014 (85)
Maj 2014
Serwis
Płatnika
ZUS
O D P O W I E D Z I, K T Ó R Y C H N I E Z N A J D Z I E S Z U I N N Y C H
Aktualności
Inspektor ZUS
może kontrolować
firmy w zakresie
zwolnienia
ze składek świadczeń
z ZFŚS
3
Do 31 maja pierwsza
rata na zakładowy
fundusz świadczeń
socjalnych
6
Z umowy o dZieło nie trZeba opłacać składek, gdy jest
wykonywana prZeZ Zleceniobiorcę
Umowa o dzieło zawarta z osobą, która jednocześnie wykonuje w tej
samej firmie umowę zlecenia, nie stanowi tytułu do obowiązkowych
ubezpieczeń.
str. 9
wyżsZe odprawy ZwiąZane Z prZejściem na emeryturę są
Zwolnione Ze składek
Wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne podlegają wszystkie odprawy emerytalno-rentowe, bez względu
na podstawę ich przyznania oraz wysokość. Ważne jest, aby przysługiwały
one w związku z przejściem pracownika na emeryturę albo rentę.
str. 14
prZy uZupełnianiu wynagrodZenia nie uwZględnia się dni
nieusprawiedliwionych
W razie nieuzyskania wynagrodzenia za część miesiąca z przyczyn
nieusprawiedliwionych do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się
wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu, bez uzupełniania jego wysokości za
dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
str. 20
r a p o r t s p e c j a l n y
Zakład ubeZpiecZeń społecZnych może udZielić płatnikom składek ulgi w spłacie należności
Firma, która ma kłopoty z uregulowaniem zobowiązań z tytułu składek, ma prawo skorzystać z pomocy
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Może wystąpić o przyznanie ulgi albo w formie rozłożenia na raty, albo
odroczenia terminu płatności. Trzeba pamiętać, że samo złożenie wniosku wraz z kompletną dokumentacją
nie przesądza o wyrażeniu przez ZUS zgody na udzielenie ulgi. Aby skorzystać z takiej formy pomocy, musi
zostać spełnionych kilka warunków i okoliczności. Po otrzymaniu wniosku o ulgę pracownik ZUS dokona analizy
złożonej dokumentacji. Jeżeli stwierdzi, że jest niekompletna, poprosi o dostarczenie dokumentów, które
pozwolą podjąć decyzję o wyrażeniu lub niewyrażeniu zgody na udzielenie ulgi.
Z a d a j p y t a n i e e k s p e r t o m
p r Z e ś l i j j e n a a d r e s : s e r w i s _ Z u s @ w i p. p l
odpowiedzi
na pytania czytelników
23
AZU 85
3 6
Redaktor prowadzący:
Marta Strupińska
Wydawca:
Marlena Prószyńska
Koordynator produkcji:
Katarzyna Kopeć
Korekta:
Zespół
Łamanie:
„Triograf”
Druk:
MDruk w Warszawie
ISSN: 1897-6700
Nakład: 5000 egz.
Wydawnictwo
Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa
tel.: 22 518 29 29,
faks: 22 617 60 10
e-mail: serwis_zus@wip.pl
Numer KRS: 0000098264 – Sąd
Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd
Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy
Rejestrowy. Wysokość kapitału zakła-
dowego: 200.000 zł
„Serwis Płatnika ZUS” chroniony jest pra-
wem autorskim. Przedruk i sprzedaż ma-
teriałów bez zgody wydawcy są zabronio-
ne. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji
z powołaniem się na źródło. W związku
z powyższym redakcja nie może ponosić
odpowiedzialności prawnej za zastosowa-
nie zawartych w „Serwisie Płatnika ZUS”
wskazówek, przykładów, informacji itp. do
konkretnych przypadków.
Informujemy, że Państwa dane osobowe
będą przetwarzane przez Wydawnictwo
Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu
realizacji niniejszego zamówienia oraz
do celów marketingowych – przesyłania
materiałów promocyjnych dotyczących
innych produktów lub usług. Mają Pań-
stwo prawo do wglądu oraz poprawiania
swoich danych, a także do wyrażania
sprzeciwu wobec ich przetwarzania do
celów promocyjnych. Podanie danych jest
dobrowolne.
Zapewniamy, że Państwa dane nie będą
przekazywane bez Państwa wiedzy i zgo-
dy innym podmiotom.
Informacje o prenumeracie:
tel.: 22 518 29 29,
e-mail: cok@wip.pl
Drodzy Czytelnicy!
Wielu pracodawców nie włącza do podstawy wymiaru składek
świadczeń finansowanych z ZFŚS, kierując się wyłącznie tym, że źródłem
finansowania jest fundusz. Tymczasem, każde wyłączenie z podstawy
wymiaru wymaga analizy, czy dane świadczenie zostało udzielone
zgodnie z postanowieniami regulaminu wykorzystania ZFŚS wydanego
na podstawie przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń
socjalnych. Zachęcam do przeczytania majowych Aktualności, które
tym razem poświęciliśmy zakładowemu funduszowi socjalnemu. Warto
pamiętać o tym, że jeżeli ZUS podważy prawidłowość wyłączenia
danego przychodu z podstawy wymiaru składek, mimo że źródłem
jego finansowania jest ZFŚS, pracodawca będzie musiał zweryfikować
podstawę wymiaru.
W Raporcie specjalnym ekspert wyjaśni, z jakich ulg w spłacie zaległości
składkowych wobec ZUS mogą skorzystać płatnicy składek znajdujący
się w trudnej sytuacji finansowej. Zachęcam do sprawdzenia, kiedy
ZUS może zerwać zawartą z dłużnikiem umowę. Szczególnie trzeba
podkreślić, że w sytuacji gdy pojawią się nieprzewidziane okoliczności
uniemożliwiające pełną realizację zapisów umowy, nie warto czekać,
aż ZUS zerwie umowę. Należy jak najszybciej udać się do siedziby
właściwego miejscowo oddziału czy inspektoratu, w którym ją zawarto
i złożyć tam wniosek o zmianę warunków udzielonej ulgi. Co ważne,
składa się go wtedy, gdy płatnik składek nie zaprzestał opłacania
składek i umowa nie została przez ZUS zerwana.
Zachęcam do lektury majowego numeru.
Aktualności
Drodzy Czytelnicy!
Marta Strupińska
redaktor prowadzący
Spis treści
OR
Serwis Płatnika ZUS
Serwis Płatnika ZUS
maj 2014
A k t u A l n O ś c i
Inspektor ZUS może kontrolować firmy w zakresie zwolnienia
ze składek świadczeń z ZFŚS
3
Do 31 maja pierwsza rata na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
6
S k ł A d k i
Z umowy o dzieło nie trzeba opłacać składek, gdy jest wykonywana
przez zleceniobiorcę
9
Składek po przekroczeniu trzydziestokrotności nie nalicza się
bez względu na tytuł do ubezpieczeń
10
Ograniczenie podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie
chorobowe stosuje się do każdego miesiąca
11
Wyższe odprawy związane z przejściem na emeryturę są zwolnione
ze składek
14
Nie zawsze zleceniobiorcę trzeba wyrejestrowywać z ubezpieczeń
15
Nagrodę jubileuszową trzeba oskładkować, jeśli nie jest przewidziana
w regulaminie
16
Pracownik na urlopie bezpłatnym może zawrzeć nieoskładkowaną
umowę zlecenia
17
Wartość zegarka sfinansowanego przez pracodawcę podlega oskładkowaniu
18
Z A S i ł k i
Zaprzestanie wypłaty składnika wynagrodzenia wpływa na wysokość
zasiłku macierzyńskiego
19
W razie wypadku w drodze do pracy przysługuje zasiłek chorobowy
w wysokości 100%
19
Przy uzupełnianiu wynagrodzenia nie uwzględnia się
dni nieusprawiedliwionych
20
E m E R y t u R y i R E n t y
Pracodawca informuje rodzinę zmarłego pracownika o warunkach
uzyskania renty
21
Spis treści
OR
Serwis Płatnika ZUS
maj 2014
Serwis Płatnika ZUS
Dodatkowo dla Czytelników:
• Serwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace – z nowościami w ubezpieczeniach
społecznych
• Dostęp do serwisu www.wskazniki.pl z aktualnymi wskaźnikami i stawkami
• Możliwość zadania pytania ekspertowi – odpowiedzi na łamach publikacji
ZUS może przyznać emeryturę poniżej minimalnej gwarantowanej kwoty
22
Przed przyznaniem wcześniejszej emerytury nie zawsze
trzeba rozwiązać stosunek pracy
23
Rencista może wystąpić z wnioskiem do ZUS o ponowne ustalenie
podstawy świadczenia
24
Emeryturę częściową można uzyskać przed osiągnięciem powszechnego
wieku emerytalnego
25
Okres przerwy w pobieraniu renty pozbawia świadczenia przedemerytalnego
27
ZUS może zażądać od pracodawcy zwrotu nienależnie wypłaconej emerytury
28
d O k u m E n t A c j A
Ustalenie prawa do emerytury oznacza konieczność wyrejestrowania
i ponownego zgłoszenia do ZUS
29
Korekta dokumentów może nie dotyczyć nowego pracodawcy
31
Okres usprawiedliwionej nieobecności bez prawa do wynagrodzenia
wykazuje się z kodem 151
32
Płatnik nie zapłaci grzywny za brak dokumentów, których okres
przechowywania już upłynął
33
Korekta kodu polega na wyrejestrowaniu z błędnym kodem i zgłoszeniu
z poprawnym
34
R A p O R t S p E c j A l n y
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może udzielić płatnikom składek ulgi
w spłacie należności
Aby uzyskać ulgę, trzeba spełnić warunki
36
ZUS nie zawsze wyrazi zgodę na udzielenie ulgi
37
Udzielenie ulgi to konkretne korzyści dla firmy
38
ZUS może rozwiązać umowę z płatnikiem
39
Można uniknąć zerwania umowy z ZUS
40
Aktualności
OR
Serwis Płatnika ZUS
Serwis Płatnika ZUS
maj 2014
inspektor ZuS może kontrolować firmy w zakresie
zwolnienia ze składek świadczeń z ZFśS
W przypadku gdy ZUS podważy prawidłowość wyłączenia danego przychodu z podsta-
wy wymiaru składek, mimo że źródłem jego finansowania jest ZFŚS, pracodawca będzie
musiał zweryfikować podstawę wymiaru składek. Chodzi tu o włączenie do tej podstawy
nieuwzględnionych wcześniej kwot pochodzących z funduszu.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia
społeczne pracowników stanowi przychód
w rozumieniu przepisów o podatku docho-
dowym od osób fizycznych, osiągany przez
pracowników u pracodawcy z tytułu zatrud-
nienia w ramach stosunku pracy. W podstawie
wymiaru składek nie uwzględnia się wynagro-
dzenia za czas niezdolności do pracy wskutek
choroby lub odosobnienia w związku z choro-
bą zakaźną oraz zasiłków. Ponadto, podstawy
wymiaru składek nie stanowią kwoty przycho-
du wymienione w przepisach rozporządzenia
ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia
1998 r. w sprawie szczegółowych zasad usta-
lania podstawy wymiaru składek na ubezpie-
czenia emerytalne i rentowe. Nie stanowią jej
m.in. świadczenia finansowane ze środków
przeznaczonych na cele socjalne z zakładowe-
go funduszu świadczeń socjalnych.
Błędy pracodawców
Wielu pracodawców, stosując § 2 ust. 1 pkt 19
rozporządzenia składkowego, nie włącza do
podstawy wymiaru składek świadczeń finan-
sowanych z ZFŚS, kierując się wyłącznie tym,
że źródłem finansowania jest fundusz. Tym-
czasem, każde wyłączenie z podstawy wy-
miaru wymaga analizy, czy dane świadczenie
zostało udzielone zgodnie z postanowieniami
regulaminu wykorzystania ZFŚS wydanego
na podstawie przepisów ustawy o zakłado-
wym funduszu świadczeń socjalnych.
kryteria przyznawania świadczeń
Podkreślenia wymaga, że przyznawanie
ulgowych usług i świadczeń oraz wyso-
kość dopłat z funduszu uzależnia się od
sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej
osoby uprawnionej do korzystania z fun-
duszu. Ponadto, środki funduszu muszą być
wydatkowane na usługi świadczone przez
pracodawcę na rzecz różnych form wypo-
czynku, działalności kulturalno-oświatowej,
sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi
w żłobkach, klubach dziecięcych, przed-
szkolach oraz innych formach wychowania
przedszkolnego, udzielanie pomocy mate-
rialno-rzeczowej lub finansowej, a także
zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele
mieszkaniowe.
W celu prawidłowego dokonania odlicze-
nia z podstawy wymiaru składek świadczeń
sfinansowanych z ZFŚS trzeba spełnić łącz-
nie dwa warunki. Świadczenia muszą być
sfinansowane ze środków wyodrębnionych
w ramach funduszu. Wydatkowane środki
należy przeznaczyć na cele socjalne. Zigno-
rowanie tych warunków może doprowadzić
do sytuacji, że przyznane świadczenia nie
zostaną uznane za finansowane ze środków
przeznaczonych na cele socjalne w ramach
ZEŚS w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 19 rozpo-
rządzenia składkowego. W konsekwencji nie
będą wyłączone z podstawy wymiaru skła-
dek na ubezpieczenia społeczne.
Organem właściwym i ustawowo upoważ-
nionym do dokonania kontroli w tym za-
kresie jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Inspektorzy kontroli ZUS przeprowadzają
kontrolę wykonywania przez płatników
składek zadań i obowiązków w zakresie
ubezpieczeń społecznych, w tym m.in. w za-
Aktualności
5
Serwis Płatnika ZUS
maj 2014
Serwis Płatnika ZUS
kresie prawidłowości i rzetelności obliczania,
potrącania i opłacania składek. Kontrolując
prawidłowość ustalenia podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne w za-
kresie poprawności odliczenia z tej podsta-
wy wymiaru świadczeń sfinansowanych ze
środków ZFŚS, inspektor kontroli nie ogra-
nicza się do sprawdzenia, czy źródłem finan-
sowania jest fundusz socjalny, lecz analizuje,
czy w danym przypadku została sfinansowa-
na działalność socjalna w rozumieniu art. 2
pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świad-
czeń socjalnych.
Pracodawcy powinni pamiętać o tym, że
jeżeli inspektor kontroli ZUS podważy pra-
widłowość wyłączenia danego przychodu
z podstawy wymiaru składek, mimo że źró-
dłem jego finansowania jest ZFŚS, koniecz-
na będzie weryfikacja podstawy wymiaru
składek. Pracodawca będzie musiał włączyć
do tej podstawy nieuwzględnione wcześniej
kwoty pochodzące z funduszu. Do kompe-
tencji inspektora ZUS nie należy natomiast
ocena kryteriów przyznawania świadczeń
przyjętych w regulaminie przez pracodawcę
i przedstawicieli pracowników.
Spór między ZuS a pracodawcą
W przypadku sporu dotyczącego ustaleń
inspektora kontroli czy też jego uprawnień
w zakresie weryfikowania świadczeń z ZFŚS
pracodawca może wnieść odwołanie do sądu
od decyzji ZUS nakładającej obowiązek we-
ryfikacji podstawy wymiaru składek. Sprawy
takie były niejednokrotnie przedmiotem po-
stępowań sądowych.
Tabela. Wybrane wyroki sądów w zakresie świadczeń z ZFŚS
Wyrok
Sprawa
Wyrok SN z 20
czerwca 2012 r.
(sygn. akt I UK
140/12)
Sąd Najwyższy orzekł, że postanowienia regulaminu wykorzystania zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych wydanego na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych są wiążące w zakresie określającym tryb przyznawa-
nia pracownikom świadczeń, w sposób uwzględniający indywidualną ocenę każdego
przypadku w odniesieniu do ustanowionych kryteriów. Pominięcie tego trybu powoduje,
że przyznane świadczenia nie mogą zostać uznane za finansowane ze środków przezna-
czonych na cele socjalne w ramach ZFŚS w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia
składkowego.
SN przychylił się do stwierdzenia, że o ile zbliżona sytuacja materialna i rodzinna pracow-
ników prowadzi do wniosku, że przyznanie im świadczeń (bony świąteczne) w tej samej
wysokości nie narusza art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, o tyle powinna być ona rozpatry-
wana indywidualnie w sposób określony w regulaminie. Przyznanie zaś świadczenia poza
wymaganym trybem – nawet za zgodą organizacji związkowej – oznacza naruszenie
przez pracodawcę regulaminu wykorzystania ZFŚS, a tym samym naruszenie przepisów
ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Wyrok Sądu
Apelacyjnego
w Szczecinie z 31
stycznia 2013 r.
(sygn. akt III Aua
677/12)
Sąd podkreślił, że regulacja § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego jednoznacznie
definiuje, że kwalifikacja prawna przychodu podlegającego wyłączeniu jest determino-
wana celem jego przeznaczenia oraz źródłem pochodzenia i nie definiuje żadnych innych
przesłanek. Jeżeli więc bony towarowe finansowane są ze środków przeznaczonych na
cele socjalne w ramach ZFŚS, to nie są one wliczane do podstawy wymiaru składek.
Do organu rentowego należy przede wszystkim analiza celów socjalnych i źródeł ich
finansowania. Założenie, aby wskazany cel socjalny utożsamiać wyłącznie z określonymi
kryteriami przyznawania świadczeń socjalnych, a przez to, aby przyznać organowi ren-
towemu uprawnienie do weryfikacji kryteriów socjalnych przyjętych przez płatnika, jest
wadliwe. Uprawnienie takie w żadnym razie nie wynika z przepisów. Obowiązujące w tej
Aktualności
4
Serwis Płatnika ZUS
Serwis Płatnika ZUS
maj 2014
Wyrok
Sprawa
sprawie regulacje (przede wszystkim § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego)
wyraźnie sprowadzają uprawnienia kontrolne organu rentowego jedynie do ustalenia, czy
istnieje w regulaminie ZFŚS podstawa sfinansowania bonusów, czy świadczenia te mają
charakter socjalny oraz sprawdzenia, czy środki pochodzą z funduszu świadczeń socjalnych.
Sąd zauważył, że organ rentowy nie jest uprawniony do weryfikowania udzielonych
pracownikom świadczeń pod kątem spełnienia określonych w regulaminie kryteriów.
Może natomiast kwestionować cele, jakie określił pracodawca, przeznaczając wypłacone
pracownikom bony.
Wyrok Sądu
Apelacyjnego
w Białymstoku
z 2 lipca 2013 r.
(sygn. akt III Aua
44/13)
Sąd orzekł, że § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustala-
nia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe zwalnia z obo-
wiązku składkowego wszystkie świadczenia przeznaczone na jedną z form działalności
socjalnej, pod warunkiem wydatkowania ich ze środków zgromadzonych przez ZFŚS.
Oznacza to, że ZUS ma prawo kontrolować:
■
po pierwsze, czy świadczenia wydatkowano na usługi świadczone przez pracodawców
na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-
-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz
innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialno-rzeczowej
lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na
warunkach określonych umową,
■
po drugie, czy świadczenia sfinansowano ze środków wyodrębnionych w ramach
ZFŚS.
Wyrok Sądu
Apelacyjnego
w Lublinie z 3
lipca 2013 r.
(sygn. akt III Aua
451/13)
Sąd orzekł, że świadczenia, które wypłacono wprawdzie z funduszu socjalnego, lecz nie
na warunkach wynikających z regulaminu ZFŚS, nie mogą zostać uznane za świadczenia
finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS w rozumie-
niu § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego. Podkreślił, że zgodnie z przepisami
ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych przyznawanie ulgowych usług
i świadczeń oraz wysokości dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej
i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.
W przedstawionej sprawie wszyscy pracownicy otrzymali świadczenie (bon towarowy)
w jednakowej wysokości, a prezes otrzymał je w kwocie wyższej. To – zdaniem sądu –
wskazuje, że przy przyznaniu bonu towarowego nie brano pod uwagę sytuacji rodzinnej,
materialnej i życiowej pracowników. Podważa to realizację kryterium socjalnego. O speł-
nieniu kryterium socjalnego nie może być mowy bez indywidualnej analizy sytuacji każdej
uprawnionej do skorzystania z funduszu osoby. Założenie, aby nie różnicować pracowni-
ków, jest sprzeczne z celem, jakiemu ma służyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Tezy orzeczeń pochodzą z bazy Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych (http://orzeczenia.ms.gov.pl)
Magdalena Jędrzejewska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
PodStaWa PraWna:
Art. 18, art. 86 ust. 1 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.:
Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 363).
§ 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr
161, poz. 1106 ze zm.).