Z inwestycjami indukowanymi związana jest zasada akceleratora – pokazuje związek między
inwestycjami indukowanymi a dochodem narodowym.

Faza ożywienia

Połączenie zasady mnożnika i akceleratora stwarza możliwość wyjaśnienia kumulatywnych
procesów powodujących wejście gospodarki w fazę ożywienia. Rośnie popyt inwestycyjny, rośnie
dochód narodowy, rośnie popyt konsumpcyjny powodujący zwielokrotnienie popytu
inwestycyjnego. Ten rosnący i wzajemnie pobudzający się popyt musi zostać zaspokojony przez
wzrost stopnia wykorzystania istniejącego potencjału produkcyjnego. Jest to proces, który implikuje
wzrost kosztów wytwarzania i zahamowania tempa wzrostu stopy zysku. Odwrócenie dynamiki
stopy zysku wpływa na decyzje akumulacyjne przedsiębiorców. Zaczynają oni ograniczać popyt
inwestycyjny. To osłabienie inwestycji wywołuje ujemne efekt mnożnikowe i powoduje dalszy
spadek popytu inwestycyjnego oraz konsumpcyjnego. Osłabienie popytu zbiega się w czasie z
efektem podażowym wcześniej poczynionych inwestycji. Inwestycje odgrywają szczególną rolę w
procesach wzrostu gospodarczego. Oprócz efektu popytowego (mnożnikowego), inwestycje
powiększają moce produkcyjne w gospodarce, czyli powodują efekt podażowy.
Mówi o dualistycznym (dwojakim) oddziaływaniu inwestycji, warto podkreślić że:

1. Między tymi efektami występuje luka czasowa – efekt popytowy występuje już w trakcie

realizacji danej inwestycji, efekt podażowy zaś dopiero po jej zakończeniu.

2. Efekt podażowy uzyskuje się tak długo, jak długo inwestycje są dodatnie (z okresu na

okresu mogą być takie same, spadać lub rosnąć), natomiast do uzyskania efektu popytowego
konieczny jest absolutny przyrost inwestycji – stabilizacja inwestycji zapewnia wzrost mocy
produkcyjnych (efekt podażowy), ale jest niewystarczająca, by uruchomić mechanizm
mnożnika.

Okresy, w których następują zmiany (wzrost lub spadek) inwestycji, to zarazem okresy zmian
(wzrostu lub spadku) dochodu narodowego i konsumpcji. Kluczową sprawą dla wyjaśnienie
górnego i dolnego punktu zwrotnego jest zróżnicowanie stóp wzrostu poszczególnych
agregatowych wielkości. Ekspansja kończy się, ponieważ konsumpcji nie rośnie równie szybko
jak dochód narodowy. Faza spadkowa osiąga kres, gdyż konsumpcja nie spada równie szybko
jak dochód narodowy.

Metody oddziaływania państwa na przebieg cyklu koniunkturalnego

- określane są przez cele

tego oddziaływania.
Początkowo występuje

interwencjonizm antykryzysowy

, oznaczający podejmowanie działań w

celu łagodzenia skutków zaistniałego kryzysu.

Interwencjonizm antycykliczny

przynosi

rozszerzenie interwencji na wszystkie fazy cyklu. Oznacza to przeciwdziałanie bieżącym wahaniom
koniunktury, zwłaszcza poziomu zatrudnienia. Polityka gospodarcza ma na celu łagodzenie
fluktuacji i zmniejszenie amplitudy wahań koniunkturalnych. Ma ona działać kompensująco w
stosunku do wahań cyklicznych.
Państwo (w praktyce głownie rząd) może oddziaływać stabilizująco na gospodarkę, przede
wszystkim za pomocą polityki fiskalnej i pieniężnej.

~ NA PEWNO BĘDZIE NA KOLOKWIUM ~

Ekspansywna polityka fiskalna (w celu pobudzenia koniunktury)

Polega na wzrośnie wydatków rządowych i/lub spadku podatków.

Spadek podatków powoduje spadek przychodów do budżetu państwa, wzrost wydatków rządowych
powoduje wzrost deficytu budżetowego. Skutkiem tego jest wzrost inwestycji, konsumpcji oraz
dochodu narodowego co skutkuje wzrostem produkcji, zatrudnienia oraz wzrostu ogólnego
poziomu cen.

Restrykcyjna polityka fiskalna (w celu hamowania koniunktury)

Rząd dąży do zwiększenia przychodów budżetu oraz ograniczenia wydatków, co przyczynia się do
zmniejszenia konsumpcji i inwestycji. W rezultacie obniża się poziom zatrudnienie i produkcji oraz
zmniejsza się tempo wzrostu cen. W praktyce znacznie łatwiej jest za pomocą narzędzi fiskalnych
prowadzić politykę pobudzającą niż politykę restrykcyjną.

Ekspansywna polityka monetarna (polityka taniego pieniądza)

Polega na obniżaniu stopy rezerw minimalnych, stopy redyskontowej oraz skupowaniu przez bank
centralny papierów wartościowych, rosną możliwości udzielania kredytów przez banki, rośnie
podaż pieniądza i obniża się stopa procentowa, co prowadzi do wzrostu inwestycji i popytu
globalnego, a następnie do zwiększenia zatrudnienia i produkcji oraz zwiększania tempa wzrostu
cen.

Restrykcyjna polityka monetarna (polityka drogiego pieniądza)

Polega na wzroście stopy rezerw minimalnych, stopy redyskontowej oraz sprzedaży państwowych
papierów wartościowych. Działania te zmniejszają podaż pieniądza i powodują podwyższenia stopy
procentowej. Efektem działania tych czynników jest zmniejszenie rozmiarów kredytów, a następnie
także inwestycji, popytu globalnego, poziomu zatrudnienia i produkcji oraz tempa wzrostu cen.


Oddziaływania państwa we wszystkich fazach cyklu, tzn. pobudzanie wzrostu w fazach
spadkowych i hamowanie w sytuacji „przegrzania” koniunktury, doprowadza niejako w naturalny
sposób

do interwencjonizmy rozwojowego

(ex ante), czyli podejmowania działań zmierzających

do zapewnienia odpowiednich warunków rozwoju gospodarczego w długim okresie.

~ BUDŻET PAŃSTWA ~

Budżet państwa –

plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją

celów polityki społeczno-gospodarczej państwa, obejmujący jeden rok kalendarzowy.

Funkcje budżetu państwa

a. Fiskalna

– polega na gromadzeniu dochodów budżetowych, które pochodzą głownie z

podatków. Umożliwia utrzymywanie aparatu państwa i realizację przyjętych zadań.

b. Redystrybucyjna

– polega na umożliwianiu dokonywania pożądanych zmian w podziale

dochodu narodowego. Jej głównym celem jest niwelowanie dysproporcji rozwojowych
pomiędzy regionami. Tworzy bezpieczeństwo socjalne.

c. Stymulacyjna

- polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetów na życie

społeczno-gospodarcze, może stymulować tempo gospodarcze. Reguluje i stymuluje
kierunki konsumpcji.

d. Alokacyjna

– polega na zmianie struktury wytworzonego dochodu narodowego.

Skład budżetu państwa

1. Budżet centralny

– dochody i wydatki centralnych władz

2. Budżet lokalny (terenowy)

– dochody i wydatki władz lokalnych. Finansowany jest na

sposoby:



Subwencje rządowe



Własne dochody – związane z zadaniami lokalnymi

3. Ubezpieczenia społeczne

Zasady polityki budżetowej

1. Roczne budżetowanie –

plan obejmuje jeden rok

2. Zupełności –

wszystkie dochody i wydatki muszą być ujęte

3. Jedności –

dochody i wydatki musza tworzyć jedną łączną całość, w jednym zestawieniu

musza być ujęte.

4. Jawności

– plan musi być podany do publicznej wiadomości.

5. Równowagi budżetowej –

wydatki musza się równać dochodom

Deficyt budżetowy

występuje wtedy kiedy wydatki są większe od dochodów. (W > D)

Nadwyżka budżetowa

występuje wtedy gdy dochody są większe niż wydatki. (D > W)

Dochody budżetu państwa

1. Wpływy z podatków

– bezzwrotne, przymusowe, świadczenie pobierane przez państwo w

ramach przepisów prawa, w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwa.

2. Cła
3. Opłaty skarbowe
4. Sprzedaże sprywatyzowanych przedsiębiorstw.

Podatki



Umożliwiają utrzymanie administracji



Umożliwiają funkcję redystrybucyjna dochodów



Zmieniają nawyki konsumpcyjne



Realizują politykę antykryzysową

Podział podatków

1. Ze względu na przedmiot

a. Dochodowe

– PIT, CIT

b. Konsumpcyjne

(od wydatków) – VAT, akcyza

c. Majątkowe

– spadki, darowizny, od nieruchomości

2. Ze względu na pośrednictwo

a. Pośrednie

– konsumpcyjne

b. Bezpośrednie

–dochodowe i majątkowe

Rodzaje obciążeń podatkowych

a. Opodatkowanie proporcjonalne

– stała stopa podatkowa(jedna). Podatnicy płacą tą samą

stopę procentową.

b. Opodatkowanie progresywne

– ze wzrostem dochodów stopa podatkowa rośnie.

c. Opodatkowanie regresywne

– ze wzrostem dochodów stopa podatkowa maleje.