Motoryczne zdolności wg Raczka i Mynarskiego

Kondycyjne/Energetyczne

Koordynacyjne/Informacyjne

– Wytrzymałościowe
– Siłowe

– Łączenia
– Różnicowania
– Równowagi
– Orientacji
– Rytmizacji
– Szybkości reakcji
– Dostosowania

Kompleksowe/
hybrydowe

wtórne

– Zwinnościowe
– Szybkościowe

Do niedawna w języku teorii sportu funkcjonowało pojęcie „cechy motoryczne”. Wiemy

jednak, że cecha jest parametrem, którego wartość jest niezmienna. Dlatego motoryczność

człowieka opisywana jest współcześnie jak zbiór tzw. zdolności motorycznych. Opisana w

tym rozdziale koncepcja podziału zdolności motorycznych Raczka i Mynarskiego wydaje

się najbardziej konsekwentną propozycją. Jednoznaczne są kryteria podziału zdolności

motorycznych na kondycyjne (zależne od możliwości energetycznych sportowca) i

koordynacyjne (związane ze zdolnościami do sterowania ruchami).

WYKŁAD V

T

T

r

r

e

e

n

n

i

i

n

n

g

g

k

k

o

o

n

n

d

d

y

y

c

c

y

y

j

j

n

n

y

y

–

–

z

z

d

d

o

o

l

l

n

n

o

o

ś

ś

c

c

i

i

m

m

o

o

t

t

o

o

r

r

y

y

c

c

z

z

n

n

e

e

i

i

i

i

c

c

h

h

k

k

s

s

z

z

t

t

a

a

ł

ł

t

t

o

o

w

w

a

a

n

n

i

i

e

e

Sprawność fizyczna wg Drabika

Gibkość

Zdolności

kondycyjne:

Siła

Wytrzymałość

Szybkość

Zdolności

koordynacyjne

zdolność

uczenia się

motorycznego

zdolność

sterowania

ruchem

zdolność adaptacji

ruchowej w

nowych sytuacjach

DEFINICJA

DEFINICJA

Wytrzymałość - zdolność do
wykonywania wysiłku bez spadku
jego jakości (intensywności).

Jednostką miary wytrzymałości jest
czas [godz., min., s ].

Wytrzymałość - zdolność do
wykonywania wysiłku bez spadku
jego jakości (intensywności).

Jednostką miary wytrzymałości jest
czas [godz., min., s ].

WYTRZYMAŁOŚĆ

Glikolityczna

Fosfagenowa

Centralny

system nerwowy

Siła woli

zawodnika

Odporność układu

ruchu na

uszkodzenia

mechaniczne

Wydolność
beztlenowa

(moc i pojemność)

Wydolność tlenowa

(moc i pojemność)

WYTRZYMAŁOŚĆ

OGÓLNA

SPECJALNA

DŁUGIEGO,

Ś

REDNIEGO,

KRÓTKIEGO

CZASU

SIŁOWA

SZYBKOŚCIOWA

TLENOWA

BEZTLENOWA GLIKOLITYCZNA
BEZTLENOWA FOSFAGENOWA

Przyczyny obniżania się intensywności wysiłku fizycznego

1. Wyczerpanie substratów

energetycznych zgromadzonych
w mięśniach (ATP, fosfokreatyna,
glikogen, itp.)

2. Nadmierne zakwaszenie komórek
mięśniowych i krwi

4. Niewydolność centralnego systemu
nerwowego

3. Niewydolność układów poboru
i transportu tlenu i substratów
energetycznych do pracujących mięśni

5. Przyczyny natury psychicznej,
np. brak woli kontynuowania pracy
o zadanej intensywności

6. Lokalne zmęczenie, lub
mechaniczne uszkodzenie aparatu
ruchu

Notatki

..........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

DEFINICJA

DEFINICJA

Siła

- zdolność do pokonywania

oporów (sił) zewnętrznych lub do
przeciwstawiania się im.
Jednostką miary siły jest wielkość
pokonanego oporu [kg].

Czynniki

Czynniki

warunkujące siłę

warunkujące siłę

KOORDYNACJA

Ś

RÓDMIĘŚNIOWA

SIŁA REAKCJI

NA BODZIEC

NERWOWY

KOORDYNACJA

MIĘDZYMIĘŚNIOWA

SIŁA

SIŁA

ogólna

SIŁA

specjalna

SIŁA

maksymalna

Wytrzymałość

siłowa

MOC

SIŁA

względna

SIŁA

absolutna

PRZERWY WYP

.

(

czas

)

RYTM

WYKONANIA

LICZBA SERII

LICZBA

POWTÓRZEŃ

WIELKOŚĆ

OPORU

MOC

SIŁA

MAKSYMALNA

WYTRZYMAŁOŚĆ

SIŁOWA

Kształtowana odmiana siły

●●

●●●

●●

●●●●●

●●●

Parametry obciążenia

DEFINICJA

DEFINICJA

Szybkość -

zdolność do wykonywania

ruchu w jak najkrótszym czasie.
Jednostką miary szybkości jest czas
wykonania zadania [s].

Notatki

..........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

Przejawy

Przejawy

szybkości

szybkości

CZAS

REAKCJI

CZAS

POJEDYNCZEGO

RUCHU

CZĘSTOTLI

WOŚĆ

Czynniki warunkujące szybkość

Czynniki warunkujące szybkość

Reaktywność

Reaktywność

Zdolność

pokonywania oporu

zewnętrznego

Zdolność

pokonywania oporu

zewnętrznego

Technika,

koordynacja

Technika,

koordynacja

Koncentracja i siła

woli

Koncentracja i siła

woli

Czynnik dziedziczny

(przewaga włókien

mięśniowych szybkich)

Czynnik dziedziczny

(przewaga włókien

mięśniowych szybkich)

Elastyczność

mięśni

Elastyczność

mięśni

Zdolności koordynacyjne można

Zdolności koordynacyjne można

sprowadzić do:

sprowadzić do:

• Zdolności sterowania ruchami zgodnie

z zamierzeniem

• Zdolności ich regulacji stosownie do

zmieniających się warunków
(przystosowanie ruchowe)

• Zdolności do uczenia się nowych czynności

ruchowych (pojętność ruchowa) (Meinel
i Schnabel 1977)

Notatki

..........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

Predyspozycje koordynacji

(wg Raczka i Mynarskiego 1992):

• Rytmizacja - poczucie rytmu, zdolność odtwarzania rytmu, dobór

właściwego tempa dla realizacji zadania sportowego. Rytmizacja,
to koordynacja ruchów w czasie.

• Orientacja przestrzenna – predyspozycja ujawniająca się w szybkiej

lokalizacji własnego miejsca.

• Zdolność różnicowania – zdolność do odpowiedniego do sytuacji

napinania i rozluźniania mięśni.

• Szybkość reakcji - predyspozycja do błyskawicznej reakcji

na bodziec. Celowość i szybkość reagowania jest jedna
z podstawowych cech pozwalających zachować się poprawnie
w wielu sytuacjach zadaniowych.

• Równowaga – predyspozycja do regulacji wychwiań środka

ciężkości ciała.

zdolność szybkiej

koordynacji

zdolność dokładnej

koordynacji

Zdolności koordynacyjne

Zdolności koordynacyjne

szybkość

wytrzymałość

siła

powtórzeniowa

zmienna

interwałowa

metody

nieprzerywane

Notatki

..........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................