Kolejną omawianą grupą materiałów czytelniczych, będą publikacje przeznaczone
dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Obecnie odchodzi się już od terminu
 upośledzenie umysłowe , podkreślając tym samym potrzebę uświadomienia specyfiki
tego rodzaju niepełnosprawności, obarczonego największym niezrozumieniem i
piętnem przez społeczeństwo.
Pojęcie  upośledzenie umysłowe można określić najogólniej, jako:  stan
niedostatecznej sprawności intelektualnej na wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia
we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej .
Stopień niepełnosprawności intelektualnej określa się według czterostopniowej
klasyfikacji wprowadzonej w 1968 roku przez Światową Organizację Zdrowia.
Wyznacznikiem tejże klasyfikacji jest iloraz inteligencji o przyjętej średniej równej
100 IQ. Pierwszą najliczniejszą grupę stanowią osoby z lekkim niedorozwojem
umysłowym, o ilorazie inteligencji mieszczącym się w przedziale 52-67.1 Iloraz
inteligencji osób z umiarkowanym upośledzeniem umysłowym wynosi od 36- 51, a ze
znacznym 20-35. Najmniejszą grypę stanowią osoby z głębokim niedorozwojem
umysłowym, o ilorazie inteligencji poniżej 19.
Droga do książki osoby niepełnosprawnej intelektualnie jest często o wiele
dłuższa, niż przeciętnego odbiorcy literatury. Osoby dotknięte upośledzeniem
umysłowym, muszą pokonać bariery nie tylko społeczne i fizyczne, nade wszystko
walczą z własnymi słabościami, powoli otwierają się na świat lektury. (Tu chciałabym
przytoczyć słowa Aleksandry Niemczykowej z pani książki na temat odbioru
literatury przez dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.)
 Niesłuszny jest stereotyp dziecka upośledzonego umysłowo, a więc odciętego od
możliwości czytania. Czytanie dziecka upośledzonego jest inne od dziecka w normie
intelektualnej, ale istnieją możliwości aktywizowania czytelniczego tych dzieci i
spełnia to ogromną rolę w przełamywaniu jego izolacji od świata. Dziecko
upośledzone umysłowo chętnie słucha głośnego czytania, umie wybrać książkę, która
go zainteresowała .
Praca z tak specjalnym czytelnikiem wymaga od terapeuty wyboru
najodpowiedniejszej metody biblioterapii, która pozwoli na uzyskanie optymalnie
największych efektów w terapii. Przykładami tych metod mogą być dramy2, głośne
czytanie lektury, pisanie listu do bohatera, czytanie wyselekcjonowanych tekstów
biblioterapeutycznych. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną najchętniej czytają
historie osób, mających podobne doświadczenia do ich własnych. Osób, które spotkały
się z odrzuceniem społeczeństwa, niezrozumieniem, lecz pomimo tego są otwarte na
świat i zdobywanie doświadczeń.
Książka w odniesieniu do osób niepełnosprawnych intelektualnie, ma spełniać
następujące zadania: wyrównywać różnice w starcie kulturowym, wytwarzać i
umacniać więz
społeczną, rozwijać procesy poznawcze, kształtować postawy moralne,
dostarczać przeżyć estetycznych i wypełniać wolny czas wartościowymi formami pod
względem treści.
W przypadku osób niepełnosprawnych intelektualnie czytanie ma wspomagać
wzbogacanie wyobraz
ni, rozszerzać zakres spostrzeżeń i pojęć, dostarczać bodz
ców
1
Odchylenie standardowe 15 lub 16. Lekki  2lub3 odchylenia, umiarkowany- 3lub4, znaczny 
4lub5, głęboki- 5 i więcej.
2
Utożsamianie się z bohaterem i odgrywanie scen, zainspirowanych lekturą.
1
do rozwoju emocjonalnego, kształtować postawy, rozwijać mowę dziecka, pomagać w
zrozumieniu zachodzących zjawisk i uczyć wyprowadzania wniosków.
Osoby z tego typu niepełnosprawnością  zamykają się w sobie , czują się
odtrącone i niezrozumiane. Książka jest istotnym elementem łączącym ich życie ze
światem zewnętrznym, a zadaniem bibliotekarza jest pomoc w zaprzyjaz
nianiu się tej
grupy czytelniczej z książką. W Kodeksie etyki bibliotekarza i pracownika informacji
naukowej, w rozdziale 2, punkcie III czytamy, że bibliotekarze i pracownicy
informacji naukowej  starają się wyrównać ich szanse, działając ze szczególną troską
na rzecz użytkowników niepełnosprawnych .
Osoby niepełnosprawne intelektualnie korzystają ze specjalnych publikacji, takich
jak: książki  łatwe w czytaniu , książek-zabawek,  bitów inteligencji oraz kart
wyrazowych.
Z tych samych materiałów korzystają również osoby z mózgowym porażeniem
dziecięcym, definiowanym, jako  przewlekłe niepostępujące zaburzenia czynności
będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza ośrodkowego
neuronu ruchowego, powstałe w wyniku uszkodzeń mózgu w okresie ciąży, porodu
lub okresie okołoporodowym. 3 Dzieci z porażeniem mózgowym często posiadają
prawidłowy poziom IQ, lecz mogą mieć trudności w uczeniu się z powodu obniżonej
sprawności rąk, zaburzeń mowy i spostrzeganiu zmysłowo-ruchowym. W terapii
usprawniającej wiele uwagi poświęca się czytelnictwu. Na początku dziecko uczy się
czytać pojedyncze słowa, następnie zdania, aż będzie w stanie czytać całe książeczki.
Specyficzną grupą czytelników są osoby autystyczne. Autyzm wczesnodziecięcy
to  zespół poważnych zaburzeń rozwojowych dziecka, manifestujących się do
trzydziestego miesiąca życia, związanych z wrodzonymi dysfunkcjami układu
nerwowego. 4 Autyzm objawia się zaburzeniem więzi międzyludzkich, ograniczaniem
aktywności i zainteresowań oraz zaburzeniami komunikacji i fantazji. W nauce dzieci
autystyczne zazwyczaj skupiają się na jednym bodz
cu, ich myślenie jest obrazowe,
trudności sprawia im myślenie abstrakcyjne. Często uczą się na pamięć, bez próby
zrozumienia faktów i przyczyn. Materiały wspomagające naukę czytania dzieci
autystycznych powinny zawierać treści krótkie, oszczędne pod względem liczby
postaci, miejsc akcji i wątków. Dobrze, gdy są zaopatrzone w wykresy, tabelki i
ilustracje objaśniające treść. Pomocne są publikacje, które angażują równocześnie
wzrok, słuch i dotyk.
Czytelnictwo osób wymienionymi wcześniej niepełnosprawnościami najczęściej
skupia się na problemie czytania dzieci. Pewnym jest, iż największy kontakt z książką
przypada na okres szkolny, dlatego tak ważne jest rozbudzenie zainteresowania
książką i wyrobienie nawyku czytania. Czytanie jest istotnym elementem rozwoju
jednostki, a w procesie biblioterapeutycznym prowadzi do istotnych zmian w procesie
leczniczym. Zadaniem biblioterapeuty jest prowadzenie zajęć w taki sposób, aby chory
był w stanie zaakceptować własną niepełnosprawność i by nauczył się z nią
prawidłowo funkcjonować.
3
Z Fedorowicz: B. Sztychowiak, Pedagogika osób niepełnosprawnych ruchowo, [w:] Pedagogika
specjalna, red. W. Dykcik, Poznań 1998, s. 185.
4
Z Fedorowicz: J. Kruk-Lasocka, Pedagogika dzieci z autyzmem i zespołami psychozopodobnymi,
[w:] Pedagogika specjalna, s. 246.
2
 Materiały  łatwe w czytaniu można zdefiniować na dwa sposoby. Pierwsza
definicja określa je, jako językoznawcze adaptacje tekstów, które są łatwiejsze do
przeczytania, ale nie przekłada się to na treść. Natomiast druga określa publikacje
łatwe w czytaniu, jako takie, które są zarówno łatwe do odczytania, jak i zrozumienia.
Pozycje te posiadają zazwyczaj sztywną oprawę i kartki, dużą czcionkę. Tekst musi
być prosty, logiczny i zrozumiały, a treść powinna być oparta na realiach życia
codziennego.
Bardzo ważna jest strona graficzna publikacji. Ilustracje powinny być jednoznaczne, a
zadaniem okładki jest ujęcie tematu książki. Nie mniej ważny jest odpowiedni kontrast
pomiędzy tłem a ilustracjami, kolorowe tła są niepożądane. Krój czcionek powinien
być wyraz
ny (Garamond, Limes, Century Schoolbook), a wielkość dosyć duża (12-14
punktów drukarskich). Wskazane jest również oznaczanie na dolnej okładce poziomu
trudności tekstu.
Materiały łatwe w czytaniu to zarówno beletrystyka (najczęściej adaptacja klasyki),
jak i literatura faktu, napisana specjalnie do tego typu publikacji. Tworzone są również
gazety łatwe w czytaniu oraz wydawnictwa informacyjne (np. o UE), których celem
jest przekazanie najnowszych informacji w jak najprzystępniejszy sposób. W takich
periodykach nakreślane jest tło problemu, oraz ciąg przyczynowo-skutkowy, przez co
informacje są bardziej zrozumiałe.
W Polsce Fundacja Literatury  A
atwej w Czytaniu 5 opublikowała 7 tytułów:
 Ulica ,  W sklepie ,  W kościele ,  W bibliotece ,  Jadę autobusem ,  Jadę
tramwajem ,  Na poczcie ,  U lekarza . Układ tych książeczek jest dość prosty: po
lewej stronie zamieszczony jest maksymalnie dwuzdaniowy tekst, a po prawej
widnieje obrazek nawiązujący do teksy. Tekst wydrukowany jest 48 punktową
czcionką.
Oprócz Fundacji Literatury  łatwej w czytaniu takie materiały publikuje Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne6, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne7, a także
Fundacja  Daj Szansę Instytut Terapeutyczny8 (duże białe karty A4 z
wydrukowanym dużą czcionką tekstem).
5
Jednostka zakończyła działalność w 2005 roku.
6
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne jest oficyną publikującą książki naukowe,
popularnonaukowe i poradnikowe z zakresu nauk społecznych. Istnieje od 1991 roku, co roku
publikując około 150 nowości, wznowień i dodruków.
7
Jako jedyna polska oficyna edukacyjna oferuje pełne zestawy do nauczania ogólnego dla wszystkich
klas szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, a także do wychowania
przedszkolnego. W ofercie znajdują się też: podręczniki do kształcenia zawodowego, testy,
sprawdziany, repetytoria, kasety audio, programy multimedialne oraz publikacje internetowe.
Wydawane są również podręczniki dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim i
uczniów niesłyszących oraz dla mniejszości narodowych.
8
Ul. Prosta 6, Toruń. Oferta: pomoce dydaktyczne z drewna (Etna, Birmarex, ab art), książki
edukacyjne, pedagogika specjalna i terapia(: niepełnosprawność intelektualna, autyzm, zespół
Downa, zespół Williamsa, zespól Aspergera), edukacja najmłodszych, uzupełnienie nauki szkolnej,
łamigłówki i zagadki, wycinanki i modele, kreatywność dziecka  orgiami, kinezjologia edukacyjna,
poradniki, zabawy edukacyjne, gry edukacyjne.
3
 Z materiałów łatwych w czytaniu korzystają nie tylko osoby z niepełnosprawnością
intelektualną, ale też: ludzie z problemami w czytaniu, z zaburzeniami koncentracji,
motoryki i percepcji, ludzie z autyzmem, niesłyszący od urodzenia, głuchoniewidomi,
osoby z afazją9, ludzie starsi. Materiały te przeznaczone są również dla imigrantów,
osób z analfabetyzmem funkcjonalnym, dzieci i osób z niskim wykształceniem.
Drugim rodzajem specjalnych materiałów czytelniczych są bity inteligencji i
karty wyrazowe. Te specyficzne rodzaje materiałów czytelniczych wykorzystywane
są w pracy z dziećmi z różnego rodzaju uszkodzeniami mózgu oraz zespołem Downa.
Dzięki nim dziecko uczy się od razu całego słowa, a nie pojedynczej literki, gdyż
łatwiej zrozumieć, że coś oznacza konkretną rzecz np. banana, niż abstrakcyjną literkę
b. Karty wyrazowe wykonuje się z sztywnego pasa kartonu o wymiarach 10x60 cm.
Litery powinny być napisane najlepiej czerwonym pisakiem (póz
niej można zmienić
na czarny), a wielkość liter powinna wynosić 8 cm. Należy używać małych liter
(kreska szerokości 1 cm), które będą przypominać czcionkę drukarską. Wokoło
wyrazu potrzebny jest margines o szerokości 1 cm przeznaczony do trzymania
kartonika. Dziecku poddawanemu terapii początkowo pokazuje się maksymalnie 15
kart, 3 razy dziennie, stopniowo zmniejszając wielkość liter. Karty wyrazowe
najczęściej wykonują sami rodzice i wolontariusze. Kiedyś Fundacja  Synopsis 10
publikowała zestawy kart, ujętych w kategorie: kolory, żywność, kościół, imiona,
przymiotniki, zawody, czas.
Bit inteligencji to jedna informacja ujęta w postaci obrazka, Jest to wierny rysunek,
ilustracja lub doskonała fotografia. Umieszcza się go na białym, sztywnym kartonie o
wymiarach 28x28 cm. Jeśli pomiędzy obrazkiem a tłem nie ma należytego kontrastu,
należy zmienić tło. Na odwrocie należy umieścić nazwę przedstawianego przedmiotu.
Zestawy bitów powinny być poukładane w kategorie. Każda kategoria powinna
posiadać minimum 10 bitów. Kartoniki pokazuje się dziecku w odległości 45 cm, dość
szybko ( 10 kart ok. 10-15 sec.) w różnej kolejności.
Fundacja  Daj Szansę Instytut Terapeutyczny wydaje bity inteligencji w wersji
laminowanej o wymiarach 21 na 21 cm.
Inną formą specjalnych materiałów czytelniczych są książki  zabawki, powinny
przypominać kształtem maskotki, klocki, lalki, samochody itp. W miarę możliwości
powinny być przyjemne w dotyku, mogą to być przytulanki. Powinny zawierać prosty
tekst, adresowany do dzieci w określonym wieku. Mogą mieć elementy do poruszania
i manipulowania, a także dodatkowo nagranie lub elementy wydające dz
więki.
Powinny zachęcać do zabawy. Książki - zabawki, czasem zwane niefachowo
 manipulantkami , są próbą tworzenia koncepcji multimedialnych. Dzieje się to za
sprawą wmontowania pozytywek, klisz transparentowych lub plastikowych
przekrojów. Skutek jest taki, że najmłodsi czytelnicy dzięki korzystaniu z książek -
zabawek są przygotowani do kontaktów z multimediami i hipertekstami. Najczęściej
mają kartonowe okładki. Ilustracje i tekst wewnątrz książeczki związane są ściśle z
przedmiotem przedstawionym na okładce. Publikacje te także ćwiczą sprawności
manualne oraz zdolności koordynacyjne.
Materiały te są wykorzystywane zarówno w terapii z dziećmi z uszkodzeniami
mózgu, jak i przy zdrowym rozwoju małego dziecka.
9
Problem z aktywnym używaniem języka.
10
Na stronie internetowej Fundacji brak danych o jakichkolwiek publikacjach, są za to oferty szkoleń.
4
 Pod terminem  małego dziecka rozumiemy osobę w przedziale wiekowym do 3 lat.
Wtedy zachodzą najważniejsze procesy rozwojowe, do przebiegu, których potrzebny
jest kontakt z książką. Książka służy dziecku, jako z
ródło komunikacji ze światem,
wiedzy, rozwoju wyobraz
ni i wrażliwości. Jest ona atrakcyjna dla małego dziecka,
gdyż daje możliwość manipulacji, zawiera różnorodne obrazki, które przedstawiają
przedmioty znane z życia codziennego. Obrazki może porównać z otoczeniem, przez
co przygotowuje się do formułowania nazw przedmiotów, umożliwia to naukę
abstrakcyjnego dla dziecka świata symboli  języka. Dziecko szybko uczy się
rozpoznawać relację pomiędzy przedmiotem a jego przedstawieniem na obrazku,
następnie w książce pojawia się prosta akcja, która przeradza się w krótką historyjkę.
Takie książki powinny być podawane dziecku wraz z pojawianiem się pierwszych
pytań. Przedstawiają dziecku określony ciąg zdarzeń, przynosząc nowe słowa,
wyrażenia oraz coraz bardziej abstrakcyjne pojęcia.
Problemem na początku jest oczywiście to, że dziecko traktuje książkę, jako nową
zabawkę, często ja gryząc, niszcząc, drąc na połowę. W póz
niejszym okresie trzeba
dać do zrozumienia dziecku, że czytanie dla dorosłego jest czymś niesłychanie
ważnym, należy pozwalać na powtarzanie tej samej historii, gdyż za każdym razem
tekst może być przez dziecko inaczej zrozumiany.
Rynek wydawniczy obfituje w publikacje przeznaczone dla najmłodszych.
Produkowane są wcześniej omówione książki  zabawki i publikacje  łatwe w
czytaniu , ale także książeczki obrazkowe i obrazkowe z elementami dotykowymi,
ksiązki z elementami dz
więkowymi i ruchomymi, a także malowanki, ćwiczenia i
ksiązki edukacyjne.
Książki obrazkowe poprzez przedstawienie na ilustracjach codziennych
czynności życiowych i podstawowych umiejętności uczą dzieci radzić sobie z nimi
samodzielnie. Książki obrazkowe z elementami dotykowymi stymulują zmysł dotyku,
ciekawość i wyobraz
nię. Pomagają dziecku zrozumieć związki pomiędzy przyczyną a
skutkiem.
Książeczki obrazkowe mają nieduży format, tak, aby dziecko mogło łatwo nimi
manipulować. Ich rozmiary wahają się pomiędzy 10 x 10 cm a 16 x 16 cm. Okładki i
strony wewnętrzne są przeważnie kartonowe. Objętość takiej publikacji nie powinna
przekroczyć 10 stron. Najważniejsza jest w nich ilustracja, która czasem zaopatrzona
jest w krótki tekst. Są to najczęściej podpisy pod rysunkiem lub krótkie objaśnienia do
obrazka. Czcionka nie powinna być mniejsza niż 16 punktów typograficznych.
Tematem książeczek obrazkowych są krótkie historyjki lub przedmioty, czynności z
otoczenia dziecka, czasem są to zdjęcia.
Książki z elementami dz
więkowymi lub ruchomymi stymulują rozwój zmysłu
słuchu, dotyku, koordynację wzrokowo-ruchową, a także usprawniają czynności
manualne. Występuje tu duża rozpiętość formatów, od najmniejszych 16x16 cm do
sięgających 30x28 cm. Najczęściej mają kartonowe kredowane okładki, czasami też
kredowane karty. Pierwsza grupa omawianych wydawnictw wyposażona jest w
przyciski, po naciśnięciu, których wydobywa się dz
więk. Są to np. głosy zwierzątek,
głos silnika samolotu czy szum wiatru. Zwykle przyciski mają ich kształt lub są
odpowiednio oznakowane. Druga grupa to książeczki z ruchomym obrazem, które
podnoszą u dzieci sprawność manualną i ćwiczą koordynację wzrokowo-ruchową. Są
to zwykle książki o większym formacie  ok. 29x20 cm (czasami większe. Na
5
okładkach niekiedy zamieszczona jest informacja typu  ruchome obrazki . Ponieważ
tłoczone są na kartonowych kredowanych kartach, nie mogą być zbyt obszerne 
zwykle nie przekraczają kilkunastu stron. Są bogato ilustrowane. Tekst na ogół jest
krotki i najczęściej drukowany czcionką 16 punktową.
Książeczki edukacyjne służą przede wszystkim poznaniu liter alfabetu, cyfr, nauce
pisania, czytania oraz wykonywania prostych działań matematycznych. Rozbudzają
wyobraz
nię dziecka i zapewniają dobrą zabawę. Ich format waha się w granicach 20 x
14 cm do około 29 x 20 cm. Stosuje się najczęściej okładki zeszytowe. Wydawnictwa
tego typu wzbogacone są o naklejki, co podnosi ich atrakcyjność i sprawia, że dzieci
częściej po nie sięgają. Są bogato ilustrowane, zawierają zestawy ćwiczeń, które w
nauce, np. poprzez kolorowanie obrazków w kształcie literek czy cyferek, nalepianie
obrazków, rysowanie linii przydatnych w tworzeniu liter, łączenie strzałką nazw z
obrazkami, rozwiązywanie prostych rebusów. Czasami umieszczone są krótkie
wskazówki dydaktyczne, które wskazują na cel ćwiczeń lub wskazują możliwość
dalszej pracy z dzieckiem.
Specjalnych materiałów czytelniczych potrzebują także osoby ze specyficznymi
problemami w czytaniu i pisaniu. Pojęcie "specyficzne trudności w uczeniu się"
(Specific Learning Difficulties lub SLD) oznacza trudności w uczeniu się w takich
zakresach jak: czytanie (dysleksja), pisanie (dysortografia), technika pisania i
kaligrafii (dysgrafia), liczenie (dyskalkulia), muzyka (dysmuzja) itp. ` Oznacza to, że
występują one u dzieci inteligentnych, które mają normalne lub nawet wybitne
możliwości uczenia się, z wyjątkiem tych określonych izolowanych trudności. "Dzieci
o specjalnych potrzebach edukacyjnych" to wszystkie te dzieci, które nie potrafią
podołać wymaganiom programu obowiązującego w danym kraju. Mają one większe
trudności w uczeniu się niż większość dzieci w tym samym wieku, a trudności te
przeszkadzają im w korzystaniu z powszechnie dostępnych form edukacji. Oznacza to,
że dzieci, które nie mieszczą się w powszechnie funkcjonującym systemie
edukacyjnym, potrzebują pomocy pedagogicznej w formie: specjalnego programu
nauczania, metod nauczania dostosowanych do ich potrzeb, ograniczeń i możliwości
oraz specjalnie przygotowanych pedagogów.
Najogólniej można stwierdzić, że dysleksja to zaburzenia manifestujące się
trudnościami w nauce czytania, mimo stosowania obowiązujących metod nauczania,
normalnej inteligencji i sprzyjających warunków społeczno - kulturowych. Jest
spowodowana zaburzeniami podstawowych funkcji poznawczych. U chłopców
dysleksja jest czterokrotnie częściej spotykana niż u dziewcząt. Zazwyczaj wymienia
się następujące specyficzne błędy: trudności z przypomnieniem sobie głoski
odpowiadającej odczytywanej literze, mylenie liter np. p-b, d-g -podobnych pod
względem kształtu, czytanie wyrazu od końca do początku, szczególnie krótkich
wyrazów np. do-od, czytanie pierwszej sylaby i ostatniej, opuszczając środkową,
gubienie miejsca, w którym dziecko czyta, przeskakiwanie wyrazów, gubienie linijek,
ponowne czytanie tej samej linijki, opuszczanie podczas czytania początków wyrazów
lub końcówek, odczytywanie pierwszej litery lub sylaby i domyślanie się wyrazu,
często w oparciu o kontekst treściowy. Dzieci dyslektyczne najpierw syntetyzują
głoski po cichu, a potem głośno wypowiadają cały wyraz (tzw. podwójne czytanie)
"zacinają się', czyli robią dłuższe przerwy przed przeczytaniem trudniejszego wyrazu,
6
nie stosują interpunkcji, czytają ze złą intonacją, powoli i nie rozumieją tekstu po
przeczytaniu na głos.
Brytyjskie Towarzystwo Dysleksji podaje, że o dysleksję podejrzewa się osoby,
które pomimo inteligencji, wykazują niektóre z następujących objawów :
1) opóz
nienie w nauce czytania i pisania;
2) rażące trudności z opanowaniem poprawnej pisowni;
3) rażące trudności przyporządkowania dz
więków mowy do symboli graficznych (np.
głosek do liter, dz
więków muzycznych do nut);
4) trudność w ustawianiu symboli w logicznej kolejności (np. liter w alfabecie, nazw
miesięcy w roku);
5) trudność w nauczeniu się działań matematycznych takich jak tabliczka mnożenia;
6) trudność w nazywaniu (przypominaniu sobie nazw, terminów);
7) niepewność w określeniu czasu i kierunku (np. przed - po, lewo -prawo);
8) trudność z zapamiętywaniem i organizacją materiału (np. zapamiętania dłuższego
szeregu informacji, serii poleceń, wykonania ciągu zadań, których liczba przekracza
pamięć bezpośrednią).
W terapii z tego typu czytelnikiem stosuje się opisane wcześniej książki mówione,
pewną zachętą lektury są wspólne próby czytania, oraz czytanie na głos. Dziecko
może też czytać po cichu z jednoczesnym odsłuchiwaniem tekstu (z taśmy
magnetofonowej lub czytanego głośno przez drugą osobę) na zmianę ze słuchaniem
nagrania. W księgarniach pojawiło się wiele publikacji zawierających ćwiczenia
usprawniające motorykę rąk, spostrzeganie wzrokowe i koordynację wzrokowo
ruchową, a więc przygotowujące do nauki pisania i poprawiające poziom graficzny
pisma. Inny rodzaj ciekawych publikacji to ćwiczenia w ortografii. Książki-komiksy
mogą natomiast ułatwić wejście w kontakt z lekturą dzieciom, które mając trudności z
czytaniem, nie chcą czytać książek.
W Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie zespół autorów przygotował pierwszy
zestaw programów komputerowych LOGOPED służących do przygotowania do nauki
czytania i pisania oraz do terapii pedagogicznej i logopedycznej.
Polskie Towarzystwo Dysleksji prowadzi szkolenia dla profesjonalistów, dając im
uprawnienia do stosowania konkretnych metod terapeutycznych, prowadzi działalność
wydawniczą, publikując materiały informacyjne dla rodziców, przewodniki do metod
terapii i pomoce do terapii, udziela pomocy diagnostyczno-terapeutycznej dzieciom i
młodzieży ze specyficznymi trudnościami w nauce oraz pomocy merytorycznej i
prawnej.
7