A U T O M A T Y K A
ZEN
odsłona 2
ìZen to japoÒska odmiana
buddyzmu, zalecajÄ…ca
dyscyplinÍ wewnÍtrznÄ…,
dÅ‚ugotrwaÅ‚Ä… koncentracjÍ
i medytacjÍ jako drogÍ do
osiÄ…gniÍcia poznania nie
ograniczonego przez zmysły
i rozum, propagujÄ…ca
prostotÍ zachowania.î Ci
ZacznÍ od krÛtkiego przypo-
poÅ›rÛd CzytelnikÛw EP, ktÛrzy
mnienia: Zen to rodzina sterowni- We wrześniu 2001 do naszej re-
zwrÛcili uwagÍ na
kÛw logicznych, na tyle prostych dakcji trafiÅ‚y moduÅ‚y wyposaÅ‚one
w obsłudze, łe producent nazwał w 10 linii I/O z interfejsem ułyt- opublikowany w EP9/2001
je... programowalnymi przekaünika- kownika w dwÛch wariantach:
artykuł o sterownikach ZEN
mi. Ich mołliwości są jednakłe z klawiaturą i wyświetlaczem LCD
znają ten cytat, wprowadzał
zdecydowanie wiÍksze niÅ‚ klasycz- (o organizacji 4 x 12 znakÛw) lub
nych (choĘby i programowanych) wykonanym na diodach LED. Cha- on bowiem do artykułu,
przekaünikÛw, gÅ‚Ûwnie dziÍki moÅ‚- rakteryzujÄ… siÍ one moÅ‚liwoÅ›ciÄ…
w ktÛrym po raz pierwszy
liwoÅ›ci zaprogramowania przez Å‚atwej rozbudowy, a to dziÍki wy-
w polskiej prasie technicznej
uÅ‚ytkownika reakcji moduÅ‚u na posaÅ‚eniu moduÅ‚Ûw w specjalne
zdarzenia zewnÍtrzne i/lub we- gniazda ulokowane w bocznych
przedstawiono te interesujÄ…ce
wnÍtrzne. Å›ciankach obudowy (rys. 1). Do
moduły. Od tamtej pory
jednego sterownika mołna dołą-
w rodzinie ZEN co nieco siÍ
czyĘ maksymalnie 3 moduły roz-
szerzajÄ…ce (podstawowe parametry
pozmieniało, a najwałniejsze
dostÍpnych wersji zestawiono
zmiany przedstawiamy
w tab. 1), uzyskujÄ…c w ten sposÛb
w artykule.
do 18 wejśĘ i 16 wyjśĘ (w przy-
padku mniejszych sterownikÛw)
lub do 24 wejśĘ i 20 wyjśĘ (w
przypadku zastosowania wiÍkszych
sterownikÛw). Wszystkie moduÅ‚y
są przystosowane do montału na
szynie DIN, dziÍki czemu moÅ‚na je
zamontowaĘ nawet w domowej
skrzynce bezpiecznikowej.
Nowości
Obecnie, od kilku miesiÍcy, sÄ…
dostÍpne takÅ‚e ìwiÍkszeî wersje
sterownikÛw, wyposaÅ‚onych w 20
linii I/O (12 wejśĘ, 8 wyjśĘ). Ich
Przykładowe czasy realizacji programu
mołliwości funkcjonalne są nieco
przez moduły Zen:
wiÍksze niÅ‚ w przypadku sterowni-
' skanowanie każdej linii programu: 25µs,
kÛw opisanych w EP9/2001, a to
' kontrola stanu przetwornika A/C: 1µs,
z powodu zmian wprowadzonych
' operacja porównania: 15µs,
' kontrola nastaw kalendarza: 2µs,
do oprogramowania systemowego.
' obsługa bitów wyjS
ciowych (Q, Y, M, H): 4µs,
DziÍki nim uzyskano:
' obsługa komórki pamięci wyS
wietlacza: 25µs.
Rys. 1
Elektronika Praktyczna 1/2004
144
A U T O M A T Y K A
Tab. 1. Zestawienie podstawowych parametrów modułów Zen.
Rodzaj Panel Typ Zasilanie Liczba Liczba Typ Wbudowany WejS
cia
Rodzaj Panel Typ Zasilanie Liczba Liczba Typ Wbudowany WejS
cia
Rodzaj Panel Typ Zasilanie Liczba Liczba Typ Wbudowany WejS
cia
Rodzaj Panel Typ Zasilanie Liczba Liczba Typ Wbudowany WejS
cia
Rodzaj Panel Typ Zasilanie Liczba Liczba Typ Wbudowany WejS
cia
modułu operatora modułu wS
wS
wS

modułu operatora modułu wS
wj ć wj ć zegar czasu analogowe
e ć y ć y ć zegar czasu analogowe
e ć y y
j S
S

j j j
modułu operatora modułu wS
wS
wj ć zegar czasu analogowe
e ć y ć y
j j S

modułu operatora modułu wS
wS
wS

modułu operatora modułu wS
wj ć wj ć zegar czasu analogowe
e ć y ć y ć zegar czasu analogowe
e ć y y
j S
S

j j j
rzeczywistego
rzeczywistego
rzeczywistego
rzeczywistego
rzeczywistego
i kalendarz
i kalendarz
i kalendarz
i kalendarz
i kalendarz
CPU LCD + klawiatura ZEN-10C1AR-A-V1 100...240VAC 6 4 Przekax
nikowe + -
CPU Wskax
niki LED ZEN-10C2AR-A-V1 100...240VAC 6 4 Przekax
nikowe - -
CPU LCD + klawiatura ZEN-10C1DR-D-V1 24VDC 6 4 Przekax
nikowe + +
CPU Wskax
niki LED ZEN-10C2DR-D-V1 24VDC 6 4 Przekax
nikowe - +
CPU LCD + klawiatura ZEN-10C1DT-D-V1 24VDC 6 4 Tranzystorowe + +
CPU LCD + klawiatura ZEN-10C2DT-D-V1 24VDC 6 4 Tranzystorowe + +
CPU LCD + klawiatura ZEN-20C1AR-A-V1 100...240VAC 12 8 Przekax
nikowe + -
CPU LCD + klawiatura ZEN-20C1DR-D-V1 24VDC 12 8 Przekax
nikowe + +
CPU LCD + klawiatura ZEN-20C1DT-D-V1 24VDC 12 8 Tranzystorowe + +
CPU Wskax
niki LED ZEN-20C2AR-A-V1 100...240VAC 12 8 Przekax
nikowe - -
CPU Wskax
niki LED ZEN-20C2DR-D-V1 24VDC 12 8 Przekax
nikowe - +
CPU Wskax
niki LED ZEN-20C2DT-D-V1 24VDC 12 8 Tranzystorowe - +
Moduł rozszerzający - ZEN-8EDT 24VDC 4 4 Tranzystorowe - -
Moduł rozszerzający - ZEN-8EAR 100...240VAC 4 4 Przekax
nikowe - -
Moduł rozszerzający - ZEN-8EDR 24VDC 4 4 Przekax
nikowe - -
Moduł rozszerzający - ZEN-4EA 100...240VAC 4 - - - -
Moduł rozszerzający - ZEN-4ED 24VDC 4 - - - -
Moduł rozszerzający - ZE-4ER - - 4 Przekax
nikowe - -
- 16 pomocniczych znacznikÛw Producent wprowadziÅ‚ do sprze- W nieco gorszej sytuacji znaj-
programowych Mx (work bits), daÅ‚y takÅ‚e moduÅ‚y z wyjÅ›ciami dujÄ… siÍ uÅ‚ytkownicy uproszczo-
- 16 bitÛw z podtrzymaniem po wy- tranzystorowymi, dostÍpny jest tak- nych wersji sterownikÛw - do ich
Å‚Ä…czeniu zasilania Hx (holding bits), Å‚e moduÅ‚ rozszerzajÄ…cy I/O z wyj- zaprogramowania niezbÍdny jest
- 16 programowych komparatorÛw Å›ciami tranzystorowymi (typu specjalny edytor-prekompilator
cyfrowych, NPN). ObciąłalnośĘ prądowa kał- ZENSoft. Oprogramowanie to za-
- 4 programowe komparatory ana- dego z nich nie mołe przekraczaĘ wiera takłe symulator (rys. 2), za
logowe, 500 mA/24 VDC. pomocÄ… ktÛrego moÅ‚na sprawdziĘ
- hasÅ‚o zabezpieczajÄ…ce pamiÍĘ ste- dziaÅ‚anie programu przed zapisa-
rownika przed skasowaniem, Programowanie niem go w pamiÍci sterownika.
- moÅ‚liwośĘ Å‚atwego operowania na UÅ‚ytkownicy sterownikÛw wy- W zaleÅ‚noÅ›ci od upodobaÒ, za po-
wejÅ›ciach i wyjÅ›ciach moduÅ‚Ûw posaÅ‚onych w interfejs uÅ‚ytkowni- mocÄ… ZENSoft moÅ‚na tworzyĘ pro-
doÅ‚Ä…czonych do jednostki central- ka z wyÅ›wietlaczem LCD i klawia- gramy korzystajÄ…c z jÍzyka drabin-
nej (po 12 zmiennych Yx i Xx). turÄ… mogÄ… tworzyĘ program bez ko- kowego lub ìelektrycznegoî - za
Zmieniono takłe cechy funkcjo- nieczności stosowania dodatko- pomocą klasycznych przełączni-
nalne niektÛrych moduÅ‚Ûw: wych narzÍdzi. Program moÅ‚e byĘ kÛw i innych symboli stosowa-
- dostÍpnych jest 8 zamiast 4 time- przechowywany w opcjonalnej, wy- nych na schematach elektrycznych
rÛw z podtrzymaniem wartoÅ›ci, miennej pamiÍci nieulotnej. (rys. 3). Program opracowany za
- dostÍpnych jest 16 zamiast 8 liczni-
kÛw, timerÛw tygodniowych i time-
rÛw programowanych kalendarzem,
- zwiÍkszono do 16 liczbÍ predefi-
niowanych ekranÛw, za pomocÄ…
ktÛrych moÅ‚na efektownie pre-
zentowaĘ dane gromadzone przez
sterownik.
Rys. 2 Rys. 3
Elektronika Praktyczna 1/2004
146
A U T O M A T Y K A
pomocÄ… ZENSoft moÅ‚na przetrans- NiezaleÅ‚nie od wersji zasilania, ro- znajduje siÍ uÅ‚ytkownik aplikacji.
ferowaĘ do pamiÍci sterownika lÍ stabilizatorÛw napiÍcia o duÅ‚ej Problem czÍÅ›ciowo rozwiÄ…zuje
poprzez interfejs RS232, w jaki sprawności energetycznej spełniają mołliwośĘ budowania własnych
wyposaÅ‚ono wszystkie moduÅ‚y przetwornice impulsowe. WejÅ›cia ìekranÛwî komunikacyjnych, na
CPU z rodziny Zen. sÄ… zabezpieczone przed moÅ‚liwoÅ›- ktÛrych moÅ‚na wyÅ›wietlaĘ wybra-
ciÄ… uszkodzenia, lecz poprawne ne parametry najbardziej istotne
UÅ‚yteczne gadÅ‚ety dziaÅ‚anie obwodÛw zabezpieczajÄ…- dla dziaÅ‚ania aplikacji.
NiektÛre CPU z rodziny Zen cych wymaga przestrzegania zasad BiorÄ…c pod uwagÍ szybki rozwÛj
(tab. 1) wyposałono w zegar czasu przedstawionych w dokumentacji rodziny Zen i zapowiedzi (nie tyl-
rzeczywistego z kalendarzem. Zegar producenta. Wyjścia tranzystorowe ko firmy Omron), kolejnym kro-
ten automatycznie przestawia siÍ nie zostaÅ‚y zabezpieczone przez kiem w rozwoju sterownikÛw tego
na czas letni i zimowy, w zwiÄ…zku producenta przed uszkodzeniem typu bÍdÄ… wbudowane kolorowe
z czym moÅ‚na wykorzystywaĘ ste- wywoÅ‚anym przepiÍciem lub prze- wyÅ›wietlacze graficzne, skutecz-
rowniki Zen do sterowania pracÄ… tÍÅ‚eniem, w zwiÄ…zku z czym uÅ‚yt- niejsze optymalizatory programÛw
urzÄ…dzeÒ sezonowych (jak np. kownik projektujÄ…c aplikacjÍ powi- sterujÄ…cych pracÄ… moduÅ‚Ûw (ktÛre
pompa w ogrodzie, oświetlenie nien zadbaĘ o zastosowanie odpo- de facto nie są obecnie poddawa-
ogrodu itp.). wiedniego bezpiecznika i elementu ne Å‚adnej optymalizacji) oraz inte-
PoniewaÅ‚ sterowniki mogÄ… zabezpieczajÄ…cego przed przepiÍ- ligentne ìpodpowiadaczeî wyko-
wspÛÅ‚pracowaĘ z czujnikami mecha- ciem (warystor, dioda prostowni- rzystywane podczas pisania progra-
nicznymi, na wejÅ›ciach moduÅ‚Ûw cza, transil itp.). mÛw. Wszystko po to, Å‚eby byÅ‚o
zastosowano włączane programowo Producent dbając o łatwośĘ sto- jeszcze łatwiej.
filtry zakÅ‚ÛceÒ o staÅ‚ej czasowej 50 sowania sterownikÛw Zen w rÛÅ‚- Andrzej Gawryluk, AVT
ms (w przypadku moduÅ‚Ûw zasila- nych krajach, wyposaÅ‚yÅ‚ je w 6-jÍ-
nych napiÍciem staÅ‚ym) lub 120 ms zyczne menu, ale - niestety - za-
Dodatkowe informacje
(w przypadku moduÅ‚Ûw zasilanych brakÅ‚o w tym jÍzyka polskiego. Nie
Artykuł powstał na podstawie materiałów
napiÍciem 230 VAC). ZapobiegajÄ… bÍdzie to najprawdopodobniej sta-
udostępnionych przez firmę Omron, tel. (22)
one mołliwości potraktowania nowiło dułego problemu dla pro-
645-78-60, www.omron.com.pl.
drgaÒ stykÛw jako zmiany stanu na gramisty, w nieco gorszej sytuacji
wejściu.
Wyświetlacze LCD zastosowane
w sterownikach Zen są podświetla-
ne, mołna takłe regulowaĘ ich
kontrast. Ułytkownik ma mołli-
wośĘ zaprogramowania czasu wyłą-
czenia podświetlania, mołe takłe
określiĘ zdarzenia powodujące au-
tomatyczne włączenie podświetla-
nia wyświetlacza (np. przekrocze-
nie zadanego progu monitorowanej
zmiennej). KaÅ‚dorazowe naciÅ›niÍ-
cie dowolnego przycisku powoduje
włączenie podświetlania na czas
określony przez ułytkownika.
Podsumowanie
MoÅ‚liwoÅ›ci sterownikÛw Zen
idÄ… w parze z ich nowoczesnÄ… bu-
dowÄ…. Na fot. 4 i 5 pokazano wnÍt-
rze jednego z mniejszych ìsterow-
nikÛwî z tej rodziny. RolÍ jednost-
ki centralnej sterownika spełnia
wyspecjalizowany mikroprocesor
produkowany przez firmÍ Omron.
Podstawowe parametry elektryczne
modułów Zen:
' napięcie zasilania: 85..264VAC lub
20,4..26,4VDC,
' dopuszczalny czas zaniku napięcia
zasilajÄ…cego: 10ms/2ms,
' impedancja/rezystancja wejS
ć: 680k&!/4,8k&!,
' maksymalna obciążalnoS
ć wyjS
ć: 250VAC/8A
(przy cosĆ=1),
' czas podtrzymania pamięci parametrów bez
zewnętrznej baterii: 2 dni.
Elektronika Praktyczna 1/2004
147