barok021aangelsa

Temat: Barok - charakterystyka epoki(9).

Barok to epoka w dziejach kultury (koniec XVI wieku - połowa XVIII). Pochodzenie
terminu jest tajemnicze - może od portugalskiego słowa barocco oznaczającego
perłę o nieregularnych kształtach lub też baroco - nazwa sylogizmu, tj. sposobu
rozumowania - oznacza rozumowanie nazbyt skomplikowane. Barok szczególnie w
kulturze francuskiej budził początkowo złe skojarzenia.

Barokiem nazywano takie dzieła sztuki, które ostentacyjnie łamały klasycystyczne
normy tworzenia. Ojczyzną baroku były Włochy, później zaistniał on w Niemczech,
Polsce, Anglii, Francji, Niderlandach, Ameryce Łacińskiej.

Duchowość barokowa:

-epoka powstała w wyniku odnowy życia religijnego po zakończeniu soboru
trydenckiego, z drugiej strony nastąpił kryzys świadomości religijnej,

-rozwój nauki i filozofii, subiektywizm, sceptycyzm, relatywistyczna krytyka
świata, pojęcie nieskończoności świata,

-konflikt pomiędzy naukowym widzeniem świata a religią i potocznym
doświadczeniem,

-emancypacja nauki zrywającej swe więzy z teologią.

Koncepcje postrzegania człowieka:

-człowiek - istota myśląca, obca we wszechświecie i przeciwstawiona mu w sposób
bezkompromisowy - Kartezjusz i Pascal,

-człowiek - istota całkowicie zjednoczona ze wszechświatem, pozbawiona duszy -
Hobbes i Bacon,

-człowiek - istota należąca do uduchowionej, myślącej natury - Baruch Spinoza,

Religijność epoki:

Religijność barokowa jest odmienna od poprzednich form religijności, jest
wynikiem spotkania teologii z humanizmem. Proces ten ma miejsce w kościele
potrydenckim - akcentowanie człowieczeństwa Chrystusa - ukształtowany w baroku
kult Serca Jezusowego.

Ignacy Loyola - założyciel zakonu jezuitów, twórca koncepcji humanizmu
teocentrycznego.

Franciszek Salezy - koncepcja humanizmu pobożnego.

religijność akcentuje dobroć Boga, kult eucharystyczny,

Kościół pojmowany jako miejsce zbawczego działania Boga, wyraźny związek
pomiędzy Kościołem doczesnym a triumfującym Kościołem Niebieskim,

postawa wierzącego - ufność,

Kościół potrydencki - wyraziście nakreślona świadomość zwycięskiego wkroczenia w
nową erę, utrata renesansowego zagrożenia innowierców - stąd triumfalizm
religijny - jednoczenie ducha rycerskiego z optymistycznym maksymalizmem
religijnym (wierzący mógł się uważać za rycerza Chrystusa),

pobożność ludowa - procesje, pielgrzymki, przesadne manifestowanie przeżyć
religijnych, przewaga obrzędu nad tym, co intelektualne, zanik poczucia winy.

Estetyka barokowa.

piękno jest niewytłumaczalne - subiektywizm estetyczny,

nie istnieje obiektywne piękno w naturze - zainteresowanie tematami tradycyjnie
uznanymi za nieestetyczne,

fascynacja brzydotą jako jeden z przejawów estetyki,

próba odkrycia tajemnicy ludzkiego losu, sensu świata i życia w sztuce,

H. W�lfinn - "estetykę renesansową cechuje statyczność, jasność, linearność,
forma zamknięta; estetyka barokowa jest przeciwieństwem - kompozycja otwarta,
dynamika, ciemność, malarskość"

Cechy i wyznaczniki stylu barokowego : ruchliwość, kolor, patos, bogata
symbolika i alegoryczność, dekoracyjność, kontrast, niepokój, kwietyzm.

W budownictwie - bogate formy geometryczne są wyrazem silnej ekspresji
religijnej, Kościoła przyciągającego rzesze wiernych.

Sztuka retoryki - doskonałe dzieło retoryczne zawiera pouczenie wzbudzające
wzruszenie, oddziałuje na zmysły słuchacza - tak właśnie Kościół chciał
oddziaływać na wierzących.