Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
Editorial items appearing on pages 27 - 29 are the copyright property of © Segment B. V. Beek, The Netherlands, 1998, which reserves all rights.
W tym numerze EdW przedstawiamy 5 pomysłowych miniprojektów z Elektora.
Są to niewielkie układy, które łatwo można zmontować na płytkach uniwersal-
nych. Jeśli jednak byłoby zapotrzebowanie na płytki drukowane zaprojektowane
do poszczególnych układów, to Pracownia Konstrukcyjna AVT podejmuje się ta-
kie płytki zaprojektować, wykonać i wprowadzić do oferty handlowej. Prosimy
zatem o zgłaszanie Waszych potrzeb w ankiecie zamieszczonej na stronie 29.
Podwójny ostrzegacz
samochodowy
Opisany niewielki układ spełnia
dwie ważne funkcje. Po pierwsze,
włącza sygnał ostrzegawczy, gdy
światła samochodowe są jeszcze
włączone, a zapłon jest już wyłą-
czony. Zapobiega to rozładowaniu
akumulatora podczas postoju. Sy-
gnał ostrzegawczy włączany jest
na kilka sekund. Po drugie, układ
pracuje w tzw. trybie szwedzkim.
Sygnał ostrzegawczy pojawia się,
gdy zapłon jest włączony, a świa-
tła mijania nie świecą. Jazda
z włączonymi światłami przez ca-
Å‚y rok jest obowiÄ…zkowa w Szwe-
cji i niektórych innych krajach.
Alarm powtarza siÄ™ okresowo do
chwili, gdy światła zostaną włą-
czone. Za pomocą zwór użytkow-
nik może wybrać, które funkcje
ma realizować układ (co będzie
przydatne w Polsce, gdzie na razie
obowiązuje nakaz włączania
świateł mijania w okresie jesien-
no-zimowym  przypis red. EdW)
Część wytwarzająca sygnał
ostrzegawczy zawiera brzęczyk
piezo z generatorem (BUZ1),
sterowany tranzystorem T1. Ba-
za tego tranzystora jest na stałe
dołączona do plusa zasilania
przez rezystor R9. Diody
D2...D4, D6, D7, rezystor R9
oraz dioda Zenera ZD1 tworzÄ…
bramkę AND. Jeśli na katodzie
którejkolwiek diody występuje
stan niski, brzęczyk milczy. Do-
Elektronika dla Wszystkich
27
Elektor w EdW
piero pojawienie się stanów wy- Wejścia N7 pozostają w stanie
sokich na katodach wszystkich wysokim, jeśli i zapłon, i światła
diod włączy sygnał ostrzegaw- są wyłączone. Wyjście N7 jest
czy. Diody te podłączone są do w stanie niskim i brzęczyk jest
różnych obwodów. wyłączony.
Do diody D7 podłączone jest Włączenie silnika (światła
wyjście stale pracującego gene- wyłączone) powoduje pojawienie
ratora z bramką N5. Generator się stanu niskiego na wyjściu N2.
zapewnia, że sygnał ostrzegaw- Kondensator C2 zostanie szybko
czy jest przerywany a nie ciągły. rozładowany przez D1, R5 i na
Dioda D6 również dołączona jest wyjściu bramki N1 niemal na-
do wyjścia generatora (N4), ale tychmiast pojawi się stan wysoki.
o dwudziestokrotnie mniejszej Na wyjściu bramki N7 też pojawi
częstotliwości. Generator N4 się stan wysoki i zostanie urucho-
pracuje tylko wtedy, gdy na wyj- miony generator N4.
ściu bramki EXOR N7 panuje Jeśli dioda D3 nie jest podłą-
stan wysoki. czona (przerwane połączenie za-
Dioda D2 dołączona jest do znaczone linią przerywaną),
wyjścia uniwibratora, który przy brzęczyk BUZ1 będzie się odzy- Po skończonej jez
dzie, gdy będzie więc trwać tylko przez
współpracy diody D3 daje ujem- wał w takt sygnału z generatorów tylko zapłon zostanie wyłączony, około 20 sekund.
ny impuls o czasie wyznaczo- N4 i N5, przypominając o ko- pojawi się stan wysoki na wyj- Jak wynika z analizy układu,
nym przez R10,C2, gdy na wyj- nieczności włączenia świateł. ściu N2, a tym samym na wyj- układ bez diody D3 realizuje
ściu bramki N2 pojawi się stan Jeśli światła zostaną włączone, ściu N7. Umożliwi to pracę brzę- obie wspomniane funkcje,
wysoki. Sygnały wejściowe, na stan niski na wyjściu N3 wywoła czyka BUZ1 w rytm wyznaczo- a z diodą D3 sygnalizuje tylko
które reaguje układ, pochodzą ze stan niski na wyjściu N7 i wyłączy ny przez N4 i N5. Pojawienie się potrzebę wyłączenia świateł przy
stacyjki (oznaczenie na schema- generator N4 oraz brzęczyk. stanu wysokiego na wyjściu N2 wysiadaniu z auta.
cie - C) oraz włącznika świateł (Gdy dioda D3 będzie wyko- rozpocznie też proces ładowania Po zbudowaniu i wbudowaniu
(oznaczenie - L). Oba sygnały są rzystana, funkcja ostrzegawcza C2 przez R10. Po czasie wyzna- układu do samochodu należy wy-
najpierw skierowane na obwody  włącz światła zostanie zablo- czonym przez R10, C2 na wyj- konać cztery połączenia kablo-
R2C3 oraz R4C4 eliminujące kowana  taki stan potrzebny jest ściu N1 pojawi się stan niski i za- we: do plusa i minusa zasilania
ewentualne zakłócenia. Potem w Polsce w okresie wiosenno-let- blokuje brzęczyk. Dz
więkowa (napięcie obecne cały czas), do
przez inwertery N2 i N3 zostają nim  przypis red. EdW) sygnalizacja  wyłącz światła stacyjki i do wyłącznika świateł.
podane na bramkÄ™ EXOR N7. Velleman
Optymalizowane z
ródło szumu
Wytwarzanie szumu za pomocą więc pomysł zasilania szumiące- Regulacja jest
tranzystora pracującego w roli go tranzystora napięciem o regu- prosta: należy
diody Zenera jest starym pomy- lowanej wartości. dołączyć oscylo-
słem. Kto eksperymentował z ta- Efekt Zenera zaczyna wystę- skop i za pomocą
kim układem, gdzie tranzystor pować w pokazanym układzie P1 ustawić opty-
pracuje w połączeniu inwersyj- przy napięciu 8V. Przy pomocy malne napięcie
nym, zapewne zauważył dużą P1 i R2 można ustawić napięcie pracy. Wyjścio-
zależność napięcia szumów od między 8 a 12V. C3 odsprzęga za- we napięcie szu-
napięcia zasilania. Także rozrzu- silanie stopnia. Aby obciążenie mów sięga
ty pomiędzy egzemplarzami, na- nie wpływało na parametry z
ródła 300mVpp, pobór
wet pochodzÄ…cymi z jednej serii, szumu, dodano bufor z tranzysto- prÄ…du wynosi
są stosunkowo duże. Pojawia się rem T2 i rezystorem R3. 2mA.
Silnik krokowy
jako prÄ…dnica
Każdy silnik krokowy może pra- typ o rezystancji uzwojeń 2x60
cować w roli dynama. W przeci- na cewkę przy normalnym kręce-
wieństwie do innych generato- niu wytwarzał napięcie wyższe
rów silnik krokowy wytwarza niż 20V. Jak można wykorzystać
znaczne napięcia już przy ma- taki silnik, pokazuje schemat
Å‚ych obrotach. Wykorzystywany  wiecznej latarki . Dodatkowy
Elektronika dla Wszystkich
28
Elektor w EdW
układ magazynuje energię i nie wo przez R1 (22k&!). Wtedy świe- C1 może wzrosnąć powyżej lampka idealnie nadaje się dla
trzeba stale obracać silnika. ci znacznie słabiej, ale za to dłużej. 25V i spowodować jego uszko- szpiegów, szalbierzy, oszustów
Dwa mostki prostownicze po- Przy kręceniu należy zacho- dzenie (właśnie dlatego R1 ma oraz... dzieci do zabawy. Przy-
zwalają naładować kondensator wać umiar: przy zwartym S1 prąd tak dużą wartość). W razie potrze- da się także w domu na wypa-
elektrolityczny o dużej pojemno- diody może przekroczyć 20mA, by trzeba zmienić wartość R1. dek braku prądu w sieci ener-
Å›ci (4700µF). Superjasna biaÅ‚a dio- co może być szkodliwe dla deli- ÅšwiatÅ‚o latarki caÅ‚kowicie getycznej.
da LED dołączona jest albo przez katnej superjasnej diody. Z kolei wystarczy do czytania w ciem-
rezystor R2 (390&!) albo dodatko- przy rozwartym S1 napięcie na nościach. Taka  krokowa B. Kainka
Pecet w roli Å‚adowarki
Stanowisko pracy elektronika niku ładować w czasie pracy Bardziej zaawansowani Czytel- cy takim ładowaniem akumulatora.
zazwyczaj zawiera plątaninę naj- komputera. nicy mogą napisać program sterują- Burkhard Kainka
różniejszych kabli. Warto wyko- Trzy linie portu szeregowego:
rzystać każdą sposobność, by ją TXD, DTR i RTS dostarczają
zmniejszyć, stosując o jeden za- w spoczynku napięcia około
silacz wtyczkowy mniej. Umoż-  10V, a prąd maksymalny (przy
liwi to zaprzęgnięcie komputera zwarciu do masy) wynosi
PC do pracy w jakże szlachetnej 10...20mA. W pokazanym ukła-
roli... ładowarki akumulatorów. dzie płynie prąd około 30mA. Je-
Wolny port szeregowy (RS-232) żeli biegunowość napięcia jest
może dostarczyć wystarczająco nieodpowiednia, można odwrócić
dużo prądu, żeby ładować małe diody, a wspomniane linie usta-
akumulatorki i podładowywać wić w stan odwrotny (+10V)
prądem konserwującym większe. w sposób programowy. Wymaga
Można na przykład akumulatorki to jednak pewnej wiedzy o stero-
wykorzystywane w radioodbior- waniu liniami portu szeregowego.
Elektroniczny stetoskop
Za pomocą stetoskopu można można dołączyć niskoomowe słu-
usłyszeć i ocenić pracę serca. chawki. Pracę serca można usły-
Odrobina elektroniki pozwala szeć bardzo wyraz
nie. Kto chciał-
pójść dalej. Jako mikrofon pracu- by ulepszyć układ, może zamiast
je membrana piezo, spotykana na jednego tranzystora dać układ
przykład w zegarkach czy grają- Darlingtona, by jeszcze podnieść
cych kartach z życzeniami. Ten wartość rezystancji wejściowej.
przetwornik w roli mikrofonu da- Burkhard Kainka
je sygnał do 100mV. Dolna czę-
stotliwość graniczna leży bardzo Od Redakcji EdW.
nisko, ale pod warunkiem, że re- Kondensator C1 powinien być
zystancja obciążenia jest wysoka. włączony odwrotnie  elektrodą
Dlatego w roli wzmacniacza wy- dodatniÄ… w kierunku emitera T1.
korzystano wtórnik. Do wyjścia
ANKIETA
Jestem zainteresowany płytkami drukowanymi do następujących układów:
O'Podwójny ostrzegacz samochodowy O' Pecet w roli ładowarki
O'
O'
O'Optymalizowane z
ródło szumu O'Elektroniczny stetoskop
O'
O'
O'Silnik krokowy jako prÄ…dnica
O'
ImiÄ™ i nazwisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Adres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwaga! Ankieta służy wyłącznie do celów orientacyjnych i nie jest traktowana jak zamówienie, czyli nie pociąga za sobą żadnych zobowiązań finansowych.
Elektronika dla Wszystkich
29