Antysemityzm Dlaczego istnieje i dlaczego trwa

Antysemityzm: Dlaczego istnieje? I
dlaczego trwa? – dr Mark Weber

Na przestrzeni stuleci wściekłość i wrogość wobec Żydów
wielokrotnie wybuchała straszną przemocą. Wiele razy Żydów
wypędzano z krajów ich zamieszkania. Dlaczego istnieje
antysemityzm? I dlaczego wielkokrotnie wybuchała zaciekła
wrogość w najbardziej różniących się od siebie krajach, epokach
i kulturach? Z tym blisko wiąże się szersza sprawa relacji między
Żydami i nie-Żydami – temat przez wielu pisarzy i badaczy
nazywany “kwestią żydowską”.

Zbyt często debaty o antysemityzmie i “kwestii żydowskiej” były
zni

ekształcane przez uprzedzenia, fanatyzm i brak szczerości.

Ale ten ważny temat zasługuje na ostrożne, wyjaśniające i
uczciwe przemyślenie.

Wybitni żydowscy liderzy twierdzą iż dla nich intrygujące jest
trwanie antyżydowskich uczuć i zachowań. Podkreślając, że
antysemityzm

jest

bezpodstawnym

nierozsądnym

uprzedzeniem, zbyt często porównują go oni do tajemniczego
wirusa czy choroby.

Elie Wiesel jest jednym z najbardziej znanych żydowskich
autorów i przedstawicieli tej wspólnoty w naszym stuleciu. Jego
wspom

nienia z przeżyć wojennych zatytułowane Noc [Night] były

obowiązkową lekturą w wielu klasach. Jest laureatem Pokojowej
Nagrody Nobla i przez wiele lat był profesorem na Boston
University. Wiesel jest uważany za autorytet w sprawie
antysemityzmu, ale mówi, że on go intryguje. Źródło i trwanie
antysemityzmu pozostaje tajemnicą, powiedział słuchaczom w
Niemczech w kwietniu 2004. /1 W innym wykładzie antysemityzm
nazwał “nieracjonalną chorobą”. W przemówieniu na konferencji
w październiku 2002 Wiesel powiedział: “Świat zmienił się w
ostatnich 2.000 lat, a pozostał tylko antysemityzm. . . Jedyną
chorobą na którą nie znaleziono leku jest antysemityzm”. /2

'Antysemityzm jest zrozumiałą reakcją na żydowskie wady'.

'Według mnie antysemici mają do tego pełne prawo' -Theodor

Herzl

Liga Przeciwko Zniesławieniu (ADL) jest jedną z największych na
świecie i najbardziej wpływowych organizacji żydowsko-
syjonistycznych. Uważa się za najważniejsze centrum
monitoringu i zwalczania anysemityzmu i edukacji opinii
społecznej o tym niebezpiecznym zjawisku. W książce z 2003
roku

Nigdy więcej?: Zagrożenie nowego antysemityzmu [Never

Again?: The Threat of the New Anti-Semitism], krajowy dyrektor
ADL Abraham Foxman wyraził głęboki niepokój o tym co
postrzega jako rosnącą wrogość wobec Żydów: “Jestem
przekonany, że obecnie stoimy przed wielkim zagrożeniem
niebezpieczeństwa dla narodu żydowskiego, takim jak w latach
1930, jeśli nie większym” /3 Co ciekawe, stwierdził też, że jest
zakłopotany z powodu powodów powstania i trwałości niezgody
m

iędzy Żydami i nie-Żydami. “Uważam, że antysemityzm jest

chorobą” – pisze Foxman. “Antysemityzm przypomina także
chorobę, bo jest zasadniczo nieracjonalny. . . Jest chorobą
duchową i psychiczną”. /4

Wiesel i Foxman, razem z innymi prominentnymi liderami
żydowsko-syjonistycznymi, nie mogą – albo nie chcą – udzielić
nam wyjaśnienia trwałości antysemityzmu. Uważają, albo
twierdzą że uważają, że skoro jest on całkowicie nieracjonalną i
bezpodstawną “chorobą”, to nie ma żadnych związków między
tym co Żydzi robią, i tym co nie-Żydzi myślą o Żydach. Według
nich, konflikty i napięcia między Żydami i nie-Żydami trwające od
stuleci nie są spowodowane, czy nawet nie mają żadnego
związku z żydowskim zachowaniem.

Na szczęście rozsądne wyjaśnienie tego trwałego zjawiska
w

yraził jeden z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych

postaci nowoczesnej historii: Theodor Herzl, założyciel
nowoczesnego

ruchu

syjonistycznego.

Swoje

poglądy

przedstawił

napisanej

niemiecku

książce

zatytułowanej Państwo żydowskie [Der Judenstaat]. Wydana w

1896 roku, ta praca jest podstawowym manifesto ruchu
syjonistycznego. Rok później zwołał pierwszą międzynarodową
konferencję syjonistyczną.

W książce Herzl wyjaśnił, że bez względu na to gdzie mieszkają,
albo na ich obywatelstwo, Żydzi stanowią nie tylko wspólnotę
religijną, ale narodowość, naród. Użył niemieckiego wyrazu Volk.
Wszędzie gdzie żyje duża liczba Żydów pośród nie-Żydów,
powiedział, konflikt jest nie tylko prawdopodobny, ale i
nieuchronny. “Kwestia żydowska istnieje wszędzie gdzie Żydzi
występują w istotnej liczbie” – napisał. “Tam gdzie jej nie ma,
przynoszą ją przybywający Żydzi. . . Uważam, że rozumiem
antysemityzm, który jest bardzo złożonym zjawiskiem. Do tej
ewolucji podchodzę jako Żyd, bez nienawiści czy strachu”. /5

W pismach publicznych i prywatnych Herzl tłumaczył, że
antysemityzm nie jest aberracją, a raczej naturalną reakcją nie-
Żydów na obce im żydowskie zachowanie i postawy. Uczucia
antyżydowskie, powiedział, nie są z powodu ignorancji czy
fanatyzmu, jak tak wielu uważało. Zamiast tego, wnioskował,
stary i pozornie trudny konflikt między Żydami i nie-Żydami jest
całkowicie zrozumiały, bo Żydzi są tak innym i odrębnym
nar

odem, o zainteresowaniach innych od, i często w konflikcie z

interesami narodów wśród których żyją.

Uczucie antyżydowskie w erze nowoczesnej, uważał Herzl,
powstało z “emancypacji” Żydów w XVIII i XIX wieku, która
uwolniła ich z ograniczonego życia w getcie, i wprowadziła ich w
nowoczesne społeczeństwo miejskie i bezpośrednie interesy ze
średnią klasą nie-Żydów. Antysemityzm, napisał Herzl, jest
“zrozumiałą reakcją na żydowskie wady”. W swoim dzienniku
napisał: “Według mnie antysemici mają do tego pełne prawo”. /6

Herzl uważał, że Żydzi muszą przestać udawać, zarówno
względem siebie jak i nie-Żydów, że są jak wszyscy inni, a
zamiast tego muszą szczerze uznać, że są odrębnym i innym
narodem, o innych i odrębnych celach i interesach. Jedynym
wykonalnym długoterminowym rozwiązaniem, powiedział, jest by
Żydzi uznali rzeczywistość i żyli, w końcu, jako “normalni” ludzie

w odrębnym własnym państwie. W memorandum do cara Rosji
Herzl napisał, że syjoinizm jest “ostatecznym rozwiązaniem
kwestii żydowskiej”. /7

Pierwsz

y prezydent Izraela, Chaim Weizmann, wyraził podobną

opinię. W dziennikach napisał: “Wszędzie gdzie ilość Żydów w
jakimś kraju osiąga punkt nasycenia, ten kraj reaguje przeciwko
nim. . . [Tej] reakcji nie można postrzegać jako antysemityzm w
zwykłym czy wulgarnym sensie tego słowa, jest to uniwersalny
społeczny i ekonomiczny element towarzyszący żydowskiej
imigracji, i nie możemy się z niego otrząsnąć”. /8

Taka szczerość jest rzadka. Tylko okazjonalnie żydowscy liderzy
obecnie tłumaczą antysemityzm jako reakcję na zachowanie
Żydów. Jednym z najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi
we współczesnym świecie, jest urodzony na Węgrzech bilioner-
finansista, George Soros. Zasadniczo unika podkreślania
związków ze wspólnotą żydowską i bardzo rzadko uczestniczy w
czysto żydowskich zgromadzeniach. Ale w listopadzie 2003 roku
przemawiał na spotkaniu “Sieci Fundatorów Żydowskich” w
Nowym Jorku. Kiedy zapytano go o antysemityzm w Europie,
Soros nie odpowiedział mówiąc iż jest to nieracjonalna
“choroba”. Zamiast tego powiedział, że jest to rezultat polityki
Izraela i Stanów Zjednoczonych. “Występuje odrodzenie
antysemityzmu w Europie. Polityka administracji Busha i
administracji Sharona na to wpływają” – powiedział. “Jeśli
zmienimy ten kierunek, to antysemityzm również się zmniejszy”
– mówił dalej. “Nie widzę jak można zwalczać go bezpośrednio”.
/9

Liderzy społeczności żydowskich ze złością zareagowali na
wypowiedź Sorosa. Elan Steinberg, doradca Światowego
Kongresu Żydów (i były dyrektor wykonawczy tej wpływowej
organiz

acji) powiedział: “Musimy zrozumieć to wyraźnie:

antysemityzmu nie wywołują Żydzi, on jest wywoływany przez
antysemitów”. Abraham Foxman komentarze Sorosa nazwał
“absolutnie obscenicznymi”. Dyrektor ADL mówił dalej: “On
nabiera

się

stereotypy.

Jest

uproszczona,

kontrproduktywna, stronnicza i fanatyczna percepcja tego co

istnieje. Obwinia ofiarę za wszystkie bolączki Izraela i
żydowskiego narodu”. /10

Większość ludzi łatwo akceptuje to, że pozytywne uczucia nie-
Żydów wobec Żydów mają pewne podstawy w żydowskim
zachowaniu. Ale żydowscy liderzy tacy jak Foxman, Wiesel i
Steinberg wydają się nie chcieć akceptować tego, że negatywne
uczucia wobec Żydów mogą w podobny sposób wynikać z
żydowskiego zachowania.

Wraz ze wszystkimi innymi zachowaniami społecznymi w czasie,
konflikt między Żydami i nie-Żydami ma oczywiste i zrozumiałe
podstawy w historii i ludzkiej naturze. Źródła historyczne
sugerują, że trwałość antysemityzmu na przestrzeni wieków jest
zakorzeniona w niezwykłym sposobie w jaki Żydzi odnoszą się
do nie-

Żydów.

Izraelscy i żydowsko-syjonistyczni liderzy uważają, że Żydzi
stanowią “naród” albo “lud”, czyli odrębną narodowość, wobec
której Żydzi rzekomo mają wszędzie odczuwać i wyrażać
podstawową lojalność. /11 Niektórzy amerykańscy liderzy
żydowcy byli o tym wyraźni. Louis Brandeis, sędzia
amerykańskiego Sądu Najwyższego i czołowy amerykański
syjonista, powiedział: “Uznajmy to, że my Żydzi jesteśmy
odrębną narodowością, której koniecznie członkiem jest każdy
Żyd, niezależnie od jego kraju, stanowiska i cienia wiary”. /10
Stephen S Wise, przewodniczący Amerykańskiego Kongresu
Żydów, powiedział na zjeździe w Nowym Jorku w czerwcu 1938:
“Nie jestem obywatelem amerykańskim wiary żydowskiej.
Jestem Żydem. . . Hitler miał rację w jednym. Naród żydowski
nazywa

rasą, i jesteśmy rasą”. /13 Zachowując ten pogląd,

izraelscy liderzy mówią również, że państwo syjonistyczne
reprezentuje nie tylko własnych obywateli żydowskich, ale
Żydów wszędzie. /14

Choć potwierdzają, zwykle jedynie między sobą, że Żydzi są
członkami odrębnej narodowości, do której powinni czuć i
wyrażać główną lojalność, syjoniści jednocześnie upierają się, że
Żydów trzeba uważać za pełnych i równych obywateli w każdym

kraju w którym chcą mieszkać. Choć syjonistyczni Żydzi w USA,
tacy jak Abraham Fox

man, mówią o “narodzie żydowskim” jako

odrębnej narodowości, twierdzą także, iż Żydom, łącznie z
syjonistycznymi Żydami, trzeba przyznać pełne prawa
amerykańskich obywateli, bez żadnych przeszkód społecznych,
prawnych czy instytucjonalnych wobec żydowskiej władzy i
wpływu na amerykańskie życie. Krótko mówiąc, żydowsko-
syjonistyczni liderzy i organizacje (takie jak Światowy Kongres
Żydów i Amerykański Kongres Żydów) żądają pełnych praw
obywatelskich dla syjonistycznych Żydów nie tylko w “ich kraju”,
Izraelu,

ale wszędzie.

Większość organizacji syjonistyczno-żydowskich, a szerzej,
zorganizowana wspólnota żydowska, również promują
“pluralizm”,

“tolerancję”

“różnorodność”

Stanach

Zjednoczonych i w innych krajach. Uważają, że to jest korzystne
dla Żydów. “Pluralistyczne społeczeństwo Ameryki jest w sercu
żydowskiego bezpieczeństwa” – napisał Abraham Foxman.
“Ostatecznie” – wyjaśniał dyrektor ADL, “tym co uczyniło
amerykańskie życie żydowskie wyjątkowo pozytywnym
doświadczeniem w historii diaspory, i co umożliwiło nam być tak
ważnymi

sojusznikami

państwa

Izrael,

jest

zdrowie

pluralistycznego, tolerancyjnego i złożonego amerykańskiego
społeczeństwa”. /15

Od jakiegoś czasu ADL promowała slogan “różnorodność jest
naszą siłą”. Trzymając się tego motto, które, jak twierdzi, zostało
wymyślone, ADL poświęciło swoje wysiłki i zasoby by przekonać
Amerykanów – zwłaszcza młodszych – by akceptowali jeszcze
bardziej społeczną, kulturową i rasową “różnorodność”. /16

Kampania ta odniosła wielki sukces. Amerykańscy politycy i
ed

ukatorzy, jak i praktycznie wszystkie amerykańskie masmedia,

promują “różnorodność”, “multikulturowość” i “pluralizm”, i tych
którzy są niechętni tym celom przedstawiają jako nienawistników
i ignorantów. Jednocześnie wpływowe organizacje żydowsko-
syjonisty

czne takie jak Amerykański Izraelski Komitet Spraw

Publicznych (AIPAC) nalegają, że Stany Zjednoczone muszą
uznać i bronić Izraela jako specyficznie żydowskie etniczno-

religijne państwo. /17 Pluralizm i różnorodność, wydaje się, są
jedynie dla nie-

Żydów. To co jest dobre dla Żydów w ich

ojczyźnie, wydają się mówić liderzy żydowsko-syjonistyczni, to
nie pluralizm i różnorodność, ale nacjonalizm plemienny.

To co myślą Żydzi jest ważne, bo wspólnota żydowska ma siłę
by realizować swoje cele. W niezwykłym przemówieniu w maju
2013 roku, wiceprezydent Joe Biden powiedział, że “ogromna” i
“nietypowa” żydowska rola w amerykańskich masmediach i życiu
kulturalnym była najważniejszym czynnikiem w kształtowaniu
amerykańskich postaw w ostatnim stuleciu, i we wprowadzeniu
głównych zmian kulturalno-politycznych. “Założę się, że 85%
tych zmian [społeczno-politycznych], czy to w Hollywood czy w
mediach społecznych, jest dziełem liderów żydowskich w
przemyśle. Ten wpływ jest ogromny” – powiedział. “Żydowskie
dziedzictwo ukszta

łtowało nas kim jesteśmy teraz – nas

wszystkich, nas, mnie, tak bardzo albo bardziej niż jakikolwiek
inny czynnik w ostatnich 223 latach. I to jest faktem” – dodał. /18

Biden nie jest sam w uznaniu tej siły. “W ogóle nie ma sensu
próba zaprzeczania rzeczywistości żydowskiej siły i wybitności w
popkulturze” – napisał Michael Medved, znany żydowski autor i
krytyk filmowy w 1996. /19 Joel Stein, felietonista Los Angeles
Times, napisał w 2008: “Jako dumny Żyd, chcę by Ameryka
wiedziała o naszych osiągnięciach. Tak, kontrolujemy
Hollywood. . . Nie obchodzi mnie czy Amerykanie uważają, że
kontrolujemy media informacyjne, Hollywood, Wall Street czy
rząd. Obchodzi mnie tylko to, że to my nimi kierujemy”. /20

Mimo że Żydzi mają więcej wpływu i siły w amerykańskim życiu
politycznym i kulturalnym niż każda inna grupa etniczna czy
religijna, żydowskie grupy nie czują się komfortowo kiedy
wskazują na to nie-Żydzi. W rzeczywistości, mówi Foxman i ADL,
jednym pewnym znakiem, że ktoś jest antysemitą, jest kiedy on
się zgadza z twierdzeniem, że “obecnie Żydzi mają zbyt dużą
władzę w naszym kraju”. /21 Widocznie dla Foxmana nigdy nie
może być “zbyt dużych” żydowskich wpływów i władzy.

Antysemityzm nie jest tajemniczą “chorobą”. Jak proponowali
Herzl i Weizmann, i jak pokazuje h

istoria, to co często nazywa

się antysemityzmem, jest naturalną i zrozumiałą postawą narodu
wobec mniejszości mającej szczególną lojalność, która sprawuje
bardzo nieproporcjonalną władzę dla własnych imteresów,
zamiast dla dobra wspólnego.

Mark

Weber

udzień 2013

Tłumaczenie: Ola Gordon

Oryginał: “Anti-Semitism: Why Does It Exist? And Why Does it
Persist?” – INSTITUTE FOR HISTORICAL REVIEW
Przypisy

“Wiesel Calls for ‘Manifesto’ on Anti-Semitism.” The Jewish
Federations

North

America.

April

30,

2004.

(http://www.jewishfederations.org/page.aspx?id=64683)

“A Call to Conscience: Nobel Laureate Elie Wiesel Opens
ADL

Conference

Global

Anti-

Semitism.” Anti-

Defamation

League.

October

31,

2002

(http://archive.adl.org/Anti_semitism/conference/as_conf.a
sp)

3. Abraham H. Foxman. Never Again?: The Threat of the New

Anti-Semitism. (HarperCollins, 2003), p. 4.

4. Abraham H. Foxman. Never Again? (2003), pp. 42, 43.
5.

Th.

Herzl,

Der

Judenstaat. (http://de.wikisource.org/wiki/Der_Judenstaat ;
http://www.zionismus.info/judenstaat/02.htm)

6. Kevin

MacDonald,

Separation

and

Its

Discontents (Praeger,1998), pp. 45, 48. Ref. cited: R.
Kornberg, Theodore Herzl (1993), p. 183.

7. Memo of Nov. 22, 1899. R. Patai, ed., The Complete Diaries

of Theodor Herzl (New York: 1960), Vol. 3, p. 888. Also cited
in: M. Weber, “Zionism and the Third Reich,” The Journal of
Historical

Review,

July-August

1993,

29.

(http://www.ihr.org/jhr/v13/v13n4p29_Weber.html)

8. Chaim Weizmann, Trial and Error (1949), p. 90. Quoted in:

Albert S. Lindemann, The Jew Accused(Cambridge
University Press, 1991), p. 277.

Uriel Heilman, Jewish Telegraphic Agency (JTA). “In Rare
Jewish Appearance, George Soros Says Jews and Israel
Cause

Anti-

Semitism.”

Nov.

10,

2003

(http://www.jta.org/2003/11/10/archive/in-rare-jewish-
appearance-george-soros-says-jews-and-israel-cause-
anti-semitism)

10.

U. Heilman, JTA. “In Rare Jewish Appearance, George

Soros Says Jews and Israel Cause Anti-

Semitism.” Nov. 10,

2003.

11.

Abraham H. Foxman. Never Again? (2003), pp. 18, 4.

12.

Louis D. Brandeis, “The Jewish Problem and How to

Solve

It.”

Speech

April

25,

1915.

(http://www.pbs.org/wnet/supremecourt/personality/source
s_document11.html / http://www.law.louisville.edu/library/c
ollections/brandeis/node/234)

13.

“Dr. Wise Urges Jews to Declare Selves as

Such,” New York Herald Tribune, June 13, 1938, p. 12.

14.

Israel even claims to speak on behalf of Jews who lived

and died before the state was estab

lished. “Holocaust

Victims Given Posthumous Citizenship by Israel,” The
Associated Press, Los Angeles Times, May 9, 1985.

15.

(http://articles.latimes.com/1985-05-09/news/mn-

6754_1_posthumous-citizenship)
See also: M. Weber , “West Germany’s Holocaust Payoff to
Israel

and

World

Jewry,”

Summer

1988.

(http://www.ihr.org/jhr/v08/v08p243_Weber.html) Foxman
letter of Nov. 11, 2005. Published in The Jerusalem Post,
Nov.

18,

2005.

(http://archive.adl.org/media_watch/newspapers/20051111
-JPost.htm)

16.

ADL On the Frontline (New York), Summer 1997, p. 8.

This issue of the ADL bulletin also noted with some pride
that President Clinton, in his Feb. 1997 “State of the Union”
address, had given an unexpected boost to what it called