Lubię to!

Bądź pierw szym znajomym, który to lubi.

Wojciech Paduch: System polityczny Republiki Kuby

Wojc iec h P aduc h

28.04.2008.

Republika Kuby – usytuowana w archipelagu Wielkich Antyli na Morzu Karaibskim – jest państwem
Ameryki Środkowej o niezwykle ciekawej, lecz burzliwej historii. Jednoznaczne określenie systemu
politycznego Kuby nie należy do rzeczy łatwych. Chociaż oficjalna nazwa sugeruje, iż ma się do
czynienia z republiką, w rzeczywistości jest to republika socjalistyczna.

REKLAMA

Wstęp

Pod pojęciem „systemu politycznego” kryje się bardzo szerokie zagadnienie. Według jednej z licznych definicji
„system” określany jest jako zespół wzajemnie sprzężonych elementów, spełniający określoną funkcję[1].
Natomiast termin „system polityczny” odnosi się do tworzącego zorganizowaną całość zespołu instytucji (ogółu
organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych – formalnych i nieformalnych), za
pomocą których sprawowana jest władza państwowa w danym kraju [2]. Według koncepcji instytucjonalno-
strukturalnej w systemie politycznym wyróżnia się cztery podsystemy: partyjny, organów państwowych, organów
samorządowych oraz grup nacisku.

Dla pełnego zobrazowania kubańskich instytucji politycznych niezbędne jest przypomnienie, iż funkcjonują one w
obrębie oddziaływania kształtowanej przez stulecia historii i tradycji sprawowania bezpośrednich form władzy.
Ponadto warto dodać, że strategiczne położenie wyspy stawało się na przełomie wieków obiektem zainteresowań i
wpływów wielkich mocarstw m.in. Hiszpanii i Stanów Zjednoczonych.

Podział administracyjny Kuby

W roku 1827 Rząd Kolonialny Hiszpanii (El Gobierno Colonial Español) podzielił Kubę na trzy departamenty
administracyjne: zachodni (occidental), centralny (central) oraz wschodni (oriental). Podział ten trwał aż do roku
1878.

Pod koniec XIX wieku (1878 – 1899) po wojnie dziesięcioletniej (la Guerra de los Diez Años), zakończonej w
rezultacie porażką powstańców, Rząd Kolonialny Hiszpanii dokonał następnego podziału terytorium Kuby. W efekcie
powstało sześć prowincji: Pinar del Río, La Habana, Matanzas, Santa C lara, Puerto Príncipe, Santiago de C uba.
Podział ten wzorowany był na podziale Półwyspu Iberyjskiego i służył ułatwieniu wyboru deputowanych (Diputados a
las Cortes) do rządu hiszpańskiego.

Na mocy Konstytucji z dnia 21 lutego 1901 roku terytorium Kuby podzielone zostało na 6 nowych prowincji: Pinar
del Río, Hawana, Matanza, Las Villas, C amagüey, Oriente oraz jeden specjalny okręg – Isla de Pinosa. Zgodnie z
postanowieniami wspomnianej ustawy zasadniczej w ramach kubańskich prowincji wyróżniono mniejsze jednostki
administracyjne: samorządowe, miejskie oraz wiejskie.

Kolejne kubańskie konstytucje z lat: 1934, 1940 oraz 1959 nie wprowadzały żadnych nowych zmian do
instniejącego podziału. Ustawa zasadnicza z 1959 roku potwierdzała postanowienia Konstytucji z 1940 roku.
Państwo kubańskie o powierzchni 114 500 kilometrów kwadratowych obejmuje sześć prowincji, które dzielą się na
municipios – gminy miejskie i wiejskie. W dużych zaś miastach (liczących ponad 100 000 mieszkańców) istnieją tzw.
barrios, czyli dzielnice miejskie. Stolicą Kuby pozostało miasto La Habana (Hawana), znajdujące się w tzw. „wielkiej”
prowincji Hawana. Oprócz stolicy Republiki Kuby w skład owej „wielkiej” Hawany wchodzą następujące miasta:
Marianao, Guanabacoa, Regla, Santa Maria del Rosario oraz Santiago de las Vegas. Tak więc podział
administracyjny Kuby jest podziałem trzystopniowym, obejmującym: prowincję – powiat – gminę (miejską i
wiejską).

Obecnie na mocy postanowień Konstytucji z dnia 24 lutego 1976 roku oraz specjalnych ustaw Republika Kuby
podzielona jest na czternaście prowincji oraz jeden specjalny okręg administracyjny – Isla de la Juventud [3].
Prowincje z kolei podzielone zostają na gminy, których łączna suma wynosi 162. Prowincja C iudad de la Habana
podzielona została na piętnaście dzielnic. Oficjalną stolicą Republiki Kuby jest Hawana (la Habana) [4].

Historia ustroju politycznego Kuby

Dnia 1 stycznia 1899 roku generał Adolfo Jimenez C astellanos w imieniu króla Hiszpanii Alfonsa XIII ogłosił koniec
panowania hiszpańskiego na terytorium kubańskim. Od tego momentu aż do dnia 20 maja 1902 roku państwo
kubańskie okupowane było przez oddziały amerykańskie. Oficjalnie dzień ten uznaje się za odzyskanie
niepodległości Kuby. Z chwilą proklamowania niepodległości w kraju zaszło wiele zmian w dziedzinie kształtowania
ustroju państwowego. W ciągu ponad 105 lat (1902-2008) istnienia niepodległej Kuby jej ustrój przeżywał
nadspodziewanie szybką ewolucję.

15 września 1900 roku (podczas amerykańskiej okupacji) przeprowadzono wybory do Zgromadzenia
Konstytucyjnego. Kubańscy parlametarzyści rozpoczęli wówczas prace nad projektem konstytucji państwowej, którą

2010-08-26

psz.pl - Wojciech Paduch: System polit…

www.psz.pl/index2.php?option=com_c…

1/6

w rezultacie uchwalono 21 lutego 1901 roku. Nie zawarto w niej jednak żadnych postanowień dotyczących
uprawnień Stanów Zjednoczonych na Kubie. W związku z tym w Kongresie amerykańskim nasiliła się krytyka
ówczesnego amerykańskiego prezydenta Williama McKinleya

.

Domagano się zwierzchnictwa Stanów Zjednoczonych

nad Kubą. Rezultatem tych wydarzeń było wymuszone przyjęcie tzw. „poprawki Platta” w dniu 20 maja 1902 roku
przez Zgromadzenie Konstytucyjne Kuby (pozostającej w mocy do 1934 roku). Przyjęta propozycja senatora stanu
C onnecticut Orville Hitchcock Platta

dawała USA kontrolę nad polityką rządu kubańskiego, a także zapewniała prawo

do posiadania bazy wojskowej Guantanamo.

Konstytucja z 1901 roku przewidywała instytucję prezydenta oraz dwóch vice-prezydentów, wybieranych na
czteroletnią kadencję. Pierwszym prezydentem Republiki Kuby został Tomás Estrada Palma. Władzę ustawodawczą
sprawował Kongres złożony z Senatu (24 senatorów) oraz Zgromadzenia Konstytucyjnego. Posłowie do
Zgromadzenia Konstytucyjnego byli wybierani w stosunku proporcjonalnym do liczby mieszkańców. Prawo
wyborcze nabywali jedynie mężczyźni po ukończeniu 21 roku życia. Ustawa zasadnicza wprowadzała obowiązkowe
nauczanie w szkole podstawowej, gwarantowała wolność prasy, petycji, zgromadzeń oraz zrzeszania się. Kościół
został oddzielony od państwa, co dawało swobodę wyznania. Warto tu zaznaczyć, iż konstytucja ustanowiła równość
wszystkich obywateli Republiki Kuby wobec prawa. Do podstawowych praw obywatelskich zagwarantowanych przez
konstytucję należało jeszcze prawo do ochrony prywatnej własności oraz prawo do dysponowania własnym
majątkiem i kapitałem [5].

Pomimo proklamowania niepodległości przez Kubę oraz przyjęcia „poprawki Platta” ingerencja USA w stosunki
wewętrzne Kuby nasilała się. Piewszą przesłanką złej sytuacji pomiędzy tymi krajami było kolejne wymuszenie na
Kubie zawarcia umowy o wzajemnej pomocy USA i Kuby (11 grudnia 1902 roku). Umowa dotyczyła kwesti
gospodarczych, głównie zniesienia ceł na produkty eksportowane. Poźniej na mocy 7 paragrafu „poprawki Platty” w
dniu 22 maja 1903 roku parlament kubański musiał zawrzeć tzw. stałą umowę między USA i Kubą, która prócz
kwesti gospodarczych dotyczyła także amerykańskich baz wojskowych na terytorium Kuby. Rezultatem tego
przymusu był fakt, że Kuba na początku lat 20. XX wieku stała się całkowice zależna od gospodarki amerykańskiej,
co z kolei wpłynęło na kształtowanie sie późniejszego ustroju politycznego Kuby.

Po kryzysie na rynku amerykańskim w latach 1920-1921 na Kubie zaczęły występować napięcia społeczne. Były
one skutkiem kryzysu na rynku cukru, który stanowił jeden z podstawowych kubańskich towarów eksportowych.
Doprowadziło to do objęcia władzy przez dyktatora generała Machado y Moralesa w 1925 roku. Został on jednak
obalony w 1933 roku w wyniku wojskowego zamachu stanu, kierowanego przez Fulgencio Batistę (tzw. bunt
sierżantów). Batista, o orientacji proamerykańskiej, pełnił funkcję prezydenta Kuby w latach 1940-1944 roku.

Ustanowienie nowej konstytucji w 1940 roku miało istotne znaczenie dla dalszej historii politycznej Kuby.
Wzorowana bowiem była na konstytucji hiszpańskiej z dnia 9 grudnia 1931 roku, jak również zawierała niektóre
postanowienia amerykańskiej konstytucji [6]. Składająca sie z 286 artykułów konstytucja miała za zadanie utrwalić
postępowy dla ówczesnej Kuby burżuazyjno-demokratyczny ustrój społeczno-polityczny. Miała ona formalnie
charakter demokratyczny, zawierała bowiem przepisy zabraniające tworzenia i posiadania latyfundiów,
wprowadzała obowiązek reformy rolnej, jak również gwarantowała bezpłatny wymiar sprawiedliwości. Natomiast
jesli chodzi o formę wykonywania władzy przyjęła ona zapiski Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Tak więc zgodnie
z jej postanowieniami parlament kubański składał się z dwóch izb: Izby Reprezentantów oraz Senatu [7].
Wprowadzała prezydencki system rządów (tak jak w Konstytucji USA). W myśl tych postanowień prezydent
wybierany był na czteroletnią kadencję, posiadał prawo powoływania i odwoływania ministrów, przewodniczył
podczas posiedzeń Rady Minstrów, był głową państwa [8]. Vice-prezydent natomiast zajmował jednocześnie
stanowisko przewodniczącego Senatu. Została ustanowiona najniższa granica wieku: 35 lat dla prezydenta
Republiki, 30 lat dla ministrów. Gubernator prowincji na Kubie wybierany był na czteroletnią kadencję, w głosowaniu
tajnym i powszechnym. Ponadto przy instytucji gubernetora wprowadzono Radę Prowincjonalną, której
przewodnictwo obejmował gubernator danej prowincji [9].

Wskutek porażki w wyborach 1952 roku Fulgencio Batista doprowadził do zamachu stanu i został dyktatorem. Od
1956 roku nasiliły się ruchy opozycyjne. C zęść z nich przekształciła się w ruch partyzancki (tzw. Ruch 26 Lipca) pod
kierownictwem Fidela C astro. Walka partyzancka doprowadziła do upadku Batisty i wkroczenia 1 stycznia 1959 roku
partyzantów do Hawany. W rezultacie Fidel C astro został premierem Republiki Kuby. Wydarzenia te doprowadziły do
zmiany kubańskiej konstytucji z 1940 roku. Nie została ona formalnie uchylona, lecz zastąpiona ustawą zasadniczą
uchwaloną przez Radę Ministrów w dniu 7 lutego 1959 roku. Nowa ustawa – co najważniejsze – stworzyła idealne
warunki dla ustawowego wprowadzania zmian ustrojowych w Republice Kuby. Głosiła zasadę, że państwo kubańskie
uznaje prawo własności prywatnej, a ograniczenie lub zniesienie tego prawa może być dokonane tylko ustawą
wydaną w interesie publicznym, poddała banki pod kontrolę państwa oraz zastrzegła sobie możliwość konfiskaty
majątku osób współpracujących z Batistą. Warto zaznaczyć, że konstytucja była nowelizowana w miarę
wprowadzania dalszych reform społeczno-gospodarczych.. Tym samym w okresie między lutym a sierpniem 1959
roku doszło aż do 16 nowelizacji.

Ustawa zasadnicza z 1959 roku wraz z jej późniejszymi nowelizacjami aż do roku 1976 stanowiła jeden z
podstawowych aktów prawnych określających charakter polityczny Kuby, jego strukturę i zadania oraz kompetencje
organów państwowych. Znosiła ona wzorowany na Konstytucji Stanów Zjednoczonych prezydencki system rządów
(nie wprowadzała jednak systemu parlamentarno-gabinetowego) i dwuizbowy parlament (przekazując jego
kompetencje Radzie Ministrów). Jednocześnie zachowywała dotychczasową organizację sądownictwa kubańskiego
(sądy rewolucjonistyczne powstałe w czasie reżimu Batisty nadal istniały). Ustawa wprowadzała trójpodział władzy
na władzę: wykonawczą, ustawodawczą oraz sądowniczą, jednak podział ten praktycznie nie istniał, bowiem cała
władza skupiona była wokół Rady Ministrów.

Na czele państwa według postanowień ustawy zasadniczej stał Prezydent Republiki, wybierany przez Radę
Ministrów. Pełnił on funkcję reprezentacyjną na zewnątrz kraju oraz miał prawo wydawania dekretów w określonych
sprawach. Posiadał on również prawo do zajmowania stanowiska prezydenta na stałe (powoływany był na czas
nieokreślony, bez możliwości jego odwołania). Do innych ważnych uprawnień prezydenta należało: zatwierdzanie,

2010-08-26

psz.pl - Wojciech Paduch: System polit…

www.psz.pl/index2.php?option=com_c…

2/6

podpisywanie oraz ogłaszanie ustaw; zawieranie umów z innymi państwami oraz prezentowanie ich Radzie
Ministrów; przyjmowanie przedstawicieli obcych państw, jak również wysyłanie kubańskich przedstawicieli do innych
krajów; powoływanie
oraz zwalnianie premiera i ministrów etc.

W momencie śmierci prezydenta lub przypadku jego niemożności sprawowania władzy, Rada Ministrów wyznacza
tymczasową osobę do sprawowania funkcji prezydenta [10].

Rządem Republiki Kuby oraz jednocześnie organem ustawodawczym państwa jest Rada Ministrów. Do głównych
zadań Rady należy m.in.:

ratyfikacja umów międzynarodowych
zatwierdzanie jako organ administracyjny decyzji prezydenta
o mianowaniu szefów kubańskich przedstawicielstw dyplomatycznych
nadzór nad pracami ministrów
jako organ ustawodawczy uchwalanie ustaw i budżetu państwa
wypowiadanie wojny oraz zatwierdzanie traktatów pokojowych.

Premier kieruje polityką rządu. Jest traktowany oddzielnie od ministrów poszczególnych resortów. Od lutego 1959
roku aż do lutego 2008 roku stanowisko Premiera Republiki Kuby piastował Fidel C astro. Natomiast w dniu 25 marca
1962 roku utworzono stanowisko vice-premiera. Został nim Raul C astro, nie przestając jednocześnie pełnić funkcji
ministra rewolucyjnych sił zbrojnych.

Organami Republiki Kubańskiej w wymiarze sprawiedliwości na mocy ustawy zasadniczej [11] są:

Sąd Najwyższy w Hawanie (Tribunal Suprema de Justicia), w którego skład wchodziły: izba cywilna, karna oraz do
spraw osobistych; Trybunał Konstytucyjny. Na czele Sądu Najwyższego stał prezes. Wyroki sądu podlegają
opublikowaniu w „Dzienniku Ustaw” (Gaceta Oficial),
Sądy powszechne niższej instancji (prowincjonalne II instancji, rejonowe I instancji),
Najwyższy Trybunał Wyborczy (Tribunal Superior Electoral), składał
się z pięciu osób (trzech sędziów Sądu Najwyższego oraz dwóch innych sędziów),
Trybunał do Spraw Administracji Publicznej, składał się z sześciu osób zgłoszonych
(po jednej) przez: Sąd Najwyższy, Radę Ministrów, Najwyższą Radę Uniwersytecką, związek zawodowy
pracowników państwowych oraz związek zawodowy pracowników samorządowych. Przewodniczącego trybunału
powołuje prezydent.
Sądy wojskowe
Trybunały ziemskie, rozstrzygały spory powstałe w wyniku reformy rolnej
Trybunały rewolucyjne, powstawały na terenie Kuby w okresie wojny, służyły
do rozpatrywania spraw osób oskarżonych o kontrrewolucję, sabotaż bądź szpiegostwo.

C harakterystyczną cechą kubańskich sądów był fakt braku ławników podczas procesów sądowych. Wyrok zapadał
na podstawie opinii zawodowego sędziego. Warto tu wspomnieć, że żadna z dotychczasowych konstytucji
kubańskich łącznie z ustawą zasadniczą – nie przewidywała możliwości powoływania ławników sądowych. Ponadto
ustawa z 1958 roku wprowadzała do wymiaru sprawiedliwości instytucję prokuratury, na czele której stał prokurator
Sądu Najwyższego, powoływany przez prezydenta za zgodą Rady Ministrów.

Ważnym okresem w historii ustroju politycznego Republiki Kuby były lata 60. i 70. XX wieku. Nawiązanie stosunków
dyplomatycznych w lutym 1960 roku z ZSRR umocniło tylko przekonanie o słuszności systemu socjalistycznego. W
roku 1972 Republika Kuby przystąpiła do RWPG (Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), co spowodowało
zacieśnienie stosunków z krajami bloku wschodniego. W dwa lata później Kuba staje się członkiem ruchu państw
niezaangażowanych.

15 lutego 1976 roku odbyło się referendum ludowe w sprawie nowej Konstytucji Republiki Kuby, w którym wzięło
udział aż 98% elektoratu oraz którą poparło 97% głosujących. Konstytucja ta była wzorowana na ustawie
zasadniczej ZSRR. Ponadto wprowadzono ustawy ograniczające prawo obywateli do swobodnego zrzeszania się.
Zezwolono na pierwsze po rewolucji wybory pośrednie do parlamentu. Wszystkie te działania zmierzały do
zinstytucjonalizowania rewolucji, jednak nadal pełnię władzy politycznej i wojskowej piastował Fidel C astro.

W lipcu 1992 roku oraz czerwcu 1993 roku Fidel C astro doprowadził do kolenych zmian w konstytucji. Ostatecznie
treść Konstytucji Republiki Kuby zawiera (prócz preambuły) 15 rodziałów, w skład których wchodzi 137 artykułów.
Nowe zmiany dawały Fidelowi C astro m.in. prawo do wprowadzenia stanu wyjątkowego oraz gwarantowały
bezpośrednie wybory do parlamentu, ale niestety nadal nie dopuszczały opozycji do wyborów. Konstytucja określiła
również prywatną działalność gospodarczą oraz swobodę wyznania:

Państwo kubańskie uznaje, respektuje oraz gwarantuje wolność religii. W Republice Kuby instytucje wyznaniowe są

rozłączne od instytucji państwowych [12].

Konstytucja wprowadzała możliwość głosowania obywateli od 16 roku życia. Pełne prawa wyborcze tzn. możliwość
głosowania na kandydatów do Zgromadzenia Narodowego zarówno kobiety jak i mężczyźni uzyskiwali w wieku 18
lat [13].

Struktura organów władzy

Na mocy konstytucji z dnia 15 lutego 1976 roku oraz nowelizacji w latach 1992 i 1993 do głównych organów władzy
w Republice Kuby należą: Prezydent Republiki, Zgromadzenie Narodowe, Rada Państwa i Rada Ministrów. Głową
państwa kubańskiego od 2 grudnia 1976 roku do 19 lutego 2008 roku był Fidel C astro. 31 lipca 2006 roku przekazał

2010-08-26

psz.pl - Wojciech Paduch: System polit…

www.psz.pl/index2.php?option=com_c…

3/6

on tymczasowo władzę nad państwem swojemu bratu, Raulowi. Powodem tej decyzji były problemy zdrowotne
(operacja przewodu pokarmowego). 24 lutego 2008 roku nowym prezydentem został wybrany przez parlament –
generał Raul C astro. Postanowienia Konstytucji Republiki Kuby gwarantują prezydentowi Republiki stanowisko
Prezydenta Rady Państwa, Rady Ministrów[14] oraz I Sekretarza Komunistycznej Partii Kuby. Prezydent jako szef
państwa posiada władzę wykonawczą. Najważniejszym organem władzy w Republice Kuby jest jednoizbowe
Zgromadzenie Narodowe Władzy Ludowej [15] (Asemblea Nacional del Poder Popular). W skład Zgromadzenia
wchodzi obecnie 609 członków, wybieranych bezpośrednio z list Komunistycznej Partii Kuby, które najpierw muszą
zostać zaakceptowane w specjalnych komisjach na pięcioletnią kadencję. Zgromadzenie Narodowe stanowi
najważniejszy organ władzy legislacyjnej. Wszystkie sesje Zgromadzenia są jawne, za wyjątkiem sesji mających na
celu bezpieczeństwo państwa. Zgromadzenie zbiera się dwa razy w roku na sesjach plenarnych na parę dni, by
zatwierdzić podjęte już przez Radę Państwa czy Radę Ministrów decyzje. Może [również] zwołać sesję nadzwyczają,
jesli wymaga tego sytuacja w kraju. Zgromadzenie Narodowe ma ponadto prawo do zmiany konstytucji [16];
wyboru przeydenta, vice-prezydenta; przeprowadzania referendum; wskazywania kandydata na Ministra
Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego (w rzeczywistości kandydata mianuje Rada Ministrów bądź Rada
Państwa, a regulowane jest to poprzez specjalne ustawy). Ostatnie wybory do Zgromadzenia odbyły się 20 stycznia
2008 roku, w wyniku których wszyscy ubiegający się kandydaci uzyskali mandaty (było ich 614, czyli o 5 więcejniż
miejsc w parlamencie).

Zgromadzenie Narodowe wybiera spośród siebie Radę Państwa [17], w skład której wchodzi 31 członków:
prezydent, vice-prezydent, I sekretarz oraz 28 pozostałych członków. Wybierani są oni na pięcioletnią kadencję.
Rada Państwa wybiera i mianuje członków Rady Ministrów, choć w rzeczywistości to prezydent wskazuje każdą
nominację. Rada Państwa obraduje pomiędzy sesjami plenarnymi Zgromadzenia Narodowego. Do głównych zadań
Rady [18] należy m.in.: ratyfikowanie bądź odrzucanie traktatów międzynarodowych, zwoływanie sesji
nadzwyczajnych Zgromadzenia Narodowego, odwoływanie przedstawicieli dyplomatycznych Kuby w innych krajach.
Decyzje Rady Państwa zapadają zwykłą większością głosów [19].

Prezydent Rady Państwa jako szef rządu jest uprawniony [20] m.in. do: reprezentowania państwa oraz rządu za
granicą, przewodniczenia podczas sesji Rady Państwa oraz Rady Ministrów, wprowadzania stanu wyjątkowego w
państwie, podpisywania bądź odrzucania uchwał i rezolucji wydanych przez Radę Państwa. W przypadku śmierci,
choroby, bądź nieobecności Prezydenta Rady jego stanowisko zajmuje Vice-prezydent.

Rada Ministrów jest zarówno najwyższą władzą wykonawczą, jak i najważniejszym organem administracyjnym
rządu Republiki Kuby [21]. W skład Rady wchodzi prezydent, vice-prezydent, ministrowie, sekretarz oraz pozostali
członkowie (skład jest determinowany przez specjalne ustawy). Priorytetem Rady Ministrów [22] jest organizowanie
i prowadzenie polityki wewnętrznej i zewnętrznej, socjalnej, gospodarczej oraz kulturowej. Ponadto Rada ustala i
zatwierdza budżet państwa i prowadzi politykę bezpieczeństwa. Najwyższą władzę sądowniczą sprawuje Corte
Suprema del Pueblo, czyli Sąd Najwyższy [23]. Sędziowie kubańscy są niezawiśli oraz niezależni. Organizacja
sądownicza na Kubie dzieli się na trzy formy: sąd narodowy (Sąd Najwyższy), sądy prowincjonalene oraz sądy
municipalne. Wiekszość przestępców karanych jest właśnie przez sądy municipalne bądź prowincjonalne.

System partyjny Kuby

Na Kubie istnieje system jednopartyjny, którego zasady określa kubańska konstytucja z 1976 roku, stwierdzając,
że:

Komunistyczna Partia Kuby (...) zorganizowana straż przednia narodu kubańskiego, stanowi przewodnią siłę
najwyższą Społeczeństwa i Państwa, która organizuje i ukierunkowuje powszechne wysiłki na rzecz osiągnięcia
celów budowy socjalizmu i społeczeństwa komunistycznego [24].

Pomimo, iż dozwolone jest istnienie innych partii politycznych, to i tak posiadają one mało istotny, wręcz marginalny
wpływ na politykę kraju, dlatego też z reguły nie występują. Znacznie częściej ich rolę zastępują związki zawodowe
skupione w C entrali Pracujących Kuby (Central de Trabajedores de Cuba – CTC). Do najważniejszych organizacji
zrzeszających dysydentów kubańskich walczących o pluralizm należy m.in. Kubańska Federacja Kobiet (Federación
de Mujeres Cubanas – FMC), Partia Praw C złowieka (Partido Pro-Derechos Humanos), Kubańska Platforma
Demokratyczna (Platforma Democratica Cubana - CDP), Kubańska Partia Ortodoksyjna (Partido Cubano Ortodoxo –
PCO).

Początki marksizmu na Kubie związane są z pojawieniem się kubańskiej klasy robotniczej w latach 60. XIX wieku.
Jednym z pierwszych propagandystów nauki Marksa był tu działający pod koniec XIX wieku – Enrique Roig. W lutym
1899 roku na wyspie została utworzona pierwsza partia socjalistyczna – Socjalistyczna Partia Robotnicza, na czele
której stanął rewolucjonista Diego Vincente Tejera. Głosił
on, że powstałe ugrupowanie działać będzie nie tylko na rzecz kubańskiej gospodarki, ale również zabierać będzie
stanowisko polityczne. Niestety krótki żywot Socjalistycznej Partii Robotniczej spowodował zainicjowanie w 1900
roku przez Tejera nowego ugrupowania – Partii Ludowej, przekształconej w roku następnym w Robotniczą Partię
Ludową. W roku 1904, tuż po utworzeniu Republiki Kuby, na wyspie odbyły się pierwsze częściowe wybory
parlamentarne. Zwycięstwo w wyborach odniosła partia konserwatywna, która prócz chęci utrzymania władzy nie
zrobiła nic na rzecz ludności pracującej. Był to sygnał dla społeczeństwa, że trzeba stworzć nową własną partię –
partię robotniczą. Inicjatywę tę wykorzystał C arlos Valiño, który w styczniu 1905 roku stworzył nową partię
robotniczą. Propagowała ona jawnie naukę marksizmu. Głównym celem formacji było prowadzenie godnej polityki
na rzecz ludności robotniczej. Zakładano m.in. godziwe warunki pracy dla wszystkich, sześciogodzinny czas pracy
dla młodzieży oraz zakaz pracy dla dzieci, walkę klasy robotniczej o wyzwolenie, stworzenie społeczeństwa
bezklasowego oraz demokratyzację konstytucji. Ponadto głoszono żądania, aby w kubańskich przedsiębiorstwach
pracowało co najmniej 75% Kubańczyków oraz zakazywano zatrudniania siły roboczej z zagranicy. Warto
zaznaczyć, że ugrupowania polityczne, które powstały po roku 1902, zawiesiły swoją działalność, bądź zniknęły ze
sceny politycznej w wyniku przegranej w wyborach. Przykładem była powstała w 1920 roku Radykalna

2010-08-26

psz.pl - Wojciech Paduch: System polit…

www.psz.pl/index2.php?option=com_c…

4/6

Socjalistyczna Partia.

Pod wpływem październikowych wydarzeń rewolucyjnych w 1917 roku w Rosji, na Kubie oraz w znacznej części
Ameryki Łacińskiej rozprzestrzeniła się szybko nauka marksizmu-leninizmu. W 1920 roku od partii socjalistycznej
odłączyła się pewna grupa rewolucjonistów. W 1925 roku lewicowy działacz Julio Antonio Mella wraz ze
wspomnianym wcześniej C arlosem Valiño stworzyli nową partię – Komunistyczną Partię Kuby. Do roku 1934
działała ona nielegalnie. Dopiero jej legitymizacja na początku 1935 roku umocniła jej pozycję na scenie politycznej
Kuby oraz zwiększyła liczebność członków partii. W wyborach w 1940 roku Komunistyczna Partia Kuby uzyskała aż
80 000 głosów poparcia. Wygrana w wyborach oraz zjednoczenie się ze Związkiem Rewolucyjnym spowodowało
powstanie w tym samym roku Rewolucyjnego Związku Komunistów, a w 1944 roku powołanie do życia nowej
Ludowo-Socjalistycznej Partii Kuby.

Utworzenie w Meksyku przez Fidela C astro nowego kierunku politycznego pod nazwą Ruch 26 Lipca na przełomie
1955 i 1956 roku doprowadziło do wojny domowej na Kubie. Rezultatem wydarzeń w latach 1957 – 1958 był upadek
dyktatury Batisty oraz powstanie Zjednoczonych Organizacji Politycznych [25], przekształconych w 1962 roku w
Zjednoczoną Partę Socjalistycznej Rewolucji (El Partido Unido de la Revolución Socialista – PURS). Powołanie do
życia nowej partii było niezbędne do ustalenia i realizacji wspólnych celów w dziedzinie politycznej, społecznej oraz
gospodarczej. Nowy twór polityczny posiadał strukturę organizacyjną, utworzoną według kryteriów terytorialno-
produkcyjnych.

W skład struktury organizacyjnej PURS jako główny organ partyjny wchodziło kierownictwo krajowe, a dodatkowo
podległe mu komitety: prowincjonalne, regionalne (powiatowe) i miejskie. Fundamentem tej struktury były
organizacje podstawowe tzw. nucleos w zakładach pracy oraz jednostkach wojskowych. Każdy komitet składał się z
sekretarza generalnego oraz sekretarzy wyspecjalizowanych: organizacyjnych, do spraw oświaty, do spraw
ideologicznych oraz do spraw produkcji. Pierwszym sekretarzem kierownictwa krajowego został Fidel C astro, zaś
drugim sekretarzem – Raul C astro.

W październiku 1965 roku kierownictwo krajowe PURS podjęło uchwałę o zmianie nazwy partii na Komunistyczną
Partię Kuby [26] (El Partido Comunista de Cuba), która rządzi Republiką Kuby do dnia dzisiejszego. Następnie
powołano do życia Komitet C entralny jako kulminację procesu unifikacji partyjnej i „stopnia rozwoju świadomości
polityczo-ideologicznej ludu”. Partia ta stała się wedle jej deklaracji programowych „instrumentem tworzenia
socjalizmu i komunizmu”.

Za główny cel Komunistycznej Partii Kuby uważa się ochronę niepodległości oraz zdobyczy podstawowych
godności, zdrowia, edukacji, ochrony dzieci i osób starszych. Baza programowa partii zawiera w sobie główne cele
całego społeczeństwa. Nowa partia rozbudowała znacznie swoją strukturę organizacyjną w stosunku do swojej
poprzedniczki.

Głównym organem partyjnym jest Sekretariat Generalny, na czele którego stoi Fidel C astro. Następnie
podporządkowane jest mu Biuro polityczne partii komunistycznej, w którego skład wchodzi 24 członków. Kolejnym
ważnym organem jest Komitet centralny, któremu podlegają sekretariaty regionalne, komitety miejskie oraz tzw.
oddziały cząstkowe. Za podstawę partii uważa się ich członków, których obecna liczba wynosi 820 000 osób.

Komunistyczna Partia Kuby opiera swoją działalność o zasadę tzw. centralizamu demokratycznego (centralismo
democrático). C entralizam demokratyczny oznacza całkowity prymat władzy wykonawczej, w szczególności
poszczególnych jednostek trzymających władzę. C haraktertstyczną częścią centralizmu demokratycznego jest fakt,
że władze partyjne mają całkowity wpływ na wyborców.

Zakończenie

Bez wątpienia można stwierdzić, iż system polityczny Kuby ma liczne wady, a władza państwowa nie stwarza
korzystnych warunków do rozwoju prawdziwej demokracji. Mechanizmy przyjęte i realizowane na kubańskim
terytorium nie raz już stawały się tematem dyskusji pomiędzy przedstawicielami państw demokratycznych.
Panowanie jednej tylko partii oraz perfekcyjnie przygotowana propaganda przeciw krajom Zachodu z pewnością nie
wpływają na poprawę wizerunku Republiki Kuby na arenie międzynarodowej. Warto zatem zastanowić się chwilę
nad słowami przewodniczącego kubańskiego parlamentu Ricarda Alarcón, który kiedyś stwierdził:

Kubański system polityczny działa tak znakomicie, że przez długie lata nie będzie potrzeby go zmieniać. Świat z
czasem przekona się, że demokracja na Kubie działa lepiej niż w innych rajach, a jej obywatele są z niej
prawdziwie zadowoleni.

C zy faktycznie tak jest?

Przypisy

[1] Encyklopedia PWN, Warszawa 2008, Wyd. Naukowe PWN.
[2] Encyklopedia PWN, Warszawa 2008, Wyd. Naukowe PWN.
[3] Art. 101 Konstytucji Republiki Kuby z 1976 roku.
[4] Art. 3 Konstytucji Republiki Kuby z 1976 roku.
[5] Art. 12 Konstytucji Republiki Kuby z 1901 roku.
[6] Morawski Wacław, Kierunki rozwoju politycznego Kuby, Lublin 1975, Wyd. Lubelskie.
[7] Art. 119 Konstytucji Republiki Kuby z 1940 roku.
[8] Art. 138 – 147 Konstytucji Republiki Kuby z 1940 roku.
[9] Morawski Wacław, Kierunki rozwoju politycznego Kuby, Lublin 1975, Wyd. Lubelskie.
[10] Morawski Wacław, Kierunki rozwoju politycznego Kuby, Lublin 1975, Wyd. Lubelskie.
[11] Morawski Wacław, Tworzenie podstaw ustrojowych Republiki Kuby 1959 - 1970, Lublin 1972, Wyd. Lubelskie.
[12] Art. 8 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.

2010-08-26

psz.pl - Wojciech Paduch: System polit…

www.psz.pl/index2.php?option=com_c…

5/6

[13] Art. 132 – 132 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[14] Art. 74 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[15] Art. 69 – 86 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[16] Art. 137 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[17] Art. 89 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[18] Art. 90 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[19] Art. 91 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[20] Art. 93 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku
[21] Art. 95 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[22] Art. 98 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[23] Art. 120 Konstytucji Republiki Kuby z 1992 roku.
[24] Art. 5 Konstytucji z dnia 24 lutego 1976 roku.
[25] Zjednoczone Organizacje Polityczne (Organizaciones Revolucionarias Integradas – ORI) – organizacja
polityczna powstała w 1961 roku na skutek połączenia się trzech formacji politycznych: Ludowo Socjalistycznej
Partii Kuby (El Partido Socjalista Popular de C uba), Ruchu 26 Lipca Fidela C astro (El Movimiento Revolucionario del
26 de Julio) oraz Rewolucyjnego Dyrektoriatu 13 Marca (El Directorio Revolucionario del 13 Marzo).
[26] Nie należy mylić tej partii z Komunistyczną Partią Kuby powstałą w 1925 roku z inicjatywy Julia Antonia Mella
oraz C arlosa Valiño.

Bibliografia

Aguirre Beignon,

The Stability of Cuba’s Political System,

Texas A&M University.

Azicri Max, Cuba. Politics, Economics and Society, London 1988, Printer Publishers London and New York.
C omplak Krystian, Parlament we współczesnej Ameryce Łacińskiej, Wrocław 1994, Wyd. Uniwersytetu
Wrocławskiego.
C omplak Krystian, Rządy faktyczne w Ameryce Południowej (1930- 1979), Wrocław 1990, Wyd. Uniwersytetu
Wrocławskiego.
Domínguez Jorge I., Cuba. Order and Revolution, C ambridge, Massachusetts 1978, The Belknap Press of Harvard
University Press.
Dominik Aleksandra, Kuba. Wczoraj i dziś, Katowice 1991, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego
Domosowski Artur, Gorączka Latynoamerykańska, Warszawa 2004, Wyd. Bertelsmann Media.
Encyklopedia PWN, Warszawa 2008, Wyd. Naukowe PWN.
Gawrycki Marcin, Unia Europejska – Ameryka Łacińska i Karaiby. Trudne partnerstwo dwóch regionów, Warszawa
2004, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Gulczyński Mariusz, Współczesne systemy polityczne, Zielona Góra 2000, Wyd. WSP TK.
Konstytucja Republiki Kuby z 1901 roku.
Konstytucja Republiki Kuby z 1940 roku.
Konstytucja Republiki Kuby z 1976 roku.
Konstytucja Republiki Kuby z 1992 roku.
Krzywicka Katarzyna, Racja stanu Kuby, Lublin 1997, Wyd. Uniwersytet MC -S.
Morawski Wacław, Kierunki rozwoju politycznego Kuby, Lublin 1975, Wyd. Lubelskie.
Morawski Wacław, Tworzenie podstaw ustrojowych Republiki Kuby 1959 - 1970, Lublin 1972, Wyd. Lubelskie.
Mydel Ryszard, Groch Jerzy, pod red., Popularna Encyklopedia Powszechna. Kontynenty i Państwa. Ameryka
Północna, Kraków 1998, Fogra Oficyna Wydawnicza.
Stemplowski Ryszard, Dzieje Ameryki Łacińskiej 1930 – 1975/1980, tom III, Warszawa 1983, Wyd. Książka i
Wiedza.
Szulc Anna, pod red., Kuba, Warszawa 2005, Wyd. Mediaprofit.

Zamknij okno

2010-08-26

psz.pl - Wojciech Paduch: System polit…

www.psz.pl/index2.php?option=com_c…

6/6