A K A D E M I A O B R O N Y N A R O D O W E J

WYDZIAŁ STRATEGICZNO-OBRONNY

ZAKŁAD ORGANIZACJI I MOBILIZACJI

Jan WOJNAROWSKI

JAK ROZWIĄZAĆ PROBLEM BADAWCZY?

Uproszczona metodologia

dla autorów prac studyjnych, magisterskich

i rozpraw doktorskich

Warszawa 2004 rok

Spis treści

I.

WYBÓR I SPRECYZOWANIE TEMATU BADAWCZEGO

.........

3

II.

PRZEDMIOT BADAŃ

..........................................................................

5

III. CEL BADAŃ

.........................................................................................

8

IV. PROBLEM BADAŃ

..............................................................................

9

V.

PYTANIA BADAWCZE

.......................................................................

10

VI. HIPOTEZA ROBOCZA

.......................................................................

11

VII. METODY BADAWCZE

.......................................................................

13

VIII. TEREN BADAŃ

.....................................................................................

17

IX. KOLEJNOŚĆ UKŁADU PRACY

.......................................................

17

X.

WNIOSKI KOŃCOWE

........................................................................

19

XI. BIBLIOGRAFIA

....................................................................................

20

XII. ZAŁĄCZNIKI

........................................................................................

21

XIII.

P

RZYKŁADOWE WYZNACZNIKI METODOLOGICZNE PRAC

NAUKOWO-BADAWCZYCH

...............................................

24

LITERATURA

.....................................................................................

49

Celem naukowej myśli jest poznanie tego, co ogólne
w szczególnym i tego, co trwałe w zmiennym.

Alfred Whitehead

Wiedza wsparta doświadczeniami nauki otwiera wrota czasu.

St. Lem

Wyobrażnia jest ważniejsza od wiedzy A. Einstein
Wszystko jest dobre co jest proste.

Hindenburg

Naukowe podejście polega na gromadzeniu w umyśle faktów,
skojarzeń, ocen i nowych informacji o nurtującym mnie
problemie.
Człowiek w każdej chwili życia działa, chociaż o tym nie wie.

Jan Wojnarowski

Koncepcja pracy (rozprawy)

I.

WYBÓR I SPRECYZOWANIE TEMATU BADAWCZEGO

TEMAT

•

to podstawowa treść – myśli ograniczające istotę utworu, motyw
rozprawy. Temat wiąże i porządkuje elementy świata w jedną
całość;

•

jest myślą główną, osnową, ideą, koncepcją badawczą, w którym
ukryty jest problem do rozwiązania (zbadania);

•

jest zapisem problemu do naukowego rozwiązania nie jako pogląd
badacza na określoną rzeczywistość, lecz udokumentowany
i opisany obszar niewiedzy;

•

może dotyczyć:

•

znanych lub mało znanych faktów interesujących badacza
w zakresie jego rozwoju i funkcjonowania;

•

potwierdzenia istniejącej wiedzy teoretycznej i praktycznej –
wzbogaconej o nowe uwarunkowania (okoliczności, koniun-
ktura, atmosfera, sytuacja);

•

ustalenia zależności pomiędzy różnymi faktami (np. między
teorią a praktyką) w badanej dziedzinie;

•

uporządkowanie wiedzy opracowanej przez innych badaczy,
zawartej w różnych źródłach (publikacjach) tzw. opracowanie
monograficzne;

•

stworzenie (opracowanie) nowych teorii (podstaw – zarysów
teoretycznych), czy założeń rozwoju danej dziedziny wiedzy.

Tytuł

•

to zapis, czyli krótkie ujęcie treści pracy (rozprawy) w pewne
hasło, obejmujące bardzo rozległą problematykę badanej
rzeczywistości.

W pracy nie można stosować kompilacji (grabieży fragmentów dzieł i zestawienia
w jedno opracowanie autorskie), lecz wyrażenie własnego stanowiska do
opisywanych zjawisk – problemów. Zbierając i studiując literaturę przedmiotu
badań musimy uzmysłowić sobie własną „myśl przewodnią” dotyczącą badanego
problemu. Nie należy błądzić w mnogości obcych myśli, które nas – być może –
przekonują swoim opisem (argumentacją), lecz należy mieć osobiste przekonanie,
które pomoże nam stworzyć własną teorię. Proces ten polega na przeprowadzeniu
swoistej „sekcji zwłok”, czyli autopsji – osobistego wglądu w badany obiekt
(problem). Dokonać należy jego analizy stanu aktualnego (zdiagnozować) i
obserwacji (wyobrażenia) jego rozwoju, czyli prognozy.
Uzasadnienie tematu badawczego polega na zdefiniowaniu pojęcia zawartego w
temacie, które pozwoli na sprecyzowanie zakresu przedmiotu badań (do zjawiska
rzeczywistego, a nie do abstrakcji). Uzasadnienie to analiza dotychczasowych
doświadczeń i przedstawianej literatury. W wyniku analizy wyjaśniamy sobie, na
czym polega problem badawczy, należy zatem sformułować konkretne pytania, na
które trzeba będzie udzielać odpowiedzi. Przeprowadzona analiza pozwala na
umiejscowienie tematu badań w przynależności do bliższego i nadrzędnego
problemu naukowego. Wyniki analizy powinny wskazać na stopień względnej
nowości tematu badań. W rozpatrywanym temacie autor powinien uzasadnić
wartość społeczną podjętych badań, określić teoretyczne korzyści wynikające z
rozwiązanego problemu i wskazać na konsekwencje praktyczne.
Z badanego tematu należy wyciągnąć wnioski dotyczące:

•

co jest wiadome, a co nie i ja się tym zajmuję w badaniach;

•

w znanych (przestudiowanych) publikacjach autorzy rozpracowali „to i to”,
lecz pominęli „to” i ja się tym zajmuję;

•

sugeruję problem rozwiązać „tak a tak”, biorąc za podstawę następujące
założenie ............... .

Po spełnieniu wymagań dotyczących tematu badań należy określić i sprecyzować:

II.

PRZEDMIOT BADAŃ – to metodologicznie skonkretyzowane stosunki
i procesy społeczne.

Przedmiotem badań mogą być: procesy zachodzące w danym zjawisku, sprawność
działania człowieka, zorganizowane działania zbiorowości ludzkiej oraz zaistniałe
fakty spowodowane różnymi czynnikami otoczenia.

1.

W bezpieczeństwie państwa przedmiotem badań jest:

Zabezpieczenie rozwoju jednostki, grupy, czy całego
społeczeństwa

b) W reagowaniu kryzysowym.

Zmniejszenie (wyeliminowanie) wpływu kryzysu na sferę:

•

bezpieczeństwa:

•

militarną;

•

publiczną;

•

polityczną;

•

społeczną;

•

ekonomiczną:

c) W gotowości obronnej państwa (*bojowej sił zbrojnych).

Stworzyć warunki do wzrostu potencjału obronnego państwa (sił

zbrojnych)

d) W systemie mobilizacyjnym na szczeblu sił zbrojnych przedmiotem badań jest
pytanie?

O ile i jak można powiększyć siły zbrojne na okres
wojny

Pytanie to można zobrazować – rys. 1.

z m i e n i a j ą

Obszar przedmiotu badań

Obszar przedmiotu badań

Siły zbrojne

czasu „P”

Określone uwarunkowania

Mobilizacja

Określone

nakłady

finansowe

Cele możliwe
Zasady lub
Struktury konieczne
Zadania

Siły zbrojne
okresu „W”

Wymagania

operacyjne

Rys. 1. Obszar przedmiotu badań

L

SZ „W” =

f

(P, M, t), gdzie:

L

SZ

„W”

–

liczebność sił zbrojnych na okres wojny

f

–

funkcja wielkości

P

–

potrzebna liczebność sił zbrojnych

M

–

możliwość GN w zabezpieczaniu tej liczby sił zbroj-
nych

t

–

termin niezbędny na kilkakrotne powiększenie
liczebności sił zbrojnych

d) W systemie mobilizacyjnym na szczeblu jednostki wojskowej

Przekształcenie

struktury organizacyjnej jednostki

wojskowej czasu pokojowego przez ilościowo-

jakościowe dopełnienie jej na okres wojny

f) W organizacji sił zbrojnych

zasady tworzenia form organizacyjnych

sił zbrojnych

odpowiednio do wymagań i potrzeb pola walki,

możliwości ekonomicznych, technicznych i

ludzkich

g) W sztuce wojennej

Organizacja prowadzenia walki zbrojnej

8.

W taktyce

Jak prowadzić działania bojowe

W systemie zarządzania są relacje zachodzące pomiędzy: kierownictwem
a zespołami ludzkimi; rynkiem a popytem itp.

Kolejnym krokiem w badaniach jest sprecyzowanie celu badań (tego końcowego
zapisu, który ma być spójny z problemem badawczym).

Procedura badawcza powinna obejmować:

•

weryfikację mojej wiedzy o problemie,

•

prognozę możliwości rozwoju problemu,

•

określenie prawdopodobnego celu badań,

•

identyfikację problemu i pytań badawczych,

•

określenie potrzeb i priorytetów rozwojowych, problemu badawczego za-
wartych w hipotezie roboczej

III. CEL BADAŃ - dążenie badacza do osiągnięcia swojego zamiaru.

1.

poznawczy (edukacyjny) cel badań powinien zawierać się w odpowiedzi na
pytanie: Jak skutecznie przygotować (planować i organizować – prowadzić)
mobilizację w siłach zbrojnych oraz sprawnie nią kierować, nawet w wa-
runkach mogących wystąpić zakłóceń w jej przebiegu;

2.

diagnostyczny – ustalający aktualny stan w danej dziedzinie z tendencją
wyakcentowania kierunków dalszego rozwoju;

3.

praktyczny (normatywny, weryfikacyjny) dotyczy on znalezienia prawidło-
wości rozwojowych, funkcjonujących zasad oraz sposobów działania wojsk
(mobilizacji) i zaproponowania pewnych ustaleń dotyczących sposobu,
miejsca i terminów działań (prowadzenia mobilizacji).

Ustalając cel (cele) badań należy w zapisie umieścić: zbadać; sprawdzić;
(potwierdzić); zaprojektować; określić zjawisko; ocenić coś; przedstawić rozwią-
zanie; wdrożyć (koncepcję, plan) itd.

Uwaga

Celem badań nie może być np. „doskonalenie” danej działalności
(procesu), bo z góry zakładamy, iż dotychczasowy proces działalności
był niedoskonały (zły). Coś, co jest niedoskonałe (złe) nie może być
dalej doskonalone, bo doprowadzimy nasze rozważania do absurdu (nie
wolno doskonalić rzeczy niedoskonałych), natomiast doskonalimy
(ulepszamy) rzeczy (zjawiska) doskonałe – i na tym polega postęp w
nauce.

IV.

PROBLEM BADAWCZY to tyle co:

•

pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma nam dostarczyć
badanie. W. Zaczyński „Praca badawcza nauczycieli”. Warszawa, WSiP,
1976 r.

•

pytanie na które szukamy odpowiedzi na drodze badań naukowych. M.
Łobocki „Metody badań pedagogicznych”.

•

stan mojej niewiedzy zawartej w pytaniu, które znam (dotyczy jakości i roz-
miaru mojej niewiedzy) i brak mi odpowiedzi. J. Wojnarowski „Rozwój
teorii systemu mobilizacji i uzupełniania sił zbrojnych” – Prognoza–4, ASG
WP 1985 r.

Rozpatrując problem badawczy miej na uwadze, iż „przyczyna powoduje skutek”,
lecz muszą zaistnieć te same warunki, to samo miejsce i czas, aby skutek był taki
sam. Natomiast w innych warunkach, w innym miejscu i czasie będzie inny skutek
– twoich rozważań naukowych.

Problem badawczy sprowadza się do udzielenia wiążących odpowiedzi na pytania
rozpoczynające się od partykuły „czy, kto i kiedy, dlaczego?”. Na tak zadane
pytania można udzielić dwie odpowiedzi – twierdzącą „tak” i przeczącą „nie” Np.
czy obowiązujące ustalenia

.....................

są możliwe do zrealizowania

....................

?

Odpowiedź „tak” wymaga głębokiego udokumentowania. Natomiast odpowiedź
„nie” powoduje pojawienie się problemu badawczego i sprowadza się do
kolejnych pytań? Co należy uczynić, aby w pełni zabezpieczyć

.....................

JW w

zaistniałych warunkach, od czego, kogo to zależy?
Może też pojawić się pytanie dopełniające, rozpoczynające się od słów: który, jaki,
jak itp.
Pytania te mogą zawierać kilka odpowiedzi np. który z elementów systemu
(procesu)

...................

decyduje o jego niezawodności w działaniu (postępowaniu)?

Czy – jak planować (organizować)

...............

co? Jaki przyjąć (założyć) sposób

kierowania (zarządzania)

.........................

?

Dla ułatwienia prowadzonych analiz i syntez badawczych – główny problem
badawczy można określić formułując pytanie(a) badawcze, które będzie(ą)
rozwinięciem treści merytorycznych w kolejnych rozdziałach pracy badawczej.
Niezbędnym warunkiem rozpoczęcia procesu badań naukowych jest sformu-
łowanie i sprecyzowanie problemu badawczego, którego następstwem będzie
przyjęcie określonego tematu i wytyczenie celów. Słowo „problem” pochodzące z
języka greckiego (problema) i oznaczające m.in. przeszkodę lub trudność – to
pytanie o rozwiązanie określonej kwestii. Jednak nie każde pytanie, jakie sobie
stawiamy, może być problemem badawczym. I tak np. S. Nowak uważa, iż
„problem badawczy to tyle, co pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma
dostarczyć badanie”

1

. Natomiast J. Pieter widzi problem badawczy jako „swoiste

pytanie określające jakość i rozmiar pewnej niewiedzy (pewnego braku
dotychczasowej wiedzy) oraz cel i granicę pracy naukowej

2

. Ustalanie problemu

polega więc na określeniu i objaśnieniu pewnego, obiektywnego stanu niewiedzy
na gruncie wiedzy dotychczasowej – poprzez jej krytykę

3

.

Aby problem badawczy spełniał kryteria metodologicznej poprawności powinien
charakteryzować się następującymi cechami:

•

być dostatecznie precyzyjnie sformułowany od strony logicznej i językowej
– jasny, wyrazisty, jednoznacznie rozumiany;

•

posiadać związek z dotychczasowym dorobkiem wiedzy, której
kontynuację stanowi, lub wybiega śmiało poza jej granice;

•

być możliwym do rozwiązania zgodnie ze stawianymi współcześnie wyma-
ganiami metodologii badań naukowych;

•

posiadać model użytkowy przydatny na gruncie praktyki wojskowej.

V. PYTANIA BADAWCZE

Pytanie to żądanie informacji lub wskazanie na jej brak.
Pytanie badawcze określa jakość i rozmiar mojej niewiedzy oraz wyznacza
(precyzuje) cząstkowy cel i granice podejmowanych badań naukowych.
Pytania badawcze zawierają w sobie cząstkowy problem i mogą dotyczyć:

1) ustalenia faktów:

•

jak jest, lub jak było, jak może być?

2) ustalenia przyczyn:

•

dlaczego tak jest, lub tak było, jak będzie?

3) kierowania rzeczywistością:

•

jak być powinno, jak należy działać, aby
uzyskać najlepsze efekty?

W uzasadnieniu pytanie może dotyczyć: dlaczego tak być powinno lub dlaczego
tak należy działać?
Przykłady pytań badawczych.

1.

czy i na ile aktualna wiedza

............

zawarta w

................

odpowiada

..............

?

2.

jakie czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływają na rozwój wiedzy

..............

?

3.

które z założeń należy zmienić (dostosować), opracować od nowa, aby
sprawnie funkcjonował (system, proces, projekt itp.)?

4.

jak planować (programować) coś

................

, aby osiągnąć

...................

co?

5.

Jakie są (mogą być) potrzeby zabezpieczenia

.................

czego?

6.

Które kryteria blokują (uniemożliwiają) sprawne funkcjonowanie

.............

czego?

7.

Co zmienić w procesie, aby

................

?

8.

Kiedy przeprowadzić weryfikację

...............

i w jakim kierunku .

..............

, aby

osiągnąć

...............

?

VI.

HIPOTEZĄ ROBOCZĄ - nazywany stwierdzenie, co do którego istnieje
pewne prawdopodobieństwo, że stanowić będzie ono prawdziwe roz-
wiązanie danego problemu i oznacza intuicyjne postrzeganie rozwiązywan-
ego problemu badawczego. Ma na celu rozdzielenie prawdy od fałszu.

Hipoteza robocza:

•

jest naukowym przypuszczeniem, co do istnienia lub
nieobecności danej rzeczy, zjawiska w określonym
miejscu i czasie. J. Pieter „Zarys metodologii badań
naukowych”. PWN Warszawa.

•

przypuszczalne założenie zależności, jakie zachodzi
między wybranymi zmiennymi, które jest w rzeczy
samej wstępną odpowiedzią na pytanie zawarte w sfor-
mułowanym problemie badawczym. W. Zaczyński
„Praca badawcza nauczycieli”. WSiP Warszawa, 1981
r.

•

stanowi odpowiedź na pytanie zawarte w problemie
badawczym, ale wymaga sprawdzenia (potwierdzenia
lub odrzucenia).

Efektywne przeprowadzenie badań naukowych wymaga oprócz sprecyzowania
problemów badawczych, także rozwiązania hipotezy roboczej. Słowo „hipoteza”
wywodzi się z języka greckiego „hipothesis” i oznacza dosłownie „podkład" lub
„przypuszczenie”. W pracach naukowych najczęściej wykorzystywane jest to
drugie znaczenie.
Hipoteza naukowa jest więc naukowym przypuszczeniem co do istnienia lub nie-
obecności danej rzeczy czy zjawiska w określonym miejscu lub czasie, oraz co do

związku zależności danych zjawisk od innych lub związku pojęć, bądź wielkości
matematycznych o ustalonym znaczeniu. Hipoteza robocza stanowi stwierdzenie,
co do którego istnieje pewne prawdopodobieństwo, że jest właściwym
rozwiązaniem sformułowanych uprzednio problemów badawczych, a więc zawsze
występuje jako założenie badań, nigdy zaś końcowy ich rezultat lub płynący z nich
wniosek. Tak więc hipotezy robocze są oczekiwanymi przez badacza wynikami
planowanych badań.
Według M. Łobockiego - hipotezą roboczą „sensu stricte” jest tylko takie
twierdzenie (przypuszczenie), które spełnia następujące warunki:

•

hipoteza robocza musi dać się zweryfikować;

•

hipoteza robocza wyraża związek w zasadzie tylko pomiędzy dającymi się
zbadać faktami, zdarzeniami, ludźmi;

•

hipoteza robocza jest przypuszczeniem wysoce prawdopodobnym,
mającym swe uzasadnienie w dotychczasowym dorobku naukowym;

•

hipoteza robocza jest wnioskiem z dotychczasowych obserwacji i doświad-
czeń badacza;

•

hipoteza robocza jest twierdzeniem wyrażonym jednoznacznie i w sposób
możliwie uszczegółowiony.

Właściwe sformułowanie hipotezy roboczej, jako niezbędnego tworu myślowego
w procesie badań naukowych następuje na drodze konfrontacji hipotezy wstępnej z
dotychczasową

wiedzą

dotyczącą

problemu

naukowego.

Wymaga

to

zgromadzenia, uporządkowania, wszechstronnego i głębokiego przestudiowania
wiedzy oraz jej krytycznej oceny z punktu widzenia przydatności do ustalenia
wartości hipotezy wstępnej.
Hipoteza robocza może opierać się na:

•

wyobrażni w poszukiwaniu zgodności treści z praktyką i faktami;

•

ustaleniu i eliminowaniu sprzeczności;

•

dotarciu do założeń o charakterze pierwotnym.

W badaniach naukowych przyjmuje się hipotezę roboczą zawierającą się w dwóch
zdaniach przypuszczających, które można weryfikować;

•

jak jest i dlaczego tak jest?

•

co należy zrobić (uczynić), aby osiągnąć?

Można ją poprawić i uzupełnić w toku badań. W konsekwencji badań jest
potwierdzeniem naszych przypuszczeń lub zanegowaniem.

VI.

METODY BADAWCZE - podstawowe

Metodologia – nauka o metodach badawczych (metodos – badanie, logos – słowo).
Metoda porównania i motywacji oznacza: JEST! co zrobić, aby zmienić NA
POWINNO BYĆ.
Metoda z greckiego – meta → droga, chodos → idę, czyli droga dochodzenia do
prawdy, lub idę drogą i postrzegam otoczenie, które uzmysławia mi problemy do
rozwiązania.
Do najczęściej mających zastosowanie metod badawczych w tego typu
dysertacjach naukowych należy zaliczyć:

•

analizę literatury przedmiotu badań w sensie statycznym i przestrzennym
(jest ta metoda „duszą” myślenia, które tworzy określony byt);

•

w metodzie analizy można wyodrębnić analizę

jakościową

, która pozwala

na logiczne uzasadnienie występujących zjawisk przyczynowo-skutkowych
oraz analizę

ilościową

służącą do określenia zależności i siły oddziaływania

pomiędzy badanymi zjawiskami.

Analiza jest operacją myślową, która przetwarza naszą wiedzę na czynniki
pierwsze poczym następuje badanie tych elementów wiedzy częściami za pomocą
logicznego myślenia, Należy zwrócić uwagę na związki między tymi
analizowanymi elementami.
* syntezę – ocenę zebranych (przestudiowanych) materiałów. Synteza polega na
myśleniu, które składa rozłożone w analizie elementy w pewną całość, kojarząc
fakty i zjawiska.

•

analizę systemową – problem badawczy należy rozebrać na elementy
(zagadnienia) i poziomy ich ważności. Każdy z nich należy ocenić przyj-
mując te same kryteria. Następnie wygenerować dopuszczalne (możliwe)
warianty rozwiązań i dokonać oceny całego systemu, w oparciu o
najbardziej optymistyczny wariant. Mając na uwadze, iż całość to więcej
niż suma poszczególnych elementów (części) – to stanowi podstawę
systemu.

Każdy system w swej budowie wewnętrznej posiada dwa elementy: sterujący i
wykonawczy, a jego struktura obejmuje:

•

podmiotową (człowiek, ludzie, zespoły);

•

przedmiotową (narzędzia, siły do samorealizowania się systemu);

•

funkcjonalną – sprzęgającą działania podmiotu z przedmiotem systemu,
zawiera się ona w dokumentacji do działania (plany, programy, prognozy,
czy koncepcje działania);

•

metoda

asocjacji

–

skojarzenia

faktów,

zdarzeń,

myśli,

pojęć

odtwarzających ogólne, lecz istotne cechy przedmiotów (rzeczy lub
zjawisk);

•

metoda ekspercka (wywiady, burza mózgów).

•

indukcja - naprowadzanie i dedukcja - wnioskowanie, porządkowanie. Przy
indukcyjnym myśleniu przesłanki do działania wynikają z wysuniętego
i sprawdzonego w doświadczeniu wniosku, rodzącego postęp w nauce, w
badaniu rzeczywistości. Dedukcyjne myślenie doprowadza do przyjęcia
jakby z góry pewnych przesłanek (wniosków), które potwierdza bądź
neguje rzeczywistość w praktyce przez indukcyjne rozwiązywanie
problemów.

•

Analogia - podobieństwo zjawisk, procesów i rzeczy, czyli przypisywanie
spostrzeżeń o podobieństwie cech porównywalnych przedmiotów, czy
zjawisk. Analogia polega na usystematyzowaniu faktów, zestawieniu wyni-
ków, porównaniu, łączeniu lub oddzielaniu zjawisk w celu dostrzeżenia
podobieństw i różnic w badanych przedmiotach. Ta metoda nie daje goto-
wego rozwiązania, lecz stwarza warunki do rozwiązania problemu i jest
jakby tłem sytuacyjnym zjawiska.

Metodyka badań w opracowaniu naukowym powinna opierać się o trzy programy
dociekań badawczych, ujęte w kolejne rozdziały:

1.

genezę, czyli analizę historii rozwoju wraz z wszelkimi uwarunkowaniami
danej dziedziny wiedzy, wnioski z tej analizy stanowią tło do dalszych
rozważań;

2.

diagnozę problemu, czyli etap badawczy dotyczący rozpoznania zjawisk
i ustalenia prawidłowości rządzących rozwojem przez dochodzenie, jak
obecnie funkcjonuje ta dziedzina, co jest dobrze, a co szwankuje i
dlaczego?

3.

prognoza – to rezultat przewidywania przyszłości, czyli dokąd zmierzamy
przez przewidywanie możliwości najbardziej efektywnego rozwiązania pro-
blemu badawczego (co już wiemy na pewno, co jeszcze stanowi założenie
hipotetyczne i podlega zbadaniu) tzn.. jaki może być stan obiektu
(zjawiska) w przyszłości.

Rozwiązanie problemu kończy się opracowaniem – koncepcji, modelu czy modułu
usprawnień wraz z uzasadnieniem w przyjętych uwarunkowaniach – prawnych,
materialnych, szkoleniowych itp. Opisane (opracowane) rozwiązanie powinno
zakładać możliwość zaistnienia zdarzeń ilościowo–jakościowych, które wpłyną,
lub mogą wpłynąć na zmiany w przyjętym rozwiązaniu badawczym, lecz nie
podważą w całości naszego wysiłku badawczego.

K O N C E P C J A - to ogólne ujęcie, obmyślany plan działania, rozwiązanie
czegoś, pomysł. To także idea rozwiązania problemu w drodze działań celowych i
racjonalnych przy ich odpowiednim powiązaniu:

•

zasadniczego celu (celów) antycypowanych działań;

•

środków w ujęciu prakseologicznym (celowego działania) i zaistniałych
warunków;

•

ogólnych założeń i ograniczeń;

•

sposobów (norm, praw, ryzyka) wdrożenia zamysłu z uwzględnieniem
głównego zadania.

Koncepcja modelu powinna obejmować:

1.

Zdefiniowanie problemu badawczego.

2.

Określenie celu, założeń, zasad i ograniczeń dla tworzonego modelu.

1.

Cel – czemu i komu ma służyć ów model (system).

2.

Jakie zostały przyjęte założenia w stosunku do istniejącego modelu
rzeczywistego:

•

co to ma być i jak to ma być zorganizowane,

•

jaki powinien być ich skład, budowa strukturalna,

•

jakie mogą być (będą) ograniczenia.

3.

Otoczenie modelu (systemu).

1.

Zewnętrzne uwarunkowania:

•

wyzwania,

•

szanse i zagrożenia,

•

misja i wizja.

1.

Wewnętrzne uwarunkowania:

•

prawne,

•

społeczne,

•

ekonomiczne,

•

militarne (wojskowe).

4.

Założenia i zasady (normatywy)

5.

Model koncepcji (opis procesów funkcjonowania np.systemu).

1.

Jak planować, organizować działanie.

2.

Kto z kim i kiedy powinien współdziałać w czasie realizacji dzia-
łania.

3.

Jak zorganizować zarządzanie, dowodzenie (kierowanie).

6.

Oczekiwane rezultaty funkcjonowania modelu (systemu) – ocena jego
mocnych i słabych stron.

Podstawowe etapy procesu badawczego

Źródło: Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach

społecznych, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2001, s. 36

VI.

TEREN BADAŃ – miejsce (biblioteka), instytucja, archiwum, zbiorowość
społeczna – reprezentatywna grupa ludzi, mająca cechy całej zbiorowości,
jednostka wojskowa, WKU itp.

VI.

KOLEJNOŚĆ UKŁADU PRACY (ROZPRAWY)

W s t ę p - powinien informować czytelnika o zawartości dzieła (poruszonych
w nim problemach). Precyzuje on i uzasadnia temat oraz charakter pracy, a
także jej cel. Wskazuje na ogólne treści zawarte w poszczególnych
rozdziałach oraz na zasadniczą literaturę, która została wykorzystana przy
opracowaniu dzieła. We wstępie warto zapisać założenia i ograniczenia co do
badanej rzeczywistości w przyjętym temacie. Można też zamieścić definicje
zasadniczych pojęć, które są przedmiotem rozważań w pracy (rozprawie).
Rozdział 1. Podstawy metodologiczne pracy (rozprawy).
W podstawach metodologicznych należy opracować i podać:

•

uzasadnienie wyboru tematu pracy;

•

cel, problem i pytania badawcze oraz hipotezę roboczą;

•

określić obszar badań (teren i narzędzia badawcze);

•

dokonać analizy literatury przedmiotu badań tzn. głównych pozycji,

które w istotny sposób pomogły autorowi rozwiązać problem
badawczy;

•

metody i techniki badawcze jakie zostały wykorzystane do rozwiązania
poszczególnych pytań badawczych i w konsekwencji doprowadziły do
zweryfikowania ( potwierdzenia lub zanegowania) hipotezy roboczej.

Rozdział 2. Geneza problemu opracowana na podstawie analizy
dokumentów źródłowych z przeszłości historycznej, z której wnioski
posłużą nam do wzbogacenia współczesnej wiedzy o badanym problemie.
Rozdział 3. Diagnoza problemu, która sprowadza się do określenia stanu
badanej rzeczywistości we współczesnych (aktualnych) uwarunkowaniach w
kraju i w innych państwach. Przeprowadzona diagnoza powinna pokazać
związki i zależności zachodzące pomiędzy analizowanymi zjawiskami, czy
procesami.
Rozdział 4. Prognoza, czyli rozwiązanie założonego problemu badawczego i
potwierdzenie hipotezy roboczej. W rozdziale tym, posługując się
dostępnymi metodami badawczymi, należy udokumentować problem
badawczy i przez to wzbogacić stan wiedzy teoretycznej.

KOLEJNOŚĆ UKŁADU PRACY

1.

Geneza problemu (historia mniej lub bardziej odległa).

2.

Diagnoza problemu (stan badanej rzeczywistości na dziś).

3.

Prognoza – rozwiązanie problemu i jego udokumentowanie.

UWAGA:

1.

Kolejny rozdział nie może być zatytułowany tym samym
brzmieniem jak tytuł pracy (rozprawy);

2.

Należy uważać, aby nie popełnić „plagiatu” tzn. świadomego cyto-
wania cudzych myśli bez powoływania się na ich źródło w przy-
pisie (samo podanie pozycji literatury w bibliografii nie wystar-
cza), należy cytowane myśli umieścić w cudzysłowie i podać
dokładnie źródło – autor, tytuł, rok wydania i strona. Osiągnięcie
przez „badacza” korzyści materialnych, czy uzyskanie wyższych
kwalifikacji przez opublikowanie swojego dzieła jest niedopusz-
czalne w nauce.

Rys. 2. Istota pracy (rozprawy)

źródło: opracowanie własne autora

VI.

WNIOSKI KOŃCOWE – (zakończenie lub posłowie)

Należy zebrać uogólnione propozycje dotyczące teorii i praktyki badanego
problemu, akcentując jakich zmian należałoby dokonać w systemie, aktach
prawnych, w przedsięwzięciach organizacyjnych, czy w samym planowaniu,
wskazując na praktyczne wykorzystanie wyników badań. Oznacza to
potwierdzenie lub zaprzeczenie przyjętej w metodologii hipotezie roboczej.
Ponadto wskazać na postawiony cel, czy został on osiągnięty i w jakim zakresie.
Konkretyzując rezultaty badań można je ująć w tabeli.

Pytania badawcze

Opracowano w pracy

(rozprawie)

Efekty przeprowadzonych

badań (wnioski i

propozycje)

np.:

1.

Czy i na ile
aktualne
zabezpieczenie
......... .

2.

Jak planować i
organizować
............ .

3.

Jak dostosować
funkcjonowanie
........ .

Gdzie to jest (rozdział,
pkt. w treści pracy).

Co się proponuje.
Jakie przyjąć rozwiązanie.

XI. BIBLIOGRAFIA - zamieszcza się tylko te prace (dzieła), które były
cytowane w tekście. Natomiast jeśli pragniemy podać wszystkie pozycje

wykorzystywane do opracowania pracy (rozprawy) to piszemy - LITERATURA,
którą podajemy w kolejności:
1/ pozycje zwarte;
2/ pozycje periodyczne;
3/ artykuły i inne dokumenty pomocnicze.
Bibliografię i literaturę podajemy według porządku alfabetycznego autorów dzieł:

•

nazwisko i inicjały imion;

•

tytuł, numer tomu (części), które wydanie;

•

wydawca, miejsce wydania i rok wydania,

•

np. Wojnarowski J., Jak rozwiązać problem badawczy, AON, Warszawa
2004 r.

Uwaga:

◦

tabele zamieszczone w tekście opisujemy u góry tabeli podając jej
numer i tytuł, a na dole tabeli źródło;

◦

rysunki opisujemy u dołu rysunku, podając jego numer i nazwę;

◦

w przypisie pod tekstem podajemy:

▪

inicjały imienia i nazwisko autora

▪

tytuł, numer tomu, części, kolejność wydania;

▪

nazwę wydawcy, miejsce i rok wydania;

▪

stronę, z której została cytowana myśl.

XII.

ZAŁĄCZNIKI (rysunki, tabele) – dokumentują merytoryczne treści i mają odzwierciedlenie w tekście. Pod załącznikiem,
rysunkiem musi być koniecznie podane źródło, np. źródło opracowanie własne na podstawie książki i podać autora).

Wzór okładki

AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ

WYDZIAŁ STRATEGICZNO - OBRONNY

Imię i nazwisko autora

TYTUŁ PRACY (ROZPRAWY)

Praca magisterska ( rozprawa doktorska )

W a r s z a w a rok
Wzór pierwszej strony

AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ

WYDZIAŁ STRATEGICZNO - OBRONNY

Imię i nazwisko autora

TYTUŁ PRACY (ROZPRAWY DOKTORSKIEJ)

Praca magisterska ( rozprawa doktorska )

W a r s z a w a rok

VI. PRZYKŁADOWE WYZNACZNIKI METODOLOGICZNE PRAC NAUKOWO-BADAWCZYCH

Autorzy poniższych prac i rozpraw dokonali ich obrony na Wydziale Strategiczno-
Obronnym.

TEMAT:

WPŁYW

WSPÓŁCZESNYCH

PONADNARODOWYCH

WYZWAŃ I ZAGROŻEŃ NA BEZPIECZEŃSTWO POLSKI

CEL:
Dokonać identyfikacji procesów o charakterze globalnym, które obok wielu szans,
prowadzą do powstawania zagrożeń o charakterze ponadnarodowym i mogą
oddziaływać na bezpieczeństwo Polski.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

1.

Ustalenie przez krytykę piśmiennictwa zakresu i stanu wiedzy na temat
współczesnych globalnych wyzwań w tym szczególnie:

1.

Zagrożeń dla demokracji przez spadek zaufania dla legalnie wybra-
nych rządów oraz podważanie legitymacji do sprawowania władzy.

2.

Ograniczania roli państwa narodowego w tym znacznego
zmniejszenia

swobody podejmowanych

decyzji

przez

tzw.

transformację suwerenności w podstawowych sferach życia państwa:
politycznej, bezpieczeństwa, ekonomiczno-finansowej, informacji,
opinii publicznej, praw człowieka itp.

3.

Zdefiniowania

zagrożeń

globalnych

oraz

ponadnarodowego

wymiaru współczesnych zagrożeń dla bezpieczeństwa.

4.

Opis uwarunkowań, które w istotny sposób decydują o tym, czy określone
zagrożenia będą mogły istnieć (rozwijać się czy zanikać) – tak wewnątrz
państwa,

jak

też

w

jego

bliższym

lub

dalszym

otoczeniu

międzynarodowym.

5.

Przedstawienie różnych aspektów zagrożeń niemilitarnych w tym:

1.

Eksplozji demograficznej i masowych migracji ludności.

2.

Problemów środowiska i zasobów naturalnych.

3.

Sytuacji zdrowotnej.

6.

Dokonanie klasyfikacji i opisu zagrożeń asymetrycznych, na które składają
się wojna informatyczna, handel narkotykami, zorganizowana przestęp-
czość, terroryzm, międzynarodowy.

PROBLEM BADAWCZY:
Jaki jest wpływ znanych i opisanych naukowo, a także ocenianych jako
potencjalne, wyzwań ponadnarodowych na bezpieczeństwo Polski rozpatrywane w
możliwie jak najszerszych aspektach?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie wyzwania dla demokracji oraz bezpieczeństwa państwa narodowego
niosą procesy globalizacyjne?

2.

Jak, wobec określonych zjawisk globalnych i ponadnarodowego wymiaru
współczesnych wyzwań, należy rozpatrywać współczesne bezpieczeństwo
państwa?

3.

Które z państw (tradycyjnych obszarów niestabilności) mogą kreować nowe
zagrożenia głównie o charakterze asymetrycznym?

4.

Jakie kroki w walce z nowymi zagrożeniami podjął Sojusz Północno-
atlantycki i czego należy oczekiwać w najbliższej przyszłości?

5.

Jakie konsekwencje dla bezpieczeństwa Polski niosą zmiany w środowisku
międzynarodowym?

6.

Które z wniosków wynikających ze zmiany charakteru współczesnych
zagrożeń mogą być wykorzystywane przy konstruowaniu współczesnych
teorii bezpieczeństwa i znaleźć praktyczne zastosowanie w działaniach
służących umacnianiu obronności Polski?

HIPOTEZA ROBOCZA
Wyzwania ponadnarodowe w warunkach postępujących procesów globalizacji na
przełomie XX i XXI wieku odsuwają dotychczas dominujące tradycyjne
zagrożenia na dalszy plan. Wszechstronna znajomość uwarunkowań, głównie
politycznych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych i militarnych oraz
prawidłowości, dylematów i perspektyw rozwoju, pozwala na skuteczniejsze
podejmowanie decyzji mających na celu neutralizowanie ich negatywnych
skutków dla bezpieczeństwa RP.

HIPOTEZY SZCZEGÓŁOWE:

1.

Studiowanie dorobku naukowego na temat wszystkich aspektów
globalizacji w istotnej mierze może przyczynić się racjonalizacji działań

służących budowaniu i umacnianiu bezpieczeństwa Polski, jej roli i miejsca
we współczesnym świecie.

2.

Charakter wyzwań o charakterze ponadnarodowym – ich liczba i złożoność
– powodują, że skuteczne ich rozpoznawanie stanowi rodzaj procesu i
będzie wymagało stałej współpracy zwłaszcza wywiadowczej.

3.

Reagowanie na zagrożenia nie zawsze musi mieć wymiar militarny, jednak
dostępność opcji wojskowych często zwiększa szanse na prowadzenie
dyplomatycznych prób rozwiązania tych kwestii.

TEMAT: WSPARCIE DZIAŁAŃ WOJSK NATO NA TERYTORIUM
POLSKI

CEL:
Opracowanie ogólnych założeń teoretycznych organizacji przygotowania i rea-
lizacji wsparcia dla wojsk NATO działających na terytorium Polski lub
przemieszczających się przez kraj tranzytem.

PROBLEM BADAWCZY:
Jak przygotować i realizować wsparcie dla wojsk NATO działających na
terytorium Polski, aby wykorzystać możliwości kraju i zapewnić sojusznikom
konieczną swobodę działania, a zarazem zapewnić interesy państwa oraz bezpie-
czeństwo i ochronę ludności i środowiska?

PROBLEMY SZCZEGÓŁOWE:

1.

Jakie wnioski dla opracowania założeń organizacji HNS w Polsce (naro-
dowego systemu wsparcia) wynikają z doświadczeń państw sojuszniczych?

2.

Jakie jest sojusznicze pojęcie, zakres i wymogi wsparcia państwa-
gospodarza oraz jak wdrożyć je w Polsce?

3.

Jakie powinny być założenia organizacji i funkcjonowania HNS na teryto-
rium Polski?

HIPOTEZA ROBOCZA
Wiarygodne spełnienie przez Rzeczypospolitą Polską funkcji i zadań państwa-
gospodarza wymaga ich identyfikacji w doktrynie sojuszniczej i przeniesienia
w warunki polskie w postaci norm prawnych, a następnie pełnego, należytego
i kompleksowego przygotowania przez odpowiednie zorganizowanie w system
wsparcia posiadanych cywilnych i wojskowych sił i środków, w tym infrastruktury
krajowej (narodowego potencjału obronnego).
Kluczową rolę w systemie będą odgrywały terytorialne struktury sił zbrojnych jako
główny organizator i wykonawca zintegrowanego wsparcia wojskowego,
uzupełnianego i skoordynowanego z możliwościami sfery cywilnej.
Wspólne działania powinny tworzyć wojskom NATO wymagane warunki swobo-
dy działania, dostarczać uzgodnionych dostaw materiałowych i usług, a także
zapewnić poparcie społeczne.
Będzie to możliwe, sprawne i skuteczne, jeśli wsparcie zostanie oparte na polskim
systemie prawnym i ścisłej współpracy sojuszników z terytorialnymi organami
administracji wojskowej (terytorialnymi organami dowodzenia) oraz organami
administracji publicznej – rządowej i samorządowej, dbającymi także o
bezpieczeństwo i warunki bytowania ludności oraz zachowanie środowiska
naturalnego.

TEMAT: KONCEPCJA PAŃSTWOWEGO SYSTEMU REZERW I ZAPA-
SÓW – ELEMENTU SYSTEMU OBRONNOŚCI RP

CEL:
Wypracowanie modelu systemu kierowania rezerwami państwowymi służby
zdrowia RP umożliwiającego efektywne zarządzanie nimi.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

1.

Wygenerować zadania systemu kierowania rezerwami państwowymi służby
zdrowia oraz określić jego usytuowanie w nadrzędnym systemie kierowania
obronnością.

2.

Określić strukturę organizacyjną systemu kierowania rezerwami państwo-
wymi służby zdrowia.

3.

Zaproponować procedury funkcjonowania systemu kierowania rezerwami
państwowymi służby zdrowia.

PROBLEM BADAWCZY:
Jaką strukturę organizacyjną powinien posiadać system kierowania rezerwami
państwowymi służby zdrowia RP oraz jakie procedury funkcjonowania zapewnią
mu niezbędną efektywność zarządzania powierzonymi zasobami?

PYTANIA BADAWCZE

1.

Jakie zasadnicze determinanty powodują potrzebę organizacji systemu
kierowania rezerwami państwowymi służby zdrowia?

2.

Jakie

zadania

powinien

spełniać

system

kierowania

rezerwami

państwowymi służby zdrowia?

3.

Jakie relacje powinny funkcjonować w systemie kierowania rezerwami
państwowymi służby zdrowia?

4.

Jakie rozwiązania prawne niezbędne są do efektywnego działania systemu
kierowania rezerwami państwowymi służby zdrowia?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Jeżeli zostanie powołany system kierowania rezerwami państwowymi służby
zdrowia RP i zostaną wypracowane skuteczne procedury jego funkcjonowania, to
zarządzanie tymi rezerwami będzie racjonalne.

TEMAT: DEMOBILIZACJA SIŁ ZBROJNYCH PO ZAKOŃCZONYM
KONFLIKCIE ZBROJNYM

CEL:
Zbadanie procesów demobilizacji sił zbrojnych. W wyniku przeprowadzonych
badań procesy demobilizacyjne sił zbrojnych, zasady ich użycia oraz możliwe
skutki będą skodyfikowane, opracowane i opisane.

PROBLEM BADAWCZY:
W jaki sposób planować, organizować i przeprowadzić demobilizację całości lub
części sił zbrojnych stosownie do wymagań powstałych po zakończonym
konflikcie militarnym?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie czynniki i w jaki sposób wpływają na planowanie i realizację
demobilizacji?

2.

W jaki sposób dotychczas planowano, organizowano i realizowano proces
demobilizacji?

3.

Jakie dane są niezbędne do prawidłowego planowania procesów
demobilizacyjnych?

4.

Jakie są lub były stosowane formy demobilizacji, ich cechy i przydatność
do zastosowania w określonej sytuacji?

5.

Jakie są ogólne zasady i prawidłowości procesów demobilizacyjnych sił
zbrojnych?

6.

Jaki model demobilizacji sił zbrojnych po zakończonym konflikcie
zbrojnym będzie najbardziej odpowiedni w Polsce?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Dotychczasowa wiedza dot. planowania i prowadzenia demobilizacji SZ nie
przystaje do obecnej rzeczywistości.
Jeżeli będą zbadane czynniki zewnętrzne otoczenia wpływającego na proces
demobilizacji SZ, to będzie możliwe opracowanie koncepcji demobilizacji wojsk
po zakończonym konflikcie zbrojnym.

TEMAT: LOTNICTWO SIŁ POWIETRZNYCH W OPERACJACH
POŁĄCZONYCH

CEL:
Uporządkowanie prawidłowości teoretycznych użycia lotnictwa sił powietrznych
w operacjach połączonych oraz określenie zmian w założeniach użycia tego
rodzaju wojsk sił powietrznych w osiąganiu celu operacji połączonej XXI wieku
(najbliższych 20 – 30 lat).

PROBLEM BADAWCZY:
Jaka powinna być rola i miejsce lotnictwa sił powietrznych w osiąganiu celu
operacji połączonej?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jaka jest rola i miejsce sił powietrznych w osiąganiu celu operacji połączo-
nej?

2.

Jaką rolę spełniało lotnictwo sił powietrznych w operacjach połączonych na
przełomie XX i XXI wieku?

3.

Jak efekty działań ofensywnych i defensywnych lotnictwa sił powietrznych
wpływają na osiąganie celu operacji połączonej?

4.

Jak zmiany w założeniach użycia lotnictwa sił powietrznych mogą wpływać
na osiąganie celu operacji połączonej XXI wieku?

TEMAT:

PROBLEMY

STRATEGICZNEGO

ROZWIJANIA

SIŁ

ZBROJNYCH RP W KONFLIKTACH INNYCH NIŻ WOJNA

CEL:
Zbadanie i określenie uwarunkowań dotyczących strategicznego rozwijania SZ RP
w konfliktach innych niż wojna.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakie muszą (powinny) być spełnione uwarunkowania, aby skutecznie dokonać
strategicznego rozwinięcia niezbędnego modułu Sił Zbrojnych RP do udziału
w konfliktach innych niż wojna?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie wymagania i warunki muszą spełniać SZ RP by osiągnąć zdolność do
działań w konfliktach innych niż wojna?

2.

Czy aktualne otoczenie dalsze i bliższe (wewnętrzne, zewnętrzne) sprzyja
utrzymaniu SZ RP zdolności do działań?

3.

Jakie są słabe i mocne strony aktualnego modelu organizacyjnego SZ RP
z punktu widzenia ich udziału w konfliktach innych niż wojna?

4.

Czy aktualnie tworzony model organizacyjny SZ RP zapewnia im udział w
strategicznym rozwinięciu i angażowaniu się w rozwiązywanie konfliktów
innych niż wojna?

5.

Jakie warunki powinien spełniać model organizacyjny modułu SZ RP
przewidywanego do użycia w konfliktach innych niż wojna?

6.

W jakim zakresie przygotować SZ RP w wymiarze planistycznym, organi-
zacyjnym i wykonawczym dla zapewnienia pełnej gotowości wydzielonego
komponentu do udziału w konfliktach innych niż wojna?

HIPOTEZA ROBOCZA
Brak zdolności zarówno organizacyjnych, jak i funkcjonalnych do aktywnego
dostosowywania organizacji państwowych (międzynarodowych) do wczesnego
reagowania na pojawiające się zagrożenia oraz działań uprzedzających generuje
potrzebę innego spojrzenia na ten fakt oraz weryfikacji działalności militarnej – w
tym procesu strategicznego rozwijania SZ RP dla potrzeb udziału w konfliktach
innych niż wojna.
Tworzony model organizacyjny Sił Zbrojnych RP nie kategoryzuje wyróżnika w
strukturach organizacyjnych poszczególnych RSZ dla modułu wojsk typu
lekkiego, dostosowanego do działań innych niż wojna. Wyróżnienie w strukturze
Sił Zbrojnych takiego modułu wojsk pozwoli na ich skuteczne rozwiniecie i użycie
w rozwiązywaniu konfliktów innych niż wojna.

TEMAT: ORGANIZACJA I METODY SZKOLENIA W ZAKRESIE
MOBILIZACJI W SIŁACH ZBROJNYCH RP

CEL:
Zbadanie i wytyczenie kierunków doskonalenia organizacji szkolenia mobiliza-
cyjnego w SZ RP oraz opracowanie nowego modelu tego szkolenia.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

1.

Przeanalizowanie dotychczasowych metod, organizacji i zabezpieczenia
procesów szkolenia mobilizacyjnego.

2.

Dokonanie oceny aktualnego poziomu szkolenia mobilizacyjnego w SZ RP
i jego wpływu na stałą gotowość mobilizacyjną wojsk.

3.

Wypracowanie skutecznej metody, organizacji i sposobu szkolenia
mobilizacyjnego w SZ RP.

4.

Określenie prawnych, organizacyjnych i finansowych (materiałowych)
aspektów wdrożenia nowego podsystemu szkolenia mobilizacyjnego w SZ
RP.

5.

Opracowanie koncepcji nowego modelu szkolenia mobilizacyjnego w SZ
RP.

6.

Opracowanie form i tematyki szkolenia mobilizacyjnego w SZ RP, z dos-
tosowaniem ich do poszczególnych szczebli dowodzenia.

7.

Określenie etapów wprowadzania podsystemu szkolenia mobilizacyjnego
do SZ RP.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakich usprawnień i zmian należy dokonać w funkcjonowaniu dotychczasowego
systemu mobilizacyjnego, aby zwiększyć efektywność szkolenia mobilizacyjnego
w SZ RP?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie są obecne potrzeby SZ RP w zakresie szkolenia mobilizacyjnego?

2.

W jakim stopniu dotychczasowe rozwiązania zapewniają właściwy poziom
szkolenia mobilizacyjnego?

3.

W jakim stopniu dotychczasowy podsystem szkolenia mobilizacyjnego
odpowiada standardom armii państw NATO?

4.

Jak powinien być zbudowany podsystem szkolenia mobilizacyjnego?

5.

Jaki organ powinien być organizatorem i odpowiedzialnym za szkolenie
mobilizacyjne w SZ RP?

6.

Jakie powinny być formy i tematyka szkolenia mobilizacyjnego na
poszczególnych szczeblach dowodzenia?

7.

Czy istnieje potrzeba odtworzenia Centrum Doskonalenia Kadr w Łodzi?

8.

Jak powinna być rola katedry organizacji i mobilizacji wojsk AON w pod-
systemie szkolenia mobilizacyjnego w SZ RP?

9.

Jaka jest specyfika szkolenia mobilizacyjnego w wojskach RSZ (WLąd.,
WLOP, MW)?

10.

Jakie powiązania powinny występować między problematyką szkolenia
w zakresie mobilizacji a problematyką szkolenia operacyjnego (taktyczne-
go)?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Głębokie zmiany jakie zachodzą w SZ RP powodują, że dotychczasowy podsystem
szkolenia mobilizacyjnego wymaga gruntownej przebudowy, a także zapewnienia
jego wysokiej aktywności. Możliwości takie istnieją, niezbędne jest tylko naukowe
opracowanie założeń organizacyjnych i dydaktycznych oraz konsekwentne
wprowadzanie ich w życie.

TEMAT: WPŁYW ODROCZEŃ I ZASTĘPCZYCH FORM SŁUŻBY
WOJSKOWEJ NA GOTOWOŚĆ OBRONNĄ PAŃSTWA

CEL:
Identyfikacja kierunków i form usprawniających funkcjonowanie systemu
obronnego RP, w tym próba opracowania modelowych rozwiązań w zakresie
odroczeń służby wojskowej oraz funkcjonowania służby zastępczej, opartych na
podstawach ustrojowych i standardach międzynarodowych.

PROBLEM BADAWCZY:
W jakim stopniu istniejące rozwiązania w zakresie odroczeń służby wojskowej
i funkcjonowania służby zastępczej wpływają na sprawność funkcjonowania

systemu obronnego państwa i jak należy je zmienić, aby sprostać oczekiwaniom
perspektywicznego modelu systemu obronnego RP, adekwatnego do rozwiązań w
państwach

europejskich,

będących

w

strukturach

Organizacji

Traktatu

Północnoatlantyckiego?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Przeprowadzenie

analizy

porównawczej

rozwiązań

prawno-

organizacyjnych dotyczących odroczeń służby wojskowej i zastępczych
form służby wojskowej w Polsce z rozwiązaniami niektórych państw
europejskich.

2.

Ustalenie roli i znaczenia odroczeń i zastępczych form służby wojskowej
w systemie obronnym w latach 1993 – 2000.

3.

Opracowanie

koncepcji

rozwiązań

prawno-organizacyjnych

determinujących sprawność funkcjonowania systemu obronnego RP, w tym
zasilania sił zbrojnych poborowymi oraz funkcjonowania służby zastępczej.

HIPOTEZY ROBOCZE:

1.

Funkcjonujące rozwiązania w zakresie odroczeń służby wojskowej oraz
przyznawania i odbywania służby zastępczej nie zapewniają sprawności
funkcjonowania systemu obronnego RP, zwłaszcza w nowych uwarunko-
waniach społeczno-ekonomicznych i militarnych. Konieczne są zatem
zmiany o charakterze systemowym, pozwalające na wprowadzenie takich
rozwiązań prawno-organizacyjnych w zakresie odroczeń służby wojskowej
oraz służby zastępczej, które zapewniałyby realizację powszechnego
obowiązku obrony i sprawne funkcjonowanie systemu obronnego.

2.

Funkcjonujące rozwiązania w zakresie odroczeń służby wojskowej oraz
przyznawania

i

odbywania

służby

zastępczej

nie

odpowiadają

oczekiwaniom w zakresie równości spełniania przez poborowych
powszechnego obowiązku obrony, bowiem obowiązujące przepisy – nie
przystając

do nowych uwarunkowań społeczno-ekonomicznych

–

umożliwiają pewnej grupie poborowych nieodbycie służby wojskowej lub
odbycie jej w niepełnym wymiarze.

TEMAT:

OBRONA

TERYTORIALNA

MARYNARKI

WOJENNEJ

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

CEL:
Opracowanie modelu funkcjonalno-strukturalnego Obrony Terytorialnej w Mary-
narce Wojennej RP.

CELE SZCZEGÓŁOWE:

1.

Zbadanie doświadczeń obrony wybrzeża morskiego w Polsce z udziałem
terytorialnych formacji zbrojnych – morskich i lądowych od początku
państwowości polskiej do końca XX wieku, ze szczególnym uwzględnie-
niem okresu współczesnego – przedwojennego i powojennego.

2.

Dokonanie oceny współczesnej obrony wybrzeża morskiego w wybranych
państwach bałtyckich z udziałem marynarek wojennych i ich Obrony
Terytorialnej z uwzględnieniem funkcji, zadań i struktury organizacyjnej
OT.

3.

Przedstawienie uwarunkowań tworzenia Obrony Terytorialnej w rodzajach
Sił Zbrojnych III RP.

4.

Określenie potrzeb obronnych oraz możliwości utworzenia Obrony Teryto-
rialnej w Marynarce Wojennej III RP.

5.

Przedstawienie rozwiązań przyjętych w kraju w zakresie Obrony Teryto-
rialnej, szczególnie w Wojskach Lądowych i ich wpływu na kształt OT
w MW.

PROBLEM BADAWCZY:
Jaki powinien być model funkcjonalno-strukturalny Obrony Terytorialnej
w Marynarce Wojennej III RP zapewniający siłom operacyjnym MW skuteczne
ich wsparcie w organizowaniu i prowadzeniu morskiej operacji obronnej, działań
systematycznych na Bałtyku oraz obronie wybrzeża morskiego?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jak wyglądała obrona wybrzeża morskiego w Polsce na przestrzeni tysiąca
lat funkcjonowania państwa i co z niej wynika dla Marynarki Wojennej
RP?

2.

Które z doświadczeń krajów bałtyckich w zakresie organizacji i funkcjono-
wania systemów obrony wybrzeża morskiego, sił morskich i Obrony
Terytorialnej uwzględniać w planach rozwojowych Marynarki Wojennej
RP i w modelu funkcjonalno-strukturalnym OT w MW?

3.

Jaki wpływ na rozwój Obrony Terytorialnej w rodzajach Sił Zbrojnych RP
powinny wywierać zagrożenia militarne i pozamilitarne oraz inne polskie
uwarunkowania?

4.

Jakie są potrzeby obronne oraz możliwości tworzenia Obrony Terytorialnej
w Marynarce Wojennej III RP?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Jeżeli założyłem, że Obrona Terytorialna w MW RP ma historyczne uzasadnienie,
tysiącletnią tradycję, jej tworzenie wynika z aktualnych uwarunkowań i potrzeb
obronnych, to wzorem rozwiązań funkcjonujących w rozwiniętych państwach
bałtyckich powinna być częścią składową struktury organizacyjnej i potencjału
bojowego MW RP, służyć wsparciu sił operacyjnych MW w działaniach
obronnych, a zarazem być ważnym czynnikiem obrony wybrzeża morskiego.

TEMAT: POLSKO-UKRAIŃSKA WSPÓŁPRACA WOJSKOWA I JEJ
WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO EUROPEJSKIE

CEL:
Sformułowanie założeń strategii współpracy wojskowej polsko-ukraińskiej w XXI
wieku, w warunkach tworzenia organizacji bezpieczeństwa europejskiego jako
trwałego filaru militarnej stabilizacji bezpieczeństwa w Europie.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakie winny być najważniejsze założenia strategiczne do współpracy wojskowej
polsko-ukraińskiej w warunkach pozostawania Ukrainy poza NATO, mając na
uwadze zapewnienie celów narodowych obu państw oraz stabilizację i bezpie-
czeństwo w Europie?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie wnioski wynikają ze wspólnej historii polsko-ukraińskiej do
współpracy wojskowej?

2.

Jakie są współczesne uwarunkowania, potrzeby i możliwości współpracy?

3.

W jakich dziedzinach i obszarach jest możliwa współpraca wojskowa?

4.

Jaki wpływ może mieć partnerstwo polsko-ukraińskie w dziedzinie bezpie-
czeństwa na ewentualne zmiany w sytuacji geopolitycznej w Europie i na
świecie?

5.

Jak powinno ją organizować i prowadzić?

6.

Jakie obecne i przewidywane przeszkody mogą utrudniać wzajemną współ-
pracę wojskową?

7.

W jakich warunkach i jakimi środkami rozwijać współpracę wojskową
polsko-ukraińską, aby wpływać na stabilizację w zakresie bezpieczeństwa
europejskiego?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Współpraca wojskowa Polski z Ukrainą, będąc jedną z głównych dziedzin ogólnej
(państwowej) polityki bliskiego partnerstwa NATO-Ukraina, stanowi żywotnie
ważny element tworzenia trwałych podstaw bezpieczeństwa narodowego naszych
państw oraz bezpieczeństwa europejskiego.
Podstawą efektywności współpracy winno być kształtowanie powszechnej
świadomości społeczeństw obydwóch państw na bazie wspólnych doświadczeń
wojskowych, szczególnie z XVI i połowy XVII wieku oraz z 1920 roku.

TEMAT: DZIAŁANIA NIEREGULARNE W OBRONIE WOJEWÓDZTWA
WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

CEL:
Opracowanie teoretycznych założeń przygotowania i prowadzenia działań
nieregularnych w obronie województwa warmińskiego.

PROBLEM BADAWCZY:
Jak przygotować i prowadzić działania nieregularne w obronie granicznego
obszaru Polski – a zarazem strefy granicznej Sojuszu NATO – w warunkach
województwa warmińsko-mazurskiego by wykorzystać w pełni środowisko
geograficzno-fizyczne w celu zatrzymania i sparaliżowania ruchu wojsk agresora,
zapewniając przy tym osłonę operacyjnego rozwinięcia głównych sił obronnych.

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie są wnioski z doświadczeń wojennych oraz ćwiczeń Polski oraz innych
państw do przygotowania i prowadzenia działań nieregularnych w terenie
lesistym i lesisto-jeziornym?

2.

Jakie są uwarunkowania, potrzeby i możliwości przygotowania i prowadze-
nia działań nieregularnych w obronie obszaru województwa warmińsko-
mazurskiego?

3.

Jakie miejsce i rolę zajmują działania nieregularne w obronie prowadzonej
na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego?

4.

Jakie są ogólne założenia przygotowania i prowadzenia działań nieregular-
nych w obronie obszaru województwa warmińsko-mazurskiego?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Strategicznym celem obrony Rzeczypospolitej Polskiej, wynikającym z Konsty-
tucji RP, a szczegółowo ujętym w opracowywanej aktualnie „Strategii obroności
Rzeczypospolitej Polskiej” jest zachowanie bezpieczeństwa obywateli oraz niepod-
ległości i nienaruszalności terytorium RP przez:

•

zapobieganie zagrożeniom polityczno-militarnym (kryzysowym i wojen-
nym),

•

przeciwstawianie się kryzysom,

•

odparcie bezpośredniej agresji na Polskę.

TEMAT:

POLSKIE

KONCEPCJE

BEZPIECZEŃSTWA

OKRESU

ROMANTYZMU I ICH ODNIESIENIA DO WSPÓŁCZESNOŚCI

CEL:
Głównym celem badań jest rekonstrukcja zasadniczych twierdzeń polskich
koncepcji bezpieczeństwa okresu romantyzmu, a zwłaszcza wydobycie z nich
wartości uniwersalnych i narodowych, które mogą być przydatne przy tworzeniu
współczesnego systemu bezpieczeństwa Polski końca XX i początku XXI wieku.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakie są podstawowe wartości uniwersalne i narodowe romantycznych koncepcji
bezpieczeństwa i ich odniesienia do współczesności?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie były uwarunkowania historyczno-społeczne i źródła teoretyczne
polskich koncepcji bezpieczeństwa okresu romantyzmu?

2.

W czym wyraża się istota i oryginalność romantycznych koncepcji bezpie-
czeństwa?

3.

Jaki był wpływ rozstrzygnięć teoretycznych na działania praktyczne służące
ochronie nadrzędnych interesów narodowych i państwowych w pierwszej
połowie XIX wieku?

4.

Które spośród wartości uniwersalnych i narodowych zawartych w kon-
cepcjach romantycznych zachowały swoją aktualność i mogą być pomocne
przy konstruowaniu współczesnych teorii bezpieczeństwa?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Znajomość najwartościowszych osiągnięć z obszaru polskich koncepcji bezpie-
czeństwa epoki romantyzmu, a także jej historyczno-społecznych i naukowych
uwarunkowań umożliwią pełniejsze poznanie i zrozumienie szeroko pojmowanej
problematyki obronności i bezpieczeństwa, ich uwarunkowań, prawidłowości,
dylematów oraz perspektyw rozwoju.

TEMAT:

ZARZĄDZANIE

SYSTEMEM

MOBILIZACYJNYM

SIŁ

ZBROJNYCH RP

CEL:
Wygenerowanie, zbadanie i opisanie elementów składowych oraz otoczenia
systemu mobilizacyjnego sił zbrojnych.

PROBLEM BADAWCZY:
Które elementy systemu mobilizacyjnego sił zbrojnych stanowią jego podstawę i
spełniają kryteria zasobów oraz jakie jest jego otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie są podstawowe składniki systemu mobilizacyjnego sił zbrojnych
obejmujące problem planowania i zarządzania mobilizacją?

2.

Co określa otoczenie zewnętrzne systemu mobilizacyjnego sił zbrojnych
i jaki ono ma wpływ na ów system?

3.

Jaki jest wpływ otoczenia wewnętrznego na rozwój lub zastój systemu
mobilizacyjnego sił zbrojnych?

4.

Jakie można sprecyzować wyzwania i szanse – misje i wizje oraz standardy
ilościowo-jakościowe systemu mobilizacyjnego sił zbrojnych?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Obowiązujący w siłach zbrojnych system mobilizacyjny, którego przedmiotem jest
odpowiednie, co do potrzeb i możliwości, ilościowe powiększenie wojska na okres
wojny nie funkcjonuje prawidłowo w ciągle trwającej restrukturyzacji sił
zbrojnych.
Zbadanie możliwości powiększenia sił zbrojnych na czas wojny w oparciu o przy-
gotowane zasoby i wydzielone nakłady wykaże, które ogniwa systemu zarządzania
mobilizacyjnego źle funkcjonują i należy je poddać weryfikacji.

TEMAT: SPOSOBY MOBILIZACJI SIŁ ZBROJNYCH RP „SMOB – 2001”

CEL:
Zbadanie sprawności funkcjonowania sposobów uruchomienia i prowadzenia
mobilizacji sił zbrojnych.

PROBLEM BADAWCZY:
Który z istniejących sposobów uruchomienia i prowadzenia mobilizacji sił
zbrojnych jest najbardziej przydatny i dlaczego?
PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jaka była geneza sposobów uruchomienia i prowadzenia mobilizacji sił
zbrojnych w kolejnych okresach historycznych RP?

2.

Kiedy, gdzie i dlaczego pojawiły się nowe sposoby prowadzenia mobi-
lizacji?

3.

Kiedy i dlaczego w armii pruskiej i francuskiej wprowadzono skryte rozwi-
janie sił zbrojnych?

4.

Który z obowiązujących sposobów uruchomienia i prowadzenia mobilizacji
Sił Zbrojnych RP można uznać za priorytetowy i dlaczego?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Istniejące sposoby uruchomienia i prowadzenia mobilizacji sił zbrojnych są mało
czytelne, głównie dla wykonawców (dowództw, jednostek mobilizowanych i
mobilizujących). Zbadanie i opracowanie algorytmu postępowania dowódców, po
uruchomieniu mobilizacji, pozwoli lepiej realizować zadania mobilizacyjne
według określonego sposobu jej uruchomienia.

TEMAT: SIŁY ZBROJNE RP – ZASADNICZE OGNIWO UTRZYMANIA
GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA „GOP − 2002”

CEL:
Opracowanie wizji przyszłościowych modeli organizacyjnych WLąd RP
w aspekcie osiągania gotowości do działań i użycia ich na terytorium kraju, jak też
w innych rejonach geograficznych.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakim wymaganiom powinny odpowiadać modele organizacyjne sił zbrojnych
(WLąd.), aby można ich skutecznie wykorzystać we wszelkich warunkach i re-
jonach?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Ciągły brak docelowej wizji modelu organizacyjnego Sił Zbrojnych RP (WLąd.)
powoduje rozwiązywanie szeregu jednostek wojskowych i zwalnianie przydatnej
kadry zawodowej.
Opracowanie kilku alternatywnych modeli organizacyjnych (głównie wojsk
lądowych) i ich udokumentowanie, pozwoli na sprecyzowanie ostatecznego
kształtu organizacyjnego sił zbrojnych, stosownie do przewidywanych zadań na
czas pokoju, kryzysu i wojny.

TEMAT: OKRĘG WOJSKOWY W PROCESIE PRZYGOTOWANIA DO
MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA WOJSK (praca studyjna)

CEL:
Zbadanie wpływu zmian strukturalnych i organizacyjnych wojsk okręgu na proces
przygotowania do mobilizacyjnego rozwinięcia wojsk.

PROBLEM BADAWCZY:
Czy przyjęte w Dowództwie Śląskiego Okręgu Wojskowego założenia
mobilizacyjne przystają do zachodzących zmian strukturalnych i organizacyjnych
wojsk oraz zapewniają realizację zadań mobilizacyjnych?

TEMAT: PRZYGOTOWANIE REZERW OSOBOWYCH SIŁ ZBROJNYCH
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ WYBRANE PROBLEMY (praca
studyjna)

CEL:
Określenie założeń skutecznego przygotowania żołnierzy rezerwy do spełniania
zadań obronnych.

PROBLEM BADAWCZY:
Jak zorganizować system przygotowania żołnierzy rezerwy do spełnienia zadań
obronnych?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie są wymagania systemu mobilizacyjnego SZ RP w zakresie profesjo-
nalizacji rezerw osobowych?

2.

Jak gromadzić wyszkolone rezerwy osobowe?

3.

Czy przyjęty podział zasobów rezerw osobowych spełnia wymagania
uzupełnienia sił zbrojnych (mobilizacyjne i wojenne)?

4.

Jak dokonywać doboru i nadawania przydziałów mobilizacyjnych żołnie-
rzom rezerwy?

5.

Kiedy i w jakich okresach rotować żołnierzy rezerwy na przydziałach mobi-
lizacyjnych?

6.

Jak planować i organizować przeszkolenie żołnierzy rezerwy dla wojsk
operacyjnych i OT.

HIPOTEZA ROBOCZA:
Dotychczasowe zasady gromadzenia rezerw osobowych nie spełniają wymagań
współczesności. Nowoczesne siły zbrojne demokratycznego państwa nie mogą
odgrywać roli „policjanta” w stosunku do własnych poborowych i rezerwistów.
jeśli stworzy się motywacyjne podstawy prawne i ekonomiczne to przygotowanie
zasobów rezerw osobowych będzie skuteczniejsze.

TEMAT: SIŁY ZBROJNE I ICH WYKORZYSTANIE W OKRESIE
ZAGROŻEŃ NIEMILITARNYCH (praca studyjna)

CEL:
Przedstawienie kierunków kształtowania systemu zarządzania i działania w sytu-
acjach zagrożeń niemilitarnych, zarówno w sferze teoretyczno-metodologicznej,
jak i przyjętych rozwiązań praktycznych.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakich należy dokonać zmian strukturalno-prawnych i funkcjonalnych, aby w
sposób efektywny zarządzać w sytuacjach wystąpienia zagrożeń niemilitarnych o
różnym stopniu nasilenia?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie występują zagrożenia niemilitarne, ich źródła oraz sposoby ich moni-
torowania?

2.

Jak rozumiany jest system reagowania kryzysowego przez administrację
rządową i samorządową?

3.

Na ile i za ile w reagowaniu na zagrożenia niemilitarne mają brać udział
Siły Zbrojne RP w likwidacji klęsk żywiołowych i katastrof?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Jaką metodą dokonać klasyfikacji współczesnych zagrożeń niemilitarnych oraz
procedury reagowania władz (administracji publicznej) na powyższe zagrożenia
przy współudziale sił zbrojnych.

TEMAT: WYBRANE PROBLEMY MOBILIZACYJNEGO ROZWINIĘCIA
JEDNOSTEK

WOJSK

LĄDOWYCH

O

NIŻSZEJ

KATEGORII

GOTOWOŚCI BOJOWEJ (praca studyjna)

CEL:
Określenie możliwości mobilizacyjnego rozwijania jednostek wojsk Lądowych o
niższej kategorii gotowości bojowej.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakie zagrożenia mogą wystąpić w procesie mobilizacyjnego rozwijania jednostek
wojskowych WL o niższej kategorii gotowości bojowej.

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jakie są założenia mobilizacyjnego rozwijania jednostek Wojsk Lądowych?

2.

Według jakich kryteriów oceniać proces mobilizacyjnego rozwijania jedno-
stek WL?

3.

Jaki ma być przebieg mobilizacyjnego rozwinięcia Wojsk Lądowych sto-
sownie do prognozowanych zagrożeń?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Analiza zagrożeń, jakie mogą wystąpić w procesie mobilizacyjnego rozwijania
pozwoli określić czynniki wpływające na usprawnienie procesu mobilizacyjnego
rozwinięcia jednostek wojskowych.

TEMAT: PLANOWANIE MOBILIZACYJNE ELEMENTEM PLANOWA-
NIA OPERACYJNEGO W WYMIARZE NARODOWYM I SOJUSZ-
NICZYM

CEL:
Określenie nadrzędności planowania operacyjnego nad planowaniem mobiliza-
cyjnym w ujęciu narodowym i sojuszniczym.

PROBLEM BADAWCZY:
Zbadanie obszarów planowania operacyjnego mających zasadniczy wpływ na
planowanie mobilizacyjne i ich wzajemnych relacji.

PYTANIA BADAWCZE:

1.

W jaki sposób dokumenty normatywne regulują problematykę planowania
operacyjnego?

2.

Jakie występują wzajemne relacje pomiędzy planowaniem mobilizacyjnym
a planowaniem operacyjnym?

3.

W jakich obszarach i jakie uwarunkowania należy uwzględniać, aby zapew-
nić określoną dostępność jednostek wojskowych w pierwszej operacji?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Skoro planowanie mobilizacyjne stanowi integralną część planowania operacyj-
nego zarówno w aspekcie narodowym, jak i sojuszniczym, to w jakich obszarach
tego procesu muszą być uwzględnione ich wzajemne relacje, aby spełnić
nadrzędne (sojusznicze i operacyjne – własne) wymagania dotyczące użycia Sił
Zbrojnych RP w pierwszej operacji?

TEMAT: PLANOWANIE, ORGANIZACJA I UTRZYMANIE GOTO-
WOŚCI MOBILIZACYJNEJ SIŁ ZBROJNYCH

CEL:
Przedstawienie aktualnych i perspektywicznych możliwości planowania, orga-
nizacji i utrzymania stałej gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych RP oraz ich
możliwości i potrzeb przejścia do wyższych stanów gotowości bojowej i mo-
bilizacyjnej w nowym usytuowaniu komponentów wojsk.
PROBLEM BADAWCZY:
Jakich należy dokonać zmian prawnych, planistycznych i organizacyjnych, aby na
wysokim poziomie utrzymywać gotowość mobilizacyjną z jednoczesną moż-
liwością jej podnoszenia w procesie osiągania WSGB?

PYTANIA BADAWCZE:

1.

Jak przedstawia się obecnie gotowość mobilizacyjna Sił Zbrojnych RP?

2.

Jak wygląda planowanie gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych RP?

3.

Jakie są (mogą wystąpić) główne problemy w zakresie gotowości mobili-
zacyjnej Sił Zbrojnych RP?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Zachodzi konieczność dokonania stosownych zmian prawnych, planistycznych
i organizacyjnych pozwalających na utrzymanie wysokiej sprawności analizo-
wanego problemu z jednoczesną możliwością jego konsekwentnego doskonalenia.

TEMAT:

SYSTEM

EKSPERCKI

WSPOMAGANIA

DOWODZENIA

OPERACJAMI POLICYJNYMI W SYTUACJACH SZCZEGÓLNYCH

CEL:

Ustalenie warunków możliwego wykorzystania systemów eksperckich we
wspomaganiu dowodzenia dla aktualnych warunków funkcjonowania Policji oraz
opracowanie koncepcji nowego systemu eksperckiego wspomagania procesu
dowodzenia w sytuacjach szczególnych.

PROBLEM NAUKOWY:
Czy oparte na systemach eksperckich kompleksowe wspomaganie dowodzenia
siłami policyjnymi w sytuacjach szczególnych może prowadzić do jego
optymalizacji?

PYTANIA BADAWCZE:

▪

Jakie

są:

struktura,

funkcje,

zakres

działania

oraz

prognozowane

kierunki

rozwoju

krajowego

systemu

reagowania kryzysowego?

▪

Jakie akty prawne stanowią podstawę funkcjonowania Policji
w sytuacjach kryzysowych oraz jaką rolę pełni Policja w
zróżnicowanych sytuacjach kryzysowych?

▪

Jaki wpływ na system zarządzania Policją w sytuacjach
szczególnych miały reformy podejmowane w ostatnich
latach?

▪

Jakie są tendencje zagrożeń bezpieczeństwa i porządku
publicznego

spowodowanych

organizowaniem

imprez

masowych?

▪

Jakie przesłanki organizacyjne i techniczne stanowią
podstawę

opracowania

procedur

obsługi

sytuacji

szczególnych?

▪

Jakie uwarunkowania informacyjne, techniczne, finansowe i
organizacyjne bezpośrednio wpływają na efektywność
policyjnej obsługi zdarzenia?

▪

Jakie fazy procesu dowodzenia, z punktu widzenia ich cech
charakterystycznych i aktualnych warunków techniczno-
organizacyjnych, można efektywnie wspomagać środkami
informatycznymi?

▪

Jakie stosować kryteria doboru właściwego narzędzia
informatycznego w systemach wspomagania dowodzenia?

▪

Jakie metody wspomagania dowodzenia w aktualnych
warunkach funkcjonowania systemu policyjnego działania
mogą zapewnić oczekiwaną efektywność?

▪

W jakiej fazie operacji policyjnej w sytuacji szczególnej
zastosowanie

systemu

eksperckiego

podniesie

jej

efektywność?

▪

Jakie

właściwości

powinien

mieć

ekspercki

system

wspomagania dowodzenia w sytuacjach szczególnych?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Policyjne systemy dowodzenia funkcjonujące w obecnych strukturach i wy-
korzystujące klasyczne metody dowodzenia nie są w stanie efektywnie realizować
zadań reagowania w sytuacjach szczególnych. Konieczne jest zatem wykorzystanie
nowoczesnych metod i wprowadzanie zmian organizacyjnych.
Znaczna złożoność i dynamika sytuacji operacyjnej uwarunkowanej wieloma
czynnikami egzo- i endogenicznymi ogranicza zakres zastosowania systemów
wspomagania decyzji klasy systemów eksperckich.

TEMAT: TERRORYZM FUNDAMENTALISTÓW ISLAMSKICH I JEGO
WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

CEL:
Wypracowanie teorii naukowej odpowiadającej na pytanie dotyczące charakteru
zjawiska, jego przyczyn i genezy, a także określenie odpowiedniego schematu
usytuowania struktur odpowiedzialnych za zwalczanie i przeciwdziałanie zjawisku
terroryzmu islamskiego w warunkach polskiej rzeczywistości.

PROBLEM BADAWCZY:
Jakie opracować i wdrożyć metody zwalczania terroryzmu islamskiego, który
może osłabić bezpieczeństwo RP?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Biorąc pod uwagę naukowy dorobek w zakresie zagrożenia terroryzmem na
świecie można na podstawie analizy tego zjawiska wyodrębnić charakterystyczne
czynniki potęgujące jego rozwój w odniesieniu do terroryzmu islamskiego.

TEMAT: ROLA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH W PRZECIW-
DZIAŁANIU MIĘDZYNARODOWYM I WEWNĘTRZNYM KONFLIK-
TOM ZBROJNYM W EUROPIE

CEL:
Zbadanie aktualnych możliwości ONZ, NATO oraz europejskich organizacji
bezpieczeństwa

zbiorowego

w

zakresie

przeciwdziałania

współczesnym

konfliktom zbrojnym w Europie; uzupełnienie dotychczasowego stanu badań oraz
wyprowadzenie wniosków dotyczących funkcjonowania instrumentów i me-
chanizmów przeciwdziałania konfliktom zbrojnym w ramach koncepcji
bezpieczeństwa kooperatywnego.

PROBLEM BADAWCZY:
Jak funkcjonuje współczesny system bezpieczeństwa kooperatywnego w Europie:
jakie wnioski i zadania z doświadczeń w sferze zapobiegania konfliktom zbrojnym
wynikają dla społeczności międzynarodowej i Rzeczypospolitej Polskiej?
Tak sformułowany problem wymaga rozwiązania problemów szczegółowych:

1.

W jakim stopniu aktualne uwarunkowania prawne i potencjał organizacji
międzynarodowych umożliwiają skuteczne przeciwdziałanie konfliktom
zbrojnym.

2.

Jakie czynniki wywołują zmiany w europejskim systemie zapobiegania
i rozwiązywania konfliktów zbrojnych?

3.

Jakie

są

przyczyny

dotychczasowych

niepowodzeń

organizacji

międzynarodowych w przeciwdziałaniu konfliktom zbrojnych?

4.

Jakie możliwości stwarza koncepcja bezpieczeństwa kooperatywnego
w zakresie przeciwdziałania konfliktom?

5.

W jakim stopniu wola polityczna państw i chęć współpracy wpływa na
funkcjonowanie systemu przeciwdziałania konfliktom zbrojnym w Euro-
pie?

HIPOTEZA ROBOCZA:
Ze względu na gwałtowność i skalę współczesnych konfliktów oraz stopień
destrukcji obszarów nimi objętych tylko sprawnie działający system organizacji
międzynarodowych może im skutecznie przeciwdziałać. Efektywność tego
przeciwdziałania zależeć będzie od zaangażowanego potencjału, współdziałania
między nimi, skuteczności działań prewencyjnych oraz możliwości interwencji we
wczesnej fazie konfliktu.

Życzę przyjemnych i zgłębionych badań – autor.

Uprawiając naukę mamy do czynienia
z

wyzwaniami

, szansami i

zagrożeniami

!

„

Wiedza daje pokorę wielkiemu,

dziwi przeciętngo i nadyma małego”

Warszawa, styczeń 2004 r.

LITERATURA:

1.

Chauvet A (Egmon M. tłumacz.), Metody zarządzania – przewodnik,
Poltext, Warszawa 1997 r.

2.

Hochlik J., Metodyka pisania pracy magisterskiej i studyjnej, AON,
Warszawa 2002 r.

3.

Hydzik B., Metodologiczne podstwy badań pedagogicznych w wojsku,
MON, Warszawa 1972 r.

4.

Kozielecki J., Psychologia procesów przeddecyzyjnych, PWN, Warszawa
1969 r.

5.

Łobocki M., Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984 r.

6.

Majka J., Metodologia nauk teologicznych, Wrocławska Księgarnia
Archidiecezjalna, Wrocław 1995 r.

7.

Pieter J., Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław – Warszawa
1967 r.

8.

Pieterek P., Zieleniecka B., Technika pisania prac dyplomowych, Poznań
1967 r.

9.

Pietras J., Ogólna metodologia pracy naukowej, Wrocław – Warszawa
1967 r.

10.

Polański Wł., Metodologiczne podstawy teorii i praktyki wojskowej,
BWW, MON Warszawa 1971 r.

11.

Przyłubski F., Kultura języka prozy użytkowej, WAP, Warszawa 1977 r.

12.

Pytkowski W., Organizacja badań i ocena prac naukowych, Warszawa
1985 r.

13.

Stachowiak Z., Metodyka i metodologia pisania prac kwalifikacyjnych,
AON, Warszawa 2001 r.

14.

Wiśniewski E., Jagiełło K., Metodyka wojskowych badań naukowych, cz. I,
ASG WP, Warszawa 1981 r.

1

S. Nowak, metodologia badań socjologicznych, Zagadnienia ogólne, Warszawa 1970, s. 214.

2

J. Pieter, Ogólna metodologia pracy naukowej, Warszawa - Wrocław 1967, s. 67.

3

Tenże, Zarys metodologii pracy naukowej, Warszawa 1975, s. 36.