Zatrucia, środki

odurzające,

używki, narkotyki

Zatrucia

Właściwe rozpoznanie rodzaju zatrucia decyduje o rokowaniu!
Podejrzenie zatrucia zachodzi w razie:

• obecności resztek trucizny lub podobnych oznak

(np. pustych opakowań po lekach, woni gazu itp.)

• uzyskania określonych informacji od pacjenta lub jego

otoczenia (np. list pożegnalny)

• obrazu ciężkiego, nagłego zachorowania z zaburzeniami lub

utratą przytomności, szczególnie u ludzi młodych, bez

uchwytnej przyczyny lub przeszłości chorobowej.

Natychmiastowe wstępne czynności ratownicze:
1. Podtrzymanie funkcji życiowych. Przy podejrzeniu lub

pewności nagłego zatrzymania krążenia - natychmiast

podjąć resuscytację.

Należy zachować ostrożność, gdy zachodni

niebezpieczeństwo dalszych zatruć (np. trujące gazy,

trucizny skórne).

Przy pewnych rodzajach zatruć, np. cyjanowodorem, tylko

natychmiastowe podanie odtrutki rokuje powodzenie

resuscytacji

2. Odtruwanie

• Przewód pokarmowy

Podać do picia dużo płynów (z wyjątkiem mleka i

alkoholu). Wywołać wymioty drażniąc tylną ścianę gardła.

• Wyjątki

Nie wywoływać wymiotów przy zatruciu kwasami lub

ługami, środkami piorącymi, rozpuszczalnikami, u

chorych nieprzytomnych lub z drgawkami.

Po spożyciu kwasów, ługów, metali ciężkich lub fenoli

podawać do picia dużo wody (celem rozcieńczenia

trucizny). Dalsze postępowanie pod nadzorem lekarza.

• Śluzówki

Płukać bieżącą wodą! Nie stosować żadnych

rozpuszczalników ani benzyny!

• Oczy

Płukać bieżącą wodą. Cząstki stałe (np. wapna) usuwać

chusteczką lub wacikiem w kierunku donosowym.

• Drogi oddechowe i płuca

Dużo świeżego powietrza lub tlenu. Przy zatruciu gazami

drażniącymi lub parami metali ciężkich stosować, w

miarę możliwości, deksametazon w aerozolu celem

zmniejszenia toksycznego uszkodzenia tkanki płucnej.

3. Odtrutki. Tylko w nielicznych zatruciach

dysponujemy specyficznymi odtrutkami.

Ich zastosowanie zależy od decyzji

lekarskiej.

• Już w czasie wstępnych czynności

ratowniczych należy zabezpieczyć resztki

trucizny i powiadomić lekarza-ratownika

oraz ośrodek leczenia zatruć. Należy

poinformować, możliwie dokładnie, o

rodzaju zatrucia i stanie pacjenta.

• Odtruwanie w postępowaniu lekarskim to

farmakologiczne wywołanie wymiotów,

płukanie żołądka, podanie adsorbentów (np.

węgla aktywowanego), wywołanie szybkiego

opróżnienia jelit oraz inne metody szybkiej

eliminacji toksyny z krwi i krążenia.

Środki odurzające

Badanie wstępne i szczegółowe powinno odbywać się zgodnie

z nabytymi podczas kursu umiejętnościami, niemniej należy

mieć na uwadze kilka aspektów dotyczących

poszkodowanych pod wpływem środków odurzających.

Należy zwrócić szczególną uwagę na stan świadomości,

źrenice, mowę, i oddychanie oraz ślady po ukłuciach,

miejsce zdarzenia, środowisko, w jakim osoba przebywa itp.

Każdy poszkodowany pod wpływem środków odurzających

ma zaburzenia świadomości. Należy jednak pamiętać, że

taki stan może być spowodowany urazem głowy lub

wstrząsem. Poszkodowani, którzy nadużyli opioidów, często

mają zwężone źrenice, natomiast osoby pod wpływem

amfetaminy, kokainy, halucynogenów lub marihuany mają

rozszerzone źrenice. Barbiturany powodują zwężenie źrenic

we wczesnej fazie, jeśli zaś zostały użyte w dużych

dawkach, to źrenice ostatecznie ulegają rozszerzeniu i nie

reagują na światło. Poszkodowani pod wpływem alkoholu lub

środków uspakajających mogą mieć bełkotliwą mowę,

halucynogeny natomiast powodują, że wypowiedz staje się

chaotyczna i nieskładna.

Tabletka gwałtu

Tabletka gwałtu, pigułka gwałtu lub koktajl gwałtu -

określenie substancji psychoaktywnych najczęściej z grupy

depresantów (GHB, flunitrazepam) wywołującej senność oraz

kilkugodzinną amnezję u osoby, której podano środek.

Rozpuszczona w płynie substancja jest bez smaku, zapachu, nie

zmienia również koloru napoju, w którym została

rozpuszczona. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, sokach,

piwie, drinkach. Zaczyna działać po kilkunastu minutach od

zażycia.

• Podczas gdy ofiara jest pod wpływem "tabletki gwałtu"

sprawca może ją zgwałcić, okraść lub stworzyć

kompromitujące materiały (na przykład zdjęcia lub filmy o

charakterze pornograficznym) w celu późniejszego

szantażowania ofiary.

Popularne środki wykorzystywane jako tabletki gwałtu

• GHB

• Flunitrazepam

• Ketamina

• Wodzian chloralu

Używki

Używka - produkt spożywczy

działający pobudzająco na

organizm ludzki, np.:

• kawa,

• herbata,

• tytoń,

• napoje alkoholowe,

• napoje energetyzujące,

• cukier spożywczy (sacharoza),

• afrodyzjaki.
Używkami mogą być również

narkotyki lub tzw. "dopalacze",

zmieniające (w mniejszym lub

większym stopniu) stan

świadomości człowieka. Większość

używek uzależnia po pewnym

czasie osobę zażywającą je.

Narkotyki

Narkotyk – potoczna nazwa niektórych substancji

odurzających działających na ośrodkowy układ

nerwowy. Ze względu na poglądy społeczne, różnice

kulturowe, stany prawne itp. nie ma jednoznacznej

definicji słowa narkotyk. Narkotykami nazywa się:

• substancje, których regularne przyjmowanie prowadzi

do uzależnienia fizycznego, m.in. opiaty i opioidy (np.

morfina, heroina), fentanyl, niektóre benzodiazepiny,

• wszystkie substancje psychotropowe, które aktualnie

są nielegalne (tzw. policyjna definicja narkotyku;

narkotyk z punktu widzenia obowiązującego prawa).

• według leksykonu Światowej Organizacji Zdrowia

narkotykami można określić wszystkie substancje

mające wpływ na świadomość, w tym poza powyższymi

także kofeinę, nikotynę oraz alkohol etylowy.

Podział według Światowej

Organizacji Zdrowia

• Opiaty np. heroina, morfina

• Psychostymulanty np. amfetamina,

metamfetamina

• Kokaina

• Marihuana i haszysz

• Halucynogeny np. DMT

• Psychodeliki np. LSD-25

• Środki lotne – kleje

• Leki uspokajające i barbiturany

• Nikotyna

• Alkohol

• Steroidy

Podział według działania fizjologicznego
Podział substancji psychoaktywnych przyjęty

przez Interpol i stosowany w farmakologii:

• Stymulanty czyli substancje pobudzające

ośrodkowy układ nerwowy:

– Amfetamina i jej pochodne:

amfetamina, metamfetamina,

metylofenidat

– Efedryna i jej steroizomery: efedryna i

pseudoefedryna

– N-metyloksantyny: kofeina, teofilina,

teobromina

• Depresanty czyli substancje działające

opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy:

– Benzodiazepiny,

– Depresanty nasenne: alkohol, eter,

barbiturany, chloroform, wodzian

chloralu

– Opioidy,

• Psychodeliki czyli substancje wywołujące

zaburzenia w ośrodkowym układzie

nerwowym:

– delirianty,

– pozostałe psychodeliki

– psychodeliki stymulacyjne,
– dysocjanty,

• Konopie indyjskie i ich pochodne, np. THC,

są wyróżniane jako osobna grupa

ponieważ wykazują działanie i

stymulacyjne i depresyjne, a ponadto

posiadają cechy psychodelików

Narkotyki miękkie i twarde

Często narkotyki dzieli się na miękkie i twarde, choć

kryterium podziału nie jest jasno ustalone. Jako twarde

najczęściej określa się te, których używanie prowadzi do

silnego uzależnienia, zwłaszcza kiedy jest połączone z

poważnymi następstwami zdrowotnymi. Za miękkie uznaje

się te, które uzależniają w dużo mniejszym stopniu lub wcale.

Podział narkotyków na miękkie i twarde ma znaczenie w

prawie Holandii, gdzie używanie "narkotyków miękkich" jest

legalne.

Do narkotyków twardych najczęściej zalicza się kokainę, opioidy

jak heroina czy morfina, do miękkich najczęściej marihuanę,

haszysz i LSD.

Sporną kwestią jest klasyfikacja psychodelików. W tej grupie

znajduje się wiele substancji, które, mimo że mogą być

groźne dla zdrowia, nie wywołują uzależnienia, stąd przez

niektórych nie są one w ogóle traktowane jak narkotyki.

Holenderska polityka tolerowania miękkich narkotyków

uznaje syntetyczne psychodeliki, takie jak LSD i MDMA za

narkotyki twarde, chociaż mają działanie bardzo podobne do

psychodelików naturalnych, takich jak meskalina (pejotl),

która jest w Holandii legalna w nieprzetworzonej formie. W

Polsce wszystkie wymienione substancje są nielegalne.

Charakterystyczne symptomy

mogące wskazywać na

zażywanie narkotyków

I. Zmiany w zachowaniu:

1) nagła zmiana nawyków, kłamstwa, oszustwa

2) wahania nastroju i aktywności (często naprzemiennie

zmęczenie

z euforią), bunt, łamanie ustalonych zasad, napady agresji i złości

3) izolowanie się od bliskich i znajomych

4) pojawiają się nowi, dziwni koledzy i koleżanki

5) tajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia,

niewytłumaczalne spóźnienia, późne powroty

6) posługiwanie się niezrozumiałym językiem (slangiem),

bełkotliwa i

niewyraźna mowa

7) problemy finansowe, wynoszenie wartościowych przedmiotów i

niekorzystne zamiany rzeczy

8) pomniejszanie wszelkich autorytetów, wprowadzanie

relatywistycznych

poglądów

9) nadmierny apetyt lub brak apetytu
10) spadek zainteresowania ulubionymi zajęciami.

II. Wygląd zewnętrzny:

1) blada, ziemista,

zmieniona cera

2) krosty i owrzodzenia

(szczególnie w okolicy

nosa)

3) przekrwione oczy,

rozszerzone lub zwężone

źrenice

4) spadek ciężaru ciała

5) zasinienia i nakłucia

(przeguby dłoni, łokci,

pachwiny

i okolice kostki)

6) zaniedbanie w sferze

higieny osobistej

7) nowy styl ubierania się

8) zmiana wyglądu

(fryzury i koloru włosów,

kolczyki, tatuaże, ostry

makijaż itp.).

III. Objawy chorobowe:

1) uporczywy suchy kaszel

2) wysięk z nosa

3) osłabienia i omdlenia

4) wymioty, zaparcia lub

rozwolnienia

5) częste przeziębienia i

infekcje

6) gwałtowne zmiany

ciśnienia

krwi oraz skoki temperatury

ciała

7) nagłe pogorszenie stanu

uzębienia

8) złe wyniki badań moczu

i krwi

9) bóle różnych części

ciała

10) depresja i problemy

natury psychicznej.

Pierwsza pomoc w przypadku

przedawkowania narkotyków

1. Należy zabrać poszkodowanego z widoku gapiów, lub należy sprawić by odeszli.
2. Przemawiać do niej spokojnie, tak by głos go uspokajał. Jeżeli nadmiernie szybko oddycha, pokazać mu jak

należy to robić wolno i spokojnie.

3. Jeżeli poszkodowany na to pozwoli, trzymać go za rękę.
4. Starać się wyciszyć wszelkie hałasy i używać przyćmionego światła.
5. Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że osoba może wymiotować, ułożyć ją w pozycji bocznej ustalonej.
6. Postępować tak jak przy innych zatruciach, tzn. zabezpieczyć fiolkę, lub torebkę po danym środku, dowiedzieć

się co osoba wzięła, ile wzięła, jak dawno itp.

7. Koniecznie zachować ostrożność! Osoba może pod wpływem środka być agresywna, może jej się także

wydawać że może latać, chodzić po wodzie itp.

8. Nie wolno tłumić agresji, gdyż może to spowodować kolejny jej wybuch. Należy zapewnić sobie

bezpieczeństwo, mówić do poszkodowanego spokojnie, bez emocji.

9. Mogą wystąpić drgawki. Należy wówczas przytrzymać głowę i docisnąć barki poszkodowanego do podłoża, tak

by nie zrobił sobie krzywdy, jeżeli nosi

okulary powinno się je w jakiś sposób zdjąć, by ewentualne uderzenie nimi o przedmioty nie spowodowało

potłuczenia i obrażeń oczu. Odsunąć wszystkie

twarde przedmioty.
10. Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny należy ułożyć go w pozycji autoprzetoczeniowej tzn. Położyć na

plecach i podnieść do góry ręce i nogi

poszkodowanego (pod stopy można podłożyć krzesło, lub podeprzeć swoimi kolanami), odchylić głowę delikatnie

do tyłu by umożliwić łatwiejsze

oddychanie.
11. Zapewnić komfort termiczny tj. zadbać by osobie było ciepło (lecz nie gorąco), gdyż osobie może nawet przy

ładnej pogodzie, ciepłym pomieszczeniu być

zimno,

Koniecznie wezwać pogotowie!!!

Dopalacze

Potoczna nazwa różnego rodzaju produktów zawierających substancje

psychoaktywne, które nie znajdują się na liście środków kontrolowanych przez
ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Spożycie ich ma na celu wywołanie w
organizmie jak najwierniejszego efektu narkotycznego substancji
zdelegalizowanych.

Środki tego rodzaju są produkowane głównie po to, aby ominąć obowiązujące

zakazy antynarkotykowe, stąd ich skład chemiczny ulega ciągłej ewolucji.
Ponadto producenci tego rodzaju środków nie podają zwykle ich pełnego składu
chemicznego, zaś potencjalnych związków chemicznych o działaniu
psychoaktywnym, które stosunkowo łatwo jest otrzymać, jest co najmniej
12 tysięcy. W literaturze przedmiotu jest niewiele systematycznych badań nad
rzeczywistym składem tych produktów. W większości są to jedynie dane
przyczynkowe, oparte na analizie produktów, których spożywanie spowodowało
czyjś ciężki uszczerbek na zdrowiu. W literaturze na temat składu dopalaczy
pojawiają się także przypuszczenia, oparte na ogólnej wiedzy o znanych
ludzkości związkach chemicznych i roślinach wywołujących określone efekty
narkotyczne. W Unii Europejskiej w latach 90. XX wieku Europejskie Centrum
Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) wdrożyło system
wczesnego ostrzegania, który gromadzi informacje z poszczególnych krajów i
wydaje rekomendacje wprowadzenia (bądź nie) zakazu produkcji i użycia
nowych, pojawiających się na rynku substancji psychoaktywnych. Do końca
2009 roku system ten odnotował 90 różnych związków chemicznych.

Bibliografia

• www.wikipedia.org/wiki/Dopalacze
• www.ratunek.esculap.pl/zatrucia.htm
• www.ospprzedborz.cba.pl/pierwszapomoc.htm
• www.ratownik-

medyczny.za.pl/artykuly/artykul9.htm

• www.przystanekzdrowia.pl/export/opendd/355

4/

• www.nowaera.pl/pomoce/inne/narkomania/do

wnload.html

• Witkiewicz Stanisław Ignacy „Narkotyki” wyd.

Czarna Owca