ROZWÓJ MORALNY DZIECKA
ROZWÓJ MORALNY DZIECKA
ROZUMOWANIE
MORALNE -
KONCPECJA J. PIAGETA
Dwa nurty badań nad rozwojem moralnym:
1. Postępowanie moralne - zachowania dzieci w
sytuacjach moralnych (jak dzieci postępują -
dlaczego kradną, dlaczego współdziałają)
2. Rozumowanie moralne - znajomość,
rozumienie problemów i zasad moralnych
(analiza tego, co dzieci myślą o tym, co same
robią i co czynią inni):
Czyli:
BADANIE ZDOLNOŚCI DZIECKA DO
MORALNEJ OCENY SYTUACJI I DO
ROZSTRZYGNIĘCIA:
Czy dane zachowanie jest właściwe czy nie
Czy dana osoba powinna być ukarana
ZAŁOŻENIA LEŻĄCE U PODSTAW BADAŃ
NAD ROZWOJEM ZDOLNOŚCI DZIECKA
DO ROZUMOWANIA MORALNEGO
1. Etapy rozwoju poznawczego stanowią
podstawy rozwoju moralnego.
2. Aby wyjaśnić postępowanie moralne, należy
poznać zdolność rozumowania dziecka oraz
jego wiedzę o problemach moralnych.
3. Postępowanie moralne cechuje się znaczną
stałością w różnych sytuacjach, co wskazuje
na jedność rozumowania moralnego i
postępowania moralnego.
4. Rozwój moralny przebiega stadialnie, tak jak
poznawczy.
METODY BADAŃ J.PIAGETA NAD
METODY BADAŃ J.PIAGETA NAD
ROZWOJEM MORALNYM
ROZWOJEM MORALNYM
1.
1.
Obserwacja zabaw w kulki w celu
Obserwacja zabaw w kulki w celu
znalezienia odpowiedzi na pytania:
znalezienia odpowiedzi na pytania:
- jak dzieci tworzą reguły
- jak dzieci tworzą reguły
- jak dzieci przestrzegają reguł
- jak dzieci przestrzegają reguł
2. Badanie zdolności dziecka do moralnej
2. Badanie zdolności dziecka do moralnej
oceny sytuacji i rozstrzygnięcia:
oceny sytuacji i rozstrzygnięcia:
- czy dane zachowanie jest właściwe czy nie
- czy dane zachowanie jest właściwe czy nie
- czy dana osoba powinna być ukarana.
- czy dana osoba powinna być ukarana.
FAZY STOSOWANIA I ŚWIADOMOŚCI
FAZY STOSOWANIA I ŚWIADOMOŚCI
REGUŁ GRY
REGUŁ GRY
1.
1.
Ruchowa i indywidualna
Ruchowa i indywidualna
- do 2 r.ż.
- do 2 r.ż.
- manipulacja kulami według własnych chęci;
- manipulacja kulami według własnych chęci;
- reguła nie jest przymusowa.
- reguła nie jest przymusowa.
2.
2.
Egocentryczna
Egocentryczna
- od 2 do 5 r.ż.
- od 2 do 5 r.ż.
- naśladowanie w zachowaniu zasad wcześniej
- naśladowanie w zachowaniu zasad wcześniej
zaobserwowanych; brak dążenia do
zaobserwowanych; brak dążenia do
znalezienia partnera; w czasie gry z innymi
znalezienia partnera; w czasie gry z innymi
brak dążenia do wygrania;
brak dążenia do wygrania;
- przekonanie o istnieniu stałych reguł, które
- przekonanie o istnieniu stałych reguł, które
są święte i nietykalne, pochodzą od dorosłych.
są święte i nietykalne, pochodzą od dorosłych.
3.
3.
Współdziałanie
Współdziałanie
- od 7, 8 do 9 r.ż.
- od 7, 8 do 9 r.ż.
- każde dziecko dąży do uzyskania przewagi
- każde dziecko dąży do uzyskania przewagi
nad innymi, co stwarza potrzebę wzajemnej
nad innymi, co stwarza potrzebę wzajemnej
kontroli i ujednolicenia reguł (zasady
kontroli i ujednolicenia reguł (zasady
obowiązują na czas danej gry);
obowiązują na czas danej gry);
- reguła traktowana jest jako efekt wzajemnej
- reguła traktowana jest jako efekt wzajemnej
umowy.
umowy.
4.
4.
Kodyfikacja reguł
Kodyfikacja reguł
- od 11, 12 r.ż.
- od 11, 12 r.ż.
- przekonanie o tym, że grupa nie tylko ustala
- przekonanie o tym, że grupa nie tylko ustala
reguły, ale może je zmieniać; reguły są
reguły, ale może je zmieniać; reguły są
niezbędne do tego, by gra była uczciwa.
niezbędne do tego, by gra była uczciwa.
- reguły można przekształcić pod warunkiem
- reguły można przekształcić pod warunkiem
uwzględnienia opinii ogółu.
uwzględnienia opinii ogółu.
DYLEMATY MORALNE W BADANIACH
DYLEMATY MORALNE W BADANIACH
J.PIAGETA
J.PIAGETA
Przypadek i niezręczność
Przypadek i niezręczność
1. Przypadkowa lub wynikająca z działania w
1. Przypadkowa lub wynikająca z działania w
dobrych intencjach, powodująca dużą
dobrych intencjach, powodująca dużą
szkodę materialną
szkodę materialną
2. Bez większego znaczenia materialnego, ale
2. Bez większego znaczenia materialnego, ale
wynikająca z działania podjętego w złych
wynikająca z działania podjętego w złych
intencjach.
intencjach.
Kradzież
Kradzież
1. Dokonana z pobudek egoistycznych
1. Dokonana z pobudek egoistycznych
2. Dokonana w dobrych intencjach
2. Dokonana w dobrych intencjach
Kłamstwo
Kłamstwo
1. Kłamstwo lub zwykła niedokładność
1. Kłamstwo lub zwykła niedokładność
pozbawiona jakiejkolwiek złej intencji,
pozbawiona jakiejkolwiek złej intencji,
ale nacechowana znacznym
ale nacechowana znacznym
zniekształceniem rzeczywistości
zniekształceniem rzeczywistości
2. Kłamstwo o treści odznaczającej się
2. Kłamstwo o treści odznaczającej się
dużym prawdopodobieństwem, ale
dużym prawdopodobieństwem, ale
wynikające z wyraźnej intencji
wynikające z wyraźnej intencji
oszukania.
oszukania.
MODEL ROZWOJU MORALNEGO J.PIAGETA
MODEL ROZWOJU MORALNEGO J.PIAGETA
Anomia moralna
Anomia moralna
- brak wrodzonego poczucia dobra i zła
- brak wrodzonego poczucia dobra i zła
Stadium 1
Stadium 1
- od 2. do 4. r.ż.
- od 2. do 4. r.ż.
Egocentryzm - w zabawach i grach dzieci nie stosują
Egocentryzm - w zabawach i grach dzieci nie stosują
reguł, kierują się własnym interesem
reguł, kierują się własnym interesem
Stadium 2
Stadium 2
- od 5 do 7 r.ż.
- od 5 do 7 r.ż.
- REALIZM MORALNY - rozumowanie bazuje na
- REALIZM MORALNY - rozumowanie bazuje na
obiektywnych i fizycznych aspektach sytuacji
obiektywnych i fizycznych aspektach sytuacji
- HETERONOMIA MORALNA - przekonanie, że reguły
- HETERONOMIA MORALNA - przekonanie, że reguły
społeczne są narzucone z zewnątrz przez autorytety, nie
społeczne są narzucone z zewnątrz przez autorytety, nie
mogą się zmieniać.
mogą się zmieniać.
- ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA - ocena sytuacji
- ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA - ocena sytuacji
moralnej dokonywana jest ze względu na fizyczne i
moralnej dokonywana jest ze względu na fizyczne i
obiektywne konsekwencje.
obiektywne konsekwencje.
- IMMANENTNA SPRAWIEDLIWOŚĆ - przekonanie o tym,
- IMMANENTNA SPRAWIEDLIWOŚĆ - przekonanie o tym,
że ilekroć zostanie naruszona reguła, musi wówczas
że ilekroć zostanie naruszona reguła, musi wówczas
nastąpić kara, nawet gdy to naruszenie nie zostanie
nastąpić kara, nawet gdy to naruszenie nie zostanie
wykryte.
wykryte.
Stadium 3
Stadium 3
-
-
od 8. do 11 r.ż.
od 8. do 11 r.ż.
- RELATYWIZM MORALNY - w rozumowaniu brane są pod
- RELATYWIZM MORALNY - w rozumowaniu brane są pod
uwagę intencje osoby
uwagę intencje osoby
- AUTONOMIA MORALNA - reguły pochodzą z wewnątrz;
- AUTONOMIA MORALNA - reguły pochodzą z wewnątrz;
są umowami, które stworzyli ludzie, żeby sobie
są umowami, które stworzyli ludzie, żeby sobie
wzajemnie pomagać.
wzajemnie pomagać.
REALIZM MORALNY - TRZY CECHY
REALIZM MORALNY - TRZY CECHY
1. Obowiązek jest z natury
1. Obowiązek jest z natury
heteronomiczny.
heteronomiczny.
Dobry
Dobry
jest każdy czyn, który świadczy o
jest każdy czyn, który świadczy o
posłuszeństwie
posłuszeństwie
wobec reguły bądź dorosłych
wobec reguły bądź dorosłych
, bez względu na
, bez względu na
charakter ich nakazów. Reguła pochodzi więc z
charakter ich nakazów. Reguła pochodzi więc z
zewnątrz, uchodzi za rzecz narzuconą przez
zewnątrz, uchodzi za rzecz narzuconą przez
dorosłego.
dorosłego.
DOBRO
DOBRO
OKREŚLA SIĘ WIĘC
OKREŚLA SIĘ WIĘC
POPRZEZ POSŁUSZEŃSTWO.
POPRZEZ POSŁUSZEŃSTWO.
2. Istotne jest przestrzeganie
2. Istotne jest przestrzeganie
litery
litery
, nie zaś ducha
, nie zaś ducha
reguły.
reguły.
3. Realizm moralny pociąga za sobą
3. Realizm moralny pociąga za sobą
obiektywistyczną
obiektywistyczną
koncepcję odpowiedzialności.
koncepcję odpowiedzialności.
Ocena dokonywana jest nie w zależności od
Ocena dokonywana jest nie w zależności od
leżących u ich podłoża intencji, ale według ich
leżących u ich podłoża intencji, ale według ich
materialnej zgodności z ustanowionymi regułami
materialnej zgodności z ustanowionymi regułami
.
.
A teraz ....
Koncepcja strefy najbliższego
Koncepcja strefy najbliższego
rozwoju
rozwoju
Lwa Wygotskiego
Lwa Wygotskiego
STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU -
STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU -
TO ODLEGŁOŚĆ POMIĘDZY
TO ODLEGŁOŚĆ POMIĘDZY
AKTUALNYM
AKTUALNYM
POZIOMEM ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ
POZIOMEM ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ
INDYWIDUALNE ROZWIĄZYWANIE
INDYWIDUALNE ROZWIĄZYWANIE
PROBLEMÓW, A POZIOMEM
PROBLEMÓW, A POZIOMEM
POTENCJALNEGO
POTENCJALNEGO
ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ
ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ
ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW PRZY POMOCY
ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW PRZY POMOCY
DOROSŁYCH LUB BARDZIEJ DOŚWIADCZONYCH
DOROSŁYCH LUB BARDZIEJ DOŚWIADCZONYCH
RÓWIEŚNIKÓW.
RÓWIEŚNIKÓW.
WIELKOŚĆ POMOCY WYMAGANEJ PRZEZ
WIELKOŚĆ POMOCY WYMAGANEJ PRZEZ
DZIECKO PRZED ROZWIĄZANIEM ZADANIA TO
DZIECKO PRZED ROZWIĄZANIEM ZADANIA TO
ODWROTNOŚĆ WSKAŹNIKA JEGO STREFY
ODWROTNOŚĆ WSKAŹNIKA JEGO STREFY
NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU.
NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU.
CZYNNOŚĆ UMYSŁOWA POJAWIA SIĘ
DWUKROTNIE: NAJPIERW NA
ZEWNĄTRZ,
A POTEM UWEWNĘTRZNIA SIĘ.
STADIALNY MODEL ROZUMIENIA
PRZYJAŹNI
WILIAMA DAMONA
1.
1.
5 -7 r.ż.
5 -7 r.ż.
- przyjaciel to osoba, która jest
- przyjaciel to osoba, która jest
dla mnie
dla mnie
miła i z którą
miła i z którą
dobrze jest się bawić.
dobrze jest się bawić.
PRZYJAŹŃ JEST NIETRWAŁĄ RELACJĄ ŁATWO
PRZYJAŹŃ JEST NIETRWAŁĄ RELACJĄ ŁATWO
NAWIĄZYWANĄ I ŁATWO KOŃCZONĄ;
NAWIĄZYWANĄ I ŁATWO KOŃCZONĄ;
Dziecko nie potrafi jeszcze lubić albo nie lubić kogoś; nie
Dziecko nie potrafi jeszcze lubić albo nie lubić kogoś; nie
rozumie przeżyć innych, ponieważ jest egocentryczne.
rozumie przeżyć innych, ponieważ jest egocentryczne.
2.
2.
8 - 10 r.ż
8 - 10 r.ż
. - przyjaciele to osoby, które pomagają sobie
. - przyjaciele to osoby, które pomagają sobie
nawzajem i mają do siebie zaufanie.
nawzajem i mają do siebie zaufanie.
PRZYJACIEL JEST LUBIANY ZE WZGLĘDU NA SWOJE CECHY,
PRZYJACIEL JEST LUBIANY ZE WZGLĘDU NA SWOJE CECHY,
A NIE TYLKO Z POWODU CZĘSTEJ ZABAWY Z NIM.
A NIE TYLKO Z POWODU CZĘSTEJ ZABAWY Z NIM.
Doceniane psychologiczne aspekty przyjaźni - wspólne
Doceniane psychologiczne aspekty przyjaźni - wspólne
zainteresowania, zaufanie, wrażliwość na partnera
zainteresowania, zaufanie, wrażliwość na partnera
Najważniejsze cechy u przyjaciela: ŻYCZLIWOŚĆ, TROSKA.
Najważniejsze cechy u przyjaciela: ŻYCZLIWOŚĆ, TROSKA.
3.
3.
Ok. 13 r.ż.
Ok. 13 r.ż.
- przyjaciele to osoby, które rozumieją siebie
- przyjaciele to osoby, które rozumieją siebie
nawzajem i dzielą się swoimi najintymniejszymi myślami oraz
nawzajem i dzielą się swoimi najintymniejszymi myślami oraz
odczuciami.
odczuciami.
PRZYJAŹŃ JEST TRWAŁĄ RELACJĄ OPARTĄ NA WSPÓLNOCIE
PRZYJAŹŃ JEST TRWAŁĄ RELACJĄ OPARTĄ NA WSPÓLNOCIE
ZAINTERESOWAŃ. Zależy od wzajemnego zrozumienia.
ZAINTERESOWAŃ. Zależy od wzajemnego zrozumienia.
Przyjaciel wspiera i pociesza w trudnych chwilach.
Przyjaciel wspiera i pociesza w trudnych chwilach.
REAKTYWNOŚĆ A STYL PRACY UCZNIA
REAKTYWNOŚĆ A STYL PRACY UCZNIA
REAKTYWNOŚĆ - intensywność reakcji
REAKTYWNOŚĆ - intensywność reakcji
charakterystyczna dla danej osoby połączona z
charakterystyczna dla danej osoby połączona z
jej wrażliwością na bodźce.
jej wrażliwością na bodźce.
Reaktywność jest tym większa, im słabszy
Reaktywność jest tym większa, im słabszy
bodziec wywołuje ledwie dostrzegalną reakcję.
bodziec wywołuje ledwie dostrzegalną reakcję.
Wzmożona reaktywność wyraża się:
Wzmożona reaktywność wyraża się:
- dużą wrażliwością na bodźce
- dużą wrażliwością na bodźce
- silnie wyrażaną reakcją orientacyjną
- silnie wyrażaną reakcją orientacyjną
- małą odpornością na działanie silnych
- małą odpornością na działanie silnych
bodźców
bodźców
1. STOSUNEK CZYNNOŚCI ZASADNICZYCH
(prowadzących do realizacji celu) DO POMOCNICZYCH
(ułatwiających):
SILNIE REAKTYWNI - CZ.Z. < CZ.P.
SŁABO REAKTYWNI - CZ.Z _> CZ.P.
2. STRUKTURA CZASOWA CZYNNOŚCI (czynności ciągłe
a przerywane)
SILNIE REAKTYWNI - CZ.C. < CZ.PR.
SŁABO REAKTYWNI - CZ.C _> CZ.PR.
3. JAKOŚCIOWE ZRÓŻŃICOWANIE CZYNNOŚCI
(czynności jednorodne a różnorodne)
SILNIE REAKTYWNI - CZ.J. < CZ.R.
SŁABO REAKTYWNI - CZ.J _> CZ.R.
4. WYBÓR WARUNKÓW, W KTÓRYCH PRZEBIEGA
CZYNNOŚĆ (sytuacje ubogie w bodźce a sytuacje
bogate w bodźce)
SILNIE REAKTYWNI - S.u.B > S.b.B..
SŁABO REAKTYWNI - S.u.B. _< S.b.B.
ROZWÓJ STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH
(rówieśnicy a płeć)
1. 0 - 3 r.ż. okres niemowlęcy i poniemowlęcy - dziecko
zainteresowane sobą.
2. 3 - 7, 8 r.ż. wczesne dzieciństwo - chłopcy i
dziewczynki poszukują towarzystwa innych dzieci
niezależnie od płci.
3. 8 - 10 r.ż. - chłopcy wolą bawić się z chłopcami,
dziewczynki z dziewczynkami.
4. 10 - 12 r.ż. - OSTRY ANTAGONIZM pomiędzy płciami.
Chłopcy i dziewczynki unikają się wzajemnie.
5. 12 - 14 r.ż. - dziewczęta zaczynają interesować się
chłopcami, starają się zwrócić na siebie uwagę.
Chłopcy wolą towarzystwo chłopców.
6. 14 - 16 r.ż. - chłopcy zaczynają interesować się
dziewczętami. Tworzą się pary.
7. 16 - 17 r.ż. - wzajemne, żywe zainteresowanie.
Powszechne chodzenie parami.
A teraz wkraczamy do okresu dorastania