TRANSFORMACJ

TRANSFORMACJ

A POSKIEJ

A POSKIEJ

GOSPODARKI

GOSPODARKI

PO 1989 ROKU

PO 1989 ROKU

GOSPODARKA

GOSPODARKA

CENTRALNIE STEROWANA

CENTRALNIE STEROWANA



Dominacja własności państwowej w przemyśle i 25-

Dominacja własności państwowej w przemyśle i 25-

procentowym udziałem tej własności w rolnictwie,

procentowym udziałem tej własności w rolnictwie,



Uprzywilejowaną pozycją własności państwowej

Uprzywilejowaną pozycją własności państwowej

(np. Dopłaty z budżetu państwa do nierentownej

(np. Dopłaty z budżetu państwa do nierentownej

produkcji),

produkcji),



Centralnym planowaniem gospodarczym

Centralnym planowaniem gospodarczym

obejmujący, całokształt życia gospodarczego

obejmujący, całokształt życia gospodarczego

państwa, określającym cele działalności

państwa, określającym cele działalności

gospodarczej oraz środki ich realizacji,

gospodarczej oraz środki ich realizacji,



Stałym niedoborem towarów i usług,

Stałym niedoborem towarów i usług,



Skokową inflacją.

Skokową inflacją.

Różnica zwolenników i przeciwników zmian w

Różnica zwolenników i przeciwników zmian w

poszczególnych częściach kraju

poszczególnych częściach kraju

Przyczyny upadku

Przyczyny upadku

socjalizmu

socjalizmu



Przeznaczanie coraz większych

Przeznaczanie coraz większych

pieniędzy na zbrojenia, a także

pieniędzy na zbrojenia, a także

pomoc wojskową dla podtrzymania

pomoc wojskową dla podtrzymania

socjalizmu w biednych państwach

socjalizmu w biednych państwach

Afryki, Azji, Ameryki Środkowej

Afryki, Azji, Ameryki Środkowej



Mało efektywna gospodarka

Mało efektywna gospodarka

Dobre strony socjalizmu

Dobre strony socjalizmu



Strona dobra:

Strona dobra:



nieznane jest w tym okresie pojecie bezrobocie

nieznane jest w tym okresie pojecie bezrobocie



jest praca dla wszystkich i powstają nowe

jest praca dla wszystkich i powstają nowe

miejsca pracy w każdym sektorze

miejsca pracy w każdym sektorze



duży eksport

duży eksport



brak kłopotów ze służbą zdrowia , opieka

brak kłopotów ze służbą zdrowia , opieka

medyczna w szkole

medyczna w szkole



darmowe obiady w szkołach

darmowe obiady w szkołach



lepiej wyposażone służby mundurowe

lepiej wyposażone służby mundurowe

Rok 1989 jest w Polsce datą wyznaczającą

Rok 1989 jest w Polsce datą wyznaczającą

przełom polityczny i gospodarczy.

przełom polityczny i gospodarczy.

Rozpoczęło się przechodzeni od gospodarki

Rozpoczęło się przechodzeni od gospodarki

centralnie sterowanej do gospodarki

centralnie sterowanej do gospodarki

rynkowej. Przekształcanie systemu

rynkowej. Przekształcanie systemu

gospodarczego wymaga wielu lat,

gospodarczego wymaga wielu lat,

ogromnych nakładów finansowych,

ogromnych nakładów finansowych,

właściwie przygotowanego programu

właściwie przygotowanego programu

konsekwentnie realizowanego przez rząd

konsekwentnie realizowanego przez rząd

oraz przychylność ze strony społeczeństwa.

oraz przychylność ze strony społeczeństwa.

Gospodarka rynkowa

Gospodarka rynkowa

to

to

taka, w której decyzje

taka, w której decyzje

dotyczące zakresu i sposobu

dotyczące zakresu i sposobu

produkcji, podejmowane są

produkcji, podejmowane są

przez suwerenne podmioty

przez suwerenne podmioty

gospodarcze, kierujące się

gospodarcze, kierujące się

własnym interesem i

własnym interesem i

postępujące zgodnie z

postępujące zgodnie z

zasadami racjonalności

zasadami racjonalności

gospodarowania.

gospodarowania.

Podstawą podejmowania

Podstawą podejmowania

tych decyzji są informacje

tych decyzji są informacje

płynące z rynku: m.in. ceny

płynące z rynku: m.in. ceny

dóbr i usług, ceny

dóbr i usług, ceny

czynników wytwórczych,

czynników wytwórczych,

płace, stopy procentowe,

płace, stopy procentowe,

stopy zysku, kursy papierów

stopy zysku, kursy papierów

wartościowych, walut oraz

wartościowych, walut oraz

oczekiwania podmiotów

oczekiwania podmiotów

gospodarczych co do ich

gospodarczych co do ich

kształtowania się w

kształtowania się w

przyszłości.

przyszłości.

W tym systemie gospodarczym

W tym systemie gospodarczym

bardzo ważnym czynnikiem

bardzo ważnym czynnikiem

jest konkurencja. Prowadzi

jest konkurencja. Prowadzi

ona do obniżania cen

ona do obniżania cen

produktów i usług oraz do

produktów i usług oraz do

podnoszenia ich jakości. Dzięki

podnoszenia ich jakości. Dzięki

temu że występuje zjawisko

temu że występuje zjawisko

konkurencji, potencjalny

konkurencji, potencjalny

nabywca (produktów, usług)

nabywca (produktów, usług)

ma bardzo wiele możliwości

ma bardzo wiele możliwości

wyboru.

wyboru.

Działania zmierzające do

Działania zmierzające do

zmiany systemu

zmiany systemu

gospodarczego

gospodarczego



Likwidacja udziału państwa w regulacji cen

Likwidacja udziału państwa w regulacji cen

wyrobów i usług

wyrobów i usług



Reforma systemu bankowego i

Reforma systemu bankowego i

ubezpieczeniowego

ubezpieczeniowego



Przekształcenia własnościowe (prywatyzacja

Przekształcenia własnościowe (prywatyzacja

części majątku narodowego i reprywatyzacja

części majątku narodowego i reprywatyzacja

nieprawnie zabranego wcześniej majątku

nieprawnie zabranego wcześniej majątku

prywatnego),

prywatnego),



Restrukturyzacja gospodarki ( unowocześnienie

Restrukturyzacja gospodarki ( unowocześnienie

produkcji i zapewnienie konkurencyjności

produkcji i zapewnienie konkurencyjności

polskich produktów na rynkach światowych)

polskich produktów na rynkach światowych)

Reforma systemu

Reforma systemu

bankowego

bankowego



Polega na umocnieniu pozycji

Polega na umocnieniu pozycji

Narodowego Banku Polskiego i

Narodowego Banku Polskiego i

jego funkcji jako centralnego

jego funkcji jako centralnego

banku państwa, tworzeniu

banku państwa, tworzeniu

nowych banków

nowych banków

niepaństwowych, sprzedaży

niepaństwowych, sprzedaży

banków państwowych.

banków państwowych.

Przemiany własnościowe

Przemiany własnościowe



Polegają na sprzedaży własności

Polegają na sprzedaży własności

państwowej, np. zakładów

państwowej, np. zakładów

przemysłowych, sklepów, banków,

przemysłowych, sklepów, banków,

ziemi po zlikwidowanych

ziemi po zlikwidowanych

Państwowych Gospodarstwach

Państwowych Gospodarstwach

Rolnych, oraz przekształcaniu

Rolnych, oraz przekształcaniu

majątku państwowego samorządom

majątku państwowego samorządom

lokalnym ( gminom, powiatom,

lokalnym ( gminom, powiatom,

miastom).

miastom).

Celem przemian

Celem przemian

własnościowych jest m.in.

własnościowych jest m.in.

Zwiększenie efektywności

Zwiększenie efektywności

gospodarowania oraz

gospodarowania oraz

poprawa konkurencyjności

poprawa konkurencyjności

polskiej gospodarki. Ma do

polskiej gospodarki. Ma do

tego doprowadzić zmiana

tego doprowadzić zmiana

struktury własnościowej i

struktury własnościowej i

zmniejszenie znaczenia

zmniejszenie znaczenia

dużych firm państwowych.

dużych firm państwowych.

(kopalń, hut)

(kopalń, hut)

Prywatyzacja

Prywatyzacja



Jej celem jest uwolnienie działalności

Jej celem jest uwolnienie działalności

gospodarczej od bezpośredniego nadzoru

gospodarczej od bezpośredniego nadzoru

państwa. W sprywatyzowanych

państwa. W sprywatyzowanych

przedsiębiorstwach dość szybko

przedsiębiorstwach dość szybko

następuje wzrost wydajności pracy dzięki

następuje wzrost wydajności pracy dzięki

jej lepszej organizacji. Obniżają się

jej lepszej organizacji. Obniżają się

koszty produkcji, jest ona dopasowana

koszty produkcji, jest ona dopasowana

do potrzeb rynku. Ważny udział ma tu

do potrzeb rynku. Ważny udział ma tu

napływ zagranicznego kapitału oraz

napływ zagranicznego kapitału oraz

wzrost inwestycji produkcyjnych i

wzrost inwestycji produkcyjnych i

usługowych.

usługowych.

Reprywatyzacja

Reprywatyzacja



Polega na przekazywaniu dawnym

Polega na przekazywaniu dawnym

właścicielom, ich spadkobiercom,

właścicielom, ich spadkobiercom,

organizacjom społecznym, religijnym

organizacjom społecznym, religijnym

majątku, który został

majątku, który został

znacjonalizowany w PRL z

znacjonalizowany w PRL z

naruszeniem prawa.

naruszeniem prawa.

Restrukturyzacja

Restrukturyzacja



Proces obejmujący restrukturyzację

Proces obejmujący restrukturyzację

zatrudnienia, majątkową, finansową i

zatrudnienia, majątkową, finansową i

organizacyjną. Polega on na

organizacyjną. Polega on na

wprowadzeniu nowoczesnych technologii

wprowadzeniu nowoczesnych technologii

i unowocześnianiu produkcji,

i unowocześnianiu produkcji,

zwiększaniu udziału w strukturze

zwiększaniu udziału w strukturze

produkcji wyrobów zaliczanych środków

produkcji wyrobów zaliczanych środków

konsumpcyjnych (np. przetwórstwa

konsumpcyjnych (np. przetwórstwa

żywności, produkcji sprzętu

żywności, produkcji sprzętu

gospodarstwa domowego)

gospodarstwa domowego)

Restrukturyzacja ma również

Restrukturyzacja ma również

wymiar przestrzenny ( wybór

wymiar przestrzenny ( wybór

lokalizacji związany jest z

lokalizacji związany jest z

poziomem zagospodarowania

poziomem zagospodarowania

regionów).

regionów).

W

W

ramach

ramach

restrukturyzacji

restrukturyzacji

przekształcana jest struktura

przekształcana jest struktura

gałęzi przemysłu. Dba się o

gałęzi przemysłu. Dba się o

rozwój nowoczesnych gałęzi

rozwój nowoczesnych gałęzi

przemysłu: samochodowego

przemysłu: samochodowego

elektronicznego.

elektronicznego.

Dominowały duże

Dominowały duże

przedsiębiorstwa,

przedsiębiorstwa,

umiejscowione w niewielu

umiejscowione w niewielu

okręgach przemysłowych,

okręgach przemysłowych,

co doprowadziło do

co doprowadziło do

monopolizacji produkcji.

monopolizacji produkcji.

Koncentracja przemysłu na

Koncentracja przemysłu na

wybranych obszarach

wybranych obszarach

spowodowała znaczne

spowodowała znaczne

różnice w poziomi

różnice w poziomi

uprzemysłowienia

uprzemysłowienia

poszczególnych regionów

poszczególnych regionów

kraju.

kraju.

Demonopolizacja

Demonopolizacja



W ramach restrukturyzacji rozpoczęto

W ramach restrukturyzacji rozpoczęto

demonopolizację gospodarki czyli

demonopolizację gospodarki czyli

ograniczenie dominującej roli

ograniczenie dominującej roli

pojedynczych przedsiębiorstw. W tym

pojedynczych przedsiębiorstw. W tym

celu Sejm w 1990 roku uchwalił ustawę,

celu Sejm w 1990 roku uchwalił ustawę,

która nakazuje na rozdzielanie dużych

która nakazuje na rozdzielanie dużych

przedsiębiorstw samodzielnie

przedsiębiorstw samodzielnie

działających na rynku, tworząc w tym

działających na rynku, tworząc w tym

samym sprzyjające warunki wolnej

samym sprzyjające warunki wolnej

konkurencji.

konkurencji.

Podmioty gospodarki

Podmioty gospodarki

rynkowej

rynkowej



gospodarstwa domowe

gospodarstwa domowe



przedsiębiorstwa

przedsiębiorstwa



administracja państwowa

administracja państwowa



instytucje finansowe

instytucje finansowe



władza lokalna

władza lokalna

Gospodarstwa domowe

Gospodarstwa domowe



Gospodarstwa domowe jedno- lub wieloosobowy

Gospodarstwa domowe jedno- lub wieloosobowy

podmiot gospodarczy, oparty zazwyczaj na więziach

podmiot gospodarczy, oparty zazwyczaj na więziach

rodzinnych, działający w sferze konsumpcji, którego

rodzinnych, działający w sferze konsumpcji, którego

celem jest zaspokajanie potrzeb wszystkich członków,

celem jest zaspokajanie potrzeb wszystkich członków,

dzięki wspólnemu rozporządzaniu dochodami

dzięki wspólnemu rozporządzaniu dochodami

uzyskiwanymi przez wszystkich lub tylko niektórych z

uzyskiwanymi przez wszystkich lub tylko niektórych z

nich. Jego funkcje ekonomiczne wynikają z posiadania

nich. Jego funkcje ekonomiczne wynikają z posiadania

czynników wytwórczych i udostępnianie ich

czynników wytwórczych i udostępnianie ich

przedsiębiorstwom, co jest źródłem dochodów w postaci

przedsiębiorstwom, co jest źródłem dochodów w postaci

wynagrodzeń za pracę, zysków, procentów, dywidend,

wynagrodzeń za pracę, zysków, procentów, dywidend,

renty grupowej. Innym źródłem dochodów gospodarstw

renty grupowej. Innym źródłem dochodów gospodarstw

domowych są środki transferowe z budżetu (renty,

domowych są środki transferowe z budżetu (renty,

emerytury, zasiłki, stypendia itp.). Dochody te, po

emerytury, zasiłki, stypendia itp.). Dochody te, po

zapłaceniu podatków i opłat na rzecz państwa, dzielone

zapłaceniu podatków i opłat na rzecz państwa, dzielone

są na wydatki na cele konsumpcyjne (zakup dóbr i usług

są na wydatki na cele konsumpcyjne (zakup dóbr i usług

od przedsiębiorstw) i oszczędności.

od przedsiębiorstw) i oszczędności.

Gospodarstwa domowe

Gospodarstwa domowe

mogą współtworzyć

mogą współtworzyć



Osoby pracujące

Osoby pracujące



Osoby pobierające emeryturę lub

Osoby pobierające emeryturę lub

rentę

rentę



Osoby utrzymujące się z nie

Osoby utrzymujące się z nie

zarobkowych źródeł, np. Z gry na

zarobkowych źródeł, np. Z gry na

giełdzie, odsetek od lokat

giełdzie, odsetek od lokat

bankowych

bankowych



Osoby pozostające na utrzymaniu

Osoby pozostające na utrzymaniu

Przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwa



Przedsiębiorstwo to niezależna jednostka gospodarcza,

Przedsiębiorstwo to niezależna jednostka gospodarcza,

wyodrębniona pod względem ekonomicznym,

wyodrębniona pod względem ekonomicznym,

techniczno-organizacyjnym i prawnym utworzona w celu

techniczno-organizacyjnym i prawnym utworzona w celu

trwałego zarobkowego zaspokajania potrzeb osób

trwałego zarobkowego zaspokajania potrzeb osób

trzecich na rynku. Kierownictwo tej jednostki podejmuje

trzecich na rynku. Kierownictwo tej jednostki podejmuje

decyzję samodzielnie i na własne ryzyko. Jest ono

decyzję samodzielnie i na własne ryzyko. Jest ono

podstawowym ogniwem życia gospodarczego i bez

podstawowym ogniwem życia gospodarczego i bez

względu na formę własności i strukturę organizacji,

względu na formę własności i strukturę organizacji,

charakteryzuje się:

charakteryzuje się:

-celem działalności

-celem działalności

-odrębnością ekonomiczną (przedsiębiorstwo dysponuje

-odrębnością ekonomiczną (przedsiębiorstwo dysponuje

wydzielonym majątkiem)

wydzielonym majątkiem)

-odrębnością prawną

-odrębnością prawną

-odrębnością organizacyjną

-odrębnością organizacyjną

-wyodrębnieniem obszaru, na którym jest zlokalizowane.

-wyodrębnieniem obszaru, na którym jest zlokalizowane.

Banki

Banki



Są to przedsiębiorstwa zajmujące się

Są to przedsiębiorstwa zajmujące się

gromadzeniem pieniędzy, i ich

gromadzeniem pieniędzy, i ich

inwestowaniem, udzielaniem

inwestowaniem, udzielaniem

kredytów oraz prowadzeniem

kredytów oraz prowadzeniem

operacji finansowych. Dochodami

operacji finansowych. Dochodami

własnymi banków są odsetki od

własnymi banków są odsetki od

udzielanych kredytów oraz opłaty i

udzielanych kredytów oraz opłaty i

prowizje od klientów za wykonywane

prowizje od klientów za wykonywane

usługi.

usługi.

Giełda papierów

Giełda papierów

wartościowych

wartościowych



To jeden z podmiotów gospodarki,

To jeden z podmiotów gospodarki,

wyspecjalizowany rynek, na którym

wyspecjalizowany rynek, na którym

przeprowadzane są obroty ( transakcje

przeprowadzane są obroty ( transakcje

kupna lub sprzedaży) ściśle określonymi

kupna lub sprzedaży) ściśle określonymi

wartościami (np. akcjami

wartościami (np. akcjami

przedsiębiorstw).

przedsiębiorstw).



Prawo dokonywania transakcji kupna lub

Prawo dokonywania transakcji kupna lub

sprzedaży maja jedynie upoważnieni

sprzedaży maja jedynie upoważnieni

pośrednicy, zwani maklerami lub

pośrednicy, zwani maklerami lub

blokerami.

blokerami.

Państwo

Państwo



Jest najważniejszym podmiotem

Jest najważniejszym podmiotem

gospodarczym. Reprezentowane jest

gospodarczym. Reprezentowane jest

przez rząd oraz różne instytucje i

przez rząd oraz różne instytucje i

agendy np. ministerstwa, urzędy.

agendy np. ministerstwa, urzędy.

Państwo nie decyduje o gospodarce ,

Państwo nie decyduje o gospodarce ,

nie wpływa bezpośrednio na rynek,

nie wpływa bezpośrednio na rynek,

tj. na wielkość popytu i podaży.

tj. na wielkość popytu i podaży.

Zadania państwa

Zadania państwa



Ochrona obywateli przed zagrożeniami

Ochrona obywateli przed zagrożeniami

związanymi z masowym bezrobociem

związanymi z masowym bezrobociem



Skutkami inflacji

Skutkami inflacji



Zatruciem środowiska przyrodniczego

Zatruciem środowiska przyrodniczego



Nierównom9iernym rozwojem

Nierównom9iernym rozwojem

gospodarczym regionów kraju

gospodarczym regionów kraju



Zapewnienie bezpieczeństwa na arenie

Zapewnienie bezpieczeństwa na arenie

międzynarodowej

międzynarodowej