Niepełnosprawność w

Niepełnosprawność w

świetle badań

świetle badań

epidemiologicznych

epidemiologicznych

Logo symbolizujące

Logo symbolizujące

niepełnosprawność

niepełnosprawność

Niepełnosprawność jest jednym z

Niepełnosprawność jest jednym z

ważniejszych problemów współczesnego

ważniejszych problemów współczesnego

świata. Wynika to z powszechności i

świata. Wynika to z powszechności i

rozmiaru tego zjawiska. Z

rozmiaru tego zjawiska. Z

niepełnosprawnością fizyczną wiąże się

niepełnosprawnością fizyczną wiąże się

ponadto zazwyczaj tzw. niepełnosprawność

ponadto zazwyczaj tzw. niepełnosprawność

społeczna, czyli niemożność pełnego

społeczna, czyli niemożność pełnego

funkcjonowania w społeczeństwie. Rok 2003

funkcjonowania w społeczeństwie. Rok 2003

ogłoszono rokiem niepełnosprawnych.

ogłoszono rokiem niepełnosprawnych.

Do grupy osób z niepełnosprawnością

Do grupy osób z niepełnosprawnością

społeczną zaliczamy również ludzi, którzy z

społeczną zaliczamy również ludzi, którzy z

różnych przyczyn nie są w stanie

różnych przyczyn nie są w stanie

samodzielnie lub prawidłowo funkcjonować

samodzielnie lub prawidłowo funkcjonować

w społeczeństwie. Zaliczamy do tej grupy

w społeczeństwie. Zaliczamy do tej grupy

m.in. narkomanów, alkoholików czy

m.in. narkomanów, alkoholików czy

więźniów.

więźniów.

Niepełnosprawność:

Niepełnosprawność:



długotrwały stan, w którym występują pewne

długotrwały stan, w którym występują pewne

ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu

ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu

człowieka. Ograniczenia te spowodowane są

człowieka. Ograniczenia te spowodowane są

na skutek obniżenia sprawności funkcji

na skutek obniżenia sprawności funkcji

fizycznych lub psychicznych. Jest to także

fizycznych lub psychicznych. Jest to także

uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna,

uszkodzenie, czyli utrata lub wada psychiczna,

fizjologiczna, anatomiczna struktury

fizjologiczna, anatomiczna struktury

organizmu. Utrata ta może być całkowita,

organizmu. Utrata ta może być całkowita,

częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub

częściowa, trwała lub okresowa, wrodzona lub

nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

nabyta, ustabilizowana lub progresywna.

Definicje

Definicje

niepełnosprawności

niepełnosprawności

Definicja ogólna (medyczna)

Definicja ogólna (medyczna)

Niepełnosprawną jest osoba, której stan

Niepełnosprawną jest osoba, której stan

fizyczny (i) lub psychiczny, trwale lub

fizyczny (i) lub psychiczny, trwale lub

okresowo utrudnia, ogranicza lub

okresowo utrudnia, ogranicza lub

uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i

uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i

ról społecznych zgodnie z normami

ról społecznych zgodnie z normami

prawnymi i społecznymi.

prawnymi i społecznymi.

Osoba niepełnosprawna jest jednostką w

Osoba niepełnosprawna jest jednostką w

pełni swych praw znajdującą się w sytuacji

pełni swych praw znajdującą się w sytuacji

upośledzającej ją stworzonej przez bariery

upośledzającej ją stworzonej przez bariery

środowiskowe, ekonomiczne i społeczne,

środowiskowe, ekonomiczne i społeczne,

których nie może tak jak inni ludzie

których nie może tak jak inni ludzie

przezwyciężyć wskutek występujących w

przezwyciężyć wskutek występujących w

niej uszkodzeń.

niej uszkodzeń.

Definicja dla określonych celów

Definicja dla określonych celów



Osoby niepełnosprawne określa się jako

Osoby niepełnosprawne określa się jako

osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub

osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub

umysłowy trwale lub okresowo utrudnia,

umysłowy trwale lub okresowo utrudnia,

ogranicza bądź uniemożliwia wypełnienie ról

ogranicza bądź uniemożliwia wypełnienie ról

społecznych, a w szczególności zdolności do

społecznych, a w szczególności zdolności do

wykonywania pracy zawodowej jeżeli

wykonywania pracy zawodowej jeżeli

uzyskały orzeczenie o zakwalifikowaniu

uzyskały orzeczenie o zakwalifikowaniu

przez organy do jednego z trzech stopni

przez organy do jednego z trzech stopni

niepełnosprawności (znacznego,

niepełnosprawności (znacznego,

umiarkowanego, lekkiego) oraz o

umiarkowanego, lekkiego) oraz o

niezdolności do pracy.

niezdolności do pracy.

Najczęstsze przyczyny

Najczęstsze przyczyny

niepełnosprawności

niepełnosprawności



Wady wrodzone

Wady wrodzone



Choroby przewlekłe (80%)

Choroby przewlekłe (80%)



Nagłe – wypadki, urazy, zatrucia

Nagłe – wypadki, urazy, zatrucia

Osoby niepełnosprawne można

Osoby niepełnosprawne można

podzielić według różnych

podzielić według różnych

kryteriów:

kryteriów:



wg rodzaju (kategorii)

wg rodzaju (kategorii)

niepełnosprawności

niepełnosprawności



okresu życia w którym ona

okresu życia w którym ona

wystąpiła

wystąpiła



stopnia niepełnosprawności

stopnia niepełnosprawności

Wg rodzaju niepełnosprawności

Wg rodzaju niepełnosprawności

(kategorie)

(kategorie)



Obniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa) – brak,

Obniżona sprawność sensoryczna (zmysłowa) – brak,

uszkodzenie lub zaburzenie funkcji analizatorów zmysłowych

uszkodzenie lub zaburzenie funkcji analizatorów zmysłowych

(są to m.in. osoby niewidome, niedowidzące, głuche,

(są to m.in. osoby niewidome, niedowidzące, głuche,

niedosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i

niedosłyszące, z zaburzeniami percepcji wzrokowej i

słuchowej)

słuchowej)



Obniżona sprawność intelektualna – upośledzenie umysłowe,

Obniżona sprawność intelektualna – upośledzenie umysłowe,

demencja starcza

demencja starcza



Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego –

Obniżona sprawność funkcjonowania społecznego –

zaburzenia równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia

zaburzenia równowagi nerwowej, emocjonalnej oraz zdrowia

psychicznego

psychicznego



Obniżona sprawność komunikowania się – utrudniony

Obniżona sprawność komunikowania się – utrudniony

kontakt słowny (zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)

kontakt słowny (zaburzenia mowy, autyzm, jąkanie się)



Obniżona sprawność ruchowa – osoby z dysfunkcją narządu

Obniżona sprawność ruchowa – osoby z dysfunkcją narządu

ruchu (wrodzoną lub nabytą)

ruchu (wrodzoną lub nabytą)



Mózgowe porażenie dziecięce

Mózgowe porażenie dziecięce



Obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób

Obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób

somatycznych – np. nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak)

somatycznych – np. nowotwory, guz mózgu, cukrzyca, rak)

Wg okresu w jakim wystąpiła

Wg okresu w jakim wystąpiła



Niepełnosprawność wrodzona- będąca stanem

Niepełnosprawność wrodzona- będąca stanem

uwarunkowanym endogennie. Przyczyną tego rodzaju

uwarunkowanym endogennie. Przyczyną tego rodzaju

niepełnosprawności są wady wrodzone.

niepełnosprawności są wady wrodzone.



Niepełnosprawność nabyta- to niepełnosprawność, która

Niepełnosprawność nabyta- to niepełnosprawność, która

jest skutkiem wielorakich chorób przewlekłych, zatruć,

jest skutkiem wielorakich chorób przewlekłych, zatruć,

wypadków oraz urazów.

wypadków oraz urazów.

Wg stopnia niepełnosprawności

Wg stopnia niepełnosprawności



Znaczny stopień

Znaczny stopień

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z

naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną

naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną

do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu

do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu

pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy

pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy

innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.



Umiarkowany stopień

Umiarkowany stopień

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z

naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną

naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną

do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą

do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą

czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról

czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról

społecznych.

społecznych.



Lekki stopień

Lekki stopień

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o

naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny

naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny

obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do

obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do

zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach

zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach

zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca

zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca

ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować

ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować

przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki

przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki

pomocnicze lub środki techniczne.

pomocnicze lub środki techniczne.

Polskie przepisy prawne

Polskie przepisy prawne

Według ustawy o pomocy społecznej

Według ustawy o pomocy społecznej

niepełnosprawność oznacza niezdolność do pracy w

niepełnosprawność oznacza niezdolność do pracy w

rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu

rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu

Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do grupy

Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do grupy

inwalidów lub legitymowanie się stopniem

inwalidów lub legitymowanie się stopniem

niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji

niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób

zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób

niepełnosprawnych.

niepełnosprawnych.

Wyróżnia się ponadto:

Wyróżnia się ponadto:



inwalidztwo

inwalidztwo

– częściowa niezdolność do wykonywania

– częściowa niezdolność do wykonywania

pracy zawodowej, spowodowana długotrwałym lub

pracy zawodowej, spowodowana długotrwałym lub

trwałym naruszeniem sprawności organizmu. O

trwałym naruszeniem sprawności organizmu. O

inwalidztwie mówi się, gdy choroba trwa powyżej sześciu

inwalidztwie mówi się, gdy choroba trwa powyżej sześciu

miesięcy.

miesięcy.



kalectwo

kalectwo

– niedorozwój, brak lub nieodwracalne

– niedorozwój, brak lub nieodwracalne

uszkodzenie narządu lub części ciała (trwałe uszkodzenie

uszkodzenie narządu lub części ciała (trwałe uszkodzenie

organizmu). Może, ale nie musi spowodować zmniejszenia

organizmu). Może, ale nie musi spowodować zmniejszenia

lub utraty zdolności do pracy zawodowej.

lub utraty zdolności do pracy zawodowej.

Główny Urząd Statystyczny

Główny Urząd Statystyczny

przeprowadził w 2004 roku

przeprowadził w 2004 roku

badanie: „Stan zdrowia ludności

badanie: „Stan zdrowia ludności

Polski”.

Polski”.

Na podstawie danych

Na podstawie danych

zebranych podczas tego badania

zebranych podczas tego badania

przygotowany został niniejszy

przygotowany został niniejszy

raport dotyczący osób

raport dotyczący osób

niepełnosprawnych.

niepełnosprawnych.

1. Osoby niepełnosprawne - informacje ogólne

1. Osoby niepełnosprawne - informacje ogólne

Badaniem objęto ponad 14,5 tys. gospodarstw

Badaniem objęto ponad 14,5 tys. gospodarstw

domowych, w których zbadano 42991 osób,

domowych, w których zbadano 42991 osób,

mieszkających na obszarach miejskich i wiejskich

mieszkających na obszarach miejskich i wiejskich

całego kraju, w tym 35248 dorosłych w wieku 15 lat i

całego kraju, w tym 35248 dorosłych w wieku 15 lat i

więcej oraz 7743 dzieci do 14 roku życia. Następnie

więcej oraz 7743 dzieci do 14 roku życia. Następnie

wyniki badań zostały uogólnione na ludność

wyniki badań zostały uogólnione na ludność

zamieszkującą na stałe w Polsce według stanu w dniu

zamieszkującą na stałe w Polsce według stanu w dniu

31 grudnia 2004 roku.

31 grudnia 2004 roku.

W tej grupie prawie 32 miliony osób to osoby

W tej grupie prawie 32 miliony osób to osoby

sprawne, co stanowi około 84% mieszkańców Polski,

sprawne, co stanowi około 84% mieszkańców Polski,

natomiast osób niepełnosprawnych było w tej grupie

natomiast osób niepełnosprawnych było w tej grupie

około 6 milionów, co stanowi około 16% ludności. 

około 6 milionów, co stanowi około 16% ludności. 

Wykres 1.

Wykres 1.

Procent osób niepełnosprawnych oraz sprawnych wśród ogółu

Procent osób niepełnosprawnych oraz sprawnych wśród ogółu

ankietowanych

ankietowanych

W grupie osób niepełnosprawnych prawie 60% to

W grupie osób niepełnosprawnych prawie 60% to

mieszkańcy miast (około 40% to mieszkańcy wsi).

mieszkańcy miast (około 40% to mieszkańcy wsi).

Natomiast około 46% osób niepełnosprawnych to

Natomiast około 46% osób niepełnosprawnych to

mężczyźni, a 54% stanowią kobiety. Warto jednak

mężczyźni, a 54% stanowią kobiety. Warto jednak

zwrócić uwagę na fakt, że więcej jest

zwrócić uwagę na fakt, że więcej jest

niepełnosprawnych mężczyzn, w grupie wiekowej od

niepełnosprawnych mężczyzn, w grupie wiekowej od

0 do 59 lat. W grupie wiekowej od 60 do 69 lat liczba

0 do 59 lat. W grupie wiekowej od 60 do 69 lat liczba

niepełnosprawnych kobiet i mężczyzn jest taka

niepełnosprawnych kobiet i mężczyzn jest taka

sama, natomiast w grupie wiekowej powyżej 70 lat

sama, natomiast w grupie wiekowej powyżej 70 lat

znaczna jest przewaga niepełnosprawnych kobiet

znaczna jest przewaga niepełnosprawnych kobiet

(Wykres 2). Wynika to głównie z faktu, że długość

(Wykres 2). Wynika to głównie z faktu, że długość

życia mężczyzn jest przeciętnie krótsza niż kobiet.

życia mężczyzn jest przeciętnie krótsza niż kobiet.

Ponieważ w grupie wiekowej powyżej 70 lat kobiet

Ponieważ w grupie wiekowej powyżej 70 lat kobiet

jest znacznie więcej niż mężczyzn, dlatego też

jest znacznie więcej niż mężczyzn, dlatego też

łączna liczba niepełnosprawnych kobiet jest większa

łączna liczba niepełnosprawnych kobiet jest większa

niż mężczyzn, o czym już wcześniej wspomniano.

niż mężczyzn, o czym już wcześniej wspomniano.

Wykres 2.

Wykres 2.

Osoby niepełnosprawne według płci oraz struktury wiekowej

Osoby niepełnosprawne według płci oraz struktury wiekowej

Warto również wspomnieć, że około 48% osób

Warto również wspomnieć, że około 48% osób

niepełnosprawnych to niepełnosprawni zarówno prawnie, jak i

niepełnosprawnych to niepełnosprawni zarówno prawnie, jak i

biologicznie, prawie 30% to niepełnosprawni tylko prawnie, a

biologicznie, prawie 30% to niepełnosprawni tylko prawnie, a

ponad 22% to niepełnosprawni tylko biologicznie.

ponad 22% to niepełnosprawni tylko biologicznie.

Tabela 1. Osoby niepełnosprawne według ograniczenia sprawności

Tabela 1. Osoby niepełnosprawne według ograniczenia sprawności

Tabele 2 i 3 zawierają dane dotyczące

Tabele 2 i 3 zawierają dane dotyczące

ograniczenia sprawności w zależności od płci dla

ograniczenia sprawności w zależności od płci dla

mieszkańców miasta oraz wsi.

mieszkańców miasta oraz wsi.

Tabela 2.

Tabela 2.

Osoby niepełnosprawne według ograniczenia sprawności – miasto

Osoby niepełnosprawne według ograniczenia sprawności – miasto

Tabela 3.

Tabela 3.

Osoby niepełnosprawne według ograniczenia sprawności – wieś

Osoby niepełnosprawne według ograniczenia sprawności – wieś

Tabela 4 przedstawia niepełnosprawne dzieci (osoby

Tabela 4 przedstawia niepełnosprawne dzieci (osoby

w wieku 0-14 lat) w zależności od wieku oraz

w wieku 0-14 lat) w zależności od wieku oraz

ograniczenia sprawności.

ograniczenia sprawności.

Tabela 4.

Tabela 4.

Osoby niepełnosprawne w wieku 0-14 lat według ograniczenia sprawności

Osoby niepełnosprawne w wieku 0-14 lat według ograniczenia sprawności

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę

Opracowanie:

Opracowanie:

Madej Ewa

Madej Ewa

Rybczak Karolina

Rybczak Karolina

Ślusarz Agata

Ślusarz Agata

Król Krystyna

Król Krystyna